Samadhitantra-Gujarati (English transliteration). Introduction; Publisher's Address; Edition Info.; Photo Image - Pujya Gurudevshree KanjiSwami; Prakashakiy Nivedan; Prakashakiy Nivedan (5th eddition); Prastaavanaa; Anukramanikaa; Samadhitantra Gathas 1 to 25; Mangalaacharan; Gatha: 1.

Next Page >


Combined PDF/HTML Page 1 of 10

 


Page -27 of 170
PDF/HTML Page 2 of 199
single page version

bhagavAn shrIkundakund-kahAn jain shAstramALA puShpa-100
OM
shrI paramAtmane namaH
shrImad devanandI aparanAm pUjyapAdasvAmI
virachit
samAdhitantra
mUL shloko, gujarAtI anvayArtha, bhAvArthAdi tathA
shrI prabhAchandra vinirmit sanskRit TIkA
gujarAtI anuvAd sahit
: anuvAdak :
chhoTAlAl gulAbachand gAndhI (sonAsaN)
bI.e.(onarsa); es.TI.sI.
: prakAshak :
shrI digambar jain svAdhyAyamandir TrasTa
sonagaDh (saurAShTra)


Page -26 of 170
PDF/HTML Page 3 of 199
single page version

ekathI chAr AvRutti prata 6500

pAnchamI AvRuttiprata 1000vi san. 2070I.sa. 2015

samAdhitantra (gujarAtI)nA
sthAyI prakAshan puraskartA
gnAnesh rasikalAl shAh memoriyal TrasTa, surendranagar
haste rasikalAl jagajIvanadAs shAh parivAr,
puShpAben, kamalesh, ajay
A shAstranI paDatar kimmat rUA. 88=00 thAy chhe. anek mumukShuonI Arthik
sahAyathI A AvRuttinI kimmat rUA. 50=00 thAy chhe. temAnthI shrI kundakund-kahAn
pAramArthik TrasTa, pArlA (mumbaI) taraphathI sthAyI shAstra prakAshan
kimmat ghaTADavAmAn
AvatA A shAstranI kimmat rUA. 25=00 rAkhavAmAn AvI chhe.
kimmat ruA. 25=00
mudrak
kahAn mudraNAlay
sonagaDh (saurAShTra)



Page -24 of 170
PDF/HTML Page 5 of 199
single page version

OM
samAdhiprApta sarve santone namaskAr
pratham AvRuttinun prakAshakIy nivedan

sharIrAdik parapadArthomAn tathA parabhAvomAn ekatvabuddhi chhoDIne, sansArathI mukta thavAnA sandeshA bhagavAn shrI pUjyapAd AchArye A ‘samAdhitantra’ yA ‘samAdhishatak’mAn ApyA chhe. te shAstra upar sanskRit TIkA shrI prabhAchandra AchArye karI chhe, teno akSharashaH anuvAd prathamavAr ja prakAshit karatAn atyAnand thAy chhe.

samAdhinI prApti sarvakALe durlabh chhe, temAn paN A vartamAnayugamAn to atyant durlabh chhe. chhatAn samAdhiprApta Atmagna sant pUjya shrI kAnajIsvAmInAn bhavatApanAshak amRutamay pravachanothI mumukShuone tevI samAdhinI prApti sulabh thaI rahI chhe e mahAn sadbhAgya chhe. teoshrInAn sAnnidhyamAn rahIne tathA temanAn pravachanothI preraNA pAmIne saddharmapremI bhAIshrI chhoTAlAl gulAbachand gAndhI (sonAsaNavALA)e A anuvAd taiyAr karI Apyo chhe.

shrIyut chhoTAlAlabhAI bI.e. (onarsa); es.TI.sI. chhe. teo sarakArI hAIskUlanA nivRutta AchArya chhe. vaLI teo sAbarakAnThA betAlIs da.hu.di. jain keLavaNI manDaLanA pramukh tathA sheTh jI.u.di. jain chhAtrAlay, iDaranA TrasTI ane mAnad mantrI chhe. hAlamAn teo mukhyatayA jain tattvagnAnano abhyAs, AdhyAtmik shAstronun vAnchan-manan, jain sAhityanI sevA ane satsamAgamAdi dhArmik pravRuttimAn potAnun jIvan vyatIt karI rahyA chhe. chhellA bAr varShathI dar varShe sonagaDh AvI, lAmbo samay pUjya gurudevashrInAn pravachano tathA tattvacharchAno alabhya lAbh teo laI rahyA chhe. teo shAnt, saraL svabhAvI, vairAgyabhAvanAvant, adhyAtmarasik sajjan chhe, temaNe A adhyAtmashAstrano gujarAtI anuvAd atyant khant ane chIvaTapUrvak taddan nispRuhabhAve karI Apyo chhe. te mATe A sansthA temanI atyant RuNI chhe ane AbhAr pradarshit karavA sAthe AvAn satkAryo temanA dvArA thatAn rahe em antarathI ichchhIe chhIe.

A granthanA prakAshanakAryamAn shrIyut navanItabhAI sI. jhaverIe sArun protsAhan Apyun chhe ane shrIyut himmatalAl chhoTAlAl shAhe granth chhapAvavAnA kAryamAn sahAy karI chhe, tethI te banneno AbhAr mAnIe chhIe.

A granthanA prakAshanArthe kalolanA udArachitta saddharmapremI sva. shrIyut vADIlAlabhAI jagajIvanadAs taraphathI ru. 2001nI sahAyatA maLI chhe te badal temane tathA temanA kuTumbIjanone dhanyavAd.


