Padmapuran-Gujarati (simplified iso15919 transliteration). Parva 21 - Shree Ramchandrana vanshnu varnan; Parva 22 - Sukaushalni diksha ane bhayankar upsurg sahine ishtprapti karvi; Parva 23 - Dashratna putra ane Janakni putrithi Ravanna maranni shanka ane tenu nirakaran; Parva 24 - Dashrat ane Kaikaiyena lagna.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 13 of 35

 

Page 220 of 660
PDF/HTML Page 241 of 681
single page version

background image
220 ekavīsamun parva padmapurāṇ
nārāyaṇ, nav pratinārāyaṇ, nav baḷabhadra, emanān mātāpitā, pūrvabhav, nagarīnān nām,
pūrva guruonān nām vagerenun varṇan karanār vīsamun parva pūrṇa thayun.
* * *
ekavīsamun parva
(shrī rāmachandranā vanshanun varṇan)
have gautam svāmī rājā shreṇikane kahe chhe ke he magadhādhipati! āgaḷ āṭhamā
baḷabhadra shrī rāmachandrano sambandh batāvavā pūrve thayelā rājāonā vansh ane mahāpuruṣhonī
utpattinun kathan karīe chhīe. te hr̥udayamān rākhaje. dasamā tīrthaṅkar shītaḷanāth svāmī mokṣha
pāmyā pachhī kaunshāmbī nagarīmān ek sumukh nāmanā rājā thayā. te ja nagaramān ek vīrak
nāmanā shreṣhṭhī hatā. tenī strī vanamālāne rājā sumukhe agnānanā udayathī potānā gharamān
rākhī. thoḍā samay bād vivek jāgrat thayo. teṇe munione dān āpyun. te marīne
vidyādhar thayo ane vanamālā vidyādharī thaī. te vidyādharane paraṇī. ek divas te banne
krīḍā karavā māṭe harikṣhetra gayā. vanamālāno pati pelo shreṣhṭhī vīrak patnīnā virahāgnimān
baḷato, tap karīne devalokamān gayo. ek divase avadhignānathī te deve potānā verī
sumukhanā jīvane harikṣhetramān krīḍā karato joyo. te gusse thaīne tyānthī bhāryā sahit tene
upāḍī gayo. tethī te kṣhetramān te hari nāmathī prasiddha thayo ane tenun kuḷ harivansh kahevāyun.
te harine mahāgiri nāmano putra thayo ane tenun kuḷ harivansh kahevāyun. te harine mahāgiri
nāmano putra thayo, tene himagiri, tene vasugiri, tene indragiri, tene ratnamāḷ, tene
sambhūt, tene bhūtadev ītyādi seṅkaḍo rājā harivanshamān thayā. tej harivanshamān kushāgra nāmanā
nagaramān ek sumitra nāme jagaprasiddha rājā thayo. te bhogomān indra samān hato, potānī
kāntithī teṇe chandramāne ane dīptithī sūryane jītī līdhā hatā ane pratāp vaḍe shatruone
namāvyā hatā. tenī rāṇī padmāvatī, jenān netra kamaḷ samān hatān, shubh lakṣhaṇothī sampūrṇa
hatī, jenān sarva manorath pūrṇa thayān hatān, te rātre manohar mahelamān sukharūp sej par sūtī
hatī tyāre teṇe pāchhalā pahore soḷ svapna joyān. gajarāj, vr̥uṣhabh, sinh, snān karatī
lakṣhmī, be puṣhpamāḷā, chandramā, sūrya, jaḷamān keli karatā be matsya, jaḷano bharel tathā
kamaḷothī mukh ḍhāṅkelo kaḷash, kamaḷapūrṇa sarovar, samudra, sinhāsan ratnajaḍit, ākāshamānthī
āvatān svarganān vimān, pātāḷamānthī nīkaḷatān nāgakumāranān vimān, ratnonī rāshi
ane nirdhūm agni; ā soḷ svapno joyān. subuddhimān rāṇī padmāvatī jāgīne
prabhātanī kriyā karīne, chittamān āshcharya pāmatī, vinayapūrvak patinī pāse āvī. āvīne
patinā sinhāsan par beṭhī. jenun mukhakamaḷ phulāyun chhe evī. mahānyāyane jāṇanārī,
pativratā, hāth joḍī namaskār karī patine svapnonun phaḷ pūchhavā lāgī. rājā sumitra tene
svapnonun yathārtha phaḷ kahevā lāgyā. te vakhate ākāshamānthī

Page 221 of 660
PDF/HTML Page 242 of 681
single page version

background image
padmapurāṇ ekavīsamun parva 221
ratnonī vr̥uṣhṭi thaī. darek sandhyāmān sāḍā traṇ karoḍ ratnonī vr̥uṣhṭi thaī. ā pramāṇe traṇe
kāḷanī sandhyāmān vr̥uṣhṭi thaī. pandar mahinā sudhī rājānā gharamān ratnonī vr̥uṣhṭi thaī. chha
kumārikā samasta parivār sahit mātānī sevā karatī hatī. janma thatān ja indra lokapāl
sahit āvīne bhagavānane kṣhīrasāgaranā jaḷathī sumeru parvat upar snān karāvavā laī
gayā hatā. pachhī indre bhaktithī pūjā karī, stuti karī ane namaskār karī. sumeru parvat
parathī bhagavānane pāchhā lāvī mātānī godamān padharāvyā hatā. jyārathī bhagavān
mātānā garbhamān āvyā tyārathī ja loko aṇuvrat mahāvratamān visheṣh pravartyā ane
mātāe vrat līdhān tethī bhagavān pr̥ithvī par munisuvrat kahevāyā. temano varṇa añjanagiri
samān hato. paṇ sharīranā tejathī temaṇe sūryane jītī līdho ane kāntithī chandramāne jītī
līdho. kuber indralokamānthī badhī bhoganī sāmagrī lāvatā. temane manuṣhyabhavamān jevun sukh
hatun tevun ahamindrone paṇ nahotun. hāhā, hūhū, tumbar, nārad, vishvāvasu, ītyādi gandharvonī
jāti chhe te sadā temanī nikaṭ gīt gāyā ja karatā. kinnarī jātinī devāṅganāo tathā
svarganī apsarāo nr̥itya karyā ja karatī, vīṇā, bansarī, mr̥udaṅg ādi vājintro judī judī
jātanā devo vagāḍayān ja karatā. indra sadā sevā karatā. pote mahāsundar hatā, yauvan
avasthāmān temaṇe vivāh paṇ karyā, temane adbhut rāṇīo maḷatī gaī ke je anek
guṇ, kaḷā, chāturyathī pūrṇa hāvabhāv, vilās, vibhram dhāraṇ karatī hatī. temaṇe keṭalāk
varṣha rājya karyun ane manavāñchhit bhog bhogavyā. ek divase sharad r̥utunān vādaḷānne
vilay pāmatān joī pote pratibodh pāmyā. te vakhate laukāntik devoe āvīne stuti
karī. te potānā suvrat nāmanā putrane rājya āpīne muni thayā. bhagavānane koī
vastunī vāñchhā nathī, pote vītarāgabhāv dhāraṇ karī divya strīrūp kamaḷonā vanamānthī
nīkaḷī gayā. te sundar strīrūp kamaḷonun van kevun chhe? jyān dashe dishāmān sugandh vyāpī
gaī chhe, mahādivya sugandhādikarūp makarand temān chhe, jyān sugandhādi par bhamarāo uḍayā kare
chhe ane haritamaṇinī prabhāno puñj te ja jyān pāndaḍān chhe, dāntanī paṅktinī ujjavaḷ
prabhārūp tyān kamaḷatantu chhe, nānā prakāranān ābhūṣhaṇonā dhvanirūp pakṣhīo chhe tenā
avājathī van bharelun chhe, stanarūp chakavāthī shobhit chhe, ujjavaḷ kīrtirūp rājahansathī
maṇḍit chhe, āvā adbhut vilāsano tyāg karīne vairāgyane māṭe devo dvārā lāvavāmān
āvelī pālakhīmān besīne vipul nāmanā udyānamān gayā. bhagavān munisuvrat sarva
rājāonān mugaṭamaṇi chhe. temaṇe vanamān pālakhīmānthī ūtarīne anek rājāo sahit
jineshvarī dīkṣhā dhāraṇ karī. be upavāsanī pratignā līdhī. rājagr̥uhanagaramān vr̥uṣhabhadatte
mahābhaktithī shreṣhṭha anna vaḍe temane pāraṇun karāvyun. bhagavān pote mahāshaktithī pūrṇa chhe
te kāī kṣhudhānī bādhāthī pīḍit nathī, parantu āchārāṅg sūtranī āgnā pramāṇe temaṇe
antarāyarahit bhojan karyun. vr̥uṣhabhadatta bhagavānane āhār āpī kr̥utārtha thayā. bhagavāne
keṭalāk mahinā tap karī champānā vr̥ukṣha nīche shukladhyānanā pratāpathī ghātikarmono nāsh karī
kevaḷagnān prāpta karyun. pachhī indra sahit devoe āvī praṇām ane stuti karī dharmashravaṇ

