Page 15 of 378
PDF/HTML Page 41 of 404
single page version
भवति तरलचक्षुर्व्याकुलो यः स लोकः
मृगमकृतविकारं ज्ञातदुःखोऽपि हन्ति
potAnI jem bIjA prANIonA dukhano anubhav karIne paN shikArathI prApta thanAr
AnandanI khojamAn krodhAdi vikAr rahit niraparAdh mRug Adi prANIo upar shastra
chalAvIne kevI rIte temano vadh kare chhe? 26.
नूनं वञ्चयते स तानपि भृशं जन्मान्तरे ऽप्यत्र च
नित्यं वञ्चनहिंसनोज्झनविधौ लोकाः कुतो मुह्यत
chhetarAyo chhe te nishchayathI to lokone paN janmAntaramAn ane A janmamAn paN avashya
Thage chhe. A vAt strI ane bALak Adi pAsethI tem ja shAstra pAsethI paN spaShTapaNe
sAmbhaLavAmAn Ave chhe. chhatAn loko hammeshAn dagAbAjI ane hinsAno tyAg karavAmAn
kem moh pAme chhe? arthAt temaNe moh chhoDIne hinsA ane anyane chhetaravAno
parityAg sadA mATe avashya karI devo joIe. 27.
नूनं ते नरकं व्रजन्ति पुरतः पापव्रजादन्यतः
Page 16 of 378
PDF/HTML Page 42 of 404
single page version
यावान् दुःखभरो नरे न मरणे तावानिह प्रायशः
chhe. kAraN e chhe ke prANIomAn prAN dhananA nimit ja rahe chhe, dhan naShTa thaI jatAn
manuShyane jeTalun adhik dukh thAy chhe teTalun ghaNun karIne maratI vakhate paN thatun nathI. 28.
श्वभ्रे भावि यदग्निदीपितवपुर्लोहाङ्गनालिङ्गनात्
AghAt, rog vedanA ane maraNarUp dukh prApta thAy chhe; e to dUr raho, parantu
parastrI sevanajanit pApanA prabhAvathI anya janmamAn narakagati prApta thatAn agnimAn
tapAvelA lohamay strIonA AlinganathI je chirakAL sudhI ghaNun dukh prApta thavAnun
chhe te taraph paN tenun dhyAn jatun nathI, e keTalA AshcharyanI vAt chhe. 29.
मा भून्मित्रसहायसंपदपि सा तज्जन्म यातु क्षयम्
स्वप्ने ऽपि स्थितिलङ्घनात्परधनस्त्रीषु प्रसक्तं मनः
pauruShane dhikkAr chhe te ayogya vichAr ane te ayogya guN dUr ja raho, evA
Page 17 of 378
PDF/HTML Page 43 of 404
single page version
abhiprAy e chhe ke jo uparyukta sAmagrI hotAn lokonun man lokamaryAdA
chhoDIne paradhan ane parastrImAn Asakta thAy chhe to te badhI sAmagrI dhikkAravA
yogya chhe. 30.
चारुः कामुकया मृगान्तकतया स ब्रह्मदत्तो नृपः
एकैकव्यसनाहता इति जनाः सर्वैर्न को नश्यति
brAhmaN tathA parastrIdoShathI rAvaN; A rIte ek ek vyasananA sevanathI A sAtey
jaN mahAn kaShTa pAmyA chhe. to pachhI je badhA vyasanonun sevan kare chhe teno vinAsh
kem na thAy? avashya thAy.
chhe. temanun varNan AgaL thaI gayun chhe. emAnthI kevaL ek ek vyasanamAn ja tatpar rahevAthI je
yudhiShThir Adi mahAn dukh pAmyA chhe, temanA nAmono nirdesh mAtra ahIn karavAmAn Avyo chhe.
sankShepamAn temanI kathA A rIte chhe.
ane ambAthI vidur utpanna thayA hatA. emAn dhRutarAShTrane duryodhan Adi so putra tathA pAnDune
yudhiShThir, arjun, bhIm, nakul ane sahadev nAmanA pAnch putra hatA. pAnDu rAjA svargavAsI thayA
pachhI kauravo ane pAnDavomAn rAjya nimitte paraspar vivAd thavA lAgyo hato. ek vakhat yudhiShThir
duryodhan sAthe dhRutakrIDA karavA taiyAr thayA. teo temAn badhI sampatti hArI gayA. ante temaNe draupadI
Adine paN dAvamAn mUkI ane duryodhane ene paN jItI lIdhI. tethI draupadIne apamAnit thavun paDyun
tathA kuntI ane draupadI sAthe pAnche bhAIone bAr varSha sudhI vanamAn rahevun paDyun. te sivAy temane
jugAranA vyasanane kAraNe bIjA paN anek dukh sahevA paDyA.
