Page -22 of 315
PDF/HTML Page 2 of 339
single page version
Page -21 of 315
PDF/HTML Page 3 of 339
single page version
ghaṭāḍavāmān āvatā ā shāstranī kimmat rūā. 30=00 rākhavāmān āvī chhe.
Page -19 of 315
PDF/HTML Page 5 of 339
single page version
ā granthanun nām ‘ratnakaraṇḍak upāsakādhyayan’ chhe. sāmānya rīte te ‘ratnakaraṇḍak shrāvakāchār’ e nāmathī prasiddha chhe. samājamān te ghaṇo prasiddha granth chhe. upalabdha shrāvakāchāromān te ati prāchīn ane susambaddha shrāvakāchār chhe. tenā rachayitā shrī samantabhadrāchārya chhe. temaṇe ā granthamān samyagdarshan, samyaggnān ane samyakchāritra—e traṇene dharma kahīne tenun varṇan karatān samyakchāritramān samāviṣhṭa shrāvakāchāranun nirupaṇ karyun chhe, je mumukṣhuo māṭe atyant upayogī ane ācharaṇīy chhe.
tenā upar shrī prabhāchandrāchārye sanskr̥it ṭīkā karī chhe je ā granthamān prakāshit karavāmān āvī chhe. ane te uparathī teno gujarātī anuvād karavāmān āvyo chhe, je prathamavār ja ā sansthā taraphathī prakāshit karatān atyānand anubhavāy chhe.
shrāvakanun antar tathā bāhya chāritra kevā prakāranun hovun joie tenā upar sāragarbhit pravachan ātmagna sant pūjya shrī kānajīsvāmī dvārā anek vār karavāmān āve chhe tethī jainasamāj upar teoshrīno mahān upakār chhe. temanān pravachanamānthī preraṇā pāmīne temaj teoshrīnā sānnidhyamān rahīne saddharmapremī bhāishrī chhoṭālāl gulābachand gāndhī (sonāsaṇavāḷā)e ā anuvād taiyār karī āyo hato, tenun prakāshan thāy te pahelān temanun dehāvasān thai gayun. tenī nondh letān ati khed thāy chhe ane temanā pratye sābhār shraddhāñjali vyakta karīe chhīe.
shrīyut chhoṭālālabhāi bī.e. (onarsa) es. ṭī. sī. hatā. teo sarakārī hāiskūlanā nivr̥utta āchārya hatā. vaḷī teo sābarakāṇṭhā betālīs da.hu.di.jain keḷavaṇī maṇḍaḷanā pramukh tathā sheṭh jī. u.di. jain chhātrālay, iḍaranā ṭrasṭī ane mānad mantrī hatā. teo mukhyatayā jain tattvagnānanā abhyāsamān, ādhyātmik shāstronān vāñchan-mananamān temaj jain sāhityanī sevā ane satsamāgamādi dhārmik pravr̥uttimān potānun jīvan vyatīt karī rahyā hatā. avakāsh prāpta karīne sonagaḍh āvatā ane pūjya gurudevashrīnān pravachano tathā tattvacharchāno alabhya lābh letā hatā. teo shānt, saraḷasvabhāvī, vairāgyabhāvanāvant, adhyātmarasik sajjan hatā. temaṇe ā shrāvakāchār granthano gujarātī anuvād atyant khant ane chīvaṭapūrvak taddan niḥspr̥uhabhāve karī āyo hato. taduparānt temaṇe ‘samādhitantra’no tathā ‘iṣhṭopadesh’no gujarātī anuvād paṇ karī āyo hato ke je agāu prasiddha thai gayel chhe. te sarva kārya māṭe
Page -18 of 315
PDF/HTML Page 6 of 339
single page version
ā sansthā temanī atyant r̥uṇī chhe ane teo jyān hoy tyān ātmasādhanāmān visheṣh pragati karīne dhyeyanī prāti shīghra karī lye evī antarathī bhāvanā bhāve chhe.
ā anuvād ādyant tapāsīne jemaṇe potānā vishāḷ shāstragnān vaḍe yogya sanshodhan karī āyun chhe ane mārgadarshan āyun chhe, te sahāyatā māṭe ā sansthānā mānanīy bhūtapūrva pramukh bhāishrī rāmajībhāi doshīno amo hr̥udayapūrvak ābhār mānīe chhīe.
ajit mudraṇālayanā sañchālak shrī maganalālajī jaine kushaḷatāpūrvak ā granthanī sundar chhapāi ādi kārya karī āyun chhe te badal temano ābhār mānavāmān āve chhe.
ā granthamān prarupit shrāvakāchārane yathārtha samajī, jīvanamān pariṇamāvī jagatanā sarva jīvo ātmahit sādho ane vītarāganā panthane sadāy anusaro evī bhāvanā bhāvīe chhīe. sonagaḍh
dīpāvalī
vi.san. 2032
ā granthanī pahelānī āvr̥utti pūrṇa thai javāthī ā sudhārā-vadhārā sāthenī navīn trījī āvr̥utti prakāshit karavāmān āve chhe.
