Page 72 of 264
PDF/HTML Page 101 of 293
single page version

೭೨

ಚೇತಕಸ್ವಭಾವೇನ ಪ್ರಕೃಷ್ಟತರವೀರ್ಯಾಂತರಾಯಾವಸಾದಿತಕಾರ್ಯಕಾರಣಸಾಮರ್ಥ್ಯಾಃ ಸುಖದುಃಖರೂಪಂ ಕರ್ಮಫಲಮೇವ ಪ್ರಾಧಾನ್ಯೇನ ಚೇತಯಂತೇ. ಅನ್ಯೇ ತು ಪ್ರಕೃಷ್ಟತರಮೋಹಮಲೀಮಸೇನಾಪಿ ಪ್ರಕೃಷ್ಟಜ್ಞಾನಾವರಣಮುದ್ರಿತಾನುಭಾವೇನ ಚೇತಕ–ಸ್ವಭಾವೇನ ಮನಾಗ್ವೀರ್ಯಾಂತರಾಯಕ್ಷಯೋಪಶಮಾಸಾದಿತಕಾರ್ಯಕಾರಣಸಾಮರ್ಥ್ಯಾಃ ಸುಖದುಃಖರೂಪಕರ್ಮಫಲಾನುಭವನ–ಸಂವಲಿತಮಪಿ ಕಾರ್ಯಮೇವ ಪ್ರಾಧಾನ್ಯೇನ ಚೇತಯಂತೇ. ಅನ್ಯತರೇ ತು ಪ್ರಕ್ಷಾಲಿತಸಕಲಮೋಹಕಲಙ್ಕೇನ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನ– ಕೃತ್ಸ್ನಜ್ಞಾನಾವರಣತಯಾತ್ಯಂತಮುನ್ಮುದ್ರಿತಸಮಸ್ತಾನುಭಾವೇನ ಚೇತಕಸ್ವಭಾವೇನ ಸಮಸ್ತವೀರ್ಯಾಂತರಾಯಕ್ಷಯಾಸಾದಿತಾನಂತ– ವೀರ್ಯಾ ಅಪಿ ನಿರ್ಜೀರ್ಣಕರ್ಮಫಲತ್ವಾದತ್ಯಂತ–

-----------------------------------------------------------------------------

ಟೀಕಾಃ– ಯಹ, ೧ಚೇತಯಿತೃತ್ವಗುಣಕೀ ವ್ಯಾಖ್ಯಾ ಹೈ.

ಕೋಈ ಚೇತಯಿತಾ ಅರ್ಥಾತ್ ಆತ್ಮಾ ತೋ, ಜೋ ಅತಿ ಪ್ರಕೃಷ್ಟ ಮೋಹಸೇ ಮಲಿನ ಹೈ ಔರ ಜಿಸಕಾ ಪ್ರಭಾವ [ಶಕ್ತಿ] ಅತಿ ಪ್ರಕೃಷ್ಟ ಜ್ಞಾನಾವರಣಸೇ ಮುಂದ ಗಯಾ ಹೈ ಐಸೇ ಚೇತಕ–ಸ್ವಭಾವ ದ್ವಾರಾ ಸುಖದುಃಖರೂಪ ‘ಕರ್ಮಫಲ’ ಕೋ ಹೀ ಪ್ರಧಾನತಃ ಚೇತತೇ ಹೈಂ, ಕ್ಯೋಂಕಿ ಉನಕಾ ಅತಿ ಪ್ರಕೃಷ್ಟ ವೀರ್ಯಾನ್ತರಾಯಸೇ ಕಾರ್ಯ ಕರನೇಕಾ [–ಕರ್ಮಚೇತನಾರೂಪ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋನೇಕಾ] ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ನಷ್ಟ ಗಯಾ ಹೈ.

ದೂಸರೇ ಚೇತಯಿತಾ ಅರ್ಥಾತ್ ಆತ್ಮಾ, ಜೋ ಅತಿ ಪ್ರಕೃಷ್ಟ ಮೋಹಸೇ ಮಲಿನ ಛೇ ಔರ ಜಿಸಕಾ ಪ್ರಭಾವ ೨ಪ್ರಕೃಷ್ಟ ಜ್ಞಾನಾವರಣಸೇ ಮುಂದ ಗಯಾ ಹೈ ಐಸೇ ಚೇತಕಸ್ವಭಾವ ದ್ವಾರಾ – ಭಲೇ ಹೀ ಸುಖದುಃಖರೂಪ ಕರ್ಮಫಲಕೇ ಅನುಭವಸೇ ಮಿಶ್ರಿತರೂಪಸೇೇ ಭೀ – ‘ಕಾರ್ಯ’ ಕೋ ಹೀ ಪ್ರಧಾನತಃ ಚೇತತೇ ಹೈಂ, ಕ್ಯೋಂಕಿ ಉನ್ಹೋಂನೇ ಅಲ್ಪ ವೀರ್ಯಾಂತರಾಯಕೇ ಕ್ಷಯೋಪಶಮಸೇ ೩ಕಾರ್ಯ ಕರನೇಕಾ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕಿಯಾ ಹೈ.

ಔರ ದೂಸರೇ ಚೇತಯಿತಾ ಅರ್ಥಾತ್ ಆತ್ಮಾ, ಜಿಸಮೇಂಸೇ ಸಕಲ ಮೋಹಕಲಂಕ ಧುಲ ಗಯಾ ಹೈ ತಥಾ ಸಮಸ್ತ ಜ್ಞಾನಾವರಣಕೇ ವಿನಾಶಕೇ ಕಾರಣ ಜಿಸಕಾ ಸಮಸ್ತ ಪ್ರಭಾವ ಅತ್ಯನ್ತ ವಿಕಸಿತ ಹೋ ಗಯಾ ಹೈ ಐಸೇ ಚೇತಕಸ್ವಭಾವ

-------------------------------------------------------------------------- ೧. ಚೇತಯಿತೃತ್ವ = ಚೇತಯಿತಾಪನಾ; ಚೇತನೇವಾಲಾಪನಾ ; ಚೇತಕಪನಾ. ೨. ಕರ್ಮಚೇತನಾವಾಲೇ ಜೀವಕೋ ಜ್ಞಾನಾವರಣ ‘ಪ್ರಕೃಷ್ಟ’ ಹೋತಾ ಹೈ ಔರ ಕರ್ಮಫಲಚೇತನಾವಾಲೇಕೋ ‘ಅತಿ ಪ್ರಕೃಷ್ಟ’ ಹೋತಾ ಹೈ. ೩. ಕಾರ್ಯ = [ಜೀವ ದ್ವಾರಾ] ಕಿಯಾ ಜಾತಾ ಹೋ ವಹ; ಇಚ್ಛಾಪೂರ್ವಕ ಇಷ್ಟಾನಿಷ್ಟ ವಿಕಲ್ಪರೂಪ ಕರ್ಮ. [ಜಿನ ಜೀವೋಂಕೋ ವೀರ್ಯಕಾ

Page 73 of 264
PDF/HTML Page 102 of 293
single page version

ಕಹಾನಜೈನಶಾಸ್ತ್ರಮಾಲಾ] ಷಡ್ದ್ರವ್ಯ–ಪಂಚಾಸ್ತಿಕಾಯವರ್ಣನ

ಕೃತಕೃತ್ಯತ್ವಾಚ್ಚ ಸ್ವತೋಽವ್ಯತಿರಿಕ್ತಸ್ವಾಭಾವಿಕಸುಖಂ ಜ್ಞಾನಮೇವ ಚೇತಯಂತ ಇತಿ.. ೩೮..

----------------------------------------------------------------------------- ದ್ವಾರಾ ‘ಜ್ಞಾನ’ ಕೋ ಹೀ – ಕಿ ಜೋ ಜ್ಞಾನ ಅಪನೇಸೇ ೧ಅವ್ಯತಿರಿಕ್ತ ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ಸುಖವಾಲಾ ಹೈ ಉಸೀಕೋ –ಚೇತತೇ ಹೈಂ, ಕ್ಯೋಂಕಿ ಉನ್ಹೋಂನೇ ಸಮಸ್ತ ವೀರ್ಯಾಂತರಾಯಕೇ ಕ್ಷಯಸೇ ಅನನ್ತ ವೀರ್ಯಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಕಿಯಾ ಹೈ ಇಸಲಿಯೇ ಉನಕೋ [ವಿಕಾರೀ ಸುಖದುಃಖರೂಪ] ಕರ್ಮಫಲ ನಿರ್ಜರಿತ ಹೋ ಗಯಾ ಹೈ ಔರ ಅತ್ಯನ್ತ ೨ಕೃತಕೃತ್ಯಪನಾ ಹುಆ ಹೈ [ಅರ್ಥಾತ್ ಕುಛ ಭೀ ಕರನಾ ಲೇಶಮಾತ್ರ ಭೀ ನಹೀಂ ರಹಾ ಹೈ].. ೩೮..

ಕರ್ಮಫಲಕೋ ವೇದತೇ ಹೈಂ, [ತ್ರಸಾಃ] ತ್ರಸ [ಹಿ] ವಾಸ್ತವಮೇಂ [ಕಾರ್ಯಯುತಮ್] ಕಾರ್ಯಸಹಿತ ಕರ್ಮಫಲಕೋ ವೇದತೇ ಹೈಂ ಔರ [ಪ್ರಾಣಿತ್ವಮ್ ಅತಿಕ್ರಾಂತಾಃ] ಜೋ ಪ್ರಾಣಿತ್ವಕಾ [–ಪ್ರಾಣೋಂಕಾ] ಅತಿಕ್ರಮ ಕರ ಗಯೇ ಹೈಂ [ತೇ ಜೀವಾಃ] ವೇ ಜೀವ [ಜ್ಞಾನಂ] ಜ್ಞಾನಕೋ [ವಿಂದನ್ತಿ] ವೇದತೇ ಹೈಂ.

ಹೈ.

ಚೇತತಾ ಹೈ, ಅನುಭವ ಕರತಾ ಹೈ, ಉಪಲಬ್ಧ ಕರತಾ ಹೈ ಔರ ವೇದತಾ ಹೈ –ಯೇ ಏಕಾರ್ಥ ಹೈಂ [ಅರ್ಥಾತ್ ಯಹ ಸಬ ಶಬ್ದ ಏಕ ಅರ್ಥವಾಲೇ ಹೈಂ], ಕ್ಯೋಂಕಿ ಚೇತನಾ, ಅನುಭೂತಿ, ಉಪಲಬ್ಧಿ ಔರ ವೇದನಾಕಾ ಏಕ ಅರ್ಥ ಹೈ. ವಹಾಂ, ಸ್ಥಾವರ -------------------------------------------------------------------------- ೧. ಅವ್ಯತಿರಿಕ್ತ = ಅಭಿನ್ನ. [ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ಸುಖ ಜ್ಞಾನಸೇ ಅಭಿನ್ನ ಹೈ ಇಸಲಿಯೇ ಜ್ಞಾನಚೇತನಾ ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ಸುಖಕೇ ಸಂಚೇತನ–

೨. ಕೃತಕೃತ್ಯ = ಕೃತಕಾರ್ಯ. [ಪರಿಪೂರ್ಣ ಜ್ಞಾನವಾಲೇ ಆತ್ಮಾ ಅತ್ಯನ್ತ ಕೃತಕಾರ್ಯ ಹೈಂ ಇಸಲಿಯೇ, ಯದ್ಯಪಿ ಉನ್ಹೇಂ ಅನಂತ ವೀರ್ಯ ಪ್ರಗಟ ಹುಆ ಹೈ ತಥಾಪಿ, ಉನಕಾ ವೀರ್ಯ ಕಾರ್ಯಚೇತನಾಕೋ [ಕರ್ಮಚೇತನಾಕೋ] ನಹೀಂ ರಚತಾ, [ಔರ ವಿಕಾರೀ ಸುಖದುಃಖ ವಿನಷ್ಟ ಹೋ ಗಯೇ ಹೈಂ ಇಸಲಿಯೇ ಉನಕಾ ವೀರ್ಯ ಕರ್ಮಫಲ ಚೇತನೇಾಕೋ ಭೀ ನಹೀಂ ರಚತಾ,] ಜ್ಞಾನಚೇತನಾಕೋ ಹೀ ರಚತಾ ಹೈ.]

Page 74 of 264
PDF/HTML Page 103 of 293
single page version

೭೪

ಅತ್ರ ಕಃ ಕಿಂ ಚೇತಯತ ಇತ್ಯುಕ್ತಮ್. ಚೇತಯಂತೇ ಅನುಭವನ್ತಿ ಉಪಲಭಂತೇ ವಿಂದಂತೀತ್ಯೇಕಾರ್ಥಾಶ್ಚೇತನಾನುಭೂತ್ಯುಪಲಬ್ಧಿವೇದನಾನಾಮೇಕಾರ್ಥತ್ವಾತ್. ತತ್ರ ಸ್ಥಾವರಾಃ ಕರ್ಮಫಲಂ ಚೇತಯಂತೇ, ತ್ರಸಾಃ ಕಾರ್ಯಂ ಚೇತಯಂತೇ, ಕೇವಲಜ್ಞಾನಿನೋಜ್ಞಾನಂ ಚೇತಯಂತ ಇತಿ.. ೩೯..

ಅಥೋಪಯೋಗಗುಣವ್ಯಾಖ್ಯಾನಮ್.

----------------------------------------------------------------------------- ಕರ್ಮಫಲಕೋ ಚೇತತೇ ಹೈಂ, ತ್ರಸ ಕಾರ್ಯಕೋ ಚೇತತೇ ಹೈಂ, ಕೇವಲಜ್ಞಾನೀ ಜ್ಞಾನಕೋ ಚೇತತೇ ಹೈಂ.

ಭಾವಾರ್ಥಃ– ಪಾಂಚ ಪ್ರಕಾರಕೇ ಸ್ಥಾವರ ಜೀವ ಅವ್ಯಕ್ತ ಸುಖದುಃಖಾನುಭವರೂಪ ಶುಭಾಶುಭಕರ್ಮಫಲಕೋ ಚೇತತೇ ಹೈಂ. ದ್ವೀಇನ್ದ್ರಿಯ ಆದಿ ತ್ರಸ ಜೀವ ಉಸೀ ಕರ್ಮಫಲಕೋ ಇಚ್ಛಾಪೂರ್ವಕ ಇಷ್ಟಾನಿಷ್ಟ ವಿಕಲ್ಪರೂಪ ಕಾರ್ಯ ಸಹಿತ ಚೇತತೇ ಹೈಂ. ೧ಪರಿಪೂರ್ಣ ಜ್ಞಾನವನ್ತ ಭಗವನ್ತ [ಅನನ್ತ ಸೌಖ್ಯ ಸಹಿತ] ಜ್ಞಾನಕೋ ಹೀ ಚೇತತೇ ಹೈಂ.. ೩೯..

