Page 130 of 163
PDF/HTML Page 161 of 194
single page version
na jANe. jyAre svavastune jANe tyAre paravastune na jANe. vaLI e
rIte jyAre pudgaladravyatvane jANe tyAre pudgalaguNane na jANe. jyAre
varNaguNanA rUpane jANe tyAre rasAdi guNanA rUpane na jANe. jyAre
rasaguNane jANe tyAre varNAdi guNane na jANe. vaLI jyAre miShTa rasane
jANe tyAre anya rasane na jANe. AthI badhAnun tAtparya A chhe ke
jaghanyagnAn je taraph je gneyabhAvaprati joDAy te kALe tene-eTalAmAtra
ek gneyabhAvane-jANe. tenun bIjA bhAv prati jyAre joDAvAnun thAy
tyAre ja to jANe; te gney prati joDAyA vinA na jANe.
jaghanyagnAnathI ja jANavun thAy chhe. parantu “bhed ATalo ke mithyAtvI
to jeTaloy bhAv jANe teTaloy ayathArtha (mithyA) rUp,
ajAtibhedarUp sAdhe; ane samyagdraShTi te ja bhAvane jANe teTalA
badhAmAn yathArtharUp jAtibhedarUp sAdhe.” evI rIte jaghanyagnAn
joDAvArUpamAn ATalo bhed chhe. e uparAnt vaLI kevun chhe?
tenAthI tene thoDunk adhik sAdhe chhe, pachhI tenAthI (vadhAre) adhik
sAdhe chhe, e rIte te ek gneyane keTalAk kALamAn sampUrNa sAdhe chhe e
rIte jaghanyagnAn kramavartI chhe. athavA ek gneyane ek kALe jANe, pachhI
bIjA kALe bIjA gneyane jANe evI rIte (te) kramavartI jANavun. vaLI
e jaghanyagnAn kevun chhe?
Page 131 of 163
PDF/HTML Page 162 of 194
single page version
bhAvane jANe shake, sarvathA sarva na jANI shake, tethI katipay chhe.
jaghanyagnAn paN kevun chhe?
utkRuShTa antarmuhUrta kAL sudhI sAdhe chhe, evI rIte gneyane sAdhavAne
sthULakALaparyAy chhe, vaLI e jaghanyagnAn laghukAL sthAyI chhe. vaLI
gneyabhAvane jANIne siddha karyA chhatAn paN te siddha gneyane jo jANyA kare
to jaghanya ke madhyam ke utkRuShTa antarmUhUrta kAL sudhI jANyA kare chhe.
vaLI tyAnthI chhUTI anya gneyabhAv prati pravarte chhe tethI jaghanyagnAn
laghukAlasthAyI chhe. vaLI e jaghanyagnAn kShayoparasham shakti chhe.
jaghanyagnAnamAn to jANavun evI rIte thAy chhe.
tethI A kevalagnAnaparyAyamAn sarvathA param samyagtA thaI chhe.
darshAvavAmAn Ave chhe-
sparsha, shabdarUp, gneyone dekhavA jANavArUpe ek upayogapariNAm
pariName te jANavA dekhavA e ek indriyasangnAdhArI,
Page 132 of 163
PDF/HTML Page 163 of 194
single page version
samyagdraShTinA indriy nAmanA je upayogapariNAm te pariNAmathI
jyAre jyAre je je gneyone dekhe–jANe tyAre tyAre te upayogapariNAm
svavastunun yathArtha bhAn rAkhe chhe. (sAthosAth gneyathI bhinna
svavastuno–AtmAno–yathArtha lakSha–khyAl rAkhe chhe).” vaLI chintA,
vichAr, smaraNarUp viShayabhog, sanyogaviyog, sneh, sukhadukh
kaShAyAdi ashuddha pariNatinA dravyaguNaparyAyane, svanA, paranA bhed-
abhed AdirUp sarva shAstrone, sarva vikathAnA shAstrone, sarva
svaparanI atIt, anAgat, vartamAn avasthAnI chintA, vichAr,
smaraN, kallolarUp vikalpane jANavA dekhavAne upayoganA je pariNAm
pariName chhe te pariNAmanA dekhavA jANavA e manasangnA dhAraN karI.
