Atmadharma magazine - Ank 375
(Year 32 - Vir Nirvana Samvat 2501, A.D. 1975)
(simplified iso15919 transliteration). Entry point of HTML version.

Next Page >


Combined PDF/HTML Page 1 of 3

PDF/HTML Page 1 of 49
single page version

background image
ātmadharma
varṣha 32
saḷaṅg aṅk 375
Version History
Version
Number Date Changes
001 Jan 2005 First electronic version.

PDF/HTML Page 2 of 49
single page version

background image
* kevaḷībhagavānanī kṣhāyikī–kriyā *
tenā nirṇayamān gnān ne udayanī bhinnatāno nirṇay
aho, sarvagna–tīrthaṅkar dev! āpanī divyatā kharekhar
āshcharyakārī chhe.....karmano uday paṇ āpane mokṣhanun kāraṇ thāy chhe,
bandhanun kāraṇ nathī thato. āpanā kevaḷagnānanā koī achintya prabhāvane
līdhe udayanī kriyāo paṇ āpane to mokṣhanun ja kārya karī rahī chhe,
kemake udayanā kāḷe āpane karmanun bandhan jarā paṇ nathī thatun, paṇ ūlṭo
karmano kṣhay ja thato jāy chhe, eṭale te udayakriyāo paṇ āpane māṭe
to kṣhāyikī–kriyā ja chhe.
–to he bhagavān! āpanā achintya kevaḷagnānano svīkār
karanārun amārun samyaggnān, te paṇ mohano kṣhay karatun–karatun mokṣha taraph
jāy–emān shun āshcharya chhe? prabho! mokṣhanā mārge chaḍelā amārā jevā
sādhako ja āpanī kriyāone kṣhāyikī kriyārūpe svīkārī shake chhe. he
sarvagnadev! uday vakhate paṇ āpanā kṣhāyikabhāvane jeṇe oḷakhī līdho
tenun gnān udayabhāvothī chhūṭun paḍīne kṣhāyikabhāv taraph chālyun.
(pravachanasār gā. 45)
tantrī: puruṣhottamadās shivalāl kāmadār * sampādak: bra. harilāl jain
vīr san. 2501 poṣh (lavājam: chha rūpiyā) varṣha 32: aṅk 3
(375)

PDF/HTML Page 3 of 49
single page version

background image
vārṣhik lavājam vīr san. 2501
chha rūpiyā poṣh :
varṣha 32 ī. sa. 1975
aṅk 3 jānyu.
jīvo ghaṇī–ghaṇī chintāo karī–karīne duḥkhī thāy chhe; paṇ ekavār
chintā chhoḍīne upayogane antaramān joḍe to evī koī adbhut nijavastune
dekhe, ne evun sukh thāy–ke pachhī chintānun koī kāraṇ na rahe. shun āp chintā
karo chho?–hā.... to ā bhajan vāñcho, ne badhī chintā chhoḍīne pariṇatine
ātmāmān joḍo.
chintā chhoḍo re bhāī.... nijamen dekho re bhāī!
nijamen sukhakī khān bharī hai, kyā parakā phir kām,
bāharake sanyogamen re, dekho na ātamarām. chintā0
anubhavakī nyārī dashā re, ānandase bharapūr,
jo nij anubhav kar sako re, chindā bhāge dūr. chintā0
bāharakī anukūlatā ho, yā pratikūl sanyog,
gnānīko to sukhasāgar re antarakā upayog. chintā0
shuddha akhaṇḍ svabhāvamen re, kṣhaṇik vibhāv abhāv,
chintākā kāraṇ bane re asat sanyogī bhāv. chintā0
tū yadi sukhako chāhatā re, paraṇati nijamen joḍ,
chetan! nij–vaibhav terā re, parase nātā toḍ......
chintā chhoḍo re bhāī, nijamen dekho re bhāī!
‘ek ātmārthī’ , gauhāṭī–āsām

PDF/HTML Page 4 of 49
single page version

background image
: poṣh : 2501 ātmadharma : 1 :
jīvanun sāchun jīvan ne mahāvīrano sācho sandesh
upayog lakṣhaṇ jīv chhe, ne e ja sāchun jīvan chhe;
e jīvajo jīvaḍāvajo, prabhu vīrano upadesh chhe.
chetan–jīvan vīrapanthamān, nahi dehajīvan satya chhe;
chetan rahe nijabhāvamān, bas! e ja sāchun jīvan chhe.
jorashorathī prachār chāle chhe ke ‘jīvo ne jīvavā do’–e
mahāvīrano sandesh chhe.–parantu, temān mūḷabhūt ek vāt samajavī
jarūrī chhe ke ‘jīvanun jīvan’ shun chhe? jīvanun sāchun jīvan shun chhe te
jāṇyā vagar pote tevun jīvan jīvashe kaī rīte? ne bījāne tevun
jīvan jīvavānun batāvashe kaī rīte?
jīvanun sāchun jīvan shun chhe? shun ā sharīramān besī rahevun,
shvās levā, ke haravun–pharavun te jīvanun jīvan chhe? shun āyuṣhyane
ādhīn dehapīñjarāmān purāī rahevun te jīvan chhe?–nā, to to pachhī
deh vagar ātmā jīvī shake ja nahi. shun siddha bhagavanto deh ane
khorāk vagar ja jīvan nathī jīvatā? –jīve chhe, eṭalun ja nahi
paṇ teo ja sāchun sukhī jīvan jīve chhe.