ಅಬ ಉಪಯೋಗಗುಣಕಾ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ಹೈ. --------------------------------------------------------------------------

ಹೈ. ಆಂಶಿಕ ಜ್ಞಾನಚೇತನಾಕೀ ವಿವಕ್ಷಾಸೇ ತೋ ಮುನಿ, ಶ್ರಾವಕ ತಥಾ ಅವಿರತ ಸಮ್ಯಗ್ದ್ರಷ್ಟಿಕೋ ಭೀ ಜ್ಞಾನಚೇತನಾ ಕಹೀ ಜಾ ಸಕತೀ ಹೈೇ; ಉನಕಾ ಯಹಾಂ ನಿಷೇಧ ನಹೀಂ ಸಮಝನಾ, ಮಾತ್ರ ವಿವಕ್ಷಾಭೇದ ಹೈ ಐಸಾ ಸಮಝನಾ ಚಾಹಿಯೇ.

Page 75 of 264
PDF/HTML Page 104 of 293
single page version

ಕಹಾನಜೈನಶಾಸ್ತ್ರಮಾಲಾ] ಷಡ್ದ್ರವ್ಯ–ಪಂಚಾಸ್ತಿಕಾಯವರ್ಣನ

ಆತ್ಮನಶ್ಚೈತನ್ಯಾನುವಿಧಾಯೀ ಪರಿಣಾಮ ಉಪಯೋಗಃ. ಸೋಽಪಿ ದ್ವಿವಿಧಃ–ಜ್ಞಾನೋಪಯೋಗೋ ದರ್ಶನೋ–ಪಯೋಗಶ್ಚ. ತತ್ರ ವಿಶೇಷಗ್ರಾಹಿ ಜ್ಞಾನಂ, ಸಾಮಾನ್ಯಗ್ರಾಹಿ ದರ್ಶನಮ್. ಉಪಯೋಗಶ್ಚ ಸರ್ವದಾ ಜೀವಾದಪೃಥಗ್ಭೂತ ಏವ, ಏಕಾಸ್ತಿತ್ವನಿರ್ವೃತ್ತತ್ವಾದಿತಿ.. ೪೦..

-----------------------------------------------------------------------------

ವಾಸ್ತವಮೇಂ ದೋ ಪ್ರಕಾರಕಾ [ಉಪಯೋಗಃ] ಉಪಯೋಗ [ಜೀವಸ್ಯ] ಜೀವಕೋ [ಸರ್ವಕಾಲಮ್] ಸರ್ವ ಕಾಲ [ಅನನ್ಯಭೂತಂ] ಅನನ್ಯರೂಪಸೇ [ವಿಜಾನೀಹಿ] ಜಾನೋ.

ಟೀಕಾಃ– ಆತ್ಮಕಾ ಚೈತನ್ಯ–ಅನುವಿಧಾಯೀ [ಅರ್ಥಾತ್ ಚೈತನ್ಯಕಾ ಅನುಸರಣ ಕರನೇವಾಲಾ] ಪರಿಣಾಮ ಸೋ ಉಪಯೋಗ ಹೈ. ವಹ ಭೀ ದೋೇ ಪ್ರಕಾರಕಾ ಹೈ–ಜ್ಞಾನೋಪಯೋಗ ಔರ ದರ್ಶನೋಪಯೋಗ. ವಹಾಂ, ವಿಶೇಷಕೋ ಗ್ರಹಣ ಕರನೇವಾಲಾ ಜ್ಞಾನ ಹೈ ಔರ ಸಾಮಾನ್ಯಕೋ ಗ್ರಹಣ ಕರನೇವಾಲಾ ದರ್ಶನ ಹೈ [ಅರ್ಥಾತ್ ವಿಶೇಷ ಜಿಸಮೇಂ ಪ್ರತಿಭಾಸಿತ ಹೋ ವಹ ಜ್ಞಾನ ಹೈ ಔರ ಸಾಮಾನ್ಯ ಜಿಸಮೇಂ ಪ್ರತಿಭಾಸಿತ ಹೋ ವಹ ದರ್ಶನ ಹೈ]. ಔರ ಉಪಯೋಗ ಸರ್ವದಾ ಜೀವಸೇ ಅಪೃಥಗ್ಭೂತ ಹೀ ಹೈ, ಕ್ಯೋಂಕಿ ಏಕ ಅಸ್ತಿತ್ವಸೇ ರಚಿತ ಹೈ.. ೪೦..

ಮನಃಪರ್ಯಯ ಔರ ಕೇವಲ–[ಜ್ಞಾನಾನಿ ಪಞ್ಚಭೇದಾನಿ] ಇಸ ಪ್ರಕಾರ ಜ್ಞಾನಕೇ ಪಾಂಚ ಭೇದ ಹೈಂ; [ಕುಮತಿಶ್ರುತವಿಭಙ್ಗಾನಿ ಚ] ಔರ ಕುಮತಿ, ಕುಶ್ರುತ ಔರ ವಿಭಂಗ–[ತ್ರೀಣಿ ಅಪಿ] ಯಹ ತೀನ [ಅಜ್ಞಾನ] ಭೀ [ಜ್ಞಾನೈಃ] [ಪಾಂಚ] ಜ್ಞಾನಕೇ ಸಾಥ [ಸಂಯುಕ್ತಾನಿ] ಸಂಯುಕ್ತ ಕಿಯೇ ಗಯೇ ಹೈಂ. [ಇಸ ಪ್ರಕಾರ ಜ್ಞಾನೋಪಯೋಗಕೇ ಆಠ ಭೇದ ಹೈಂ.] -------------------------------------------------------------------------- ಅಪೃಥಗ್ಭೂತ = ಅಭಿನ್ನ. [ಉಪಯೋಗ ಸದೈವ ಜೀವಸೇ ಅಭಿನ್ನ ಹೀ ಹೈ, ಕ್ಯೋಂಕಿ ವೇ ಏಕ ಅಸ್ತಿತ್ವಸೇ ನಿಷ್ಪನ್ನ ಹೈ.

Page 76 of 264
PDF/HTML Page 105 of 293
single page version

೭೬

ಜ್ಞಾನೋಪಯೋಗವಿಶೇಷಾಣಾಂ ನಾಮಸ್ವರೂಪಾಭಿಧಾನಮೇತತ್.

ತತ್ರಾಭಿನಿಬೋಧಿಕಜ್ಞಾನಂ ಶ್ರುತಜ್ಞಾನಮವಧಿಜ್ಞಾನಂ ಮನಃಪರ್ಯಯಜ್ಞಾನಂ ಕೇವಲಜ್ಞಾನಂ ಕುಮತಿಜ್ಞಾನಂ ಕುಶ್ರುತ–ಜ್ಞಾನಂ ವಿಭಙ್ಗಜ್ಞಾನಮಿತಿ ನಾಮಾಭಿಧಾನಮ್. ಆತ್ಮಾ ಹ್ಯನಂತಸರ್ವಾತ್ಮಪ್ರದೇಶವ್ಯಾಪಿವಿಶುದ್ಧ ಜ್ಞಾನಸಾಮಾನ್ಯಾತ್ಮಾ. ಸ ಖಲ್ವನಾದಿಜ್ಞಾನಾವರಣಕರ್ಮಾವಚ್ಛನ್ನಪ್ರದೇಶಃ ಸನ್, ಯತ್ತದಾವರಣಕ್ಷಯೋಪಶಮಾದಿನ್ದ್ರಿ–ಯಾನಿನ್ದ್ರಿಯಾವಲಮ್ಬಾಚ್ಚ ಮೂರ್ತಾಮೂರ್ತದ್ರವ್ಯಂ ವಿಕಲಂ ವಿಶೇಷೇಣಾವಬುಧ್ಯತೇ ತದಾಭಿನಿಬೋಧಿಕಜ್ಞಾನಮ್, ಯತ್ತದಾ– ವರಣಕ್ಷಯೋಪಶಮಾದನಿನ್ದ್ರಿಯಾವಲಂಬಾಚ್ಚ ಮೂರ್ತಾಮೂರ್ತದ್ರವ್ಯಂ ವಿಕಲಂ ವಿಶೇಷೇಣಾವಬುಧ್ಯತೇ ತತ್ ಶ್ರುತಜ್ಞಾನಮ್, ಯತ್ತದಾವರಣಕ್ಷಯೋಪಶಮಾದೇವ ಮೂರ್ತದ್ರವ್ಯಂ ವಿಕಲಂ ವಿಶೇಷೇಣಾವಬುಧ್ಯತೇ ತದವಧಿಜ್ಞಾನಮ್, ಯತ್ತದಾ–ವರಣಕ್ಷಯೋಪಶಮಾದೇವ

-----------------------------------------------------------------------------

ಟೀಕಾಃ– ಯಹ, ಜ್ಞಾನೋಪಯೋಗಕೇ ಭೇದೋಂಕೇ ನಾಮ ಔರ ಸ್ವರೂಪಕಾ ಕಥನ ಹೈ.

ವಹಾಂ, [೧] ಆಭಿನಿಬೋಧಿಕಜ್ಞಾನ, [೨] ಶ್ರುತಜ್ಞಾನ, [೩] ಅವಧಿಜ್ಞಾನ, [೪] ಮನಃಪರ್ಯಯಜ್ಞಾನ, [೫] ಕೇವಲಜ್ಞಾನ, [೬] ಕುಮತಿಜ್ಞಾನ, [೭] ಕುಶ್ರುತಜ್ಞಾನ ಔರ [೮] ವಿಭಂಗಜ್ಞಾನ–ಇಸ ಪ್ರಕಾರ [ಜ್ಞಾನೋಪಯೋಗಕೇ ಭೇದೋಂಕೇ] ನಾಮಕಾ ಕಥನ ಹೈ.

[ಅಬ ಉನಕೇ ಸ್ವರೂಪಕಾ ಕಥನ ಕಿಯಾ ಜಾತಾ ಹೈಃ–] ಆತ್ಮಾ ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಅನನ್ತ, ಸರ್ವ ಆತ್ಮಪ್ರದೇಶೋಂಮೇಂ ವ್ಯಾಪಕ, ವಿಶುದ್ಧ ಜ್ಞಾನಸಾಮಾನ್ಯಸ್ವರೂಪ ಹೈ. ವಹ [ಆತ್ಮಾ] ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಅನಾದಿ ಜ್ಞಾನಾವರಣಕರ್ಮಸೇ ಆಚ್ಛಾದಿತ ಪ್ರದೇಶವಾಲಾ ವರ್ತತಾ ಹುಆ, [೧] ಉಸ ಪ್ರಕಾರಕೇ [ಅರ್ಥಾತ್ ಮತಿಜ್ಞಾನಕೇ] ಆವರಣಕೇ ಕ್ಷಯೋಪಶಮಸೇ ಔರ ಇನ್ದ್ರಿಯ–ಮನಕೇ ಅವಲಮ್ಬನಸೇ ಮೂರ್ತ–ಅಮೂರ್ತ ದ್ರವ್ಯಕಾ ೧ವಿಕಲರೂಪಸೇ ೨ವಿಶೇಷತಃ ಅವಬೋಧನ ಕರತಾ ಹೈ ವಹ ಆಭಿನಿಬೋಧಿಕಜ್ಞಾನ ಹೈ, [೨] ಉಸ ಪ್ರಕಾರಕೇ [ಅರ್ಥಾತ್ ಶ್ರುತಜ್ಞಾನಕೇ] ಆವರಣಕೇ ಕ್ಷಯೋಪಶಮಸೇ ಔರ ಮನಕೇ ಅವಲಮ್ಬನಸೇ ಮೂರ್ತ–ಅಮೂರ್ತ ದ್ರವ್ಯಕಾ ವಿಕಲರೂಪಸೇ ವಿಶೇಷತಃ ಅವಬೋಧನ ಕರತಾ ಹೈ ವಹ ಶ್ರುತಜ್ಞಾನ ಹೈ, [೩] ಉಸ ಪ್ರಕಾರಕೇ ಆವರಣಕೇ ಕ್ಷಯೋಪಶಮಸೇ ಹೀ ಮೂರ್ತ ದ್ರವ್ಯಕಾ ವಿಕಲರೂಪಸೇ ವಿಶೇಷತಃ ಅವಬೋಧನ ಕರತಾ ಹೈ ವಹ ಅವಧಿಜ್ಞಾನ ಹೈ, [೪] ಉಸ ಪ್ರಕಾರಕೇ ಆವರಣಕೇ ಕ್ಷಯೋಪಶಮಸೇ ಹೀ ಪರಮನೋಗತ [–ದೂಸರೋಂಕೇ ಮನಕೇ ಸಾಥ ಸಮ್ಬನ್ಧವಾಲೇ] ಮೂರ್ತ ದ್ರವ್ಯಕಾ ವಿಕಲರೂಪಸೇ ವಿಶೇಷತಃ ಅವಬೋಧನ ಕರತಾ ಹೈ ವಹ ಮನಃಪರ್ಯಯಜ್ಞಾನ ಹೈ, [೫] ಸಮಸ್ತ ಆವರಣಕೇ ಅತ್ಯನ್ತ ಕ್ಷಯಸೇ, ಕೇವಲ ಹೀ [–ಆತ್ಮಾ ಅಕೇಲಾ ಹೀ], ಮೂರ್ತ–ಅಮೂರ್ತ ದ್ರವ್ಯಕಾ ಸಕಲರೂಪಸೇ -------------------------------------------------------------------------- ೧. ವಿಕಲರೂಪಸೇ = ಅಪೂರ್ಣರೂಪಸೇ; ಅಂಶತಃ. ೨. ವಿಶೇಷತಃ ಅವಬೋಧನ ಕರನಾ = ಜಾನನಾ. [ವಿಶೇಷ ಅವಬೋಧ ಅರ್ಥಾತ್ ವಿಶೇಷ ಪ್ರತಿಭಾಸ ಸೋ ಜ್ಞಾನ ಹೈ.]