Page 222 of 660
PDF/HTML Page 243 of 681
single page version

background image
222 ekavīsamun parva padmapurāṇ
karyun. bhagavāne yatidharma ane shrāvakadharmanun vidhipūrvak varṇan karyun. dharmanun shravaṇ karīne
keṭalāk manuṣhyo muni thayā. keṭalāk manuṣhyo shrāvak thayā, keṭalāk tiryañchoe shrāvakanān vrat
dhāraṇ karyān. devone vrat hotān nathī, paṇ keṭalāk devo samyaktva pāmyā. shrī
munisuvratanāth dharmatīrthanun pravartan karī, sur-asur ane manuṣhyo dvārā stuti karavā yogya
anek sādhuo sahit pr̥ithvī par vihār karatā hatā. teo sammedashikhar parvat uparathī
lokashikharane pāmyā. ā shrī munisuvratanāthanun charitra je prāṇī bhāv dharīne sāmbhaḷe tenān
sarva pāp nāsh pāme chhe ane gnānasahit tapathī paramasthānane pāme chhe ke jyānthī pharī
pāchhā pharavānun nathī.
tyārabād munisuvratanāthanā putra rājā suvrat ghaṇo kāḷ rājya karīne dakṣha nāmanā
putrane rājya āpīne jinadīkṣhā dhāraṇ karīne mokṣha pāmyā. dakṣhane elāvardhan nāme putra
hato, tene shrīvardhan, tene shrīvr̥ukṣha, tene sañjayant, tene kuṇim, tene mahārath, tene pulom
ītyādi anek rājā harivanshamān thayā. temān keṭalāk mukti pāmyā ane keṭalāk svarge
gayā. ā pramāṇe anek rājā thayā. pachhī ā ja kuḷamān ek vāsavaketu nāme rājā thayā.
te mithilānagarīnā svāmī hatā, tene sundar netrovāḷī vipulā nāmanī paṭarāṇī hatī.
paramalakṣhmīnun svarūp evī tene janak nāme putra thayo. samasta nītimān pravīṇ te pitā
putranun pālan kare tem potānā rājyanī prajānun pālan karatā hatā. gautam svāmī kahe chhe
ke he shreṇik! ā tane janakanī utpatti kahī. janak harivanshī chhe.
(dasharathanī utpatti ādinun varṇan)
have r̥uṣhabhadevanā kuḷamān rājā dasharath thayā. temanā vanshanun varṇan sāmbhaḷ.
īkṣhvākuvanshamān shrī r̥uṣhabhadev nirvāṇ padhāryā pachhī temanā putra bharat paṇ nirvāṇ padhāryā.
te r̥uṣhabhadevanā samayathī māṇḍīne munisuvratanāthanā samay sudhī ghaṇo kāḷ vītī gayo temān
asaṅkhya rājā thayā. keṭalāk to mahādurddhar tap karīne nirvāṇ pāmyā, keṭalāk ahaminndra
thayā, keṭalāk indrādik moṭī r̥uddhinā dhārak dev thayā; ane sāv thoḍā pāpanā udayathī
narakamān gayā. he shreṇik! ā sansāramān agnānī jīv chakranī jem bhramaṇ kare chhe, koī vār
svargādi bhog pāme chhe, temān magna thaī krīḍā kare chhe, keṭalāk pāpī jīv narak nigodamān
kalesh bhogave chhe. ā prāṇī puṇyapāpanā udayathī anādikāḷathī bhramaṇ kare chhe. koī vār
kaṣhṭa bhogave chhe. koī vār utsav māṇe chhe. jo vichār karīne jovāmān āve to duḥkh meru
samān, sukh rāī samān chhe. keṭalāk dravya vinā kaṣhṭa bhogave chhe. keṭalāk bālyāvasthāmān
mr̥utyu pāme chhe, keṭalāk shok kare chhe, keṭalāk rudan kare chhe, keṭalāk vivād kare chhe, keṭalāk
bhaṇe chhe, keṭalāk bījānī rakṣhā kare chhe, keṭalāk pāpī bādhā kare chhe, keṭalāk garje chhe,
keṭalāk gān kare chhe, keṭalāk bījānī sevā kare chhe, keṭalāk bhār vahe chhe, keṭalāk shayan
kare chhe, keṭalāk bījānī nindā kare chhe, keṭalāk keli kare chhe, keṭalāk yuddhamān shatruone jīte
chhe, keṭalāk shatruone pakaḍī chhoḍī de chhe, keṭalāk kāyaro yuddha dekhīne bhāge chhe, keṭalāk

Page 223 of 660
PDF/HTML Page 244 of 681
single page version

background image
padmapurāṇ ekavīsamun parva 223
shūravīro pr̥ithvīnun rājya kare chhe, vilās kare chhe, rājya tyāgīne vairāgya le chhe, keṭalāk
pāpī hinsā kare chhe, paradravyanī vāñchhā kare chhe, paradravyanun haraṇ kare chhe, doḍe chhe, kūḍ-kapaṭ
kare chhe, te narakamān paḍe chhe ane je keṭalāk lajjā dhāraṇ kare chhe, shīl pāḷe chhe,
karuṇābhāv dhāraṇ kare chhe, kṣhamābhāv dhāraṇ kare chhe, paradravyano tyāg kare chhe, vītarāgatāne
bhaje chhe, santoṣh dhāraṇ kare chhe, prāṇīone shātā upajāve chhe te svarga pāmīne paramparāe
mokṣha pāme chhe. je dān kare chhe, tap kare chhe, ashubh kriyāno tyāg kare chhe, jinendranī pūjā
kare chhe, jainashāstranī charchā kare chhe, badhā jīvo pratye maitrī rākhe chhe, vivekīono vinay
kare chhe te uttam pad pāme chhe. keṭalāk krodh kare chhe, kām seve chhe, rāgadveṣhamohane vash chhe,
bījā jīvone ṭhage chhe te bhavasāgaramān ḍūbe chhe, nānāvidh nāche chhe, jagatamān rāche chhe,
khedakhinna chhe, dīrgha shok kare chhe, jhaghaḍā kare chhe, santāp kare chhe, asimasikr̥uṣhi vāṇijyādi
vyāpār kare chhe, jyotiṣh, vaidak, yantra, mantrādi kare chhe, shrr̥uṅgārādi shāstra rache chhe, te nirarthak
valavalīne mare chhe; ītyādi shubhāshubh karmathī ātmadharma bhūlī rahyā chhe. sansārī jīv chār
gatimān bhramaṇ kare chhe. ā avasarpiṇī kāḷamān āyuṣhya ane kāy ghaṭatān jāy chhe. shrī
mallināth mokṣha pāmyā pachhī munisuvratanāthanā antarāḷamān ā kṣhetramān ayodhyā nagarīmān
ek vijay nāme rājā thayo. te mahāshūravīr, pratāpī, prajāpālanamān pravīṇ, samasta
shatruone jītanār hato. tenī hemachūlanī nāmanī paṭarāṇīne mahā guṇavān surendramanyu
nāmano putra thayo. tenī kīrtisamā nāmanī rāṇīne be putra hatā. ek vajrabāhu, bījo
purandar. temanī kānti sūrya-chandra samān hatī. te mahāguṇavān sārthak nāmavāḷā banne bhāī
pr̥ithvī par sukhe samay vītāvatā hatā.
hastināgapuramān rājā indravāhananī rāṇī chūḍāmaṇine manodayā nāmanī atisundar
putrī hatī. te vajrakumārane paraṇī hatī. te kanyāno bhāī udayasundar bahenane levā māṭe
āvyo. vajrakumārane te strī pratye atishay prem hato, strī atisundar hatī. te kumār
strīnī sāthe sāsare chālyo. vasantar̥utuno samay hato. mārgamān teo vasantagiri parvat
samīpe pahoñchyā. jem jem te pahāḍ nikaṭ āvato gayo tem tem tenī param shobhā joī
kumār atyant harṣha pāmyā. puṣhponī suvās pavan dvārā kumārane sparshavāthī temane evun
sukh thayun, jevun ghaṇā divasothī vikhūṭā paḍelā mitranā milanathī thāy. koyalonā shabdothī
atyant ānand thayo, jem vijayanā shabda sāmbhaḷīne harṣha thāy tem. pavanathī vr̥ukṣhonī
ḍāḷīo jāṇe vajrabāhunun sanmān karatī hoy tem hālatī hatī. bhamarā guñjārav karī
rahyā hatā jāṇe vīṇāno nād ja hoy. vajrabāhunun man prasanna thaī gayun. vajrabāhu
pahāḍanī shobhā dekhe chhe ke ā āmravr̥ukṣha, ā karṇakār vr̥ukṣha, ā raudra jātinun vr̥ukṣha phaḷothī
maṇḍit, ā prayāl vr̥ukṣha, ā palāshanun vr̥ukṣha, jenān puṣhpa agni samān dedīpyamān chhe,
vr̥ukṣhonī shobhā jotān jotān rājakumāranī draṣhṭi munirāj par paḍī ane vichāravā lāgyā ke
ā te stambh chhe, parvatanun shikhar chhe athavā munirāj chhe? kāyotsarga

Page 224 of 660
PDF/HTML Page 245 of 681
single page version

background image
224 ekavīsamun parva padmapurāṇ
dhārīne ūbhelā munirāj viṣhe vajrabāhu ā pramāṇe vichārī rahyā hatā. munine jhāḍanun ṭhūṇṭhun
jāṇīne temanā sharīr sāthe mr̥ug potānā sharīrane ghasī potānī khañjavāḷ maṭāḍatā hatā.
jyāre rājā pāse gayā tyāre temane nishchay thayo ke ā mahāyogīshvar sharīranun bhān
bhūlī kāyotsarga karī sthirapaṇe ūbhā chhe, sūryanān kiraṇo temanā mukhakamaḷane sparshī rahyā
chhe, mahāsarpanī pheṇ samān dedīpyamān bhujāo lambāvīne ūbhā chhe, temanun vakṣhasthaḷ
sumerunā taṭ samān sundar chhe, diggajone bāndhavānā stambh jevī achaḷ temanī jaṅghā chhe,
sharīr tapathī kṣhīṇ chhe, paṇ kāntithī puṣhpa dekhāy chhe, jemaṇe nishchaḷ saumya netro nākanī
aṇī upar sthir karyān chhe, ātmānun ekāgra thaīne dhyān kare chhe evā munine joīne
rājakumār chintavavā lāgyā ke aho, dhanya chhe ā shāntibhāvanā dhārak mahāmuni, je
samasta parigrah chhoḍīne mokṣhābhilāṣhī thaī tap kare chhe emane nirvāṇ nikaṭ chhe,
nijakalyāṇamān jemanī buddhi lāgelī chhe, jemano ātmā parajīvone pīḍā āpavāmānthī
nivr̥utta thayo chhe ane munipadanī kriyāthī maṇḍit chhe, jemane shatru mitra samān chhe, tr̥uṇ ane
kañchan samān chhe, pāṣhāṇ ane ratna samān chhe, jemanun man-mān, matsarathī rahit chhe,
jemaṇe pāñchey īndriy vash karī chhe, jemane nishchaḷ parvat samān vītarāg bhāv chhe, jemane
jovāthī jīvananun kalyāṇ thāy chhe. ā manuṣhyadehanun phaḷ emaṇe ja meḷavyun chhe. e viṣhay
kaṣhāyothī ṭhagāyā nathī, je mahākrūr ane malinatānā kāraṇ chhe. hun pāpī karmarūp bandhanathī
nirantar bandhāīne rahyo. jem chandananun vr̥ukṣha sarpothī vīṇṭaḷāīne rahe chhe tem hun pāpī
asāvadhānachitta achet samān thaī rahyo. dhikkār chhe mane! hun bhogādirūp mahāparvatanā
shikhar par sūī rahyo chhun te nīche ja paḍīsh. jo ā yogīndra jevī dashā dhāraṇ karun to
māro janma saphaḷ thaī jāy. ām chintavan karatān vajrabāhunī draṣhṭi munināthamān atyant
nishchaḷ thaī, jāṇe ke thāmbhalā sāthe bandhāī gaī. tyāre temanā sāḷā udayasundare temane
nishchaḷ draṣhṭithī jotā joīne malakatān malakatān hasīne kahyun ke muni taraph atyant nishchaḷ
thaīne juo chho to shun digambarī dīkṣhā dhāraṇ karavī chhe? vajrabāhue javāb āpyo ke
amārā hr̥udayano bhāv hato te ja tame pragaṭ karyo. have tame ā ja bhāvanī vāt karo.
tyāre teṇe temane rāgī jāṇīne hasatān hasatān kahyuun ke jo tame dīkṣhā lesho to hun paṇ
laīsh, parantu ā dīkṣhāthī to tame atyant udās thasho. vajrabāhu bolyā e to ā
līdhī. ām kahīne vivāhanān ābhūṣhaṇ utārī nākhyān ane hāthī uparathī nīche utaryā.
tyāre mr̥uganayanī strī rovā lāgī, moṭān motī samān ashrupāt karavā lāgī. tyāre
udayasundar ānsu sārato kahevā lāgyo ke ā to hasavānī vāt karī hatī tene viparīt
kem karo chho? vajrabāhu atimadhur vachanothī temane shānti upajāvatān kahevā lāgyā ke he
kalyāṇarūp! tamārā jevā upakārī bījā koṇ chhe? hun kūvāmān paḍato hato ane tame mane
bachāvyo. tamārā jevo traṇ lokamān māro koī mitra nathī. he udayasundar! je janmyo chhe te
avashya marashe ane je maryo te avashya janmashe. ā janma ane maraṇ reṇṭanā ghaḍā samān
chhe. temān sansārī jīv

