Page 610 of 642
PDF/HTML Page 641 of 673
single page version

स्वसंवेदनसिद्धत्वात्ः तेन प्रसिद्धेन प्रसाध्यमानस्तदविनाभूतानन्तधर्मसमुदयमूर्तिरात्मा । ततो ज्ञानमात्राचलितनिखातया द्रष्टया क्रमाक्रमप्रवृत्तं तदविनाभूतं अनन्तधर्मजातं यद्यावल्लक्ष्यते तत्तावत्समस्तमेवैकः खल्वात्मा । एतदर्थमेवात्रास्य ज्ञानमात्रतया व्यपदेशः । ननु क्रमाक्रमप्रवृत्तानन्तधर्ममयस्यात्मनः कथं ज्ञानमात्रत्वम् ? परस्परव्यतिरिक्तानन्तधर्मसमुदाय- परिणतैकज्ञप्तिमात्रभावरूपेण स्वयमेव भवनात् । अत एवास्य ज्ञानमात्रैकभावान्तःपातिन्योऽनन्ताः

(uttara — ) prasiddhatva ane *prasAdhyamAnatvane lIdhe lakShaN ane lakShyano vibhAg karavAmAn Avyo chhe. gnAn prasiddha chhe, kAraN ke gnAnamAtrane svasamvedanathI siddhapaNun chhe (arthAt gnAn sarva prANIone svasamvedanarUp anubhavamAn Ave chhe); te prasiddha evA gnAn vaDe prasAdhyamAn, tad - avinAbhUt ( – gnAnanI sAthe avinAbhAvI sambandhavALA) anant dharmonA samudAyarUp mUrti AtmA chhe. (gnAn prasiddha chhe; ane gnAn sAthe jemano avinAbhAvI sambandh chhe evA anant dharmonA samudAyasvarUp AtmA te gnAn vaDe prasAdhyamAn chhe.) mATe gnAnamAtramAn achalitapaNe sthApelI draShTi vaDe, kramarUp ane akramarUp pravartato, tad - avinAbhUt ( – gnAnanI sAthe avinAbhAvI sambandhavALo) anantadharmasamUh je kAI jevaDo lakShit thAy chhe, te saghaLoy kharekhar ek AtmA chhe.

A kAraNe ja ahIn AtmAno gnAnamAtrapaNe vyapadesh chhe. (prashna — ) jemAn kram ane akrame pravartatA anant dharmo chhe evA AtmAne gnAnamAtrapaNun kaI rIte chhe?

(uttara — ) paraspar bhinna evA anant dharmonA samudAyarUpe pariNat ek gnaptimAtra bhAvarUpe pote ja hovAthI (arthAt paraspar bhinna evA anant dharmonA samudAyarUpe pariNamelI je ek jANanakriyA te jANanakriyAmAtra bhAvarUpe pote ja hovAthI) AtmAne gnAnamAtrapaNun chhe. mATe ja tene gnAnamAtra ek bhAvanI antapAtinI ( – gnAnamAtra ek bhAvanI andar paDanArI arthAt gnAnamAtra ek bhAvanI andar AvI jatI – ) anant shaktio UchhaLe chhe. (AtmAnA jeTalA dharmo chhe te badhAyane, lakShaNabhede bhed hovA chhatAn, pradeshabhed nathI; AtmAnA ek pariNAmamAn badhAy dharmonun pariNaman rahelun chhe. tethI AtmAnA ek gnAnamAtra bhAvanI andar anant shaktio rahelI chhe. mATe gnAnamAtra bhAvamAn — gnAnamAtra bhAvasvarUp AtmAmAn — anant shaktio UchhaLe chhe.) temAnI keTalIk shaktio nIche pramANe chhe — Atmadravyane kAraNabhUt evA chaitanyamAtra bhAvanun dhAraN jenun lakShaN arthAt svarUp chhe evI jIvatvashakti. (Atmadravyane * prasAdhyamAn = prasiddha karavAmAn Avatun hoy te. (gnAn prasiddha chhe ane AtmA prasAdhyamAn chhe.)

Page 611 of 642
PDF/HTML Page 642 of 673
single page version

शक्तयः उत्प्लवन्ते । आत्मद्रव्यहेतुभूतचैतन्यमात्रभावधारणलक्षणा जीवत्वशक्तिः १ । अजडत्वात्मिका चितिशक्तिः २ । अनाकारोपयोगमयी द्रशिशक्तिः ३ । साकारोपयोगमयी ज्ञानशक्तिः ४ । अनाकुलत्वलक्षणा सुखशक्तिः ५ । स्वरूपनिर्वर्तनसामर्थ्यरूपा वीर्य- शक्तिः ६ । अखण्डितप्रतापस्वातन्त्र्यशालित्वलक्षणा प्रभुत्वशक्तिः ७। सर्वभावव्यापकैक- भावरूपा विभुत्वशक्तिः ८ । विश्वविश्वसामान्यभावपरिणतात्मदर्शनमयी सर्वदर्शित्वशक्तिः ९ । विश्वविश्वविशेषभावपरिणतात्मज्ञानमयी सर्वज्ञत्वशक्तिः १० । नीरूपात्मप्रदेशप्रकाशमान- लोकालोकाकारमेचकोपयोगलक्षणा स्वच्छत्वशक्तिः ११ । स्वयम्प्रकाशमानविशदस्व- संवित्तिमयी प्रकाशशक्तिः १२ । क्षेत्रकालानवच्छिन्नचिद्विलासात्मिका असङ्कुचितविकाशत्व-

Page 612 of 642
PDF/HTML Page 643 of 673
single page version

शक्तिः १३ । अन्याक्रियमाणान्याकारकैकद्रव्यात्मिका अकार्यकारणत्वशक्तिः १४ । परात्म- निमित्तकज्ञेयज्ञानाकारग्रहणग्राहणस्वभावरूपा परिणम्यपरिणामकत्वशक्तिः १५ । अन्यूनाति- रिक्तस्वरूपनियतत्वरूपा त्यागोपादानशून्यत्वशक्तिः १६ । षट्स्थानपतितवृद्धिहानि- परिणतस्वरूपप्रतिष्ठत्वकारणविशिष्टगुणात्मिका अगुरुलघुत्वशक्तिः १७ । क्रमाक्रमवृत्त- वृत्तित्वलक्षणा उत्पादव्ययध्रुवत्वशक्तिः १८ । द्रव्यस्वभावभूतध्रौव्यव्ययोत्पादालिङ्गितसद्रश- विसद्रशरूपैकास्तित्वमात्रमयी परिणामशक्तिः १९ । कर्मबन्धव्यपगमव्यञ्जितसहजस्पर्शादि- शून्यात्मप्रदेशात्मिका अमूर्तत्वशक्तिः २० । सकलकर्मकृतज्ञातृत्वमात्रातिरिक्तपरिणाम-