Page 77 of 264
PDF/HTML Page 106 of 293
single page version

ಕಹಾನಜೈನಶಾಸ್ತ್ರಮಾಲಾ] ಷಡ್ದ್ರವ್ಯ–ಪಂಚಾಸ್ತಿಕಾಯವರ್ಣನ

ಪರಮನೋಗತಂ ಮೂರ್ತದ್ರವ್ಯಂ ವಿಕಲಂ ವಿಶೇಷೇಣಾವಬುಧ್ಯತೇ ತನ್ಮನಃಪರ್ಯಯಜ್ಞಾನಮ್, ಯತ್ಸಕಲಾವರಣಾತ್ಯಂತಕ್ಷಯೇ ಕೇವಲ ಏವ ಮೂರ್ತಾಮೂರ್ತದ್ರವ್ಯಂ ಸಕಲಂ ವಿಶೇಷೇಣಾವಬುಧ್ಯತೇ ತತ್ಸ್ವಾಭಾವಿಕಂ ಕೇವಲಜ್ಞಾನಮ್. ಮಿಥ್ಯಾದರ್ಶನೋದಯಸಹಚರಿತಮಾಭಿನಿಬೋಧಿಕಜ್ಞಾನಮೇವ ಕುಮತಿಜ್ಞಾನಮ್, ಮಿಥ್ಯಾದರ್ಶನೋದಯ–ಸಹಚರಿತಂ ಶ್ರುತಜ್ಞಾನಮೇವ ಕುಶ್ರುತಜ್ಞಾನಮ್, ಮಿಥ್ಯಾದರ್ಶನೋದಯಸಹಚರಿತಮವಧಿಜ್ಞಾನಮೇವ ವಿಭಙ್ಗಜ್ಞಾನಮಿತಿ ಸ್ವರೂಪಾಭಿಧಾನಮ್. ಇತ್ಥಂ ಮತಿಜ್ಞಾನಾದಿಜ್ಞಾನೋಪಯೋಗಾಷ್ಟಕಂ ವ್ಯಾಖ್ಯಾತಮ್.. ೪೧.. ----------------------------------------------------------------------------- ವಿಶೇಷತಃ ಅವಬೋಧನ ಕರತಾ ಹೈ ವಹ ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ಕೇವಲಜ್ಞಾನ ಹೈ, [೬] ಮಿಥ್ಯಾದರ್ಶನಕೇ ಉದಯಕೇ ಸಾಥಕಾ ಆಭಿನಿಬೋಧಿಕಜ್ಞಾನ ಹೀ ಕುಮತಿಜ್ಞಾನ ಹೈ, [೭] ಮಿಥ್ಯಾದರ್ಶನಕೇ ಉದಯಕೇ ಸಾಥಕಾ ಶ್ರುತಜ್ಞಾನ ಹೀ ಕುಶ್ರುತಜ್ಞಾನ ಹೈ, [೮] ಮಿಥ್ಯಾದರ್ಶನಕೇ ಉದಯಕೇ ಸಾಥಕಾ ಅವಧಿಜ್ಞಾನ ಹೀ ವಿಭಂಗಜ್ಞಾನ ಹೈ. – ಇಸ ಪ್ರಕಾರ [ಜ್ಞಾನೋಪಯೋಗಕೇ ಭೇದೋಂಕೇ] ಸ್ವರೂಪಕಾ ಕಥನ ಹೈ.

ಇಸ ಪ್ರಕಾರ ಮತಿಜ್ಞಾನಾದಿ ಆಠ ಜ್ಞಾನೋಪಯೋಗೋಂಕಾ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ಕಿಯಾ ಗಯಾ.

ಭಾವಾರ್ಥಃ– ಪ್ರಥಮ ತೋ, ನಿಮ್ನಾನುಸಾರ ಪಾಂಚ ಜ್ಞಾನೋಂಕಾ ಸ್ವರೂಪ ಹೈಃ– ನಿಶ್ಚಯನಯಸೇ ಅಖಣ್ಡ–ಏಕ–ವಿಶುದ್ಧಜ್ಞಾನಮಯ ಐಸಾ ಯಹ ಆತ್ಮಾ ವ್ಯವಹಾರನಯಸೇ ಸಂಸಾರಾವಸ್ಥಾಮೇಂ ಕರ್ಮಾವೃತ್ತ ವರ್ತತಾ ಹುಆ, ಮತಿಜ್ಞಾನಾವರಣಕಾ ಕ್ಷಯೋಪಶಮ ಹೋನೇ ಪರ, ಪಾಂಚ ಇನ್ದ್ರಿಯೋಂ ಔರ ಮನಸೇ ಮೂರ್ತ–ಅಮೂರ್ತ ವಸ್ತುಕೋ ವಿಕಲ್ಪರೂಪಸೇ ಜೋ ಜಾನತಾ ಹೈ ವಹ ಮತಿಜ್ಞಾನ ಹೈ. ವಹ ತೀನ ಪ್ರಕಾರಕಾ ಹೈಃ ಉಪಲಬ್ಧಿರೂಪ, ಭಾವನಾರೂಪ ಔರ ಉಪಯೋಗರೂಪ. ಮತಿಜ್ಞಾನಾವರಣಕೇ ಕ್ಷಯೋಪಶಮಸೇ ಜನಿತ ಅರ್ಥಗ್ರಹಣಶಕ್ತಿ [–ಪದಾರ್ಥಕೋ ಜಾನನೇಕೀ ಶಕ್ತಿ] ವಹ ಉಪಲಬ್ಧಿ ಹೈ, ಜಾನೇ ಹುಏ ಪದಾರ್ಥಕಾ ಪುನಃ ಪುನಃ ಚಿಂತನ ವಹ ಭಾವನಾ ಹೈ ಔರ ‘ಯಹ ಕಾಲಾ ಹೈ,’ ‘ಯಹ ಪೀಲಾ ಹೈ ’ ಇತ್ಯಾದಿರೂಪಸೇ ಅರ್ಥಗ್ರಹಣವ್ಯಾಪಾರ [–ಪದಾರ್ಥಕೋ ಜಾನನೇಕಾ ವ್ಯಾಪಾರ] ವಹ ಉಪಯೋಗ ಹೈ. ಉಸೀ ಪ್ರಕಾರ ವಹ [ಮತಿಜ್ಞಾನ] ಅವಗ್ರಹ, ಈಹಾ, ಅವಾಯ ಔರ ಧಾರಣಾರೂಪ ಭೇದೋಂ ದ್ವಾರಾ ಅಥವಾ ಕೋಷ್ಠಬುದ್ಧಿ, ಬೀಜಬುದ್ಧಿ, ಪದಾನುಸಾರೀಬುದ್ಧಿ ತಥಾ ಸಂಭಿನ್ನಶ್ರೋತೃತಾಬುದ್ಧಿ ಐಸೇ ಭೇದೋಂ ದ್ವಾರಾ ಚಾರ ಪ್ರಕಾರಕಾ ಹೈ. [ಯಹಾಂ, ಐಸಾ ತಾತ್ಪರ್ಯ ಗ್ರಹಣ ಕರನಾ ಚಾಹಿಯೇ ಕಿ ನಿರ್ವಿಕಾರ ಶುದ್ಧ ಅನುಭೂತಿಕೇ ಪ್ರತಿ ಅಭಿಮುಖ ಜೋ ಮತಿಜ್ಞಾನ ವಹೀ ಉಪಾದೇಯಭೂತ ಅನನ್ತ ಸುಖಕಾ ಸಾಧಕ ಹೋನೇಸೇ ನಿಶ್ಚಯಸೇ ಉಪಾದೇಯ ಹೈ, ಉಸಕೇ ಸಾಧನಭೂತ ಬಹಿರಂಗ ಮತಿಜ್ಞಾನ ತೋ ವ್ಯವಹಾರಸೇ ಉಪಾದೇಯ ಹೈ.]

Page 78 of 264
PDF/HTML Page 107 of 293
single page version

೭೮

ವಹೀ ಪೂರ್ವೋಕ್ತ ಆತ್ಮಾ, ಶ್ರುತಜ್ಞಾನಾವರಣಕಾ ಕ್ಷಯೋಪಶಮ ಹೋನೇ ಪರ, ಮೂರ್ತ–ಅಮೂರ್ತ ವಸ್ತುಕೋ ಪರೋಕ್ಷರೂಪಸೇ ಜೋ ಜಾನತಾ ಹೈ ಉಸೇ ಜ್ಞಾನೀ ಶ್ರುತಜ್ಞಾನ ಕಹತೇ ಹೈಂ. ವಹ ಲಬ್ಧಿರೂಪ ಔರ ಭಾವನಾರೂಪ ಹೈೇ ತಥಾ ಉಪಯೋಗರೂಪ ಔರ ನಯರೂಪ ಹೈ. ‘ಉಪಯೋಗ’ ಶಬ್ದಸೇ ಯಹಾಂ ವಸ್ತುಕೋ ಗ್ರಹಣ ಕರನೇವಾಲಾ ಪ್ರಮಾಣ ಸಮಝನಾ ಚಾಹಿಯೇ ಅರ್ಥಾತ್ ಸಮ್ಪೂರ್ಣ ವಸ್ತುಕೋ ಜಾನನೇವಾಲಾ ಜ್ಞಾನ ಸಮಝನಾ ಚಾಹಿಯೇ ಔರ ‘ನಯ’ ಶಬ್ದಸೇ ವಸ್ತುಕೇ [ಗುಣಪರ್ಯಾಯರೂಪ] ಏಕ ದೇಶಕೋ ಗ್ರಹಣ ಕರನೇವಾಲಾ ಐಸಾ ಜ್ಞಾತಾಕಾ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಸಮಝನಾ ಚಾಹಿಯೇ. [ಯಹಾಂ ಐಸಾ ತಾತ್ಪರ್ಯ ಗ್ರಹಣ ಕರನಾ ಚಾಹಿಯೇ ಕಿ ವಿಶುದ್ಧಜ್ಞಾನದರ್ಶನ ಜಿಸಕಾ ಸ್ವಭಾವ ಹೈ ಐಸೇ ಶುದ್ಧ ಆತ್ಮತತ್ತ್ವಕೇ ಸಮ್ಯಕ್ ಶ್ರದ್ಧಾನ–ಜ್ಞಾನ–ಅನುಚರಣರೂಪ ಅಭೇದರತ್ನತ್ರಯಾತ್ಮಕ ಜೋ ಭಾವಶ್ರುತ ವಹೀ ಉಪಾದೇಯಭೂತ ಪರಮಾತ್ಮತತ್ತ್ವಕಾ ಸಾಧಕ ಹೋನೇಸೇ ನಿಶ್ಚಯಸೇ ಉಪಾದೇಯ ಹೈ ಕಿನ್ತು ಉಸಕೇ ಸಾಧನಭೂತ ಬಹಿರಂಗ ಶ್ರುತಜ್ಞಾನ ತೋ ವ್ಯವಹಾರಸೇ ಉಪಾದೇಯ ಹೈ.]

ಯಹ ಆತ್ಮಾ, ಅವಧಿಜ್ಞಾನಾವರಣಕಾ ಕ್ಷಯೋಪಶಮ ಹೋನೇ ಪರ, ಮೂರ್ತ ವಸ್ತುಕೋ ಜೋ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷರೂಪಸೇ ಜಾನತಾ ಹೈ ವಹ ಅವಧಿಜ್ಞಾನ ಹೈ. ವಹ ಅವಧಿಜ್ಞಾನ ಲಬ್ಧಿರೂಪ ತಥಾ ಉಪಯೋಗರೂಪ ಐಸಾ ದೋ ಪ್ರಕಾರಕಾ ಜಾನನಾ. ಅಥವಾ ಅವಧಿಜ್ಞಾನ ದೇಶಾವಧಿ, ಪರಮಾವಧಿ ಔರ ಸರ್ವಾವಧಿ ಐಸೇ ಭೇದೋಂ ದ್ವಾರಾ ತೀನ ಪ್ರಕಾರಸೇ ಹೈ. ಉಸಮೇಂ, ಪರಮಾವಧಿ ಔರ ಸರ್ವಾವಧಿ ಚೈತನ್ಯಕೇ ಉಛಲನೇಸೇ ಭರಪೂರ ಆನನ್ದರೂಪ ಪರಮಸುಖಾಮೃತಕೇ ರಸಾಸ್ವಾದರೂಪ ಸಮರಸೀಭಾವಸೇ ಪರಿಣತ ಚರಮದೇಹೀ ತಪೋಧನೋಂಕೋ ಹೋತಾ ಹೈ. ತೀನೋಂ ಪ್ರಕಾರಕೇ ಅವಧಿಜ್ಞಾನ ನಿಶ್ಚಯಸೇ ವಿಶಿಷ್ಟ ಸಮ್ಯಕ್ತ್ವಾದಿ ಗುಣಸೇ ಹೋತೇ ಹೈಂ. ದೇವೋಂ ಔರ ನಾರಕೋಂಕೇ ಹೋನೇವಾಲೇ ಭವಪ್ರತ್ಯಯೀ ಜೋ ಅವಧಿಜ್ಞಾನ ವಹ ನಿಯಮಸೇ ದೇಶಾವಧಿ ಹೀ ಹೋತಾ ಹೈ.

ಯಹ ಆತ್ಮಾ, ಮನಃಪರ್ಯಯಜ್ಞಾನಾವರಣಕಾ ಕ್ಷಯೋಪಶಮ ಹೋನೇ ಪರ, ಪರಮನೋಗತ ಮೂರ್ತ ವಸ್ತುಕೋ ಜೋ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷರೂಪಸೇ ಜಾನತಾ ಹೈ ವಹ ಮನಃಪರ್ಯಯಜ್ಞಾನ ಹೈ. ಋಜುಮತಿ ಔರ ವಿಪುಲಮತಿ ಐಸೇ ಭೇದೋಂ ದ್ವಾರಾ ಮನಃಪರ್ಯಯಜ್ಞಾನ ದೋ ಪ್ರಕಾರಕಾ ಹೈ. ವಹಾಂ, ವಿಪುಲಮತಿ ಮನಃಪರ್ಯಯಜ್ಞಾನ ಪರಕೇ ಮನವಚನಕಾಯ ಸಮ್ಬನ್ಧೀ ಪದಾರ್ಥೋಂಕೋ, ವಕ್ರ ತಥಾ ಅವಕ್ರ ದೋನೋಂಕೋ, ಜಾನತಾ ಹೈ ಔರ ಋಜುಮತಿ ಮನಃಪರ್ಯಯಜ್ಞಾನ ತೋ ಋಜುಕೋ [ಅವಕ್ರಕೋ] ಹೀ ಜಾನತಾ ಹೈ. ನಿರ್ವಿಕಾರ ಆತ್ಮಾಕೀ ಉಪಲಬ್ಧಿ ಔರ ಭಾವನಾ ಸಹಿತ ಚರಮದೇಹೀ ಮುನಿಯೋಂಕೋ ವಿಪುಲಮತಿ ಮನಃಪರ್ಯಯಜ್ಞಾನ ಹೋತಾ ಹೈ. ಯಹ ದೋನೋಂ ಮನಃಪರ್ಯಯಜ್ಞಾನ ವೀತರಾಗ ಆತ್ಮತತ್ತ್ವಕೇ ಸಮ್ಯಕ್ ಶ್ರದ್ಧಾನ–ಜ್ಞಾನ–ಅನುಷ್ಠಾನಕೀ ಭಾವನಾ ಸಹಿತ, ಪನ್ದ್ರಹ ಪ್ರಮಾದ ರಹಿತ ಅಪ್ರಮತ್ತ ಮುನಿಕೋ ಉಪಯೋಗಮೇಂ–ವಿಶುದ್ಧ ಪರಿಣಾಮಮೇಂ–ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋತೇ ಹೈಂ. ಯಹಾಂ ಮನಃಪರ್ಯಯಜ್ಞಾನಕೇ ಉತ್ಪಾದಕಾಲಮೇಂ ಹೀ ಅಪ್ರಮತ್ತಪನೇಕಾ ನಿಯಮ ಹೈ, ಫಿರ ಪ್ರಮತ್ತಪನೇಮೇಂ ಭೀ ವಹ ಸಂಭವಿತ ಹೋತಾ ಹೈ.

