Page 152 of 264
PDF/HTML Page 181 of 293
single page version

௧௫௨

இஹ ஹி ஜீவைஃ ஸ்பர்ஶநரஸநத்ராணசக்ஷுர்பிரிந்த்ரியைஸ்தத்விஷயபூதாஃ ஸ்பர்ஶரஸகஂதவர்ணஸ்வபாவா அர்தா க்ருஹ்யஂதே.ஃ. ஶ்ரோத்ரேந்த்ரியேண து த ஏவ தத்விஷயஹேதுபூதஶப்தாகாரபரிணதா க்ருஹ்யஂதே. தே கதாசித்ஸ்தூல– ஸ்கஂதத்வமாபந்நாஃ கதாசித்ஸூக்ஷ்மத்வமாபந்நாஃ கதாசித்பரமாணுத்வமாபந்நாஃ இந்த்ரியக்ரஹணயோக்யதாஸத்பாவாத் க்ருஹ்யமாணா அக்ருஹ்யமாணா வா மூர்தா இத்யுச்யஂதே. ஶேஷமிதரத் ஸமஸ்தமப்யர்தஜாதஂ ஸ்பர்ஶரஸ– கஂதவர்ணாபாவஸ்வபாவமிந்த்ரியக்ரஹணயோக்யதாயா அபாவாதமூர்தமித்யுச்யதே. சித்தக்ரஹணயோக்யதாஸத்பாவ– பாக்பவதி ததுபயமபி, சிதஂ, ஹ்யநியதவிஷயமப்ராப்யகாரி மதிஶ்ருதஜ்ஞாநஸாதநீபூதஂ மூர்தமமூர்தஂ ச ஸமாததாதீதி.. ௯௯..

-----------------------------------------------------------------------------

டீகாஃ– யஹ, மூர்த ஔர அமூர்தகே லக்ஷணகா கதந ஹை.

இஸ லோகமேஂ ஜீவோஂ த்வாரா ஸ்பர்ஶநேந்த்ரிய, ரஸநேந்த்ரிய, த்ராணேந்த்ரிய ஔர சக்ஷுரிந்த்ரிய த்வாரா உநகே [–உந இந்த்ரியோஂகே] விஷயபூத, ஸ்பர்ஶ–ரஸ–கஂத–வர்ணஸ்வபாவவாலே பதார்த [–ஸ்பர்ஶ, ரஸ, கஂத ஔர வர்ண ஜிநகா ஸ்வபாவ ஹை ஐஸே பதார்த] க்ரஹண ஹோதே ஹைஂ [–ஜ்ஞாத ஹோதே ஹைஂ]; ஔர ஶ்ரோத்ரேந்த்ரிய த்வாரா வஹீ பதார்த உஸகே [ஶ்ரோத்ரைந்த்ரியகே] ௧விஷயஹேதுபூத ஶப்தாகார பரிணமித ஹோதே ஹுஏ க்ரஹண ஹோதே ஹைஂ. வே [வே பதார்த], கதாசித் ஸ்தூலஸ்கந்தபநேகோ ப்ராப்த ஹோதே ஹுஏ, கதாசித் ஸூக்ஷ்மத்வகோ [ஸூக்ஷ்மஸ்கஂதபநேகோ] ப்ராப்த ஹோதே ஹுஏ ஔர கதாசித் பரமாணுபநேகோ ப்ராப்த ஹோதே ஹுஏ இந்த்ரியோஂ த்வாரா க்ரஹண ஹோதே ஹோஂ யா ந ஹோதே ஹோஂ, இந்த்ரியோஂ த்வாரா க்ரஹண ஹோநேகீ யோக்யதாகா [ஸதைவ] ஸத்பாவ ஹோநேஸே ‘மூர்த’ கஹலாதே ஹைஂ.

ஸ்பர்ஶ–ரஸ–கஂத–வர்ணகா அபாவ ஜிஸகா ஸ்வபாவ ஹை ஐஸா ஶேஷ அந்ய ஸமஸ்த பதார்தஸமூஹ இீநத்ரயோஂ த்வாரா க்ரஹண ஹோநேகீ யோக்யதாகே அபாவகே காரண ‘அமூர்த’ கஹலாதா ஹை.

வே தோநோஂ [–பூர்வோக்த தோநோஂ ப்ரகாரகே பதார்த] சித்த த்வாரா க்ரஹண ஹோநேகீ யோக்யதாகே ஸத்பாவவாலே ஹைஂ; சித்த– ஜோ கி ௨ அநியத விஷயவாலா, ௩அஜ்ஜாப்யகாரீ ஔர மதிஶ்ருதஜ்ஞாநகே ஸாதநபூத [–மதிஜ்ஞாந ததா ஶ்ருதஜ்ஞாநமேஂ நிமித்தபூத] ஹை வஹ–மூர்த ததா அமூர்தகோ க்ரஹண கரதா ஹை [–ஜாநதா ஹை].. ௯௯..

இஸ ப்ரகார சூலிகா ஸமாப்த ஹுஈ. -------------------------------------------------------------------------- ௪. உந ஸ்பர்ஶ–ரஸ–கஂத–வர்ணஸவபாவவாலே பதார்தோஹகோ [அர்தாத் புத்கலோஂகோ] ஶ்ரோத்ரைந்த்ரியகே விஷய ஹோநேமேஂ ஹேதுபூத

௫. அநியத=அநிஶ்சித. [ஜிஸ ப்ரகார பா஁ச இந்த்ரியோமேஂஸே ப்ரதயேக இந்த்ரியகா விஷய நியத ஹை உஸ ப்ரகார மநகா

௬. அஜ்ஜாப்யகாரீ=ஜ்ஞேய விஷயோஂகா ஸ்பர்ஶ கியே பிநா கார்ய கரநேவாலா யஜாநநேவாலா. [மந ஔர சக்ஷு அஜ்ஜாப்யகாரீ

Page 153 of 264
PDF/HTML Page 182 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந

அத காலத்ரவ்யவ்யாக்யாநம்.

வ்யவஹாரகாலஸ்ய நிஶ்சயகாலஸ்ய ச ஸ்வரூபாக்யாநமேதத்.

த்த்ர க்ரமாநுபாதீ ஸமயாக்யஃ பர்யாயோ வ்யவஹாரகாலஃ, ததாதாரபூதஂ த்ரவ்யஂ நிஶ்சயகாலஃ. த்த்ர வ்யவஹாரகாலோ நிஶ்சயகாலபர்யாயரூபோபி ஜீவபுத்கலாநாஂ பரிணாமேநாவச்சித்யமாநத்வாத்தத்பரிணாமபவ இத்யுபகீயதே, ஜீவபுத்கலாநாஂ பரிணாமஸ்து பஹிரங்கநிமித்தபூதத்ரவ்யகாலஸத்பாவே ஸதி ஸஂபூதத்வாத்ர்ரவ்ய– ----------------------------------------------------------------------------

அந்வயார்தஃ– [காலஃ பரிணாமபவஃ] கால பரிணாமஸே உத்பந்ந ஹோதா ஹை [அர்தாத் வ்யவஹாரகால கா மாப ஜீவ–புத்கலோஂகே பரிணாம த்வாரா ஹோதா ஹை]; [பரிணாமஃ த்ரவ்யகாலஸஂபூதஃ] பரிணாம த்ரவ்யகாலஸே உத்பந்ந ஹோதா ஹை.– [த்வயோஃ ஏஷஃ ஸ்வபாவஃ] யஹ, தோநோஂகா ஸ்வபாவ ஹை. [காலஃ க்ஷணபுங்குரஃ நியதஃ] கால க்ஷணபஂகுர ததா நித்ய ஹை.

டீகாஃ– யஹ, வ்யவஹாரகால ததா நிஶ்சயகாலகே ஸ்வரூபகா கதந ஹை.

வஹா஁, ‘ஸமய’ நாமகீ ஜோ க்ரமிக பர்யாய ஸோ வ்யவஹாரகால ஹை; உஸகே ஆதாரபூத த்ரவ்ய வஹ நிஶ்சயகால ஹை.

