Page 252 of 264
PDF/HTML Page 281 of 293
single page version

੨੫੨

ਦ੍ਵਿਵਿਧਂ ਕਿਲ ਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯਮ੍–ਸੂਤ੍ਰਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯਂ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯਞ੍ਚੇਤਿ. ਤਤ੍ਰ ਸੂਤ੍ਰਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯਂ ਪ੍ਰਤਿਸੂਤ੍ਰਮੇਵ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਿਤਮ੍. ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯਂ ਤ੍ਵਿਦਂ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦ੍ਯਤੇ. ਅਸ੍ਯ ਖਲੁ ਪਾਰਮੇਸ਼੍ਵਰਸ੍ਯ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਸ੍ਯ, ਸਕਲਪੁਰੁਸ਼ਾਰ੍ਥ– ਸਾਰਭੂਤਮੋਕ੍ਸ਼ਤਤ੍ਤ੍ਵਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਤਿਹੇਤੋਃ ਪਞ੍ਚਾਸ੍ਤਿਕਾਯਸ਼ਡ੍ਦ੍ਰਵ੍ਯਸ੍ਵਰੂਪਪ੍ਰਤਿਪਾਦਨੇਨੋਪਦਰ੍ਸ਼ਿਤਸਮਸ੍ਤਵਸ੍ਤੁਸ੍ਵ– ਭਾਵਸ੍ਯ, ਨਵਪਦਾਰ੍ਥਪ੍ਰਪਞ੍ਚਸੂਚਨਾਵਿਸ਼੍ਕ੍ਰੁਤਬਨ੍ਧਮੋਕ੍ਸ਼ਸਂਬਨ੍ਧਿਬਨ੍ਧਮੋਕ੍ਸ਼ਾਯਤਨਬਨ੍ਧਮੋਕ੍ਸ਼ਵਿਕਲ੍ਪਸ੍ਯ, ਸਮ੍ਯਗਾ– ਵੇਦਿਤਨਿਸ਼੍ਚਯਵ੍ਯਵਹਾਰਰੂਪਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗਸ੍ਯ, ਸਾਕ੍ਸ਼ਨ੍ਮੋਕ੍ਸ਼ਕਾਰਣਭੂਤਪਰਮਵੀਤਰਾਗਤ੍ਵਵਿਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਸਮਸ੍ਤਹ੍ਰੁਦਯਸ੍ਯ, ਪਰਮਾਰ੍ਥਤੋ ਵੀਤਰਾਗਤ੍ਵਮੇਵ ਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯਮਿਤਿ. ਤਦਿਦਂ ਵੀਤਰਾਗਤ੍ਵਂ ਵ੍ਯਵਹਾਰਨਿਸ਼੍ਚਯਾਵਿਰੋਧੇਨੈਵਾਨੁਗਮ੍ਯਮਾਨਂ ਭਵਤਿ ਸਮੀਹਿਤਸਿਦ੍ਧਯੇ -----------------------------------------------------------------------------

ਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯ ਦ੍ਵਿਵਿਧ ਹੋਤਾ ਹੈਃ ੧ਸੂਤ੍ਰਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯ ਔਰ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯ. ਉਸਮੇਂ, ਸੂਤ੍ਰਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯ ਪ੍ਰਤ੍ਯੇਕ ਸੂਤ੍ਰਮੇਂ [ਪ੍ਰਤ੍ਯੇਕ ਗਾਥਾਮੇਂ] ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਿਤ ਕਿਯਾ ਗਯਾ ਹੈ ; ਔਰ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯ ਅਬ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਿਤ ਕਿਯਾ ਜਾਤਾ ਹੈਃ–

ਸਰ੍ਵ ਸ਼ਡ੍ਦ੍ਰਵ੍ਯਕੇ ਸ੍ਵਰੂਪਕੇ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਨ ਦ੍ਵਾਰਾ ਸਮਸ੍ਤ ਵਸ੍ਤੁਕਾ ਸ੍ਵਭਾਵ ਦਰ੍ਸ਼ਾਯਾ ਗਯਾ ਹੈ, ਨਵ ਪਦਾਰ੍ਥਕੇ ਵਿਸ੍ਤ੍ਰੁਤ ਕਥਨ ਦ੍ਵਾਰਾ ਜਿਸਮੇਂ ਬਨ੍ਧ–ਮੋਕ੍ਸ਼ਕੇ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀ [ਸ੍ਵਾਮੀ], ਬਨ੍ਧ–ਮੋਕ੍ਸ਼ਕੇ ਆਯਤਨ [ਸ੍ਥਾਨ] ਔਰ ਬਨ੍ਧ– ਮੋਕ੍ਸ਼ਕੇ ਵਿਕਲ੍ਪ [ਭੇਦ] ਪ੍ਰਗਟ ਕਿਏ ਗਏ ਹੈਂ, ਨਿਸ਼੍ਚਯ–ਵ੍ਯਵਹਾਰਰੂਪ ਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗਕਾ ਜਿਸਮੇਂ ਸਮ੍ਯਕ੍ ਨਿਰੂਪਣ ਕਿਯਾ ਗਯਾ ਹੈ ਤਥਾ ਸਾਕ੍ਸ਼ਾਤ੍ ਮੋਕ੍ਸ਼ਕੇ ਕਾਰਣਭੂਤ ਪਰਮਵੀਤਰਾਗਪਨੇਮੇਂ ਜਿਸਕਾ ਸਮਸ੍ਤ ਹ੍ਰੁਦਯ ਸ੍ਥਿਤ ਹੈ–ਐਸੇ ਇਸ ਸਚਮੁਚ ੩ਪਾਰਮੇਸ਼੍ਵਰ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਕਾ, ਪਰਮਾਰ੍ਥਸੇ ਵੀਤਰਾਗਪਨਾ ਹੀ ਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯ ਹੈ.

ਸੋ ਇਸ ਵੀਤਰਾਗਪਨੇਕਾ ਵ੍ਯਵਹਾਰ–ਨਿਸ਼੍ਚਯਕੇ ਵਿਰੋਧ ਦ੍ਵਾਰਾ ਹੀ ਅਨੁਸਰਣ ਕਿਯਾ ਜਾਏ ਤੋ ਇਸ਼੍ਟਸਿਦ੍ਧਿ ਹੋਤੀ ਹੈ, ਪਰਨ੍ਤੁ ਅਨ੍ਯਥਾ ਨਹੀਂ [ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਵ੍ਯਵਹਾਰ ਔਰ ਨਿਸ਼੍ਚਯਕੀ ਸੁਸਂਗਤਤਾ ਰਹੇ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਵੀਤਰਾਗਪਨੇਕਾ ਅਨੁਸਰਣ ਕਿਯਾ ਜਾਏ ਤਭੀ ਇਚ੍ਛਿਤਕੀ ਸਿਦ੍ਧਿ ਹੋਤੀ ਹੈ, ------------------------------------------------------------------------- ੧. ਪ੍ਰਤ੍ਯੇਕ ਗਾਥਾਸੂਤ੍ਰਕਾ ਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯ ਸੋ ਸੂਤ੍ਰਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯ ਹੈ ਔਰ ਸਮ੍ਪੂਰ੍ਣ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਕਾ ਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯ ਸੋੇ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯ ਹੈ. ੨. ਪੁਰੁਸ਼ਾਰ੍ਥ = ਪੁਰੁਸ਼–ਅਰ੍ਥ; ਪੁਰੁਸ਼–ਪ੍ਰਯੋਜਨ. [ਪੁਰੁਸ਼ਾਰ੍ਥਕੇ ਚਾਰ ਵਿਭਾਗ ਕਿਏ ਜਾਤੇ ਹੈਂਃ ਧਰ੍ਮ, ਅਰ੍ਥ, ਕਾਮ ਔਰ ਮੋਕ੍ਸ਼;

੩. ਪਾਰਮੇਸ਼੍ਵਰ = ਪਰਮੇਸ਼੍ਵਰਕੇ; ਜਿਨਭਗਵਾਨਕੇ; ਭਾਗਵਤ; ਦੈਵੀ; ਪਵਿਤ੍ਰ. ੪. ਛਠਵੇਂ ਗੁਣਸ੍ਥਾਨਮੇਂ ਮੁਨਿਯੋਗ੍ਯ ਸ਼ੁਦ੍ਧਪਰਿਣਤਿਕਾ ਨਿਰਨ੍ਤਰ ਹੋਨਾ ਤਥਾ ਮਹਾਵ੍ਰਤਾਦਿਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀ ਸ਼ੁਭਭਾਵੋਂਕਾ ਯਥਾਯੋਗ੍ਯਰੂਪਸੇ