Page 79 of 264
PDF/HTML Page 108 of 293
single page version

ಕಹಾನಜೈನಶಾಸ್ತ್ರಮಾಲಾ] ಷಡ್ದ್ರವ್ಯ–ಪಂಚಾಸ್ತಿಕಾಯವರ್ಣನ

-----------------------------------------------------------------------------

ಜೋ ಜ್ಞಾನ ಘಟಪಟಾದಿ ಜ್ಞೇಯ ಪದಾರ್ಥೋಂಕಾ ಅವಲಮ್ಬನ ಲೇಕರ ಉತ್ಪನ್ನ ನಹೀಂ ಹೋತಾ ವಹ ಕೇವಲಜ್ಞಾನ ಹೈ. ವಹ ಶ್ರುತಜ್ಞಾನಸ್ವರೂಪ ಭೀ ನಹೀಂ ಹೈ. ಯದ್ಯಪಿ ದಿವ್ಯಧ್ವನಿಕಾಲಮೇಂ ಉಸಕೇ ಆಧಾರಸೇ ಗಣಧರದೇವ ಆದಿಕೋ ಶ್ರುತಜ್ಞಾನ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋತಾ ಹೈ ತಥಾಪಿ ವಹ ಶ್ರುತಜ್ಞಾನ ಗಣಧರದೇವ ಆದಿಕೋ ಹೀ ಹೋತಾ ಹೈ, ಕೇವಲೀಭಗವನ್ತೋಂಕೋ ತೋ ಕೇವಲಜ್ಞಾನ ಹೀ ಹೋತಾ ಹೈ. ಪುನಶ್ಚ, ಕೇವಲೀಭಗವನ್ತೋಂಕೋ ಶ್ರುತಜ್ಞಾನ ನಹೀಂ ಹೈ ಇತನಾ ಹೀ ನಹೀಂ, ಕಿನ್ತು ಉನ್ಹೇಂ ಜ್ಞಾನ–ಅಜ್ಞಾನ ಭೀ ನಹೀಂ ಹೈ ಅರ್ಥಾತ್ ಉನ್ಹೇಂ ಕಿಸೀ ವಿಷಯಕಾ ಜ್ಞಾನ ತಥಾ ಕಿಸೀ ವಿಷಯಕಾ ಅಜ್ಞಾನ ಹೋ ಐಸಾ ಭೀ ನಹೀಂ ಹೈ – ಸರ್ವ ವಿಷಯೋಂಕಾ ಜ್ಞಾನ ಹೀ ಹೋತಾ ಹೈ; ಅಥವಾ, ಉನ್ಹೇಂ ಮತಿ–ಜ್ಞಾನಾದಿ ಅನೇಕ ಭೇದವಾಲಾ ಜ್ಞಾನ ನಹೀಂ ಹೈ – ಏಕ ಕೇವಲಜ್ಞಾನ ಹೀ ಹೈ.

ಯಹಾಂ ಜೋ ಪಾಂಚ ಜ್ಞಾನೋಂಕಾ ವರ್ಣನ ಕಿಯಾ ಗಯಾ ಹೈ ವಹ ವ್ಯವಹಾರಸೇ ಕಿಯಾ ಗಯಾ ಹೈ. ನಿಶ್ಚಯಸೇ ತೋ ಬಾದಲ ರಹಿತ ಸೂರ್ಯಕೀ ಭಾಂತಿ ಆತ್ಮಾ ಅಖಣ್ಡ–ಏಕ–ಜ್ಞಾನ–ಪ್ರತಿಭಾಸಮಯ ಹೀ ಹೈ.

ಅಬ ಅಜ್ಞಾನತ್ರಯಕೇ ಸಮ್ಬನ್ಧಮೇಂ ಕಹತೇ ಹೈಂಃ–

ಮಿಥ್ಯಾತ್ವ ದ್ವಾರಾ ಅರ್ಥಾತ್ ಭಾವ–ಆವರಣ ದ್ವಾರಾ ಅಜ್ಞಾನ [–ಕುಮತಿಜ್ಞಾನ, ಕುಶ್ರುತಜ್ಞಾನ ತಥಾ ವಿಭಂಗಜ್ಞಾನ] ಔರ ಅವಿರತಿಭಾವ ಹೋತಾ ಹೈ ತಥಾ ಜ್ಞೇಯಕಾ ಅವಲಮ್ಬನ ಲೇನೇಸೇ [–ಜ್ಞೇಯ ಸಮ್ಬನ್ಧೀ ವಿಚಾರ ಅಥವಾ ಜ್ಞಾನ ಕರನೇಸೇ] ಉಸ–ಉಸ ಕಾಲ ದುಃನಯ ಔರ ದುಃಪ್ರಮಾಣ ಹೋತೇ ಹೈಂ. [ಮಿಥ್ಯಾದರ್ಶನಕೇ ಸದ್ಭಾವಮೇಂ ವರ್ತತಾ ಹುಆ ಮತಿಜ್ಞಾನ ವಹ ಕುಮತಿಜ್ಞಾನ ಹೈ, ಶ್ರುತಜ್ಞಾನ ವಹ ಕುಶ್ರುತಜ್ಞಾನ ಹೈ, ಅವಧಿಜ್ಞಾನ ವಹ ವಿಭಂಗಜ್ಞಾನ ಹೈ; ಉಸಕೇ ಸದ್ಭಾವಮೇಂ ವರ್ತತೇ ಹುಏ ನಯ ವೇ ದುಃನಯ ಹೈಂ ಔರ ಪ್ರಮಾಣ ವಹ ದುಃಪ್ರಮಾಣ ಹೈ.] ಇಸಲಿಯೇ ಐಸಾ ಭಾವಾರ್ಥ ಸಮಝನಾ ಚಾಹಿಯೇ ಕಿ ನಿರ್ವಿಕಾರ ಶುದ್ಧ ಆತ್ಮಾಕೀ ಅನುಭೂತಿಸ್ವರೂಪ ನಿಶ್ಚಯ ಸಮ್ಯಕ್ತ್ವ ಉಪಾದೇಯಹೈ.

ಇಸ ಪ್ರಕಾರ ಜ್ಞಾನೋಪಯೋಗಕಾ ವರ್ಣನ ಕಿಯಾ ಗಯಾ.. ೪೧.. --------------------------------------------------------------------------

Page 80 of 264
PDF/HTML Page 109 of 293
single page version

೮೦

ದರ್ಶನೋಪಯೋಗವಿಶೇಷಾಣಾಂ ನಾಮಸ್ವರೂಪಾಭಿಧಾನಮೇತತ್.

ಚಕ್ಷುರ್ದರ್ಶನಮಚಕ್ಷುರ್ದರ್ಶನಮವಧಿದರ್ಶನಂ ಕೇವಲದರ್ಶನಮಿತಿ ನಾಮಾಭಿಧಾನಮ್. ಆತ್ಮಾ ಹ್ಯನಂತ– ಸರ್ವಾತ್ಮಪ್ರದೇಶವ್ಯಾಪಿವಿಶುದ್ಧದರ್ಶನಸಾಮಾನ್ಯಾತ್ಮಾ. ಸ ಖಲ್ವನಾದಿದರ್ಶನಾವರಣಕರ್ಮಾವಚ್ಛನ್ನಪ್ರದೇಶಃ ಸನ್, ಯತ್ತದಾವರಣಕ್ಷಯೋಪಶಮಾಚ್ಚಕ್ಷುರಿನ್ದ್ರಿಯಾವಲಮ್ಬಾಚ್ಚ ಮೂರ್ತದ್ರವ್ಯಂ ವಿಕಲಂ ಸಾಮಾನ್ಯೇ -----------------------------------------------------------------------------

ಅನ್ವಯಾರ್ಥಃ– [ದರ್ಶನಮ್ ಅಪಿ] ದರ್ಶನ ಭೀ [ಚಕ್ಷುರ್ಯುತಮ್] ಚಕ್ಷುದರ್ಶನ, [ಅಚಕ್ಷುರ್ಯುತಮ್ ಅಪಿ ಚ] ಅಚಕ್ಷುದರ್ಶನ, [ಅವಧಿನಾ ಸಹಿತಮ್] ಅವಧಿದರ್ಶನ [ಚ ಅಪಿ] ಔರ [ಅನಂತವಿಷಯಮ್] ಅನನ್ತ ಜಿಸಕಾ ವಿಷಯ ಹೈ ಐಸಾ [ಅನಿಧನಮ್] ಅವಿನಾಶೀ [ಕೈವಲ್ಯಂ] ಕೇವಲದರ್ಶನ [ಪ್ರಜ್ಞಪ್ತಮ್] – ಐಸೇ ಚಾರ ಭೇದವಾಲಾ ಕಹಾ ಹೈ.

ಟೀಕಾಃ– ಯಹ, ದರ್ಶನೋಪಯೋಗಕೇ ಭೇದೋಂಕೇ ನಾಮ ಔರ ಸ್ವರೂಪಕಾ ಕಥನ ಹೈ.

[೧] ಚಕ್ಷುದರ್ಶನ, [೨] ಅಚಕ್ಷುದರ್ಶನ, [೩] ಅವಧಿದರ್ಶನ ಔರ [೪] ಕೇವಲದರ್ಶನ – ಇಸ ಪ್ರಕಾರ [ದರ್ಶನೋಪಯೋಗಕೇ ಭೇದೋಂಕೇ] ನಾಮಕಾ ಕಥನ ಹೈ.

[ಅಬ ಉಸಕೇ ಸ್ವರೂಪಕಾ ಕಥನ ಕಿಯಾ ಜಾತಾ ಹೈಃ–] ಆತ್ಮಾ ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಅನನ್ತ, ಸರ್ವ ಆತ್ಮಪ್ರದೇಶೋಂಮೇಂ ವ್ಯಾಪಕ, ವಿಶುದ್ಧ ದರ್ಶನಸಾಮಾನ್ಯಸ್ವರೂಪ ಹೈ. ವಹ [ಆತ್ಮಾ] ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಅನಾದಿ ದರ್ಶನಾವರಣಕರ್ಮಸೇ ಆಚ್ಛಾದಿತ ಪ್ರದೇಶೋಂವಾಲಾ ವರ್ತತಾ ಹುಆ, [೧] ಉಸ ಪ್ರಕಾರಕೇ [ಅರ್ಥಾತ್ ಚಕ್ಷುದರ್ಶನಕೇ] ಆವರಣಕೇ ಕ್ಷಯೋಪಶಮಸೇ ಔರ ಚಕ್ಷು– ಇನ್ದ್ರಿಯಕೇ ಅವಲಮ್ಬನಸೇ ಮೂರ್ತ ದ್ರವ್ಯಕೋ ವಿಕಲರೂಪಸೇ ೧ಸಾಮಾನ್ಯತಃ ಅವಬೋಧನ ಕರತಾ ಹೈ --------------------------------------------------------------------------

Page 81 of 264
PDF/HTML Page 110 of 293
single page version

ಕಹಾನಜೈನಶಾಸ್ತ್ರಮಾಲಾ] ಷಡ್ದ್ರವ್ಯ–ಪಂಚಾಸ್ತಿಕಾಯವರ್ಣನ

ನಾವಬುಧ್ಯತೇ ತಚ್ಚಕ್ಷುರ್ದರ್ಶನಮ್, ಯತ್ತದಾವರಣಕ್ಷಯೋಪಶಮಾಚ್ಚಕ್ಷುರ್ವರ್ಜಿತೇತರಚತುರಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿನ್ದ್ರಿಯಾವಲಮ್ಬಾಚ್ಚ ಮೂರ್ತಾ– ಮೂರ್ತದ್ರವ್ಯಂ ವಿಕಲಂ ಸಾಮಾನ್ಯೇನಾವಬುಧ್ಯತೇ ತದಚಕ್ಷುರ್ದರ್ಶನಮ್, ಯತ್ತದಾವರಣಕ್ಷಯೋಪಶಮಾದೇವ ಮೂರ್ತದ್ರವ್ಯಂ ವಿಕಲಂ ಸಾಮಾನ್ಯೇನಾವಬುಧ್ಯತೇ ತದವಧಿದರ್ಶನಮ್, ಯತ್ಸಕಲಾವರಣಾತ್ಯಂತಕ್ಷಯೇ ಕೇವಲ ಏವ ಮೂರ್ತಾಮೂರ್ತದ್ರವ್ಯಂ ಸಕಲಂ ಸಾಮಾನ್ಯೇನಾವಬುಧ್ಯತೇ ತತ್ಸ್ವಾಭಾವಿಕಂ ಕೇವಲದರ್ಶನಮಿತಿ ಸ್ವರೂಪಾಭಿಧಾನಮ್.. ೪೨..

ಏಕಸ್ಯಾತ್ಮನೋಽನೇಕಜ್ಞಾನಾತ್ಮಕತ್ವಸಮರ್ಥನಮೇತತ್.

ನ ತಾವಜ್ಜ್ಞಾನೀ ಜ್ಞಾನಾತ್ಪೃಥಗ್ಭವತಿ, ದ್ವಯೋರಪ್ಯೇಕಾಸ್ತಿತ್ವನಿರ್ವೃತ್ತತ್ವೇನೈಕದ್ರವ್ಯತ್ವಾತ್, ----------------------------------------------------------------------------- ವಹ ಚಕ್ಷುದರ್ಶನ ಹೈ, [೨] ಉಸ ಪ್ರಕಾರಕೇ ಆವರಣಕೇ ಕ್ಷಯೋಪಶಮಸೇ ತಥಾ ಚಕ್ಷುಕೇ ಅತಿರಿಕ್ತ ಶೇಷ ಚಾರ ಇನ್ದ್ರಯೋಂಂಂ ಔರ ಮನಕೇ ಅವಲಮ್ಬನಸೇ ಮೂರ್ತ–ಅಮೂರ್ತ ದ್ರವ್ಯಕೋ ವಿಕರೂಪಸೇ ಸಾಮಾನ್ಯತಃ ಅವಬೋಧನ ಕರತಾ ಹೈ ವಹ ಅಚಕ್ಷುದರ್ಶನ ಹೈೇ, [೩] ಉಸ ಪ್ರಕಾರಕೇ ಆವರಣಕೇ ಕ್ಷಯೋಪಶಮಸೇ ಹೀ ಮೂರ್ತ ದ್ರವ್ಯಕೋ ವಿಕರೂಪಸೇ ಸಾಮಾನ್ಯತಃ ಅವಬೋಧನ ಕರತಾ ಹೈ ವಹ ಅವಧಿದರ್ಶನ ಹೈ, [೪] ಸಮಸ್ತ ಆವರಣಕೇ ಅತ್ಯನ್ತ ಕ್ಷಯಸೇ, ಕೇವಲ ಹೀ [–ಆತ್ಮಾ ಅಕೇಲಾ ಹೀ], ಮೂರ್ತ–ಅಮೂರ್ತ ದ್ರವ್ಯಕೋ ಸಕಲರೂಪಸೇೇ ಸಾಮಾನ್ಯತಃ ಅವಬೋಧನ ಕರತಾ ಹೈ ವಹ ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ಕೇವಲದರ್ಶನ ಹೈ. –ಇಸ ಪ್ರಕಾರ [ದರ್ಶನೋಪಯೋಗಕೇ ಭೇದೋಂಕೇ] ಸ್ವರೂಪಕಾ ಕಥನ ಹೈ.. ೪೨..