Page -23 of 170
PDF/HTML Page 6 of 199
single page version

vaLI mumukShuo A granthano visheSh lAbh laI shake e hetune lakShamAn rAkhIne A granthanI kimmat ghaTADavA mATe shrI bachubhAI hemANI, kalakattAvALA taraphathI ru. 1000) maLyA chhe te mATe temano AbhAr mAnavAmAn Ave chhe.

vasant prinTIng pres–amadAvAdanA vyavasthApak shrI jayantilAl dalAle kushaLatApUrvak A granthanun sundar chhapAI Adi kArya karI Apyun chhe te mATe temano paN AbhAr mAnIe chhIe.

paramapadanI prAptino mArga darshAvanAr A shAstranAn sArI rIte adhyayan tathA anubhav karIne jagatanA jIvo Adhi-vyAdhi-upAdhi rahit param gnAnAtmak samAdhinI prApti karo evI bhAvanA bhAvIe chhIe.

sAhityaprakAshanasamiti

sonagaDh, tA. 1-4-66

shrI digambar jain svAdhyAyamandir TrasTa,
sonagaDh (saurAShTra)
pAnchamI AvRuttinun prakAshakIy nivedan

mahAnasamartha AchArya shrI pUjyapAdasvAmI rachit ‘samAdhitantra’nI chothI AvRutti khapI javAthI A pAnchamI AvRuttinun prakAshan karavAmAn AvI rahyun chhe. paramapUjya param kRupALu sadgurudev shrI kAnajIsvAmInA svAnubhUtipradhAn sadupadeshathI tathA tadbhakta prashamamUrti bhagavatI mAtA pUjya bahenashrI champAbenanAn AtmArthapoShak antar sAdhanAmay pavitra jIvan ane devaguru–upakArabhInA adhyAtma upadeshathI jIvone bhavAnt karavAnI ruchinAn je bIj ropAI-pAngarI rahyA chhe, tenA pratApe ja TrasTa taraphathI dinodin prakAshan vRuddhingat banI rahyun chhe. A badhoy pratAp banne dharmAtmAono ja chhe. jIvo A prakAshanathI vairAgya vadhArI Atmahitano puruShArtha kare, e ja bhAvanA sAthe– vi.san. 2070 tA. 12-8-2014

sAhityaprakAshanasamiti
shrI digambar jain svAdhyAyamandir TrasTa,
sonagaDh (saurAShTra)


Page -22 of 170
PDF/HTML Page 7 of 199
single page version

prastAvanA
1. granthasamAdhitantra aparanAm samAdhishatak

shrI pUjyapAd AchArye A granthamAn jIvanI traN avasthAo–bahirAtmA, antarAtmA ane paramAtmAnun sundar rIte nirupaN karyun chhe ane bahirAtmAvasthA chhoDI antarAtmAvasthA dvArA paramAtmapadanI prApti kevI rIte thAy teno upAy sUchavyo chhe. sva-paranA bhedavignAn vinA antarAtmapaNun pragaT thaI shake nahIn, tethI AchAryadeve A granthamAn bhed-vignAnanun mahatva visheShapaNe samajAvyun chhe.

AchAryadeve AdhyAtmik rasasAgarane A nAnA grantha–gAgaramAn ati kalApUrNa kaushalyathI bharI dIdho chhe. temAn bhedagnAnano dhvani pratyek shlokamAn gunjI rahyo chhe. bhedagnAnanI bhAvanA ane tenA abhyAs mATe te pUratI sAmagrI pUrI pADe chhe ane abhyAsIne AgaL vadhavA mATe sArI preraNA Ape chhe. AdhyAtmik bhAvanAno A ek atyuttam grantha chhe.

paramAtmapadanI prApti bhedavignAn dvArA ja thaI shake, bIjI koI rIte thaI shake nahi,– e bAbat upar granthakAre Agam, yukti ane jAt anubhavadvArA potAnI anokhI, rochak, hRudayagrAhI, saraL shailImAn sundar rIte prakAsh pADayo chhe.

A granthanA abhyAsathI chitta ati praphullit bane chhe ane anAdikALathI agnAnavash thatI bhUlonI paramparAno pade pade bodh thAy chhe. bhedavignAn dvArA te bhUlo TALI paramapadanI prApti kem karavI tenI mArgadarshanapUrvak preraNA, AchArye sachoT bhAvavAhI shabdomAn karI chhe. A granthanA bhAvapUrvak vAnchan, vichAr ane mananathI bhavadukhathI santapta thayelA jIvone AtmashAnti thayA vagar raheshe nahi. granthanI e ek adbhut khUbI chhe.

AchAryadeve A granthanI rachanA mokShamArganA abhilAShI jIvone lakShamAn rAkhIne karI chhe–e vAt shlok (3) uparathI jaNAI Ave chhe.

antim shlok (105)mAn granthano upasanhAr karatAn AchAryadeve granthanA nAm– ‘samAdhitantra’no nirdesh karI tenI upayogitA darshAvatAn kahyun chhe ke A mokShamArgabhUt granthano sArI rIte abhyAs karI tathA tene anubhavamAn utArI, paramAtmAmAn niShThAvAn jIv paramapadanI- paramasukhanI prApti karI shake chhe.

A granthamAn Atma-viShayane spaShTa karavA mATe ekArthavAchak bhinna bhinna shabdono sundar shailImAn je prayog karavAmAn Avyo chhe te jotAn, sAhityadraShTie paN granthanI mahattA visheSh pratibhAse chhe. rachanAchAturya ane shabdaprayoganun kaushalyAdi kartAnun sanskRitabhAShAnun agAdh gnAn pragaT kare chhe.


Page -21 of 170
PDF/HTML Page 8 of 199
single page version

prastut granth bhAShA–sauShThav, padya-rachanA ane sAhityaguNonI draShTie jain sAhityamAn ek vishiShTha–anokhun sthAn prApta kare chhe.

A granthanA sanskRit-TIkAkAr shrI prabhAchandra potAnI TIkA-prashastimAn, granthanA aparanAm ‘samAdhishatak’no ullekh karyo chhe. AthI prastut granth, ‘samAdhitantra’ ane ‘samAdhishatak’ — e banne nAmothI jain samAjamAn prasiddha chhe.