ā shāstrano samyakprakāre abhyās karī mumukṣhuo nijātmakalyāṇane sādhe e ja bhāvanā.... phāgaṇ vad dasham
pūjya bahenashrīno 79mo
samyakjayantī mahotsav
vi.san. 2067
Page -17 of 315
PDF/HTML Page 7 of 339
single page version
jambūdvīpanā bharatakṣhetranī vartamān chovīsīnā charamatīrthaṅkar, shāsananāyak, paramavītarāg sarvagna, devādhidev shrī mahāvīr bhagavāne divyadhvanī dvārā bhavyajīvone nijātmakalyāṇakārī bodh āyo. ā maṅgalakārī divyadeshanāne shrī gautam gaṇadharadev dvārā bār aṅganī rachanā dravyashrutanā svarupamān gunthavāmān āvī. te chār anuyogamay deshanāne temanā pachhīnā mahān sant āchārya bhagavantoe lipibaddha karī, te satshāstro mahān puṇyodaye āpaṇane vartamānamān jinavāṇīrupe samprāpta thayel chhe. te mahān rachanāo paikī ā shrī ratnakaraṇḍ shrāvakāchār aparanām ratnakaraṇḍak shrāvakāchār charaṇānuyoganī shailīmān rachāyelī ek uttam shāstrarachanā chhe.
ā granthanā rachanākār param pūjya bhāvaliṅgī digambar āchārya shrī samantabhadradev vikramanī lagabhag bījī shatābdīmān thayel mahān āchārya chhe. teoshrī jainadarshananā utkr̥uṣhṭa gnātā, adhyātma ane nyāyashāstranā marmagna, uttam bhaktirachanāonā rachayitā jinendra bhakta tathā anya matāvalambīonī kuyuktione khaṇḍan karī vītarāgabhāve jinashāsanane sthāpanārā vādanipūṇ paṇ hatā. teoshrīe ghaṇā granthonī rachanā karī chhe. jevān ke āptamimānsā, jinastuti shatak, svayambhū stotra, yuktyānushāsan, gandhahastimahābhāṣhya (tattvārthasūtranī ṭīkā) jīvasiddhi tathā ratnakaraṇṇḍak shrāvakāchār. temānthī keṭalāk grantho vartamānamān upalabdha chhe. ā ratnakaraṇḍak shrāvakāchār granth teoshrīnī uttam rachanāo paikīnī ek rachanā chhe.
vartamānamān paramopakārī adhyātmayugasraṣhṭā pūjya gurudevashrī kānajīsvāmīe potānā kalyāṇakārī pravachanomān vāramvār ā shāstranā sandarbho āpī ā shāstramān chhupāyelā ātmakalyāṇakārī marmane ā yuganā bhavya jīvo māṭe kholī āpaṇā par mahān upakār karyo chhe. teoshrīnā pratāpe ja āpaṇe sau ā mahān shāstranā gūḍh bhāvone kānik anshe samajavā shaktimān thayā chhīe.
ā mahān granth charaṇānuyoganī shailīno chhe. temān mokṣhamārganā pratham sopān evā samyakdarshanane prāpta pañcham guṇasthānavartī shrāvakanī antaraṅg be (anantānubandhī tathā apratyākhyānāvaraṇ) chokaḍī kaṣhāyanā abhāvarup ātmasādhanānun varṇan tenī bāhya vairāgyamay pravr̥uttinī mukhyatāthī karavāmān āvel chhe. te kathan jo ke upadeshapradhān shabdothī karavāmān āvyun hovā chhatān teṭalī ashuddhirup vyavahār jāṇelo prayojanavān chhe parantu ādaravā(mahattva āpavā) māṭe prayojanavān nathī. ā vāt pūjya gurudevashrīnā puruṣhārthasiddhyupāy nāmak charaṇānuyoganā granthanā pravachanomān teoshrīe āgam ane svānubhav dvārā atyant spaṣhṭa karel chhe. ā granthano marma samajavā māṭe te pravachano sāmbhaḷavā atyant jarurī chhe tenāthī ā granthano marma hr̥udayaṅgam thashe. ā granthamān āchāryadeve sanskr̥it bhāṣhāmān 150 shloko ra.yā chhe. je sāt adhikāramān vibhājit karavāmān āvyā chhe.
pratham adhikāramān āchāryadeve tīrthaṅkar bhagavān mahāvīrane bhāv namaskār karī maṅgalācharaṇ karīne samyakdharma eṭale ke mokṣhamārgano upadesh karavānī pratignā karī chhe. te mokṣhamārga samyakdarshanagnānachāritramay chhe, em jaṇāvī teoshrī ā mokṣhamārganā pratham sopānarup samyagdarshananun svarup ghaṇā ja vistārathī samajāve chhe.
Page -16 of 315
PDF/HTML Page 8 of 339
single page version
je ātmāne potānā gnānānand svabhāvī ātmānī draṣhṭipūrvak svānubhavayukta samyakdarshan prāpta thayun hoy tevā gnānī dharmātmāne kevā dev-guru-shāstranī shraddhā-bhakti-arpaṇatā potānī vartamān shraddhā paryāyamān varte chhe te dvārā āchāryadeve samyakdarshananun svarup samajāvyun chhe. te māṭe teoshrīe dev-shāstra-guru māṭe ‘परमार्थानाम’ e visheṣhaṇ dvārā gnānī dharmātmā sāchā dev-guru-shāstrane ja shraddhe chhe, evo ja kachāsharup rāgano prakār temane varte chhe te vātane atyant spaṣhṭa karī chhe. tyārabād teoe āgaḷ ā sāchā dev-shāstra ane guru kevā hoy tenun svarup samajāvyun chhe. tyārabād ā samyagdraṣhṭine āṭh aṅg kevā hoy chhe tenun varṇan karī samyagdraṣhṭinā svarupane visheṣharupe samajāvavā māṭe samyagdraṣhṭine traṇ mūḍhatā, āṭh mad, vagereno abhāv hoy chhe te paṇ darshāvyun chhe. e samyaktvanī bhūmikānun utkr̥uṣhṭa svarup chhe. ā pramāṇe samyakdarshananun svarup samajāvī teoshrī samyakdarshananun mahattva ane mahimā paṇ ghaṇā ja vistārathī charchī ā adhikār pūro kare chhe.