ಜಾತಾ; [ಜ್ಞಾನಾನಿ ಅನೇಕಾನಿ ಭವಂತಿ] ತಥಾಪಿ ಜ್ಞಾನ ಅನೇಕ ಹೈ. [ತಸ್ಮಾತ್ ತು] ಇಸಲಿಯೇ ತೋ [ಜ್ಞಾನಿಭಿಃ] ಜ್ಞಾನಿಯೋಂನೇ [ದ್ರವ್ಯಂ] ದ್ರವ್ಯಕೋ [ವಿಶ್ವರೂಪಮ್ ಇತಿ ಭಣಿತಮ್] ವಿಶ್ವರೂಪ [–ಅನೇಕರೂಪ] ಕಹಾ ಹೈ.

--------------------------------------------------------------------------

Page 82 of 264
PDF/HTML Page 111 of 293
single page version

೮೨

ದ್ವಯೋರಪ್ಯಭಿನ್ನಪ್ರದೇಶತ್ವೇನೈಕಕ್ಷೇತ್ರತ್ವಾತ್, ದ್ವಯೋರಪ್ಯೇಕಸಮಯನಿರ್ವೃತ್ತತ್ವೇನೈಕಕಾಲತ್ವಾತ್, ದ್ವಯೋರಪ್ಯೇಕಸ್ವಭಾವ– ತ್ವೇನೈಕಭಾವತ್ವಾತ್. ನ ಚೈವಮುಚ್ಯಮಾನೇಪ್ಯೇಕಸ್ಮಿನ್ನಾತ್ಮನ್ಯಾಭಿನಿಬೋಧಿಕಾದೀನ್ಯನೇಕಾನಿ ಜ್ಞಾನಾನಿ ವಿರುಧ್ಯಂತೇ, ದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ವಿಶ್ವರೂಪತ್ವಾತ್. ದ್ರವ್ಯಂ ಹಿ ಸಹಕ್ರಮಪ್ರವೃತ್ತಾನಂತಗುಣಪರ್ಯಾಯಾಧಾರತಯಾನಂತರೂಪತ್ವಾದೇಕಮಪಿ ವಿಶ್ವ– ರೂಪಮಭಿಧೀಯತ ಇತಿ.. ೪೩..

----------------------------------------------------------------------------- ದೋನೋಂಕೋ ಏಕದ್ರವ್ಯಪನಾ ಹೈ, ದೋನೋಂಕೇ ಅಭಿನ್ನ ಪ್ರದೇಶ ಹೋನೇಸೇ ದೋನೋಂಕೋ ಏಕಕ್ಷೇತ್ರಪನಾ ಹೈ, ದೋನೋಂ ಏಕ ಸಮಯಮೇೇಂ ರಚೇ ಜಾತೇ ಹೋನೇಸೇ ದೋನೋಂಕೋ ಏಕಕಾಲಪನಾ ಹೈ, ದೋನೋಂಕಾ ಏಕ ಸ್ವಭಾವ ಹೋನೇಸೇ ದೋನೋಂಕೋ ಏಕಭಾವಪನಾ ಹೈ. ಕಿನ್ತು ಐಸಾ ಕಹಾ ಜಾನೇ ಪರ ಭೀ, ಏಕ ಆತ್ಮಾಮೇಂ ಆಭಿನಿಬೋಧಿಕ [–ಮತಿ] ಆದಿ ಅನೇಕ ಜ್ಞಾನ ವಿರೋಧ ನಹೀಂ ಪಾತೇ, ಕ್ಯೋಂಕಿ ದ್ರವ್ಯ ವಿಶ್ವರೂಪ ಹೈ. ದ್ರವ್ಯ ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಸಹವರ್ತೀ ಔರ ಕ್ರಮವರ್ತೀ ಐಸೇ ಅನನ್ತ ಗುಣೋಂ ತಥಾ ಪರ್ಯಾಯೋಂಕಾ ಆಧಾರ ಹೋನೇಕೇ ಕಾರಣ ಅನನ್ತರೂಪವಾಲಾ ಹೋನೇಸೇ, ಏಕ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ, ೧ವಿಶ್ವರೂಪ ಕಹಾ ಜಾತಾ ಹೈ .. ೪೩..

ಅನ್ವಯಾರ್ಥಃ– [ಯದಿ] ಯದಿ [ದ್ರವ್ಯಂ] ದ್ರವ್ಯ [ಗುಣತಃ] ಗುಣೋಂಸೇ [ಅನ್ಯತ್ ಚ ಭವತಿ] ಅನ್ಯ [–ಭಿನ್ನ] ಹೋ [ಗುಣಾಃ ಚ] ಔರ ಗುಣ [ದ್ರವ್ಯತಃ ಅನ್ಯೇ] ದ್ರವ್ಯಸೇ ಅನ್ಯ ಹೋ ತೋ [ದ್ರವ್ಯಾನಂತ್ಯಮ್] ದ್ರವ್ಯಕೀ ಅನನ್ತತಾ ಹೋ [ಅಥವಾ] ಅಥವಾ [ದ್ರವ್ಯಾಭಾವಂ] ದ್ರವ್ಯಕಾ ಅಭಾವ [ಪ್ರಕುರ್ವನ್ತಿ] ಹೋ.

ಟೀಕಾಃ– ದ್ರವ್ಯಕಾ ಗುಣೋಂಸೇ ಭಿನ್ನತ್ವ ಹೋ ಔರ ಗುಣೋಂಕಾ ದ್ರವ್ಯಸೇ ಭಿನ್ನತ್ವ ಹೋ ತೋ ದೋಷ ಆತಾ ಹೈ ಉಸಕಾ ಯಹ ಕಥನ ಹೈ. -------------------------------------------------------------------------- ೧. ವಿಶ್ವರೂಪ = ಅನೇಕರೂಪ. [ಏಕ ದ್ರವ್ಯ ಸಹವರ್ತೀ ಅನನ್ತ ಗುಣೋಂಕಾ ಔರ ಕ್ರಮವರ್ತೀ ಅನನ್ತ ಪರ್ಯಾಯೋಂಕಾ ಆಧಾರ ಹೋನೇಕೇ

Page 83 of 264
PDF/HTML Page 112 of 293
single page version

ಕಹಾನಜೈನಶಾಸ್ತ್ರಮಾಲಾ] ಷಡ್ದ್ರವ್ಯ–ಪಂಚಾಸ್ತಿಕಾಯವರ್ಣನ

ಗುಣಾ ಹಿ ಕ್ವಚಿದಾಶ್ರಿತಾಃ. ಯತ್ರಾಶ್ರಿತಾಸ್ತದ್ರ್ರವ್ಯಮ್. ತಚ್ಚೇದನ್ಯದ್ಗುಣೇಭ್ಯಃ. ಪುನರಪಿ ಗುಣಾಃ ಕ್ವಚಿದಾಶ್ರಿತಾಃ. ಯತ್ರಾಶ್ರಿತಾಸ್ತದ್ರ್ರವ್ಯಮ್. ತದಪಿ ಅನ್ಯಚ್ಚೇದ್ಗುಣೇಭ್ಯಃ. ಪುನರಪಿ ಗುಣಾಃ ಕ್ವಚಿದಾಶ್ರಿತಾಃ. ಯತ್ರಾಶ್ರಿತಾಃ ತದ್ರ್ರವ್ಯಮ್. ತದಪ್ಯನ್ಯದೇವ ಗುಣೇಭ್ಯಃ. ಏವಂ ದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ಗುಣೇಭ್ಯೋ ಭೇದೇ ಭವತಿ ದ್ರವ್ಯಾ ನಂತ್ಯಮ್. ದ್ರವ್ಯಂ ಹಿ ಗುಣಾನಾಂ ಸಮುದಾಯಃ. ಗುಣಾಶ್ಚೇದನ್ಯೇ ಸಮುದಾಯಾತ್, ಕೋ ನಾಮ ಸಮುದಾಯಃ. ಏವ ಗುಣಾನಾಂ ದ್ರವ್ಯಾದ್ಭೇದೇ ಭವತಿ ದ್ರವ್ಯಾಭಾವ ಇತಿ.. ೪೪..

ದ್ರವ್ಯಗುಣಾನಾಂ ಸ್ವೋಚಿತಾನನ್ಯತ್ವೋಕ್ತಿರಿಯಮ್. -----------------------------------------------------------------------------

ಗುಣ ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಕಿಸೀಕೇ ಆಶ್ರಯಸೇ ಹೋತೇ ಹೈಂ; [ವೇ] ಜಿಸಕೇ ಆಶ್ರಿತ ಹೋಂ ವಹ ದ್ರವ್ಯ ಹೋತಾ ಹೈ. ವಹ [–ದ್ರವ್ಯ] ಯದಿ ಗುಣೋಂಸೇ ಅನ್ಯ [–ಭಿನ್ನ] ಹೋ ತೋ–ಫಿರ ಭೀ, ಗುಣ ಕಿಸೀಕೇ ಆಶ್ರಿತ ಹೋಂಗೇ; [ವೇ] ಜಿಸಕೇ ಆಶ್ರಿತ ಹೋಂ ವಹ ದ್ರವ್ಯ ಹೋತಾ ಹೈ. ವಹ ಯದಿ ಗುಣೋಂಸೇ ಅನ್ಯ ಹೋ ತೋ– ಫಿರ ಭೀ ಗುಣ ಕಿಸೀಕೇ ಆಶ್ರಿತ ಹೋಂಗೇ; [ವೇ] ಜಿಸಕೇ ಆಶ್ರಿತ ಹೋಂ ವಹ ದ್ರವ್ಯ ಹೋತಾ ಹೈ. ವಹ ಭೀ ಗುಣೋಸೇ ಅನ್ಯ ಹೀ ಹೋ.–– ಇಸ ಪ್ರಕಾರ, ಯದಿ ದ್ರವ್ಯಕಾ ಗುಣೋಂಸೇ ಭಿನ್ನತ್ವ ಹೋ ತೋ, ದ್ರವ್ಯಕೀ ಅನನ್ತತಾ ಹೋ.

ವಾಸ್ತವಮೇಂ ದ್ರವ್ಯ ಅರ್ಥಾತ್ ಗುಣೋಂಕಾ ಸಮುದಾಯ. ಗುಣ ಯದಿ ಸಮುದಾಯಸೇ ಅನ್ಯ ಹೋ ತೋ ಸಮುದಾಯ ಕೈಸಾ? [ಅರ್ಥಾತ್ ಯದಿ ಗುಣೋಂಕೋ ಸಮುದಾಯಸೇ ಭಿನ್ನ ಮಾನಾ ಜಾಯೇ ತೋ ಸಮುದಾಯ ಕಹಾಂಸೇ ಘಟಿತ ಹೋಗಾ? ಅರ್ಥಾತ್ ದ್ರವ್ಯ ಹೀ ಕಹಾಂಸೇ ಘಟಿತ ಹೋಗಾ?] ಇಸ ಪ್ರಕಾರ, ಯದಿ ಗುಣೋಂಕಾ ದ್ರವ್ಯಸೇ ಭಿನ್ನತ್ವ ಹೋ ತೋ, ದ್ರವ್ಯಕಾ ಅಭಾವ ಹೋ.. ೪೪..

ಅನನ್ಯಪನಾ ಹೈ; [ನಿಶ್ಚಯಜ್ಞಾಃ ಹಿ] ನಿಶ್ಚಯಕೇ ಜ್ಞಾತಾ [ತೇಷಾಮ್] ಉನ್ಹೇಂ [ವಿಭಕ್ತಮ್ ಅನ್ಯತ್ವಮ್] ವಿಭಕ್ತಪನೇರೂಪ ಅನ್ಯಪನಾ [ವಾ] ಯಾ [ತದ್ವಿಪರೀತಂ] [ವಿಭಕ್ತಪನೇರೂಪ] ಅನನ್ಯಪನಾ [ನ ಇಚ್ಛನ್ತಿ] ನಹೀಂ ಮಾನತೇ. --------------------------------------------------------------------------

Page 84 of 264
PDF/HTML Page 113 of 293
single page version

೮೪

ಅವಿಭಕ್ತಪ್ರದೇಶತ್ವಲಕ್ಷಣಂ ದ್ರವ್ಯಗುಣಾನಾಮನನ್ಯತ್ವಮಭ್ಯುಪಗಮ್ಯತೇ. ವಿಭಕ್ತಪ್ರದೇಶತ್ವಲಕ್ಷಣಂ ತ್ವನ್ಯತ್ವ– ಮನನ್ಯತ್ವಂ ಚ ನಾಭ್ಯುಪಗಮ್ಯತೇ. ತಥಾ ಹಿ–ಯಥೈಕಸ್ಯ ಪರಮಾಣೋರೇಕೇನಾತ್ಮಪ್ರದೇಶೇನ ಸಹಾವಿಭಕ್ತತ್ವಾದನನ್ಯ–ತ್ವಂ, ತಥೈಕಸ್ಯ ಪರಮಾಣೋಸ್ತದ್ವರ್ತಿನಾಂ ಸ್ಪರ್ಶರಸಗಂಧವರ್ಣಾದಿಗುಣಾನಾಂ ಚಾವಿಭಕ್ತಪ್ರದೇಶತ್ವಾದನನ್ಯತ್ವಮ್. ಯಥಾ ತ್ವತ್ಯಂತವಿಪ್ರಕೃಷ್ಟಯೋಃ ಸಹ್ಯವಿಂಧ್ಯಯೋರತ್ಯಂತಸನ್ನಿಕೃಷ್ಟಯೋಶ್ಚ ಮಿಶ್ರಿತಯೋಸ್ತೋಯಪಯಸೋರ್ವಿಭಕ್ತಪ್ರದೇಶತ್ವಲಕ್ಷಣ– ಮನ್ಯತ್ವಮನನ್ಯತ್ವಂ ಚ, ನ ತಥಾ ದ್ರವ್ಯಗುಣಾನಾಂ ವಿಭಕ್ತಪ್ರದೇಶತ್ವಾಭಾವಾದನ್ಯತ್ವಮನನ್ಯತ್ವಂ ಚೇತಿ.. ೪೫.. -----------------------------------------------------------------------------

ಟೀಕಾಃ– ಯಹ, ದ್ರವ್ಯ ಔರ ಗುಣೋಂಕೇ ಸ್ವೋಚಿತ ಅನನ್ಯಪನೇಕಾ ಕಥನ ಹೈ [ಅರ್ಥಾತ್ ದ್ರವ್ಯ ಔರ ಗುಣೋಂಕೋ ಕೈಸಾ ಅನನ್ಯಪನಾ ಘಟಿತ ಹೋತಾ ಹೈ ವಹ ಯಹಾಂ ಕಹಾ ಹೈ].