Page 18 of 378
PDF/HTML Page 44 of 404
single page version
aShTAhnikA parva AvatAn jIvahinsA na karavAnI ghoShaNA karAvatA hatA. teNe mAnsabhakShI potAnA putranI
prArthanAthI kevaL ek prANInI hinsAnI chhUT ApIne tene paN bIjA prANInI hinsA na karavAno
niyam karAvyo hato. te pramANe ja teNe potAnI pravRutti chAlu rAkhI hatI. ek vakhate rasoIyo
mAns mUkIne kArya prasange kyAnk bahAr chAlyo gayo hato. eTalAmAn ek bilADI te mAns khAI
gaI hatI. rasoiyAne tethI khUb chintA thaI, te vyAkuL thaIne mAnsanI shodhamAn shaheranI bahAr gayo.
teNe ek marelA bALakane jamInamAn dATatA joyun. tak meLavIne te tene kADhI lAvyo ane tenun mAns
rAndhIne bak rAjakumArane khavarAvI dIdhun, te divasanun mAns tene khUb svAdiShTa lAgyun. bake koI paN
upAye rasoiyA pAsethI yathArtha sthiti jANI lIdhI. teNe dararoj A ja prakAranun mAns khavarAvavA
mATe rasoiyAne pharaj pADI. bichAro rasoiyo roj chaNA ane lADu vagere laIne jato ane koI
ek bALakane phosalAvIne laI Avato. tethI nagaramAn bALako ghaTavA mAnDyA. nagarajano tethI khUb
chintAtur thaI gayA hatA. chhevaTe ek divase te rasoiyAne bALak sAthe pakaDI levAmAn Avyo.
lokoe tene DhInkA pATu mAravAnun sharU karI dIdhun. tethI gabharAIne teNe sAchI vastu jaNAvI dIdhI.
te daramyAn pitA dIkShit thaI javAthI bakane rAjyanI paN prApti thaI gaI hatI. nagarajanoe maLIne
tene rAjyathI bhraShTa karyo. te shaheranI bahAr rahIne marelA manuShyonA maDadA khAvA lAgyo. jyAre
koIvAr tene jo jIvato mANas maLI jato to te tene paN khAI jato. loko tene rAkShas kahevA
lAgyo hatA. chhevaTe tene koI rIte vasudeve mArI nAkhyo hato. tene mAns bhakShaNanA vyasanathI A
rIte dukh sahevun paDyun.
mATe giranAr parvat upar pahonchyA hatA, dharmashravaNanA ante baLadeve pUchhyun ke bhagavan! A
dvArakApurI kubere banAvI chhe. teno nAsh kyAre ane kevI rIte thashe? uttaramAn bhagavAn nemijin
bolyA ke A nagar madyanA nimitte bAr varShamAn dvIpAyanakumAr dvArA bhasmIbhUt thashe. A
sAmbhaLIne rohiNIno bhAI dvIpAyanakumAr dIkShit thaI gayo ane A avadhi pUrI karavA mATe
pUrvadeshamAn jaIne tap karavA lAgyo. tyAr pachhI te dvIpAyanakumAr bhramathI ‘have bAr varSha vItI
gayA’ em samajIne pharIthI pAchho AvI gayo ane dvArakAnI bahAr parvat pAse tap karavA
lAgyo. ahIn jinavachan anusAr madyane dvArakAdahananun kAraN samajIne kRuShNe prajAne madya ane
tenI sAdhanasAmagrIne paN dUr phenkI devAno Adesh Apyo hato. te pramANe dArU pInArAoe madya
ane tenA sAdhano kAdamb parvat pAse ek khADAmAn phenkI dIdhA hatA. e ja samaye shambu Adi
rAjakumAro vanakrIDA mATe tyAn gayA hatA. temaNe tarasathI pIDAIne pahelA phenkI dIdhel te madyane
Page 19 of 378
PDF/HTML Page 45 of 404
single page version
hatA. temaNe mArgamAn dvIpAyan munine ubhelA joIne temane dvArikAnA bALanAr samajIne temanA
upar paththar phenkavA sharU karyA. jethI krodhavash maraN pAmIne te agnikumAr dev thayA. teNe chAre
bAjuthI dvArikApurIne agnithI prajvalit karI dIdhI. A durghaTanAmAn kRiShNa ane baLadev sivAy
bIjun koI paN prANI jIvit rahI shakyun nahi. A badhun madyapAnanA doShathI thayun hatun.