bījā adhikāramān teoshrī bhāvashrutagnānanā dhārak samyagdraṣhṭine chār anuyogamay dravyashrutanā marmanun paṇ yathārthagnān hoy chhe, e pramāṇe samyaggnānanun svarup paṇ batāve chhe.
havethī āgaḷanā adhikāromān āchāryadev pañchamaguṇasthānavartī shrāvakanā nishchay samyagdarshan-gnān pūrvakanā apūrṇa chāritranun varṇan vyavahāranaye bāhya ācharaṇanī mukhyatāthī kare chhe. ā granthano abhyās karanārāoe e vāt avashya lakṣhamān levā jevī chhe ke ā granthamān samyakdarshan-gnān prāpta pañcham guṇasthānavartī shrāvakanā bāhyajīvan dvārā tenī antaraṅg ātmasādhanāne samajāvavāno ja prayatna karyo chhe. eṭale ke vyavahār dvārā paramārtha sādhanānun ja pratipādan karyun chhe. ānā parathī em na mānavun joie ke āvun bāhya ācharaṇ karanār te shrāvak chhe ane em paṇ na mānavun joie ke āvun bāhya ācharaṇ karavāthī antaraṅgamān pañcham guṇasthānavartī shrāvakapaṇun prāpta thai jashe. ahīn to mātra pañcham guṇasthānavartī sādhak shrāvakanī haṭh vinānī bāhya sādhanā āvī ja sahaj hoy te darshāvī antaraṅg ane bahiraṅg sādhanā eṭale ke nishchay-vyavahārano sumeḷ sādhakajīvane kevo hoy chhe tenun ja digdarshan karāvyun chhe.
āchāryadev trījā adhikāramān svarup ramaṇatāmay vītarāgachāritranī anivāryatā samajāvī ṭuṅkamān sakal chāritranun svarup batāvī te dhāraṇ karavā je jīv asamartha hoy tene āgār ane anagār be prakāranun chāritra samajāvī mand puruṣhārthī shrāvakone vikal chāritra-deshachāritra-gr̥uhasthano dharma samajāvavānī sharuāt kare chhe. āmān teo pāñch aṇuvrat ahinsā, satya, achaurya, brahmacharya, parigrah-parimāṇanun svarup tathā tenā pālanamān lāgatā pāñch pāñch atichāronun svarup samajāvī te atichāro rahit pāñch aṇuvratanā pālanano upadesh āpe chhe.
āchāryadev chothā adhyāyamān shrāvakanā traṇ guṇavrato, digvrat, anarthadaṇḍavrat tathā bhogopabhog parimāṇavratanun vistārathī varṇan kare chhe. ā adhikāranī 71 gāthāmān ā vratanun pālan karanār shrāvakane upachārathī mahāvratanī paribhāṣhā āpī te vrat kone hoy chhe te paṇ darshāvyun chhe. tyār pachhī darek vratanī charchā karī darek vratanā pāñch pāñch atichār darshāvyā chhe. tyārabād vratanā lakṣhaṇ, yam-niyamarup vratanun svarup, niyam karavānī vidhi vagere paṇ darshāvyā chhe.
āchāryadeve pāñchamā adhikāramān deshāvakāshik sāmāyik, proṣhadhopavās ane vaiyāvr̥utya e chār shikṣhāvratonun vistārathī svarup tathā darek vratanā pāñch atichāranun varṇan karyun chhe. ā adhikāramān dānanun svarup, bhed ane tenā phaḷanun paṇ ṭūṅkamān varṇan karel chhe.
Page -15 of 315
PDF/HTML Page 9 of 339
single page version
āchāryadeve chhaṭhṭhā adhikāramān sallekhanā-samādhimaraṇanā svarupanī tenī āvashyakatānī tathā tenī vidhinī vistr̥ut charchā karī, sanlekhanānā pāñch atichāranun svarup batāvī sanlekhanānun phaḷ paṇ batāvyun chhe. antamān ā adhikāramān mokṣhanun tathā muktajīvonun svarup paṇ varṇavyun chhe.
āchāryadeve chhellā sātamā adhikāramān shrāvakadashāmān sādhanānī kramashaḥ vr̥uddhi darshāvatī, shrāvakanī agiyār pratimāo, darshan, vrat, sāmāyik, proṣhadhopavās, sachittatyāg, rātribhūkti-tyāg, brahmacharya, ārambhatyāg, parigrahatyāg, anumatityāg tathā agiyāramī uddiṣhṭa tyāg pratimānun svarup batāvyun chhe. āchāryadeve 11mī pratimādhārī shrāvakane utkr̥uṣhṭa shrāvak tarīke varṇavyo chhe. antamān paṇ āchāryadeve 150mī gāthāmān samyakdarshanane lakṣhmīnī upamā āpī teno mahimā karyo chhe.