வஹா஁, வ்யவஹாரகால நிஶ்சயகாலகீ பர்யாயரூப ஹோநே பர பீ ஜீவ–புத்கலோஂகே பரிணாமஸே மாபா ஜாதா ஹை – ஜ்ஞாத ஹோதா ஹை இஸலியே ‘ஜீவ–புத்கலோஂகே பரிணாமஸே உத்பந்ந ஹோநேவாலா’ கஹலாதா ஹை; ஔர ஜீவ–புத்கலோஂகே பரிணாம பஹிரஂக–நிமித்தபூத த்ரவ்யகாலகே ஸத்பாவமேஂ உத்பந்ந ஹோநேகே காரண ‘த்ரவ்யகாலஸே உத்பந்ந ஹோநேவாலே’ கஹலாதே ஹைஂ. வஹா஁ தாத்பர்ய யஹ ஹை கி – வ்யவஹாரகால ஜீவ–புத்கலோஂகே பரிணாம த்வாரா --------------------------------------------------------------------------

Page 154 of 264
PDF/HTML Page 183 of 293
single page version

௧௫௪

காலஸஂபூத இத்யபிதீயதே. தத்ரேதஂ தாத்பர்யஂ–வ்யவஹாரகாலோ ஜீவபுத்கலபரிணாமேந நிஶ்சீயதே, நிஶ்சய– காலஸ்து தத்பரிணாமாந்யதாநுபபத்த்யேதி. தத்ர க்ஷணபங்கீ வ்யவஹாரகாலஃ ஸூக்ஷ்மபர்யாயஸ்ய தாவந்மாத்ரத்வாத், நித்யோ நிஶ்சயகாலஃ ககுணபர்யாயாதாரத்ரவ்யத்வேந ஸர்வதைவாவிநஶ்வரத்வாதிதி.. ௧௦௦..

----------------------------------------------------------------------------- நிஶ்சித ஹோதா ஹை; ஔர நிஶ்சயகால ஜீவ–புத்கலோஂகே பரிணாமகீ அந்யதா அநுபபத்தி த்வாரா [அர்தாத் ஜீவ–புத்கலோஂகே பரிணாம அந்ய ப்ரகாரஸே நஹீஂ பந ஸகதே இஸலியே] நிஶ்சித ஹோதா ஹை.

வஹா஁, வ்யவஹாரகால க்ஷணபஂகீ ஹை, க்யோஂகி ஸூக்ஷ்ம பர்யாய மாத்ர உதநீ ஹீ [–க்ஷணமாத்ர ஜிதநீ ஹீ, ஸமயமாத்ர ஜிதநீ ஹீ] ஹை; நிஶ்சயகால நித்ய ஹை, க்யோஂகி வஹ அபநே குண–பர்யாயோஂகே ஆதாரபூத த்ரவ்யரூபஸே ஸதைவ அவிநாஶீ ஹை.. ௧௦௦..

அந்வயார்தஃ– [காலஃ இதி ச வ்யபதேஶஃ] ‘கால’ ஐஸா வ்யபதேஶ [ஸத்காவப்ரரூபகஃ] ஸத்பாவகா ப்ரரூபக ஹை இஸலியே [நித்யஃ பவதி] கால [நிஶ்சயகால] நித்ய ஹை. [உத்பந்நத்வஂஸீ அபரஃ] உத்பந்நத்வஂஸீ ஐஸா ஜோ தூஸரா கால [அர்தாத் உத்பந்ந ஹோதே ஹீ நஷ்ட ஹோநேவாலா ஜோ வ்யவஹாரகால] வஹ [தீர்தாஂதரஸ்தாயீ] [க்ஷணிக ஹோநே பர பீ ப்ரவாஹஅபேக்ஷாஸே] தீர்த ஸ்திதிகா பீ [கஹா ஜாதா] ஹை. -------------------------------------------------------------------------- க்ஷணபஂகீ=ப்ரதி க்ஷண நஷ்ட ஹோநேவாலா; ப்ரதிஸமய ஜிஸகா த்வஂஸ ஹோதா ஹை ஐஸா; க்ஷணபஂகுர; க்ஷணிக.

Page 155 of 264
PDF/HTML Page 184 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந

நித்யக்ஷணிகத்வேந காலவிபாகக்யாபநமேதத்.

யோ ஹி த்ரவ்யவிஶேஷஃ ‘அயஂ காலஃ, அயஂ காலஃ’ இதி ஸதா வ்யபதிஶ்யதே ஸ கலு ஸ்வஸ்ய ஸத்பாவமாவேதயந் பவதி நித்யஃ. யஸ்து புநருத்பந்நமாத்ர ஏவ ப்ரத்வஂஸ்யதே ஸ கலு தஸ்யைவ த்ரவ்யவிஶேஷஸ்ய ஸமயாக்யஃ பர்யாய இதி. ஸ தூத்ஸஂகிதக்ஷணபஂகோப்யுபதர்ஶித–ஸ்வஸஂதாநோ நயபலாத்ரீர்தாதரஸ்தாய்யுபகீயமாநோ ந துஷ்யதி; ததோ ந கல்வாவலிகாபல்யோபம–ஸாகரோபமாதிவ்யவஹாரோ விப்ரதிஷித்யதே. ததத்ர நிஶ்சயகாலோ நித்யஃ த்ரவ்யரூபத்வாத், வ்யவஹாரகாலஃ க்ஷணிகஃ பர்யாயரூபத்வாதிதி.. ௧௦௧..

-----------------------------------------------------------------------------

‘யஹ கால ஹை, யஹ கால ஹை’ ஐஸா கரகே ஜிஸ த்ரவ்யவிஶேஷகா ஸதைவ வ்யபதேஶ [நிர்தேஶ, கதந] கியா ஜாதா ஹை, வஹ [த்ரவ்யவிஶேஷ அர்தாத் நிஶ்சயகாலரூப காஸ த்ரவ்ய] ஸசமுச அபநே ஸத்பாவகோ ப்ரகட கரதா ஹுஆ நித்ய ஹை; ஔர ஜோ உத்பந்ந ஹோதே ஹீ நஷ்ட ஹோதா ஹை, வஹ [வ்யவஹாரகால] ஸசமுச உஸீ த்ரவ்யவிஶேஷகீ ‘ஸமய’ நாமக பர்யாய ஹை. வஹ க்ஷணபஂகுர ஹோநே பர பீ அபநீ ஸஂததிகோ [ப்ரவாஹகோ] தர்ஶாதா ஹை இஸலியே உஸே நயகே பலஸே ‘தீர்க கால தக டிகநேவாலா’ கஹநேமேஂ தோஷ நஹீஂ ஹை; இஸலியே ஆவலிகா, பல்யோபம, ஸாகரோபம இத்யாதி வ்யவஹாரகா நிஷேத நஹீஂ கியா ஜாதா.

இஸ ப்ரகார யஹா஁ ஐஸா கஹா ஹை கி–நிஶ்சயகால த்ரவ்யரூப ஹோநேஸே நித்ய ஹை, வ்யவஹாரகால பர்யாயரூப ஹோநேஸே க்ஷணிக ஹை.. ௧௦௧..

--------------------------------------------------------------------------

Page 156 of 264
PDF/HTML Page 185 of 293
single page version

௧௫௬

காலஸ்ய த்ரவ்யாஸ்திகாயத்வவிதிப்ரதிஷேதவிதாநமேதத்.

யதா கலு ஜீவபுத்கலதர்மாதர்மாகாஶாநி ஸகலத்ரவ்யலக்ஷணஸத்பாவாத்ர்ரவ்யவ்யபதேஶபாஞ்ஜி பவந்தி, ததா காலோபி. இத்யேவஂ ஷட்த்ரவ்யாணி. கிஂது யதா ஜீவபுத்கலதர்மாதர்மாகாஶாநாஂ த்வயாதிப்ரதேஶலக்ஷணத்வமஸ்தி அஸ்திகாயத்வஂ, ந ததா லோகாகாஶப்ரதேஶஸஂக்யாநாமபி காலாணூநாமேக–ப்ரதேஶத்வாதஸ்த்யஸ்திகாயத்வம். அத ஏவ ச பஞ்சாஸ்திகாயப்ரகரணே ந ஹீஹ முக்யத்வேநோபந்யஸ்தஃ காலஃ. ஜீவபுத்கலபரிணாமாவச்சித்யமாநபர்யாயத்வேந தத்பரிணாமாந்யதாநுபபத்யாநுமீயமாநத்ரவ்யத்வேநா– த்ரைவாஂதர்பாவிதஃ.. ௧௦௨..

-----------------------------------------------------------------------------

டீகாஃ– யஹ, காலகோ த்ரவ்யபநேகே விதாநகா ஔர அஸ்திகாயபநேகே நிஷேதகா கதந ஹை [அர்தாத் காலகோ த்ரவ்யபநா ஹை கிந்து அஸ்திகாயபநா நஹீஂஂ ஹை ஐஸா யஹா஁ கஹா ஹை].