2. granthakartA shrI pUjyapAdAchArya

shrI pUjyapAdAchArya mUlasangh–antargat nandisanghanA pradhAn AchArya hatA. teo suprasiddha, bahu pratibhAshALI, prakhar tArkik vidvAn ane mahAn tapasvI hatA. samay :

shravaN belgolanA shilAlekh nan. 40 (108)mA ullekh chhe ke teo shrI samantabhadrAchAryanI pachhI thayA ane teo temanA matAnuyAyI hatA.

temaNe potAnA ‘jainendra vyAkaraN’mAn

‘चतुष्टयं समन्तभद्रस्य’ (5-4-168)–evo

ullekh karyo chhe. te paN batAve chhe ke shrI samantabhadrAchArya temanA pUrvAgAmI hatA.

vidvAnonA mat pramANe shrI samantabhadrAchArya I.sa. 200mAn–bIjI shatAbdimAn thaI gayA. shrI bhaTTAkalankadeve (samay–I.sa. 620 thI 680) potAnI tattvArtharAjavArtikmAn ane shrI vidyAnande (samay I.sa. 775 thI 800) potAnI tattvArthashlokavArtik TIkAmAn, shrI pUjyapAd rachit ‘sarvArthasiddhi’nAn vAkyono upayog ane anusaraN karyun chhe. AthI anumAn thAy chhe ke shrI pUjyapAd svAmI shrI bhaTTAkalankadevanI pahelAn arthAt I.sa. 620 pahelAn thaI gayA hovA joIe.

A banne AdhArothI sAbit thAy chhe ke teo I.sa. 200 ane I.sa. 620nI vachchenA kALamAn thaI gayA.

shilAlekho ane upalabdha jain sAhitya uparathI vidvAnoe nakkI karyun chhe ke A suprasiddha AchArya I.sa. pAnchamI shatAbdimAn ane vikramanI chhaThThI shatAbdimAn thaI gayA. nivAsasthAn ane mAtA–pitAdi :

teo karNATak deshanA nivAsI hatA. kannaD bhAShAmAn lakhelA ‘pUjyapAdacharite’ tathA ‘rAjAvalIkathe’ nAmanA granthomAn temanA pitAnun nAm ‘mAdhavabhaTTa’ ane mAtAnun nAm ‘shrIdevI’ Apyun chhe ane lakhyun chhe ke teo brAhmaNakulamAn utpanna thayA hatA.

shrI devasenAchAryakRut ‘darshanasAr’mAn lakhyun chhe ke temanA ek vajranandI nAmanA shiShye vi.san. 526mA drAviD sanghanI sthApanA karI.


Page -20 of 170
PDF/HTML Page 9 of 199
single page version

temanun nAm :

temanun dIkShA nAm devanandI hatun; ane pAchhaLathI teo pUjyapAd, jinendrabuddhi Adi apar nAmothI lokamAn prasiddha thayA.

shravaN belgolAnA shilAlekhamAn ullekh chhe ke–

यो देवनन्दिप्रथमाभिधानो बुद्धया महत्या स जिनेन्द्रबुद्धिः
श्री पूज्यपादोऽजनि देवताभिर्यत्पूजितं पादयुगं यदीयम् ।।
(–shravaN belgol shilAlekh nan. 40 (64); shak san. 1085)
प्रागभ्यधायि गुरुणा किल देवनन्दी,
बुद्धया पुनर्विंपुलया स जिनेन्द्रबुद्धिः
श्री पूज्यपाद इति चैव बुधैः प्रचरण्ये,
यत्पूजितः पदयुगे वनदेवताभिः
।।
(–shra. shilAlekh nan. 105 (254); shak san. 1120)

uparokta lekhothI jaNAy chhe ke teo traN nAm–devanandI, jinendrabuddhi ane pUjyapAdathI prasiddha hatA. devanandI–e temanA gurue Apelun dIkShAnAm chhe, buddhinI prakarShatA– vipulatAnA kAraNe teoe pAchhaLathI ‘jinendrabuddhi’–e nAm prApta karyun ane temanA charaNayugalanI devatAoe pUjA karI tethI budhajanoe temane ‘pUjyapAd’ nAmathI vibhUShit karyA. temanI adbhut jIvan-ghaTanAo :

nIchenA shilAlekho temanA jIvan upar sAro prakAsh pADe chhe :–

श्रीपूज्यपादोद्धृतधर्मराज्यस्ततः सुराधीश्वरपूज्यपादः
यदीयवैदुष्यगुणानिदानीं वदन्ति शास्त्राणि तदुद्धृतानि ।।
धृतविश्वबुद्धिरयमत्र योगिभिः कृतकृत्यभावमनुबिभ्रदुच्चकैः
जिनवद् बभूव यदनङ्गचापहृत्स जिनेन्द्रबुद्धिरिति साधुवर्णित्तः ।।
(–shra. shilAlekh nan. 108 (258); shak san. 1355)
श्रीपूज्यपादमुनिरप्रतिमौषर्द्धि र्जीयाद्विदेहजिनदर्शनपूतगात्रः
यत्पादधौतजलसंस्पर्शप्रभावात् कालायसं किल तदा कनकीयकार ।।
(shra. shilAlekh nan. 108 (258)

uparokta shilAlekhomAn darshAvyun chhe ke—


Page -19 of 170
PDF/HTML Page 10 of 199
single page version

shrI pUjyapAde dharmarAjyano uddhAr karyo, devonA adhipatioe temanun pAdapUjan karyun tethI teo pUjyapAd kahevAyA, temanA dvArA uddhAr pAmelAn shAstro Aje paN temanA vidyAvishArad guNonun kIrtigAn kare chhe. teo jinavat vishvabuddhinA dhArak hatA arthAt samasta shAstra-viShayomAn pArangat hatA. temaNe kAmadevane jItyo hato tethI kRutakRutyabhAvadhArI uchcha koTinA yogIoe temane ‘jinendrabuddhi’ nAme varNavyA chhe.

vaLI A shilAlekhamAn evo paN ullekh chhe ke–- (1) teo advitIy auShadh-RuddhinA dhArak hatA, (2) videhakShetrasthit jinendra bhagavAnanA darshanathI temanun gAtra pavitra thaI gayun hatun; (3) temanA pAdodak (charaN-jal)nA sparshathI ek vakhat loDhun paN sonun thaI gayun hatun. A uparAnt ghor tapashcharyAdithI temanI Ankhanun tej naShTa thayun hatun, parantu ‘shAntyaShTak’nA ekAgratApUrvak pAThathI netra-tej punaH prApta thayun hatun.