Page 613 of 642
PDF/HTML Page 644 of 673
single page version

करणोपरमात्मिका अकर्तृत्वशक्तिः २१ । सकलकर्मकृतज्ञातृत्वमात्रातिरिक्तपरिणामानुभवो- परमात्मिका अभोक्तृत्वशक्तिः २२ । सकलकर्मोपरमप्रवृत्तात्मप्रदेशनैष्पन्द्यरूपा निष्क्रियत्व- शक्तिः २३ । आसंसारसंहरणविस्तरणलक्षितकिञ्चिदूनचरमशरीरपरिमाणावस्थितलोकाकाश- सम्मितात्मावयवत्वलक्षणा नियतप्रदेशत्वशक्तिः २४ । सर्वशरीरैकस्वरूपात्मिका स्वधर्म- व्यापकत्वशक्तिः २५ । स्वपरसमानासमानसमानासमानत्रिविधभावधारणात्मिका साधारणा- साधारणसाधारणासाधारणधर्मत्वशक्तिः २६ । विलक्षणानन्तस्वभावभावितैकभावलक्षणा अनन्त- धर्मत्वशक्तिः २७ । तदतद्रूपमयत्वलक्षणा विरुद्धधर्मत्वशक्तिः २८ । तद्रूपभवनरूपा तत्त्व- शक्तिः २९ । अतद्रूपभवनरूपा अतत्त्वशक्तिः ३० । अनेकपर्यायव्यापकैकद्रव्यमयत्वरूपा एकत्व- (je shaktithI AtmA gnAtApaNA sivAyanA, karmathI karavAmAn AvatA pariNAmono kartA thato nathI, evI akartRutva nAmanI ek shakti AtmAmAn chhe.) 21. samasta, karmathI karavAmAn AvatA, gnAtRutvamAtrathI judA pariNAmonA anubhavanA ( –

Page 614 of 642
PDF/HTML Page 645 of 673
single page version

शक्तिः ३१ । एकद्रव्यव्याप्यानेकपर्यायमयत्वरूपा अनेकत्वशक्तिः ३२ । भूतावस्थत्वरूपा भाव- शक्तिः ३३ । शून्यावस्थत्वरूपा अभावशक्तिः ३४ । भवत्पर्यायव्ययरूपा भावाभावशक्तिः ३५ । अभवत्पर्यायोदयरूपा अभावभावशक्तिः ३६ । भवत्पर्यायभवनरूपा भावभावशक्तिः ३७ । अभवत्पर्यायाभवनरूपा अभावाभावशक्तिः ३८ । कारकानुगतक्रियानिष्क्रान्तभवनमात्रमयी भावशक्तिः ३९ । कारकानुगतभवत्तारूपभावमयी क्रियाशक्तिः ४० । प्राप्यमाणसिद्धरूप- भावमयी कर्मशक्तिः ४१ । भवत्तारूपसिद्धरूपभावभावकत्वमयी कर्तृशक्तिः ४२ । भवद्भाव- भवनसाधकतमत्वमयी करणशक्तिः ४३ । स्वयं दीयमानभावोपेयत्वमयी सम्प्रदानशक्तिः ४४ । उत्पादव्ययालिङ्गितभावापायनिरपायध्रुवत्वमयी अपादानशक्तिः ४५ । भाव्यमानभावाधारत्वमयी अधिकरणशक्तिः ४६ । स्वभावमात्रस्वस्वामित्वमयी सम्बन्धशक्तिः ४७ ।

Page 615 of 642
PDF/HTML Page 646 of 673
single page version

‘ityAdik anek shaktiothI yukta AtmA chhe topaN te gnAnamAtrapaNAne chhoDato nathI’ — evA arthanun kaLasharUp kAvya have kahe chhe —

shlokArtha — [इत्यादि - अनेक - निज - शक्ति - सुनिर्भरः अपि] ityAdi ( – pUrve kahelI 47 shaktio vagere vagere) anek nij shaktiothI sArI rIte bharelo hovA chhatAn [यः भावः ज्ञानमात्रमयतां न जहाति] je bhAv gnAnamAtramayapaNAne chhoDato nathI, [तद्] evun te, [एवं क्रम - अक्रम - विवर्ति - विवर्त - चित्रम्] pUrvokta prakAre kramarUpe ane akramarUpe vartatA vivartathI ( – rUpAntarathI, pariNamanathI) anek prakAranun, [द्रव्यपर्ययमयं] dravyaparyAyamay [चिद्] chaitanya (arthAt evo te chaitanyabhAv – AtmA) [इह] A lokamAn [वस्तु अस्ति] vastu chhe.

bhAvArtha — koI em samajashe ke AtmAne gnAnamAtra kahyo tethI te ekasvarUp ja hashe. parantu em nathI. vastunun svarUp dravyaparyAyamay chhe. chaitanya paN vastu chhe, dravyaparyAyamay chhe. te chaitanya arthAt AtmA anant shaktiothI bharelo chhe ane kramarUp tathA akramarUp anek prakAranA pariNAmanA vikAronA samUharUp anekAkAr thAy chhe topaN gnAnane — ke je asAdhAraN bhAv chhe tene — chhoDato nathI, tenI sarva avasthAo – pariNAmo – paryAyo gnAnamay ja chhe. 264.