tethI have emane man nAmathI kahevAmAn Ave chhe. A samyagdraShTinA
man nAmanA te upayogapariNAm te pariNAmavaDe jyAre jyAre je je
smaraNarUp chintAne, vichArane dekhe jANe tyAre tyAre te kAle ja te
upayogapariNAm svavastunun (AtmAnun) yathArtha bhAn (lakSha) rAkhe
chhe. dekho, evI rIte indriyasangnApariNAm ane manasangnApariNAmamAn
upayoganI je samyakatA te savikalpa rUp chhe. “vaLI A samyaktvathI
paN bandh thato nathI, Ashrav thato nathI.” anya je nirvikalpa dashA
chhe tene kahun chhun, sAmbhaLa-
indriyaAcharaNasangnAthI kahevAmAn Ave chhe. vaLI te AcharaNajanya je
svAd te svAdane paN indriyasvAdasangnAthI kahevAmAn Ave chhe. vaLI
svabhAvavastuthI je kAI anya te sarva vikalpa, te vikalpone je
chAritrapariNAm Achare-avalambe te pariNAmane manAcharaNasangnAthI
Page 133 of 163
PDF/HTML Page 164 of 194
single page version
manasangnAthI kahevAmAn Ave chhe. evI rIte je man-indriy sangnAdhArI
AcharaN ane svAdapariNAm te te samyagdraShTinA te man-indriy
sangnAdhArI samyagupayogapariNAmanI sAthe chhe. parantu te smyagdraShTinA
man-indriyasangnAdhArI ashuddha chAritrapariNAmathI bandh, Ashrav, thatAn
nathI. te guN kono chhe? (te konI visheShatA chhe?)
tethI te man-indriyasangnAdhArI chAritranA ashuddha pariNAmothI bandh
Ashrav thaI shakatAn nathI. te upayoganA samyag pariNAmo e te
bandh-Ashravane, ashuddha chAritrapariNAmanI bandhashaktine rokI dIdhI chhe
“tethI samyagdraShTi buddhipUrvak AcharaN vaDe nibandh, nirAshrav thayo
chhe.” evI rIte samyagdraShTinA manaindriyasangnAdhArI samyagaupayog-
pariNAm ane manaindriyasangnAdhArI ashuddha chAritrapariNAm e banne
pariNAmano je pravAh chhe te samyagdraShTine chAlato rahe chhe. to have
temanI nirvikalpadashA thatI darshAvun chhun-
khanD dekhatAn-jANatAn indriyasangnAdhArI hatI te upayog pariNAm vaLI
jyAre te varNAdikone jANatAn to aTakI gayA tyAre te pariNAmone
indriyasangnA na rahI. te pariNAmo indriyasangnAthI atIt thayA ane je
upayogapariNAmoe vikalpane dekhatAn-jANatAn manasangnAdhArI hatI te
upayogapariNAm paN jyAre te vakhate ja te vikalpane dekhatAn ja
Page 134 of 163
PDF/HTML Page 165 of 194
single page version
te pariNAm tyAre manasangnAthI atIt thAy chhe. e rIte e banne
upayogapariNAm indriyAtIt ane manAtIt thayA, ane te
upayogapariNAm pote ja ek sarva chittvasturUp potApotAne ja
vyApyavyApakarUpe pratyakSha dekhavA lAgyo, jANavA lAgyo, ane te man-
indriyabhAvathI shUnya thaI gayo. vaLI man-indriyasangnAdhArI upayog
dashAnA balane sAdhato man-indriyasangnAdhArI je ashuddha chAritranA
chapal pariNAm hatA te chAritranA pariNAm tyAre ja te kAle kharekhar
parAvalambanathI ane chapaLatAthI aTakI gayA. tyAre te chAritra-
pariNAmone man-indriyasangnA na rahI, tyAre chAritrapariNAmane man-
indriyasangnAtIt kahevAmAn Ave chhe vaLI te chAritrapariNAm
nijaupayogamay chitvastumAn dekhIne sthirIbhUt shuddha vItarAgamagnarUp
pravarte chhe; ane te ja chAritrapariNAmajanya nijasvAd Upaje chhe.