ஜிஸ ப்ரகார வாஸ்தவமேஂ ஜீவ, புத்கல, தர்ம, அதர்ம ஔர ஆகாஶகோ த்ரவ்யகே ஸமஸ்த லக்ஷணோஂகா ஸத்பாவ ஹோநேஸே வே ‘த்ரவ்ய’ ஸஂஜ்ஞாகோ ப்ராப்த கரதே ஹைஂ, உஸீ ப்ரகார கால பீ [உஸே த்ரவ்யகே ஸமஸ்த லக்ஷணோஂகா ஸத்பாவ ஹோநேஸே] ‘த்ரவ்ய’ ஸஂஜ்ஞாகோ ப்ராப்த கரதா ஹை. இஸ ப்ரகார சஹ த்ரவ்ய ஹைஂ. கிந்து ஜிஸ ப்ரகார ஜீவ, புத்கல, தர்ம, அதர்ம ஔர ஆகாஶகோ ௧த்வி–ஆதி ப்ரதேஶ ஜிஸகா லக்ஷண ஹை ஐஸா அஸ்திகாயபநா ஹை, உஸ ப்ரகார காலாணுஓஂகோ– யத்யபி உநகீ ஸஂக்யா லோகாகாஶகே ப்ரதேஶோஂஂ ஜிதநீ [அஸஂக்ய] ஹை ததாபி – ஏகப்ரதேஶீபநேகே காரண அஸ்திகாயபநா நஹீஂ ஹை. ஔர ஐஸா ஹோநேஸே ஹீ [அர்தாத் கால அஸ்திகாய ந ஹோநேஸே ஹீ] யஹா஁ பஂசாஸ்திகாயகே ப்ரகரணமேஂ முக்யரூபஸே காலகா கதந நஹீஂ கியா கயா ஹை; [பரந்து] ஜீவ–புத்கலோஂகே பரிணாம த்வாரா ஜோ ஜ்ஞாத ஹோதீ ஹை – மாபீ ஜாதீ ஹை ஐஸீ உஸகீ பர்யாய ஹோநேஸே ததா ஜீவ–புத்கலோஂகே பரிணாமகீ அந்யதா அநுபபத்தி த்வாரா ஜிஸகா அநுமாந ஹோதா ஹை ஐஸா வஹ த்ரவ்ய ஹோநேஸே உஸே யஹா஁ ௨அந்தர்பூத கியா கயா ஹை.. ௧௦௨..

இஸ ப்ரகார காலத்ரவ்யகா வ்யாக்யாந ஸமாப்த ஹுஆ. -------------------------------------------------------------------------- ௧. த்வி–ஆதி=தோ யா அதிக; தோ ஸே லேகர அநந்த தக. ௨. அந்தர்பூத கரநா=பீதர ஸமா லேநா; ஸமாவிஷ்ட கரநா; ஸமாவேஶ கரநா [இஸ ‘பஂசாஸ்திகாயஸஂக்ரஹ நாமக ஶாஸ்த்ரமேஂ

Page 157 of 264
PDF/HTML Page 186 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந

ததவபோதபலபுரஸ்ஸரஃ பஞ்சாஸ்திகாயவ்யாக்யோபஸஂஹாரோயம்.

ந கலு காலகலிதபஞ்சாஸ்திகாயேப்யோந்யத் கிமபி ஸகலேநாபி ப்ரவசநேந ப்ரதிபாத்யதே. ததஃ ப்ரவசநஸார ஏவாயஂ பஞ்சாஸ்திகாயஸஂக்ரஹஃ. யோ ஹி நாமாமுஂ ஸமஸ்தவஸ்துதத்த்வாபிதாயிநமர்ததோ– ர்திதயாவபுத்யாத்ரைவ ஜீவாஸ்திகாயாஂதர்கதமாத்மாநஂ ஸ்வரூபேணாத்யஂதவிஶுத்தசைதந்யஸ்வபாவஂ நிஶ்சித்ய பர– -----------------------------------------------------------------------------

அந்வயார்தஃ– [ஏவம்] இஸ ப்ரகார [ப்ரவசநஸாரஂ] ப்ரவசநகே ஸாரபூத [பஞ்சாஸ்திகாயஸஂக்ரஹஂ] ‘பஂசாஸ்திகாயஸஂக்ரஹ’கோ [விஜ்ஞாய] ஜாநகர [யஃ] ஜோ [ராகத்வேஷௌ] ராகத்வேஷகோ [முஞ்சதி] சோ஡தா ஹை, [ஸஃ] வஹ [துஃகபரிமோக்ஷம் காஹதே] துஃகஸே பரிமுக்த ஹோதா ஹை.

டீகாஃ– யஹா஁ பஂசாஸ்திகாயகே அவபோதகா பல கஹகர பஂசாஸ்திகாயகே வ்யாக்யாநகா உபஸஂஹார கியா கயா ஹை.

வாஸ்தவமேஂ ஸம்பூர்ண [த்வாதஶாஂகரூபஸே விஸ்தீர்ண] ப்ரவசந கால ஸஹித பஂசாஸ்திகாயஸே அந்ய குச பீ ப்ரதிபாதித நஹீஂ கரதா; இஸலியே ப்ரவசநகா ஸார ஹீ யஹ ‘பஂசாஸ்திகாயஸஂக்ரஹ’ ஹை. ஜோ புருஷ ஸமஸ்தவஸ்துதத்த்வகா கதந கரநேவாலே இஸ ‘பஂசாஸ்திகாயஸஂக்ரஹ’ கோ ௧அர்ததஃ ௨அர்தீரூபஸே ஜாநகர, -------------------------------------------------------------------------- ௧. அர்தத=அர்தாநுஸார; வாச்யகா லக்ஷண கரகே; வாச்யஸாபேக்ஷ; யதார்த ரீதிஸே. ௨. அர்தீரூபஸே=கரஜீரூபஸே; யாசகரூபஸே; ஸேவகரூபஸே; குச ப்ராப்த கரநே கே ப்ரயோஜநஸே [அர்தாத் ஹிதப்ராப்திகே

Page 158 of 264
PDF/HTML Page 187 of 293
single page version

௧௫௮

ஸ்பரகார்யகாரணீபூதாநாதிராகத்வேஷபரிணாமகர்மபஂதஸஂததி–ஸமாரோபிதஸ்வரூபவிகாரஂ ததாத்வேநுபூயமாநமவலோக்ய தத்காலோந்மீலிதவிவேகஜ்யோதிஃ கர்மபஂதஸஂததி–ப்ரவர்திகாஂ ராகத்வேஷபரிணதிமத்யஸ்யதி, ஸ கலு ஜீர்யமாணஸ்நேஹோ ஜகந்யஸ்நேஹகுணாபிமுகபரமாணு– பத்பாவிபஂதபராங்முகஃ பூர்வபஂதாத்ப்ரச்யவமாநஃ ஶிகிதப்தோதகதௌஸ்த்யாநுகாரிணோ துஃகஸ்ய பரிமோக்ஷஂ விகாஹத இதி.. ௧௦௩.. -----------------------------------------------------------------------------

இஸீமேஂ கஹே ஹுஏ ஜீவாஸ்திகாயமேஂ ௧அந்தர்கத ஸ்தித அபநேகோ [நிஜ ஆத்மாகோ] ஸ்வரூபஸே அத்யந்த விஶுத்த சைதந்யஸ்வபாவவாலா நிஶ்சித கரகே ௨பரஸ்பர கார்யகாரணபூத ஐஸே அநாதி ராகத்வேஷபரிணாம ஔர கர்மபந்தகீ பரம்பராஸே ஜிஸமேஂ ௩ஸ்வரூபவிகார ௪ஆரோபித ஹை ஐஸா அபநேகோ [நிஜ ஆத்மாகோ] உஸ கால அநுபவமேஂ ஆதா தேககர, உஸ கால விவேகஜ்யோதி ப்ரகட ஹோநேஸே [அர்தாத் அத்யந்த விஶுத்த சைதந்யஸ்வபாவகா ஔர விகாரகா பேதஜ்ஞாந உஸீ கால ப்ரகட ப்ரவர்தமாந ஹோநேஸே] கர்மபந்தகீ பரம்பராகா ப்ரவர்தந கரநேவாலீ ராகத்வேஷபரிணதிகோ சோ஡தா ஹை, வஹ புருஷ, வாஸ்தவமேஂ ஜிஸகா ௫ஸ்நேஹ ஜீர்ண ஹோதா ஜாதா ஹை ஐஸா, ஜகந்ய ௬ஸ்நேஹகுணகே ஸந்முக வர்ததே ஹுஏ பரமாணுகீ பா஁தி பாவீ பந்தஸே பராங்முக வர்ததா ஹுஆ, பூர்வ பந்தஸே சூடதா ஹுஆ, அக்நிதப்த ஜலகீ ௭துஃஸ்திதி ஸமாந ஜோ துஃக உஸஸே பரிமுக்த ஹோதா ஹை.. ௧௦௩.. -------------------------------------------------------------------------- ௧. ஜீவாஸ்திகாயமேஂ ஸ்வயஂ [நிஜ ஆத்மா] ஸமா ஜாதா ஹை, இஸலியே ஜைஸா ஜீவாஸ்திகாயகே ஸ்வரூபகா வர்ணந கியா