PDF/HTML Page 5 of 49
single page version

background image
: 2 : ātmadharma : poṣh : 2501
shenāthī jīve chhe?–upayogathī jīve chhe. upayog e ja
jīvanun sāchun jīvan chhe. sarvagnadevano sācho sandesh e chhe ke
upayog e ja jīvanun jīvan chhe. upayog vaḍe ja tame jīvant chho.
tamāre jīvavā māṭe (jīvapaṇe rahevā māṭe) upayog sivāy
anya koī vastunī jarūr nathī. māṭe sāchun svādhīn ane sukhī
jīvan jīvavun hoy to tamārā upayogasvarūp ātmāne oḷakho;
ne dehādi vaḍe jīvavānī buddhi chhoḍo. deh ane upayog e banne
tadna bhinna vastu chhe. evī bhinnatā jāṇo ne shuddha upayogarūpe
pariṇamīne ānandamay jīvan jīvo.
bhagavān āvun ānandamay jīvan jīve chhe; ne
jagatanā jīvone evun jīvan jīvavāno upadesh dīdho chhe.
ā chhe mahāvīrano sandesh!
amāro āphrikāno patra–
āphrikāthī nāīrobī mumukṣhumaṇḍaḷanā cheramen lakhe chhe ke
“ātmadharma vāñchī pramodabhāve lakhun chhun. hun chovīs varṣha thayā
ātmadharma vāñchun chhun ane navo aṅk kyāre hāthamān āve tenī rāh
joun chhun. amārā jevā mumukṣhuone āvun apūrva ātmadharma koī
mahā puṇyanā yoge maḷ‌yun chhe–nahitar bhārat ane bhārat bahār
vasatā mumukṣhuone sācho jainamārga koṇ batāvat? ā to
vartamānakāḷe gurudevano yog maḷ‌yo ne tattvagnānanī vāt maḷī.
ātmadharmanā sampādan dvārā tame kharekhar prashansanīy ane
jainadharmanī khubaj prabhāvanā tathā ullāsapūrvak sevā karo chho.
shrī gurudevanā sānnidhyamān rahīne je apūrva lābh līdho tethī tame
bhāgyashāḷī chho...ne ātmahit sādhī rahyā chho. ātmadharma dvārā
jainasamājane sat tattvagnān pīrasyun chhe. āpane dhanyavād pāṭhavun
chhun. ame āphrikāthī chha vakhat gurudevanā darshan karavā tathā
temanā shrī mukhethī nīkaḷatī sākṣhāt bhagavān mahāvīranī vāṇī
sāmbhaḷavā bhārat āvyā chhīe. gurudevanā pratāpe apūrva lābh
maḷ‌yo chhe; nahitar āṭale dūr deshamān rahīne āvo lābh maḷavo
durlabh chhe.’’ nāīrobī. (Po. Box 43129)
–lī. jeṭhālāl devarāj shāh,

PDF/HTML Page 6 of 49
single page version

background image
: poṣh : 2501 ātmadharma : 3 :
sarvagnasvabhāvī ātmā
divya gnānasvabhāvī ātmā te jainashāsananun mahān ratna chhe.
tene jeṇe jāṇī līdhun teṇe samasta jainashāsanane jāṇī līdhun
(pū. gurudevashrīnā pravachanasār gāthā 49 paranān pravachanomānthī)
upayogasvarūpī ātmā, sarvane jāṇanār evā sarvagnasvabhāvī chhe; āvā
potānā sarvagnasvabhāvane je na jāṇe, na anubhave te sarva padārthone paṇ jāṇī shakato
nathī. ātmā sarvagnasvabhāvī chhe–em je svasamvedanathī jāṇe chhe te jīv badhāy jīvone
gnānasvarūpī jāṇe chhe. gnānaapekṣhāe badhāy jīvo sādharmī–samānadharmī chhe.
‘sarva jīv chhe gnānamay, evo je samabhāv;
te sāmāyik jāṇavun, bhākhe jinavararāy.’
je gnān sāmānya chhe te potānā anantagnān visheṣhomān vyāpanārun chhe; gnān
sāmānya pote anant visheṣhorūpe pariṇame chhe. kevaḷagnān anantavisheṣhorūp mahān gnān
chhe, temān gnānasvabhāv vyāpe chhe. jo ke mati–shrutagnānamān paṇ anant visheṣho chhe, paṇ
kevaḷagnān sarvotkr̥uṣhṭa chhe; samasta padārthono pratibhās jemān ekasāthe bharyo chhe evun
adbhut anant visheṣhosvarūp kevaḷagnān, temān sarvagnasvabhāvī mahāsāmānya gnān
vyāpelun chhe; ne te ātmāno svabhāv ja chhe.–āvā ātmāne je svānubhav–pratyakṣha nathī
karato tene sarvagnapaṇun hotun nathī.
juo, 80 mī gāthāmān kahyā pramāṇe arihantadevanā chaitanyarūp dravya–guṇ–
paryāyane jāṇe temān āvā sarvagnasvabhāvī ātmānun gnān bhegun āvī ja jāy chhe. are,
sarvagnatānī tākātanī shī vāt! rāg jene jhīlī shake nahi, ne rāgano kaṇ jemān samāy
nahi–evā sarvagnasvabhāvane to svasanmukh atīndriyagnān ja jhīlī shake chhe. are, sarvagna
arihantane potānā gnānamān samāḍavā–e te kāī sādhāraṇ vāt chhe!
bhāī, tārī gnānaparyāyamān tārā gnānasvabhāvane ja vyāpelo dekh.
tārī gnānaparyāyamān paravastune ke rāgane vyāpelo na dekh.
ahā, āvo gnānasvabhāv nakkī kare tyān to parathī ne rāgathī gnān chhūṭun paḍī
jāy, bhedagnān thaīne mokṣhamārga ūghaḍī jāy.