Page 225 of 660
PDF/HTML Page 246 of 681
single page version

background image
padmapurāṇ ekavīsamun parva 22p
nirantar bhame chhe. ā jīvan vījaḷīnā chamakārā samān, jaḷanā taraṅg samān, tathā duṣhṭa
sarpanī jihvā samān chañchaḷ chhe. ā jagatanā jīv duḥkhasāgaramān ḍūbī rahyā chhe. ā
sansāranā bhog svapnanā bhog samān asār chhe, kāyā pāṇīnā parapoṭā jevī chhe,
sandhyānā raṅg samān ā jagatano sneh chhe ane ā yauvan phūlanī jem karamāī jāy
chhe. ā tamārī mashkarī paṇ amane amr̥ut samān kalyāṇarūp thaī. hasatān hasatān je
auṣhadh pīe to shun rog na hare? avashya hare ja. tame amane mokṣhamārganā udyamanā
sahāyak thayā, tamārā jevā bījā koī amārun hit karanār nathī. hun sansāranā
ācharaṇamān āsakta thaī gayo hato temānthī vītarāgabhāv pāmyo. have hun jinadīkṣhā laun
chhun, tamārī je īchchhā hoy te pramāṇe tame karo. ām kahīne sarva parivārane khamāvīne,
tap ja jemanun dhan chhe evā guṇasār nāmanā muninī pāse jaī, charaṇāravindamān namaskār
karī, vinayavān banī kahevā lāgyā ke he svāmī! āpanī kr̥upāthī mārun man pavitra thayun
chhe, have hun sansārarūpī kādavamānthī nīkaḷavā īchchhun chhun. tenān vachano sāmbhaḷīne gurue āgnā
āpī ke tamane bhavasāgarathī pār utāranārī ā bhagavatī dīkṣhā chhe. kevā chhe guru? je
sātamā guṇasthānamānthī chhaṭhṭhā guṇasthānamān āvyā chhe. emaṇe gurunī āgnā hr̥udayamān
dhāraṇ karī, vastrābhūṣhaṇano tyāg karī pallav samān potānā hāthathī keshano loch karyo
ane palyaṅkāsan dhāraṇ karyun. ā dehane vinashvar jāṇī, sharīrano sneh chhoḍīne, rājaputrī
ane rāg avasthāne tyajī, mokṣhane āpanārī jinadīkṣhā aṅgīkār karī ane udayasundar
ādi chhavvīs rājakumāroe paṇ jinadīkṣhā dhāraṇ karī. kevā chhe te kumāro? jemanun rūp
kāmadev samān chhe, jemaṇe rāgadveṣh matsarano tyāg karyo chhe, jemane vairāgyano anurāg
utpanna thayo chhe evā temaṇe param utsāhathī pūrṇa nagna mudrā dhāraṇ karī ane ā vr̥uttānt
joīne vajrabāhunī strī manodevīe pati ane bhāīnā snehathī mohit thaī, moh tajī
āryikānān vrat dhāraṇ karyān. sarva vastrābhūṣhaṇ tajīne ek saphed sāḍī dhāraṇ karī ane
mahātap ādaryun. ā vajrabāhunī kathā enā dādā rājā vijaye sāmbhaḷī. te sabhāmān beṭhā
hatā tyān shokathī pīḍit thaī kahevā lāgyā ke ā āshcharya juo ke māro pautra yuvānīmān
viṣhayane viṣh samān jāṇī virakta thaī muni thayo ane mārā jevo mūrkha viṣhayono
lolupī vr̥uddhāvasthāmān paṇ bhogane chhoḍato nathī te kumāre kevī rīte chhoḍayā? athavā te
mahābhāgya bhogone tr̥uṇavat tyāgīne mokṣhanā nimitta evā shāntabhāvamān beṭho, hun
mandabhāgya vr̥uddhāvasthāthī pīḍit chhun. ā pāpī viṣhayoe mane lāmbā samay sudhī chhetaryo chhe.
ā viṣhayo jovāmān to atyant sundar chhe, parantu tenān phaḷ atyant kaḍavān chhe. mārā
indranīlamaṇi shyām kesh hatā te have baraph jevā saphed thayā chhe, mārun sharīr ati
dedīpyamān, shobhāyamān, mahābaḷavān ane svarūpavān hatun te vr̥uddhāvasthāmān varṣhāthī
haṇāyel chitra jevun thaī gayun chhe. je dharma, kām, taruṇ avasthāmān sārī rīte siddha thāy
chhe te jarāmaṇḍit prāṇīthī sādhavun viṣham chhe. dhikkār chhe pāpī, durāchārī, pramādī evā
mane! hun chetan chhatān men achetan dashā ādarī.

Page 226 of 660
PDF/HTML Page 247 of 681
single page version

background image
226 ekavīsamun parva padmapurāṇ
ā jūṭhun ghar, jūṭhī māyā, jūṭhī kāyā, jūṭhā bāndhav, jūṭho parivār, tenā snehathī
bhavasāgaranā bhramaṇamān bhamyo. ām kahīne sarva parivārane khamāvīne nānā pautra purandarane
rājya āpī, potānā putra surendramanyu sahit rājā vijaye vr̥uddha avasthāmān nirvāṇaghoṣh
svāmīnī samīpe jinadīkṣhā aṅgīkār karī. rājānun man ghaṇun udās chhe.
have purandar rājya kare chhe. tenī pr̥uthivīmatī rāṇīne kīrtidhar nāmano putra thayo. te
guṇono sāgar, pr̥ithvī par prasiddha, vinayavān anukrame yuvān banyo. te ākhā kuṭumbano
ānand vadhārato, potānī cheṣhṭāthī saune priy banyo. rājā purandare potānā putrane rājā
kaushalanī putrī paraṇāvī ane tene rājya āpī pote guṇ ja jenān ābhūṣhaṇ chhe evā
kṣhemaṅkar muninī samīpe munivrat līdhān ane karmanirjarānun kāraṇ mahātap ācharyun.
rājā kīrtidhar kāḷakramathī chālyun āvatun rājya meḷavīne potānā sarva shatruone
jītīne dev samān uttam bhog bhogavavā lāgyo. ek divas rājā kīrtidhar prajāno bandhu,
prajānā bādhak shatruone bhay upajāvanār, sinhāsan par indranī peṭhe birājato hato te
samaye sūryagrahaṇ joīne chittamān vichāravā lāgyo ke juo, ā sūrya prakāshanun maṇḍaḷ chhe te
rāhunā vimānanā yogathī shyām thaī gayo. ā sūrya pratāpano svāmī chhe, andhakārane
maṭāḍī prakāsh kare chhe ane jenā pratāpathī chandramānun bimb kāntirahit bhāse chhe ane
kamalinīnā vanane praphūllit kare chhe te rāhunā vimānathī mandakāntivāḷo bhāse chhe. teno
uday thatān ja sūrya jyotirahit thaī gayo māṭe sansāranī dashā anitya chhe. ā jagatanā
jīv viṣhayābhilāṣhī raṅk samān mohanā pāshathī bandhāyelā avashya kāḷanā mukhamān paḍashe.
ām vichārīne e mahābhāgya sansāranī avasthāne kṣhaṇabhaṅgur jāṇī mantrī, purohit,
senāpati ane sāmantone kahevā lāgyo ke ā samudra paryant pr̥ithvīnā rājyanī tame sārī
rīte rakṣhā karajo. hun muninān vrat dhāraṇ karun chhun. tyāre badhā vinantī karavā lāgyā ke
tamārā vinā ā pr̥ithvī amārāthī dabāshe nahi, tame shatrune jītanār chho, lokanā rakṣhak
chho, tamārī ummar paṇ yuvān chhe, ā rājyanā tame ja advitīy pati chho, ā pr̥ithvī
tamārāthī ja shobhe chhe, māṭe keṭalāk samay sudhī ā indratulya rājya bhogavo. tyāre
rājāe kahyun ke ā sansār aṭavī atidīrgha chhe, ene joīne mane atyant bhay utpanna
thāy chhe. kevī chhe ā bhavarūp aṭavī? anek duḥkharūpī phaḷovāḷān karmarūp vr̥ukṣhothī bharelī
chhe ane janma, jarā, maraṇ, rog, shok, rati, arati, īṣhṭaviyog, aniṣhṭasanyogarūp
agnithī prajvalit chhe. tyāre mantrīoe rājānān pariṇām virakta jāṇīne bujhāī gayelā
aṅgārā lāvīne mūkayā ane temanī vachche vaiḍūryamaṇi jyotino pūñj, je atiamūlya hato
te lāvīne mūkyo. te maṇinā pratāpathī koyalā prakāsharūp thaī gayā. pachhī te maṇi upāḍī
līdho. tyāre te kolasā prakāshit na lāgyā tyāre mantrīoe rājāne vinantī karī ke he
dev! jem ā kāṣhṭanā kolasā ratna vinā shobhatā nathī tem tamārā vinā ame badhā
shobhatā nathī. he nāth! tamārā vinā prajājano anāth