ದ್ರವ್ಯ ಔರ ಗುಣೋಂಕೋ ೧ಅವಿಭಕ್ತಪ್ರದೇಶತ್ವಸ್ವರೂಪ ಅನನ್ಯಪನಾ ಸ್ವೀಕಾರ ಕಿಯಾ ಜಾತಾ ಹೈ; ಪರನ್ತು ವಿಭಕ್ತಪ್ರದೇಶತ್ವಸ್ವರೂಪ ಅನ್ಯಪನಾ ತಥಾ [ವಿಭಕ್ತಪ್ರದೇಶತ್ವಸ್ವರೂಪ] ಅನನ್ಯಪನಾ ಸ್ವೀಕಾರ ನಹೀಂ ಕಿಯಾ ಜಾತಾ. ವಹ ಸ್ಪಷ್ಟ ಸಮಝಾಯಾ ಜಾತಾ ಹೈಃ– ಜಿಸ ಪ್ರಕಾರ ಏಕ ಪರಮಾಣುಕೋ ಏಕ ಸ್ವಪ್ರದೇಶಕೇ ಸಾಥ ಅವಿಭಕ್ತಪನಾ ಹೋನೇಸೇ ಅನನ್ಯಪನಾ ಹೈ, ಉಸೀ ಪ್ರಕಾರ ಏಕ ಪರಮಾಣುಕೋ ತಥಾ ಉಸಮೇಂ ರಹನೇವಾಲೇ ಸ್ಪರ್ಶ–ರಸ–ಗಂಧ–ವರ್ಣ ಆದಿ ಗುಣೋಂಕೋ ಅವಿಭಕ್ತ ಪ್ರದೇಶ ಹೋನೇಸೇ [ಅವಿಭಕ್ತ–ಪ್ರದೇಶತ್ವಸ್ವರೂಪ] ಅನನ್ಯಪನಾ ಹೈ; ಪರನ್ತು ಜಿಸ ಪ್ರಕಾರ ಅತ್ಯನ್ತ ದೂರ ಐಸೇ ೨ಸಹ್ಯ ಔರ ವಿಂಧ್ಯಕೋ ವಿಭಕ್ತಪ್ರದೇಶತ್ವಸ್ವರೂಪ ಅನ್ಯಪನಾ ಹೈ ತಥಾ ಅತ್ಯನ್ತ ನಿಕಟ ಐಸೇ ಮಿಶ್ರಿತ ೩ಕ್ಷೀರ–ನೀರಕೋ ವಿಭಕ್ತಪ್ರದೇಶತ್ವಸ್ವರೂಪ ಅನನ್ಯಪನಾ ಹೈ, ಉಸೀ ಪ್ರಕಾರ ದ್ರವ್ಯ ಔರ ಗುಣೋಂಕೋ ವಿಭಕ್ತ ಪ್ರದೇಶ ನ ಹೋನೇಸೇ [ವಿಭಕ್ತಪ್ರದೇಶತ್ವಸ್ವರೂಪ] ಅನ್ಯಪನಾ ತಥಾ [ವಿಭಕ್ತಪ್ರದೇಶತ್ವಸ್ವರೂಪ] ಅನನ್ಯಪನಾ ನಹೀಂ ಹೈ.. ೪೫.. -------------------------------------------------------------------------- ೧. ಅವಿಭಕ್ತ = ಅಭಿನ್ನ. [ದ್ರವ್ಯ ಔರ ಗುಣೋಂಕೇ ಪ್ರದೇಶ ಅಭಿನ್ನ ಹೈ ಇಸಲಿಯೇ ದ್ರವ್ಯ ಔರ ಗುಣೋಂಕೋ ಅಭಿನ್ನಪ್ರದೇಶತ್ವಸ್ವರೂಪ

೨. ಅತ್ಯನ್ತ ದೂರ ಸ್ಥಿತ ಸಹ್ಯ ಔರ ವಿಂಧ್ಯ ನಾಮಕೇ ಪರ್ವತೋಂಕೋ ಭಿನ್ನಪ್ರದೇಶತ್ವಸ್ವರೂಪ ಅನ್ಯಪನಾ ಹೈ. ೩. ಅತ್ಯನ್ತ ನಿಕಟ ಸ್ಥಿತ ಮಿಶ್ರಿತ ದೂಧ–ಜಲಕೋ ಭಿನ್ನಪ್ರದೇಶತ್ವಸ್ವರೂಪ ಅನನ್ಯಪನಾ ಹೈ. ದ್ರವ್ಯ ಔರ ಗುಣೋಂಕೋ ಐಸಾ

Page 85 of 264
PDF/HTML Page 114 of 293
single page version

ಕಹಾನಜೈನಶಾಸ್ತ್ರಮಾಲಾ] ಷಡ್ದ್ರವ್ಯ–ಪಂಚಾಸ್ತಿಕಾಯವರ್ಣನ

ವವದೇಸಾ ಸಂಠಾಣಾ ಸಂಖಾ ವಿಸಯಾ ಯ ಹೋಂತಿ ತೇ ಬಹುಗಾ. ತೇ ತೇಸಿಮಣಣ್ಣತ್ತೇ ಅಣ್ಣತ್ತೇ ಚಾವಿ ವಿಜ್ಜಂತೇ.. ೪೬..

ವ್ಯಪದೇಶಾದೀನಾಮೇಕಾಂತೇನ ದ್ರವ್ಯಗುಣಾನ್ಯತ್ವನಿಬಂಧನತ್ವಮತ್ರ ಪ್ರತ್ಯಾಖ್ಯಾತಮ್. ಯಥಾ ದೇವದತ್ತಸ್ಯ ಗೌರಿತ್ಯನ್ಯತ್ವೇ ಷಷ್ಠೀವ್ಯಪದೇಶಃ, ತಥಾ ವೃಕ್ಷಸ್ಯ ಶಾಖಾ ದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ಗುಣಾ ಇತ್ಯನನ್ಯತ್ವೇಽಪಿ. ಯಥಾ ದೇವದತ್ತಃ ಫಲಮಙ್ಕುಶೇನ ಧನದತ್ತಾಯ ವೃಕ್ಷಾದ್ವಾಟಿಕಾಯಾಮವಚಿನೋತೀತ್ಯನ್ಯತ್ವೇ ಕಾರಕವ್ಯಪದೇಶಃ, ತಥಾ ಮೃತ್ತಿಕಾ ಘಟಭಾವಂ ಸ್ವಯಂ ಸ್ವೇನ ಸ್ವಸ್ಮೈ ಸ್ವಸ್ಮಾತ್ ಸ್ವಸ್ಮಿನ್ ಕರೋತೀತ್ಯಾತ್ಮಾತ್ಮಾನಮಾತ್ಮನಾತ್ಮನೇ ಆತ್ಮನ ಆತ್ಮನಿ -----------------------------------------------------------------------------

[ವಿಷಯಾಃ] ವಿಷಯ [ತೇ ಬಹುಕಾಃ ಭವನ್ತಿ] ಅನೇಕ ಹೋತೇ ಹೈಂ. [ತೇ] ವೇ [ವ್ಯಪದೇಶ ಆದಿ], [ತೇಷಾಮ್] ದ್ರವ್ಯ– ಗುಣೋಂಕೇ [ಅನ್ಯತ್ವೇ] ಅನ್ಯಪನೇಮೇಂ [ಅನನ್ಯತ್ವೇ ಚ ಅಪಿ] ತಥಾ ಅನನ್ಯಪನೇಮೇಂ ಭೀ [ವಿದ್ಯಂತೇ] ಹೋ ಸಕತೇ ಹೈಂ.

ಹೈ.

ಜಿಸ ಪ್ರಕಾರ ‘ದೇವದತ್ತಕೀ ಗಾಯ’ ಇಸ ಪ್ರಕಾರ ಅನ್ಯಪನೇಮೇಂ ಷಷ್ಠೀವ್ಯಪದೇಶ [–ಛಠವೀಂ ವಿಭಕ್ತಿಕಾ ಕಥನ] ಹೋತಾ ಹೈೇ, ಉಸೀ ಪ್ರಕಾರ ‘ವೃಕ್ಷಕೀ ಶಾಖಾ,’ ‘ದ್ರವ್ಯಕೇ ಗುಣ’ ಐಸೇ ಅನನ್ಯಪನೇಮೇಂ ಭೀ [ಷಷ್ಠೀವ್ಯಪದೇಶ] ಹೋತಾ ಹೈೇ. ಜಿಸ ಪ್ರಕಾರ‘ದೇವದತ್ತ ಫಲಕೋ ಅಂಕುಶ ದ್ವಾರಾ ಧನದತ್ತಕೇ ಲಿಯೇೇ ವೃಕ್ಷ ಪರಸೇ ಬಗೀಚೇಮೇಂ ತೋಡತಾ ಹೈ’ ಐಸೇ ಅನ್ಯಪನೇಮೇಂ ಕಾರಕವ್ಯಪದೇಶ ಹೋತಾ ಹೈೇ, ಉಸೀ ಪ್ರಕಾರ ‘ಮಿಟ್ಟೀ ಸ್ವಯಂ ಘಟಭಾವಕೋ [–ಘಡಾರೂಪ ಪರಿಣಾಮಕೋ] ಅಪನೇ ದ್ವಾರಾ ಅಪನೇ ಲಿಯೇ ಅಪನೇಮೇಂಸೇ ಅಪನೇಮೇಂ ಕರತೀ ಹೈ’, ‘ಆತ್ಮಾ ಆತ್ಮಕೋ ಆತ್ಮಾ ದ್ವಾರಾ ಆತ್ಮಾಕೇ ಲಿಯೇ ಆತ್ಮಾಮೇಂಸೇ ಆತ್ಮಾಮೇಂ ಜಾನತಾ ಹೈ’ ಐಸೇ ಅನನ್ಯಪನೇಮೇಂ ಭೀ [ಕಾರಕವ್ಯಪದೇಶ] ಹೋತಾ ಹೈೇ. ಜಿಸ ಪ್ರಕಾರ ‘ಊಂಚೇ ದೇವದತ್ತಕೀ ಊಂಚೀ ಗಾಯ’ ಐಸಾ ಅನ್ಯಪನೇಮೇಂ ಸಂಸ್ಥಾನ ಹೋತಾ ಹೈೇ, ಉಸೀ ಪ್ರಕಾರ ‘ವಿಶಾಲ ವೃಕ್ಷಕಾ ವಿಶಾಲ ಶಾಖಾಸಮುದಾಯ’, ಮೂರ್ತ ದ್ರವ್ಯಕೇ ಮೂರ್ತ ಗುಣ’ ಐಸೇ ಅನನ್ಯಪನೇಮೇಂ ಭೀ [ಸಂಸ್ಥಾನ] ಹೋತಾ ಹೈೇ. ಜಿಸ ಪ್ರಕಾರ ‘ಏಕ ದೇವದತ್ತಕೀ ದಸ -------------------------------------------------------------------------- ವ್ಯಪದೇಶ = ಕಥನ; ಅಭಿಧಾನ. [ಇಸ ಗಾಥಾಮೇಂ ಐಸಾ ಸಮಝಾಯಾ ಹೈ ಕಿ–ಜಹಾಂ ಭೇದ ಹೋ ವಹೀಂ ವ್ಯಪದೇಶ ಆದಿ ಘಟಿತ ಹೋಂ ಐಸಾ ಕುಛ ನಹೀಂ ಹೈ; ಜಹಾಂ ಅಭೇದ ಹೋ ವಹಾಂ ಭೀ ವೇ ಘಟಿತ ಹೋತೇ ಹೈಂ. ಇಸಲಿಯೇ ದ್ರವ್ಯ–ಗುಣೋಂಮೇಂ ಜೋ ವ್ಯಪದೇಶ ಆದಿ ಹೋತೇ ಹೈಂ ವೇ ಕಹೀಂ ಏಕಾನ್ತಸೇ ದ್ರವ್ಯ–ಗುಣೋಂಕೇ ಭೇದಕೋ ಸಿದ್ಧ ನಹೀಂ ಕರತೇ.]

Page 86 of 264
PDF/HTML Page 115 of 293
single page version

೮೬

ಜಾನಾತೀತ್ಯನನ್ಯತ್ವೇಽಪಿ. ಯಥಾ ಪ್ರಾಂಶೋರ್ದೇವದತ್ತಸ್ಯ ಪ್ರಾಂಶುರ್ಗೌರಿತ್ಯನ್ಯತ್ವೇ ಸಂಸ್ಥಾನಂ, ತಥಾ ಪ್ರಾಂಶೋರ್ವೃಕ್ಷಸ್ಯ ಪ್ರಾಂಶುಃ ಶಾಖಾಭರೋ ಮೂರ್ತದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ಮೂರ್ತಾ ಗುಣಾ ಇತ್ಯನನ್ಯತ್ವೇಽಪಿ. ಯಥೈಕಸ್ಯ ದೇವದತ್ತಸ್ಯ ದಶ ಗಾವ ಜಾನಾತೀತ್ಯನನ್ಯತ್ವೇಽಪಿ. ಯಥಾ ಪ್ರಾಂಶೋರ್ದೇವದತ್ತಸ್ಯ ಪ್ರಾಂಶುರ್ಗೌರಿತ್ಯನ್ಯತ್ವೇ ಸಂಸ್ಥಾನಂ, ತಥಾ ಪ್ರಾಂಶೋರ್ವೃಕ್ಷಸ್ಯ ಪ್ರಾಂಶುಃ ಶಾಖಾಭರೋ ಮೂರ್ತದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ಮೂರ್ತಾ ಗುಣಾ ಇತ್ಯನನ್ಯತ್ವೇಽಪಿ. ಯಥೈಕಸ್ಯ ದೇವದತ್ತಸ್ಯ ದಶ ಗಾವ ಇತ್ಯನ್ಯತ್ವೇ ಸಂಖ್ಯಾ, ತಥೈಕಸ್ಯ ವೃಕ್ಷಸ್ಯ ದಶ ಶಾಖಾಃ ಏಕಸ್ಯ ದ್ರವ್ಯಸ್ಯಾನಂತಾ ಗುಣಾ ಇತ್ಯನನ್ಯತ್ವೇಽಪಿ. ಯಥಾ ಗೋಷ್ಠೇ ಗಾವ ಇತ್ಯನ್ಯತ್ವೇ ವಿಷಯಃ, ತಥಾ ವೃಕ್ಷೇ ಶಾಖಾಃ ದ್ರವ್ಯೇ ಗುಣಾ ಇತ್ಯನನ್ಯತ್ವೇಽಪಿ. ತತೋ ನ ವ್ಯಪದೇಶಾದಯೋ ದ್ರವ್ಯಗುಣಾನಾಂ ವಸ್ತುತ್ವೇನ ಭೇದಂ ಸಾಧಯಂತೀತಿ.. ೪೬..

ಣಾಣಂ ಧಣಂ ಚ ಕುವ್ವದಿ ಧಣಿಣಂ ಜಹ ಣಾಣಿಣಂ ಚ ದುವಿಧೇಹಿಂ. ಭಣ್ಣಂತಿ ತಹ ಪುಧತ್ತಂ ಏಯತ್ತಂ ಚಾವಿ ತಚ್ಚಣ್ಹೂ.. ೪೭..