PDF/HTML Page 7 of 49
single page version

background image
: 4 : ātmadharma : poṣh : 2501
* bhāī, jāṇavārūpe tārun gnān chhe, te gnānamān koṇ vyāpyun chhe? gnānamān jaṇātān
sharīrādi bāhya padārtho kāī gnānamān vyāpatā nathī, te to gnānathī bahār ja chhe. jo
achetan padārtho gnānamān vyāpīne tanmay thāy to gnān paṇ achetan thaī jāy.
* rāg–dveṣhādi bhāvo–ke jeo gnānamān anyagneyapaṇe jaṇāy chhe, te rāg–dveṣhabhāvo
paṇ gnānamān vyāpelā nathī. jo gnānamān rāg–dveṣh vyāpelā hoy to, te rāg–dveṣh
chhūṭī jatān gnān paṇ chhūṭī jāy, rāg–dveṣh vagar gnānanun astitva rahī na shake.–
parantu rāg–dveṣhanā abhāvamāny gnān to potānā sarvagnasvarūpe shobhī rahe chhe.
māṭe gnānamān rāg–dveṣh vyāpelā nathī. pachhī pūjā–bhaktino shubharāg ho, ke
viṣhay–kaṣhāyano pāp–rāg ho, te gnānanun svarūp nathī.
* have trījī vāt: pūrvanī je gnānaparyāy chhe te vyay thāy chhe ne pachhīnī gnānaparyāy
utpanna thāy chhe, tyān pūrvanī paryāy te pachhīnī paryāyamān vyāpatī nathī; mati–
shrutagnān chhūṭīne kevaḷagnān thayun tyān te kevaḷagnānamān mati–shrutagnānaparyāy
vyāpatī nathī, eṭale paryāyanā khaṇḍakhaṇḍ sāme jovānun rahetun nathī. be samayanī
paryāyo kadī ek thatī nathī.
* to have koṇ bākī rahyun–ke je ātmānī visheṣhagnānaparyāyamān vyāpe chhe! ane te
visheṣhagnānaparyāy jene avalambīne pravarte chhe! visheṣh vakhate ja ātmāno
gnānasāmānyarūp mahān svabhāv chhe te ja visheṣhomān vyāpe chhe. jyāre juo
tyāre te potāmān vidyamān ja chhe. anādianantakāḷanī je visheṣh gnānaparyāyo
(–jemān bhaviṣhyanī anant–kevaḷagnānaparyāyo paṇ āvī jāy chhe–te samasta
paryāyo) mān vyāpe evo ek gnānasvabhāvī ātmā hun chhun–em dharmījīv
svasamvedanapratyakṣha vaḍe potānā ātmāne jāṇe chhe. potānā sāmānya ane visheṣh
bannemān tene gnān ja dekhāy chhe.
* āvo gnānasvabhāvī ātmā–e jainashāsananun mahān ratna chhe; te jeṇe jāṇī
līdhun teṇe samasta jainashāsanane jāṇī līdhun. ātmānā gnānasvabhāvane je
jāṇato nathī te sarvagnadevane ke gurune ke shāstranā tātparyane paṇ jāṇī shakato
nathī. potānā gnānamān jyān potāno sarvagnasvabhāv jāṇyo tyān pañchaparameṣhṭhīnī
ke navatattvonī sāchī oḷakhāṇ thaī. āvā svabhāvane jāṇanārī
shrutagnānaparyāyamān paṇ atīndriy shānti–

PDF/HTML Page 8 of 49
single page version

background image
: poṣh : 2501 ātmadharma : 5 :
sahitanī koī paramaadbhut tākāt bharelī chhe. ane dharmīne te paryāyamān paṇ
potāno akhaṇḍ sāmānyagnānasvabhāv vyāpelo dekhāy chhe.
* are, potānī paryāyanī andar vyāpelā potānā gnānasvabhāvane paṇ je na jāṇe,
te potānī paryāyathī bahār evā paradravyane kyāthī jāṇe ? je āndhaḷo potānā
sharīrane nathī dekhato te bījāne kyāthī dekhashe? samyagdraṣhṭi to potānā
sarvagnasvabhāvī ātmāne īndriyātīt matishrutagnānavaḍe pratyakṣha kare chhe, pachhī tenī
visheṣh bhāvanārūp ekāgratā vaḍe shuddhopayogī thaī rāg–dveṣhano kṣhay karī,
kevaḷagnānarūp pariṇame chhe. te kevaḷagnān sampūrṇa gnān–visheṣhovāḷun paripūrṇa chhe, ne
kevaḷagnānī prabhu evā anant visheṣhorūpe pariṇamelā sarvagnasvabhāvī ātmāne
kevaḷagnānavaḍe sākṣhāt–pratyakṣha jāṇe chhe.
* bhagavān mahāvīr āvā sarvagna chhe; –em sarvagnasvarūpe temanī oḷakhāṇ te ja
‘sarvagna mahāvīr’ nī sāchī oḷakhāṇ chhe. evī oḷakhāṇ karanār jīv
ātmāne jāṇīne mahāvīranā mārge mokṣhamān jāy chhe.
जय महावीर
shodhī kāḍho–‘ek majānun kām!’
(je tame atyāre karī rahyā chho)
ek kām evun sundar majānun ne hitakār chhe ke je tame
ekalā–ekalā paṇ karī shako chho; te kām karatī vakhate
jāṇe āpaṇe vahālī mātānā khoḷāmān beṭhā hoīe evī
shānti thāy chhe; te kām evun majānun chhe ke je karavāthī
āpaṇo thāk ūtarī jāy chhe; mumukṣhu ekalo hoy tyāre ā
kām tenun khās sāthīdār banī jāy chhe ne tene ānand
pamāḍe chhe; ā kām sadāy lābhakārak ja chhe, tenāthī kadī
nukashān thatun nathī. te kām saue vakhāṇyun chhe ne lagabhag
darek mumukṣhu te sārūn kām dararoj karato hoy chhe; te kām evun
nirdoṣh chhe ke munio paṇ te kām kare chhe; divase temaj rātre
paṇ te thaī shake chhe. teno chhello akṣhar ‘...ya’ chhe. tame pote
paṇ atyāre te kām karī ja rahyā chho.–
–kaho joīe kyun chhe te kām?