௨. ராகத்வேஷபரிணாம ஔர கர்மபந்த அநாதி காலஸே ஏக–தூஸரேகோ கார்யகாரணரூப ஹைஂ. ௩. ஸ்வரூபவிகார = ஸ்வரூபகா விகார. [ஸ்வரூப தோ ப்ரகாரகா ஹைஃ [௧] த்ரவ்யார்திக நயகே விஷயபூத ஸ்வரூப, ஔர

௪. ஆரோபித = [நயா அர்தாத் ஔபாதிகரூபஸே] கியா கயா. [ஸ்படிகமணிமேஂ ஔபாதிகரூபஸே ஹோநேவாலீ ரஂகித

௫. ஸ்நேஹ = ராகாதிரூப சிகநாஹட. ௬. ஸ்நேஹ = ஸ்பர்ஶகுணகீ பர்யாயரூப சிகநாஹட. [ஜிஸ ப்ரகார ஜகந்ய சிகநாஹடகே ஸந்முக வர்ததா ஹுஆ பரமாணு

௭. துஃஸ்திதி = அஶாஂத ஸ்திதி [அர்தாத் தலே–உபர ஹோநா, கத்பத் ஹோநா]ஃ அஸ்திரதா; கராப–புரீ ஸ்திதி. [ஜிஸ

Page 159 of 264
PDF/HTML Page 188 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந

துஃகவிமோக்ஷகரணக்ரமாக்யாநமேதத்.

ஏதஸ்ய ஶாஸ்த்ரஸ்யார்தபூதஂ ஶுத்தசைதந்யஸ்வபாவ மாத்மாநஂ கஶ்சிஜ்ஜீவஸ்தாவஜ்ஜாநீதே. ததஸ்தமே– வாநுகஂதுமுத்யமதே. ததோஸ்ய க்ஷீயதே த்ரஷ்டிமோஹஃ. ததஃ ஸ்வரூபபரிசயாதுந்மஜ்ஜதி ஜ்ஞாநஜ்யோதிஃ. ததோ ராகத்வேஷௌ ப்ரஶாம்யதஃ. ததஃ உத்தரஃ பூர்வஶ்ச பஂதோ விநஶ்யதி. ததஃ புநர்பஂதஹேதுத்வாபாவாத் ஸ்வரூபஸ்தோ நித்யஂ ப்ரதபதீதி.. ௧௦௪..

இதி ஸமயவ்யாக்யாயாமஂதர்நீதஷட்த்ரவ்யபஞ்சாஸ்திகாயவர்ணநஃ ப்ரதமஃ ஶ்ருதஸ்கஂதஃ ஸமாப்தஃ.. ௧.. -----------------------------------------------------------------------------

அந்வயார்தஃ– [ஜீவஃ] ஜீவ [ஏதத் அர்தஂ ஜ்ஞாத்வா] இஸ அர்தகோ ஜாநகர [–இஸ ஶாஸ்த்ரகே அர்தஂபூத ஶுத்தாத்மாகோ ஜாநகர], [ததநுகமநோத்யதஃ] உஸகே அநுஸரணகா உத்யம கரதா ஹுஆ [நிஹதமோஹஃ] ஹதமோஹ ஹோகர [–ஜிஸே தர்ஶநமோஹகா க்ஷய ஹுஆ ஹோ ஐஸா ஹோகர], [ப்ரஶமிதராகத்வேஷஃ] ராகத்வேஷகோ ப்ரஶமித [நிவ்ருத்த] கரகே, [ஹதபராபரஃ பவதி] உத்தர ஔர பூர்வ பந்தகா ஜிஸே நாஶ ஹுஆ ஹை ஐஸா ஹோதா ஹை .

டீகாஃ– இஸ, துஃகஸே விமுக்த ஹோநேகே க்ரமகா கதந ஹை.

ப்ரதம, கோஈ ஜீவ இஸ ஶாஸ்த்ரகே அர்தபூத ஶுத்தசைதந்யஸ்வபாவவாலே [நிஜ] ஆத்மாகோ ஜாநதா ஹை; அதஃ [பிர] உஸீகே அநுஸரணகா உத்யம கரதா ஹை; அதஃ உஸே த்ரஷ்டிமோஹகா க்ஷய ஹோதா ஹை; அதஃ ஸ்வரூபகே பரிசயகே காரண ஜ்ஞாநஜ்யோதி ப்ரகட ஹோதீ ஹை; அதஃ ராகத்வேஷ ப்ரஶமித ஹோதே ஹைஂ – நிவ்ருத்த ஹோதே ஹைஂ; அதஃ உத்தர ஔர பூர்வ [–பீசேகா ஔர பஹலேகா] பந்த விநஷ்ட ஹோதா ஹை; அதஃ புநஃ பந்த ஹோநேகே ஹேதுத்வகா அபாவ ஹோநேஸே ஸ்வரூபஸ்தரூபஸே ஸதைவ தபதா ஹை––ப்ரதாபவந்த வர்ததா ஹை [அர்தாத் வஹ ஜீவ ஸதைவ ஸ்வரூபஸ்தித ரஹகர பரமாநந்தஜ்ஞாநாதிரூப பரிணமித ஹை].. ௧௦௪.. --------------------------------------------------------------------------

Page 160 of 264
PDF/HTML Page 189 of 293
single page version

௧௬௦

இஸ ப்ரகார [ஶ்ரீமத்பகவத்குந்தகுந்தாசார்யதேவப்ரணீத ஶ்ரீ பஂசாஸ்திகாயஸஂக்ரஹ ஶாஸ்த்ரகீ ஶ்ரீமத் அம்ருதசந்த்ராசார்யதேவவிரசித] ஸமயவ்யாக்யா நாமக டீகாமேஂ ஷட்த்ரவ்யபஂசாஸ்திகாயவர்ணந நாமகா ப்ரதம ஶ்ருதஸ்கந்த ஸமாப்த ஹுஆ.

Page 161 of 264
PDF/HTML Page 190 of 293
single page version

-----------------------------------------------------------------------------

[ப்ரதம, ஶ்ரீ அம்ருதசந்த்ராசார்யதேவ பஹலே ஶ்ருதஸ்கந்தமேஂ க்யா கஹா கயா ஹை ஔர தூஸரே ஶ்ருதஸ்கந்தமேஂ க்யா கஹா ஜாஏகா வஹ ஶ்லோக த்வாரா அதி ஸஂக்ஷேபமேஂ தர்ஶாதே ஹைஂஃ]

புருஷோஂகோ [புத்திமாந ஜீவோஂகோ] ஶுத்த தத்த்வ [ஶுத்தாத்மதத்த்வ] கா உபதேஶ தியா கயா. அப பதார்தபேத த்வாரா உபோத்காத கரகே [–நவ பதார்தரூப பேத த்வாரா ப்ராரம்ப கரகே] உஸகே மார்ககா [–ஶுத்தாத்மதத்த்வகே மார்ககா அர்தாத் உஸகே மோக்ஷகே மார்ககா] வர்ணந கியா ஜாதா ஹை. [௭]

[அப இஸ த்விதீய ஶ்ருதஸ்கந்தமேஂ ஶ்ரீமத்பகவத்குந்தகுந்தாசார்யதேவவிரசித காதாஸூத்ரகா ப்ராரம்ப கியா ஜாதா ஹைஃ] --------------------------------------------------------------------------

Page 162 of 264
PDF/HTML Page 191 of 293
single page version

௧௬௨

ஆப்தஸ்துதிபுரஸ்ஸரா ப்ரதிஜ்ஞேயம்.

அமுநா ஹி ப்ரவர்தமாநமஹாதர்மதீர்தஸ்ய மூலகர்த்ருத்வேநாபுநர்பவகாரணஸ்ய பகவதஃ பரமபட்டாரக– மஹாதேவாதிதேவஶ்ரீவர்த்தமாநஸ்வாமிநஃ ஸித்திநிபஂதநபூதாஂ பாவஸ்துதிமாஸூக்ர்ய, காலகலிதபஞ்சாஸ்தி–காயாநாஂ பதார்தவிகல்போ மோக்ஷஸ்ய மார்கஶ்ச வக்தவ்யத்வேந ப்ரதிஜ்ஞாத இதி.. ௧௦௫..