Page 253 of 264
PDF/HTML Page 282 of 293
single page version

ਕਹਾਨਜੈਨਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮਾਲਾ] ਨਵਪਦਾਰ੍ਥਪੂਰ੍ਵਕ–ਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗਪ੍ਰਪਂਚਵਰ੍ਣਨ

ਨ ਪੁਨਰਨ੍ਯਥਾ. ਵ੍ਯਵਹਾਰਨਯੇਨ ਭਿਨ੍ਨਸਾਧ੍ਯਸਾਧਨਭਾਵਮਵਲਮ੍ਬ੍ਯਾਨਾਦਿਭੇਦਵਾਸਿਤਬੁਦ੍ਧਯਃ ਸੁਖੇਨੈਵਾਵਤਰ–ਨ੍ਤਿ ਤੀਰ੍ਥਂ ਪ੍ਰਾਥਮਿਕਾਃ. ਤਥਾ ਹੀਦਂ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧੇਯਮਿਦਮਸ਼੍ਰਦ੍ਧੇਯਮਯਂ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਤੇਦਂ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਨਮਿਦਂ ਜ੍ਞੇਯਮਿਦਮਜ੍ਞੇਯਮਯਂ ਜ੍ਞਾਤੇਦਂ ਜ੍ਞਾਨਮਿਦਂ ਚਰਣੀਯਮਿਦਮਚਰਣੀਯਮਯਂ ਚਰਿਤੇਦਂ ਚਰਣਮਿਤਿ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਾਕਰ੍ਤਵ੍ਯਕਰ੍ਤ੍ਰੁਕਰ੍ਮਵਿਭਾ– ਗਾਵਲੋਕਨੋਲ੍ਲਸਿਤਪੇਸ਼ਲੋਤ੍ਸਾਹਾਃ ਸ਼ਨੈਃਸ਼ਨੈਰ੍ਮੋਹਮਲ੍ਲਮੁਨ੍ਮੂਲਯਨ੍ਤਃ, ਕਦਾਚਿਦਜ੍ਞਾਨਾਨ੍ਮਦਪ੍ਰਮਾਦਤਨ੍ਤ੍ਰਤਯਾ ਸ਼ਿਥਿਲਿਤਾਤ੍ਮਾਧਿਕਾਰਸ੍ਯਾਤ੍ਮਨੋ ----------------------------------------------------------------------------- ਅਨ੍ਯ ਪ੍ਰਕਾਰਸੇ ਨਹੀਂ ਹੋਤੀ].

[ਉਪਰੋਕ੍ਤ ਬਾਤ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਮਝਾਈ ਜਾਤੀ ਹੈਃ–]

ਅਨਾਦਿ ਕਾਲਸੇ ਭੇਦਵਾਸਿਤ ਬੁਦ੍ਧਿ ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ ਪ੍ਰਾਥਮਿਕ ਜੀਵ ਵ੍ਯਵਹਾਰਨਯਸੇ ^੧ਭਿਨ੍ਨਸਾਧ੍ਯਸਾਧਨਭਾਵਕਾ ਅਵਲਮ੍ਬਨ ਲੇਕਰ ^੨ਸੁਖਸੇ ਤੀਰ੍ਥਕਾ ਪ੍ਰਾਰਮ੍ਭ ਕਰਤੇ ਹੈਂ [ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਸੁਗਮਤਾਸੇ ਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗਕੀ ਪ੍ਰਾਰਮ੍ਭਭੂਮਿਕਾਕਾ ਸੇਵਨ ਕਰਤੇ ਹੈਂ]. ਜੈਸੇ ਕਿ ‘[੧] ਯਹ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧੇਯ [ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾ ਕਰਨੇਯੋਗ੍ਯ] ਹੈ, [੨] ਯਹ ਅਸ਼੍ਰਦ੍ਧੇਯ ਹੈ, [੩] ਯਹ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾ ਕਰਨੇਵਾਲਾ ਹੈ ਔਰ [੪] ਯਹ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਨ ਹੈ; [੧] ਯਹ ਜ੍ਞੇਯ [ਜਾਨਨੇਯੋਗ੍ਯ] ਹੈ, [੨] ਯਹ ਅਜ੍ਞੇਯ ਹੈ, [੩] ਯਹ ਜ੍ਞਾਤਾ ਹੈ ਔਰ [੪] ਯਹ ਜ੍ਞਾਨ ਹੈੇ; [੧] ਯਹ ਆਚਰਣੀਯ [ਆਚਰਣ ਕਰਨੇਯੋਗ੍ਯ] ਹੈ, [੨] ਯਹ ਅਨਾਚਰਣੀਯ ਹੈ, [੩] ਯਹ ਆਚਰਣ ਕਰਨੇਵਾਲਾ ਹੈ ਔਰ [੪] ਯਹ ਆਚਰਣ ਹੈ;’–ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ [੧] ਕਰ੍ਤਵ੍ਯ [ਕਰਨੇਯੋਗ੍ਯ], [੨] ਅਕਰ੍ਤਵ੍ਯ, [੩] ਕਰ੍ਤਾ ਔਰ [੪] ਕਰ੍ਮਰੂਪ ਵਿਭਾਗੋਂਕੇ ਅਵਲੋਕਨ ਦ੍ਵਾਰਾ ਜਿਨ੍ਹੇਂ ਕੋਮਲ ਉਤ੍ਸਾਹ ਉਲ੍ਲਸਿਤ ਹੋਤਾ ਹੈ ਐਸੇ ਵੇ [ਪ੍ਰਾਥਮਿਕ ਜੀਵ] ਧੀਰੇ–ਧੀਰੇ ਮੋਹਮਲ੍ਲਕੋ [ਰਾਗਾਦਿਕੋ] ਉਖਾੜਤੇ ਜਾਤੇ ਹੈਂ; ਕਦਾਚਿਤ੍ ਅਜ੍ਞਾਨਕੇ ਕਾਰਣ [ਸ੍ਵ– ਸਂਵੇਦਨਜ੍ਞਾਨਕੇ ਅਭਾਵਕੇ ਕਾਰਣ] ਮਦ [ਕਸ਼ਾਯ] ਔਰ ਪ੍ਰਮਾਦਕੇ ਵਸ਼ ਹੋਨੇਸੇ ਅਪਨਾ ਆਤ੍ਮ–ਅਧਿਕਾਰ ------------------------------------------------------------------------- ੧. ਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਜ੍ਞਾਨੀ ਜੀਵੋਂਕੋ ਪ੍ਰਾਥਮਿਕ ਭੂਮਿਕਾਮੇਂ, ਸਾਧ੍ਯ ਤੋ ਪਰਿਪੂਰ੍ਣ ਸ਼ੁਦ੍ਧਤਾਰੂਪਸੇ ਪਰਿਣਤ ਆਤ੍ਮਾ ਹੈ ਔਰ ਉਸਕਾ

੨. ਸੁਖਸੇ = ਸੁਗਮਤਾਸੇ; ਸਹਜਰੂਪਸੇ; ਕਠਿਨਾਈ ਬਿਨਾ. [ਜਿਨ੍ਹੋਂਨੇ ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਰ੍ਥਿਕਨਯਕੇ ਵਿਸ਼ਯਭੂਤ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਸ੍ਵਰੂਪਕੇ