PDF/HTML Page 9 of 49
single page version

background image
: 6 : ātmadharma : poṣh : 2501
••
adhyātma–kavi pt.. banārasīdāsajīe nāṭak
samayasāramān chhelle 14 guṇasthānanun varṇan karyun chhe; temān
aṇuvratarūp pañchamaguṇasthānanā varṇanamān shrāvakanān 21 guṇo
batāvyā chhe. te sarve jignāsuone upayogī hovāthī ahīn
āpīe chhīe. darek mumukṣhue ā guṇonun svarūp vichārīne
potāmān dhāraṇ karavā; tenā vaḍe jīvan shobhī ūṭhashe:–
(savaiyā)
lajjāvant, dayāvant, prashānt, pratīttavant, paradoṣhako ḍhakaiyā, par–upakārī hai;
saumyadraṣhṭi, guṇagrāhī, gariṣhṭa, sabako īṣhṭa, shiṣhṭapakṣhī, miṣhṭavādī, dīradh–vichārī hai;
visheṣhagna, rasagna, kr̥utagna, tagna dharamagna, na dīn na abhimānī, madhya vyavahārī hai;
sahaj vinit, pāp kriyāson atīt aiso shrāvak punīt īkavīs guṇadhārī hai.
1. lajjāvant:– koī paṇ pāpakārya, anyāy, anīti vageremān tene sharam āve ke
are! hun jain; hun jinavaradevano bhakta, hun ātmāno jignāsu, –to
mane āvā pāpakārya shobhe nahi; mārun jīvan to ratnatrayarūp uttam
bhāvavāḷun hoy.
2. dayāvant:– are, ā ghor duḥkhamay sansār, temān jīvo kevā duḥkhī chhe!! mārā
nimitte koī jīvane duḥkh na ho, koīne duḥkh devāno bhāv mane na ho
māro ātmā duḥkhathī chhūṭe, ne jagatanā jīvo paṇ duḥkhathī chhūṭe,–
evī dayā bhāvanā hoy chhe.
3. prashānt:– kaṣhāy vagaranā shānt pariṇām hoy; mān–apamānādinā najīvā
prasaṅgomān vāramvār krodh thaī āve, ke najīvā prasaṅgamān harakhanā
hīloḷe chaḍī jāy–evun tene na hoy; banne prasaṅgomān visheṣh krodh ke
harakh vagar shānt–gambhīr pariṇāmavāḷo hoy.

PDF/HTML Page 10 of 49
single page version

background image
: poṣh : 2501 ātmadharma : 7 :
4. pratītavant:– dev–guru–dharma upar temaj sādharmī upar tene pratīt hoy chhe. vāt–
vātamān sādharmī upar sandeh karavo te shrāvakane shobhe nahi potānun
apamānādi thāy, pratikūḷatā āve ke bījānā mānādi vadhī jāy
tethī dharmamān sandeh karato nathī, draḍh pratīti rākhe chhe.
5. paradoṣhane ḍhāṅkanār:– arere, doṣhamān to jagatanā jīvo ḍubelā ja chhe, tyān pārakā doṣh
shun jovā? māre to mārā doṣh maṭāḍavānā chhe. koī sādharmī ke anya
jīvathī doṣh thaī jāy to tenī rakṣhā karīne doṣh dūr thāy tem karavun
uchit chhe; paṇ doṣh dekhīne nindā karavī uchit nathī.
6. paraupakārī:– dharmabuddhivaḍe temaj tan–man–dhanādivaḍe paṇ parajīvono upakār kare
chhe. jagatanā jīvonun hit thāy, sādharmīone dev–guru–dharmanā
sevanamān sarva prakāre anukūḷatā āpun ne teo nirākūḷapaṇe dharmane
ārādhe–evī upakārabhāvanā shrāvakane hoy chhe.
7. saumyadraṣhṭivant:– enī draṣhṭimān saumyatā hoy chhe; jem mātā bāḷakane mīṭhī najare jue
chhe tem dharmātmā badhā jīvone mīṭhī najare jue chhe. ene joīne
bījā bhayabhīt thāy–evī kaṭhoratā hoy nahi; pariṇām ghaṇā saumya
hoy chhe–jeno saṅg bījā jīvone shānti pamāḍe chhe.
8. guṇagrāhī:– guṇano grāhak hoy chhe; samyaktvādi guṇone dekhīne tenī prashansā kare
chhe; alpa krodhādi doṣh dekhīne samyaktvādi guṇo pratye anādar karato
nathī, paṇ guṇone oḷakhīne teno ādar kare chhe. potānun koī
apamānādi kare tethī tenā guṇano paṇ anādar na karī nāṅkhe, paṇ
em vichāre ke mārun bhale apamān karyun paṇ enāmān jainadharma
pratyeno prem–ādar chhe; te jainadharmanā bhakta chhe, dev–guruno ādar
karanārā chhe, mārā sādharmī chhe; em tenā guṇanun grahaṇ kare. ām
guṇanun grahaṇ karavāthī te sādharmī pratye dveṣhabhāv na āve, paṇ prem
ane vātsalya āve chhe.
9. gariṣhṭa (sahanashīl):– sansāramān shubhāshubh karmayoge anukūḷatā pratikūḷatā to
āve; kanīk pratikūḷatā āvī jāy ke apamānādi thāy, rog thāy,
tyān dhairyapūrvak sahan kare ne dharmamān draḍhatā rākhe; pratikūḷatāmān
gabharāī na jāy, ārtadhyānathī khedakhinna na thāy; paṇ
sahanashīlatāpaṇe vairāgya vadhāre.

PDF/HTML Page 11 of 49
single page version

background image
: 8 : ātmadharma : poṣh : 2501
10. saune priy:– badhā pratye madhur vyavahār rākhe, kaṭuvyavahār na rākhe; sādharmīnā
premane līdhe, sajjanatāne līdhe, nyāy–nīti ane dhārmikavr̥uttine
līdhe sajjanone to vahālo lāge. ne koī virodhī hoy to tenā
pratye paṇ premapūrṇa vyavahārathī tenun dil jītī lye. paṇ kyāy paṇ
kalesh vadhe evo vyavahār na kare.
11. shiṣhṭapakṣhī:– satya ane sadāchārano pakṣha karanār hoy. laukik prayojan khātar,
mānathī ke bhayathī paṇ satya dharmane ke nyāy–nītine chhoḍe nahi.n
jyān dharma hoy, satya hoy, nyāy hoy, teno pakṣha kare.
12. miṣhṭabhāṣhī:– jemān sva–paranun hit hoy evī madhur vāṇī bole. jenāthī potāne
kaṣhāy thāy ne sāmānun dil dubhāy evī kaḍavī kaṭhor bhāṣhā na
bole. shāntithī–madhuratāthī komaḷatāthī satya ane hitanī vāt kare.
satya vāt paṇ kaṭhoratāthī na kahe. ‘do dinake mahemān bolī bigāḍe
kaunaso? ’
13. dīrgha vichārī:– desh–kāḷano vichār karīne, potānā pariṇāmano tathā shaktino
vichār karīne, ane sva–paranā hitano vichār karīne yogya pravr̥utti
kare. jagatanī dekhā–dekhīthī vagar vichārye jyān–tyān na jhampalāve.
jenāthī vartamānamān ne bhaviṣhyamān potāne shānti rahe, temaj dharmanī
shobhā vadhe evī pravr̥utti vichārapūrvak kare.
14. visheṣhagna:– saṅghanī sthiti, desh–kāḷanī sthiti vagereno jāṇakār hoy. dharmamān ke
gr̥uhavyavahāramān kyāre kevī paristhiti thashe, kevī jarūr paḍashe–teno
jāṇakār hoy, ne teno yogya upāy kare.
15. rasagna:– ras eṭale tātparya; shāstrābhyās vageremān tenā shāntarasarūp sāchā
rahasyane jāṇato hoy; teṇe dharmano marma jāṇīne shāntarasane to
chākhyo chhe, tethī te paramārthano rasagna chhe; temaj vyavahāramān paṇ
karuṇāras, raudraras vagerene yathāyogya jāṇe chhe.
16. kr̥utagna:– aho, dev–guru–dharmanā param upakāranī to shī vāt! eno to
badalo vaḷe tem nathī; temanā māṭe je karun te ochhun chhe–em mahān
upakārabuddhithī dev–guru–dharma pratye varte. temaj sādharmījanonā
upakārane ke anya sajjanonā upakārane paṇ bhūle nahi; upakārane
yād karīne temane yogya sevā–satkār kare. pote karelā upakārane yād
na kare, temaj badalānī āshā na rākhe.