-----------------------------------------------------------------------------

அந்வயார்தஃ– [அபுநர்பவகாரணஂ] அபுநர்பவகே காரண [மஹாவீரம்] ஶ்ரீ மஹாவீரகோ [ஶிரஸா அபிவஂத்ய] ஶிரஸா வந்தந கரகே, [தேஷாஂ பதார்தபங்கஂ] உநகா பதார்தபேத [–கால ஸஹித பஂசாஸ்திகாயகா நவ பதார்தரூப பேத] ததா [மோக்ஷஸ்ய மார்கஂ] மோக்ஷகா மார்க [வக்ஷ்யாமி] கஹூ஁கா.

டீகாஃ– யஹ, ஆப்தகீ ஸ்துதிபூர்வக ப்ரதிஜ்ஞா ஹை.

ப்ரவர்தமாந மஹாதர்மதீர்தகே மூல கர்தாரூபஸே ஜோ அபுநர்பவகே காரண ஹைஂ ஐஸே பகவாந, பரம பட்டாரக, மஹாதேவாதிதேவ ஶ்ரீ வர்தமாநஸ்வாமீகீ, ஸித்தத்வகே நிமித்தபூத பாவஸ்துதி கரகே, கால ஸஹித பஂசாஸ்திகாயகா பதார்தபேத [அர்தாத் சஹ த்ரவ்யோஂகா நவ பதார்தரூப பேத] ததா மோக்ஷகா மார்க கஹநேகீ இந காதாஸூத்ரமேஂ ப்ரதிஜ்ஞா கீ கஈ ஹை.. ௧௦௫.. -------------------------------------------------------------------------- அபுநர்பவ = மோக்ஷ. [பரம பூஜ்ய பகவாந ஶ்ரீ வர்தமாநஸ்வாமீ, வர்தமாநமேஂ ப்ரவர்தித ஜோ ரத்நத்ரயாத்மக மஹாதர்மதீர்த

Page 163 of 264
PDF/HTML Page 192 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] நவபதார்தபூர்வக–மோக்ஷமார்கப்ரபஂசவர்ணந

மோக்ஷமார்கஸ்யைவ தாவத்ஸூசநேயம்.

ஸம்யக்த்வஜ்ஞாநயுக்தமேவ நாஸம்யக்த்வஜ்ஞாநயுக்தஂ, சாரித்ரமேவ நாசாரித்ரஂ, ராகத்வேஷபரிஹீணமேவ ந ராகத்வேஷாபரிஹீணம், மோக்ஷஸ்யைவ ந பாவதோ பஂதஸ்ய, மார்க ஏவ நாமார்கஃ, பவ்யாநாமேவ நாபவ்யாநாஂ, லப்தபுத்தீநாமேவ நாலப்தபுத்தீநாஂ, க்ஷீணகஷாயத்வே பவத்யேவ ந கஷாயஸஹிதத்வேபவதீத்யஷ்டதா நியமோத்ர த்ரஷ்டவ்யஃ.. ௧௦௬.. -----------------------------------------------------------------------------

[ராகத்வேஷபரிஹீணம்] கி ஜோ ராகத்வேஷஸே ரஹித ஹோ வஹ, [லப்தபுத்தீநாம்] லப்தபுத்தி [பவ்யாநாஂ] பவ்யஜீவோஂகோ [மோக்ஷஸ்ய மார்கஃ] மோக்ஷகா மார்க [பவதி] ஹோதா ஹை.

ஸம்யக்த்வ ஔர ஜ்ஞாநஸே யுக்த ஹீ –ந கி அஸம்யக்த்வ ஔர அஜ்ஞாநஸே யுக்த, சாரித்ர ஹீ – ந கி அசாரித்ர, ராகத்வேஷ ரஹித ஹோ ஐஸா ஹீ [சாரித்ர] – ந கி ராகத்வேஷ ஸஹித ஹோய ஐஸா, மோக்ஷகா ஹீ – ௧பாவதஃ ந கி பந்தகா, மார்க ஹீ – ந கி அமார்க, பவ்யோஂகோ ஹீ – ந கி அபவ்யோஂகோ , ௨லப்தபுத்தியோஂ கோ ஹீ – ந கி அலப்தபுத்தியோஂகோ, ௩க்ஷீணகஷாயபநேமேஂ ஹீ ஹோதா ஹை– ந கி கஷாயஸஹிதபநேமேஂ ஹோதா ஹை. இஸ ப்ரகார ஆட ப்ரகாரஸே நியம யஹா஁ தேகநா [அர்தாத் இஸ காதாமேஂ உபரோக்த ஆட ப்ரகாரஸே நியம கஹா ஹை ஐஸா ஸமஜநா].. ௧௦௬.. -------------------------------------------------------------------------- ௧. பாவதஃ = பாவ அநுஸார; ஆஶய அநுஸார. [‘மோக்ஷகா’ கஹதே ஹீ ‘பந்தகா நஹீஂ’ ஐஸா பாவ அர்தாத் ஆஶய ஸ்பஷ்ட

௨. லப்தபுத்தி = ஜிந்ஹோஂநே புத்தி ப்ராப்த கீ ஹோ ஐஸே. ௩. க்ஷீணகஷாயபநேமேஂ ஹீ = க்ஷீணகஷாயபநா ஹோதே ஹீ ; க்ஷீணகஷாயபநா ஹோ தபீ. [ஸம்யக்த்வஜ்ஞாநயுக்த சாரித்ர – ஜோ

Page 164 of 264
PDF/HTML Page 193 of 293
single page version

௧௬௪

ஸம்யக்தர்ஶநஜ்ஞாநசாரித்ராணாஂ ஸூசநேயம்.

பாவாஃ கலு காலகலிதபஞ்சாஸ்திகாயவிகல்பரூபா நவ பதார்தாஃ. தேஷாஂ மித்யாதர்ஶநோதயா– வாதிதாஶ்ரத்தாநாபாவஸ்வபாவஂ பாவாஂதரஂ ஶ்ரத்தாநஂ ஸம்யக்தர்ஶநஂ, ஶுத்தசைதந்யரூபாத்ம– -----------------------------------------------------------------------------

அந்வயார்தஃ– [பாவாநாஂ] பாவோஂகா [–நவ பதார்தோஂகா] [ஶ்ரத்தாநஂ] ஶ்ரத்தாந [ஸம்யக்த்வஂ] வஹ ஸம்யக்த்வ ஹை; [தேஷாம் அதிகமஃ] உநகா அவபோத [ஜ்ஞாநம்] வஹ ஜ்ஞாந ஹை; [விரூடமார்காணாம்] [நிஜ தத்த்வமேஂ] ஜிநகா மார்க விஶேஷ ரூட ஹுஆ ஹை உந்ஹேஂ [விஷயேஷு] விஷயோஂகே ப்ரதி வர்ததா ஹுஆ [ஸமபாவஃ] ஸமபாவ [சாரித்ரம்] வஹ சாரித்ர ஹை.

டீகாஃ– யஹ, ஸம்யக்தர்ஶந–ஜ்ஞாந–சாரித்ரகீ ஸூசநா ஹை.

கால ஸஹித பஂசாஸ்திகாயகே பேதரூப நவ பதார்த வே வாஸ்தவமேஂ ‘பாவ’ ஹைஂ. உந ‘பாவோஂ’ கா மித்யாதர்ஶநகே உதயஸே ப்ராப்த ஹோநேவாலா ஜோ அஶ்ரத்தாந உஸகே அபாவஸ்வபாவவாலா ஜோ ௧பாவாந்தர–ஶ்ரத்தாந [அர்தாத் நவ பதார்தோஂகா ஶ்ரத்தாந], வஹ ஸம்யக்தர்ஶந ஹை– ஜோ கி [ஸம்யக்தர்ஶந] ஶுத்தசைதந்யரூப -------------------------------------------------------------------------- ௧. பாவாந்தர = பாவவிஶேஷ; காஸ பாவ; தூஸரா பாவ; பிந்ந பாவ. [நவ பதார்தோஂகே அஶ்ரத்தாநகா அபாவ ஜிஸகா ஸ்வபாவ ஹை ஐஸா பாவாந்தர [–நவ பதார்தோஂகே ஶ்ரத்தாநரூப பாவ] வஹ ஸம்யக்தர்ஶந ஹை.]