Page 227 of 660
PDF/HTML Page 248 of 681
single page version

background image
padmapurāṇ bāvīsamun parva 227
banī māryā jashe, lūṇṭāshe ane prajāno nāsh thatān dharmano abhāv thashe. māṭe jem tamārā
pitā tamane rājya āpīne muni thayā hatā tem tame paṇ tamārā putrane rājya āpī
jinadīkṣhā lyo. ā pramāṇe mukhya māṇasoe vinantī karī tyāre rājāe evo niyam karyo
ke hun je divase putranā janmanā samāchār sāmbhaḷīsh te ja divase munivrat laīsh. āvī
pratignā karīne indra samān bhog bhogavavā lāgyā. temaṇe prajāne shātā pamāḍīne rājya
karyun. temanā rājyamān prajāne koī prakārano bhay utpanna na thato. rājānun chitta
samādhānarūp hatun. ek divas rāṇī sahadevī rājā pāse shayan karatī tyāre tene garbha
rahyo. tenā garbhamān kevo putra āvyo? sampūrṇa guṇonun pātra ane pr̥ithvīnā pratipālanamān
samartha evā putrano janma thayo tyāre rāṇīe potānā pati muni thaī jashe evā bhayathī
putranā janmanī vāt pragaṭ na karī. keṭalāk divas sudhī vāt chhupāvī rākhī. jem sūryanā
udayane koī chhupāvī na shake tem rājaputrano janma chhūpo kevī rīte rahī shake? koī daridrī
manuṣhye dhananā lobhathī rājā pāse te vāt pragaṭ karī. eṭale rājāe mugaṭādi sarva
ābhūṣhaṇo sharīr uparathī utārīne tene āpī dīdhān ane ghoṣhashākhā nāmanun mahāramaṇīk,
khūb dhananī utpatti thāy tevun gām paṇ tene āpyun ane pandar divasano putra mātānī
godamān sūto hato tene tilak karī rājapad āpyun. tethī ayodhyā ati ramaṇīy banī
ane ayodhyānun bījun nām kaushal paṇ chhe tethī tenun nām sukaushal prasiddha thayun. tenī
cheṣhṭā sundar hatī. rājā kīrtidhar sukaushalane rājya āpī ghararūp bandīgr̥uhamānthī nīkaḷīne
tapovanamān gayā. munivrat ādaryā ane tapathī utpanna thayelā tejathī meghapaṭalarahit sūrya
shobhe tem shobhavā lāgyā.
e pramāṇe shrī raviṣheṇāchārya virachit mahāpadmapurāṇ sanskr̥it granthanī sva. pt..
daulatarāmajī kr̥ut bhāṣhā vachanikānā gujarātī anuvādamān vajrabāhu ane kīrtidhar rājānā
māhātmyanun varṇan karanār ekavīsamun parva pūrṇa thayun.
* * *
bāvīsamun parva
(sukaushalanī dīkṣhā ane bhayaṅkar upasarga sahīne īṣhṭaprāpti karavī)
keṭalāk varṣha kīrtidhar muni, pr̥ithvī samān jemanī kṣhamā hatī, jemanā mān, matsar
dūr thayān chhe, jemanun chitta udār hatun, tapathī jemanān sarva aṅg shoṣhāyān chhe, āṅkho ja
jemanā ābhūṣhaṇ hatī, jemanā hāth nīche laṭakatā hatā, dhunsarī pramāṇ dharatī joīne
nīchī najare chālatā hatā, jem matta gajendra mand mand gaman kare tem jīvadayānā hetuthī
dhīre dhīre te gaman karatā. sarva vikārarahit, mahāsāvadhān, gnānī, mahāvinayavān,
lobharahit, pañchāchāranā pāḷanār, jīvadayāthī jemanun chitta nirmaḷ chhe, sneharūp kardamathī
rahit, snānādi sharīrasanskārathī rahit, munipadanī shobhāthī maṇḍit, āhāranā nimitte
ghaṇā divasonā upavās pachhī nagaramān praveshyā.

Page 228 of 660
PDF/HTML Page 249 of 681
single page version

background image
228 bāvīsamun parva padmapurāṇ
temane joīne temanī pāpī strī sahadevī manamān vichār karavā lāgī ke emane joīne
māro putra paṇ vairāgya pāme to? tethī atyant krodhathī jenun mukh lāl thaī gayun chhe evī
teṇe chittamān duṣhṭatā lāvī dvārapāḷane kahyun ke ā yati nagna, mahāmalin ane gharane
lūṇṭāvanār chhe. ene nagaramānthī kāḍhī mūko, te pharīthī nagaramān na āvavo joīe. māro
putra sukumār chhe, bhoḷo chhe, enun chit komaḷ chhe, te enī najare na paḍavo joīe. he
dvārapāl! jo ā bābatamān bhūl thashe to hun tamane daṇḍ āpīsh. jyārathī e nirday
bāḷak putrane tyajīne muni thayā tyārathī ā liṅg pratye mane ādar rahyo nathī. ā
rājyalakṣhmī nindya chhe em kahī e lokone vairāgya prāpta karāve chhe, bhog chhoḍāvīne yog
shīkhave chhe. jyāre rāṇīe āvān vachan kahyān tyāre e krūr dvārapāḷe, jenā hāthamān
netaranī soṭī chhe, munine durvachan kahīne, nagaramānthī hāṅkī kāḍhayā ane āhār māṭe bījā
sādhuo nagaramān āvyā hatā temane paṇ kāḍhī mūkayā. māro putra kadī dharmashravaṇ na kare
e kāraṇathī rāṇī dvārā kīrtidharano avinay thayelo joīne rājā sukaushalanī dhāv atyant
shokapūrvak rudan karavā lāgī. tyāre rājā sukaushale dhāvane rotī joīne kahyun ke he mātā!
tārun apamān kare tevun koṇ chhe? mārī mātā to mātra mane garbhamān ja rākhe chhe ane mārun
sharīr to tārā dūdhathī vr̥uddhi pāmyun chhe tethī tun mārā māṭe mātāthī paṇ adhik chhe. je
motanā mukhamān pravesh karavā īchchhato hoy te tane duḥkh āpe. jo mārī mātāe paṇ tārun
apamān karyun hoy to hun eno paṇ avinay karīsh. bījāonī to shī vāt karavī?
tyāre vasantamālā nāmanī dhāv kahevā lāgī ke he rājan! tārā pitā tane bālyāvasthāmān
rājya āpī, sansārarūp kaṣhṭanā piñjarāthī bhayabhīt thaī tapovanamān gayā hatā. te āje
ā nagaramān āhār māṭe āvyā hatā, paṇ tārī mātāe dvārapāḷone āgnā āpīne
temane nagaramānthī kaḍhāvī mūkayā. he putra! te āpaṇā saunā svāmī chhe. temanun apamān hun
joī na shakī tethī hun rudan karun chhun. ane tārī kr̥upā hovāthī bījā mārun apamān koṇ
kare? sādhuone joīne māro putra gnān prāpta kare ām jāṇīne rāṇīe muniono
pravesh nagaramān niṣhedhyo chhe, paṇ tārā gotramān ā dharma paramparāthī chālyo āve chhe,
putrane rājya āpī pitā virakta thāy chhe ane tārā gharamānthī āhār līdhā vinā kadī
paṇ sādhu pāchhā gayā nathī. ā vr̥uttānt sāmbhaḷīne rājā sukaushal muninān darshan karavā
māṭe mahelamānthī nīche ūtarīne chāmar, chhatra, vāhan ityādi rājachihna chhoḍīne kamaḷathī
paṇ ati komaḷ evā aḍavāṇe page doḍayā ane lokone pūchhatā jāy ke tame munine
joyā? tame munine joyā? ā pramāṇe param abhilāṣhā sahit potānā pitā kīrtidhar
muni pāse āvī pahoñchyā ane emanī pāchhaḷ chhatra-chāmaravāḷā badhā doḍayā gayā.
mahāmuni udyānamān shilā upar birājatā hatā tyān rājā sukaushal, jemanān netra
ānsuothī bharelān hatān, jenī bhāvanā shubh hatī, hāth joḍīne namaskār karī bahu ja
vinayapūrvak muni sāme ūbhā rahī, dvārapāḷoe temane daravājethī kāḍhī mūkayā hatā tethī
atyant lajjā pāmīne

Page 229 of 660
PDF/HTML Page 250 of 681
single page version

background image
padmapurāṇ bāvīsamun parva 229
mahāmunine vinantī karavā lāgyā, he nāth! jem koī puruṣh agnithī baḷatā prajvalit
gharamān moh-nidrāthī yukta sūto hoy tene koī meghanā gaḍagaḍāṭ samān ūñchā svarathī
jagāḍe, tem sansārarūp gr̥uhamān janmamr̥utyu agnithī prajvalit gharamān moh-nidrāyukta sūto
hato ane āpe mane jagāḍayo. have kr̥upā karīne ā digambarī dīkṣhā mane āpo. ā
kaṣhṭanā sāgar evā sansāramānthī mane ugāro. jyāre rājā sukaushale āvān vachan munine
kahyān te ja vakhate badhā sāmanto paṇ āvyā ane rāṇī vichitramālā je garbhavatī hatī
te paṇ ati kaṣhṭathī viṣhādasahit samasta rājakuṭumb sahit āvī. emane dīkṣhā levā māṭe
taiyār thayel joī, antaḥpuranā ane prajānā badhā māṇaso khūb shok pāmyā. tyāre rājā
sukaushale kahyun ke ā rāṇī vichitramālānā garbhamān putra chhe tene hun rājya āpun chhun. ām
kahīne niḥspr̥uh thayā, āshārūp phānsīne chhedī, sneharūp piñjarāne toḍī, strīrūp bandhanathī
chhūṭī, jīrṇa taraṇānī jem rājyano tyāg karyo ane vastrābhūṣhaṇ badhun tyajīne,
bāhyābhyantar parigrahano tyāg karīne keshaloch karyā ane padmāsan dhāraṇ karīne beṭhā.
temanā pitā kīrtidhar munīndra pāse temaṇe dīkṣhā līdhī. pañchamahāvrat, pāñch samiti, traṇ
gupti aṅgīkār karī, sukaushal munie gurunī sāthe vihār karyo. kamaḷ samān ārakta
charaṇothī pr̥ithvīne shobhāyamān karatā te vihār karavā lāgyā. enī mātā sahadevī
ārtadhyānathī marīne tiryañch yonimān vāghaṇ thaī. ā pitā-putra banne muni mahā
vairāgyavān je ek sthānamān rahetā nahi, divasanā pāchhalā pahore nirjan prāsuk sthān
joīne besī rahetā, chāturmāsamān sādhuone vihār karavāno hoto nathī tethī chāturmāsamān
ek sthānamān besī rahetā. dashe dishāone shyām banāvatun chāturmās pr̥ithvīmān pravartyun.
ākāsh meghamāḷānā samūhathī evun shobhatun, jāṇe ke kājaḷathī līmpyun chhe. kyāṅk bagalānī
uḍatī paṅkti evī shobhatī jāṇe ke kumud khīlī ūṭhayān chhe. ṭhekaṭhekāṇe kamaḷo khīlī gayā
chhe, temanā upar bhamarāo gūñjī rahyā chhe te jāṇe ke varṣhākāḷarūp rājāno yash gāy chhe.
añjanagiri samān mahānīl andhakārathī jagat vyāpta thaī gayun chhe ane megh gājavāthī
jāṇe sūrya-chandra ḍarīne chhupāī gayā chhe, akhaṇḍ jaḷanī dhārāthī pr̥ithvī sajaḷ banī gaī chhe
ane ghās ūgī nīkaḷ‌yun chhe, jāṇe ke pr̥ithvīe harṣhanā aṅkur dhāraṇ karyān chhe. jaḷanā
pravāhathī pr̥ithvī par ūñchun ke nīchun sthaḷ najare paḍatun nathī. pr̥ithvī par jaḷano samūh gāje
chhe ane ākāshamān megh gāje chhe, jāṇe ke jeṭh mahinārūp verīne jītīne garjanā karī rahyā
chhe. dharatī jharaṇāothī shobhāyamān banī chhe, jātajātanī vanaspati dharatī par ūgī
nīkaḷī chhe. tenāthī pr̥ithvī evī shobhe chhe ke jāṇe haritamaṇi samān pathārī pātharī dīdhī
chhe. pr̥ithvī upar sarvatra jaḷabambākār thaī rahyun chhe, jāṇe ke jaḷanā bhārathī vādaḷān ja tūṭī
gayā chhe, ṭhekaṭhekāṇe indra gop dekhāy chhe, jāṇe ke vairāgyarūp vajrathī chūrṇa thaī gayel chhe.
rāganā ṭukaḍā ja pr̥ithvī par phelāī gayā chhe, vījaḷīnun tej sarva dishāmān pharī vaḷe chhe,
jāṇe ke megh netra vaḍe jaḷathī bharel ane khālī sthān joī rahyā chhe. vividh prakāranā
raṅg dhāraṇ