PDF/HTML Page 12 of 49
single page version

background image
: poṣh : 2501 ātmadharma : 9 :
17. tattvagna:– tattvano jāṇakār hoy; jainadharmanā mukhya tattva shun chhe? tene barābar
samajīne tenā prachāranī bhāvanā kare. buddhianusār karaṇānuyog
vagere sūkṣhma tattvono paṇ abhyās kare. dharmīshrāvak ātmatattvane to
jāṇe chhe, te uparānt jainashāstronā agādh gambhīr shrutagnānamān kahelān
viparītatā chhe te paṇ jāṇīne te dūr karavā prayatna kare chhe.
18. dharmagna:– dharmano jāṇanār hoy; kyān nishchayadharmanī pradhānatā chhe, kyān
vyavahāradharmanī pradhānatāthī vartavun yogya chhe! em dharmanā badhā
paḍakhā jāṇīne, shāsanane shobhe tevun vartan kare. shrāvakano dharma shun?
munino dharma shun? dharmamān, tīrthomān shāstrādimān ke sādharmīmān kyāre
dānādinī jarūr chhe! te sambandhī shrāvakane jāṇakārī hoy.
19. dīnatā rahit, temaj abhimān rahit evo madhyastha–vyavahārī: – dharmanun gaurav
sachavāy, temaj potāne abhimānādi na thāy–te rīte madhyastha
vyavahārathī varte, vyavahāramān jyān tyān dīn paṇ na thaī jāy;
rogādi prasaṅg hoy, daridratādi hoy tethī gabharāīne evo dīn na
thāy ke jethī dharmanī avahelanā thāy! are, hun pañchaparameṣhṭhīno bhakta,
māre duniyāmān dīnatā kevī? temaj dev–guru–dharmanā prasaṅgamān
sādharmīnā prasaṅgamān abhimān rahit namrapaṇe premathī varte.
sādharmīnī sevāmān ke nānā sādharmī sāthe haḷavā–maḷavāmān hīṇap na
māne. e rīte dīn nahi temaj abhimānī nahi evo
madhyasthavyavahārī shrāvak hoy.
20. sahaj vinayavant:– vinayano prasaṅg hoy tyān tene saheje vinay āve. dev–guruno
prasaṅg, sādharmīno prasaṅg, vaḍīlono prasaṅg, temān yogya vinayathī
varte. samyaktvādi guṇījanone dekhatān prasannatāthī vinay–bahumān–
prashansā kare; koī pratye īrṣhābhāv na āve. shāstra pratye, dharmasthāno
pratye, temaj lokavyavahāramān paṇ vinay–vivekathī yogya rīte varte,
koī pratye apamān ke tiraskārathī na varte.
21. pāpakriyāthī rahit:– kudev, kudharmanā sevanarūp mithyātvādi pāpane temaj mānsādi
abhakṣhya bhakṣhaṇanā tīvra hinsādi pāpone to sarvathā chhoḍyā ja chhe, te
uparānt ārambh–parigrah sambandhī je pāpakriyāo, tenāthī paṇ
jeṭalo bane teṭalo chhūṭavāno ne nirdoṣh shuddha jīvanano abhilāṣhī chhe.
ane, āvo jainadharma ne āvun adbhut ātma–

PDF/HTML Page 13 of 49
single page version

background image
: 10 : ātmadharma : poṣh : 2501
svarūp,–tene pāmīne have koī pāp mane shobhatun nathī, –em avratajanya pāpothī
atyant bhayabhīt varte chhe. mārā jīvanamān koī nānun pāp paṇ na ho, ne ujjavaḷ
vītarāgī jīvan ho–evī bhāvanā hoy chhe.
–ā pramāṇe shrāvak ā punit 21 guṇanā dhārak hoy chhe. mumukṣhue paṇ ā
darek guṇanun svarūp vichārīne, potāmān paṇ te guṇane dhāraṇ karavā, enā vaḍe jīvan
pavitratāthī shobhī ūṭhashe.
ek karo.....ek nahi
mān ghaṭāḍo.................... gnān nahīn.
dān vadhāro......................... mān nahīn.
gnān lo.................... koīno jīv nahīn.
bhāvanā dharmanī karo............... dhananī nahīn.
jinamārgamān chālo.................... kumārgamān nahīn.
vītarāgatāne dharma samajo...... rāgane nahīn.
punyane sansāranun kāraṇ samajo mokṣhanun nahīn.
jīvan yog māṭe chhe..... bhog māṭe nahīn.
jinabimbane juo.......... sinemā nahīn.
gaḷelun pāṇī pīo.............. bīḍ nahīn.
mohane haṇo.................... jīvane nahīn.
dhanane chhoḍo.................... dharmane nahīn.
doṣhane bhūlo.................... guṇane nahīn.
guṇīyalanun anusaraṇ karo............... īrṣhā nahīn.
mokṣha karo.................... bandhan nahīn.
mohathī ḍaro.................... motathī nahīn.