Page 165 of 264
PDF/HTML Page 194 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] நவபதார்தபூர்வக–மோக்ஷமார்கப்ரபஂசவர்ணந

தத்த்வவிநிஶ்சயபீஜம். தேஷாமேவ மித்யாதர்ஶநோதயாந்நௌயாநஸஂஸ்காராதி ஸ்வரூபவிபர்யயேணாத்யவஸீய–மாநாநாஂ தந்நிவ்ருத்தௌ ஸமஞ்ஜஸாத்யவஸாயஃ ஸம்யக்ஜ்ஞாநஂ, மநாக்ஜ்ஞாநசேதநாப்ரதாநாத்மதத்த்வோபலஂபபீஜம். ஸம்யக்தர்ஶநஜ்ஞாநஸந்நிதாநாதமார்கேப்யஃ ஸமக்ரேப்யஃ பரிச்யுத்ய ஸ்வதத்த்வே விஶேஷேண ரூடமார்காணாஂ ஸதா– மிந்த்ரியாநிந்த்ரியவிஷயபூதேஷ்வர்தேஷு ராகத்வேஷபூர்வகவிகாராபாவாந்நிர்விகாராவபோதஸ்வபாவஃ ஸமபாவஶ்சாரித்ரஂ, ததாத்வாயதிரமணீயமநணீயஸோபுநர்பவஸௌக்யஸ்யைகபீஜம். இத்யேஷ த்ரிலக்ஷணோ மோக்ஷமார்கஃ புரஸ்தா– ந்நிஶ்சயவ்யவஹாராப்யாஂ வ்யாக்யாஸ்யதே. இஹ து ஸம்யக்தர்ஶநஜ்ஞாநயோர்விஷயபூதாநாஂ நவபதார்தாநாமு– போத்தாதஹேதுத்வேந ஸூசித இதி.. ௧௦௭.. ----------------------------------------------------------------------------- ஆத்மதத்த்வகே ௧விநிஶ்சயகா பீஜ ஹை. ௨நௌகாகமநகே ஸஂஸ்காரகீ பா஁தி மித்யாதர்ஶநகே உதயகே காரண ஜோ ஸ்வரூபவிபர்யயபூர்வக அத்யவஸித ஹோதே ஹைஂ [அர்தாத் விபரீத ஸ்வரூபஸே ஸமஜமேஂ ஆதே ஹைஂ – பாஸித ஹோதே ஹைஂ] ஐஸே உந ‘பாவோஂ’ கா ஹீ [–நவ பதார்தோஂகா ஹீ], மித்யாதர்ஶநகே உதயகீ நிவ்ருத்தி ஹோநே பர, ஜோ ஸம்யக் அத்யவஸாய [ஸத்ய ஸமஜ, யதார்த அவபாஸ, ஸச்சா அவபோத] ஹோநா, வஹ ஸம்யக்ஜ்ஞாந ஹை – ஜோ கி [ஸம்யக்ஜ்ஞாந] குச அஂஶமேஂ ஜ்ஞாநசேதநாப்ரதாந ஆத்மதத்த்வகீ உபலப்திகா [அநுபூதிகா] பீஜ ஹை. ஸம்யக்தர்ஶந ஔர ஸம்யக்ஜ்ஞாநகே ஸத்பாவகே காரண ஸமஸ்த அமார்கோஂஸே சூடகர ஜோ ஸ்வதத்த்வமேஂ விஶேஷரூபஸே ௩ரூ஢ மார்கவாலே ஹுஏ ஹைஂ உந்ஹேஂ இந்த்ரிய ஔர மநகே விஷயபூத பதார்தோஂகே ப்ரதி ராகத்வேஷபூர்வக விகாரகே அபாவகே காரண ஜோ நிர்விகாரஜ்ஞாநஸ்வபாவவாலா ஸமபாவ ஹோதா ஹை, வஹ சாரித்ர ஹை – ஜோ கி [சாரித்ர] உஸ காலமேஂ ஔர ஆகாமீ காலமேஂ ரமணீய ஹை ஔர அபுநர்பவகே [மோக்ஷகே] மஹா ஸௌக்யகா ஏக பீஜ ஹை.

–ஐஸே இஸ த்ரிலக்ஷண [ஸம்யக்தர்ஶந–ஜ்ஞாந–சாரித்ராத்மக] மோக்ஷமார்ககா ஆகே நிஶ்சய ஔர வ்யவஹாரஸே வ்யாக்யாந கியா ஜாஏகா. யஹா஁ தோ ஸம்யக்தர்ஶந ஔர ஸம்யக்ஜ்ஞாநகே விஷயபூத நவ பதார்தோஂகே ௪உபோத்காதகே ஹேது ரூபஸே உஸகீ ஸூசநா தீ கஈ ஹை.. ௧௦௭.. -------------------------------------------------------------------------- யஹா஁ ‘ஸஂஸ்காராதி’கே பதலே ஜஹா஁ தக ஸம்பவ ஹை ‘ஸஂஸ்காராதிவ’ ஹோநா சாஹியே ஐஸா லகதா ஹை. ௧. விநிஶ்சய = நிஶ்சய; த்ர஢ நிஶ்சய. ௨. ஜிஸ ப்ரகார நாவமேஂ பைடே ஹுஏ கிஸீ மநுஷ்யகோ நாவகீ கதிகே ஸஂஸ்காரவஶ, பதார்த விபரீத ஸ்வரூபஸே ஸமஜமேஂ ஆதே

௩. ரூ஢ = பக்கா; பரிசயஸே த்ர஢ ஹுஆ. [ஸம்யக்தர்ஶந ஔர ஸம்யக்ஜ்ஞாநகே காரண ஜிநகா ஸ்வதத்த்வகத மார்க விஶேஷ

௪. உபோத்காத = ப்ரஸ்தாவநா [ஸம்யக்தர்ஶந–ஜ்ஞாந–சாரித்ர மோக்ஷமார்க ஹை. மோக்ஷமார்ககே ப்ரதம தோ அஂக ஜோ ஸம்யக்தர்ஶந ஔர ஸம்யக்ஜ்ஞாந உநகே விஷய நவ பதார்த ஹைஂ; இஸலியே அப அகலீ காதாஓஂமேஂ நவ பதார்தோஂகா வ்யக்யாந கியா ஜாதா ஹை. மோக்ஷமார்ககா விஸ்த்ருத வ்யக்யாந ஆகே ஜாயேகா. யஹா஁ தோ நவ பதார்தோஂகே வ்யக்யாநகீ ப்ரஸ்தாவநா கே ஹேதுரூபஸே உஸகீ மாத்ர ஸூசநா தீ கஈ ஹை.]

Page 166 of 264
PDF/HTML Page 195 of 293
single page version

௧௬௬

பதார்தாநாஂ நாமஸ்வரூபாபிதாநமேதத்.

ஜீவஃ, அஜீவஃ, புண்யஂ, பாபஂ, ஆஸ்ரவஃ, ஸஂவரஃ, நிர்ஜரா, பஂதஃ, மோக்ஷ இதி நவபதார்தாநாஂ நாமாநி. தத்ர சைதந்யலக்ஷணோ ஜீவாஸ்திக ஏவேஹ ஜீவஃ. சைதந்யாபாவலக்ஷணோஜீவஃ. ஸ பஞ்சதா பூர்வோக்த ஏவ– புத்கலாஸ்திகஃ, தர்மாஸ்திகஃ, அதர்மாஸ்திகஃ, ஆகாஶாஸ்திகஃ, காலத்ரவ்யஞ்சேதி. இமௌ ஹி ஜீவாஜீவௌ ப்ருதக்பூதாஸ்தித்வநிர்வ்ருத்தத்வேந -----------------------------------------------------------------------------

அந்வயார்தஃ– [ஜீவாஜீவௌ பாவௌ] ஜீவ ஔர அஜீவ–தோ பாவ [அர்தாத் மூல பதார்த] ததா [தயோஃ] உந தோ கே [புண்யஂ] புண்ய, [பாபஂ ச] பாப, [ஆஸ்ரவஃ] ஆஸ்ரவ, [ஸஂவரநிர்ஜரபஂதஃ] ஸஂவர, நிர்ஜரா, பந்த [ச] ஔர [மோக்ஷஃ] மோக்ஷ–[தே அர்தாஃ ] வஹ [நவ] பதார்த ஹைஂ.

டீகாஃ– யஹ, பதார்தோஂகே நாம ஔர ஸ்வரூபகா கதந ஹை.

ஜீவ, அஜீவ, புண்ய, பாப, ஆஸ்ரவ, ஸஂவர, நிர்ஜரா, பஂத, மோக்ஷ–இஸ ப்ரகார நவ பதார்தோஂகே நாம ஹைஂ.