mahA yogIone mATe AvI ghaTanAo asambhavit nathI. grantharachanA :

shrI pUjyapAdasvAmIe je grantho rachyA chhe temAn ‘jainendra vyAkaraN’, shabdAvatAr, sarvArthasiddhi, samAdhitantra, iShTopadesh grantho pramukhasthAne chhe. nIchenA shilAlekhathI temanA rachit granthono khyAl Ave chhe—

जैनेन्द्रं निजशब्दभागमतुलं सर्वार्थसिद्धिः परा,
सिद्धान्ते निपुणत्वमुद्धकवितां जैनाभिषेकः स्वकः
छन्दः सूक्ष्मधियं समाधिशतकं स्वास्थ्यं यदीयं विदा-
माख्यातीह स पूज्यपादमुनिषः पूज्यो मुनीनां गणैः
।।।। (–shra.shi.le.nan. 40)

jemanun ‘jainendra vyAkaraN’ shabdashAstromAn potAnA anupam sthAnane, ‘sarvArthasiddhi’ siddhAntamAn param nipuNatAne, ‘jainAbhiShek’ uchcha kakShAnI kavitAne, ‘chhandashAstra’ buddhinI sUkShmatA (rachanAchAturya)ne ane ‘samAdhishatak’ svAtmasthiti (sthitapragnatA)ne sansAramAn vidvAno prati jAher kare chhe, te pUjyapAd munIndra munigaNothI pUjanIy chhe. jainendra vyAkaraN :

A sanskRit vyAkaraNano granth chhe. tenA sUtronA lAghavAdinA kAraNe tenun mahatva ghaNun chhe ane tethI teNe lokamAn sArI pratiShThA prApta karI chhe. bhAratamAn ATh pramukh shAbdikomAn vyAkaraNanA kartA shrI pUjyapAd svAmInI sArI gaNanA chhe.


Page -18 of 170
PDF/HTML Page 11 of 199
single page version

‘सर्वव्याकरणे विपश्चिदधिपः श्रीपूज्यपादः स्वयम् ’ (–shra.shi.le.nan. 47, 50)
‘जैनेन्द्रे पूज्यपादः’(–shra.shi.le.nan. 55)

sarva vyAkaraNomAn, shrI pUjyapAd svayam vidvAnonA adhipati hatA, arthAt sarva vyAkaraN panDitomAn shiromaNi hatA. shabdAvatAr :

A paN vyAkaraNano grantha chhe. te prakhyAt vaiyAkaraN pANinInA vyAkaraN upar lakhelo ‘shabdAvatAr’ nAmano nyAs chhe. ‘nagar’ tAlukAnA shilAlekhamAn teno ullekh chhe. sarvArthasiddhi :

shrI umAsvAmI rachit tattvArthasUtranI sanskRit TIkArupe A grantha chhe. tattvArthasUtranI A sauthI pratham TIkA chhe. tenI pachhI shrI akalankadeve tattvArtha rAjavArtik’ ane shrI vidyAnande tattvArthashlok nAmanI TIkAo lakhI. A TIkAomAn ‘sarvArthasiddhi’no sAro upayog karavAmAn Avyo chhe ane tenun ThIk pramANamAn anusaraN karavAmAn Avyun chhe. siddhAnt granthomAn A grantha bahu ja pramANabhUt gaNAy chhe ane jain samAjamAn tenun sArun mahatva ankAy chhe. samAdhitantra ane iShTopadesh :

A banne AdhyAtmik grantho chhe. samAdhitantranun aparanAm samAdhishatak chhe. tenI san. TIkA shrI prabhAchandre karI chhe ane iShTopadeshanI san. TIkA pt.. AshAdharajIe karI chhe. banne grantho jain- samAjamAn suprasiddha chhe.

shrI pUjyapAdAchArye ‘samAdhitantra’mAn shrI kundakundAchArya jevA prAchIn AchAryonAn AgamavAkyonun saphaLatApUrvak anusaraN karyun chhe. mokShapAhuD, samayasArAdi AdhyAtmik shAstrono Anshik pratidhvani, A granthamAn tulanAtmak draShTivALAne jarur jaNAyA vagar raheshe nahi.

upasanhAr

shilAlekho, upalabdha grantho ane aitihAsik gaveShaNAthI gnAt thAy chhe ke pUjyapAdasvAmI ek supratiShThit jain AchArya, advitIy vaiyAkaraN, mahAn dArshanik, dhurandharakavi, mahAn tapasvI ane yugapradhAn yogIndra hatA. mahattvanA viShayo upar temaNe je grantho rachyA chhe te temanI apAr vidvattAnI sAkShI pUre chhe.

temanA digantavyApI yash ane vidvattAthI AkarShAI karNATakanA I.sa. 8mI, 9mI, 10mI shatAbdinA prAyaH sarva prAchIn vidvAn kavioe potapotAnA granthomAn bahu bhakti–bhAvabharI shraddhAnjali arpI temanI muktakanThe khUb khUb prashansA karI chhe.

2


Page -17 of 170
PDF/HTML Page 12 of 199
single page version

3. sanskRit TIkAkAr shrI prabhAchandra

prastut granthanI sanskRit TIkAne ante ApelI prashasti uparathI jaNAy chhe ke shrI prabhAchandra (prabhendu) A granthanA sanskRit TIkAkAr chhe. keTalAk vidvAnonA mat pramANe teo ‘shrI samantabhadrAchArya’ rachit ‘ratnakaranD-shrAvakAchAr’nA paN sanskRit TIkAkAr chhe. temaNe samAdhitantranA (samAdhishatakanA) pratyek shlokamAn garbhit rahelA bhAvane (hArdane) saraL sanskRit bhAShAmAn sArI rIte vyakta karyo chhe.

temano samay, sthAn, guru, mAtA-pitAdinA sambandhamAn yogya sanshodhan thavAnI jarur chhe. A granthamAn temanI sanskRit TIkAno shabdashaḥ gujarAtI anuvAd karavAmAn Avyo chhe.