PDF/HTML Page 14 of 49
single page version

background image
: poṣh : 2501 ātmadharma : 11 :

ek jain sadgr̥uhasthanā gharamān sau uttam sanskārī hatā;
temān ānandakumār–bhāī ane dharmavatī–ben, teo bahāranī
vikathā ke sinemā vageremān ras levāne badale, dararoj rātre
tattvacharchā karatā, temaj mahāpuruṣhonī dharmakathā karīne ānand
meḷavatā. te bhāī–bahen kevī charchā karatā hatā teno namuno
ahīn āpyo chhe. tame paṇ tamārā bhāī–ben sāthe dharmacharchā
karatā ja hasho. na karatā ho to have jarūr karajo. āje ja
mūrat karajo, ne shun charchā karī te amane lakhajo.
–‘jay mahāvīr’

dharmavatīben kahe: bhāī, anantakāḷe āpaṇane ā manuṣhya–avatār maḷ‌yo; to have ā
jīvanamān shun karavā jevun chhe?
ānandakumārabhāī kahe: bahen, manuṣhyajīvanamān samyagdarshan–gnān–chāritranī ārādhanā
karavā jevī chhe.
ben: he bhāī! samyagdarshan–gnān–chāritrarūp ratnatrayanī ārādhanā kevī rīte thāy?
bhāī: ben! e ratnatrayanā mukhya ārādhak to munivaro chhe; teo chaitanyasvarūpamān
līnatā vaḍe ratnatrayane ārādhe chhe.
ben: bhāī! ratnatrayanā ‘mukhya’ ārādhak munivaro chhe to shun gr̥uhasthone paṇ
ratnatrayanī ārādhanā hoī shake?
bhāī: hā, ben! ek ansharūpe ratnatrayanī ārādhanā gr̥uhasthone paṇ hoī shake chhe.
ben: āpaṇā jevā nānā bāḷak paṇ shun ratnatrayanī ārādhanā karī shake?
bhāī: hā, jarūr karī shake; paṇ te ratnatrayanun mūḷ bīj samyagdarshan chhe; tethī pahelānn
tenī ārādhanā karavī joīe.

PDF/HTML Page 15 of 49
single page version

background image
: 12 : ātmadharma : poṣh : 2501
ben: ahā! samyagdarshanano to apār mahimā sāmbhaḷ‌yo chhe. bhāī, te samyagdarshananī
ārādhanā kevī rīte thāy?
bhāī: ātmānī kharekharī laganīpūrvak, gnān–santo pāsethī tenī samajaṇ karavī joīe,
ane pachhī antarmukh thaīne teno anubhav karavāthī samyagdarshan thāy chhe.
ben: āvun samyagdarshan thatān ātmāno kevo anubhav thāy?
bhāī: ahā, enun shun varṇan karavun! siddha bhagavān jevo vachanātīt ānand tyān
anubhavāy chhe.
ben: hen bhāī! mokṣhashāstramān kahyun chhe ke ‘तत्त्वार्थश्रद्धानं सम्यग्द्रर्शनम्’ te vyavahārashraddhā
chhe ke nishchay?
bhāī: te nishchayashraddhā chhe; kemake tyān mokṣhamārga batāvavo chhe; ane kharo mokṣhamārga to
nishchayaratnatray ja chhe.
chhe.
ben: ā nav tattvomān upādey tattvo kayā–kyā chhe?
bhāī: nav tattvomānthī shuddha jīvatattva upādey chhe, tathā samvar–nirjarā ek anshe upādey
chhe ne mokṣhatattva sarvathā upādey chhe.
hey chhe.
ben: vāh! āje samyagdarshananī ane hey–upādeyatattvanī ghaṇī saras charchā thaī; ānā
upar ūṇḍo vichār karīne āpaṇe samyagdarshanano prayatna karavā jevun chhe.
bhāī: hā, ben! saue e ja karavā jevun chhe; jīvanamān tun e ja prayatna karaje; enāthī
ja jīvananī saphaḷatā chhe.

PDF/HTML Page 16 of 49
single page version

background image
: poṣh : 2501 ātmadharma : 13 :
bhagavān mahāvīrano adbhut anekāntamārga
–jemān vastunī ek ja sattāmān dravya–guṇ–paryāyo samāī jāy chhe
(shrī pravachanasār gāthā 108 thī 111)

* potānī paryāyane vastu pote kare chhe, koī bījun tene karatun nathī; vastu pote
potānā dravya–guṇ–paryāyasvarūp ek sat chhe. āvā satnun anekāntasvarūp
jinapravachanamān jevun prakāshyun chhe tevun jagatamān bīje kyāy nathī.
* ghaṇṭīnā be paḍ jem pradeshe paṇ judā chhe tem kāī dravya ane paryāy judā nathī.
* vastunā dravya–guṇamān ghaṇṭīnun draṣhṭānta lāgu pāḍavun hoy to ā pramāṇe lāgu paḍe
ke–jem ghaṇṭī–vastu te ekalā vajanarūp nathī, temān bījā anek dharmo (sparsha–
raṅg vagere) paṇ chhe; e rīte ghaṇṭī te ekalī vajanarūpe nathī, temaj ekalo
vajanaguṇ te ja ākhī ghaṇṭī nathī;–ā prakāre te ghaṇṭīne ane vajanaguṇane
lakṣhaṇabhed chhe, paṇ sattābhed nathī. sattāe to ghaṇṭīne ane vajanane ekatva chhe,
judāī nathī.
tem ek ātmavastumān dravyapaṇun–guṇapaṇun–paryāyapaṇun ekasāthe chhe; temān ākhī
ātmavastu koī ek ja (gnān vagere) guṇarūp nathī, temān bījā (ānand
vagere) anant dharmo paṇ chhe; e rīte ākhī vastu ek ja guṇarūp nathī; tem ja
ek ja (gnānādi) guṇ te ākhī vastu nathī;–ā prakāre vastune ane tenā
guṇane lakṣhaṇabhed bhale ho, paṇ sattābhed nathī; ek ja sattāmān badhun samāī
jāy chhe, eṭale sattā apekṣhāe to ātmavastune ane tenā guṇ–paryāyone
ekatva chhe, judāī nathī. ātmā parathī judo paḍī shake, (–judo ja chhe) paṇ
potānā sat guṇ–paryāyothī ātmā judo paḍī shake nahi. abhed anubhūtimān
paryāy gauṇ chhe paṇ abhāvarūp nathī.
* juo, ā bhagavānano anekāntamārga! parathī to ātmāne sarvathā bhinnatā; ne
potāmān dravya–guṇ–paryāyane kathañchit bhinnatā ne kathañchit ekatā.–aho, āvun
adbhut vastusvarūp sarvagnadeve prakāshyun chhe, samyagdraṣhṭi ja tene jāṇe chhe.
* kramavartībhāvo ne akramavartībhāvo–evā banne svabhāvone ekasāthe dhāraṇ karīne
varte