ā pramāṇe ā granthamān pañchamaguṇasthānavartī shrāvakane haṭh vinā bhūmikā anusār kevā prakāranā bāhyatyāg tathā mandakaṣhāyarup shubhabhāvo hoy chhe tenun varṇan karyun chhe. ā prakāranā bāhyatyāg ane mandakaṣhāyane vyavahārathī eṭale ke upachārathī mokṣhamārga kahevāmān āvyo chhe, kāraṇ ke nishchayathī bāhya anya padārthonun grahaṇ ke tyāg ātmā karī shakato ja nathī. tathā te prakāranā ja vikalpo tene je te bhūmikāmān hoy chhe. te vikalpo ātmānā pariṇāmamān ja thāy chhe paṇ te vikalpo tenī kachāshanā dyotak chhe ane te mandakaṣhāyarup shubhabhāvo hovāthī kharekhar bandhanun kāraṇ chhe. te bhāvono gnānī dharmātmā kharekhar gnātā chhe. parantu kartā nathī. te bhāvo gnānīne heyabuddhie āve chhe. paṇ je te bhūmikāmān nimitta ane sahachar hovāthī temane vyavahāranayathī mokṣhamārga paṇ kahevāmān āve chhe.
paramopakārī pūjya gurudevashrī kānajīsvāmī ane pūjya bahenashrī champābene ā kāḷe āpaṇane mokṣhamārganun upar pramāṇe yathārtha svarup samajāvī ā shāstranā bhāvo yathārthapaṇe samajavānī vidhi batāvī āpaṇā par anupam upakār karyo chhe.
jem ā shāstranā rachayitā āchāryadev mahān chhe tem ā granthanā ṭīkākār āchārya prabhāchandra paṇ vikramanī dasamī sadīmān thayel mahā āchārya chhe. ṭīkākār āchāryadeve paṇ granthakartā mahān āchāryadevanā bhāvone saṅkṣhepathī kholīne āpaṇā par visheṣh upakār karyo chhe. temanā rachel anyagrantho prameyakamalamārtaṇḍ (parīkṣhāmukh vyākhyā), tattvārthavr̥utti pad vivaraṇ(laghīyastray vyākhyā), tattvārthavr̥utti pad vivaraṇ (sarvārthasiddhi vyākhyā), jainendra vyākaraṇ vyākhyā, pravachanasār vyākhyā, samādhitantra ṭīkā, ātmānushāsan ṭīkā vagere chhe. ā uparathī phalit thāy chhe ke teo mahā vidvān āchārya hatā.
ante ā granthanā bhāvo pūjya gurudevashrī tathā pūjya bahenashrīe je prakāre kholyā chhe te prakāre yathārthapaṇe samajīne āpaṇe sau nijātmakalyāṇamān lāgīe e ja abhyarthanā... phāgaṇ vad dasham
pūjya bahenashrīno 79mo
samyakjayantī mahotsav
vi.san. 2067
Page -14 of 315
PDF/HTML Page 10 of 339
single page version
viṣhay
kathā 6ḥ vāriṣheṇ .......................... 64
kathā 7ḥ viṣhṇukumār ....................... 67
kathā 8ḥ vajrakumār .........................72
maṅgalācharaṇ .............................. 1--------- 2 pratignā .................................... 2--------- 5 dharmanun lakṣhaṇ ............................. 3--------- 7 samyagdarshananun lakṣhaṇ .................... 4------- 10 āptanun lakṣhaṇ ........................... 5------- 13 vītarāg lakṣhaṇ .......................... 6 ------- 15 āptavāchak nāmo yā
lokamūḍhatā ................................ 22----- 78
devamūḍhatā.................................. 23----- 79
pākhaṇḍīmūḍhatā (gurumūḍhatā).............. 24----- 82
āṭh mad ................................. 25----- 84
mad karanārano doṣh ..................... 26 ----- 86
dhārmik puruṣhono tiraskār
vītarāgī devane upadesh devānī
satyārtha āgamanun lakṣhaṇ................ 9------- 28 satyārtha gurunun lakṣhaṇ ................... 10----- 30 niḥshaṅkitatva aṅg (guṇ)nun lakṣhaṇ .... 11----- 32 niḥkāṅkṣhit guṇanun lakṣhaṇ ............... 12----- 37 nirvichikitsatā guṇanun lakṣhaṇ .......... 13----- 40 amūḍhadraṣhṭitva guṇanun lakṣhaṇ ............ 14----- 42 upagūhan guṇanun lakṣhaṇ ................. 15----- 44 sthitikaraṇ guṇanun lakṣhaṇ .............. 16 ----- 46 vātsalya guṇanun lakṣhaṇ .................. 17----- 47 prabhāvanā guṇanun lakṣhaṇ ................. 18----- 48 āṭh guṇomān prasiddha
Page -13 of 315
PDF/HTML Page 11 of 339
single page version
viṣhay
samyagdraṣhṭi tīrthaṅkar paṇ thāy chhe ...... 39--- 112 samyagdarshanathī mokṣhanī prāpti .......... 40--- 113 samyaktvanā mahimāno upasanhār ..... 41--- 115
parigrahaparimāṇ aṇuvratanun lakṣhaṇ .... 61 --- 164
parigrahapariṇām aṇuvratanā
pāñch aṇuvratadhārīomān prasiddha
samyaggnānanun svarūp (lakṣhaṇ).......... 42--- 118 prathamānuyoganun svarūp ................... 43--- 122
1. mātaṅg (chāṇḍāl)nī kathā ............ 170