thayo jenun nAm chArudatta rAkhavAmAn Avyun, tene bALapaNamAn ja aNuvratanI dIkShA ApavAmAn AvI
hatI. teno vivAh mAmA sarvArthanI putrI mitravatI sAthe thayo hato. chArudattane shAstranun vyasan hatun,
tethI patnI pratye tene jarA paN prem nahoto. chArudattanI mAtAe tene kAmabhogamAn Asakta karavA
mATe rudradatta (chArUdattanA kAkA) ne preraNA karI. te koI paN bahAne chArudattane kalingasenA veshyAne
tyAn laI gayo. tene ek vasantasenA nAmanI sundar putrI hatI. chArudattane tenA pratye prem thaI gayo.
tenAmAn Asakta hovAthI kalingasenAe vasantasenA sAthe chArUdattanA lagna karI dIdhA hatA. te
vasantasenAne tyAn bAr varSha rahyo. tenAmAn atyant Asakta hovAthI jyAre chArUdatte kadI mAtA, pitA
ane patnIne paN yAd na karI to pachhI bIjA kAmanI bAbatamAn shun kahevAy? A daramyAn
kalingasenAne tyAn chArudattanA gharethI soL karoD dInAr AvI gaI hatI. tyAr pachhI jyAre
kalingasenAe mitravatInA AbhUShaNo paN AvatA joyA tyAre teNe vasantasenAne dhanahIn chArudattane
chhoDI devAnun kahyun. mAtAnA A vachano sAmbhaLIne vasantasenAne atyanta dukh thayun. teNe kahyun he
mAtA! chArudatta sivAy hun kuber jevA sampattivAn bIjA puruShane chAhatI nathI. mAtAe putrIno
durAgrah joIne anya upAy vaDe chArUdattane potAnA gharamAnthI kADhI mUkyo. tyAr pachhI teNe gher
jaIne dukhamAn samay vItAvatI mAtA ane patnIne joI temane AshvAsan ApIne chArudatta dhan
meLavavA mATe bIjA deshamAn chAlyo gayo. te anek desho ane dvIpomAn gayo, parantu badhe tene mahAn
kaShTono sAmano karavo paDyo. ante te pUrvanA upakArI be devonI sahAyathI mahAn vaibhav sahit
champApurImAn pAchho AvI gayo. teNe vasantasenAne potAne gher bolAvI lIdhI. pachhI mitravatI ane
vasantasenA Adi sAthe sukhapUrvak keTalok kAL vItAvIne chArudatte jinadIkShA laI lIdhI. A rIte
tapashcharaN karato thako te maraN pAmIne sarvArthasiddhimAn dev thayo. je veshyA vyasanane kAraNe chArudattane
anek kaShTa sahan karavA paDyA tene vivekI jIvoe sadAne mATe chhoDI devA joIe.
tyAn ek shilA upar dhyAn sthit munine joyA. tethI tenun shikAranun kAm niShphaL thaI gayun. te
bIje divase paN ukta vanamAn shikAr karavA mATe gayo, parantu muninA prabhAvathI pharIthI paN tene
Page 20 of 378
PDF/HTML Page 46 of 404
single page version
saphaLatA na maLI shakI. tethI tene muni upar atishay krodh utpanna thayo. koI ek divas jyAre
muni AhAr mATe nagaramAn gayA hatA tyAre brahmadatte avasar joIne te shilAne agnithI bALI
nAkhI. e daramyAn munirAj paN tyAn pAchhA AvyA ane jhaDapathI te baLatI shilA upar besI
gayA. temaNe dhyAn chhoDyun nahi, tethI temane kevaLagnAnanI prApti thaI. teo antakRut kevaLI thaIne
mukti pAmyA. ahIn brahmadatta rAjA shikAranA vyasan ane muninA tIvradveShanA kAraNe sAtamI
narakamAn nArakI thayo. tyAr pachhI vachche vachche krUr hinsak tiryanch thaIne kramapUrvak chhaThThI ane pAnchamI
Adi bAkInI narakabhUmimAn paN gayo. shikAranA vyasanamAn Asakat hovAthI prANIone AvA
ja bhayAnak kaShTa sahan karavA paDe chhe.
pRithvI par ‘satyaghoSh’ nAme prasiddha thaI gayo hato. teNe potAnI yagnopavItamAn ek chharI bAndhI
rAkhI hatI. te kahyA karato ke jo hun kadAch jUThun bolun to A chharIthI mArI jIbh kApI nAkhIsh.