PDF/HTML Page 17 of 49
single page version

background image
: 14 : ātmadharma : poṣh : 2501
evo ātmāno svabhāv chhe. temān je utpād–vyayarūp bhāv chhe te pote dhruv
nathī, ane je dhruvabhāv chhe te pote utpād–vyayarūp bhāv nathī; paṇ
vastuapekṣhāe to utpād–vyay–dhruv traṇe svarūp ek ja astitva chhe, ek ja
ātmā ek sāthe evā utpād–vyay–dhruvabhāve varte chhe.
* ek vastunā utpād–vyay–dhruvamān bījā badhāyano sadākāḷ sarvathā abhāv chhe;
paṇ tevo abhāv utpād–vyay–dhruv vachche (ke dravya–guṇ–paryāy vachche) nathī.
dravyathī judā koī guṇ–paryāyo nathī; badhun ek ‘sat’ chhe.
* jem, chetanaātmā ne jaḍakarma;
temān ātmāno abhāv te karma chhe, karmano abhāv te ātmā chhe;
chetanano abhāv te jaḍ chhe, jaḍano abhāv te chetan chhe.
* tem, dravyano abhāv te paryāy, ne paryāyano abhāv te dravya–em nathī; ek ja
vastumān dravya ne paryāy banneno sadbhāv rākhīne vāt chhe. ek ja vastumān rahelān
je dravya ne paryāy temān, dravyapaṇun te paryāy nathī ne paryāyapaṇun te dravya nathī.
andaramān ekabījāpaṇe tatpaṇāno abhāv (atat–bhāv) eṭalo bhed hovā
chhatān vastupaṇe temane ekatā chhe; vastumān banneno sadbhāv chhe.
* chetanano abhāv te jaḍ, ne jaḍano abhāv te chetan,
–em temane to bhinnabhinna be vastupaṇun chhe.
* paṇ tevī rīte kāī–dravyano abhāv te guṇ, ne guṇano abhāv te dravya, –em
temane bhinnabhinna be vastupaṇun nathī.
* paṇ ek ja vastunī sattāmān rahīne temane anyonyaabhāv chhe. –jemake
gnānaguṇ te sukhaguṇ nathī; sukhaguṇ te gnānaguṇ nathī; parantu ātmavastu to
gnānaguṇ temaj sukhaguṇ em badhā guṇasvarūpe sat chhe.
* vastumānthī koī guṇ–paryāyane judā pāḍī shakāy nahi. tethī abhedavastunī
draṣhṭithī to je gnān chhe te ja sukh chhe; dravya te guṇaparyāy chhe, guṇ–paryāyo te dravya
chhe, temane bhinna sattā nathī.
* guṇ–paryāy vagar vastu rahī shakatī nathī. vastu vagar–guṇ–paryāyo rahī shakatā
nathī.

PDF/HTML Page 18 of 49
single page version

background image
: poṣh : 2501 ātmadharma : 15 :
–ām badhuy potāmān samāvīne, dharmī jīv potānī sattāne potāmān ja paripūrṇa
anubhave chhe.
* aho, āvī param gambhīr ātmavastunun gnān vītarāgamārganā santoe prasiddha
karyun chhe. āvī vastunun gnān thatān apūrva ānand sahit samyagdarshan paṇ jarūr
thāy chhe. vastusvarūpanā āvā apūrva gnānathī judun kāī samyagdarshan nathī.
* jem sharīrane ane ātmāne be vastupaṇun chhe, tem ātmāne ane gnānane kāī be
vastupaṇun nathī, tenī to ek ja sattā chhe.
* sharīr ane ātmāne be vastupaṇun hovāthī ekanā abhāve bījāno abhāv
thato nathī; (jemake siddhabhagavān, tyān sharīr na hovā chhatān ātmānī sattā
chhe.)
* gnānane ane ātmāne be vastupaṇun nathī paṇ ek ja vastupaṇun chhe, tethī ekanā
abhāve bījāno paṇ abhāv hoy chhe; ātmā na hoy tyān gnān na hoy, gnān
na hoy tyān ātmā na hoy. gnān hoy tyān ātmā hoy, ātmā hoy tyān
gnān hoy ja. –ā rīte temane avinābhāv–ekavastupaṇun chhe; svabhāvathī ja
darek vastu potānā guṇ–paryāyasvarūp chhe, tenāthī tene judī pāḍī shakātī nathī.
* dravyano svabhāv eṭale ke vastunun astitva, dravya–guṇ–paryāyamān rahel chhe. jyān
vastu pote ja potānā dravya–guṇ–paryāyarūp astitvavāḷī chhe, tyān bījāne
kāraṇe temān kāī thāy–e vāt kyān rahe chhe?
* utpād–vyay–dhrauvyātmak sat pariṇām e to dravyano svabhāv ja chhe, ene
dravyathī judā pāḍī shakāy nahi, temaj temān bījāno pravesh thaī shake nahi.
potānā dravya–guṇ–paryāyarūp astitva potāmān, ne paranā dravya–guṇ–paryāyanun
astitva paramān; –em svarūpanī svādhīn sattāno nirṇay ‘he vīranāth
bhagavān! ’ āpanā shāsanamān ja thāy chhe. yathārtha vastusvarūp batāvīne āpe
mokṣhamārga kholyo chhe. te āpano moṭo upakār yād karīne āpanā nirvāṇanā
aḍhīhajāravarṣhano utsav ūjavīe chhīe.
* gnān, sukh ke ānand, te ātmānā astitvamān chhe, ātmānā astitvathī
bahār nathī. paryāyamān ānand, guṇamān ānand, dravyamān ānand–em dharmīne
potānā