Page 230 of 660
PDF/HTML Page 251 of 681
single page version

background image
230 bāvīsamun parva padmapurāṇ
karīne indradhanuṣh ākāshane evī shobhā āpe chhe, jāṇe ke atiūñchā toraṇothī yukta
hoy. banne kāṇṭhāne toḍī nākhatī, bhayaṅkar vamaḷ pedā karatī nadī ativegathī kalūṣhatā
sahit vahe chhe, jāṇe ke maryādārahit svachchhandī strīnun svarūp te āchare chhe. meghagarjanāthī
trās pāmelī mr̥uganayanī, virahiṇīo stambhane sparsha kare chhe, mahāvihvaḷ chhe, pati
āvavānī āshāmān temaṇe potānān netro lagāvyān chhe. āvā varṣhākāḷamān jīvadayānā
pāḷanār, mahāshānt, anek nirgaranth muni prāsuk sthānamān chār māsanā upavās karīne beṭhā
chhe ane je gr̥uhastha shrāvak sādhunī sevāmān tatpar chhe te paṇ chār mahinā gamanano tyāg
karīne vividh prakāranā niyamo laīne beṭhā chhe. āvā meghathī vyāpta varṣhākāḷamān te pitā-
putra yathārtha āchāranā ācharanār smashānamān chār mahinā upavās dhāraṇ karī vr̥ukṣhanī
nīche birājyā. koī vār padmāsan, koī vār kāyotsarga, koī vār vīrāsan ādi
anek āsano dhāraṇ karī temaṇe chāturmās pūrṇa karyun. ā smashān vr̥ukṣhonā andhakārathī
gahan hatun. sinh, vāgh, rīñchh, shiyāḷ, sarpa ityādi anek duṣhṭa jīvothī pūrṇa hatun. ardhadagdha
maḍadān, mahābhayānak viṣham bhūmi, manuṣhyanā mastakanān hāḍakānnā samūhathī jyān pr̥ithvī shvet
thaī rahī chhe ane duṣhṭa avāj karatā pishāchonā samūh vichare chhe, jyān ghās, kaṇṭak khūb
chhe tevā sthānamān ā dhīr vīr, pavitra manavāḷā pitā-putra banne munioe chār
mahinā pūrā karyā.
varṣhār̥utu vītī gaī ane sharadar̥utu āvī, jāṇe ke rātri pūrī thaī ane prabhāt
thayun. je prabhāt jagatane prakāsh āpavāmān pravīṇ chhe. sharadar̥utumān ākāshamān shvet vādaḷān
pragaṭ thayān, sūrya meghapaṭalarahit kāntimān prakāshyo. jem utsarpiṇī kāḷano dukhamākāḷ
pūro thāy ane dukhamā-sukhamānā ārambhamān ja shrī jinendradev pragaṭ thāy tem. rātre
tārāonā samūh vachche chandramā shobhavā lāgyo, jem sarovaranī vachche taruṇ rājahans shobhe
tem. rātre chandramānī chāndanīthī pr̥ithvī ujjavaḷ thaī, jāṇe ke kṣhīrasāgar ja dharatī par
phelāī rahyo chhe. nadīo nirmaḷ thaī; sāras, chakavā ādi pakṣhīo sundar avāj karavā
lāgyā, sarovaramān kamaḷo khīlyā, tenā par bhamarāo ūḍī rahyā hatā ane guñjārav karī
rahyā hatā, jāṇe ke bhavya jīvoe mithyātva pariṇām chhoḍī dīdhā chhe, te ūḍatā phare chhe.
bhāvārthaḥ– mithyātvanun svarūp shyām bhamarānun paṇ svarūp shyām. jyān sugandh
phelāī rahī chhe enān ūñchā mahelonā nivāsamān rātre lok nij priyāo sāthe krīḍā karī
rahyā chhe. sharad r̥utumān manuṣhyo mahān utsavo ujave chhe, mitra-bāndhavonun sanmān karavāmān
āve chhe, je strī piyaramān gaī hoy temanun sāsare āgaman thāy chhe. kārtik sudī pūnam
vītyā pachhī tapodhan munio jain tīrthomān vihār karavā lāgyā. tyāre ā pitā ane
putra ane kīrtidhar sukaushal muni, jemano niyam pūro thayo chhe te shāstrokta īryāsamiti
sahit pāraṇā nimitte nagar taraph vihār karavā lāgyā. have pelī sahadevī sukaushalanī
mātā, je marīne vāghaṇ thaī

Page 231 of 660
PDF/HTML Page 252 of 681
single page version

background image
padmapurāṇ bāvīsamun parva 231
hatī, te pāpiṇī mahākrodhathī bharelī, jenā kesh lohīthī lāl chhe, vikarāḷ jenun mukh chhe,
jenī dāḍh tīkṣhṇa chhe, jenī āṅkho pīḷī chhe, jeṇe māthā upar pūñchhaḍī mūkī chhe, nahorathī
anek jīv jeṇe vidāryā chhe te bhayaṅkar garjanā karatī sāme āvī, jāṇe ke hatyārī ja
sharīr dhāraṇ karīne āvī. jenī lāl jībhano agrabhāg lahalahe chhe, madhyāhnanā sūrya
jevī je ātāpakārī chhe te pāpiṇī sukaushal svāmīne joīne mahāvegathī ūchhaḷī. tene
āvatī joīne sundar charitravāḷā te banne munio sarva ālambanarahit kāyotsarga dhāraṇ
karīne ūbhā rahyā. te pāpī vāghaṇ sukaushal svāmīnā sharīrane nakhothī vidāravā lāgī.
gautam svāmī rājā shreṇikane kahe chhe ke he rājan! ā sansāranun charitra jo. jyān mātā
putranā sharīrane khāvā taiyār thāy chhe. āthī vadhāre moṭun kaṣhṭa shun hoy? janmāntaranā
snehī bāndhav karmanā udayathī verī thaīne pariṇame chhe. te vakhate sumeruthī paṇ adhik sthir
sukaushal munine, shukla dhyānanā dhārakane kevaḷagnān utpanna thayun, te antaḥkr̥ut kevaḷī thayā.
indrādik devoe āvī emanā dehanī kalpavr̥ukṣhādik puṣhpothī pūjā karī, chatur nikāyanā
badhā ja devo āvyā ane vāghaṇane kīrtidhar munie dharmopadeshanān vachanothī sambodhan karyun
‘he pāpiṇī, tun sukaushalanī mātā sahadevī hatī ane putra pratye tane adhik sneh hato,
tenun sharīr ten nakhathī vidāryun.’ tyāre tene jātismaraṇ thayun. teṇe shrāvakanān vrat dhāraṇ
karyān, sannyās dhāraṇ karī, sharīr tyajī te svargalokamān gaī. pachhī kīrtidhar munine paṇ
kevaḷagnān ūpajyun eṭale sur-asur temanā kevaḷagnānanī pūjā karīne potapotānā
sthānake gayā. ā sukaushal muninun māhātmya je koī puruṣh vāñche-sāmbhaḷe te sarva
upasargathī rahit thaī sukhapūrvak chirakāḷ jīve.
tyārapachhī sukaushalanī rāṇī vichitramāḷāne pūrā samaye sundar lakṣhaṇothī maṇḍit putra
janmyo. jyārathī putra garbhamān āvyo hato tyārathī mātānī kānti suvarṇa jevī thaī gaī
hatī tethī putranun nām hiraṇyagarbha pr̥ithvī par prasiddha thayun. te hiraṇyagarbha evo rājā thayo,
jāṇe ke teṇe potānā guṇo vaḍe r̥uṣhabhadevano samay pharīthī pragaṭ karyo. te rājā harinī
putrī mahāmanohar amr̥utavatīne paraṇyo. rājā potānā mitra bāndhavo sanyukta pūrṇa dravyanān
svāmī jāṇe ke suvarṇano parvat ja chhe. sarva shāstrārthanā pāragāmī te devo samān utkr̥uṣhṭa
bhog bhogavato hato. ek samaye udār chhe chitta jemanun evā e rājāe darpaṇamān mukh
jotī vakhate bhramar samān shyām keshanī vachche ek saphed vāḷ joyo. tyāre manamān
vichāravā lāgyā ke ā kāḷano dūt āvyo, ā jarā shaktikāntinī nāsh karanārī chhe,
tenāthī mārān aṅgopāṅg balāt shithil thashe. ā chandananā vr̥ukṣha jevī mārī kāyā have
jarārūp agnithī baḷelā aṅgārā jevī thaī jashe. ā jarā chhidra shodhe ja chhe te samay
maḷatān pishāchinīnī jem mārā sharīramān pesīne bādhā utpanna karashe ane kāḷarūp sinh
chirakāḷathī mārā bhakṣhaṇano abhilāṣhī hato te have mārā sharīranun parāṇe bhakṣhaṇ karashe.
dhanya chhe te puruṣhane ke je karmabhūmimān janmīne taruṇ avasthāmān ja vratarūp