A vishvAsathI ghaNA mANaso enI pAse sAchavavA mATe potAnun dhan rAkhatA hatA. koI ek divase
padmapurathI ek dhanapAL nAmano sheTh Avyo ane enI pAse potAnA atyant kimmatI chAr ratno
rAkhIne vyApAr mATe paradeshamAn chAlyo gayo. te bAr varSha videshamAn rahIne ane ghaNun dhan kamAIne
pAchho AvI rahyo hato. rastAmAn tenI nAv DUbI gaI ane badhun dhan nAsh pAmyun. A rIte te
dhanahIn thaIne banAras pAchho pahonchyo. teNe shivabhUti purohit pAse potAnA chAr ratno pAchhA
mAgyAn. purohite gAnDo gaNAvIne tene gharamAnthI bahAr kaDhAvI mUkyo. gAnDo samajIne ja tenI vAt
rAjA vagere koIe paN na sAmbhaLI. ek divas rANIe tenI vAt sAmbhaLavA mATe rAjAne Agrah
karyo. rAjAe tene pAgal kahyo te sAmbhaLIne rANIe kahyun ke pAgal te nathI paN tame ja chho.
tyAr pachhI rAjAnI AgnA pramANe rANIe tene mATe k kupAy vichAryo. teNe purohit sAthe
jugAr ramatAn tenI vInTI ane chharI sahit yagnopavIt paN jItI lIdhI ane tene oLakhANanI
nishAnI tarIke purohitanI strI pAse mokalIne te chArey ratno mangAvI lIdhA. rAjAne shivabhUtinA
A vyavahArathI khUb dukh thayun. rAjAe tene chhANanun bhakShaN, muShTiono prahAr athavA potAnA
dravyanun samarpaN A traNamAnthI koI paN ek danD sahan karavAnI pharaj pADI. te pramANe te chhAN
khAvA taiyAr thayo parantu khAI na shakyo. tethI muShTinA prahAranI ichchhA pragaT karI. te pramANe malloe
muShTiono prahAr karatAn te marI gayo ane rAjAnA bhanDAramAn sarpa thayo. A rIte tene chorInA
vyasananA kAraNe A kaShTa sahan karavun paDyun.
Page 21 of 378
PDF/HTML Page 47 of 404
single page version
saphed dekhAyo. tethI temane ghaNo vairAgya thayo. temaNe rAmachandrane rAjya ApIne jinadIkShA levAno
nishchay karyo. pitAnI sAthe bharatano paN dIkShA levAno vichAr jANIne tenI mAtA kaikeyI bahu
dukhI thaI. teNIe eno ek upAy vichArIne rAjA dasharath pAse pUrve apAyelun varadAn mAgyun.
rAjAno svIkAr meLavIne teNe bharatane rAjya ApavAnI ichchhA pragaT karI. rAjA vichAramAn paDI
gayA. temane khedakhinna joIne rAmachandre mantrIone tenun kAraN pUchhyun ane temanI pAsethI uparyukta
samAchAr jANIne pote ja bharatane prasannatAthI rAjyatilak karI dIdhun. tyAr pachhI ‘mArA ahIn
rahevAthI bharatanI pratiShThA nahi rahI shake’ A vichArathI te sItA ane lakShmaN sAthe ayodhyAthI
bahAr chAlyA gayA. A pramANe jatAn teo danDakavananI madhyamAn pahonchIne tyAn sthir thayA. ahIn
vananI shobhA jotAn lakShmaN Am tem ghUmI rahyA hatA. temane ek vAnsonA samUhamAn laTakatun
ek khaDga (chandrahAs) jovAmAn Avyun. temaNe jhaDapIne te hAthamAn laI lIdhun ane parIkShA mATe
te ja vAnsanA samUh upar chalAvyun. tethI vAsanA samUh sAthe tenI andar beThelA shambUkakumAranun
mastak kapAIne judun thaI gayun. A shambUkakumAr ja tene ahIn besIne bAr varShathI siddha karI
rahyo hato. A ghaTanAnA thoDA ja samay pachhI kharadUShaNanI patnI ane shambUkanI mAtA sUrpanakhA
tyAn AvI pahonchI. putranI AvI dashA joIne te vilAp karatI Am tem shatrunI shodh karavA
lAgI. te thoDe ja dUr rAmachandra ane lakShmaNane joIne temanA rUp upar mohit thaI gaI.
teNIe e mATe bannene prArthanA karI, parantu jyAre bannemAnthI koIe paN teno svIkAr na karyo
tyAre te potAnun sharIr vikRut karIne kharadUShaN pAse pahonchI ane tene yuddha mATe uttejit karyo.