‘A anekasvarUp – anekAntamay – vastune jeo jANe chhe, shraddhe chhe ane anubhave chhe, teo gnAnasvarUp thAy chhe’ — evA Ashayanun, syAdvAdanun phaL batAvatun kAvya have kahe chhe —

shlokArtha — [इति वस्तु - तत्त्व - व्यवस्थितिम् नैकान्त - सङ्गत - द्रशा स्वयमेव प्रविलोकयन्तः] AvI (anekAntAtmak) vastutattvanI vyavasthitine anekAnt - sangat ( – anekAnt sAthe susangat, anekAnt

Page 616 of 642
PDF/HTML Page 647 of 673
single page version

अथास्योपायोपेयभावश्चिन्त्यते —

आत्मवस्तुनो हि ज्ञानमात्रत्वेऽप्युपायोपेयभावो विद्यत एव; तस्यैकस्यापि स्वयं साधकसिद्धरूपोभयपरिणामित्वात् । तत्र यत्साधकं रूपं स उपायः, यत्सिद्धं रूपं स उपेयः । अतोऽस्यात्मनोऽनादिमिथ्यादर्शनज्ञानचारित्रैः स्वरूपप्रच्यवनात् संसरतः सुनिश्चल- परिगृहीतव्यवहारसम्यग्दर्शनज्ञानचारित्रपाकप्रकर्षपरम्परया क्रमेण स्वरूपमारोप्यमाणस्यान्त- र्मग्ननिश्चयसम्यग्दर्शनज्ञानचारित्रविशेषतया साधकरूपेण तथा परमप्रकर्षमकरिकाधिरूढ-

bhAvArtha — je satpuruSho anekAnt sAthe susangat draShTi vaDe anekAntamay vastusthitine dekhe chhe, teo e rIte syAdvAdanI shuddhine pAmIne – jANIne, jinadevanA mArgane – syAdvAdanyAyane – nahi ullanghatA thakA, gnAnasvarUp thAy chhe. 265.

(A rIte syAdvAd viShe kahIne, have AchAryadev upAy - upeyabhAv viShe thoDun kahe chhe — )

have Ano ( – gnAnamAtra Atmavastuno *upAy - upeyabhAv vichAravAmAn Ave chhe (arthAt Atmavastu gnAnamAtra hovA chhatAn tene upAyapaNun ane upeyapaNun banne kaI rIte ghaTe chhe te vichAravAmAn Ave chhe) —

Atmavastune gnAnamAtrapaNun hovA chhatAn paN tene upAy - upeyabhAv (upAy-upeyapaNun) chhe ja; kAraN ke te ek hovA chhatAn +pote sAdhak rUpe ane siddha rUpe em banne rUpe pariName chhe. temAn je sAdhak rUp chhe te upAy chhe ane je siddha rUp chhe te upey chhe. mATe, anAdi kALathI mithyAdarshanagnAnachAritra vaDe (mithyAdarshan, mithyAgnAn ane mithyAchAritra vaDe) svarUpathI chyut hovAne lIdhe sansAramAn bhramaN karatAn, sunishchaLapaNe grahaN karelAn vyavahArasamyagdarshan- gnAnachAritranA pAkanA prakarShanI paramparA vaDe anukrame svarUpamAn ArohaN karAvavAmAn AvatA A AtmAne, antarmagna je nishchayasamyagdarshanagnAnachAritrarUp bhedo te - paNA vaDe pote sAdhak rUpe * upey eTale pAmavAyogya, ane upAy eTale pAmavAyogya jenAthI pamAy te. AtmAnun shuddha

( – sarva karma rahit) svarUp athavA mokSha te upey chhe ane mokShamArga te upAy chhe. +AtmA pariNAmI chhe ane sAdhakapaNun tathA siddhapaNun e banne tenA pariNAm chhe.

Page 617 of 642
PDF/HTML Page 648 of 673
single page version

रत्नत्रयातिशयप्रवृत्तसकलकर्मक्षयप्रज्वलितास्खलितविमलस्वभावभावतया सिद्धरूपेण च स्वयं परिणममानं ज्ञानमात्रमेकमेवोपायोपेयभावं साधयति । एवमुभयत्रापि ज्ञानमात्रस्यानन्यतया नित्यमस्खलितैकवस्तुनो निष्कम्पपरिग्रहणात् तत्क्षण एव मुमुक्षूणामासंसारादलब्धभूमिकानामपि भवति भूमिकालाभः । ततस्तत्र नित्यदुर्ललितास्ते स्वत एव क्रमाक्रमप्रवृत्तानेकान्तमूर्तयः साधकभावसम्भवपरमप्रकर्षकोटिसिद्धिभावभाजनं भवन्ति । ये तु नेमामन्तर्नीतानेकान्त- ज्ञानमात्रैकभावरूपां भूमिमुपलभन्ते ते नित्यमज्ञानिनो भवन्तो ज्ञानमात्रभावस्य स्वरूपेणाभवनं

(bhAvArtha — A AtmA anAdi kALathI mithyAdarshanagnAnachAritrane lIdhe sansAramAn bhame chhe. te sunishchaLapaNe grahaN karelAn vyavahArasamyagdarshanagnAnachAritranI vRuddhinI paramparA vaDe anukrame svarUpano anubhav jyArathI kare tyArathI gnAn sAdhak rUpe pariName chhe, kAraN ke gnAnamAn nishchayasamyagdarshanagnAnachAritrarUp bhedo antarbhUt chhe. nishchayasamyagdarshanagnAnachAritranI sharUAtathI mAnDIne, svarUp - anubhavanI vRuddhi karatAn karatAn jyAn sudhI nishchayasamyagdarshanagnAnachAritranI pUrNatA na thAy, tyAn sudhI gnAnanun sAdhak rUpe pariNaman chhe. jyAre nishchayasamyagdarshanagnAnachAritranI pUrNatAthI samasta karmano nAsh thAy arthAt sAkShAt mokSha thAy tyAre gnAn siddha rUpe pariName chhe, kAraN ke teno askhalit nirmaL svabhAvabhAv pragaT dedIpyamAn thayo chhe. A rIte sAdhak rUpe ane siddha rUpe — banne rUpe pariNamatun ek ja gnAn Atmavastune upAy - upeyapaNun sAdhe chhe.)

A rIte bannemAn ( – upAyamAn tem ja upeyamAn – ) gnAnamAtranun ananyapaNun chhe arthAt anyapaNun nathI; mATe sadAy askhalit ek vastunun ( – gnAnamAtra Atmavastunun – ) niShkamp grahaN karavAthI, mumukShuone ke jemane anAdi sansArathI bhUmikAnI prApti na thaI hoy temane paN, tatkShaN ja bhUmikAnI prApti thAy chhe; pachhI temAn ja nitya mastI karatA te mumukShuo — ke jeo potAthI ja, kramarUp ane akramarUp pravartatA anek antanI (anek dharmanI) mUrtio chhe teo — sAdhakabhAvathI utpanna thatI param prakarShanI *koTirUp siddhibhAvanun bhAjan thAy chhe. parantu jemAn anek ant arthAt dharma garbhit chhe evA ek gnAnamAtra bhAvarUp A bhUmine jeo prApta karatA nathI, teo sadA agnAnI vartatA thakA, gnAnamAtra bhAvanun svarUpathI abhavan ane pararUpathI bhavan dekhatA ( – shraddhatA) thakA, jANatA thakA ane AcharatA thakA, mithyAdraShTi, mithyAgnAnI ane * koTi = antimatA; utkRuShTatA; UnchAmAn Unchun bindu; had.