உநமேஂ, சைதந்ய ஜிஸகா லக்ஷண ஹை ஐஸா ஜீவாஸ்திக ஹீ [–ஜீவாஸ்திகாய ஹீ] யஹா஁ ஜீவ ஹை. சைதந்யகா அபாவ ஜிஸகா லக்ஷண ஹை வஹ அஜீவ ஹை; வஹ [அஜீவ] பா஁ச ப்ரகாரஸே பஹலே கஹா ஹீ ஹை– புத்கலாஸ்திக, தர்மாஸ்திக, அதர்மாஸ்திக, ஆகாஶாஸ்திக ஔர காலத்ரவ்ய. யஹ ஜீவ ஔர அஜீவ [தோநோஂ] ப்ருதக் அஸ்தித்வ த்வாரா நிஷ்பந்ந ஹோநேஸே பிந்ந ஜிநகே ஸ்வபாவ ஹைஂ ஐஸே [தோ] மூல பதார்த ஹைஂ . --------------------------------------------------------------------------

Page 167 of 264
PDF/HTML Page 196 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] நவபதார்தபூர்வக–மோக்ஷமார்கப்ரபஂசவர்ணந

பிந்நஸ்வபாவபூதௌ மூலபதார்தௌ. ஜீவபுத்கலஸஂயோகபரிணாமநிர்வ்ருத்தாஃ ஸப்தாந்யே பதார்தாஃ. ஶுபபரிணாமோ ஜீவஸ்ய, தந்நிமித்தஃ கர்மபரிணாமஃ புத்கலாநாஞ்ச புண்யம். அஶுபபரிணாமோ ஜீவஸ்ய, தந்நிமித்தஃ கர்ம– பரிணாமஃ புத்கலாநாஞ்ச பாபம். மோஹராகத்வேஷபரிணாமோ ஜீவஸ்ய, தந்நிமித்தஃ கர்மபரிணாமோ யோகத்வாரேண ப்ரவிஶதாஂ புத்கலாநாஞ்சாஸ்ரவஃ. மோஹராகத்வேஷபரிணாமநிரோதோ ஜீவஸ்ய, தந்நிமித்தஃ கர்மபரிணாமநிரோதோ யோகத்வாரேண ப்ரவிஶதாஂ புத்கலாநாஞ்ச ஸஂவரஃ. கர்மவீர்யஶாதநஸமர்தோ பஹிரங்காஂதரங்கதபோபிர்ப்ருஂஹித–ஶுத்தோபயோகோ ஜீவஸ்ய, ததநுபாவநீரஸீபூதாநாமேகதேஶஸஂக்ஷயஃ ஸமுபாத்தகர்மபுத்கலாநாஞ்ச நிர்ஜரா. மோஹராகத்வேஷஸ்நிக்தபரிணாமோ ஜீவஸ்ய, தந்நிமித்தேந கர்மத்வபரிணதாநாஂ ஜீவேந ஸஹாந்யோந்யஸஂமூர்ச்சநஂ புத்கலாநாஞ்ச பஂதஃ. அத்யஂதஶுத்தாத்மோபலம்போ ஜீவஸ்ய, ஜீவேந ஸஹாத்யஂத– விஶ்லேஷஃ கர்மபுத்கலாநாஂ ச மோக்ஷ இதி.. ௧௦௮.. -----------------------------------------------------------------------------

ஜீவ ஔர புத்கலகே ஸஂயோகபரிணாமஸே உத்பந்ந ஸாத அந்ய பதார்த ஹைஂ. [உநகா ஸஂக்ஷிப்த ஸ்வரூப நிம்நாநுஸார ஹைஃ–] ஜீவகே ஶுப பரிணாம [வஹ புண்ய ஹைஂ] ததா வே [ஶுப பரிணாம] ஜிஸகா நிமித்த ஹைஂ ஐஸே புத்கலோஂகே கர்மபரிணாம [–ஶுபகர்மரூப பரிணாம] வஹ புண்ய ஹைஂ. ஜீவகே அஶுப பரிணாம [வஹ பாப ஹைஂ] ததா வே [அஶுப பரிணாம] ஜிஸகா நிமித்த ஹைஂ ஐஸே புத்கலோஂகே கர்மபரிணாம [–அஶுபகர்மரூப பரிணாம] வஹ பாப ஹைஂ. ஜீவகே மோஹராகத்வேஷரூப பரிணாம [வஹ ஆஸ்ரவ ஹைஂ] ததா வே [மோஹராகத்வேஷரூப பரிணாம] ஜிஸகா நிமித்த ஹைஂ ஐஸே ஜோ யோகத்வாரா ப்ரவிஷ்ட ஹோநேவாலே புத்கலோஂகே கர்மபரிணாம வஹ ஆஸ்ரவ ஹைஂ. ஜீவகே மோஹராகத்வேஷரூப பரிணாமகா நிரோத [வஹ ஸஂவர ஹைஂ] ததா வஹ [மோஹராகத்வேஷரூப பரிணாமகா நிரோத] ஜிஸகா நிமித்த ஹைஂ ஐஸா ஜோ யோகத்வாரா ப்ரவிஷ்ட ஹோநேவாலே புத்கலோஂகே கர்மபரிணாமகா நிரோத வஹ ஸஂவர ஹை. கர்மகே வீர்யகா [–கர்மகீ ஶக்திகா] ௧ஶாதந கரநேமேஂ ஸமர்த ஐஸா ஜோ பஹிரஂக ஔர அந்தரஂக [பாரஹ ப்ரகாரகே] தபோஂ த்வாரா வ்ருத்திகோ ப்ராப்த ஜீவகா ஶுத்தோபயோக [வஹ நிர்ஜரா ஹை] ததா உஸகே ப்ரபாவஸே [–வ்ருத்திகோ ப்ராப்த ஶுத்தோபயோககே நிமித்தஸே] நீரஸ ஹுஏ ஐஸே உபார்ஜித கர்மபுத்கலோஂகா ஏகதேஶ ௨ஸஂக்ஷய வஹ நிர்ஜரா ஹைே. ஜீவகே, மோஹராகத்வேஷ த்வாரா ஸ்நிக்த பரிணாம [வஹ பந்த ஹை] ததா உஸகே [–ஸ்நிக்த பரிணாமகே] நிமித்தஸே கர்மரூப பரிணத புத்கலோஂகா ஜீவகே ஸாத அந்யோந்ய அவகாஹந [–விஶிஷ்ட ஶக்தி ஸஹித ஏகக்ஷேத்ராவகாஹஸம்பந்த] வஹ பந்த ஹை. ஜீவகீ அத்யந்த ஶுத்த ஆத்மோபலப்தி [வஹ மோக்ஷ ஹை] ததா கர்மபுத்கலோஂகா ஜீவஸே அத்யந்த விஶ்லேஷ [வியோக] வஹ மோக்ஷ ஹை.. ௧௦௮.. -------------------------------------------------------------------------- ௧. ஶாதந கரநா = பதலா கரநா; ஹீந கரநா; க்ஷீண கரநா; நஷ்ட கரநா. ௨. ஸஂக்ஷய = ஸம்யக் ப்ரகாரஸே க்ஷய.

Page 168 of 264
PDF/HTML Page 197 of 293
single page version

௧௬௮

அத ஜீவபதார்தாநாஂ வ்யாக்யாநஂ ப்ரபஞ்சயதி.

ஜீவஸ்யரூபோத்தேஶோயம்.

ஜீவாஃ ஹி த்விவிதாஃ, ஸஂஸாரஸ்தா அஶுத்தா நிர்வ்ருத்தாஃ ஶுத்தாஶ்ச. தே கலூபயேபி சேதநா–ஸ்வபாவாஃ, சேதநாபரிணாமலக்ஷணேநோபயோகேந லக்ஷணீயாஃ. தத்ர ஸஂஸாரஸ்தா தேஹப்ரவீசாராஃ, நிர்வ்ருத்தா அதேஹப்ரவீசாரா இதி.. ௧௦௯.. -----------------------------------------------------------------------------

அப ஜீவபதார்தகா வ்யாக்யாந விஸ்தாரபூர்வக கியா ஜாதா ஹை.

அந்வயார்தஃ– [ஜீவாஃ த்விவிதாஃ] ஜீவ தோ ப்ரகாரகே ஹைஂ; [ஸஂஸாரஸ்தாஃ நிர்வ்ருத்தாஃ] ஸஂஸாரீ ஔர ஸித்த. [சேதநாத்மகாஃ] வே சேதநாத்மக [–சேதநாஸ்வபாவவாலே] [அபி ச] ததா [உபயோகலக்ஷணாஃ] உபயோகலக்ஷணவாலே ஹைஂ. [தேஹாதேஹப்ரவீசாராஃ] ஸஂஸாரீ ஜீவ தேஹமேஂ வர்தநேவாலே அர்தாத் தேஹஸஹித ஹைஂ ஔர ஸித்த ஜீவ தேஹமேஂ நஹீஂ வர்தநேவாலே அர்தாத் தேஹரஹித ஹைஂ.