Page 254 of 264
PDF/HTML Page 283 of 293
single page version

੨੫੪

ਨ੍ਯਾਯ੍ਯਪਥਪ੍ਰਵਰ੍ਤਨਾਯ ਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤਪ੍ਰਚਣ੍ਡਦਣ੍ਡਨੀਤਯਃ, ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ਦੋਸ਼ਾਨੁਸਾਰੇਣ ਦਤ੍ਤਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤਾਃ ਸਨ੍ਤ–ਤੋਦ੍ਯਤਾਃ ਸਨ੍ਤੋਥ ਤਸ੍ਯੈਵਾਤ੍ਮਨੋ ਭਿਨ੍ਨਵਿਸ਼ਯਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਨਜ੍ਞਾਨਚਾਰਿਤ੍ਰੈਰਧਿਰੋਪ੍ਯਮਾਣਸਂਸ੍ਕਾਰਸ੍ਯ ਭਿਨ੍ਨਸਾਧ੍ਯ–ਸਾਧਨਭਾਵਸ੍ਯ ਰਜਕਸ਼ਿਲਾਤਲਸ੍ਫਾਲ੍ਯਮਾਨਵਿਮਲਸਲਿਲਾਪ੍ਲੁਤਵਿਹਿਤੋਸ਼ਪਰਿਸ਼੍ਵਙ੍ਗਮਲਿਨਵਾਸਸ ਇਵ ਮਨਾਙ੍ਮਨਾਗ੍ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਿਮਧਿਗਮ੍ਯ ਨਿਸ਼੍ਚਯਨਯਸ੍ਯ ਭਿਨ੍ਨਸਾਧ੍ਯਸਾਧਨਭਾਵਾਭਾਵਾਦ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨਜ੍ਞਾਨਚਾਰਿਤ੍ਰਸਮਾਹਿਤਤ੍ਵ–ਰੂਪੇ ਵਿਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਸਕਲਕ੍ਰਿਯਾਕਾਣ੍ਡਾਡਮ੍ਬਰਨਿਸ੍ਤਰਙ੍ਗਪਰਮਚੈਤਨ੍ਯਸ਼ਾਲਿਨਿ ਨਿਰ੍ਭਰਾਨਨ੍ਦਮਾਲਿਨਿ ਭਗਵਤ੍ਯਾ–ਤ੍ਮਨਿ ਵਿਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਿਮਾਸੂਤ੍ਰਯਨ੍ਤਃ ਕ੍ਰਮੇਣ ਸਮੁਪਜਾਤ ਸਮਰਸੀਭਾਵਾਃ ਪਰਮਵੀਤਰਾਗਭਾਵਮਧਿਗਮ੍ਯ, ਸਾਕ੍ਸ਼ਾਨ੍ਮੋਕ੍ਸ਼ਮਨੁਭਵਨ੍ਤੀਤਿ.. ----------------------------------------------------------------------------- [ਆਤ੍ਮਾਮੇਂ ਅਧਿਕਾਰ] ਸ਼ਿਥਿਲ ਹੋ ਜਾਨੇਪਰ ਅਪਨੇਕੋ ਨ੍ਯਾਯਮਾਰ੍ਗਮੇਂ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਿਤ ਕਰਨੇਕੇ ਲਿਏ ਵੇ ਪ੍ਰਚਣ੍ਡ ਦਣ੍ਡਨੀਤਿਕਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਤੇ ਹੈਂ; ਪੁਨਃਪੁਨਃ [ਅਪਨੇ ਆਤ੍ਮਾਕੋ] ਦੋਸ਼ਾਨੁਸਾਰ ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤ ਦੇਤੇ ਹੁਏ ਵੇ ਸਤਤ ਉਦ੍ਯਮਵਨ੍ਤ ਵਰ੍ਤਤੇ ਹੈਂ; ਔਰ ਭਿਨ੍ਨਵਿਸ਼ਯਵਾਲੇ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਨ–ਜ੍ਞਾਨ–ਚਾਰਿਤ੍ਰਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ [–ਆਤ੍ਮਾਸੇ ਭਿਨ੍ਨ ਜਿਸਕੇ ਵਿਸ਼ਯ ਹੈਂ ਐਸੇ ਭੇਦਰਤ੍ਨਤ੍ਰਯ ਦ੍ਵਾਰਾ] ਜਿਸਮੇਂ ਸਂਸ੍ਕਾਰ ਆਰੋਪਿਤ ਹੋਤੇ ਜਾਤੇ ਹੈਂ ਐਸੇ ਭਿਨ੍ਨਸਾਧ੍ਯਸਾਧਨਭਾਵਵਾਲੇ ਅਪਨੇ ਆਤ੍ਮਾਮੇਂ –ਧੋਬੀ ਦ੍ਵਾਰਾ ਸ਼ਿਲਾਕੀ ਸਤਹ ਪਰ ਪਛਾੜੇ ਜਾਨੇਵਾਲੇ, ਨਿਰ੍ਮਲ ਜਲ ਦ੍ਵਾਰਾ ਭਿਗੋਏ ਜਾਨੇਵਾਲੇ ਔਰ ਕ੍ਸ਼ਾਰ [ਸਾਬੁਨ] ਲਗਾਏ ਜਾਨੇਵਾਲੇ ਮਲਿਨ ਵਸ੍ਤ੍ਰਕੀ ਭਾਁਤਿ–ਥੋੜੀ–ਥੋੜੀ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਿ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰਕੇ, ਉਸੀ ਅਪਨੇ ਆਤ੍ਮਾਕੋ ਨਿਸ਼੍ਚਯਨਯਸੇ ਭਿਨ੍ਨਸਾਧ੍ਯਸਾਧਨਭਾਵਕੇ ਅਭਾਵਕੇ ਕਾਰਣ, ਦਰ੍ਸ਼ਨਜ੍ਞਾਨਚਾਰਿਤ੍ਰਕਾ ਸਮਾਹਿਤਪਨਾ [ਅਭੇਦਪਨਾ] ਜਿਸਕਾ ਰੂਪ ਹੈ, ਸਕਲ ਕ੍ਰਿਯਾਕਾਣ੍ਡਕੇ ਆਡਮ੍ਬਰਕੀ ਨਿਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਕੇ ਕਾਰਣ [–ਅਭਾਵਕੇ ਕਾਰਣ] ਜੋ ਨਿਸ੍ਤਰਂਗ ਪਰਮਚੈਤਨ੍ਯਸ਼ਾਲੀ ਹੈ ਤਥਾ ਜੋ ਨਿਰ੍ਭਰ ਆਨਨ੍ਦਸੇ ਸਮ੍ਰੁਦ੍ਧ ਹੈ ਐਸੇ ਭਗਵਾਨ ਆਤ੍ਮਾਮੇਂ ਵਿਸ਼੍ਰਾਂਤਿ ਰਚਤੇ ਹੁਏ [ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਦਰ੍ਸ਼ਨਜ੍ਞਾਨਚਾਰਿਤ੍ਰਕੇ ਐਕਯਸ੍ਵਰੂਪ, ਨਿਰ੍ਵਿਕਲ੍ਪ ਪਰਮਚੈਤਨ੍ਯਸ਼ਾਲੀ ਹੈ ਤਥਾ ਭਰਪੂਰ ਆਨਨ੍ਦਯੁਕ੍ਤ ਐਸੇ ਭਗਵਾਨ ਆਤ੍ਮਾਮੇਂ ਅਪਨੇਕੋ ਸ੍ਥਿਰ ਕਰਤੇ ਹੁਏ], ਕ੍ਰਮਸ਼ਃ ਸਮਰਸੀਭਾਵ ਸਮੁਤ੍ਪਨ੍ਨ ਹੋਤਾ ਜਾਤਾ ਹੈ ਇਸਲਿਏ ਪਰਮ ਵੀਤਰਾਗਭਾਵਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰਕੇ ਸਾਕ੍ਸ਼ਾਤ੍ ਮੋਕ੍ਸ਼ਕਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਤੇ ਹੈਂ.

------------------------------------------------------------------------- ੧. ਵ੍ਯਵਹਾਰ–ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਨਜ੍ਞਾਨਚਾਰਿਤ੍ਰਕੇ ਵਿਸ਼ਯ ਆਤ੍ਮਾਸੇ ਭਿਨ੍ਨ ਹੈਂ; ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਵ੍ਯਵਹਾਰਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਨਕਾ ਵਿਸ਼ਯ ਨਵ ਪਦਾਰ੍ਥ ਹੈ,

੨. ਜਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਧੋਬੀ ਪਾਸ਼ਾਣਸ਼ਿਲਾ, ਪਾਨੀ ਔਰ ਸਾਬੁਨ ਦ੍ਵਾਰਾ ਮਲਿਨ ਵਸ੍ਤ੍ਰਕੀ ਸ਼ੁਦ੍ਧਿ ਕਰਤਾ ਜਾਤਾ ਹੈ, ਉਸੀ ਪਕਾਰ

Page 255 of 264
PDF/HTML Page 284 of 293
single page version

ਕਹਾਨਜੈਨਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮਾਲਾ] ਨਵਪਦਾਰ੍ਥਪੂਰ੍ਵਕ–ਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗਪ੍ਰਪਂਚਵਰ੍ਣਨ