4. AbhAradarshan

keTalAnk varSha upar param pUjya Atmagna sant shrI kAnajIsvAmInAn, A AdhyAtmik grantha upar sonagaDhamAn, pravachano thayelAn. mane te pUrepUrAn sAmbhaLavAnI alabhya tak maLelI. hun teoshrInAn pravachanothI prabhAvit thayo ane vichAr sphUryo ke AvA granthano gujarAtI anuvAd karavAmAn Ave to, vidvAn granthakartAnA AdhyAtmik gnAnathI jain samAj vanchit rahe nahi. A vichAr keTalAnk varSho sudhI ghoLAyA karyo. Akhare mitro ane snehIonI salAh ane sahAnubhUtithI e vichAr be varSha upar anuvAdarupe pariNamyo.

kharun kahun, to A anuvAdanA mUL prerakarup shrI svAmIjInAn pravachano ja chhe. tethI atyant AbhArapUrvak hun teoshrI pratye sAdar bhaktibhAv pragaT karun chhun.

men mAro vichAr mAnyavar murabbI shrIyut rAmajIbhAI mANekachand doshI, vakIl AgaL rajU karyo ane karelA anuvAdane tapAsI javAne teoshrIne vinantI karI. temaNe ghaNI ja kALajIpUrvak te anuvAdane AdithI ant sudhI–pratyek shlokano anvayArtha, sanskRit TIkAno anuvAd, bhAvArtha, vagere-barAbar tapAsyo ane amUlya sUchanAo karI. sUchavelA sudhArA- vadhArA sAthe men teoshrInI dekharekh nIche pharIthI anuvAd lakhyo. A anuvAd paN teoshrI pharIthI tapAsI gayA. A rIte anuvAd pAchhaL temaNe lagabhag traN mahinA jeTalA potAnA amUlya samayano bhog ApI shram lIdho. te mATe hun teoshrI prati kRutagnatAbharI lAgaNI pUjyabhAv pragaT karun chhun.

A anuvAdanA prakAshan mATe shrI jain svAdhyAyamandir TrasTa–sonagaDhanA pramukh shrI navanItalAl sI. jhaverI (mumbaI)ne vinantI karI. temane paN A granthanA anuvAdanI AvashyakatA jaNAI eTalun ja nahi, paN te ek sundar granthasvarup pragaT thAy tevI ichchhA vyakta karI ane badho anuvAd shrIyut khImachandabhAI je. sheTh dvArA tapAsAvI levA salAh ApI. te pramANe men temane vinantI karI. temaNe mArI vinantIne mAn ApI badho anuvAd bArIk draShTie


Page -16 of 170
PDF/HTML Page 13 of 199
single page version

tapAsI lIdho ane koI koI sthaLe yogya sudhAro sUchavyo.

mukhyatayA shrIyut rAmajIbhAI ane shrIyut khImachandabhAInA suprayatnanA phalasvarup A anuvAd chhe. te mATe namrabhAve hun temano jeTalo AbhAr mAnun teTalo ochho chhe. temanI sahAy ane protsAhanathI ja A anuvAd prakAshamAn AvavA pAmyo chhe, em kahevAmAn bilakul atishayokti nathI.

A granthano hindI anuvAd bra. shrI shItalaprasAdajI tathA shrIyut jugalakishor mukhtArajIe karelo chhe, parantu teoe sanskRit TIkAno shabdashaḥ anuvAd nahIn karatAn phakta bhAv ja Apyo chhe. teno gujarAtI anuvAd, sva. maNilAl nabhubhAI dvivedIkRut, sastu sAhityavardhak kAryAlay–amadAvAd taraphathI prasiddha thayo chhe. temaNe pATaN–jain bhanDAranI hastalikhit pratanA AdhAre sanskRit TIkAno anuvAd karyo chhe, parantu upalabdha bIjI digambar jain hastalikhit prato sAthe teno keTalIk jagyAe meL besato nathI.

jayapur tathA dilhI di. jain bhanDAronI hastalikhit prato uparathI shrI mukhtArajIe je sanskRit TIkA pragaT karI chhe, teno A granthamAn upayog karavAmAn Avyo chhe. A TIkAne ghaNe anshe maLatI ek vadhu shuddha hastalikhit prat mane IDar–di. jain sarasvatI bhanDAramAnthI tenA prabandhakartAnA saujanyathI prApta thaI chhe. A badhI pratono AdhAr laI shabdashaḥ A gujarAtI anuvAd karavAmAn Avyo chhe ane A granthakartA tathA TIkAkAranA bhAvane vadhu spaShTa karavA, te sAthe ‘bhAvArtha’ tathA ‘visheShArtha’ paN umeravAmAn AvyA chhe.

A kAryamAn pratyakSha yA parokSha sahAy karanAr vyaktiono tathA di. jain sansthAono hun AbhAr mAnun chhun.

bra. shrI gulAbachandabhAI tathA bra. shrI chandubhAIe paN anuvAd-kAryamAn protsAhan ane sahAnubhUti darshAvI chhe tathA mArgadarshan karyun chhe. te mATe hun temano paN AbhArI chhun.

A sivAy je je bhAIoe mane sahAy karI chhe, te sarveno hun samagrapaNe AbhAr mAnun chhun.

A anuvAd uparokta be vidvAno dvArA parishodhit hovA chhatAn temAn je kAI skhalanA draShTigochar paDe te anuvAdakanI ja chhe, em samajavA vidvAn vargane vinantI chhe.

गच्छतः स्खलनं क्वापि भवत्येव प्रमादतः
हसन्ति दुर्जनास्तत्र समादधति सज्जनाः ।।
anuvAdak,

sonagaDh (saurAShTra) tA. 3-4-1966 shrI mahAvIr jayanti

chhoTAlAl gu. gAndhI (sonAsaN)
bI.e. (onarsa) es.TI.sI.