kharadUShaN paN potAnA sALA rAvaNane ene sUchanA karAvIne yuddha mATe nIkaLI paDyo. senA
sahit kharadUShaNane Avato joIne lakShmaN paN yuddha mATe chAlI nIkaLyo. te jatI vakhate
rAmachandrane em kahetA gayA ke hun vipattigrasta thaIne sinhanAd karUn to ja tame mArI sahAy mATe
Avajo, nahi to ahIn sthit rahIne sItAnI rakShA karajo. e daramyAn puShpakavimAnamAn besIne
rAvaN paN kharadUShaNanI madad mATe lankAthI ahIn AvI rahyo hato. te ahIn sItAne beThelI
joIne tenA rUp upar mohit thaI gayo ane tene upADI javAno upAy vichAravA lAgyo, teNe
khAs vidyAthI jANIne thoDe dUrathI sinhanAd karyo. tethI rAmachandra lakShmaNane ApattimAn paDelA
samajIne temane madad karavA mATe chAlyA gayA. A rIte rAvaN tak meLavIne sItAne harIne laI
gayo. A taraph lakShmaN kharadUShaNane mArIne yuddhamAn vijay prApta karI chUkyo hato. te akasmAt
rAmachandrane A taraph AvatA joIne khUb chintAtur thayA. teNe tarat ja rAmachandrane pAchhA javA
mATe kahyun. temane pAchhA pharatAn tyAn sItA jovAmAn AvI nahi. tethI te bahu vyAkuL thayA. thoDI
vAramAn lakShmaN paN tyAn AvI pahonchyA. te vakhate temane sugrIv Adi vidyAdharono parichay
thayo. koI paN upAye hanumAn lankA pahonchI gayA. temaNe tyAn rAvaNanA bagIchAmAn beThelA
sItAne atyant vyAkuL joIne AshvAsan Apyun ane tarat ja pAchhA AvIne rAmachandrane badhI
Page 22 of 378
PDF/HTML Page 48 of 404
single page version
temaNe sItAne pAchhI ApavA mATe rAvaNane bahu samajAvyo paN te sItAne pAchhI ApavA taiyAr
thayo nahi. tene AvI rIte parastrImAn Asakta joIne teno potAno bhAI vibhIShaN paN
rIsAIne rAmachandranI senAmAn AvI maLyo. chhevaTe banne vachche dhamasAN yuddha thayun, jemAn rAvaNanA
anek kuTumbIo ane te pote paN mAryo gayo. parastrInA mohathI rAvaNanI buddhi nAsh pAmI
hatI, tethI tene bIjA hitechchhak mANasonA priy vachano paN apriy ja lAgyA ane ante tene
A jAtanun dukh sahan karavun paDyun. 31.
kare chhe.
chhe. kAraN ke mandabuddhi manuShya sanmArgathI chyut thaine vividh rIte kumArgamAn pravRutta thAy chhe. temanI
A badhI pravRuttio vyasanamAn ja samAyelI tethI vyasanonI A sAtanI sankhyA sthULarUpe ja samajavI
joIe. 32.
वज्राणि व्रतपर्वतेषु विषमाः संसारिणां शत्रवः
कर्तव्या न मतिर्मनागपि हितं वाञ्छद्भिरत्रात्मनः
mATe vajra jevA hoIne sansArI jIvo mATe durdam shatru samAn ja chhe. A vyasano
jo ke sharUAtamAn madhur lAge chhe parantu pariNAme te kaDavA ja chhe. tethI ja ahIn
Page 23 of 378
PDF/HTML Page 49 of 404
single page version
lagAvavI joIe. 33.
गन्तुं मतिर्यदि समुन्नतमार्ग एव
dharmanA anuyAyIo, sanmArgathI bhraShTa thayelAo, mAyAchArIo, vyasananA premIo
tathA duShTa janono sang chhoDIne uttam puruShono satsang kare . 34.
क्षुद्रैः कदाचिदपि पश्यत सर्षपाणाम्
लोकस्य पातयति निश्चितमश्रु नेत्रात्
gayA pachhI prApta thanAr sarasavanI khoLarUp avasthA, bIjA pakShe duShTatA)no Ashray
karanAr kShudra sarasavanA dANAno sneh (tel) paN sang pAmIne nishchayathI lokonI
AnkhamAnthI Ansu paDAve chhe.
kShudra mithyAdraShTi Adi duShTa puruShonA sneh (prem, sang)thI thanAr aihik ane pAralaukik dukhano
anubhav karanAr prANInI paN AnkhomAnthI pashchAttApane kAraNe Ansu nIkaLavA lAge chhe. tethI
Atmahit ichchhanAr jIvoe AvA duShTa manuShyonA sangano parityAg karavo ja joIe . 35.
Page 24 of 378
PDF/HTML Page 50 of 404
single page version
स चाघ्रातः क्षुद्रैः कथमकरुणैर्जीवति चिरम्
बकोटानामाग्रे तरलशफ री गच्छति कियत्
jIvit rahI shake? arthAt rahI shakatA nathI. yogya ja chhe
mAchhalI keTalo samay sudhI chAlI shake? arthAt bahu lAmbA samay sudhI te chAlI shakatI
nathI, paN tenA dvArA mArIne khavAI jAy chhe. 36.