2. dhanadev sheṭhanī kathā ................... 173
4. nīlī kathā ............................. 174
5. jayakumāranī kathā ..................... 177
karaṇānuyoganun svarūp ................... 44--- 125
charaṇānuyoganun svarūp................... 45--- 128
dravyānuyoganun svarūp .................... 46 --- 130 dravyānuyoganun prayojan ........................... 131
1. dhanashrīnī kathā......................... 180
2. satyaghoṣhanī kathā...................... 181
3. tāpasanī kathā ......................... 185
4. yamadaṇḍanī kathā ........................ 190
5. shmashrunavanītanī kathā ................. 191
chāritra koṇ dhāraṇ kare chhe? .......... 47--- 133 rāg-dveṣhanī nivr̥uttithī
chāritranun lakṣhaṇ .......................... 49--- 138 chāritranā bhed ........................... 50--- 140 vikalachāritranā bhed .................... 51--- 141 aṇuvratanun svarūp ........................ 52--- 142 ahinsāṇuvratanun lakṣhaṇ .................. 53--- 145
guṇavratonān nām ......................... 67 --- 195
digvratanun svarūp ......................... 68 --- 196
digvratanī maryādāo .................... 69 --- 197
maryādā bahār aṇuvratane
ahinsāṇuvratanā atichār .............. 54--- 152 satyāṇuvratanun lakṣhaṇ ..................... 55--- 154 satyāṇuvratanā atichāro................ 56 --- 156 achauryāṇuvratanun lakṣhaṇ .................. 57--- 158 achauryāṇuvratanā atichār .............. 58--- 160 brahmacharyāṇuvratanun lakṣhaṇ ................. 59--- 162
digvirati vratanā atichār ............ 73--- 203
anarthadaṇḍavratanun svarūp ................... 74--- 204
anarthadaṇḍanā bhed ......................... 75--- 206
Page -12 of 315
PDF/HTML Page 12 of 339
single page version
viṣhay
pāpopadesh anarthadaṇḍanun svarūp.......... 76 --- 207 hinsādān anarthadaṇḍanun svarūp .......... 77--- 208 apadhyān anarthadaṇḍanun svarūp........... 78--- 209 duḥshruti anarthadaṇḍanun svarūp ............. 79--- 210 pramādacharyā anarthadaṇḍanun svarūp ......... 80--- 212 anarthadaṇḍavratanā atichār ............... 81--- 213 bhogopabhogaparimāṇ vratanun svarūp... 82--- 214 bhog ane upabhoganun lakṣhaṇ .......... 83--- 215 jīvanaparyanta tyāg karavā yogya
sāmāyikanī vr̥uddhiyogya sthān ......... 99--- 240
sāmāyikanī vr̥uddhi karavānī rīt ....... 100- 241
pratidin sāmāyik karavāno upadesh .. 101- 242
sāmāyik karavānī sthūḷ vidhi ................. 243
sāmāyik vratadhārī muni tulya chhe ..... 102- 244
sāmāyikamān pariṣhah ane upasarga
proṣhadhopavās shikṣhāvratanun lakṣhaṇ ....... 106 - 249
upavāsanā dine shun karavun joīe? ... 107- 251
upavāsanā divase kartavya ............... 108- 253
proṣhadhopavāsanun lakṣhaṇ................... 109- 255
proṣhadhopavās shikṣhāvratanā atichār .. 110- 256
vaiyāvr̥utya (atithisamvibhāg)
bhogopabhog vratadhārīne sarvathā
aniṣhṭa ane anupasevya vastuono
shlok 84-85-86no sārānsh ................. 221 niyam ane yamanun lakṣhaṇ .............. 87--- 223 bhogopabhog parimāṇ vratamān
bhogopabhogaparimāṇavratanā
dānanun lakṣhaṇ ............................. 113- 261
dātāranā sāt guṇ ....................... 262
navadhābhakit ............................... 262
shikṣhāvratanā prakār ....................... 91--- 230 deshāvakāshik shikṣhāvratanun lakṣhaṇ........ 92--- 231 deshāvakāshik vratamān kṣhetranī maryādā ... 93--- 232 deshāvakāshikavratanī kāḷamaryādā ........ 94--- 233 deshavratīne maryādā bahār
navadhā bhakitanun phaḷ ..................... 115 -265
alpadānathī mahāphaḷanī prāpti ........ 116 - 267
dānamān visheṣhatā .................................. 268
dānanā chār bhed ........................ 117- 268
dān devāmān prasiddha thayelānān nām ... 118- 269
deshāvakāshik vratanā pāñch
sāmāyik shikṣhāvratanun lakṣhaṇ ........... 97--- 237
Page -11 of 315
PDF/HTML Page 13 of 339
single page version
viṣhay
kauṇḍeshanī kathā-3 ........................... 276
sūkaranī kathā-4 ........................... 277