PDF/HTML Page 19 of 49
single page version

background image
: 16 : ātmadharma : poṣh : 2501
dravya–guṇ–paryāy traṇemān ānand dekhāy chhe. ānandasvabhāvanī jem badhā
svabhāvo dravya–guṇ–paryāy traṇemān chhe. –ām dravya–guṇ–paryāyanī potāmān
ekatā jāṇanār dharmījīv, paranā astitvathī atyant bhinna evā potānā
astitvane, potāmān ja samāpta thatun anubhave chhe; –āvī anubhūti bhagavān
sarvagnadevanā anekāntamārga sivāy bīje kyāy maḷe tem nathī.
* bhāī, tārā dravya–guṇ–paryāyanā astitvathī bahār kyāy tāro ānand shodhavā
jaīsh to te kadī nahi maḷe tāro ānand, tārun sukh, tāro dharma, tārun gnān–e
badhun tārā astitvamān samāy chhe. dravya potānā guṇ–paryāyathī judun vartatun nathī,
ne guṇ–paryāyo dravyathī judā vartatā nathī; –e badhā svayamev ek sattārūp chhe.
ek ja sattā ghaṇānrūpane (dravya–guṇ–paryāy, utpād–vyay–dhruvatā vagerene) ek
sāthe potānā astitvamān dhāraṇ kare chhe.–jyāre juo tyāre vastunun astitva
potāmān ja paripūrṇa chhe, –e jainashāsananī alaukik vāt chhe. āvun jinapravachan
je samaje te potānā svarūp–astitvamān ja santuṣhṭa raheto thako, ne anyamān nahi
vartato thako, svabhāvathī ja gnān–ānandarūpe pariṇame chhe. aho, gnān–ānandano
āvo mārga batāvīne vītarāgīsantoe mahān upakār karyo chhe.
* he bhāī, tāro svabhāv kevo chhe? ne tārā astitvamān shun–shun bharyun chhe–te to jo!
tārā utpād–vyay–dhruvapariṇām tārāmān ja chhe, tārā badhā dravya–guṇ–paryāy
tārāmān ja chhe; tārā gnān–ānand vagere anant svabhāvo tārāmān ja bharyā chhe.
tārā pūrā astitvane tārāmān dekhatān tane mahā ānand thashe, ne tāre bahāramān
kyāy jovānun nahi rahe. tārāmānthī ne tārāmānthī tane tārā shraddhā–gnān–ānand
āvashe. –mahāvīr bhagavānanā jinashāsananī ā vishiṣhṭatā chhe ke potānī
pūrṇatā potāmān ja batāve chhe...ne e rīte antarmukh abhed pariṇāmavaḍe jīvane
svasamayamān sthit kare chhe. ‘jay mahāvīr’
he bhavya! tārā ātmāne tun āvā
mokṣhamārgamān joḍ! ne bījā bhāvonun mamatva
chhoḍ! svadravyane āshrit samyagdarshan–gnān–
chāritrarūp je mokṣhamārga temāñj tārā
ātmāne joḍ–em sūtranī anumati chhe.

PDF/HTML Page 20 of 49
single page version

background image
: poṣh : 2501 ātmadharma : 17 :
(gatāṅkamān pūchhelā pāñch prashnono khulāso)

(1) māgashar sud agiyārase jeo muni thayā, ne pachhī māgashar vad bīje jeo
kevaḷagnān pāmyā, te tīrthaṅkar koṇ?
(uttar) mallināth bhagavān. (muni thayā pachhī chha divasamān ja kevaḷagnān pāmyā.)
(2) ek vakhat evun banyun ke, ek bhagavān pāse sundar vastu traṇ hatī te vadhīne
chār thaī; be vastu vadhīne traṇ pūrī thaī; ne asundar vastu be hatī te ghaṭīne
ek ja rahī. ā banyun te divase māgashar sud 11 hatī. to te kayā bhagavān?
ane shun banyun?
(uttar) te bhagavān mallināth; ane banyun evun ke māgashar sud agiyārase jāti
smaraṇ thatān bhagavānane vairāgya thayo ne dīkṣhā līdhī; dīkṣhā pachhī dhyānamān
shuddhopayogavaḍe sātamun guṇasthān ane manaḥparyayagnān pragaṭyun; te bhagavān pāse
pahelān samyak mati–shrut–avadhi e traṇ sundar gnān hatā, temān manaḥparyay
vadhatān chār gnān thayā; samyagdarshan ne gnān to hatān temān samyakchāritradashā
vadhatān bene badale traṇ ratno pūrā thayā; asundar–vastu eṭale kaṣhāy bhāvo, te
be (pratyākhyān tathā sañjvalan) hatā, temānthī pratyākhyānāvaraṇ kaṣhāy chhūṭī
jatān mātra sañjvalan kaṣhāy rahyo.
(3) ekavār ek jīvane evun banyun ke, te ek gatimānthī bījī gatimān gayo, tenī
ākhī gati palaṭī gaī, gati palaṭavā chhatān tenun gnān eṭalun ne eṭalun ja rahyun;
na vadhyun; ke na ghaṭyun; gnān eṭalun ne eṭalun rahevā chhatān tenā kṣhāyikabhāvo vadhī
gayā. ā vāt banī āso vad amāse to te jīv koṇ? ane shun banyun?
(uttar:) āso vad amāse mahāvīr bhagavān mokṣhagatine pāmyā. tyāranī ā vāt
chhe. bhagavān manuṣhyagatimānthī siddhagatimān gayā, eṭale temanī gati to palaṭī
gaī; gati palaṭavā chhatān temanun kevaḷagnān to em ne em rahyun, te na vadhyun ke
na ghaṭyun (kemake kṣhāyikabhāv sadā hāni–vr̥uddhithī rahit hoy chhe). gnān eṭalun ne
eṭalun rahyun hovā chhatān, aghātikarmonā kṣhayane līdhe temane bījā guṇomān
kṣhāyikabhāv pragaṭayo eṭale temane kṣhāyikabhāvo vadhī gayā. pahelānn chār
aghātikarmanā udayane līdhe udayabhāvo hatā, have te karmono kṣhay thatān bhagavānane
sarve guṇo kṣhāyikabhāvarūp thaī gayā.