वरमतिविकराले कालवक्त्रे प्रवेशः
न च खलजनयोगाज्जीवितं वा धनं वा
chho, e jo ahIn bIjA paN atishay kaShTa prApta thAy chhe to te paN bhale thAv;
parantu duShTonA sambandhathI jIvan athavA dhan chAhavun shreShTha nathI. 37.
मिथ्यामोहमदोज्झनं शमदमध्यानाप्रमादस्थितिः
पर्यन्ते च समाधिरक्षयपदानन्दाय धर्मो यतेः
Page 25 of 378
PDF/HTML Page 51 of 404
single page version
madano parityAg; kaShAyonun shaman, indriyonun daman, dhyAn, pramAd rahit avasthAn,
sansAr, sharIr ane indriyaviShayothI virakti; dharmane vadhAranAr anek guN, nirmaL
ratnatray, tathA ante samAdhimaraN; A badhA muninA dharmo chhe je avinashvar mokShapadanA
Anand (avyAbAdh sukh)nun kAraN chhe. 38.
संबन्धाय मतिः परे भवति तद्बन्धाय मूढात्मनः
तत्कालादिविनादियुक्ति त इदं तत्त्यागकर्म व्रतम्
karmabandhanun kAraN thAy chhe. tethI mahAn puruShoe A sharIr Adi sarvano tyAg kALAdi
vinA pratham yuktie karavo joIe. A tyAgakarma vrat chhe.
bandh thAy chhe ane pachhI AnAthI jIv parAdhInatAne prApta thAy chhe. AnAthI viparIt shuddha chaitanya
svarUpane upAdey samajIne temAn sthiratA prApta karavA mATe je prayatna karavAmAn Ave chhe tenAthI
karmabandhano abhAv thaIne jIvane svAdhInatA prApta thAy chhe. tethI ahIn e upadesh ApavAmAn Avyo
chhe ke jyAn sudhI uparyukta sharIr Adi ratnatrayanI paripUrNatAmAn sahAy kare chhe tyAn sudhI ja
mamatvabuddhi chhoDIne shuddha AhAr Adi dvArA temanun rakShaN karavun joIe. parantu jyAre te asAdhya
rogAdinA kAraNe ukta ratnatrayanI pUrNatAmAn bAdhak banI jAy chhe tyAre tenA nAsh thavAnA kAL
AdinI apekShA na karatAn dharmanI rakShA karatAn sanllekhanA vidhithI temano tyAg karI devo joIe.
e ja tyAgakarmanI visheShatA chhe. 39.
दण्डो मूलहरो भवत्यविरतं पूजादिकं वाञ्छतः
Page 26 of 378
PDF/HTML Page 52 of 404
single page version
रक्षत्यङ्गुलिकोटिखण्डनकरं को ऽन्यो रणे बुद्धिमान्
kAraN ke uttar guNomAn draDhatA A mUL guNonA nimitte ja prApta thAy chhe tethI A
teno prayatna evo chhe ke jem koI mUrkha subhaT potAnA mastakanun chhedan karanAr shatrunA
anupam prahAranI paravA na karatA kevaL AngaLInA agrabhAganA khanDan karanAr prahArathI
ja potAnI rakShA karavAno prayatna kare chhe. 40.
नष्टे व्याकुलचित्तताथ महतामप्यन्यतः प्रार्थनम्
तन्नित्यं शुचि रागहृत् शमवतां वस्त्रं ककुम्मण्डलम्
sivAy te vastra nAsh pAmatAn mahAn puruShonun man paN vyAkuL thaI jAy chhe tethI
bIjA pAse te meLavavA mATe prArthanA karavI paDe chhe. jo bIjAo dvArA kevaL langoTInun
ja apaharaN karavAmAn Ave to jhaT krodh utpanna thAy chhe. A ja kAraNe munio
sadA pavitra ane rAgabhAvane dUr karanAr dishAonA samUharUp avinashvar vastra
(digambarapaNA)no Ashray le chhe. 41.
चित्तक्षेपकृदस्त्रमात्रमपि वा तत्सिद्धये नाश्रितम्
वैराग्यादिविवर्धनाय यतिभिः केशेषु लोचः कृतः
Page 27 of 378
PDF/HTML Page 53 of 404
single page version
vagere ojArano paN Ashray letA nathI kem ke tenAthI chittamAn kShobh utpanna thAy
chhe. tethI teo jaTA dhAraN karI letA hoy e paN shakya nathI kemake e avasthAmAn
temAn utpanna thanAr jU Adi jantuonI hinsA TALI shakAtI nathI. tethI ayAchakavRutti
dhAraN karanAr sAdhuo vairAgya Adi guN vadhAravA mATe vALano loch kare chhe. 42.