arhatpūjānun vidhān ..................... 119 - 279 pūjānun māhātmya ......................... 120 - 280
vaiyāvr̥utyanā atichār ................... 121 - 282
vrat pratimādhārīnun lakṣhaṇ ............... 138 - 306
sāmāyik pratimādhārīnun lakṣhaṇ........ 139 - 307
proṣhadh pratimādhārīnun lakṣhaṇ ............ 140 - 309
sachittatyāg pratimādhārīnun lakṣhaṇ..... 141-310
rātribhukitatyāg pratimādhārīnun
sanllekhanā pratimādhiākār sanllekhanānun lakṣhaṇ ...................... 122 - 284 1. avichār samādhimaraṇ ................. 285 2. savichār samādhimaraṇ .................. 286 sanllekhanānī āvashyakatā .............. 123 - 286 sanllekhanānī vidhi 124-125 ---- 287 sanllekhanā dhāraṇ karyā pachhī
ārambhatyāg pratimādhārīnun lakṣhaṇ .... 144 - 313
parigrahatyāg pratimādhārīnun lakṣhaṇ ... 145 - 315
anumatityāg pratimādhārīnun lakṣhaṇ .. 146 - 316
uddishyatyāg pratimādhārīnun lakṣhaṇ .... 147 - 317
shreṣhṭha gnātānun svarūp..................... 148 - 318
ratnatrayadharmanā sevananun phaḷ............. 149 - 320
shrāvakanī iṣhṭaprārthanā .................... 150 - 321
ṭīkākāranī maṅgaḷakāmanā ........................ 323
sanllekhanādhārīne āhāratyāgano kram
samādhimaraṇanī āvashyakatā ............. 293
sanllekhanānā atichāro................. 129 - 295 sanllekhanānun phaḷ ......................... 130 - 296 mokṣhanun lakṣhaṇ ............................ 131 - 297 mukat jīvonun varṇan ..................... 132 - 298
Page -10 of 315
PDF/HTML Page 14 of 339
single page version
पुण्यप्रकाशकं, पापप्रणाशकमिदं शास्त्रं श्रीरत्नकरण्डक श्रावकाचारनामधेयं, अस्य
मूलग्रन्थकर्तारः श्रीसर्वज्ञदेवास्तदुत्तरग्रन्थकर्तारः श्रीगणधरदेवाः प्रतिगणधरदेवास्तेषां
वचनानुसारमासाद्य आचार्यश्रीसमंतभद्रस्वामिविरचितं, श्रोतारः सावधानतया
शृणवन्तु
Page -9 of 315
PDF/HTML Page 15 of 339
single page version
जिनं प्रणम्याखिलकर्मशोधनम्१ ।
ṭīkākār āchārya prabhākar ṭīkānī sharūātamān maṅgalācharaṇ pūrvak ṭīkā karavānī pratignā pūrvak kahe chhe keḥ —
anvayārtha : — [निखिलात्मबोधनम् ] jeo samasta padārthonā svarūpanā jāṇanār chhe evā, [अखिलकर्मशोधनम् ] jeo samasta karmano nāsh karanārā chhe evā, [भव्यप्रतिबोधनाकरम् ] jeo bhavya jīvone pratibodh karanārā chhe evā, [समन्तभद्र परं जिनम् ] samantabhadra jineshvaradevane (samasta prakāre kalyāṇathī yukta evā bahārathī ane १. कर्मसाधनम् घ० । २. रत्नकरण्डकं ग० । ३. भक्त्या ख० ।
Page -8 of 315
PDF/HTML Page 16 of 339
single page version
श्रीसमन्तभद्रस्वामी रत्नानां रक्षणोपायभूतरत्नकरण्डकप्रख्यं सम्यग्दर्शनादिरत्नानां पालनोपायभूतं रत्नकरण्डकाख्यं शास्त्रं कर्तुकामो निर्विघ्नतः शास्त्रपरिसमाप्त्यादिकं फलमभिलषन्निष्टदेवताविशेषं नमस्कुर्वन्नाह —
‘नमो’ नमस्कारोऽस्तु । कस्मै ? ‘श्रीवर्धमानाय’ अन्तिमतीर्थंकराय तीर्थंकरसमुदायाय andarathī badhī taraphathī bhadrarūp chhe evā jineshvaradevane) [प्रणम्य ] namaskār karīne [रत्नकरण्डके ]
[करोमि ] hun (shrī prabhāchandrāchārya) karun chhun.
ratnonā rakṣhaṇanā upāyabhūt ‘ratnakaraṇḍak’ rūp samyagdarshanādi ratnonā pālananā upāyabhūt ‘ratnakaraṇḍak’ nāmanā shāstranī rachanā karavānā ichchhuk shrī samantabhadrasvāmī nirvighne shāstranī parisamāpti ādirūp phaḷanī abhilāṣhā rākhīne iṣhṭa devatā visheṣhane namaskār karīne kahe chheḥ —
gnānāvaraṇādi karmarūp pāpano nāsh karyo chhe. evā ane [यद्विद्या ] jemanī vidyā (arthāt
kevaḷagnān) [सालोकानाम् ] alokākāsh sahit [त्रिलोकानाम् ] traṇe lokanā viṣhayamān [दर्पणायते ] darpaṇanī samān varte chhe, (arthāt darpaṇanī jem temanā kevaḷagnānamān alok sahit traṇe lok - traṇe lokanā samasta padārtho pratibimbit thāy chhe, [तस्मै ] evā [श्रीवर्धमानाय ] shrī vardhamān svāmīne [नमः ] namaskār ho.
ṭīkā : — ‘नमः’ namaskār ho. kone? ‘shrīvardhamānāy’ antim tīrthaṅkar shrī * nondh — ā granthamān badhe [ ] āvun chihna mūḷ shlokanā padane sūchave chhe, ane ( ) āvun chihna
Page -7 of 315
PDF/HTML Page 17 of 339
single page version