Page 618 of 642
PDF/HTML Page 649 of 673
single page version

पररूपेण भवनं पश्यन्तो जानन्तोऽनुचरन्तश्च मिथ्याद्रष्टयो मिथ्याज्ञानिनो मिथ्याचारित्राश्च भवन्तोऽत्यन्तमुपायोपेयभ्रष्टा विभ्रमन्त्येव ।

mithyAchAritrI vartatA thakA, upAy - upeyabhAvathI atyant bhraShTa vartatA thakA sansAramAn paribhramaN ja kare chhe.

have A arthanun kaLasharUp kAvya kahe chhe —

shlokArtha — [ये] je puruSho, [कथम् अपि अपनीत - मोहाः] koI paN prakAre jemano moh dUr thayo chhe evA thayA thakA, [ज्ञानमात्र - निज - भावमयीम् अकम्पां भूमिं] gnAnamAtra nijabhAvamay akamp bhUmikAno (arthAt gnAnamAtra je potAno bhAv te - may nishchaL bhUmikAno) [श्रयन्ति] Ashray kare chhe, [ते साधकत्वम् अधिगम्य सिद्धाः भवन्ति] teo sAdhakapaNAne pAmIne siddha thAy chhe; [तु] parantu [मूढाः] jeo mUDh ( – mohI, agnAnI, mithyAdraShTi) chhe, teo [अमूम् अनुपलभ्य] A bhUmikAne nahi pAmIne [परिभ्रमन्ति] sansAramAn paribhramaN kare chhe.

bhAvArtha — je bhavya puruSho, gurunA upadeshathI athavA svayamev kALalabdhine pAmI mithyAtvathI rahit thaIne, gnAnamAtra evA potAnA svarUpane pAme chhe, teno Ashray kare chhe, teo sAdhak thayA thakA siddha thAy chhe; parantu jeo gnAnamAtra evA potAne pAmatA nathI, teo sansAramAn rakhaDe chhe. 266.

A bhUmikAno Ashray karanAr jIv kevo hoy te have kahe chhe —

shlokArtha — [यः] je puruSh [स्याद्वाद - कौशल - सुनिश्चल - संयमाभ्यां] syAdvAdamAn pravINatA

Page 619 of 642
PDF/HTML Page 650 of 673
single page version

tathA (rAgAdik ashuddha pariNatinA tyAgarUp) sunishchaL sanyam — e banne vaDe [इह उपयुक्तः] potAmAn upayukta raheto thako (arthAt potAnA gnAnasvarUp AtmAmAn upayogane joDato thako) [अहः अहः स्वम् भावयति] pratidin potAne bhAve chhe ( – nirantar potAnA AtmAnI bhAvanA kare chhe), [सः एकः] te ja ek (puruSh), [ज्ञान - क्रिया - नय - परस्पर - तीव्र - मैत्री - पात्रीकृतः] gnAnanay ane kriyAnayanI paraspar tIvra maitrInA pAtrarUp thayelo, [इमाम् भूमिम् श्रयति] A (gnAnamAtra nijabhAvamay) bhUmikAno Ashray kare chhe.

bhAvArtha — je gnAnanayane ja grahIne kriyAnayane chhoDe chhe, te pramAdI ane svachchhandI puruShane A bhUmikAnI prApti thaI nathI. je kriyAnayane ja grahIne gnAnanayane jANato nathI, te (vrat - samiti - guptirUp) shubh karmathI santuShTa puruShane paN A niShkarma bhUmikAnI prApti thaI nathI. je puruSh anekAntamay AtmAne jANe chhe ( – anubhave chhe) tathA sunishchaL sanyamamAn varte chhe ( – rAgAdik ashuddha pariNatino tyAg kare chhe), e rIte jeNe gnAnanay ane kriyAnayanI paraspar tIvra maitrI sAdhI chhe, te ja puruSh A gnAnamAtra nijabhAvamayI bhUmikAno Ashray karanAr chhe.

gnAnanay ane kriyAnayanA grahaN - tyAganun svarUp ane phaL ‘panchAstikAyasangrah’ shAstranA antamAn kahyun chhe, tyAnthI jANavun. 267.

Am je puruSh A bhUmikAno Ashray kare chhe, te ja anant chatuShTayamay AtmAne pAme chhe — evA arthanun kAvya have kahe chhe —

shlokArtha — [तस्य एव] (pUrvokta rIte je puruSh A bhUmikAno Ashray kare chhe) tene ja, [चित् - पिण्ड - चण्डिम - विलासि - विकास - हासः] chaitanyapinDano nirargaL vilasato je vikAs te - rUp jenun khIlavun chhe (arthAt chaitanyapunjano je atyant vikAs thavo te ja jenun khIlI nIkaLavun chhe), [शुद्ध - प्रकाश - भर - निर्भर - सुप्रभातः] shuddha prakAshanI atishayatAne lIdhe je suprabhAt samAn chhe, [आनन्द - सुस्थित - सदा - अस्खलित - एक - रूपः] AnandamAn susthit evun jenun sadA askhalit ek rUp chhe [च] ane [अचल - अर्चिः] achaL jenI jyot chhe evo [अयम् आत्मा उदयति] A AtmA uday pAme chhe.