न ह्येतेन दिवि स्थितिर्न नरके संपद्यते तद्विना
karIne bhojan vinA ja rahIsh; A rIte je yati pratignApUrvak potAnA niyamamAn draDh rahe
chhe tenun chitta sharIramAn nispRuh thaI jAy chhe. tethI te sadbuddhimAn sAdhu samAdhimaraNanA
niyamomAn Anandano anubhav kare chhe. A rIte marIne te svargamAn sthit thAy chhe tathA
AnAthI viparIt AcharaN karanAr bIjA sAdhu narakamAn sthit thAy chhe. 43.
का बाह्यार्थकथा प्रथीयसि तपस्याराध्यमाने ऽपि च
भिन्नं स्वं स्वयमेकमात्मनि धृतं पश्यत्यजस्रं मुनिः
dekhAtA anya bAhya padArthonA viShayamAn shun kahevun? arthAt temanA mohathI to sansAr
paribhramaN thashe ja. tethI munio nirantar kuhADI ane harit chandan e bannemAny
Page 28 of 378
PDF/HTML Page 54 of 404
single page version
AtmAne ja AtmAmAn dhAraN karIne tenI bhinnatAnun svayam avalokan kare chhe. 44.
सुखं वा दुःखं वा पितृवनमहो सौधमथवा
स्फु टं निर्ग्रंथानां द्वयमपि समं शान्तमनसाम्
tathA maraN ane jIvan; A iShTa ane aniShTa padArthomAn spaShTapaNe samAnabuddhi hoy
chhe. abhiprAy e chhe ke teo tRuN ane shatru Adi aniShTa padArthomAn dveShabuddhi rAkhatA
nathI tathA temanAthI viparIt ratna ane mitra Adi iShTa padArthomAn rAgabuddhi paN
rAkhatA nathI, parantu bannemAn samAn samaje chhe. 45.
परपरिचयमीताः क्वापि किंचिच्चरामः
स्वकृतमनुभवामो यत्र तत्रोपविष्टाः
thaIne kyAy paN (koI shrAvakane tyAn) k kbhojan karIe chhIe, ahIn ekAnta
sthAnamAn nivAs karIe chhIe, pramAd karatA nathI, tathA koI paN jagyAe rahIne
pote karelA shubh athavA ashubh karmano anubhav karIe chhIe. 46.
कति न कति न वारानत्र जातोऽस्मि कीटः
Page 29 of 378
PDF/HTML Page 55 of 404
single page version
जगति तरलरूपे किं मुदा किं शुचा वा
jantu paN nathI thayo? arthAt anek bhavomAn hun tuchchha jantu paN thaI chukyo chhun. A
parivartanashIl sansAramAn koIne ya na to sukh niyat chhe ane na dukhe ya niyat
chhe. evI dashAmAn harSha athavA viShAd karavAthI shun lAbh chhe? kAI paN nahi.
sadA sukhI athavA dukhI rahI shakatun nathI. parantu koI vAr te sukhI paN thAy chhe ane koI vAr dukhI
paN evI avasthAmAn vivekI manuShya na to sukhamAn rAg kare chhe ane na dukhamAn dveSh. 47.
मुनेर्भवति संवरः परमशुद्धिहेतुर्ध्रुवम्
ततो ऽतिनिकटं भवेदमृतधाम दुःखोज्झितम्
kAraNarUp samvar thAy chhe, jenAthI niyamathI pUrvakarmanI nirjarA thAy chhe ane navA
karmanun Agaman paN thatun nathI. mATe ja ukta munine dukhothI rahit ane uttam
sukhanA sthAnabhUt je mokShapad chhe te atyant nikaT thaI jAy chhe. 48.
सुवायुर्यैः प्राप्तो गुरुगणसहायाः प्रणयिनः
किय
Page 30 of 378
PDF/HTML Page 56 of 404
single page version
chhe tathA snehI gurujano jemanA sahAyak chhe; evA udyamashI mahAmunione A sansAr-
samudra kevaDok moTo chhe? arthAt te temane tuchchha ja jaNAy chhe. tathA temane mATe teno
bIjo kinAro keTalo dUr chhe? arthAt kAI paN dUr nathI.
chhe tevI ja rIte mokShamArgamAn prayatnashIl je mahAmunioe nirdoSh utkRuShTa samyaggnAn sAthe vipul
tap paN prApta karI lIdhu chhe tathA snehI guruo jemanA mArgadarshak chhe temane mATe A sansAr-
samudrathI pAr thavun kAI paN kaThin nathI. 49.