Page -15 of 170
PDF/HTML Page 14 of 199
single page version

viShayAnukramaNikA

shlokviShaypRuShTha 1.mangalAcharaN (siddhAtmAne namaskAr)......................................................... 1 2.mangalAcharaN (sakal paramAtmA–shrI arihantane namaskAr) ................................ 6 3.granthakAranI grantharachanA mATe pratignA....................................................... 10 4.AtmAnA traN bhed .......................................................................... 13 5.bahirAtmAdinAn lakShaN ....................................................................... 17 6.paramAtmA vAchak nAm ....................................................................... 21 7.bahirAtmAnI sharIrAdimAn Atmabuddhi ..................................................... 22 8-9.chaturgati sambandhI sharIrabhedathI jIvabhedanI mAnyatA ....................................... 25 10.bahirAtmAnI anya sharIramAn mAnyatA ..................................................... 28 11.sharIramAn Atmabuddhinun pariNAm............................................................ 29 12.avidyAnA sanskAranun pariNAm .............................................................. 31 13.bahirAtmA ane antarAtmAmAn kartavya bhed ................................................ 32 14.sharIramAn Atmabuddhi mATe khed ............................................................. 34 15.sansAradukhanun mUL ............................................................................ 35 16.antarAtmAno pUrva avasthA sambandhI khed ................................................... 37 17.AtmagnAnano upAy ......................................................................... 39 18.antarang–bahirang vachan–pravRuttinA tyAgano upAy..................................... 40 19.antarvikalponA tyAgano upAy ............................................................ 42 20.AtmAnun nirvikalpa svarup .................................................................. 44 21-22. antarAtmAnI AtmagnAn pahelAn ane pachhI cheShTA ..................................46-48 23.ling-sankhyAdi viShe bhram–nivAraN ........................................................ 49 24.Atmasvarupano anubhav .................................................................... 51 25-26. AtmAnubhavIno shatru-mitra vichAr ....................................................52-54 27.paramAtmapadanI prAptino upAy ............................................................. 55 28.paramAtmapadanI bhAvanAnun phaL .............................................................. 56 29.bhay ane abhayanun sthAn ................................................................... 57 30-31-32. paramAtmasvarupanI prAptino upAy ........................................... 59-60-62 33.AtmagnAn vinA tapashcharaN vyartha ........................................................... 63 34.AtmagnAnIne tapashcharaNano khed hoto nathI. .............................................. 65 35.rAg-dveSh rahit manavALo ja AtmadarshI chhe............................................... 67 36.Atmatattva ane AtmabhrAnti .............................................................. 68


Page -14 of 170
PDF/HTML Page 15 of 199
single page version

37.vikShipta ane avikShipta mananun kAraN ..................................................... 70 38.vikShipta ane avikShipta mananun phaL ....................................................... 72 39.rAg-dveShAdi dUr karavAno upAy ............................................................ 73 40.sharIrAdino prem kevI rIte dUr thAy ? ..................................................... 75 41.Atmavibhramaj dukh dUr karavAno upAy ................................................. 76 42.tapathI bahirAtmA ane antarAtmA shun chAhe chhe ? ......................................... 78 43.karmabandhan koN kare chhe? bahirAtmA ke antarAtmA ? ...................................... 80 44.bahirAtmA ane antarAtmAnA vichAro ..................................................... 82 45.antarAtmAne dehAdimAn abhed-bhrAnti kem ?............................................. 83 46.antarAtmA thayelI bhrAntine kevI rIte chhoDe ? ............................................. 85 47.bahirAtmA ane antarAtmAno tyAg-grahaN viShay ...................................... 86 48.antarAtmAno antarang tyAg-grahaN ....................................................... 88 49.bahirAtmA ane antarAtmAne jagat kevun bhAse chhe ? ..................................... 90 50.antarAtmAnI bhojanAdikamAn kevI pravRutti hoy chhe ? .................................... 91 51.anAsakta antarAtmA AtmagnAnane ja buddhimAn dhAraN kare chhe. ........................ 93 52.AtmAnubhav karanArane dukh-sukh kevI rIte hoy ? ..................................... 94 53.AtmasvarupanI bhAvanA kevI rIte karavI ? ................................................ 96 54.sharIrAdimAn bhrAnta-abhrAnta manuShyano vyavahAr .......................................... 98 55.bahirAtmAnI bAhya viShayamAn Asakti ................................................. 100 56.bahirAtmAnI dashA ......................................................................... 102 57.sva sharIr ane par sharIrane kevI rIte avalokavun ? ................................... 103 58.antarAtmA bahirAtmAne Atmatattva kem batAvatA nathI. ............................. 105 59.bahirAtmAne AtmatattvamAn ruchi nathI. .................................................. 107 60.bahirAtmAne Atmabodh kem thato nathI ?............................................... 109 61.antarAtmAnI sharIrAdikanI shaNagAravAmAn udAsInatA ................................. 110 62.sansAr shAthI Take chhe ? ..................................................................... 112 63-66. antarAtmA sharIranI avasthAthI AtmAnI avasthA mAnato nathI. ............ 114-118 67.antarAtmAne muktinI yogyatA .......................................................... 118 68.bahirAtmAne sansAr-bhramaNanun kAraN ..................................................... 120 69.bahirAtmA kone AtmA mAne chhe ?....................................................... 122 70.sharIrathI bhinna Atma-bhAvanA karavAno upadesh ....................................... 123 71.AtmAnI ekAgra bhAvanAnun phaL ......................................................... 124 72.chittanI sthiratA mATe lokasansargano tyAg .............................................. 125