ਅਥ ਯੇ ਤੁ ਕੇਵਲਵ੍ਯਵਹਾਰਾਵਲਮ੍ਬਿਨਸ੍ਤੇ ਖਲੁ ਭਿਨ੍ਨਸਾਧ੍ਯਸਾਧਨਭਾਵਾਵਲੋਕਨੇਨਾਨਵਰਤਂ ਨਿਤਰਾਂ ਖਿਦ੍ਯਮਾਨਾ ਮੁਹੁਰ੍ਮੁਹੁਰ੍ਧਰ੍ਮਾਦਿਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਨਰੂਪਾਧ੍ਯਵਸਾਯਾਨੁਸ੍ਯੂਤਚੇਤਸਃ ਪ੍ਰਭੂਤਸ਼੍ਰੁਤਸਂਸ੍ਕਾਰਾਧਿਰੋਪਿਤਵਿ– ਚਿਤ੍ਰਵਿਕਲ੍ਪਜਾਲਕਲ੍ਮਾਸ਼ਿਤਚੈਤਨ੍ਯਵ੍ਰੁਤ੍ਤਯਃ, ਸਮਸ੍ਤਯਤਿਵ੍ਰੁਤ੍ਤਸਮੁਦਾਯਰੂਪਤਪਃਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਰੂਪਕਰ੍ਮਕਾਣ੍ਡੋਡ੍ਡਮ– ਰਾਚਲਿਤਾਃ, ਕਦਾਚਿਤ੍ਕਿਞ੍ਚਿਦ੍ਰੋਚਮਾਨਾਃ, ਕਦਾਚਿਤ੍ ਕਿਞ੍ਚਿਦ੍ਵਿਕਲ੍ਪਯਨ੍ਤਃ, ਕਦਾਚਿਤ੍ਕਿਞ੍ਚਿਦਾਚਰਨ੍ਤਃ, ਦਰ੍ਸ਼ਨਾਚਰਣਾਯ ਕਦਾਚਿਤ੍ਪ੍ਰਸ਼ਾਮ੍ਯਨ੍ਤਃ, ਕਦਾਚਿਤ੍ਸਂਵਿਜਮਾਨਾਃ, ਕਦਾਚਿਦਨੁਕਮ੍ਪਮਾਨਾਃ, ਕਦਾਚਿਦਾ– ਸ੍ਤਿਕ੍ਯਮੁਦ੍ਵਹਨ੍ਤਃ, ਸ਼ਙ੍ਕਾਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼ਾਵਿਚਿਕਿਤ੍ਸਾਮੂਢਦ੍ਰਸ਼੍ਟਿਤਾਨਾਂ ਵ੍ਯੁਤ੍ਥਾਪਨਨਿਰੋਧਾਯ ਨਿਤ੍ਯਬਦ੍ਧਪਰਿਕਰਾਃ, ਉਪਬ੍ਰੁਂਹਣ ਸ੍ਥਿਤਿਕਰਣਵਾਤ੍ਸਲ੍ਯਪ੍ਰਭਾਵਨਾਂ ਭਾਵਯਮਾਨਾ ----------------------------------------------------------------------------- [ਅਬ ਕੇਵਲਵ੍ਯਵਹਾਰਾਵਲਮ੍ਬੀ (ਅਜ੍ਞਾਨੀ) ਜੀਵੋਂਂਕੋ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਨ ਔਰ ਉਸਕਾ ਫਲ ਕਹਾ ਜਾਤਾ ਹੈਃ–]

ਪਰਨ੍ਤੁ ਜੋ ਕੇਵਵ੍ਯਵਹਾਰਾਵਲਮ੍ਬੀ [ਮਾਤ੍ਰ ਵ੍ਯਵਹਾਰਕਾ ਅਵਲਮ੍ਬਨ ਕਰਨੇਵਾਲੇ] ਹੈਂ ਵੇ ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ ੧ ਭਿਨ੍ਨਸਾਧ੍ਯਸਾਧਨਭਾਵਕੇ ਅਵਲੋਕਨ ਦ੍ਵਾਰਾ ਨਿਰਨ੍ਤਰ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਖੇਦ ਪਾਤੇ ਹੁਏ, [੧] ਪੁਨਃਪੁਨਃ ਧਰ੍ਮਾਦਿਕੇ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਨਰੂਪ ਅਧ੍ਯਵਸਾਨਮੇਂ ਉਨਕਾ ਚਿਤ੍ਤ ਲਗਤਾ ਰਹਨੇਸੇ, [੨] ਬਹੁਤ ਸ਼੍ਰੁਤਕੇ [ਦ੍ਰਵ੍ਯਸ਼੍ਰੁਤਕੇ] ਸਂਸ੍ਕਾਰੋਂਸੇ ਊਠਨੇ ਵਾਲੇ ਵਿਚਿਤ੍ਰ [ਅਨੇਕ ਪ੍ਰਕਾਰਕੇ] ਵਿਕਲ੍ਪੋਂਕੇ ਜਾਲ ਦ੍ਵਾਰਾ ਉਨਕੀ ਚੈਤਨ੍ਯਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਰ–ਵਿਚਿਤ੍ਰ ਹੋਤੀ ਹੈ ਇਸਲਿਏ ਔਰ [੩] ਸਮਸ੍ਤ ਯਤਿ–ਆਚਾਰਕੇ ਸਮੁਦਾਯਰੂਪ ਤਪਮੇਂ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਨਰੂਪ ਕਰ੍ਮਕਾਣ੍ਡਕੀ ਧਮਾਲਮੇਂ ਵੇ ਅਚਲਿਤ ਰਹਤੇ ਹੈਂ ਇਸਲਿਏ, [੧] ਕਭੀ ਕਿਸੀਕੋ [ਕਿਸੀ ਵਿਸ਼ਯਕੀ] ਰੁਚਿ ਕਰਤੇ ਹੈਂ, [੨] ਕਭੀ ਕਿਸੀਕੇ [ ਕਿਸੀ ਵਿਸ਼ਯਕੇ] ਵਿਕਲ੍ਪ ਕਰਤੇ ਹੈਂ ਔਰ [੩] ਕਭੀ ਕੁਛ ਆਚਰਣ ਕਰਤੇ ਹੈਂ; ਦਰ੍ਸ਼ਨਾਚਰਣ ਕੇ ਲਿਏ–ਵੇ ਕਦਾਚਿਤ੍ ਪ੍ਰਸ਼ਮਿਤ ਹੋਤੇ ਹੈ, ਕਦਾਚਿਤ੍ ਸਂਵੇਗਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਤੇ ਹੈ, ਕਦਾਚਿਤ੍ ਅਨੁਕਂਪਿਤ ਹੋਤੇ ਹੈ, ਕਦਾਚਿਤ੍ ਆਸ੍ਤਿਕਯਕੋ ਧਾਰਣ ਕਰਤੇ ਹੈਂ, ਸ਼ਂਕਾ, ਕਾਂਕ੍ਸ਼ਾ, ਵਿਚਿਕਿਤ੍ਸਾ ਔਰ ਮੂਢਦ੍ਰਸ਼੍ਟਿਤਾਕੇ ਉਤ੍ਥਾਨਕੋ ਰੋਕਨੇਕੇ ਲਿਏ ਨਿਤ੍ਯ ਕਟਿਬਦ੍ਧ ਰਹਤੇ ਹੈਂ, ਉਪਬ੍ਰੁਂਹਣ, ਸ੍ਥਿਤਿ– ਕਰਣ, ਵਾਤ੍ਸਲ੍ਯ ਔਰ ਪ੍ਰਭਾਵਨਾਕੋ ਭਾਤੇ ------------------------------------------------------------------------- ੧. ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ ਸਾਧ੍ਯ ਔਰ ਸਾਧਨ ਅਭਿਨ੍ਨ ਹੋਤੇ ਹੈਂ. ਜਹਾਁ ਸਾਧ੍ਯ ਔਰ ਸਾਧਨ ਭਿਨ੍ਨ ਕਹੇ ਜਾਯੇਂ ਵਹਾਁ ‘ਯਹ ਸਤ੍ਯਾਰ੍ਥ