Page 620 of 642
PDF/HTML Page 651 of 673
single page version

bhAvArtha — ahIn ‘चित्पिण्ड’ ityAdi visheShaNathI anantadarshananun pragaT thavun batAvyun chhe, ‘शुद्धप्रकाश’ ityAdi visheShaNathI anant gnAnanun pragaT thavun batAvyun chhe, ‘आनन्दसुस्थित’ ityAdi visheShaNathI anant sukhanun pragaT thavun batAvyun chhe ane ‘अचलार्चि’ visheShaNathI anant vIryanun pragaT thavun batAvyun chhe. pUrvokta bhUmino Ashray karavAthI ja AvA AtmAno uday thAy chhe. 268.

evo ja AtmasvabhAv amane pragaT ho em have kahe chhe —

shlokArtha — [स्याद्वाद - दीपित - लसत् - महसि] syAdvAd vaDe pradIpta karavAmAn Avelun lasalasatun ( – jhagajhagAT karatun) jenun tej chhe ane [शुद्ध - स्वभाव - महिमनि] jemAn shuddhasvabhAvarUp mahimA chhe evo [प्रकाशे उदिते मयि इति] A prakAsh (gnAnaprakAsh) jyAn mArAmAn uday pAmyo chhe, tyAn [बन्ध - मोक्ष - पथ - पातिभिः अन्य - भावैः किम्] bandh - mokShanA mArgamAn paDanArA anya bhAvothI mAre shun prayojan chhe? [नित्य-उदयः परम् अयं स्वभावः स्फु रतु] nitya jeno uday rahe chhe evo kevaL A (anant chatuShTayarUp) svabhAv ja mane sphurAyamAn ho.

bhAvArtha — syAdvAdathI yathArtha AtmagnAn thayA pachhI enun phaL pUrNa AtmAnun pragaT thavun te chhe. mATe mokShano ichchhak puruSh e ja prArthanA kare chhe ke — mAro pUrNasvabhAv AtmA mane pragaT thAo; bandhamokShamArgamAn paDatA anya bhAvonun mAre shun kAm chhe? 269.

‘joke nayo vaDe AtmA sadhAy chhe topaN jo nayo par ja draShTi rahe to nayomAn to paraspar virodh paN chhe, mATe hun nayone avirodh karIne arthAt nayono virodh maTADIne AtmAne anubhavun chhun’ — evA arthanun kAvya have kahe chhe —

shlokArtha — [चित्र - आत्मशक्ति - समुदायमयः अयम् आत्मा] anek prakAranI nij

Page 621 of 642
PDF/HTML Page 652 of 673
single page version

न द्रव्येण खण्डयामि, न क्षेत्रेण खण्डयामि, न कालेन खण्डयामि, न भावेन खण्डयामि; सुविशुद्ध एको ज्ञानमात्रो भावोऽस्मि ।

shaktionA samudAyamay A AtmA [नय - ईक्षण - खण्डयमानः] nayonI draShTithI khanDakhanDarUp karavAmAn AvatAn [सद्यः] tatkAL [प्रणश्यति] nAsh pAme chhe; [तस्मात्] mATe hun em anubhavun chhun ke — [अनिराकृत - खण्डम् अखण्डम्] jemAnthI khanDone *nirAkRut karavAmAn AvyA nathI chhatAn je akhanD chhe, [एकम्] ek chhe, [एकान्तशान्तम्] ekAnt shAnt chhe (arthAt jemAn karmanA udayano lesh paN nathI evA atyant shAnt bhAvamay chhe) ane [अचलम्] achaL chhe (arthAt karmanA udayathI chaLAvyun chaLatun nathI) evun [चिद् महः अहम् अस्मि] chaitanyamAtra tej hun chhun.

bhAvArtha — AtmAmAn anek shaktio chhe ane ek ek shaktino grAhak ek ek nay chhe; mATe jo nayonI ekAnt draShTithI jovAmAn Ave to AtmAnA khanD khanD thaIne teno nAsh thaI jAy. Am hovAthI syAdvAdI, nayono virodh maTADIne chaitanyamAtra vastune anekashakti- samUharUp, sAmAnyavisheShasvarUp, sarvashaktimay ekagnAnamAtra anubhave chhe. evun ja vastunun svarUp chhe, emAn virodh nathI. 270.

have, gnAnI akhanD AtmAno Avo anubhav kare chhe em AchAryadev gadyamAn kahe chhe —

(gnAnI shuddhanayanun Alamban laI em anubhave chhe ke — ) hun mane arthAt mArA shuddhAtmasvarUpane nathI dravyathI khanDato ( – khanDit karato), nathI kShetrathI khanDato, nathI kALathI khanDato, nathI bhAvathI khanDato; suvishuddha ek gnAnamAtra bhAv chhun.

bhAvArtha — shuddhanayathI jovAmAn Ave to shuddha chaitanyamAtra bhAvamAn dravya - kShetra - kAL - bhAvathI kAI paN bhed dekhAto nathI. mATe gnAnI abhedagnAnasvarUp anubhavamAn bhed karato nathI.

gnAnamAtra bhAv pote ja gnAn chhe, pote ja potAnun gney chhe ane pote ja potAno gnAtA chhe — evA arthanun kAvya have kahe chhe —

shlokArtha — [यः अयं ज्ञानमात्रः भावः अहम् अस्मिः सः ज्ञेय - ज्ञानमात्रः एव न ज्ञेयः] * nirAkRut = bahiShkRut; dUr; radabAtal; nAkabUl.

Page 622 of 642
PDF/HTML Page 653 of 673
single page version

je A gnAnamAtra bhAv hun chhun te gneyonA gnAnamAtra ja na jANavo; [ज्ञेय - ज्ञान-कल्लोल - वल्गन्] (parantu) gneyonA AkAre thatA gnAnanA kallolorUpe pariNamato te, [ज्ञान - ज्ञेय - ज्ञातृमत् - वस्तुमात्रः ज्ञेयः] gnAn - gney - gnAtAmay vastumAtra jANavo (arthAt pote ja gnAn, pote ja gney ane pote ja gnAtA — em gnAn - gney - gnAtArUp traNe bhAvo sahit vastumAtra jANavo).

bhAvArtha — gnAnamAtra bhAv jANanakriyArUp hovAthI gnAnasvarUp chhe. vaLI te pote ja nIche pramANe gneyarUp chhe. bAhya gneyo gnAnathI judAn chhe, gnAnamAn pesatAn nathI; gneyonA AkAranI jhaLak gnAnamAn AvatAn gnAn gneyAkArarUp dekhAy chhe parantu e gnAnanA ja kallolo (tarango) chhe. te gnAnakallolo ja gnAn vaDe jaNAy chhe. A rIte pote ja potAthI jaNAvAyogya hovAthI gnAnamAtra bhAv ja gneyarUp chhe. vaLI pote ja potAno jANanAr hovAthI gnAnamAtra bhAv ja gnAtA chhe. A pramANe gnAnamAtra bhAv gnAn, gney ane gnAtA — e traNe bhAvoyukta sAmAnyavisheShasvarUp vastu chhe. ‘Avo gnAnamAtra bhAv hun chhun’ em anubhav karanAr puruSh anubhave chhe. 271.