Page -13 of 170
PDF/HTML Page 16 of 199
single page version

73.shun manuShyono sansarga chhoDI jangalamAn vasavun ?........................................... 127 74.AtmabhAvanA ane anAtmabhAvanAnun phaL .............................................. 128 75.AtmA ja AtmAno guru chhe ............................................................. 129 76.bahirAtmA maraNathI shAthI Dare chhe ?...................................................... 131 77.antarAtmAnI maraN samaye nirbhayatA .................................................... 132 78.je vyavahAramAn sUto te AtmaviShayamAn jAgRut .......................................... 134 79.je AtmaviShayamAn jAgRut hoy chhe te mukti pAme chhe. ................................. 136 80.antarAtmAne jagat yog avasthAmAn kevun lAge chhe. ................................... 137 81.AtmAne sharIrAdithI bhinna bhALyA vinA mukti nathI................................ 139 82.antarAtmAe bhedavignAnanI bhAvanA kevI rIte karavI ? .............................. 140 83.avratonI jem vratonA vikalpa paN tyAjya chhe. ........................................ 142 84.vratonA vikalpone chhoDavAno kram ......................................................... 143 85.vikalpajALanA nAshathI paramapadanI prApti. .............................................. 144 86.utprekShA--jAlanA nAshano kram.............................................................. 146 87.ling--vikalpa mokShanun kAraN nathI. ....................................................... 149 88.jAtino Agrah paN muktinun kAraN nathI............................................... 150 89.jAti sambandhI Agam--haThavALo paramapadane pAmatA nathI. ............................. 151 90.mohI jIvono sharIramAn anurAg ........................................................ 153 91.mohI jIvono sharIramAn darshan-vyApArano viparyAs .................................... 154 92.sanyogI avasthAmAn antarAtmA shun kare chhe ? ............................................ 155 93.bahirAtmA ane antarAtmAnI kaI dashA bhramarup ane kaI bhramarahit hoy chhe. .. 156 94.bahirAtmAnun sakal shAstragnAn niShphaL chhe. .............................................. 159 95.gnAtAtmAnun saptAdi avasthAomAn paN svarup samvedan ............................... 160 96.chitta kyAn anAsakta hoy chhe ? .......................................................... 162 97.bhinnAtmAnI upAsanAnun phaL............................................................. 163 98.abhinnAtmAnI upAsanAnun phaL .......................................................... 164 99.bhinnAbhinnAtmabhAvanAno asvIkAr ................................................... 166 100.chArvAk--sAnkhyamatanun nirasan ............................................................. 168 101.sharIrano nAsh thavA chhatAn AtmAno avinAsh.......................................... 171 102.mukti mATe bhedavignAn sAthe tapashcharaN ................................................. 172 103.AtmAnI gati-sthitithI sharIranI gati-sthiti ......................................... 173 104.sharIr--yantronun AtmAmAn AropaN ...................................................... 176 105.granthano upasanhAr .......................................................................... 177 TIkA prashasti................................................................................ 179


Page -12 of 170
PDF/HTML Page 17 of 199
single page version

OM
shrImad devanandI aparanAm pUjyapAdasvAmIvirachit
samAdhiAtantra
श्रीप्रभाचन्द्रविनिर्मितसंस्कृतटीका
(मंगलाचरण)
सिद्धं जिनेन्द्रमलमप्रतिमप्रबोधम्
निर्वाणमार्गममलं विबुधेन्द्रवन्द्यम्
संसारसागरसमुत्तरणप्रपोतं
वक्ष्ये समाधिशतकं प्रणिपत्य वीरम्
।।

श्रीपूज्यपादस्वामी मुमुक्षूणां मोक्षोपायं मोक्षस्वरूपं चोपदर्शयितुकामो निर्विघ्नतः शास्त्रपरिसमाप्त्यादिकं फलमभिलषन्निष्टदेवताविशेषं नमस्कुर्वन्नाह

mUL shlok ane sanskRit TIkAno
gujarAtI anuvAd
mangalAcharaN

artha siddha, anupamagnAnavAn (anantagnAnI), nirvANamArgarUp, nirmaL (vItarAg), devendrothI vandanIy tathA sansArsAgarane pAr karavA mATe utkRuShTa nAvarUpevA vIr jinendra bhagavAnane praNipAt karIne, hun (shrIprabhAchandra) samAdhishatak kahIsh.

shrI pUjyapAdasvAmI (A samAdhitantranA rachayitA) mumukShuone mokShano upAy ane mokShanun svarUp batAvavAnI kAmanAthI tathA nirvighne shAstranI parisamAptiAdirUp phalanI abhilAShAthI iShTadevatAvisheShane namaskAr karIne kahe chhe


Page -11 of 170
PDF/HTML Page 18 of 199
single page version

येनात्माऽबुद्धयतात्मैव परत्वेनैव चापरम्
अक्षयानन्तबोधाय तस्मै सिद्धात्मे नमः ।।।।

टीकाअत्र पूर्वार्द्धेन मोक्षोपाय उत्तरार्द्धेन च मोक्षस्वरूपमुपदर्शितम् सिद्धात्मने सिद्धपरमेष्ठिने सिद्धः सकलक र्मविप्रमुक्तः स चासावात्मा च तस्मै नमः येन किं कृतं ? अबुद्ध्यत ज्ञातः कोऽसौ ? आत्मा कथं ? आत्मैव अयमर्थः येन सिद्धात्मनाऽत्रात्मैवाध्यात्मैवा- ध्यात्मत्वेनाबुद्ध्यत न शरीरादिकं कर्मापादितसुरनरनारकतिर्यगादिजीवपर्यायादिकं वा तथा परत्वेनैव चापरम् अपरं च शरीरादिकं कर्मजनितमनुष्यादिजीवपर्यायादिकं वा परत्वेनैवात्मनोभेदेनैवाबुद्ध्यत

shlok 1

anvayArtha : (येन) jenAthI (आत्मा आत्मा एव) AtmA AtmA rUpe ja (अबुध्यत) jaNAyo (च) ane (अपरं परत्वेन एव) par pararUpe ja jaNAyun (तस्मै) te (अक्षयानन्तबोधाय) avinAshI ananta gnAnasvarUp (सिद्धात्मने) siddhAtmAne (नमः) namaskAr ho!

TIkA : ahIn pUrvArdhathI mokShano upAy ane uttarArdhathI mokShanun svarUp darshAvyun chhe.

siddhAtmAne eTale siddhaparameShThInesiddha eTale sarva karmathI sampUrNapaNe (atyant) mukta evA AtmAnenamaskAr ho!

jeNe shun karyun? jANyo. kone? AtmAne. kevI rIte (jANyo)? AtmArUpe ja artha e chhe ke siddhAtmAe ahIn AtmAne AtmArUpe ja arthAt adhyAtmarUpe ja jANyo, tene sharIrAdik ke karmopAdit surnarnAraktiryanchAdik jIvaparyAyAdikarUpe na jANyo tathA (jeNe) anyane eTale sharIrAdik vA karmajanit manuShyAdi jIvaparyAyAdine pararUpe arthAt AtmAthI bhinnarUpe ja jANyA.

kevA temane (namaskAr)? akShay anant1 bodhavALAakShay eTale avinashvar ane 1. anantakShetranI antarahit ane kAlathI antarahit (juopanchAstikAy gAthA 1nI san. TIkA)

(doharA)
namun siddha paramAtmane, akShay bodhasvarUp;
jeNe AtmA AtmarUp, par jANyun pararUp. 1.