Page 256 of 264
PDF/HTML Page 285 of 293
single page version

੨੫੬

ਵਾਰਂਵਾਰਮਭਿਵਰ੍ਧਿਤੋਤ੍ਸਾਹਾ, ਜ੍ਞਾਨਾਚਰਣਾਯ ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯ–ਕਾਲਮਵਲੋਕਯਨ੍ਤੋ, ਬਹੁਧਾ ਵਿਨਯਂ ਪ੍ਰਪਞ੍ਚਯਨ੍ਤਃ, ਪ੍ਰਵਿਹਿਤਦੁਰ੍ਧਰੋਪਧਾਨਾਃ, ਸੁਸ਼੍ਠੁ ਬਹੁਮਾਨਮਾਤਨ੍ਵਨ੍ਤੋ, ਨਿਹ੍ਨਵਾਪਤ੍ਤਿਂ ਨਿਤਰਾਂ ਨਿਵਾਰਯਨ੍ਤੋਰ੍ਥਵ੍ਯਞ੍ਜਨਤਦੁਭਯਸ਼ੁਦ੍ਧੌ ਨਿਤਾਨ੍ਤਸਾਵਧਾਨਾਃ, ਚਾਰਿਤ੍ਰਾਚਰਣਾਯ ਹਿਂਸਾਨ੍ਰੁਤਸ੍ਤੇਯਾਬ੍ਰਹ੍ਮਪਰਿਗ੍ਰਹਸਮਸ੍ਤਵਿਰਤਿਰੂਪੇਸ਼ੁ ਪਞ੍ਚਮਹਾਵ੍ਰਤੇਸ਼ੁ ਤਨ੍ਨਿਸ਼੍ਠਵ੍ਰੁਤ੍ਤਯਃ, ਸਮ੍ਯਗ੍ਯੋਗਨਿਗ੍ਰਹਲਕ੍ਸ਼ਣਾਸੁ ਗੁਪ੍ਤਿਸ਼ੁ ਨਿਵਾਨ੍ਤਂ ਗ੍ਰੁਹੀਤੋਦ੍ਯੋਗਾ ਈਰ੍ਯਾਭਾਸ਼ੈਸ਼ਣਾਦਾਨਨਿਕ੍ਸ਼ੇਪੋਤ੍ਸਰ੍ਗਰੂਪਾਸੁ ਸਮਿਤਿਸ਼੍ਵਤ੍ਯਨ੍ਤਨਿਵੇਸ਼ਿਤਪ੍ਰਯਤ੍ਨਾਃ, ਤਪਆਚਰਣਾਯਾਨਸ਼ਨਾਵਮੌਦਰ੍ਯਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਪਰਿਸਂਖ੍ਯਾਨਰਸਪਰਿਤ੍ਯਾਗਵਿਵਿਕ੍ਤਸ਼ਯ੍ਯਾਸਨਕਾਯਕ੍ਲ੍ਰੁੇਸ਼ੇਸ਼੍ਵਭੀਕ੍ਸ਼੍ਣਮੁਤ੍ਸਹ– ਮਾਨਾਃ, ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤਵਿਨਯਵੈਯਾਵ੍ਰੁਤ੍ਤ੍ਯਵ੍ਯੁਤ੍ਸਰ੍ਗਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯਧ੍ਯਾਨਪਰਿਕਰਾਂਕੁਸ਼ਿਤਸ੍ਵਾਨ੍ਤਾ, ਵੀਰ੍ਯਾਚਰਣਾਯ ਕਰ੍ਮ–ਕਾਣ੍ਡੇ ਸਰ੍ਵਸ਼ਕ੍ਤਯਾ ਵ੍ਯਾਪ੍ਰਿਯਮਾਣਾਃ, ਕਰ੍ਮਚੇਤਨਾਪ੍ਰਧਾਨਤ੍ਵਾਦ੍ਦੂਰਨਿਵਾਰਿਤਾਸ਼ੁਭਕਰ੍ਮਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਯੋਪਿ ਸਮੁਪਾਤ੍ਤ– ਸ਼ੁਭਕਰ੍ਮਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਯਃ, ਸਕਲਕ੍ਰਿਯਾਕਾਣ੍ਡਾਡਮ੍ਬਰੋਤ੍ਤੀਰ੍ਣਦਰ੍ਸ਼ਨਜ੍ਞਾਨਚਾਰਿਤ੍ਰੈਕ੍ਯਪਰਿਣਤਿਰੂਪਾਂ ਜ੍ਞਾਨ ਚੇਤਨਾਂ ----------------------------------------------------------------------------- ਹੁਏ ਬਾਰਮ੍ਬਾਰ ਉਤ੍ਸਾਹਕੋ ਬਢਾਤੇ ਹੈਂ; ਜ੍ਞਾਨਾਚਰਣਕੇ ਲਿਯੇ–ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯਕਾਲਕਾ ਅਵਲੋਕਨ ਕਰਤੇ ਹੈਂ, ਬਹੁ ਪ੍ਰਕਾਰਸੇ ਵਿਨਯਕਾ ਵਿਸ੍ਤਾਰ ਕਰਤੇ ਹੈਂ, ਦੁਰ੍ਧਰ ਉਪਧਾਨ ਕਰਤੇ ਹੈਂ, ਭਲੀ ਭਾਁਤਿ ਬਹੁਮਾਨਕੋ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਕਰਤੇ ਹੈਂ, ਨਿਹ੍ਨਵਦੋਸ਼ਕੋ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਨਿਵਾਰਤੇ ਹੈਂ, ਅਰ੍ਥ, ਵ੍ਯਂਜਨ ਔਰ ਤਦੁਭਯਕੀ ਸ਼ੁਦ੍ਧਿਮੇਂ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹਤੇ ਹੈਂ; ਚਾਰਿਤ੍ਰਾਚਰਣਕੇ ਲਿਯੇ–ਹਿਂਸਾ, ਅਸਤ੍ਯ, ਸ੍ਤੇਯ, ਅਬ੍ਰਹ੍ਮ ਔਰ ਪਰਿਗ੍ਰਹਕੀ ਸਰ੍ਵਵਿਰਤਿਰੂਪ ਪਂਚਮਹਾਵ੍ਰਤੋਂਮੇਂ ਤਲ੍ਲੀਨ ਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਵਾਲੇ ਰਹਤੇ ਹੈਂ, ਸਮ੍ਯਕ੍ ਯੋਗਨਿਗ੍ਰਹ ਜਿਸਕਾ ਲਕ੍ਸ਼ਣ ਹੈ [–ਯੋਗਕਾ ਬਰਾਬਰ ਨਿਰੋਧ ਕਰਨਾ ਜਿਨਕਾ ਲਕ੍ਸ਼ਣ ਹੈ] ਐਸੀ ਗੁਪ੍ਤਿਯੋਂਮੇਂ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਉਦ੍ਯੋਗ ਰਖਤੇ ਹੈਂ, ਈਰ੍ਯਾ, ਭਾਸ਼ਾ, ਏਸ਼ਣਾ, ਆਦਾਨਨਿਕ੍ਸ਼ੇਪ ਔਰ ਉਤ੍ਸਰ੍ਗਰੂਪ ਸਮਿਤਿਯੋਂਮੇਂ ਪ੍ਰਯਤ੍ਨਕੋ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਜੋੜਤੇ ਹੈਂ; ਤਪਾਚਰਣ ਕੇ ਲਿਯੇੇ–ਅਨਸ਼ਨ, ਅਵਮੌਦਰ੍ਯ, ਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਪਰਿਸਂਖ੍ਯਾਨ, ਰਸਪਰਿਤ੍ਯਾਗ, ਵਿਵਿਕ੍ਤਸ਼ਯ੍ਯਾਸਨ ਔਰ ਕਾਯਕ੍ਲੇਸ਼ਮੇਂ ਸਤਤ ਉਤ੍ਸਾਹਿਤ ਰਹਤੇ ਹੈਂ, ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤ, ਵਿਨਯ, ਵੈਯਾਵ੍ਰੁਤ੍ਤ੍ਯ, ਵ੍ਯੁਤ੍ਸਰ੍ਗ, ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯ ਔਰ ਧ੍ਯਾਨਰੂਪ ਪਰਿਕਰ ਦ੍ਵਾਰਾ ਨਿਜ ਅਂਤਃਕਰਣਕੋ ਅਂਕੁਸ਼ਿਤ ਰਖਤੇ ਹੈਂ; ਵੀਰ੍ਯਾਚਰਣਕੇ ਲਿਯੇ–ਕਰ੍ਮਕਾਂਡਮੇਂ ਸਰ੍ਵ ਸ਼ਕ੍ਤਿ ਦ੍ਵਾਰਾ ਵ੍ਯਾਪ੍ਰੁਤ ਰਹਤੇ ਹੈਂ; ਐਸਾ ਕਰਤੇ ਹੁਏ, ਕਰ੍ਮਚੇਤਨਾਪ੍ਰਧਾਨਪਨੇਕੇ ਕਾਰਣ – ਯਦ੍ਯਪਿ ਅਸ਼ੁਭਕਰ੍ਮਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਕਾ ਉਨ੍ਹੋਂਨੇ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਨਿਵਾਰਣ ਕਿਯਾ ਹੈ ਤਥਾਪਿ– ਸ਼ੁਭਕਰ੍ਮਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਕੋ ਜਿਨ੍ਹੋਂਨੇ ਬਰਾਬਰ ਗ੍ਰਹਣ ਕਿਯਾ ਹੈ ਐਸੇ ਵੇ, ਸਕਲ ਕ੍ਰਿਯਾਕਾਣ੍ਡਕੇ ਆਡਮ੍ਬਰਸੇ ਪਾਰ ਉਤਰੀ ਹੁਈ ਦਰ੍ਸ਼ਨਜ੍ਞਾਨਚਾਰਿਤ੍ਰਕੀ ਐਕਯਪਰਿਣਤਿਰੂਪ ਜ੍ਞਾਨਚੇਤਨਾਕੋ ਕਿਂਚਿਤ੍ ਭੀ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਨਹੀਂ ਕਰਤੇ ਹੁਏ,