----------------------------------------------------------------------------- ಗಾಯೇಂ, ಐಸೇ ಅನ್ಯಪನೇಮೇಂ ಸಂಖ್ಯಾ ಹೋತೀ ಹೈ, ಉಸೀ ಪ್ರಕಾರ ‘ಏಕ ವೃಕ್ಷಕೀ ದಸ ಶಾಖಾಯೇಂ’, ‘ಏಕ ದ್ರವ್ಯಕೇ ಅನನ್ತ ಗುಣ’ ಐಸೇ ಅನನ್ಯಪನೇಮೇಂ ಭೀ [ಸಂಖ್ಯಾ] ಹೋತೀ ಹೈ. ಜಿಸ ಪ್ರಕಾರ ‘ಬಾಡೇೇ ಮೇಂ ಗಾಯೇಂ’ ಐಸೇ ಅನ್ಯಪನೇಮೇಂ ವಿಷಯ [– ಆಧಾರ] ಹೋತಾ ಹೈ, ಉಸೀ ಪ್ರಕಾರ ‘ವೃಕ್ಷಮೇಂ ಶಾಖಾಯೇಂ’, ‘ದ್ರವ್ಯಮೇಂ ಗುಣ’ ಐಸೇ ಅನನ್ಯಪನೇಮೇಂ ಭೀ [ವಿಷಯ] ಹೋತಾ ಹೈ. ಇಸಲಿಯೇ [ಐಸಾ ಸಮಝನಾ ಚಾಹಿಯೇ ಕಿ] ವ್ಯಪದೇಶ ಆದಿ, ದ್ರವ್ಯ–ಗುಣೋಂಮೇಂ ವಸ್ತುರೂಪಸೇ ಭೇದ ಸಿದ್ಧ ನಹೀಂ ಕರತೇ.. ೪೬..

ಅನ್ವಯಾರ್ಥಃ– [ಯಥಾ] ಜಿಸ ಪ್ರಕಾರ [ಧನಂ] ಧನ [ಚ] ಔರ [ಜ್ಞಾನಂ] ಜ್ಞಾನ [ಧನಿನಂ] [ಪುರುಷಕೋ] ‘ಧನೀ’ [ಚ] ಔರ [ಜ್ಞಾನಿನಂ] ‘ಜ್ಞಾನೀ’ [ಕರೋತಿ] ಕರತೇ ಹೈಂ– [ದ್ವಿವಿಧಾಭ್ಯಾಮ್ ಭಣಂತಿ] ಐಸೇ ದೋ ಪ್ರಕಾರಸೇ ಕಹಾ ಜಾತಾ ಹೈ, [ತಥಾ] ಉಸೀ ಪ್ರಕಾರ [ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾಃ] ತತ್ತ್ವಜ್ಞ [ಪೃಥಕ್ತ್ವಮ್] ಪೃಥಕ್ತ್ವ [ಚ ಅಪಿ] ತಥಾ [ಏಕತ್ವಮ್] ಏಕತ್ವಕೋ ಕಹತೇ ಹೈಂ. --------------------------------------------------------------------------

Page 87 of 264
PDF/HTML Page 116 of 293
single page version

ಕಹಾನಜೈನಶಾಸ್ತ್ರಮಾಲಾ] ಷಡ್ದ್ರವ್ಯ–ಪಂಚಾಸ್ತಿಕಾಯವರ್ಣನ

ನಸ್ಯ, ಭಿನ್ನಸಂಖ್ಯಂ ಭಿನ್ನಸಂಖ್ಯಸ್ಯ, ಭಿನ್ನವಿಷಯಲಬ್ಧವೃತ್ತಿಕಂ ಭಿನ್ನವಿಷಯಲಬ್ಧವೃತ್ತಿಕಸ್ಯ ಪುರುಷಸ್ಯ ಧನೀತಿ ವ್ಯಪದೇಶಂ ಪೃಥಕ್ತ್ವಪ್ರಕಾರೇಣ ಕುರುತೇ, ಯಥಾ ಚ ಜ್ಞಾನಮಭಿನ್ನಾಸ್ತಿತ್ವನಿರ್ವೃತ್ತಮಭಿನ್ನಾಸ್ತಿತ್ವನಿರ್ವೃತ್ತಸ್ಯಾಭಿನ್ನ– ಸಂಸ್ಥಾನಮಭಿನ್ನಸಂಸ್ಥಾನಸ್ಯಾಭಿನ್ನಸಂಖ್ಯಮಭಿನ್ನಸಂಖ್ಯಸ್ಯಾಭಿನ್ನವಿಷಯಲಬ್ಧವೃತ್ತಿಕಮಭಿನ್ನವಿಷಯಲಬ್ಧವೃತ್ತಿಕಸ್ಯ ಪುರುಷಸ್ಯ ಜ್ಞಾನೀತಿ ವ್ಯಪದೇಶಮೇಕತ್ವಪ್ರಕಾರೇಣ ಕುರುತೇ; ತಥಾನ್ಯತ್ರಾಪಿ. ಯತ್ರ ದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ಭೇದೇನ ವ್ಯಪದೇಶಾದಿಃ ತತ್ರ ಪೃಥಕ್ತ್ವಂ, ಯತ್ರಾಭೇದೇನ ತತ್ರೈಕತ್ವಮಿತಿ.. ೪೭..

-----------------------------------------------------------------------------

ಜಿಸ ಪ್ರಕಾರ[೧] ಭಿನ್ನ ಅಸ್ತಿತ್ವಸೇ ರಚಿತ, [೨] ಭಿನ್ನ ಸಂಸ್ಥಾನವಾಲಾ, [೩] ಭಿನ್ನ ಸಂಖ್ಯಾವಾಲಾ ಔರ [೪] ಭಿನ್ನ ವಿಷಯಮೇಂ ಸ್ಥಿತ ಐಸಾ ಧನ [೧] ಭಿನ್ನ ಅಸ್ತಿತ್ವಸೇ ರಚಿತ, [೨] ಭಿನ್ನ ಸಂಸ್ಥಾನವಾಲೇ, [೩] ಭಿನ್ನ ಸಂಖ್ಯಾವಾಲೇ ಔರ [೪] ಭಿನ್ನ ವಿಷಯಮೇಂ ಸ್ಥಿತ ಐಸೇ ಪುರುಷಕೋ ‘ಧನೀ’ ಐಸಾ ವ್ಯಪದೇಶ ಪೃಥಕ್ತ್ವಪ್ರಕಾರಸೇ ಕರತಾ ಹೈಂ, ತಥಾ ಜಿಸ ಪ್ರಕಾರ [೧] ಅಭಿನ್ನ ಅಸ್ತಿತ್ವಸೇ ರಚಿತ, [೨] ಅಭಿನ್ನ ಸಂಸ್ಥಾನವಾಲಾ, [೩] ಅಭಿನ್ನ ಸಂಖ್ಯಾವಾಲಾ ಔರ [೪] ಅಭಿನ್ನ ವಿಷಯಮೇಂ ಸ್ಥಿತ ಐಸಾ ಜ್ಞಾನ [೧] ಅಭಿನ್ನ ಅಸ್ತಿತ್ವಸೇ ರಚಿತ, [೨] ಅಭಿನ್ನ ಸಂಸ್ಥಾನವಾಲೇ, [೩] ಅಭಿನ್ನ ಸಂಖ್ಯಾವಾಲೇ ಔರ [೪] ಅಭಿನ್ನ ವಿಷಯಮೇಂ ಸ್ಥಿತ ಐಸೇ ಪುರುಷಕೋ ‘ಜ್ಞಾನೀ’ ಐಸಾ ವ್ಯಪದೇಶ ಏಕತ್ವಪ್ರಕಾರಸೇ ಕರತಾ ಹೈ, ಉಸೀ ಪ್ರಕಾರ ಅನ್ಯತ್ರ ಭೀ ಸಮಝನಾ ಚಾಹಿಯೇ. ಜಹಾಂ ದ್ರವ್ಯಕೇ ಭೇದಸೇ ವ್ಯಪದೇಶ ಆದಿ ಹೋಂ ವಹಾಂ ಪೃಥಕ್ತ್ವ ಹೈ, ಜಹಾಂ [ದ್ರವ್ಯಕೇ] ಅಭೇದಸೇ [ವ್ಯಪದೇಶ ಆದಿ] ಹೋಂ ವಹಾಂ ಏಕತ್ವ ಹೈ.. ೪೭..

[ಅನ್ಯೋಽನ್ಯಸ್ಯ] ಪರಸ್ಪರ [ಅರ್ಥಾಂತರಿತೇ ತು] ಅರ್ಥಾಂತರಭೂತ [ಭಿನ್ನಪದಾರ್ಥಭೂತ] ಹೋಂ ತೋ [ದ್ವಯೋಃ] ದೋನೋಂಕೋ [ಅಚೇತನತ್ವಂ ಪ್ರಸಜತಿ] ಅಚೇತನಪನೇಕಾ ಪ್ರಸಂಗ ಆಯೇ– [ಸಮ್ಯಗ್ ಜಿನಾವಮತಮ್] ಜೋ ಕಿ ಜಿನೋಂಕೋ ಸಮ್ಯಕ್ ಪ್ರಕಾರಸೇ ಅಸಂಮತ ಹೈ. --------------------------------------------------------------------------

Page 88 of 264
PDF/HTML Page 117 of 293
single page version

೮೮

ದ್ರವ್ಯಗುಣಾನಾಮರ್ಥಾಂತರಭೂತತ್ವೇ ದೋಷೋಽಯಮ್.

ಜ್ಞಾನೀ ಜ್ಞಾನಾದ್ಯದ್ಯರ್ಥಾಂತರಭೂತಸ್ತದಾ ಸ್ವಕರಣಾಂಶಮಂತರೇಣ ಪರಶುರಹಿತದೇವದತ್ತವತ್ಕರಣವ್ಯಾಪಾರಾ– ಸಮರ್ಥತ್ವಾದಚೇತಯಮಾನೋಽಚೇತನ ಏವ ಸ್ಯಾತ್. ಜ್ಞಾನಞ್ಚ ಯದಿ ಜ್ಞಾನಿನೋಽರ್ಥಾಂತರಭೂತಂ ತದಾ ತತ್ಕರ್ತ್ರಂಶಮಂತರೇಣ ದೇವದತ್ತರಹಿತಪರಶುವತ್ತತ್ಕರ್ತೃತ್ವವ್ಯಾಪಾರಾಸಮರ್ಥತ್ವಾದಚೇತಯಮಾನಮಚೇತನಮೇವ ಸ್ಯಾತ್. ನ ಚ ಜ್ಞಾನಜ್ಞಾನಿನೋ– ರ್ಯುತಸಿದ್ಧಯೋಸ್ಸಂಯೋಗೇನ ಚೇತನತ್ವಂ ದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ನಿರ್ವಿಶೇಷಸ್ಯ ಗುಣಾನಾಂ ನಿರಾಶ್ರಯಾಣಾಂ ಶೂನ್ಯತ್ವಾದಿತಿ.. ೪೮..

-----------------------------------------------------------------------------

ಟೀಕಾಃ– ದ್ರವ್ಯ ಔರ ಗುಣೋಂಕೋ ಅರ್ಥಾನ್ತರಪನಾ ಹೋ ತೋ ಯಹ [ನಿಮ್ನಾನುಸಾರ] ದೋಷ ಆಯೇಗಾ.

ಯದಿ ಜ್ಞಾನೀ [–ಆತ್ಮಾ] ಜ್ಞಾನಸೇ ಅರ್ಥಾನ್ತರಭೂತ ಹೋ ತೋ [ಆತ್ಮಾ] ಅಪನೇ ಕರಣ–ಅಂಶ ಬಿನಾ, ಕುಲ್ಹಾಡೀ ರಹಿತ ದೇವದತ್ತಕೀ ಭಾಂತಿ, ೧ಕರಣಕಾ ವ್ಯಾಪಾರ ಕರನೇಮೇಂ ಅಸಮರ್ಥ ಹೋನೇಸೇ ನಹೀಂ ಚೇತತಾ [–ಜಾನತಾ] ಹುಆ ಅಚೇತನ ಹೀ ಹೋಗಾ. ಔರ ಯದಿ ಜ್ಞಾನ ಜ್ಞಾನೀಸೇ [–ಆತ್ಮಾಸೇ] ಅರ್ಥಾನ್ತರಭೂತ ಹೋ ತೋ ಜ್ಞಾನ ಅಪನೇ ಕರ್ತೃ–ಅಂಶಕೇ ಬಿನಾ, ದೇವದತ್ತ ರಹಿತ ಕುಲ್ಹಾಡೀಕೀ ಭಾಂತಿ, ಅಪನೇ ೨ಕರ್ತಾಕಾ ವ್ಯಾಪಾರ ಕರನೇಮೇಂ ಅಸಮರ್ಥ ಹೋನೇಸೇ ನಹೀಂ ಚೇತತಾ [–ಜಾನತಾ] ಹುಆ ಅಚೇತನ ಹೀ ಹೋಗಾ. ಪುನಶ್ಚ, ೩ಯುತಸಿದ್ಧ ಐಸೇ ಜ್ಞಾನ ಔರ ಜ್ಞಾನೀಕೋ [–ಜ್ಞಾನ ಔರ ಆತ್ಮಾಕೋ] ಸಂಯೋಗಸೇ ಚೇತನಪನಾ ಹೋ ಐಸಾ ಭೀ ನಹೀಂ ಹೈ, ಕ್ಯೋಂಕಿ ನಿರ್ವಿಶೇಷ ದ್ರವ್ಯ ಔರ ನಿರಾಶ್ರಯ ಗುಣ ಶೂನ್ಯ ಹೋತೇ ಹೈಂ.. ೪೮.. -------------------------------------------------------------------------- ೧. ಕರಣಕಾ ವ್ಯಾಪಾರ = ಸಾಧನಕಾ ಕಾರ್ಯ. [ಆತ್ಮಾ ಕರ್ತಾ ಹೈ ಔರ ಜ್ಞಾನ ಕರಣ ಹೈ. ಯದಿ ಆತ್ಮಾ ಜ್ಞಾನಸೇ ಭಿನ್ನ ಹೀ ಹೋ ತೋ

೨. ಕರ್ತಾಕಾ ವ್ಯಾಪಾರ = ಕರ್ತಾಕಾ ಕಾರ್ಯ. [ಜ್ಞಾನ ಕರಣ ಹೈೇ ಔರ ಆತ್ಮಾ ಕರ್ತಾ ಹೈ. ಯದಿ ಜ್ಞಾನ ಆತ್ಮಾಸೇ ಭಿನ್ನ ಹೀ ಹೋ ತೋ

೩. ಯುತಸಿದ್ಧ = ಜುಡಕರ ಸಿದ್ಧ ಹುಏ; ಸಮವಾಯಸೇ–ಸಂಯೋಗಸೇ ಸಿದ್ಧ ಹುಏ. [ಜಿಸ ಪ್ರಕಾರ ಲಕಡೀ ಔರ ಮನುಷ್ಯ ಪೃಥಕ್ ಹೋನೇ

Page 89 of 264
PDF/HTML Page 118 of 293
single page version

ಕಹಾನಜೈನಶಾಸ್ತ್ರಮಾಲಾ] ಷಡ್ದ್ರವ್ಯ–ಪಂಚಾಸ್ತಿಕಾಯವರ್ಣನ

ಜ್ಞಾನಜ್ಞಾನಿನೋಃ ಸಮವಾಯಸಂಬಂಧನಿರಾಸೋಽಯಮ್.