vyApyavyApak svAd le, te svasvAdadashAnun nAm svAnubhav kahevAmAn
Ave chhe. to e rIte svAnubhav thAy tyAre chhadmastha jIvanAn
darshanagnAnAdi pariNAmone nirvikalpa samyakatA Upaje chhe te
jaghanyagnAnI samyagdraShTinI nirvikalpa upayogasamyakatA jANavI. te kALe
ahIn samvedanano A artha jANavo- sva kahetA hun-svayamgnAn, san kahetA
sAkShAt pratyakShathI, vedan kahetA A vastumAn vyApyavyApakarUp jANavun.
gnAn, A Atmavastu pramAN tAdAtmya vyApyavyApakarUp
Page 135 of 163
PDF/HTML Page 166 of 194
single page version
gnAnanI ATalI A svasamvedanashakti chhadmasthane sAkShAt pratyakSharUp thaI
pravarte chhe. A gnAnashaktinI pratyakShatAthI kevalI, shrutakevalI sarakhA chhe.
A bhed yathArtha rIte (barAbar) jANavo.
samyakatAthI nirbandh nirAshrav hoy chhe. vaLI jyAre te
gnAnadarshanachAritranA pariNAmothI svasvAdarUp svAnubhav thAy tyAre te
pariNAmone ATalA nAmasangnA bhAvothI nAm kaho-koI nirvikalpadashA
kaho, ke Atmasanmukh upayog kaho, ke bhAvajAti, bhAvashruti ke
svasamvedanabhAv, ke svavastumagna ke svAcharaN, ke svasthiratA, ke
svavishrAm ke svasukh, indriyaman-sangnAtItabhAv, shuddhopayog e
sarvasangnAbhAv upachArathI indriyamanasvarUpamAn magna e rIte ek ja
sangnA kahevAmAn Ave chhe. sva anubhav ityAdi anek sangnAo chhe
parantu ek svasvAdarUp anubhavadashA athavA nirvikalpa dashA e mukhya
nAm jANavun. vaLI A nirvikalpa dashA rahevAno kAL tun sAmbhaLa-
sangnAdhArI thaI vikalpI thAy chhe, chAritra parAlambI thAy chhe, tyAn
parasvAd Ave chhe. evI rIte teo savikalparUp paN thaI jAy chhe.
vaLI keTalAk kAl pachhI pariNAm pAchhA paN A savikalpa bhAvathI
rahit thaIne vaLI anubhavarUp thaI jAy chhe. antarmuhurta pachhI
pariNAm pAchhun savikalparUp dhAraN kare, vaLI keTalAk kAL pachhI
pariNAm savikalparUp chhoDI anubhavarUp thAy chhe. jaghanyagnAnInun
samyaktvAcharaN dhArApravAhI pariNAme
Page 136 of 163
PDF/HTML Page 167 of 194
single page version
anubhav kadAchit (kyArek kyArek, koI koIvAr) kahevAmAn Ave
chhe. tyAn A ek vivaraN chhe-
thAy chhe. vaLI tenAthI (avirati samyagdraShTinA kALathI) deshavratInA
anubhavanA rahevAno kAL moTo antarmuhUrta chhe ane thoDAk kAl pachhI
pachhI thAy chhe. vaLI sarvaviratino sva-anubhav dIrgha antarmuhUrta sudhI
rahe chhe ane dhyAnathI paN thAy chhe ane sAtamA guNasthAnamAn bahu ja
thoDA kAl pachhI pachhI sva-anubhavadashA vAramvAr thayA ja kare chhe. vaLI
sAtamA guNasthAnathI e pariNAm, je pUrve sva-anubhavarUp thayA hatA
te to anubhavarUpe rahe parantu tyAn mukhyarUpe karmadhArAthI nIkaLI
nIkaLIne svarasasvAdanA anubhavarUp thatAn chAlyAn. jem jem pachhIno
kAL Ave chhe tem tem anya anya pariNAmo svAdarasanA
anubhavarUpe vadhatAn chAle chhe. e rIte tyAnthI anubhavadashAnA pariNAm
vadhI vadhIne palaTAy chhe, tem kShINamohaguNasthAn sudhI jANavun. he
savikalpanA AcharaNavALA, tun ek vAt sAmbhaL.
A kathan anusAr chhe ke nahi? te (tulanA karIne) dekh ane jo tun
samyagdraShTi chhe to A mAphak potAnI pariNati thatI ten dekhI, to ame
ek bIjun kahIe chhIe te shun?