------------------------------------------------------------------------- ੧. ਤਦੁਭਯ = ਉਨ ਦੋਨੋਂ [ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਅਰ੍ਥ ਤਥਾ ਵ੍ਯਂਜਨ ਦੋਨੋਂ] ੨. ਪਰਿਕਰ = ਸਮੂਹ; ਸਾਮਗ੍ਰੀ. ੩. ਵ੍ਯਾਪ੍ਰੁਤ = ਰੁਕੇ; ਗੁਁਥੇ; ਮਸ਼ਗੂਲ; ਮਗ੍ਨ.

Page 257 of 264
PDF/HTML Page 286 of 293
single page version

ਕਹਾਨਜੈਨਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮਾਲਾ] ਨਵਪਦਾਰ੍ਥਪੂਰ੍ਵਕ–ਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗਪ੍ਰਪਂਚਵਰ੍ਣਨ

ਮਨਾਗਪ੍ਯਸਂਭਾਵਯਨ੍ਤਃ ਪ੍ਰਭੂਤਪੁਣ੍ਯਭਾਰਮਨ੍ਥਰਿਤਚਿਤ੍ਤਵ੍ਰੁਤ੍ਤਯਃ, ਸੁਰਲੋਕਾਦਿਕ੍ਲ੍ਰੁੇਸ਼ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿਪਰਮ੍ਪਰਯਾ ਸੁਚਿਰਂ ਸਂਸਾਰਸਾਗਰੇ ਭ੍ਰਮਨ੍ਤੀਤਿ. ਉਕ੍ਤਞ੍ਚ–‘‘ਚਰਣਕਰਣਪ੍ਪਹਾਣਾ ਸਸਮਯਪਰਮਤ੍ਥਮੁਕ੍ਕਵਾਵਾਰਾ. ਚਰਣਕਰਣਸ੍ਸ ਸਾਰਂ ਣਿਚ੍ਛਯਸੁਦ੍ਧਂ ਣ ਜਾਣਂਤਿ’’..

-----------------------------------------------------------------------------

ਬਹੁਤ ਪੁਣ੍ਯਕੇ ਭਾਰਸੇ ਮਂਥਰ ਹੁਈ ਚਿਤ੍ਤਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਵਾਲੇ ਵਰ੍ਤਤੇ ਹੁਏ, ਦੇਵਲੋਕਾਦਿਕੇ ਕ੍ਲੇਸ਼ਕੀ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿਕੀ ਪਰਮ੍ਪਰਾ ਦ੍ਵਾਰਾ ਦੀਰ੍ਘ ਕਾਲਤਕ ਸਂਸਾਰਸਾਗਰਮੇਂ ਭ੍ਰਮਣ ਕਰਤੇ ਹੈਂ. ਕਹਾ ਭੀ ਹੈ ਕਿ – ਚਰਣਕਰਣਪ੍ਪਹਾਣਾ ਸਸਮਯਪਰਮਤ੍ਥਮੁਕ੍ਕਾਵਾਵਾਰਾ. ਚਰਣਕਰਣਸ੍ਸ ਸਾਰਂ ਣਿਚ੍ਛਯਸੁਦ੍ਧਂ ਣ ਜਾਣਂਤਿ.. [ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਜੋ ਚਰਣਪਰਿਣਾਮਪ੍ਰਧਾਨ ਹੈ ਔਰ ਸ੍ਵਸਮਯਰੂਪ ਪਰਮਾਰ੍ਥਮੇਂ ਵ੍ਯਾਪਾਰਰਹਿਤ ਹੈਂ, ਵੇ ਚਰਣਪਰਿਣਾਮਕਾ ਸਾਰ ਜੋ ਨਿਸ਼੍ਚਯਸ਼ੁਦ੍ਧ [ਆਤ੍ਮਾ] ਉਸੇ ਨਹੀਂ ਜਾਨਤੇ.]

[ਅਬ ਕੇਵਲਨਿਸ਼੍ਚਯਾਵਲਮ੍ਬੀ [ਅਜ੍ਞਾਨੀ] ਜੀਵੋਂਕਾ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਨ ਔਰ ਉਸਕਾ ਫਲ ਕਹਾ ਜਾਤਾ ਹੈਃ–]

ਅਬ, ਜੋ ਕੇਵਲਨਿਸ਼੍ਚਯਾਵਲਮ੍ਬੀ ਹੈਂ, ਸਕਲ ਕ੍ਰਿਯਾਕਰ੍ਮਕਾਣ੍ਡਕੇ ਆਡਮ੍ਬਰਮੇਂ ਵਿਰਕ੍ਤ ਬੁਦ੍ਧਿਵਾਲੇ ਵਰ੍ਤਤੇ ------------------------------------------------------------------------- ੧. ਮਂਥਰ = ਮਂਦ; ਜੜ; ਸੁਸ੍ਤ. ੨. ਇਸ ਗਾਥਾਕੀ ਸਂਸ੍ਕ੍ਰੁਤ ਛਾਯਾ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੈਃ ਚਰਣਕਰਣਪ੍ਰਧਾਨਾਃ ਸ੍ਵਸਮਯਪਰਮਾਰ੍ਥਮੁਕ੍ਤਵ੍ਯਾਪਾਰਾਃ. ਚਰਣਕਰਣਸ੍ਯ ਸਾਰਂ

੩. ਸ਼੍ਰੀ ਜਯਸੇਨਾਚਾਰ੍ਯਦੇਵਕ੍ਰੁਤ ਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿ–ਟੀਕਾਮੇਂ ਵ੍ਯਵਹਾਰ–ਏਕਾਨ੍ਤਕਾ ਨਿਮ੍ਨਾਨੁਸਾਰ ਸ੍ਪਸ਼੍ਟੀਕਰਣ ਕਿਯਾ ਗਯਾ ਹੈਃ–

Page 258 of 264
PDF/HTML Page 287 of 293
single page version

੨੫੮

ਵਿਲੋਚਨਪੁਟਾਃ ਕਿਮਪਿ ਸ੍ਵਬੁਦ੍ਧਯਾਵਲੋਕ੍ਯ ਯਥਾਸੁਖਮਾਸਤੇ, ਤੇ ਖਲ੍ਵਵਧੀਰਿਤਭਿਨ੍ਨਸਾਧ੍ਯਸਾਧਨਭਾਵਾ ਅਭਿਨ੍ਨਸਾਧ੍ਯਸਾਧਨਭਾਵਮਲਭਮਾਨਾ ਅਨ੍ਤਰਾਲ ਏਵ ਪ੍ਰਮਾਦਕਾਦਮ੍ਬਰੀਮਦਭਰਾਲਸਚੇਤਸੋ ਮਤ੍ਤਾ ਇਵ, ਮੂਰ੍ਚ੍ਛਿਤਾ ਇਵ, ਸੁਸ਼ੁਪ੍ਤਾ ਇਵ, ਪ੍ਰਭੂਤਘ੍ਰੁਤਸਿਤੋਪਲਪਾਯਸਾਸਾਦਿਤਸੌਹਿਤ੍ਯਾ ਇਵ, ਸਸੁਲ੍ਬਣਬਲ–ਸਞ੍ਜਨਿਤਜਾਡਯਾ ਇਵ, ਦਾਰੁਣਮਨੋਭ੍ਰਂਸ਼ਵਿਹਿਤ ਮੋਹਾ ਇਵ, ਮੁਦ੍ਰਿਤਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਚੈਤਨ੍ਯਾ ਵਨਸ੍ਪਤਯ ਇਵ,