AtmA mechak, amechak ityAdi anek prakAre dekhAy chhe topaN yathArtha gnAnI nirmaL gnAnane bhUlato nathI — evA arthanun kAvya have kahe chhe —

shlokArtha — (gnAnI kahe chhe) [मम तत्त्वं सहजम् एव] mArA tattvano evo svabhAv ja chhe ke [क्वचित् मेचकं लसति] koI vAr to te (Atmatattva) mechak ( – anekAkAr, ashuddha) dekhAy chhe, [क्वचित् मेचक-अमेचकं] koI vAr mechak - amechak (bannerUp) dekhAy chhe [पुनः क्वचित् अमेचकं] ane vaLI koI vAr amechak ( – ekAkAr, shuddha) dekhAy chhe; [तथापि] topaN [परस्पर – सुसंहत – प्रकट – शक्ति – चक्रं स्फु रत् तत्] paraspar susanhat ( – sumilit, sugrathit, sArI rIte gUnthAyelI) pragaT shaktionA samUharUpe sphurAyamAn te Atmatattva [अमल-मेधसां मनः] nirmaL buddhivALAonA manane [न विमोहयति] vimohit karatun nathI ( – bhramit karatun nathI, mUnjhavatun nathI).

bhAvArtha — Atmatattva anek shaktiovALun hovAthI koI avasthAmAn karmanA udayanA

Page 623 of 642
PDF/HTML Page 654 of 673
single page version

nimittathI anekAkAr anubhavAy chhe, koI avasthAmAn shuddha ekAkAr anubhavAy chhe ane koI avasthAmAn shuddhAshuddha anubhavAy chhe; topaN yathArtha gnAnI syAdvAdanA baLathI bhramit thato nathI, jevun chhe tevun ja mAne chhe, gnAnamAtrathI chyut thato nathI. 272.

AtmAno anekAntasvarUp ( – anek dharmasvarUp) vaibhav adbhut (AshcharyakArak) chhe — evA arthanun kAvya have kahe chhe —

shlokArtha — [अहो आत्मनः तद् इदम् सहजम् अद्भुतं वैभवम्] aho! AtmAno te A sahaj adbhut vaibhav chhe ke — [इतः अनेकतां गतम्] ek taraphathI jotAn te anekatAne pAmelo chhe ane [इतः सदा अपि एकताम् दधत्] ek taraphathI jotAn sadAy ekatAne dhAraN kare chhe, [इतः क्षणविभङ्गुरम्] ek taraphathI jotAn kShaNabhangur chhe ane [इतः सदा एव उदयात् ध्रुवम्] ek taraphathI jotAn sadAy teno uday hovAthI dhruv chhe, [इतः परम - विस्तृतम्] ek taraphathI jotAn param vistRut chhe ane [इतः निजैः प्रदेशैः धृतम्] ek taraphathI jotAn potAnA pradeshothI ja dhAraN karI rakhAyelo chhe.

bhAvArtha — paryAyadraShTithI jotAn AtmA anekarUp dekhAy chhe ane dravyadraShTithI jotAn ekarUp dekhAy chhe; kramabhAvI paryAyadraShTithI jotAn kShaNabhangur dekhAy chhe ane sahabhAvI guNadraShTithI jotAn dhruv dekhAy chhe; gnAnanI apekShAvALI sarvagat draShTithI jotAn param vistArane pAmelo dekhAy chhe ane pradeshonI apekShAvALI draShTithI jotAn potAnA pradeshomAn ja vyApelo dekhAy chhe. Avo dravyaparyAyAtmak anantadharmavALo vastuno svabhAv chhe. te (svabhAv) agnAnIonA gnAnamAn Ashcharya upajAve chhe ke A to asambhavit jevI vAt chhe! gnAnIone joke vastusvabhAvamAn Ashcharya nathI topaN temane pUrve kadI nahoto thayo evo adbhut param Anand thAy chhe, ane tethI Ashcharya paN thAy chhe. 273.

pharI A ja arthanun kAvya kahe chhe —

Page 624 of 642
PDF/HTML Page 655 of 673
single page version

shlokArtha — [एकतः कषाय - कलिः स्खलति] ek taraphathI jotAn kaShAyono klesh dekhAy chhe ane [एकतः शान्तिः अस्ति] ek taraphathI jotAn shAnti (kaShAyonA abhAvarUp shAnt bhAv) chhe; [एकतः भव - उपहतिः] ek taraphathI jotAn bhavanI ( – sansAr sambandhI) pIDA dekhAy chhe ane [एकतः मुक्तिः अपि स्पृशति] ek taraphathI jotAn (sansAranA abhAvarUp) mukti paN sparshe chhe; [एकतः त्रितयम् जगत् स्फु रति] ek taraphathI jotAn traN lok sphurAyamAn chhe ( – prakAshe chhe, dekhAy chhe) ane [एकतः चित् चकास्ति] ek taraphathI jotAn kevaL ek chaitanya ja shobhe chhe. [आत्मनः अद्भुतात् अद्भुतः स्वभाव - महिमा विजयते] (Avo) AtmAno adbhutathI paN adbhut svabhAvamahimA jayavant varte chhe ( – koIthI bAdhit thato nathI).

bhAvArtha — ahIn paN 273mA kAvyanA bhAvArtha pramANe jANavun. AtmAno anekAntamay svabhAv sAmbhaLIne anyavAdIne bhAre Ashcharya thAy chhe. tene A vAtamAn viruddhatA bhAse chhe. te AvA anekAntamay svabhAvanI vAtane potAnA chittamAn samAvI — jIravI shakato nathI. jo kadAchit tene shraddhA thAy topaN pratham avasthAmAn tene bahu adbhutatA lAge chhe ke ‘aho A jinavachano mahA upakArI chhe, vastunA yathArtha svarUpane jaNAvanArAn chhe; men anAdi kAL AvA yathArtha svarUpanA gnAn vinA khoyo!’ — Am AshcharyapUrvak shraddhAn kare chhe. 274.

have TIkAkAr AchAryadev antamangaLane arthe A chitchamatkArane ja sarvotkRuShTa kahe chhe —

shlokArtha — [सहज - तेजःपुञ्ज - मज्जत् - त्रिलोकी - स्खलत् - अखिल - विकल्पः अपि एकः एव स्वरूपः] sahaj ( – potAnA svabhAvarUp) tejapunjamAn traN lokanA padArtho magna thatA hovAthI jemAn anek bhedo thatA dekhAy chhe topaN jenun ek ja svarUp chhe (arthAt kevaLagnAnamAn sarva padArtho