Page 137 of 163
PDF/HTML Page 168 of 194
single page version
chhe, evI chhe. vaLI A samyak savikalpa dashAmAn jo ke upayog
nirmal rahe chhe topaN are! chAritrapariNAm parAvalamb, ashuddha,
chanchalarUp thatAn rahe chhe tethI savikalpadashA dukh chhe, tRuShNAnA tApathI
chanchal chhe, puNyapAparUp kalAp chhe, udvegatA chhe, asantoSharUp chhe, evI
evI rIte chAritrapariNAm vilAparUp chhe. to ten e banne avasthA
potAmAn dekhI chhe. tethI sArun to A chhe ke -tun sva-anubhavarUp
rahevAno udyam rAkhyA kar, A amArun vachan vivaraNathI
(vyavahArathI) upadesh-kathan chhe.
Page 138 of 163
PDF/HTML Page 169 of 194
single page version
yAd rAkhe. em ja karatAn karatAn te naranI avasthA ghaNA kAl sudhI
vItI. ek divas tene vichAr Avyo, koI gnAtApuruShane kahevAnun
sUjhayun. te gnAtApuruShe Am kahyun ke A chhatrIsh pavan rAjA nathI.
vaLI e rAjAnun nagar nathI. tun emane jUThI rIte rAjA mAnIne
temanI sevA kare chhe. emane tun rAjA tarIke jUThI ja rIte dekhe-jANe
chhe, parantu e rAjA nathI, e to nIch jAti chhe. vaLI emane rAjA
mAnI (tun) ghaNo nIch thayo chhe. vaLI temanI sevAthI tun sadA daridrI,
dukhI, bhikhArI rahIsh ane anAdithI raheto Avyo chhe, to tun
potAne, dekh ane te rAjAnI sevAthI tun rAjA ja thaIsh. dhanI,
ayAchI, sukhI, nIDar, uchcha shobhA Adi ghaNI prabhutA naranI thAy
chhe. tene (pavanane) tun rAjA mAne chhe to tun agnAnathI bhramamAn rahyo
chhe. ame paN tArI jem, Am ja bhramamAn paDI gayA hatA. vaLI
koI kAle ame jyAre rAjA pratyakSha dekhyo tyAre amAro A bhram
maTI gayo. prabhu thavAnI AvI vAt sAmbhaLatAn ja te puruShane
(kharo) rAjA dekhavA, jANavA, sevavAnI ruchi thaI tyAre te nare te
gnAtanarane pUchhayun-
Page 139 of 163
PDF/HTML Page 170 of 194
single page version
mArA jevAne paN prabhu banAvashe? e vAt mane batAvo. kAraN ke
tamArAmAn A hAl vItyo chhe, tethI tame A mUl vAt batAvo. tyAre
te gnAtanar bolyo-hun to A vAtanI vAt (mULavAt) kahIsh. parantu
tAre A rIte udyamI thavun paDashe. paN tun thaIsh, kAraN ke tArI tIvra
ruchi dekhavAmAn Ave chhe. to tun IlAj sAmbhaLa-
deshamAn pAnch nagar chhe-dharma, adharma, kAl, pudgal, jIv-e pAnchenA
nAm chhe. tyAn tun te chAre nagaranA, te nagaranA lokAchAranA tamAshA
barAbar dekh. temanI rIti yAd rAkh, parantu tyAn besI na rahe. kemake
tAre rAjA pAse javAnun kAm chhe, emanun kAI kAm nathI. e nagar
tane prabhu nahi banAvI shake. vaLI tyAnthI AgaL tun te jIvanagaramAn
jA. jyAre te nagar tArAn dIThAmAn Ave, tyAn pahelAn InT, mATI,
patthar, chunAno banelo koT Avashe. tene bhalI rIte dekhI tene paN
chhoDIne tun AgaL jaje. tyAn AgaL ATh, sAt Adi anya
lokajAtinI ek sthAne vastI Avashe, te vastIne bhalI rIte dekh.