Page 232 of 660
PDF/HTML Page 253 of 681
single page version

background image
232 bāvīsamun parva padmapurāṇ
jahājamān besīne bhavasāgarane tarī jāy chhe. ām chintavan karīne rāṇī amr̥utavatīnā
putra naghoṣhane rājya par sthāpīne vimaḷ muninī pāse digambarī dīkṣhā dhāraṇ karī. ā
naghoṣh jyārathī mātānā garbhamān āvyo hato tyārathī ja koī pāpanun vachan kahyun nahotun
tethī naghoṣh kahevāyo. tenān guṇ pr̥ithvī par prasiddha hatā. te guṇonā pūñjane sinhikā
nāmanī rāṇī hatī. te rāṇīne ayodhyāmān mūkīne pote uttar dishānā sāmantone jītavā
chaḍāī karī. rājāne ayodhyāthī dūr gayelo jāṇīne dakṣhiṇ dishāno rājā moṭī senā sāthe
ayodhyā levā āvyo. tyāre mahāpratāpī rāṇī sinhikā moṭī phoj laīne tenī sāme gaī.
teṇe sarva verīone raṇamān jītīne ayodhyāmān majabūt thāṇun rākhīne pote anek
sāmantone laī dakṣhiṇ dishā jītavā gaī. kevī chhe rāṇī? shastravidyā ane shāstravidyāno
jeṇe abhyās karyo chhe. potānā pratāpathī dakṣhiṇ dishānā sāmantone jītīne jayajayakār
gajavatī te pāchhī ayodhyā āvī. rājā naghoṣh paṇ uttar dishāmān jīt meḷavīne āvyo.
te potānī strīnun parākram sāmbhaḷīne gusse thayo. manamān vichāravā lāgyo ke kuḷavān,
akhaṇḍ shīlanī pāḷanārī strīmān āṭalī uddhatāī hovī na joīe. ām vichārīne tenun
chitta rāṇī sinhikā pratye udās thayun. pativratā, mahāshīlavatī, pavitra cheṣhṭāvāḷī sinhikāne
teṇe paṭarāṇīnā padathī dūr karī. te atyant daridra banī gaī.
have rājāne ek samaye mahādāhajvarano vikār thayo. sarva vaidyo prayatna karatā, paṇ
temanī auṣhadhi asar karatī nahi. rāṇī sinhikā rājāne rogagrasta jāṇīne manamān
vyākuḷ thaī. potānī shuddhatā siddha karavā ā pativratāe purohit, mantrī, sāmanto saune
bolāvyā ane potānā hāthanun jaḷ purohitanā hāthamān mūkīne kahyun ke jo hun
manavachanakāyāthī pativratā houn to ā jaḷanun siñchan karavāthī rājāno dāhajvar dūr thaī
jāv. pachhī e jaḷanun siñchan karatān ja rājāno dāhajvar maṭī gayo ane jāṇe baraphamān
magna hoy tevo shītaḷ thaī gayo. tenā mukhamān vīṇānā shabda hoy tevā manohar shabda
nīkaḷ‌yā. ākāshamān evī dhvani thaī ke ā rāṇī sinhikā pativratā, mahāshīlavantī dhanya
chhe, dhanya chhe, ākāshamānthī puṣhpavr̥uṣhṭi thaī. rājāe rāṇīne mahāshīlavantī jāṇī pharī pāchhun
paṭarāṇīpad āpyun ane ghaṇo vakhat niṣhkaṇṭak rājya karyun. pachhī potānā pūrvajonān
charitrano chittamān vichār karīne, sansāranī māyāthī niḥspr̥uh thaī sinhikā rāṇīnā putra
saudāsane rājya āpī, pote dhīr vīr banī munivrat dhāraṇ karyā. je kārya paramparāthī
enā vaḍīlo karatā āvyā hatā te teṇe karyun. saudās rājya kare chhe, te pāpī mānsāhārī
thayo. emanā vanshamān koīe ā āhār karyo nahoto. ā durāchārī aṣhṭāhinkānā
divasomān paṇ abhakṣhya āhārano tyāg karato nahoto. ek divas teṇe rasoīyāne kahyun
ke mane mānsabhakṣhaṇanī īchchhā thaī chhe. rasoīyāe kahyun ke he mahārāj! aṣhṭahinkānā
divaso chhe, badhā loko bhagavānanī pūjā karī vrat, niyam levāmān tatpar chhe, pr̥ithvī par
dharmano udyot thaī rahyo chhe. ā divasomān ā vastu alabhya chhe. tyāre rājāe kahyun ā
vastu vinā mārun man rahī shakatun nathī māṭe

Page 233 of 660
PDF/HTML Page 254 of 681
single page version

background image
padmapurāṇ bāvīsamun parva 233
je upāyathī ā vastu maḷe te kar. pachhī rasoīyo rājānī ā dashā joīne nagaranī
bahār gayo ane ek marelun bāḷak joyun. te te ja divase maraṇ pāmyun hatun, tene vastramān
vīṇṭāḷīne te pāpī laī āvyo, svādiṣhṭa vastuomān meḷavīne tene rāndhyun ane rājāne te
bhojanamān āpyun. mahādurāchārī te rājā abhakṣhyanun bhakṣhaṇ karī atyant prasanna thayo. teṇe
rasoīyāne ekāntamān pūchhayun ke he bhadra! ā māns tun kyāthī lāvyo? atyār sudhī men
āvun māns khādhun nahotun. tyāre rasoīyāe abhayadān māgīne je banyun hatun te kahyun.
tyāre rājāe kahyun ke have āvun ja māns sadā lāvyā kar. pachhī rasoīyo roj bāḷakone
lāḍu vaheñchavā lāgyo. te lāḍunī lālachathī roj bāḷako āvatān. bāḷako lāḍu laīne jatā
tyāre je bāḷak sauthī pāchhaḷ rahī jato tene ā rasoīyo pakaḍīne mārī nākhato ane
rājāne tenun māns khavarāvato. nagaramānthī roj ek bāḷak ghaṭavā lāgyun eṭale lokoe
tapās karīne sarva hakīkat jāṇī laī, rasoīyā sahit rājāne deshamānthī kāḍhī mūkyo.
tenī rāṇī kanakaprabhānā putra sinharathane rājya āpyun. tyārathī e pāpī sarvatra nirādar
pāmī, mahāduḥkhī thaī pr̥ithvī par bhaṭakato rahyo. loko je marelā bāḷakane smashānamān dāṭī
āvatā tenun te bhakṣhaṇ karato. sinhanī jem te manuṣhyonun bhakṣhaṇ karato tethī tenun nām
sinhasaudās evun pr̥ithvī par prasiddha thayun. pachhī te dakṣhiṇ dishāmān gayo. tyān tene muninān
darshan thayā. temanī pāsethī dharmashravaṇ karī teṇe shrāvakanān vrat līdhān. te taraph ek
mahāpur nāmanā nagarano rājā mr̥utyu pāmyo. tene putra nahoto. badhāe vichāryun ke paṭabandh
hāthīne chhūṭo mūkavo. te jene pīṭh par besāḍīne lāve tene rājā banāvavo. te hāthī āne
pīṭh par besāḍīne lāvyo tethī tene rājya āpavāmān āvyun. e nyāyasanyukta rājya
karato. teṇe potānā putra pāse ek dūt mokalīne potānī āgnā mānavānun kahevarāvyun.
putre lakhyun ke tun mahānindya chhe, hun tane namaskār karīsh nahi. tethī teṇe putra par chaḍāī
karī. tene āvato sāmbhaḷīne loko bhāgavā lāgyā ke e māṇasone khāī jashe. putra ane
ānī vachche mahāyuddha thayun. teṇe yuddhamān putrane jītī banne rājya putrane āpī pote
atyant vairāgya pāmī tap karavā vanamān gayo.
pachhī ānā putra sinharathane brahmarath nāmano putra thayo. tene chaturmukh, tene hemarath,
tene satyarath, tene pr̥uthurath, tene payorath, tene draḍharath, tene sūryarath, tene māndhātā, tene
vīrasen, tene pr̥ithvīmanyu, tene kamaḷabandhu-je dīptithī jāṇe sūrya ja ane samasta maryādāmān
pravīṇ chhe, tene ravimanyu, tene vasantatilak, tene kuberadatta, tene kunthubhakta-mahākīrtino
dhārak, tene shatarath, tene dviradarath, tene sinhadaman, tene hiraṇyakashyap, tene puñjasthaḷ, tene
kakusthaḷ, tene raghu-te mahāparākramī hato. ā īkṣhvākuvansh shrī r̥uṣhabhadevathī pravartyo. he
shreṇik! e vanshano mahimā tane kahyo. r̥uṣhabhadevanā vanshamān shrī rāmachandra paryant anek moṭā
moṭā rājā thayā. te munivrat dhāraṇ karīne mokṣhe gayā. keṭalāk ahamindra thayā, keṭalāk
svarge gayā. ā vanshamān pāpī koīk ja thayā.

Page 234 of 660
PDF/HTML Page 255 of 681
single page version

background image
234 bāvīsamun parva padmapurāṇ
ayodhyānagaramān rājā raghune araṇya nāmano putra thayo. tenā pratāpathī udyānamān
vasati thaī. tene mahāguṇavantī, atyant kāntimatī, mahārūpavān, mahāpativratā pr̥ithvīmatī
nāmanī rāṇī hatī. tene be putro thayā. mahāshubh lakṣhaṇavāḷo ek anantarath ane bījo
dasharath. māhiṣhmati nagarīnā svāmī rājā sahastrarashmi ane rājā araṇyanī gāḍh maitrī
thaī hatī. jāṇe ke banne saudharma ane īshān indra ja hatā. jyāre rāvaṇe yuddhamān
sahastrarashmine jītī līdho ane teṇe munivrat līdhān tyāre teṇe araṇyane samāchār āpyā
kem ke sahastrarashmi ane araṇya vachche evun nakkī thayun hatun ke jo tame vairāgya lyo to
mane batāvavun ane hun vairāgya laīsh to tamane jaṇāvīsh. tyāre rājā araṇye
sahastrarashmine muni thayelā jāṇīne potānā nānā putra dasharathane rājya āpī pote moṭā
putra anantarath sahit abhayasen muninī samīpe jinadīkṣhā dhāraṇ karī. temaṇe mahān tap
karī karmono nāsh karī mokṣhanī prāpti karī ane anantarath muni sarva parigraharahit pr̥ithvī
par vihār karavā lāgyā. bāvīs parīṣhah sahan karavāmān koī prakāre temane udveg thayo
nahi tethī temanun anantavīrya evun nām pr̥ithvī par prasiddha thayun. rājā dasharath rājya karatā
te atisundar sharīravāḷā navayauvanamān atyant shobhatā hatā. jāṇe ke anek prakāranān
puṣhpothī shobhit parvatanun uttuṅg shikhar ja hatun.
darbhasthaḷ nagaranā rājā kaushal prashansāyogya guṇonā dhārak hatā. tenī rāṇī
amr̥utaprabhāne kaushalyā athavā aparājitā nāmanī putrī hatī. tene aparājitā kem
kahetā? te strīonān guṇothī shobhāyamān hatī ane kāmanī strī rati samān,
atisundar, koīnāthī jītī na shakāy evī atyant rūpavān hatī. tethī te rājā dasharathane
paraṇī. vaḷī, ek kamalasaṅkul nāmanun moṭun nagar hatun. tyānnā rājā subandhutilakanī rāṇī
mitrāne sumitrā nāmanī sarva guṇothī maṇḍit, rūpavantī, jene jotān sarvane manamān ānand
thāy tevī putrī hatī. te paṇ dasharath sāthe paraṇī. ek bījā mahārājā nāmanā rājānī
putrī suprabhā je lāvaṇyanī khāṇ hatī, jene jotān lakṣhmī mahālajjā pāme tevī hatī te
paṇ dasharathane paraṇī. rājā dasharathane samyagdarshan prāpta thayun ane rājyano khūb uday thayo
tethī te samyagdarshanane ratna samān jāṇatā hatā ane rājyane tr̥uṇ samān mānatā hatā.
jo rājya na chhoḍe to ā jīv narakamān jāy ane rājya chhoḍe to svarga ke mukti pāme,
ane samyagdarshananā yogathī niḥsandeh ūrdhvagati ja chhe. ām jāṇī rājāne samyagdarshananī
draḍhatā thatī gaī. vaḷī, bhagavānanā prashansāyogya chaityālayo agāu je bharat chakravartī
ādikoe banāvarāvyān hatān temānān keṭalāk sthānomān jīrṇa thayān hatān. rājā dasharathe
temanī marāmat karāvī, temane navān jevān ja banāvī dīdhān, ane indra dvārā namaskār
karavā yogya mahāramaṇīk tīrthaṅkaronān kalyāṇak sthānonī ā rājā ratno vaḍe pūjā karato
hato. gautam svāmī rājā shreṇikane kahe chhe he bhavya jīv! rājā dasharath sarakhā jīv
parabhavamān mahādharmanun upārjan karī ati manogna devalokanī lakṣhmī pāmīne ā lokamān
rājā thayā hatā, temano prakāsh