Page -10 of 170
PDF/HTML Page 19 of 199
single page version

तस्मे कथंभूताय ? अक्षयानन्तबोधाय अक्षयोऽविनश्वरोऽनन्तोदेशकालानवच्छिन्न-स्समस्तार्थपरिच्छेदको वा बोधो यस्य तस्मै एवंविधबोधस्य चानन्तदर्शनसुखवर्यैरविनाभावित्व-सामर्थ्यादनंतचतुष्टयरूपायेति’ गम्यते ननु चेष्टदेवताविशेषस्य पञ्चपरमेष्ठिरूपत्वात्तदत्र सिद्धात्मन एव कस्माद् ग्रन्थकृता नमस्कारः कृत इति चेत्, ग्रन्थस्य कर्तुर्व्याख्यातुः श्रोतुरनुष्ठातुश्च सिद्धस्वरूपप्राप्त्यर्थत्वात् यो हि यत्प्राप्त्यर्थी स तं नमस्करोति यथा धनुर्वेदप्राप्त्यर्थी धनुर्वेदविदं नमस्करोति सिद्धस्वरूपप्राप्त्यर्थी च समाधिशतकशास्त्रस्यकर्ता व्याख्याता श्रोता तदर्थानुष्ठाता चात्मविशेषस्तस्मात्सिद्धात्मानं नमस्करोतीति सिद्धशब्देनैव चार्हदादीनामपि ग्रहणम् तेषामपि देशतः सिद्धस्वरूपोपेतत्वात् ।।।। anantar eTale deshakAlathI anavachchhinna evA samasta padArthonA parichchhedak arthAt gnAnavALAtemane (namaskAr). AvA prakAranA gnAn anant darshansukhvIrya sAthenA avinAbhAvIpaNAnA sAmarthyane lIdhe teo anantachatuShTayarUp chhe em bodh thAy chhe.

shankA iShTadevatA visheSh panchaparameShThI hovA chhatAn ahIn granthakartAe siddhAtmane ja kem namaskAr karyA?

samAdhAna granthakartA, vyAkhyAtA, shrotA ane anuShThAtAne siddhasvarUpanI prAptinun prayojan hovAthI (temaNe tem karyun chhe) e jenI prAptino arthI hoy te tene namaskAr kare chhe; jem dhanurvidyAprAptino arthI dhanurvedIne namaskAr kare chhe tem. tethI siddhasvarUpanI prAptinA arthIsamAdhishatak shAstranA kartA, vyAkhyAtA, shrotA ane tenA arthanA anuShThAtA AtmavisheSh(e sarve) siddhAtmAne namaskAr kare chhe.

‘siddha’ shabdathI arhantAdinun paN grahaN samajavun kAraN ke temaNe paN deshata (anshe) siddhasvarUp prApta karyun chhe. (1)

bhAvArtha : granthakAre shlokanA pUrvArdhamAn svaparanun bhedavignAn te ja mokShaprAptino upAy chhe em sUchavyun chhe ane tenA uttarArdhamAn phaLasvarUp paripUrNa gnAn AnandarUp evI siddhadashA te mokShasvarUp chhe em darshAvyun chhe; arthAt prastut shlokamAn mokShano upAy ane mokShanun svarUp batAvyun chhe.

jemaNe AtmAne AtmArUpe ja yathArtha jANyo chhe sharIrAdi ane sur narnArakAdi paryAyarUpe jANyo nathI ane parane pararUpe jANyo chhearthAt sharIrAdi ane narnArakAdi paryAyane AtmAthI par jANyA chhe, tevA avinAshI anantagnAnasvarUp siddhAtmAne ahIn namaskAr karyA chhe.

3


Page -9 of 170
PDF/HTML Page 20 of 199
single page version

visheSh

AtmA AtmArUpe chhe ane sharIrAdi par padArthorUpe nathI tathA sharIrAdi par padArtho pararUpe chhe ane AtmArUpe nathIevun nirNayapUrvak svaparanun bhedavignAn siddhapad pAmavAno mokShaprAptino upAy chhe.

shrI samayasAr gAthA 2nI TIkAmAn paN lakhyun chhe ke

‘........sarva padArthonA svabhAvane prakAshavAmAn samartha evA kevaLagnAnane utpanna karanArI bhedagnAnajyoti uday pAme chhe......’’

e pramANe bhedagnAnajyoti ja kevaLagnAn pragaT karavAnun sAdhan (upAy) chhe.

svaparanunjIvajIvanun bhedagnAn

‘‘pratham to dukh dUr karavA mATe svaparanun gnAn avashya joIe kAraN ke sva paranun gnAn jo na hoy to potAne oLakhyA vinA potAnun dukh te kevI rIte dUr kare?

athavA svaparane ekarUp jANI potAnun dukh dUr karavA arthe parano upachAr kare to tethI potAnun dukh kevI rIte dUr thAy? athavA potAthI bhinna evA paramAn A jIv ahankArmamakAr kare to tethI dukh ja thAy. mATe svaparanun gnAn thatAn dukh dUr thAy chhe.

have svaparanun gnAn jIvajIvanun gnAn thatAn ja thAy chhe kAraN ke pote jIv chhe tathA sharIrAdik ajIv chhe. jo lakShaNAdi vaDe jIvajIvanI oLakhAN thAy to ja sva paranun bhinnapaNun bhAse; mATe jIvajIv jANavA joIe.....’’1

bhedagnAnanI AvashyakatA

‘‘........sarve dukhonun mUL kAraN mithyAdarshanagnAnachAritra chhe. e sarve dukhono abhAv karavA mATe tene be prakAranun bhedagnAn karAvavAmAn Ave chhe.

pahelA prakAranun bhedagnAn

jIv potAnA guNo ane paryAyothI ek chheabhinna chhe tathA par dravyo, tenA guNo ane paryAyothI atyant judo chhe arthAt jIv svadravye svakShetre svakALe ane svabhAve, par dravyanAn dravyakShetrakALabhAvathI atyant judo chhe. tethI te apekShAe par dravyo, tenA guNo ane 1. mokShamArga prakAshakgu. AvRuttipRu. 82