vaLI te jAtionA bhinna bhinna rItinA tamAshA dekh. vaLI temane
chhoDI AgaL chAl, tyAn pahelAn ATh, sAt Adi nAmanI anya
jAtinI vastI chhoDI Avyo hato tevI jAti, kul nAmanI rIti
dhAraN karI lokonI ek sthAne bahu moTI sabhA Avashe, tyAn te
lokonI ghaNI bhID chhe. vaLI te sabhAnA sarva lok rAjAno ja
parivAr chhe. tethI te sabhAnA sarva loko paN rAjA
Page 140 of 163
PDF/HTML Page 171 of 194
single page version
sAvadh raheje, hoshIyAr raheje, tyAn te jAtine-bhalI rIte oLakhI
rAkhaje, temanA dhakkA sahan karaje. temanI krUr dIpti dekhIne DarIsh
nahIn, temanAthI nishank raheje ane mananI ruchi rAjAne dekhavAnI
rAkhaje. parantu temane rAjA rAjA kahevAthI tun emane rAjA mAnI
bharamAI na jato, rAjA mAnI temanI sevAmAn lAgI jato nahi parantu
emane sArI rIte dekhI oLakhI rAkhaje. tun paN vaLI emane dekhatAn
ane chhoDatAn, dekhatAn chhoDatAn AgaL chAlyo jaje. vaLI AgaL jyAn
e sabhAnA lok pUrA thayA tyAn e badhAne tun pAchhaL chhoDI
(AgaL) gayo tyAre to temano bhay maTayo. AgaL jyAn
sinhAsan, chhatra, chAmar, mukuTarUp lakShaNo Avashe, tyAn te lakShaNone tun
bhalI rIte dekhI le, jANI le, ane yAd rAkhI le. evA temane tun
jANIne vaLI te mukuTAdi lakShaNothI sanyukta, param dIptivALo,
saumyAdi sundar mUrtivALo je nar birAjamAn chhe tene tun rAjA dekh,
jAN. vaLI tyAre ja te rAjAnA lakShaN sUrat mUrti hRudayanI andar yAd
rAkhI le. kAraN ke te yAdagIrIthI anya narane vaLI dekhIne te prati
rAjAnI shankA kyArey paN Upajashe nahi. evI rIte tane jyAre
nararAjA dekhAshe tyAre tene dekhatAn ja tane apUrva paramAnand Avashe,
ane tun koI apUrva narane dekhIsh ane te nararAjAne dekhatAn ja tArA
manamAn koI umang UThashe ane tun dekhatAnj temAn magna thaI jaIsh.
tem na thavun (arthAt upayogane jarA paN
Page 141 of 163
PDF/HTML Page 172 of 194
single page version
tyAre paN pharI tevun thavun. vaLI keTalAk kAL pachhI tyAnthI chhUTI jaIsh
tyAre paN pharI pAchho te ja purANA (pahelAnA) lokonI vachche
AvIsh. tyAn pharIthI tun sevA-e ja lokonI sevA-karIsh, te sevAthI
sukhIdukhI paN thaIsh. jo ke tyAn tun te lokonI sevA karIsh, paN te
lokone have rAjA tarIke na dekhIsh, na jANIsh, have temane te rAjAnI
raiyat ja jANIsh, ane dekhIsh. kAraN ke jo ke te kAle rAjAne pratyakSha
dekhato jANato nathI, paN ten rAjAnA lakShaNothI ja tenI sUrati ThIk
ThIk yAd karI lIdhI chhe, rAjAnI sUrat yAd ja rahe chhe; tethI have te
lokone tun rAjA dekhato nathI, lokone lok ja tarIke dekhe chhe, rAjAno
bhram Upajato nathI.
karavI bahu kharAb lAge chhe tethI (temanI sevAne tun) kharAb dekhyA-
jANyA karIsh. manamAn Am chintavIsh ke AmanA (A lokonA) sevA
sambandhathI mArI ApadAo kyArey TaLI nathI. vaLI tyArathI to tun te
lokone rAjA tarIke dekhatAn jANatAn aTakI gayo. parantu temanI koI
sevA karavI rahI gaI chhe, evI rIte tun te lokone mATe vichArato
thaIsh. tem chhatAn manamAn (asal) rAjAnI ja sevAnI ruchi raheshe.