Page 235 of 660
PDF/HTML Page 256 of 681
single page version

background image
padmapurāṇ tevīsamun parva 23p
sūryanī peṭhe dashe dishāmān phelāyo hato, te mahān r̥uddhinā dhārak hatā.
e pramāṇe shrī raviṣheṇāchārya virachit mahāpadmapurāṇ sanskr̥it granthanī sva. pt..
daulatarāmajī kr̥ut bhāṣhā vachanikānā gujarātī anuvādamān sukaushalanun māhātmya ane tenā
vanshamān rājā dasharathanī utpattinun kathan karanār bāvīsamun parva pūrṇa thayun.
* * *
tevīsamun parva
(dasharathanā putra ane janakanī putrīthī rāvaṇanā maraṇanī shaṅkā ane tenun nirākaraṇ)
ek divas rājā dasharath mahātejapratāpathī sanyukta sabhāmān birājatā hatā. surendra
samān temano vaibhav hato ane jinendranī sabhāmān temanun man āsakta chhe. te vakhate
potānā sharīranā tejathī ākāshamān udyot karatā nārad āvyā. nāradane dūrathī ja joīne
rājā ūṭhīne sāme gayā ane ghaṇā ādarapūrvak nāradane lāvīne sinhāsan upar besāḍayā.
rājāe nāradanī kushaḷatā pūchhī. nārade kahyun ke jinendradevanī kr̥upāthī badhun kushaḷ chhe. pachhī
nārade rājānī kushaḷatā pūchhī. rājāe kahyun ke devadharmagurunā prasādathī kushaḷ chhe. rājāe
pharīthī pūchhayun ke prabho! āp kaī jagāethī āvyā? ā divasomān kyān kyān vihār
karyo? shun joyun? shun sāmbhaḷ‌yun? tamārāthī aḍhī dvīpamān koī sthān ajāṇyun nathī. tyāre
nārade javāb āpyo ke he rājan! hun mahāvideh-kṣhetramān gayo hato. te kṣhetra uttam jīvothī
bharelun chhe. tyān ṭhekaṭhekāṇe shrī jinarājanān mandiro chhe ane ṭhekaṭhekāṇe munirāj birāje chhe,
tyān dharmano udyot sarvatra khūb thaī rahyo chhe. shrī tīrthaṅkaradev, chakravartī, baḷadev, vāsudev,
prativāsudev ādi upaje chhe. tyān puṇḍarikiṇī nagarīmān men sīmandhar svāmīnā
tapakalyāṇakano utsav joyo. puṇḍarikaṇī nagarī jātajātanān ratnonā mahelothī prakāshe chhe.
sīmandhar svāmīnā tapakalyāṇakamān nānā prakāranā devonun āgaman thayun hatun, temanān
jātajātanān vimāno, dhajā, chhatrādithī atyant shobhatān jātajātanān vāhanothī nagarī bharī
hatī. jevo shrī munisuvratanāthanā sumeru parvat upar janmābhiṣhekano utsav āpaṇe
sāmbhaḷ‌yo chhe tevo shrī sīmandhar svāmīnā janmābhiṣhekano utsav men sāmbhaḷ‌yo. ane
tapakalyāṇakano utsav to men pratyakṣha joyo. judān judān prakāranān ratnojaḍit jinamandir
joyān, jyān mahāmanohar bhagavānanān moṭān moṭān bimb birāje chhe ane vidhipūrvak nirantar
pūjā thāy chhe. mahāvidehathī hun sumeru parvat par āvyo, sumerunī pradakṣhiṇā karī sumerunā
vanamān bhagavānanān je akr̥utrim chaityālayo chhe temanān darshan karyān. he rājan! nandanavananān
chaityālayo vividh prakāranān ratno jaḍelān atiramaṇīk men joyān. svarganān pītaraṅgī
chaityālayo atidedīpyamān chhe, sundar motīonā hār ane toraṇ tyān shobhe chhe.
jinamandir jotān sūryanān mandir lāge. chaityālayonī bhīnto vaiḍūrya maṇimay men joī temān
gaj, sinhādirūp anek chitro maḍhelān chhe, tyān devadevī saṅgītashāstrarūp nr̥itya karī

Page 236 of 660
PDF/HTML Page 257 of 681
single page version

background image
236 tevīsamun parva padmapurāṇ
rahyān chhe. devāraṇya vanamān chaityālayo tathā jinapratimānān darshan karyān. kulāchalonān shikharo
par men jinendranān chaityālayo joyān. nārade ām kahyun tyāre dasharathe ‘devone namaskār’ em
bolī, hāth joḍī, mastak namāvī namaskār karyā.
pachhī nārade rājāne sañgnā karī eṭale rājāe badhāne vidāy āpī. pote ekāntamān
rahyā tyāre nārade kahyun ke he sukaushal deshanā adhipati! dhyān daīne sāmbhaḷ. tārā hitanī
vāt kahun chhun. hun bhagavānano bhakta, jyān jyān jinamandir hoy tyān vandanā karavā jāun chhun.
e pramāṇe hun laṅkāmān gayo hato. tyān mahāmanohar shrī shāntināth bhagavānanun chaityālay chhe
tenī men vandanā karī ane ek vāt vibhīṣhaṇanā mukhethī sāmbhaḷī ke rāvaṇe buddhisār
nāmanā nimittagnānīne pūchhayun hatun ke mārun mr̥utyun kayā nimitte thashe? nimittagnānīe kahelun
ke dasharathanā putra ane janak rājānī putrīnā nimitte tārun mr̥utyu thashe. ā sāmbhaḷīne
rāvaṇane chintā thaī. tyāre vibhīṣhaṇe kahyun ke āp chintā na karo, hun e bannene putra-putrī
thayā pahelān mārīsh. tethī tārā badhā samāchār jāṇavā vibhīṣhaṇe guptacharo mokalyā hatā
te tārun sthān, pharavā-haravānun vagere badhun jāṇīne gayā chhe; ane mārā par vishvās
hovāthī vibhīṣhaṇe mane pūchhayun hatun ke shun tame dasharath ane janakanā svarūp viṣhe jāṇo
chho? tyāre men kahyun hatun ke men temane joye ghaṇā divas thayā chhe, have temane joīne tamane
kahīsh. teno abhiprāy khoṭo jāṇīne tamārī pāse āvyo chhun eṭale jyān sudhīmān te
vibhīṣhaṇ tamane māravāno upāy kare te pahelān tame pote chhupāīne kyāṅk besī jāv. je
samyagdraṣhṭi, jinadharmī, devagurudharmanā bhakta chhe te badhā pratye mane prem chhe ane tamārā
jevā pratye visheṣh chhe māṭe tame je yogya māno te karo, tamārun kalyāṇ thāv. have hun
janakane ā vr̥uttānt kahevā jāun chhun. pachhī rājāe ūṭhīne nāradano satkār karyo. nārad
ākāshamārge thaī mithilāpurī taraph gayā ane janakane paṇ badhā samāchār āpyā.
nāradane bhavyajīv jinadharmī prāṇathī paṇ adhik pyārā chhe. nārad to samāchār āpīne
bījā deshamān chālyā gayā. banne rājāone potānā maraṇanī shaṅkā utpanna thaī. rājā
dasharathe potānā mantrī samudrahr̥udayane bolāvī ekāntamān nārade kahel sakaḷ vr̥uttānt jaṇāvyo.
tyāre svāmībhaktimān parāyaṇ ane vātane gupta rākhavāmān shreṣhṭha evā te mantrīe rājānā
mukhathī ā mahābhayanā samāchār sāmbhaḷīne rājāne kahyunḥ ‘he nāth! jīvanane māṭe badhun
karavāmān āve chhe, jo trilokanun rājya maḷe, paṇ jīv javāno hoy to shā kāmanun? māṭe
jyān sudhī hun tamārā shatruono upāy karun tyān sudhī tame tamārun rūp badalīne pr̥ithvī par
pharo.’ tethī rājā desh, bhaṇḍār, nagar badhun mantrīne sompīne nagaramānthī bahār nīkaḷī gayā.
rājānā gayā pachhī mantrīe rājā dasharathanā rūp jevun pūtaḷun banāvyun, mātra temān chetanā
nahotī, bākī bījān badhān rājānān ja chihno banāvyān, lākh ādi rasanā yogathī temān
rudhir bharyun ane sharīranī komaḷatā jevī jīvatā prāṇīnī hoy tevī ja banāvī ane
mahelanā sātamā khaṇḍamān rājāne sinhāsan par birājamān karyā.