-----------------------------------------------------------------------------

ਹੁਏ, ਆਁਖੋਂਕੋ ਅਧਮੁਨ੍ਦਾ ਰਖਕਰ ਕੁਛਭੀ ਸ੍ਵਬੁਦ੍ਧਿਸੇ ਅਵਲੋਕ ਕਰ ਯਥਾਸੁਖ ਰਹਤੇ ਹੈਂ [ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਸ੍ਵਮਤਿਕਲ੍ਪਨਾਸੇ ਕੁਛ ਭੀ ਭਾਸਕੀ ਕਲ੍ਪਨਾ ਕਰਕੇ ਇਚ੍ਕਾਨੁਸਾਰ– ਜੈਸੇ ਸੁਖ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਹੋ ਵੈਸੇ–ਰਹਤੇ ਹੈਂ], ਵੇ ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ ਭਿਨ੍ਨਸਾਧ੍ਯਸਾਧਨਭਾਵਕੋ ਤਿਰਸ੍ਕਾਰਤੇ ਹੁਏ, ਅਭਿਨ੍ਨਸਾਧ੍ਯਸਾਧਨਭਾਵਕੋ ਉਪਲਬ੍ਧ ਨਹੀਂ ਕਰਤੇ ਹੁਏ, ਅਂਤਰਾਲਮੇਂ ਹੀ [–ਸ਼ੁਭ ਤਥਾ ਸ਼ੁਦ੍ਧਕੇ ਅਤਿਰਿਕ੍ਤ ਸ਼ੇਸ਼ ਤੀਸਰੀ ਅਸ਼ੁਭ ਦਸ਼ਾਮੇਂ ਹੀ], ਪ੍ਰਮਾਦਮਦਿਰਾਕੇ ਮਦਸੇ ਭਰੇ ਹੁਏ ਆਲਸੀ ਚਿਤ੍ਤਵਾਲੇ ਵਰ੍ਤਤੇ ਹੁਏ, ਮਤ੍ਤ [ਉਨ੍ਮਤ੍ਤ] ਜੈਸੇ, ਮੂਰ੍ਛਿਤ ਜੈਸੇ, ਸੁਸ਼ੁਪ੍ਤ ਜੈਸੇ, ਬਹੁਤ ਘੀ–ਸ਼ਕ੍ਕਰ ਖੀਰ ਖਾਕਰ ਤ੍ਰੁਪ੍ਤਿਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੁਏ [ਤ੍ਰੁਪ੍ਤ ਹੁਏ] ਹੋਂ ਐਸੇ, ਮੋਟੇ ਸ਼ਰੀਰਕੇ ਕਾਰਣ ਜੜਤਾ [– ਮਂਦਤਾ, ਨਿਸ਼੍ਕ੍ਰਿਯਤਾ] ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਹੁਈ ਹੋ ਐਸੇ, ਦਾਰੁਣ ਬੁਦ੍ਧਿਭ੍ਰਂਸ਼ਸੇ ਮੂਢਤਾ ਹੋ ਗਈ ਹੋ ਐਸੇ, ਜਿਸਕਾ ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਚੈਤਨ੍ਯ ਮੁਁਦ

------------------------------------------------------------------------- ੧. ਯਥਾਸੁਖ = ਇਚ੍ਛਾਨੁਸਾਰ; ਜੈਸੇ ਸੁਖ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਹੋ ਵੈਸੇ; ਯਥੇਚ੍ਛਰੂਪਸੇ. [ਜਿਨ੍ਹੇਂ ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਰ੍ਥਿਕਨਯਕੇ [ਨਿਸ਼੍ਚਯਨਯਕੇ]

੨. ਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗੀ ਜ੍ਞਾਨੀ ਜੀਵੋਂਕੋ ਸਵਿਕਲ੍ਪ ਪ੍ਰਾਥਮਿਕ ਦਸ਼ਾਮੇਂ [ਛਠਵੇਂ ਗੁਣਸ੍ਥਾਨ ਤਕ] ਵ੍ਯਵਹਾਰਨਯਕੀ ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾਸੇ

Page 259 of 264
PDF/HTML Page 288 of 293
single page version

ਕਹਾਨਜੈਨਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮਾਲਾ] ਨਵਪਦਾਰ੍ਥਪੂਰ੍ਵਕ–ਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗਪ੍ਰਪਂਚਵਰ੍ਣਨ

ਮੌਨੀਨ੍ਦ੍ਰੀਂ ਕਰ੍ਮਚੇਤਨਾਂ ਪੁਣ੍ਯਬਨ੍ਧਭਯੇਨਾਨਵਲਮ੍ਬਮਾਨਾ ਅਨਾਸਾਦਿਤਪਰਮਨੈਸ਼੍ਕਰ੍ਮ੍ਯਰੂਪਜ੍ਞਾਨਚੇਤਨਾਵਿਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਯੋ ਵ੍ਯਕ੍ਤਾਵ੍ਯਕ੍ਤਪ੍ਰਮਾਦਤਨ੍ਤ੍ਰਾ ਅਰਮਾਗਤਕਰ੍ਮ–ਫਲਚੇਤਨਾਪ੍ਰਧਾਨਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਯੋ ਵਨਸ੍ਪਤਯ ਇਵ ਕੇਵਲਂ ਪਾਪਮੇਵ ਬਧ੍ਨਨ੍ਤਿ. ਉਕ੍ਤਞ੍ਚ–‘‘ਣਿਚ੍ਛਯਮਾਲਮ੍ਬਂਤਾ ਣਿਚ੍ਛਯਦੋ ਣਿਚ੍ਛਯਂ ਅਯਾਣਂਤਾ. ਣਾਸਂਤਿ ਚਰਣਕਰਣਂ ਬਾਹਰਿਚਰਣਾਲਸਾ ਕੇਈ’’.. -----------------------------------------------------------------------------

ਗਯਾ ਹੈ ਐਸੀ ਵਨਸ੍ਪਤਿ ਜੈਸੇ, ਮੁਨੀਂਦ੍ਰਕੀ ਕਰ੍ਮਚੇਤਨਾਕੋ ਪੁਣ੍ਯਬਂਧਕੇ ਭਯਸੇ ਨਹੀਂ ਅਵਲਮ੍ਬਤੇ ਹੁਏ ਔਰ ਪਰਮ ਨੈਸ਼੍ਕਰ੍ਮ੍ਯਰੂਪ ਜ੍ਞਾਨਚੇਤਨਾਮੇਂ ਵਿਸ਼੍ਰਾਂਤਿਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਨਹੀਂ ਹੋਤੇ ਹੁਏ, [ਮਾਤ੍ਰ] ਵ੍ਯਕ੍ਤ–ਅਵ੍ਯਕ੍ਤ ਪ੍ਰਮਾਦਕੇ ਆਧੀਨ ਵਰ੍ਤਤੇ ਹੁਏ, ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੁਏ ਹਲਕੇ [ਨਿਕ੍ਰੁਃਸ਼੍ਟ] ਕਰ੍ਮਫਲਕੀ ਚੇਤਨਾਕੇ ਪ੍ਰਧਾਨਪਨੇਵਾਲੀ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿ ਜਿਸੇ ਵਰ੍ਤਤੀ ਹੈ ਐਸੀ ਵਨਸ੍ਪਤਿਕੀ ਭਾਁਤਿ, ਕੇਵਲ ਪਾਪਕੋ ਹੀ ਬਾਁਧਤੇ ਹੈ. ਕਹਾ ਭੀ ਹੈ ਕਿਃ–– ਣਿਚ੍ਛਯਮਾਲਮ੍ਬਂਤਾ ਣਿਚ੍ਛਯਦੋ ਣਿਚ੍ਛਯਂ ਅਯਾਣਂਤਾ. ਣਾਸਂਤਿ ਚਰਣਕਰਣਂ ਬਾਹਰਿਚਰਣਾਲਸਾ ਕੇਈ.. [ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਨਿਸ਼੍ਚਯਕਾ ਅਵਲਮ੍ਬਨ ਲੇਨੇ ਵਾਲੇ ਪਰਨ੍ਤੁ ਨਿਸ਼੍ਚਯਸੇ [ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ] ਨਿਸ਼੍ਚਯਕੋ ਨਹੀਂ ਜਾਨਨੇ ਵਾਲੇ ਕਈ ਜੀਵ ਬਾਹ੍ਯ ਚਰਣਮੇਂ ਆਲਸੀ ਵਰ੍ਤਤੇ ਹੁਏ ਚਰਣਪਰਿਣਾਮਕਾ ਨਾਸ਼ ਕਰਤੇ ਹੈਂ.]