ನ ಖಲುಜ್ಞಾನಾದರ್ಥಾನ್ತರಭೂತಃ ಪುರುಷೋ ಜ್ಞಾನಸಮವಾಯಾತ್ ಜ್ಞಾನೀ ಭವತೀತ್ಯುಪಪನ್ನಮ್. ಸ ಖಲು ಜ್ಞಾನಸಮವಾಯಾತ್ಪೂರ್ವಂ ಕಿಂ ಜ್ಞಾನೀ ಕಿಮಜ್ಞಾನೀ? ಯದಿ ಜ್ಞಾನೀ ತದಾ ಜ್ಞಾನಸಮವಾಯೋ ನಿಷ್ಫಲಃ. ಅಥಾಜ್ಞಾನೀ ತದಾ ಕಿಮಜ್ಞಾನಸಮವಾಯಾತ್, ಕಿಮಜ್ಞಾನೇನ ಸಹೈಕತ್ವಾತ್? ನ ತಾವದಜ್ಞಾನಸಮವಾಯಾತ್; ಅಜ್ಞಾನಿನೋ ಹ್ಯಜ್ಞಾನಸಮವಾಯೋ ನಿಷ್ಫಲಃ, ಜ್ಞಾನಿತ್ವಂ ತು ಜ್ಞಾನಸಮವಾಯಾಭಾವಾನ್ನಾಸ್ತ್ಯೇವ. ತತೋಽಜ್ಞಾನೀತಿ ವಚನಮಜ್ಞಾನೇನ ಸಹೈಕತ್ವಮವಶ್ಯಂ -----------------------------------------------------------------------------

[ಸಮವಾಯಾತ್] ಸಮವಾಯಸೇ [ಜ್ಞಾನೀ] ಜ್ಞಾನೀ ಹೋತಾ ಹೈ [ನ ಹಿ] ಐಸಾ ವಾಸ್ತವಮೇಂ ನಹೀಂ ಹೈ. [ಅಜ್ಞಾನೀ] ‘ಅಜ್ಞಾನೀ’ [ಇತಿ ಚ ವಚನಮ್] ಐಸಾ ವಚನ [ಏಕತ್ವಪ್ರಸಾಧಕಂ ಭವತಿ] [ಗುಣ–ಗುಣೀಕೇ] ಏಕತ್ವಕೋ ಸಿದ್ಧ ಕರತಾ ಹೈ.

ಜ್ಞಾನಸೇ ಅರ್ಥಾನ್ತರಭೂತ ಆತ್ಮಾ ಜ್ಞಾನಕೇ ಸಮವಾಯಸೇ ಜ್ಞಾನೀ ಹೋತಾ ಹೈ ಐಸಾ ಮಾನನಾ ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಯೋಗ್ಯ ನಹೀಂ ಹೈ. [ಆತ್ಮಾಕೋ ಜ್ಞಾನಕೇ ಸಮವಾಯಸೇ ಜ್ಞಾನೀ ಹೋನಾ ಮಾನಾ ಜಾಯೇ ತೋ ಹಮ ಪೂಛತೇ ಹೈಂ ಕಿ] ವಹ [–ಆತ್ಮಾ] ಜ್ಞಾನಕಾ ಸಮವಾಯ ಹೋನೇಸೇ ಪಹಲೇ ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಜ್ಞಾನೀ ಹೈ ಕಿ ಅಜ್ಞಾನೀ? ಯದಿ ಜ್ಞಾನೀ ಹೈ [ಐಸಾ ಕಹಾ ಜಾಯೇ] ತೋ ಜ್ಞಾನಕಾ ಸಮವಾಯ ನಿಷ್ಫಲ ಹೈ. ಅಬ ಯದಿ ಅಜ್ಞಾನೀ ಹೈ [ಐಸಾ ಕಹಾ ಜಾಯೇ] ತೋ [ಪೂಛತೇ ಹೈಂ ಕಿ] ಅಜ್ಞಾನಕೇ ಸಮವಾಯಸೇ ಅಜ್ಞಾನೀ ಹೈ ಕಿ ಅಜ್ಞಾನಕೇ ಸಾಥ ಏಕತ್ವಸೇ ಅಜ್ಞಾನೀ ಹೈ? ಪ್ರಥಮ, ಅಜ್ಞಾನಕೇ ಸಮವಾಯಸೇ ಅಜ್ಞಾನೀ ಹೋ ನಹೀಂ ಸಕತಾ; ಕ್ಯೋಂಕಿ ಅಜ್ಞಾನೀಕೋ ಅಜ್ಞಾನಕಾ ಸಮವಾಯ ನಿಷ್ಫಲ ಹೈ ಔರ ಜ್ಞಾನೀಪನಾ ತೋ ಜ್ಞಾನಕೇ ಸಮವಾಯಕಾ ಅಭಾವ ಹೋನೇಸೇ ಹೈ ಹೀ ನಹೀಂಂ. ಇಸಲಿಯೇ ‘ಅಜ್ಞಾನೀ’ ಐಸಾ ವಚನ ಅಜ್ಞಾನಕೇ ಸಾಥ ಏಕತ್ವಕೋ ಅವಶ್ಯ ಸಿದ್ಧ ಕರತಾ ಹೀ ಹೈ. ಔರ ಇಸ ಪ್ರಕಾರ ಅಜ್ಞಾನಕೇ ಸಾಥ ಏಕತ್ವ ಸಿದ್ಧ ಹೋನೇಸೇ ಜ್ಞಾನಕೇ ಸಾಥ ಭೀ ಏಕತ್ವ ಅವಶ್ಯ ಸಿದ್ಧ ಹೋತಾ ಹೈ. --------------------------------------------------------------------------

Page 90 of 264
PDF/HTML Page 119 of 293
single page version

೯೦

ಸಾಧಯತ್ಯೇವ. ಸಿದ್ಧೇ ಚೈವಮಜ್ಞಾನೇನ ಸಹೈಕತ್ವೇ ಜ್ಞಾನೇನಾಪಿ ಸಹೈಕತ್ವಮವಶ್ಯಂ ಸಿಧ್ಯತೀತಿ.. ೪೯..

-----------------------------------------------------------------------------

ಭಾವಾರ್ಥಃ– ಆತ್ಮಾಕೋ ಔರ ಜ್ಞಾನಕೋ ಏಕತ್ವ ಹೈ ಐಸಾ ಯಹಾಂ ಯುಕ್ತಿಸೇ ಸಮಝಾಯಾ ಹೈ.

ಪ್ರಶ್ನಃ– ಛದ್ಮಸ್ಥದಶಾಮೇಂ ಜೀವಕೋ ಮಾತ್ರ ಅಲ್ಪಜ್ಞಾನ ಹೀ ಹೋತಾ ಹೈ ಔರ ಕೇವಲೀದಶಾಮೇಂ ತೋ ಪರಿಪೂರ್ಣ ಜ್ಞಾನ– ಕೇವಲಜ್ಞಾನ ಹೋತಾ ಹೈ; ಇಸಲಿಯೇ ವಹಾಂ ತೋ ಕೇವಲೀಭಗವಾನಕೋ ಜ್ಞಾನಕಾ ಸಮವಾಯ [–ಕೇವಲಜ್ಞಾನಕಾ ಸಂಯೋಗ] ಹುಆ ನ?

ಉತ್ತರಃ– ನಹೀಂ, ಐಸಾ ನಹೀಂ ಹೈ. ಜೀವಕೋ ಔರ ಜ್ಞಾನಗುಣಕೋ ಸದೈವ ಏಕತ್ವ ಹೈ, ಅಭಿನ್ನತಾ ಹೈ. ಛದ್ಮಸ್ಥದಶಾಮೇಂ ಭೀ ಉಸ ಅಭಿನ್ನ ಜ್ಞಾನಗುಣಮೇಂ ಶಕ್ತಿರೂಪಸೇ ಕೇವಲಜ್ಞಾನ ಹೋತಾ ಹೈ. ಕೇವಲೀದಶಾಮೇಂ, ಉಸ ಅಭಿನ್ನ ಜ್ಞಾನಗುಣಮೇಂ ಶಕ್ತಿರೂಪಸೇ ಸ್ಥಿತ ಕೇವಲಜ್ಞಾನ ವ್ಯಕ್ತ ಹೋತಾ ಹೈ; ಕೇವಲಜ್ಞಾನ ಕಹೀಂ ಬಾಹರಸೇ ಆಕರ ಕೇವಲೀಭಗವಾನಕೇ ಆತ್ಮಾಕೇ ಸಾಥ ಸಮವಾಯಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತಾ ಹೋ ಐಸಾ ನಹೀಂ ಹೈ. ಛದ್ಮಸ್ಥದಶಾಮೇಂ ಔರ ಕೇವಲೀದಶಾಮೇಂ ಜೋ ಜ್ಞಾನಕಾ ಅನ್ತರ ದಿಖಾಈ ದೇತಾ ಹೈ ವಹ ಮಾತ್ರ ಶಕ್ತಿ–ವ್ಯಕ್ತಿರೂಪ ಅನ್ತರ ಸಮಝನಾ ಚಾಹಿಯೇ.. ೪೯..

ಅನ್ವಯಾರ್ಥಃ– [ಸಮವರ್ತಿತ್ವಂ ಸಮವಾಯಃ] ಸಮವರ್ತೀಪನಾ ವಹ ಸಮವಾಯ ಹೈ; [ಅಪೃಥಗ್ಭೂತತ್ವಮ್] ವಹೀ, ಅಪೃಥಕ್ಪನಾ [ಚ] ಔರ [ಅಯುತಸಿದ್ಧತ್ವಮ್] ಅಯುತಸಿದ್ಧಪನಾ ಹೈ. [ತಸ್ಮಾತ್] ಇಸಲಿಯೇ [ದ್ರವ್ಯಗುಣಾನಾಮ್] ದ್ರವ್ಯ ಔರ ಗುಣೋಂಕೀ [ಅಯುತಾ ಸಿದ್ಧಿಃ ಇತಿ] ಅಯುತಸಿದ್ಧಿ [ನಿರ್ದಿಷ್ಟಾ] [ಜಿನೋಂನೇ] ಕಹೀ ಹೈ. --------------------------------------------------------------------------

Page 91 of 264
PDF/HTML Page 120 of 293
single page version

ಕಹಾನಜೈನಶಾಸ್ತ್ರಮಾಲಾ] ಷಡ್ದ್ರವ್ಯ–ಪಂಚಾಸ್ತಿಕಾಯವರ್ಣನ

ದ್ರವ್ಯಗುಣಾನಾಮೇಕಾಸ್ತಿತ್ವನಿರ್ವೃತ್ತಿತ್ವಾದನಾದಿರನಿಧನಾ ಸಹವೃತ್ತಿರ್ಹಿ ಸಮವರ್ತಿತ್ವಮ್; ಸ ಏವ ಸಮವಾಯೋ ಜೈನಾನಾಮ್; ತದೇವ ಸಂಜ್ಞಾದಿಭ್ಯೋ ಭೇದೇಽಪಿ ವಸ್ತುತ್ವೇನಾಭೇದಾದಪೃಥಗ್ಭೂತತ್ವಮ್; ತದೇವ ಯುತಸಿದ್ಧಿ– ನಿಬಂಧನಸ್ಯಾಸ್ತಿತ್ವಾನ್ತರಸ್ಯಾಭಾವಾದಯುತಸಿದ್ಧತ್ವಮ್. ತತೋ ದ್ರವ್ಯಗುಣಾನಾಂ ಸಮವರ್ತಿತ್ವಲಕ್ಷಣಸಮವಾಯಭಾಜಾಮ– ಯುತಸಿದ್ಧಿರೇವ, ನ ಪೃಥಗ್ಭೂತತ್ವಮಿತಿ.. ೫೦..

-----------------------------------------------------------------------------

ದ್ರವ್ಯ ಔರ ಗುಣ ಏಕ ಅಸ್ತಿತ್ವಸೇ ರಚಿತ ಹೈಂ ಉನಕೀ ಜೋ ಅನಾದಿ–ಅನನ್ತ ಸಹವೃತ್ತಿ [–ಏಕ ಸಾಥ ರಹನಾ] ವಹ ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಸಮವರ್ತೀಪನಾ ಹೈ; ವಹೀ, ಜೈನೋಂಕೇ ಮತಮೇಂ ಸಮವಾಯ ಹೈ; ವಹೀ, ಸಂಜ್ಞಾದಿ ಭೇದ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ [–ದ್ರವ್ಯ ಔರ ಗುಣೋಂಕೋ ಸಂಜ್ಞಾ– ಲಕ್ಷಣ–ಪ್ರಯೋಜನ ಆದಿಕೀ ಅಪೇಕ್ಷಾಸೇ ಭೇದ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ] ವಸ್ತುರೂಪಸೇ ಅಭೇದ ಹೋನೇಸೇ ಅಪೃಥಕ್ಪನಾ ಹೈ; ವಹೀ, ಯುತಸಿದ್ಧಿಕೇ ಕಾರಣಭೂತ ೧ಅಸ್ತಿತ್ವಾನ್ತರಕಾ ಅಭಾವ ಹೋನೇಸೇ ಅಯುತಸಿದ್ಧಪನಾ ಹೈ. ಇಸಲಿಯೇ ೨ಸಮವರ್ತಿತ್ವಸ್ವರೂಪ ಸಮವಾಯವಾಲೇ ದ್ರವ್ಯ ಔರ ಗುಣೋಂಕೋ ಅಯುತಸಿದ್ಧಿ ಹೀ ಹೈ, ಪೃಥಕ್ಪನಾ ನಹೀಂ ಹೈ.. ೫೦.. -------------------------------------------------------------------------- ೧. ಅಸ್ತಿತ್ವಾನ್ತರ = ಭಿನ್ನ ಅಸ್ತಿತ್ವ. [ಯುತಸಿದ್ಧಿಕಾ ಕಾರಣ ಭಿನ್ನ–ಭಿನ್ನ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಹೈ. ಲಕಡೀ ಔರ ಲಕಡೀವಾಲೇಕೀ ಭಾಂತಿ

೨. ಸಮವಾಯಕಾ ಸ್ವರೂಪ ಸಮವರ್ತೀಪನಾ ಅರ್ಥಾತ್ ಅನಾದಿ–ಅನನ್ತ ಸಹವೃತ್ತಿ ಹೈ. ದ್ರವ್ಯ ಔರ ಗುಣೋೇಂಕೋ ಐಸಾ ಸಮವಾಯ [ಅನಾದಿ–