vaLI pAchho temanI sevA chhoDIne have shIghra te (asal) rAjAnI sevA
karavA lAgI jaIsh. vaLI pAchhI rAjAnI sevA chhUTI jashe ane pachhI
A lokonI sevA karavA lAgI jaIsh. vaLI pAchhI A sevA chhoDIsh,
(asal) rAjAnI sevA karIsh, e ja rIte thatAn thatAn keTalAk kAL
pachhI te rAjAnI sevAmAn rahI jaIsh
Page 142 of 163
PDF/HTML Page 173 of 194
single page version
sevAthI thoDA kAlamAn evI rIte rAjAnI tArI prabhutA thashe. tyAre te
nare A kathA sAmbhaLIne vaLI tevI ja rIte karI ane (te nar) tevo
ja rAjA paN thayo. A draShTAnt thayun. have A pramANe draShTAnta-
pariNAm te parabhAvono nijasvabhAvarUpe dekhe chhe, jANe chhe, seve chhe
ane te parane nij sva karIne (parane nij potArUp karIne, nij
sva tarIke) barAbar mAnI rAkhe chhe. evI evI rIte anAdithI karatAn
A jIvanA pariNAmonI avasthA ghaNA kAL sudhI vItI. vaLI kAL
pAmI bhavyatA paripAk thaI tyAre potAnun athavA anya gnAtagurunA
upadeshanun kAraN pAmyo. te gurue upadeshyun ke-
uchcha evA ‘sva karIne’ (sva-rUpe sva tarIke) dekho chho, jANo chho,
ane sva karIne yAd barAbar rAkho chho; to he bhavya pariNAmo! A
nIch evun par chhe, uchcha evun sva nathI. vaLI A tamArI vastunA
AdhAre nathI. vaLI A nIchane sevatAn tame paN nIch evA paraj
jevA banI rahyA chho, vaLI A nIch evA paranI sevA karatAn dukh,
upAdhi, dAridray, sadA bhogavI rahyA chho. e tamane ranchamAtra paN kAI
ApI shakatA nathI ane ‘A amane Ape chhe.’ e rIte tame jUThUn ja
mAnI rahyA chho jo ke A to nIch evun
Page 143 of 163
PDF/HTML Page 174 of 194
single page version
kyAthi rAkho?
vinA) lakShapati thasho ane tame potAnI (tamArI) lakShmIthI prabhu
thasho. evI rIte sAmbhaLavAthI vaLI te bhavya pariNAmone te
nijasvabhAvane dekhavA, jANavA, sevavAnI apUrva mahAruchi upajI ane
tyAre ja te pariNAmoe temane (gnAte narane) pUchhayun ke te
nijasvabhAvane kaI rIte kyAn dekhavo, kyun sthAn chhe, te badhI rIti
kaho. tyAre te gnAtagurue yathArtha jem chhe tem rAh, sthAnAdi
oLakhavAnI rIti kahI. -tyAre tevI te rItine yAd rAkhI. vaLI have
svabhAvane dekhavA, sevavAne te pariNAm puruShArtha karIne jevI rIte
AgaL chAle chhe te kahevAmAn Ave chhe-
dekhyun paN temAn svabhAv rAjAnun koI lakShaN na dekhyun. tethI te
AkAshadravyane chhoDI AgaL gatinA nimittarUp dharmadravyane
guNaparyAyAdilakShaNothI judun dekhyun parantu temAn paN svabhAvarAjAnun koI
lakShaN na dekhyun. tethI te dharmadravyane paN chhoDI AgaL sthitinA
nimittabhUt adharmadravyane guNaparyAyAdi lakShaNothI judun dekhyun. parantu
temAn paN svabhAvarAjAnun
Page 144 of 163
PDF/HTML Page 175 of 194
single page version
vartanA nimittarUp kAladravyane guNaparyAyAdi lakShaNothI judun dekhyun. parantu
temAn paN svabhAvarAjAnun koI lakShaN na dekhyun, tethI te kAladravyane
paN chhoDI AgaL varNAdirUp pudgaladravyane guNaparyAy lakShaNathI judun
dekhyun parantu temAn paN svabhAv rAjAnun koI lakShaN na dekhyun tethI te
pudgaladravyane paN chhoDI dIdhun.