டீகாஃ– யஹ, ஜீவகே ஸ்வரூபகா கதந ஹை.

ஜீவ தோ ப்ரகாரகே ஹைஂஃ – [௧] ஸஂஸாரீ அர்தாத் அஶுத்த, ஔர [௨] ஸித்த அர்தாத் ஶுத்த. வே தோநோஂ வாஸ்தவமேஂ சேதநாஸ்வபாவவாலே ஹைஂ ஔர சேதநாபரிணாமஸ்வரூப உபயோக த்வாரா லக்ஷித ஹோநேயோக்ய [– பஹிசாநேஜாநேயோக்ய] ஹைஂ. உநமேஂ, ஸஂஸாரீ ஜீவ தேஹமேஂ வர்தநேவாலே அர்தாத் தேஹஸஹித ஹைஂ ஔர ஸித்த ஜீவ தேஹமேஂ நஹீஂ வர்தநேவாலே அர்தாத் தேஹரஹித ஹைஂ.. ௧௦௯.. -------------------------------------------------------------------------- சேதநாகா பரிணாம ஸோ உபயோக. வஹ உபயோக ஜீவரூபீ லக்ஷ்யகா லக்ஷண ஹை.

Page 169 of 264
PDF/HTML Page 198 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] நவபதார்தபூர்வக–மோக்ஷமார்கப்ரபஂசவர்ணந

ப்ருதிவீகாயிகாதிபஞ்சபேதோத்தேஶோயம்.

ப்ருதிவீகாயாஃ, அப்காயாஃ, தேஜஃகாயாஃ, வாயுகாயாஃ, வநஸ்பதிகாயாஃ இத்யேதே புத்கல–பரிணாமா பஂதவஶாஜ்ஜீவாநுஸஂஶ்ரிதாஃ, அவாஂதரஜாதிபேதாத்பஹுகா அபி ஸ்பர்ஶநேந்த்ரியாவரணக்ஷயோபஶம–பாஜாஂ ஜீவாநாஂ பஹிரங்கஸ்பர்ஶநேந்த்ரியநிர்வ்ருத்திபூதாஃ கர்மபலசேதநாப்ரதாந– -----------------------------------------------------------------------------

[ச] ஔர [வநஸ்பதிஃ] வநஸ்பதிகாய–[காயாஃ] யஹ காயேஂ [ஜீவஸஂஶ்ரிதாஃ] ஜீவஸஹித ஹைஂ. [பஹுகாஃ அபி தே] [அவாந்தர ஜாதியோஂகீ அபேக்ஷாஸே] உநகீ பாரீ ஸஂக்யா ஹோநே பர பீ வே ஸபீ [தேஷாம்] உநமேஂ ரஹநேவாலே ஜீவோஂகோ [கலு] வாஸ்தவமேஂ [மோஹபஹுலஂ] அத்யந்த மோஹஸே ஸஂயுக்த [ஸ்பர்ஶஂ தததி] ஸ்பர்ஶ தேதீ ஹைஂ [அர்தாத் ஸ்பர்ஶஜ்ஞாநமேஂ நிமித்த ஹோதீ ஹைஂ].

பந்தவஶாத் [பந்தகே காரண] ஜீவஸஹித ஹைஂ. ௨அவாந்தர ஜாதிரூப பேத கரநே பர வே அநேக ஹோநே பர பீ வே ஸபீ [புத்கலபரிணாம], ஸ்பர்ஶநேந்த்ரியாவரணகே க்ஷயோபஶமவாலே ஜீவோஂகோ பஹிரஂக ஸ்பர்ஶநேந்த்ரியகீ -------------------------------------------------------------------------- ௧. காய = ஶரீர. [ப்ருத்வீகாய ஆதி காயேஂ புத்கலபரிணாம ஹைஂ; உநகா ஜீவகே ஸாத பந்த ஹோநேகேே காரண வே

௨. அவாந்தர ஜாதி = அந்தர்கத–ஜாதி. [ப்ருத்வீகாய, அப்காய, தேஜஃகாய ஔர வாயுகாய–இந சாரமேஂஸே ப்ரத்யேககே

Page 170 of 264
PDF/HTML Page 199 of 293
single page version

௧௭௦

த்வாந்மோஹபஹுலமேவ ஸ்பர்ஶோபலஂபஂ ஸஂபாதயந்தீதி.. ௧௧௦..

-----------------------------------------------------------------------------

ரசநாபூத வர்ததே ஹுஏ, கர்மபலசேதநாப்ரதாநபநேகே காரணே அத்யந்த மோஹ ஸஹித ஹீ ஸ்பர்ஶோபலப்தி ஸஂப்ராப்த கராதே ஹைஂ.. ௧௧௦..

அந்வயார்தஃ– [தேஷு] உநமேஂ, [த்ரயஃ] தீந [ப்ருத்வீகாயிக, அப்காயிக ஔர வநஸ்பதிகாயிக] ஜீவ [ஸ்தாவரதநுயோகாஃ] ஸ்தாவர ஶரீரகே ஸஂயோகவாலே ஹைஂ [ச] ததா [அநிலாநலகாயிகாஃ] வாயுகாயிக ஔர அக்நிகாயிக ஜீவ [த்ரஸாஃ] த்ரஸ ஹைஂ; [மநஃபரிணாமவிரஹிதாஃ] வே ஸப மநபரிணாமரஹித [ஏகேந்த்ரியாஃ ஜீவாஃ] ஏகேந்த்ரிய ஜீவ [ஜ்ஞேயாஃ] ஜாநநா.. ௧௧௧..

-------------------------------------------------------------------------- ௧. ஸ்பர்ஶோபலப்தி = ஸ்பர்ஶகீ உபலப்தி; ஸ்பர்ஶகா ஜ்ஞாந; ஸ்பர்ஶகா அநுபவ. [ப்ருத்வீகாயிக ஆதி ஜீவோஂகோ

௨. வாயுகாயிக ஔர அக்நிகாயிக ஜீவோஂகோ சலநக்ரியா தேககர வ்யவஹாரஸே த்ரஸ கஹா ஜாதா ஹை; நிஶ்சயஸே தோ வே பீ

Page 171 of 264
PDF/HTML Page 200 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] நவபதார்தபூர்வக–மோக்ஷமார்கப்ரபஂசவர்ணந

நோஇந்த்ரியாவரணோதயே ச ஸத்யேகேந்த்ரியாஅமநஸோ பவஂதீதி.. ௧௧௨..

-----------------------------------------------------------------------------

[ஜீவநிகாயாஃ] ஜீவநிகாயோஂகோ [மநஃபரிணாமவிரஹிதாஃ] மநபரிணாமரஹித [ஏகேந்த்ரியாஃ ஜீவாஃ] ஏகேந்த்ரிய ஜீவ [பணிதாஃ] [ஸர்வஜ்ஞநே] கஹா ஹை.

ப்ருத்வீகாயிக ஆதி ஜீவ, ஸ்பர்ஶநேந்த்ரியகே [–பாவஸ்பர்ஶநேந்த்ரியகே] ஆவரணகே க்ஷயோபஶமகே காரண ததா ஶேஷ இந்த்ரியோஂகே [–சார பாவேந்த்ரியோஂகே] ஆவரணகா உதய ததா மநகே [–பாவமநகே] ஆவரணகா உதய ஹோநேஸே, மநரஹித ஏகேந்த்ரிய ஹை.. ௧௧௨..

அந்வயார்தஃ– [அஂடேஷு ப்ரவர்தமாநாஃ] அஂடேமேஂ வ்ருத்தி பாநேவாலே ப்ராணீ, [கர்பஸ்தாஃ] கர்பமேஂ ரஹே ஹுஏ ப்ராணீ [ச] ஔர [மூர்ச்சா கதாஃ மாநுஷாஃ] மூர்சா ப்ராப்த மநுஷ்ய, [யாத்ரஶாஃ] ஜைஸே [புத்திபூர்வக வ்யாபார ரஹித] ஹைஂ, [தாத்ரஶாஃ] வைஸே [ஏகேந்த்ரியாஃ ஜீவாஃ] ஏகேந்த்ரிய ஜீவ [ஜ்ஞேயாஃ] ஜாநநா.

டீகாஃ– யஹ, ஏகேந்த்ரியோஂகோ சைதந்யகா அஸ்தித்வ ஹோநே ஸம்பந்தீ த்ரஷ்டாந்தகா கதந ஹை. --------------------------------------------------------------------------