Page 237 of 660
PDF/HTML Page 258 of 681
single page version

background image
padmapurāṇ tevīsamun parva 237
sarva loko nīchethī namaskār karatā upar koīne javā devāmān āvatā nahi; ane bahāramān
evun prasiddha karyun ke rājāne sharīramān koīk rog thayo chhe. ek mantrī ane bījo pūtaḷun
banāvanār ā be ja rahasya jāṇatā hatā. are, emane paṇ joīne evo bhram upajato
ke te rājā ja chhe. ane āvī ja bābat rājā janakanī paṇ thaī. je paṇḍit hoy chhe
temane ekasarakho ja vichār āve chhe. mantrīonī buddhi sauthī visheṣh prakāre kām kare chhe.
ā banne rājāo lokasthitinā jāṇakār hoī pr̥ithvī par gupta rīte pharyā karatā.
āpattinā samayamān je rīt karavānī hoy chhe te pramāṇe te ācharaṇ karatān. jem
varṣhār̥utumān chandra-sūrya meghanā jorathī chhupāī rahe chhe tem janak ane dasharath banne chhupāīne rahyā.
ā kathā gautam svāmī rājā shreṇikane kahe chhe ke he magadhapati! ā banne mahān
rājā jemanā mahāsundar mahelo ane mahāmanohar devāṅganā sarakhī strīo hatī, je manohar
bhogonā bhoktā hatā te atyāre page chālīne, garīb māṇasonī jem, koīnā saṅgāth
vinā ekalā bhramaṇ karatā hatā. dhikkār chhe sansāranā svarūpane! ām nishchay karīne je
prāṇī sthāvar-jaṅgam sarva jīvone abhayadān āpe chhe te pote paṇ bhayathī kampāyamān
thatā nathī. ā abhayadān jevun bījun koī dān nathī, jeṇe abhayadān āpyun teṇe badhun
ja āpyun, abhayadānanā dātā satpuruṣhomān mukhya chhe.
tyār pachhī vibhīṣhaṇe dasharath ane janakane māravā subhaṭo mokalyā. temanī sāthe
guptacharo hatā. mahākrūr ane sashastra evā te subhaṭo chhupāī chhupāīne rātadivas nagaramān
pharatā. rājānā mahel atyant ūñchā hatā eṭale temān pravesh karī shakatā nahi. emane ghaṇā
divas thayā eṭale vibhīṣhaṇe pote āvī mahelamān gītano avāj sāmbhaḷī mahelamān
pravesh karyo. rājā dasharathane antaḥpuramān sūtelā joyā. vibhīṣhaṇ pote dūr ūbhā rahyā ane
ek vidyuvilasit nāmanā vidyādharane mokalyo ke ānun mastak laī āv. teṇe āvīne
mastak kāpīne vibhīṣhaṇane batāvyun ane ākho rājaparivār rovā lāgyo. vibhīṣhaṇ
enun ane janakanun shir samudramān nākhīne pote rāvaṇ pāse āvyo. rāvaṇane ānandit
karyo. ā banne rājāonī rāṇīo vilāp karatī hatī, paṇ pāchhaḷathī temane khabar paḍī
ke e kr̥utrim pūtaḷun hatun tyāre e santoṣh pāmī. vibhīṣhaṇ laṅkā jaīne ashubh karmanī
shānti arthe dān, pūjādi shubh kriyā karavā lāgyo. pachhī vibhīṣhaṇanā manamān evo
pashchāttāp thavā lāgyo ke mārā evā kayā karmano uday āvyo ke bhāī pratyenā mohathī men
nakāmā bichārā rāṅk-bhayabhīt evā bhūmigocharīone marāvyā. shun āshīviṣh jātinā
(evā sarpa, jene jotān ja jher chaḍe) sarpa hoy to paṇ te garuḍ upar prahār karī shake?
kyān e alpa aishvaryanā svāmī bhūmigocharī ane kyān indra samān shūravīr rāvaṇ! kayān
undar ane kayān kesharī sinh, jenā avalokanamātrathī gajarājāno mad utarī jāy chhe! kevo
chhe kesharī sinh? pavan samān vegavāḷo. athavā je prāṇīne je sthānamān, je kāraṇe jeṭalun
duḥkh ke sukh thavānun

Page 238 of 660
PDF/HTML Page 259 of 681
single page version

background image
238 chovīsamun parva padmapurāṇ
chhe te tene, tenā vaḍe, te sthānamān karmanā vashe avashya thāy chhe ane jo ā nimittagnānī
yathārtha jāṇatā hoy to potānun kalyāṇ ja kem na kare ke jethī mokṣhanun avināshī sukh
maḷe. nimittagnānī bījānā mr̥utyu viṣhe yathārtha jāṇatā hoy to potānā mr̥utyu viṣhe
jāṇīne mr̥utyu āvyā pahelān ātmakalyāṇ kem na kare? nimittagnānīnā kahevāthī hun mūrkha
banyo, khoṭā māṇasonī shikhāmaṇathī je mandabuddhi hoy te ja akāryamān pravarte chhe. ā
laṅkāpurī, pātāḷ jenun taḷiyun chhe evā samudranī madhyamān āvelī chhe ane je devone paṇ
agamya chhe te sthānamān bichārā bhūmigocharīo kyāthī pahoñchī shake? men ā ghaṇun ja
ayogya kārya karyun. have āvun kām kadī nahi karun. āvī dhāraṇā karīne uttam dīptiyukta
jem sūrya prakāsharūpe vichare tem manuṣhyalokamān ramavā lāgyā.
e pramāṇe shrī raviṣheṇāchārya virachit mahāpadmapurāṇ sanskr̥it granthanī sva. pt..
daulatarāmajī kr̥ut bhāṣhā vachanikānā gujarātī anuvādamān rājā dasharath ane janakanā
vibhīṣhaṇakr̥ut maraṇabhayanun varṇan karanār tevīsamun parva pūrṇa thayun.
* * *
chovīsamun parva
(dasharath ane kaikeyīnān lagna)
gautam svāmī kahe chhe ke he shreṇik! araṇyanā putra dasharathe bhramaṇ karatān kaikeyīnī
sāthe lagna karyān te mahā āshcharyakārak kathā tun sāmbhaḷ. uttar dishāmān ek kautukamaṅgal
nāmanun nagar chhe. tenā koṭ ūñchā parvat jevā chhe. tyān shubhamati nāmano rājā rājya
karato. te rājānun nām ja mātra shubhamati nahotun, te sāchā arthamān shubhamati hato. tenī
rāṇī pr̥uthushrī rūp, guṇ ane ābhūṣhaṇothī maṇḍit hatī. tene kaikeyī nāmanī putrī ane
droṇamegh nāmano putra hato temanā guṇ dashe dishāmān phelāī gayā hatā. kaikeyī atisundar
hatī, tenān sarva aṅg manohar hatān, te adbhut lakṣhaṇovāḷī, kaḷāonī pāragāmī hatī.
te samyagdarshanayukta shrāvikānān vrat pāḷanārī, jinashāsananī jāṇakār, mahāshraddhāvān hatī.
uparānt te sāṅkhya, pātañjal, vaisheṣhik, vedānt, nyāy, mīmānsā, chārvākādi anyamatīnān
shāstronun rahasya jāṇatī. nr̥ityakaḷāmān ati nipuṇ hatī, sarva bhedothī maṇḍit, saṅgīt sārī
rīte jāṇatī. ur, kaṇṭh ane mastak ā traṇ sthānomānthī svar nīkaḷe chhe ane svaronā
sāt bhed chhe-ṣhaḍaj, r̥uṣhabh, gāndhār, madhyam, pañcham, dhaivat, niṣhād. te badhun kaikeyīne gamya
hatun. traṇ prakāranā lay chhe-shīghra, madhya ane vilambit. chār prakāranā tāl chhe-sthāyī,
sañchārī, ārohak ane avarohak. traṇ prakāranī bhāṣhā-sanskr̥it, prākr̥it ane shaurasenī.
sthāyī chālanān bhūṣhaṇ chār chhe-prasannādi, prasannāt, madhyaprasād ane prasannāndyavasān.
sañchārīnān chha bhūṣhaṇ chhe-nivr̥utta, prasthil, bindu, prakholit, tamomand ane prasanna.
ārohaṇanun ek prasannādi bhūṣhaṇ ane avarohaṇanān be bhūṣhaṇ prasannāt tathā kuhar

Page 239 of 660
PDF/HTML Page 260 of 681
single page version

background image
padmapurāṇ chovīsamun parva 239
chhe. ā ter alaṅkār ane chār prakāranān vājintra-tārarūp te tānt, chāmaḍun maḍhel te
ānaddha, bansarī ane phūṅk mārīne vagāḍavānān te suṣhir ane kānsīnān vājintra te dhan. ā
chār prakāranān vājintra jevān kaikeyī vagāḍatī tevān koī vagāḍī shakatun nahi. gīt, nr̥itya
ane vājintra e traṇ bhed chhe e traṇe nr̥ityamān samāī gayā. rasanā nav bhed chhe-shr̥uṅgār,
hāsya, karuṇ, vīr, adbhut, bhayānak, raudra, bībhatsa ane shānt. tenā bhed jevā kaikeyī
jāṇatī tevā bījun koī na jāṇatun. te akṣhar, mātrā ane gaṇitashāstramān nipuṇ, gadya-
padyamān sarvamān pravīṇ, vyākaraṇ, chhand, alaṅkār, nāmamāḷā, lakṣhaṇashāstra, tarka, itihās,
chitrakaḷāmān atipravīṇ, ratnaparīkṣhā, ashvaparīkṣhā, naraparīkṣhā, shāstraparīkṣhā, gajaparīkṣhā,
vr̥ukṣhaparīkṣhā, vastraparīkṣhā, sugandhaparīkṣhā, sugandhādi dravyo banāvavā ītyādi sarva vātomān
pravīṇ, jyotiṣh vidyāmān nipuṇ, bāḷ, vr̥uddha, taruṇ, manuṣhya tathā ghoḍā-hāthī ītyādi
sarvanā īlāj jāṇatī, mantra, auṣhadhādi sarvamān tatpar, vaidyavidyāno nidhān, sarva kaḷāmān
sāvadhān, mahāshīlavant, mahāmanohar, yuddhakaḷāmān atipravīṇ, shrr̥ugānrādi kaḷāmān ati
nipuṇ, vinay jenun ābhūṣhaṇ hatun tevī, kaḷā guṇ ane rūpamān āvī bījī kanyā
nahotī. gautam svāmī kahe chhe ke he shreṇik! ghaṇun kahevāthī sho lābh? kaikeyīnā guṇonun
varṇan kayān sudhī karīe? tenā pitāe vichār karyo ke āvī kanyāno yogya var koṇ
thashe? svayamvar maṇḍap karīe ane te pote ja pasand kare to ṭhīk. teṇe svayamvar maṇḍap
rachyo ane tyān harivāhan ādi anek rājāone bolāvyā. vaibhav sahit te badhā
āvyā. pharatā pharatā janak ane dasharath paṇ tyān āvyā. joke atyāre emanī pāse
rājyano vaibhav nahoto to paṇ rūp ane guṇomān te sarva rājāothī adhik hatā. sarva
rājā sinhāsan upar beṭhā. dvārapāl bāī kaikeyīne badhānān nām, grām, guṇ vagere kahetī.
te vivekī, sādhurūpiṇī, manuṣhyonān lakṣhaṇ jāṇanārī pratham to dasharath taraph draṣhṭithī jovā
lāgī ane pachhī te sundar buddhi dhāraṇ karanārī jem rājahansī bagalāonī vachche beṭhelā
rājahans taraph jāy tem anek rājāonī vachche beṭhelā dasharath taraph gaī. bhāvamāḷā to
teṇe pahelān ja nākhī hatī ane dravyarūp ratnamāḷā paṇ teṇe lokāchārane arthe dasharathanā
gaḷāmān paherāvī. tyāre tyān je keṭalāk nyāyī rājāo beṭhā hatā te prasanna thayā ane
kahevā lāgyā ke jevī kanyā hatī tevo ja yogya var maḷ‌yo. keṭalāk nirāsh thaīne
potānā deshamān javā māṭe ūbhā thaī gayā. keṭalāk je atyant dhīṭh hatā te krodhe bharāīne
yuddha karavā taiyār thayā ane kahevā lāgyā ke ūñchā ūñchā kuḷamān janmelā ane mahān
r̥uddhivāḷā rājāone chhoḍīne ā kanyā jenun kuḷ ane shīl jāṇavāmān nathī evā ā
paradeshīne kevī rīte paraṇī shake? ā kanyāno abhiprāy khoṭo chhe. māṭe ā paradeshīne
hāṅkī kāḍhī, kanyānā vāḷ pakaḍī, baḷātkāre tenun haraṇ karo. ām kahīne te keṭalāk duṣhṭo
yuddha māṭe taiyār thayā. tyāre rājā shubhamatie atyant vyākuḷ thaīne dasharathane kahyun ke he
bhavya! hun ā duṣhṭone rokun chhun. tame ā kanyāne rathamān besāḍīne bīje chālyā jāv. jevo
samay hoy