AgaL te pariNAmo A jIv nAmanA dravyanagar sudhI AvI
pahonchyA. tyAn A pariNAmoe A koTarUp nokarmaskandhane dekhyA. je
dekhyun te badhuy nissandeh pudgaladravyanun banyun chhe. temAn to svabhAvanun
koI lakShaN nathI, tethI A nokarmane chhoDI vaLI tenI andar pariNAmo
gayA. tyAn dekhyun ke ATh karma, navatattva, kArmaNaskandhanI manDalI-vastI-
vase chhe. te vastImAn dekhyun to keval pudgaladravyanI sarva jAti vase chhe.
vaLI teo temanI andaroandar levaD devaD, sambandh, sagAI, laDAI,
prItinI kriyA kare chhe. evI rIte te vastImAn paN nissandeh
svabhAvanun koI ang na dekhyun. tethI pudgalajAtinI te karmAdi vastIne
chhoDI e pariNAmo AgaL gayA. tyAn dekhyun ke pahelAn pudgalajAtinI
karmAdi sangnA jevI rIte hatI te anusArej te te jAtinI sangnAdhArak
chetanapariNAmabhAvanI vastI chhe. parantu te sarva bhAvonI jAti
chetanapariNAm ja chhe, tethI te sarva bhAv chetan chetananA (rUpanA) ja
nAmadhArI thayA chhe. te badhAe chetananA rUp jevI bhAShA dhArI chhe.
evI jIvapariNAmabhAvonI jAti dekhIne jo sAvadhAnIthI dekhavAmAn
Ave to A bhAvomAn svabhAv nathI, tene to paranAn nakalI bhAvo
dekhyA (tene to
Page 145 of 163
PDF/HTML Page 176 of 194
single page version
potAnI shaktithI judA karyAn. temane judA karatAn ja vaLI te
pariNAmoe gnAtAdraShTAdi lakShaNamay chetanasvabhAvane pratyakSha, -sAkShAt
dekhyo-jANyo te pariNAmo te svabhAvasanmukh sthir thayA, tyAn temaNe
vishrAm lIdho, te vishrAm letAn, te pariNAmone apUrva sukh Upajyun.
te pariNAmo AkulatAthI shAnt (hit) thayA thakA chayanarUp (chenarUp,
sukhashAntarUp, AnandarUp) thayA thakA apUrva shobhavant thayA thakA ane
prabhutArUpe udyat thayA thakA te svabhAvane prApta thayA.
rahyA. vaLI te pariNAmo vishrAmarUp svabhAvanI sevAthI chhUTI jAy
ane pAchhA te ja paradravyalokamAn ja Ave. temAn paN AvIne
pariNAmo te paradravyalokanun avalamban, temanI sevA to kare, vaLI te
sevAthI sukhIdukhI paN thAy; parantu te pariNAmo A rIte jANe. dekhe
ke-amArun A avalamban nIch evA paradravyanA gneyane ja avalambe
chhe, ame AnI sevA karavAne lAyak nathI, amane te ek
chetanabhAvanI sevA shobhe chhe. A sarva gney-drashya paradravya te ek
chetanasvabhAvarAjAnI raiyat chhe. tethI have A pariNAmo A
paradravyarUp gneyaraiyatane gnAtAdraShTAlakShaNamay je chetanasvabhAvarAjA te
rAjAnArUpe na dekhe, na jANe. A paradravyane have nissandeh te
chetanarAjAnI ek keval gneyarUparaiyat jANe chhe.
Page 146 of 163
PDF/HTML Page 177 of 194
single page version
pratyakSha ThIkatA (barAbarapaNAnI pratIti) ke tenun shaktirUpe smaraN karI
rAkhel chhe. joke A pariNAmo A vartamAn kAle chetanasvabhAvane
pratyakSha anubhavarUp dekhatA nathI, jANatA nathI, sevatA nathI. A
pariNAmo A kAle paradravya te gneyarUp raiyatane ja dekhe chhe, jANe chhe
seve chhe. parantu A pariNAmone te chetanasvabhAvarUp gnAtAdraShTAmay mUrti
shaktirUpe sadA sAkShAt tadrUp yAd rahe chhe.