Page 625 of 642
PDF/HTML Page 656 of 673
single page version

jhaLakatA hovAthI je anek gneyAkArarUp dekhAy chhe topaN chaitanyarUp gnAnAkAranI draShTimAn je ekasvarUp ja chhe), [स्व - रस - विसर-पूर्ण - अच्छिन्न - तत्त्व - उपलम्भः] jemAn nij rasanA phelAvathI pUrNa achhinna tattva - upalabdhi chhe (arthAt pratipakShI karmano abhAv thayo hovAthI jemAn svarUp - anubhavanano abhAv thato nathI) ane [प्रसभ - नियमित - अर्चिः] atyant niyamit jenI jyot chhe (arthAt anant vIryathI je niShkamp rahe chhe) [एषः चित् - चमत्कारः जयति] evo A (pratyakSha anubhavagochar) chaitanyachamatkAr jayavant varte chhe ( – koIthI bAdhit na karI shakAy em sarvotkRuShTapaNe varte chhe).

(ahIn ‘chaitanyachamatkAr jayavant varte chhe’ em kahevAmAn je chaitanyachamatkAranun sarvotkRuShTapaNe vartavun batAvyun, te ja mangaL chhe.) 275.

havenA kAvyamAn TIkAkAr AchAryadev pUrvokta AtmAne AshIrvAd Ape chhe ane sAthe sAthe potAnun nAm paN pragaT kare chhe —

shlokArtha — [अविचलित - चिदात्मनि आत्मनि आत्मानम् आत्मना अनवरत - निमग्नं धारयत्] je achaL - chetanAsvarUp AtmAmAn AtmAne potAthI ja anavaratapaNe ( – nirantar) nimagna rAkhe chhe (arthAt prApta karelA svabhAvane kadI chhoDatI nathI), [ध्वस्त - मोहम्] jeNe mohano (agnAn -andhakArano) nAsh karyo chhe, [निःसपत्नस्वभावम्] jeno svabhAv nisapatna (arthAt pratipakShI karmo vinAno) chhe, [विमल - पूर्णं] je nirmaL chhe ane je pUrNa chhe evI [एतत् उदितम् अमृतचन्द्र - ज्योतिः] A uday pAmelI amRutachandrajyoti ( – amRutamay chandramA samAn jyoti, gnAn, AtmA) [समन्तात् ज्वलतु] sarva taraphathI jAjvalyamAn raho.

bhAvArtha — jenun maraN nathI tathA jenAthI anyanun maraN nathI te amRut chhe; vaLI je atyant svAdiShTa ( – mIThun) hoy tene loko rUDhithI amRut kahe chhe. ahIn gnAnane – AtmAne – amRutachandrajyoti (arthAt amRutamay chandramA samAn jyoti) kahel chhe, te luptopamA alankArathI kahyun jANavun; kAraN ke ‘अमृतचन्द्रवत् ज्योतिः’no samAs karatAn ‘वत्’no lop thaI ‘अमृतचन्द्रज्योतिः’ thAy chhe.

Page 626 of 642
PDF/HTML Page 657 of 673
single page version

(‘वत्’ shabda na mUkatAn amRutachandrarUp jyoti evo artha karIe to bhedarUpak alankAr thAy chhe. ‘amRutachandrajyoti’ evun ja AtmAnun nAm kahIe to abhedarUpak alankAr thAy chhe.)

AtmAne amRutamay chandramA samAn kahyo hovA chhatAn, ahIn kahelAn visheShaNo vaDe AtmAne chandramA sAthe vyatirek paN chhe; kAraN ke — ‘ध्वस्तमोह’ visheShaN agnAn-andhakAranun dUr thavun jaNAve chhe, ‘विमलपूर्ण’ visheShaN lAnchhanarahitapaNun tathA pUrNapaNun batAve chhe, ‘निःसपत्नस्वभाव’ visheShaN rAhubimbathI tathA vAdaLAn AdithI AchchhAdit na thavAnun jaNAve chhe, ‘समंतात् ज्वलतु’ kahyun chhe te sarva kShetre tathA sarva kALe prakAsh karavAnun jaNAve chhe; chandramA Avo nathI.

A kAvyamAn TIkAkAr AchAryadeve ‘amRutachandra’ evun potAnun nAm paN jaNAvyun chhe. samAs palaTIne artha karatAn ‘amRutachandra’nA ane ‘amRutachandrajyoti’nA anek artho thAy chhe te yathAsambhav jANavA. 276.

have shrImAn amRutachandra AchAryadev be kAvyo kahIne A samayasArashAstranI AtmakhyAti nAmanI TIkA pUrNa kare chhe.

‘agnAnadashAmAn AtmA svarUpane bhUlIne rAgadveShamAn vartato hato, paradravyanI kriyAno kartA thato hato, kriyAnA phaLano bhoktA thato hato, — ityAdi bhAvo karato hato; parantu have gnAnadashAmAn te bhAvo kAI ja nathI em anubhavAy chhe.’ — AvA arthanun kAvya pratham kahe chhe —

shlokArtha — [यस्मात्] jenAthI (arthAt je parasanyogarUp bandhaparyAyajanit agnAnathI) [पुरा] pratham [स्व - परयोः द्वैतम् अभूत्] potAnun ane paranun dvait thayun (arthAt potAnA ane paranA bheLaseLapaNArUp bhAv thayo), [यतः अत्र अन्तरं भूतं] dvaitapaNun thatAn jenAthI svarUpamAn antar paDyun (arthAt bandhaparyAy ja potArUp jaNAyo), [यतः राग - द्वेष - परिग्रहे सति] svarUpamAn antar paDatAn jenAthI rAgadveShanun grahaN thayun, [क्रिया - कारकैः जातं] rAgadveShanun grahaN thatAn jenAthI kriyAnAn kArako utpanna thayAn (arthAt kriyAno ane kartA - karma Adi kArakono bhed paDyo), [यतः च

Page 627 of 642
PDF/HTML Page 658 of 673
single page version

अनुभूतिः क्रियायाः अखिलं फलं भुञ्जाना खिन्ना] kArako utpanna thatAn jenAthI anubhUti kriyAnA samasta phaLane bhogavatI thakI khinna thaI ( – khed pAmI), [तत् विज्ञान - घन - ओघ - मग्नम्] te agnAn have vignAnaghananA oghamAn magna thayun (arthAt gnAnarUpe pariNamyun) [अधुना किल किञ्चित् न किञ्चित्] tethI have te badhun kharekhar kAI ja nathI.

bhAvArtha — parasanyogathI gnAn ja agnAnarUpe pariNamyun hatun, agnAn kAI judI vastu nahotI; mATe have jyAn te gnAnarUpe pariNamyun tyAn te (agnAn) kAI ja na rahyun, agnAnanA nimitte rAg, dveSh, kriyAnun kartApaNun, kriyAnA phaLanun ( – sukhadukhanun) bhoktApaNun ityAdi bhAvo thatA hatA te paN vilay pAmyA; ek gnAn ja rahI gayun. mATe have AtmA sva - paranA traNakALavartI bhAvone gnAtA - draShTA thaIne jANyA - dekhyA ja karo. 277.