क्लेशैश्च किं किमपरैः प्रचुरैस्तपोभिः
kRush karavAthI kAI paN lAbh nathI. kAraN ke jo ukta banne nahi hoy to pachhI
temanA vinA ghaNA yam-niyamothI, kAyakleshothI ane bIjA prachur tapothI kAI paN
prayojan siddha thaI shakatun nathI. 50.
तितिक्षते प्राप्तपरीषहानपि
ke te je sansAranI dhRuraNA kare chhe ane pariShaho paN sahan kare chhe te kevaL mAyAchArathI
Page 31 of 378
PDF/HTML Page 57 of 404
single page version
तस्मादेव भयादयो ऽपि नितरां दीर्घा ततः संसृतिः
मुक्त्यर्थी पुनरर्थमाश्रितवता तेनाहतः सत्पथः
chhe tathA ukta bhayAdithI sansAr atishay dIrgha bane chhe. A rIte A samasta dukhanun
kAraN dhan ja chhe. em samajIne je mokShAbhilAShI munie dhanano parityAg karI
dIdho chhe te jo pharIthI ukta dhanano Ashray le chhe to samajavun joIe ke teNe
mokShamArgano nAsh karyo chhe. 52.
शय्याहेतु तृणाद्यपि प्रशमिनां लज्जाकरं स्वीकृतम्
निर्ग्रन्थेष्वपि चेत्तदस्ति नितरां प्रायः प्रविष्टः कलिः
nirgranthapaNun (niShparigrahapaNun) naShTa kare chhe to pachhI gRuhasthane yogya anya suvarNa
Adi shun te nirgranthapaNAnA ghAtak nahi thAy? avashya thashe. vaLI jo vartamAnamAn
nirgranth kahevAtA munione paN uparyukta gRuhastha yogya suvarNa Adi parigrah rahe
chhe to samajavun joIe ke ghaNun karIne kaLikALano pravesh thaI gayo chhe. 53.
Page 32 of 378
PDF/HTML Page 58 of 404
single page version
je bandh thAy chhe te sadA kAL thAy chhe tethI je sAdhuo parigraharUpI grahathI pIDAyelA
chhe temane kyAy ane kadI paN siddhi prApta thatI nathI. 54.
विशेषतो मोक्षनिषेधकारी
र्भवेत् किमन्यत्र कृताभिलाषः
AtmAmAn lIn thayel mokShanA abhilAShI sAdhu strI-putra-mitrAdi rUp anya bAhya
vastuonI abhilAShA karashe? arthAt kadI nahi kare. 55.
यदीन्द्रियसुखं सुखं तदिह कालकूटः सुधा
भवेऽत्र रमणीयता यदि तदिन्द्रजालेऽपि च
amRut banI shake, jo sharIr sthir rahI shake to AkAshamAn utpanna thanArI vIjaLI
tenAthI paN adhik sthir thaI shake tathA A sansAramAn jo ramaNIyatA hoI shake to
te indrajALamAn paN hoI shake.
shakatun nathI; AkAshamAn chanchaL vijaLI kadI sthir rahI shakatI nathI ane indrajAL kadI ramaNIy
Page 33 of 378
PDF/HTML Page 59 of 404
single page version
nathI ane A sansAr kadI ramaNIy hoI shakato nathI. 56.
सकलभुवनमल्लं दह्यमानं विलोक्य
पुनरपि हि समीयुः साधवस्ते जयन्ति
evI rIte naShTa thaI gayA ke temAn te pharIthI praveshI na shakyA, te munio jayavant
varte chhe. 57.
shatrunI patnIne vaidhavya prApta karAvanAr chhe, te guru namaskAr karavA yogya chhe.
samyagdarshan, samyaggnAn ane samyakchAritrarUp anupam ratnatrayanA dhArak thaIne nirgranth
Page 34 of 378
PDF/HTML Page 60 of 404
single page version
ते रत्नत्रयधारिणः शिवसुखं कुर्वन्तु नः सूरयः
pAlan kare chhe tathA anya shiShyAdikone paN pAlan karAve chhe je parigraharUpI gAnTh
rahit evA mokShamArgane svayam prApta thaI chukyA chhe tathA jemaNe anya
AtmahitaiShIone paN ukta mokShamArga prApta karAvyo chhe, te ratnatrayanA dhArak AchArya
parameShThI amane mokShasukh pradAn kare. 59.
पन्थानमेकममृतस्य परं नयन्ति
तेनाप्यहं जिगमिषुर्गुरुनायकेभ्यः
mokShanA mArge ja laI jAy chhe te anya munione sanmArge laI janAr AchAryone
hun paN te ja mArge javAno ichchhuk hoIne namaskAr karun chhun. 60.
anekAntamay nirmaL vachanarUpI divya anjanathI temanI atyant shreShTha draShTine spaShTapaNe