paDhato nathI. kAn to sUve chhe athavA khele chhe athavA pramAdI thayo chhe
athavA anya granth gokhe chhe, vAnche chhe athavA khAn, pAn, gaman,
hAsya, snAn, dAn, Adi kriyA kare chhe to koI jANashe ke A kAle
A puruShe ghaNA grantho yAd karI rAkhyA chhe, (parantu) A kAle to te
grantho A puruShanA gnAnamAn nathI, A puruShane te grantho (A puruShanA
gnAnamAnthI) sarvathA chAlyA gayA chhe (sarvathA vismaraN thaI gayA chhe).
paN em to nathI thayun, A puruSh anya anya jANavA jANavAnI
kriyA kare chhe, kriyAmAn pravarte chhe, kriyAne abhyAse chhe parantu te granth
yAdashaktimAn barAbar shaktirUpe vidyamAn chhe ane tenA jANavAmAn
(gnAnamAn) chhe, te granth te puruShamAnthI (te puruShanA gnAnamAnthI) kyAre
paN jato nathI. vaLI jyAre te granthane bhaNe chhe tyAre te granthanI
yAdashaktithI ja sArI rIte bhaNe chhe. te mukhapAThanun, te sukh le chhe.
bIjun vaLI, te granthanI yAdashaktino A guN (lAbh) chhe ke tene
anya granthanA pATh paDhavA sAthe meLavI deto nathI. A to te granthanI
yAdashaktino guN chhe.
Page 147 of 163
PDF/HTML Page 178 of 194
single page version
tethI te pariNAmomAn chetanasvabhAv yAdarUpe chhe. vaLI A pariNAmo,
te paradravyarUp gneyone dekhatAn jANatAn, te gnAtAdraShTAmay chetanasvabhAvanI
sUratane meLavI deto nathI (paradravyarUp gneyonI sAthe ekamekarUp karI
deto nathI), svabhAvane judo rAkhe chhe. A te svabhAvano barAbar
yAdarUp pariNAmanA pravartavAno guN chhe. evI rIte have A pariNAmo
anya evA paradravyabhAvonun avalamban karavAnun chhoDIne-anya evA
paradravyabhAvonI sevA karavAnun chhoDIne-vaLI keTalAk kAl pachhI te
chetanasvabhAvanI, sthiratA-vishrAm-sevArUpe sanmukh thAy chhe. te
sevAthI te sukhashAnti, anAkulatAdi rIti thAy chhe. vaLI keTalAk kAl
pachhI te chetanasvabhAvanI sevA chhUTI jAy chhe, tyAre vaLI te pariNAmo
te gneyonI sevA kare chhe. evI evI rIte kyArek svabhAvanI sevA
karatAn, kyArek parabhAvonI sevA karatAn ghaNo kAl vItyo.
parantu je abuddha karmarUp bhAvamay anya pariNAmo hatA te pariNAmo
paN AgAmI samay samayamAn abuddharUpathI dUr thaI thaI, te
svabhAvarUpamAn vishrAm-sevAmAn lAgatA chAlyA. evI rIte thatAn thatAn
jyAre A jIvadravyanA sarva pariNAm svabhAvarUp vishrAm-sthiratAnA
charitrapariNAmarUp thayA tyAre gnAnadarshanAdi sarva pariNAmo keval ek
nijasvarUparUpe thayA. ahIn tAtparya A chhe ke A sarva pariNAmo
sarvathA svabhAvarUpak (svabhAvarUp) kUTastha (pharI vikArarUpe na palaTe
tevA) thaI rahyA, tyAre A svabhAvarAjAnI pratyakSha dekhavA jANavAnI
banney shaktio gneyarUp
Page 148 of 163
PDF/HTML Page 179 of 194
single page version
anantaparamasukh samUhavant thayA, param prabhu thayA, tenI avasthA
kathanAtIt chhe. tethI ATalun jANavun ke A pariNAmo tyAre
pariNAmasvarUp Ruddhine, prabhune, nityapadane prApta thayA.
avasthAnI viShe gnAn, darshan, samyaktvAcharaN, chAritrA-charaNanIy
rIti kahI chhe, tene potAnA pariNAmo sAthe lagAvI jovI, (tulanA
karI dekhavI) A upadesh Apyo chhe.
Page 149 of 163
PDF/HTML Page 180 of 194
single page version
तद्वानम्।। १।।
pariNaman kare chhe te dAn chhe.
शीलपालनं।। २।।
potAnA svabhAvamAn sthir rahevun te ja shIlapAlan kahevAy chhe.