वा । कथं ? अव – समन्ताद्द्धं परमातिशयप्राप्तं मानं केवलज्ञानं यस्यासौ वर्धमानः । ‘अवाप्योरल्लोपः’ इत्यवशब्दाकारलोपः । श्रिया बहिरंगयाऽन्तरंगया च समवसरणानन्त- चतुष्टयलक्षणयोपलक्षितो वर्धमानः श्रीवर्धमान इति व्युत्पत्तेः, तस्मै । कथंभूताय ? ‘निर्धूतकलिलात्मने’ निर्धूतं १स्फोटितं कलिलं ज्ञानावरणादिरूपं पापमात्मन आत्मनां वा भव्यजीवानां येनासौ निर्धूतकलिलात्मा तस्मै । ‘यस्य विद्या’ केवलज्ञानलक्षणा । किं करोति ? ‘दर्पणायते’ दर्पण इवात्मानमाचरति । केषां ? ‘त्रिलोकानां’ त्रिभुवनानां । कथंभूतानां ? ‘सालोकानां’ अलोकाकाशसहितानां । अयमर्थः — यथा दर्पणो निजेन्द्रियागोचरस्य मुखादेः प्रकाशकस्तथा सालोकत्रिलोकानां तथाविधानां तद्विद्या प्रकाशिकेति । अत्र च पूर्वार्द्धेन भगवतः सर्वज्ञतोपायः, २उत्तरार्धेन च सर्वज्ञतोक्ता ।।१।। vardhamān svāmīne athavā tīrthaṅkaronā samudāyane; vardhamān svāmīno vyutpattiartha kevī rīte thāy chhe? ‘अव’ eṭale samasta prakāre ‘ऋद्धं’ param atishayane prāpta thayun chhe, ‘मानं’ jemanun kevaḷagnān te vardhamān (अव + ऋद्ध + मान) chhe. ‘अवाप्योरल्लोपः’ e vyākaraṇ sūtranā ādhāre ‘अव’ shabdanā ‘अ’no lop thayo chhe. ‘श्रीवर्धमानः’ shrī eṭale lakṣhmīthī arthāt bahiraṅg ane antaraṅg lakṣhmīthī — samavasaraṇādirūp bahiraṅg lakṣhmī ane anant darshan, anant gnānādi, anant chatuṣhṭayarūp antaraṅg lakṣhmīthī upalakṣhit, je vr̥uddhi pāme te shrī vardhamān chhe em vyutpatti ( - artha) chhe. teo kevā chhe? ‘निर्धूत कलिलात्मने’ jemaṇe potānā ātmānā athavā bhavya jīvonā ātmānā malano - gnānāvaraṇādi pāpano nāsh karyo chhe. evā temane, jemanī kevaḷagnānarūp vidyā shun kare chhe? ‘दर्पणायते’ darpaṇanī jem ātmāmān pragaṭ kare chhe, kone? ‘त्रिलोकानां’ traṇ lokane. kevā lokane? ‘सालोकानां’ alokākāsh sahit (lokane). āno artha e chhe ke jem darpaṇ (darshakanī - dekhanāranī) nij indriyone agochar (aviṣhayabhūt) evā mukhādine prakāshit kare chhe, (pragaṭ kare chhe,) tem tevā prakāranā alok sahit traṇe lokane temanun gnān (kevaḷagnān) prakāshit kare chhe.
ahīn (shlokanā) pūrvārdhathī bhagavānanī sarvagnatāno upāy ane uttarārdhathī sarvagnatā kahevāmān āvī chhe.
bhāvārtha : — jeo samavasaraṇādirūp bahiraṅg lakṣhmīthī tathā anant darshanādi १. स्फे टितं घ० । २. उपायकर्म ग० ।
Page -6 of 315
PDF/HTML Page 18 of 339
single page version
अथ तन्नमस्कारकरणानन्तरं किं १कर्तुं लग्नो भवानित्याह — anant chatuṣhṭayarūp antaraṅg lakṣhmīthī vibhūṣhit chhe, jemaṇe potānā ātmānā athavā (upadesh dvārā) bhavya jīvonā ātmānān gnānāvaraṇādi pāpamaḷano nāsh karyo chhe ane jemanā kevaḷagnānarūp darpaṇamān alokākāsh sahit chha dravyonā samudāyarūp samasta lok potānī bhūt, bhaviṣhya ane vartamānanī samasta anantānant paryāyo sahit yugapat pratibimbit thāy chhe, tevā antim tīrthaṅkar shrī vardhamān svāmīne, granthakartā shrī samantabhadrāchārye ahīn namaskār karyā chhe.
gāthānā pahelā ardhabhāgamān sarvagnatāno upāy batāvyo chhe. teno artha e chhe, ke bhagavān jyāre potānā ātmāmān līn thayā; tyāre bhāvakarmano nāsh thayo ane nimittarūp je gnānāvaraṇādi pāpakarma hatān teno abhāv thayo, tethī banne prakāranān karmono — bhāvakarmo ane dravyakarmono — abhāv thatān bhagavānane sarvagnapaṇun pragaṭ thayun; em samajavun.
ā charaṇānuyoganun shrāvakāchār shāstra chhe. tenun prayojan mokṣhamārga prakāshak adhyāy 8mān nīche mujab jaṇāvyun chhe —
‘‘je jīv tattvagnānī thaī ā charaṇānuyogane abhyāse chhe tene e badhān ācharaṇ potānā vītarāgabhāvane anurūp bhāse chhe.’’
‘‘ekadesh vā sarvadesh vītarāgatā thatān evī shrāvak - muni dashā thāy chhe, kāraṇ ke e ekadesh vā sarvadesh vītarāgatā ane ā shrāvak - muni dashāne nimitta - naimittikapaṇun hoy chhe, em jāṇī shrāvak - munidharmanā bhedone oḷakhī jevo potāne vītarāg bhāv thayo hoy tevo potāne yogya dharma sādhe chhe. temān paṇ jeṭalā anshe vītarāgatā hoy chhe tene te kāryakārī jāṇe chhe, jeṭalā anshe rāg rahe chhe tene hey jāṇe chhe tathā sampūrṇa vītarāgatāne param dharma māne chhe. e pramāṇe charaṇānuyoganun prayojan chhe.’’
uparokta siddhānt mujab ā shāstramān nimitta - naimittik sambandhanān kathano chhe, em jāṇī te mujab nayavivakṣhā mujab sarvatra yathārtha bhāv samajavo. bhagavānanī stuti karavānī hoy tyāre temanun nimittapaṇun ja batāvavāmān āve chhe.