‘pUrvokta rIte gnAnadashAmAn paranI kriyA potAnI nahi bhAsatI hovAthI, A samayasAranI vyAkhyA karavAnI kriyA paN mArI nathI, shabdonI chhe’ — evA arthanun, samayasAranI vyAkhyA karavAnA abhimAnarUp kaShAyanA tyAgane sUchavanArun kAvya have kahe chhe —

shlokArtha — [स्व - शक्ति - संसूचित - वस्तु - तत्त्वैः शब्दैः] potAnI shaktithI jemaNe vastunun tattva ( – yathArtha svarUp) sArI rIte kahyun chhe evA shabdoe [इयं समयस्य व्याख्या] A samayanI vyAkhyA ( – Atmavastunun vyAkhyAn athavA samayaprAbhRutashAstranI TIkA) [कृता] karI chhe; [स्वरूप - गुप्तस्य अमृतचन्द्रसूरेः] svarUpagupta ( – amUrtik gnAnamAtra svarUpamAn gupta) amRutachandrasUrinun [किञ्चित् एव कर्तव्यम् न अस्ति] (temAn) kAI ja kartavya nathI.

bhAvArtha — shabdo chhe te to pudgal chhe. teo puruShanA nimittathI varNa - pad - vAkyarUpe pariName chhe; tethI temanAmAn vastunA svarUpane kahevAnI shakti svayamev chhe, kAraN ke shabdano ane arthano vAchyavAchak sambandh chhe. A rIte dravyashrutanI rachanA shabdoe karI chhe e vAt ja yathArtha chhe. AtmA to amUrtik chhe, gnAnasvarUp chhe, tethI te mUrtik pudgalanI rachanA kem karI shake? mATe ja AchAryadeve kahyun chhe ke ‘A samayaprAbhRutanI TIkA shabdoe karI chhe, hun to svarUpamAn lIn chhun, mArun kartavya temAn ( – TIkA karavAmAn) kAI ja nathI.’ A kathan

Page 628 of 642
PDF/HTML Page 659 of 673
single page version

इति श्रीमदमृतचन्द्राचार्यकृता समयसारव्याख्या आत्मख्यातिः समाप्ता । AchAryadevanI nirmAnatA paN batAve chhe. have jo nimittanaimittik vyavahArathI kahIe to em paN kahevAy chhe ja ke amuk kArya amuk puruShe karyun. A nyAye A AtmakhyAti nAmanI TIkA paN amRutachandrAchAryakRut chhe ja. tethI tene vAnchanArA tathA sAmbhaLanArAoe temano upakAr mAnavo paN yukta chhe; kAraN ke tene vAnchavA tathA sAmbhaLavAthI pAramArthik AtmAnun svarUp jaNAy chhe, tenun shraddhAn tathA AcharaN thAy chhe, mithyA gnAn, shraddhAn tathA AcharaN dUr thAy chhe ane paramparAe mokShanI prApti thAy chhe. mumukShuoe Ano nirantar abhyAs karavAyogya chhe. 278.

Am shrI samayasAranI (shrImadbhagavatkundakundAchAryadevapraNIt shrI samayasAr paramAgamanI) shrImad amRutachandrAchAryadevvirachit AtmakhyAti nAmanI TIkA samApta thaI.

(have pt. jayachandrajI bhAShATIkA pUrNa kare chhe — )

A pramANe A samayaprAbhRut (athavA samayasAr) nAmanA shAstranI AtmakhyAti nAmanI sanskRit TIkAnI deshabhAShAmay vachanikA lakhI chhe. temAn sanskRit TIkAno artha lakhyo chhe ane ati sankShipta bhAvArtha lakhyo chhe, vistAr karyo nathI. sanskRit TIkAmAn nyAyathI siddha thayelA prayogo chhe. temano vistAr karavAmAn Ave to anumAnapramANanAn pAnch angopUrvak — pratignA, hetu, udAharaN, upanay ane nigamanapUrvak — spaShTatAthI vyAkhyAn lakhatAn granth bahu vadhI jAy; tethI Ayu, buddhi, baL ane sthiratAnI alpatAne lIdhe, jeTalun banI shakyun teTalun, sankShepathI prayojanamAtra lakhyun chhe. te vAnchIne bhavya jIvo padArthane samajajo. koI arthamAn hInAdhikatA hoy to buddhimAno mUL granthamAnthI jem hoy tem yathArtha samajI lejo. A granthanA guru - sampradAyano ( – guruparamparAgat upadeshano) vyuchchhed thaI gayo chhe, mATe jeTalo banI shake teTalo ( – yathAshakti) abhyAs thaI shake chhe. topaN jeo syAdvAdamay jinamatanI AgnA mAne chhe,

Page 629 of 642
PDF/HTML Page 660 of 673
single page version

temane viparIt shraddhAn thatun nathI. kyAnk arthanun anyathA samajavun paN thaI jAy to visheSh buddhimAnanun nimitta maLye yathArtha thaI jAy chhe. jinamatanI shraddhAvALAo haThagrAhI hotA nathI.

have antamangaLane arthe panch parameShThIne namaskAr karI shAstra samApta karIe chhIe —

Am shrImadbhagavatkundakundAchAryadevapraNIt samayaprAbhRut nAmanA prAkRitagAthAbaddha paramAgamanI shrImad amRutachandrAchAryadevavirachit AtmakhyAti nAmanI sanskRit TIkA anusAr panDit jayachandrajIkRut sankShepabhAvArthamAtra deshabhAShAmay vachanikAnA AdhAre shrI himmatalAl jeThAlAl shAh kRut gujarAtI anuvAd samApta thayo.