(juo, shrī pravachanasār gāthā 1 thī 5 tathā ṭīkā) 1. have teo namaskār karyā pachhī teo shun karavā lāge chhe? te kahe chhe
१. करोतिं घ० ।
Page -5 of 315
PDF/HTML Page 19 of 339
single page version
‘देशयामि’ १कथयामि । कं ? ‘धर्मं’ । कथंभूतं ? ‘समीचीनं’ अबाधितं तदनुष्ठातृणामिह परलोके चोपकारकं । कथं तं तथा निश्चितवन्तो भवन्त इत्याह ‘कर्मनिबर्हणं’ यतो धर्मः संसारदुःखसम्पादककर्मणां निबर्हणो विनाशकस्ततो यथोक्तविशेषणविशिष्टः । अमुमेवार्थं व्युत्पत्तिद्वारेणास्य समर्थयमानः संसारेत्याद्याह संसारे चतुर्गतिके दुःखानि शारीरमानसादीनि तेभ्यः ‘सत्त्वान्’ प्राणिन् उद्धृत्य ‘यो धरति’ स्थापयति । क्व ? ‘उत्तमे सुखे’ स्वर्गापवर्गादिप्रभवे सुखे स धर्म इत्युच्यते ।।२।।
anvayārtha : — hun (shrī samantabhadrāchārya) [कर्मनिबर्हणम् ] karmono vināsh karanār evā [समीचीनं ] samīchīn (samyag) [धर्मम् ] dharmane [देशयामि ] kahun chhun, [यः ] ke je [सत्त्वान् ] jīvone [संसारदुःखतः ] sansāranān duḥkhothī ugārīne [उत्तमे सुखे ] svarga - mokṣhādikanā uttam sukhamān [धरति ] dhare chhe - mūke chhe.
ṭīkā : — ‘देशयामि’ kahun chhun. kone? ‘धर्मम्’ dharmane. kevā dharmane? ‘समीचीनं’ abādhit ane tenun ācharaṇ karanārāone ā lok tem ja paralokamān upakārak evā dharmane. tame te (dharma) evo chhe em kevī rīte nakkī karyun, te kahe chhe. ‘कर्मनिबर्हणं’ kāraṇ ke te (samyag) dharma sansāranā duḥkhone pedā karanār karmono vināshak chhe. ā ja arthanun vyutpatti dvārā samarthan karī kahe chhe. ‘संसारेत्यादि’ chaturgatirūp sansāramān shārīrik ane mānasikādi duḥkho chhe, temānthī ‘सत्त्वान्’ jīvone — prāṇīone ugārīne ‘यो धरति’ je sthāpe chhe. kyān? ‘उत्तमे सुखे’ svarga - mokṣhādimān utpanna thatā sukhamān, tene dharma kahevāmān āve chhe.
bhāvārtha : — ahīn shrī samantabhadrāchārya pratignā rūpe kahe chhe keḥ —
‘hun sansārī jīvonān duḥkhonān kāraṇabhūt karmonā vināshak evā samyagdharmane kahun chhun, je dharma chaturgatirūp sansāranān shārīrik ane mānasik duḥkhomānthī jīvone chhoḍāvī — bachāvīne uttam sukhamān — mokṣhasukhamān sthāpe chhe — dhāraṇ kare chhe. १. प्रतिपादयामि ख० घ० ।
Page -4 of 315
PDF/HTML Page 20 of 339
single page version
अथैवंविधधर्मस्वरूपतां कानि प्रतिपद्यन्त इत्याह —
je narak - tiryañchādik gatimān paribhramaṇarūp sansāranān duḥkhothī jīvone chhoḍāvīne uttam arthāt avināshī atīndriy mokṣhasukhamān dhāraṇ kare te dharma. ā satya (nishchay) dharmanun lakṣhaṇ chhe.
dharma to ātmāno svabhāv chhe. वस्तुस्वभावो धर्मो। te ātmānī andar chhe. tīrtha, mandir, mūrti ādi tathā dev - guru ādi parapadārthomān nathī.1 māṭe svāshray dvārā paranun avalamban chhoḍī potānā gnātā - draṣhṭārūp svabhāvanun shraddhān, anubhav tathā gnāyak svabhāvamān ja pravartanarūp ācharaṇ karavun te ja samīchīn nishchay dharma chhe.
prastut shlokamān ‘समीचीनं’ ‘कर्मनिबर्हणम्’ ane ‘धरति उत्तमे सुखे’ — ā shabdo nishchayadharmane ja sūchave chhe. kāraṇ ke nishchayadharma ja jīvane uttam sukhamān dharato hovāthī samīchīn (satyārtha — abādhit) hoī shake, tenāthī ja karmano nāsh thāy ane tenāthī ja uttam sukhanī prāpti thāy.
vyavahāradharma shubhabhāvarūp chhe, te āsrav tattva chhe; tenāthī karmabandh thāy paṇ karmano nāsh thāy nahi ane tenāthī svargādinun sukh prāpta thāy paṇ mokṣhanun sukh (uttam sukh) prāpta thāy nahi — em ṭīkākārano bhāv samajavo.
ā shrāvakāchāranun shāstra chhe. shrāvakanun guṇasthān pāñchamun chhe. munipad dhāraṇ karyā vinā ane kevaḷagnān prāpta karyā vinā koī mokṣha pāme nahi. bhagavānanā kāḷamān paṇ charamasharīrī jīv hoy te ja mokṣha pāme chhe.
shrāvakane to samyaktvapūrvak shubhopayog hoy chhe, tethī tevā shubharāganā prashasta phaḷabhūt svargane ja te pratham pāme, pachhī manuṣhya thaī alpa bhavamān potāno puruṣhārtha vadhārī mokṣha pāme chhe, tethī ṭīkākār āchārye svarganun ane mokṣhanun sukh dharmathī prāpta thāy chhe, tem kahyun chhe. 2.
have evā dharmasvarūpe kayā bhāvone svīkāravāmān āve chhe te kahe chheḥ — 1. juo yogasār gāthā 42 thī 45.