------------------------------------------------------------------------- ੧. ਕੇਵਲਨਿਸ਼੍ਚਯਾਵਲਮ੍ਬੀ ਜੀਵ ਪੁਣ੍ਯਬਨ੍ਧਕੇ ਭਯਸੇ ਡਰਕਰ ਮਂਦਕਸ਼ਾਯਰੂਪ ਸ਼ੁਭਭਾਵ ਨਹੀਂ ਕਰਤੇ ਔਰ ਪਾਪਬਨ੍ਧਕੇ

੨. ਇਸ ਗਾਥਾਕੀ ਸਂਸ੍ਕ੍ਰੁਤ ਛਾਯਾ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੈੇਃ ਨਿਸ਼੍ਚਯਮਾਲਮ੍ਬਨ੍ਤੋ ਨਿਸ਼੍ਚਯਤੋ ਨਿਸ਼੍ਚਯਮਜਾਨਨ੍ਤਃ. ਨਾਸ਼ਯਨ੍ਤਿ ਚਰਣਕਰਣਂ

੩. ਸ਼੍ਰੀ ਜਯਸੇਨਾਚਾਰ੍ਯਦੇਵਰਚਿਤ ਟੀਕਾਮੇਂ [ਵ੍ਯਵਹਾਰ–ਏਕਾਨ੍ਤਕਾ ਸ੍ਪਸ਼੍ਟੀਕਰਣ ਕਰਨੇਕੇ ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ ਤੁਰਨ੍ਤ ਹੀ] ਨਿਸ਼੍ਚਯਏਕਾਨ੍ਤਕਾ

Page 260 of 264
PDF/HTML Page 289 of 293
single page version

੨੬੦

ਯੇ ਤੁ ਪੁਨਰਪੁਨਰ੍ਭਵਾਯ ਨਿਤ੍ਯਵਿਹਿਤੋਦ੍ਯੋਗਮਹਾਭਾਗਾ ਭਗਵਨ੍ਤੋ ਨਿਸ਼੍ਚਯਵ੍ਯਵਹਾਰਯੋਰਨ੍ਯਤ– ਰਾਨਵਲਮ੍ਬਨੇਨਾਤ੍ਯਨ੍ਤਮਧ੍ਯਸ੍ਥੀਭੂਤਾਃ -----------------------------------------------------------------------------

[ਅਬ ਨਿਸ਼੍ਚਯ–ਵ੍ਯਵਹਾਰ ਦੋਨੋਂਕਾ ਸੁਮੇਲ ਰਹੇ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਭੂਮਿਕਾਨੁਸਾਰ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਨ ਕਰਨੇਵਾਲੇ ਜ੍ਞਾਨੀ ਜੀਵੋਂਕਾ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਨ ਔਰ ਉਸਕਾ ਫਲ ਕਹਾ ਜਾਤਾ ਹੈਃ–

ਵ੍ਯਵਹਾਰਮੇਂਸੇ ਕਿਸੀ ਏਕਕਾ ਹੀ ਅਵਲਮ੍ਬਨ ਨਹੀਂ ਲੇਨੇਸੇ [–ਕੇਵਲਨਿਸ਼੍ਚਯਾਵਲਮ੍ਬੀ ਯਾ ਕੇਵਲਵ੍ਯਵਹਾਰਾਵਲਮ੍ਬੀ ਨਹੀਂ ਹੋਨੇਸੇ] ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਮਧ੍ਯਸ੍ਥ ਵਰ੍ਤਤੇ ਹੁਏ, ------------------------------------------------------------------------- [ਯਹਾਁ ਜਿਨ ਜੀਵੋਂਕੋ ‘ਵ੍ਯਵਹਾਰਸਮ੍ਯਗ੍ਦ੍ਰਸ਼੍ਟਿ ਕਹਾ ਹੈ ਵੇ ਉਪਚਾਰਸੇ ਸਮ੍ਯਗ੍ਦ੍ਰਸ਼੍ਟਿ ਹੈਂ ਐਸਾ ਨਹੀਂ ਸਮਝਨਾ. ਪਰਨ੍ਤੁ ਵੇ ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ ਸਮ੍ਯਗ੍ਦ੍ਰਸ਼੍ਟਿ ਹੈਂ ਐਸਾ ਸਮਝਨਾ. ਉਨ੍ਹੇਂ ਚਾਰਿਤ੍ਰ–ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾਸੇ ਮੁਖ੍ਯਤਃ ਰਾਗਾਦਿ ਵਿਦ੍ਯਮਾਨ ਹੋਨੇਸੇ ਸਰਾਗ ਸਮ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਵਾਲੇ ਕਹਕਰ ‘ਵ੍ਯਵਹਾਰਸਮ੍ਯਗ੍ਦ੍ਰਸ਼੍ਟਿ’ ਕਹਾ ਹੈ. ਸ਼੍ਰੀ ਜਯਸੇਨਾਚਾਰ੍ਯਦੇਵਨੇ ਸ੍ਵਯਂ ਹੀ ੧੫੦–੧੫੧ ਵੀਂ ਗਾਥਾਕੀ ਟੀਕਾਮੇਂ ਕਹਾ ਹੈ ਕਿ – ਜਬ ਯਹ ਜੀਵ ਆਗਮਭਾਸ਼ਾਸੇ ਕਾਲਾਦਿਲਬ੍ਧਿਰੂਪ ਔਰ ਅਧ੍ਯਾਤ੍ਮਭਾਸ਼ਾਸੇ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਾਭਿਮੁਖ ਪਰਿਣਾਮਰੂਪ ਸ੍ਵਸਂਵੇਦਨਜ੍ਞਾਨਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰਤਾ ਹੈ ਤਬ ਪ੍ਰਥਮ ਤੋ ਵਹ ਮਿਥ੍ਯਾਤ੍ਵਾਦਿ ਸਾਤ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਤਿਯੋਂਕੇ ਉਪਸ਼ਮ ਔਰ ਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮ ਦ੍ਵਾਰਾ ਸਰਾਗ–ਸਮ੍ਯਗ੍ਦ੍ਰਸ਼੍ਟਿ ਹੋਤਾ ਹੈ.] ੧. ਨਿਸ਼੍ਚਯ–ਵ੍ਯਵਹਾਰਕੇ ਸੁਮੇਲਕੀ ਸ੍ਪਸ਼੍ਟਤਾਕੇ ਲਿਯੇ ਪ੍ਰੁਸ਼੍ਠ ੨੫੮ਕਾ ਪਦ ਟਿਪ੍ਪਣ ਦੇਖੇਂ. ੨. ਮਹਾਭਾਗ = ਮਹਾ ਪਵਿਤ੍ਰ; ਮਹਾ ਗੁਣਵਾਨ; ਮਹਾ ਭਾਗ੍ਯਸ਼ਾਲੀ. ੩. ਮੋਕ੍ਸ਼ਕੇ ਲਿਯੇ ਨਿਤ੍ਯ ਉਦ੍ਯਮ ਕਰਨੇਵਾਲੇ ਮਹਾਪਵਿਤ੍ਰ ਭਗਵਂਤੋਂਕੋ [–ਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗੀ ਜ੍ਞਾਨੀ ਜੀਵੋਂਕੋ] ਨਿਰਨ੍ਤਰ

Page 261 of 264
PDF/HTML Page 290 of 293
single page version

ਕਹਾਨਜੈਨਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮਾਲਾ] ਨਵਪਦਾਰ੍ਥਪੂਰ੍ਵਕ–ਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗਪ੍ਰਪਂਚਵਰ੍ਣਨ

ਸ਼ੁਦ੍ਧਚੈਤਨ੍ਯਰੂਪਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਵਿਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਿਵਿਰਚਨੋਨ੍ਮੁਖਾਃ ਪ੍ਰਮਾਦੋਦਯਾਨੁਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿ–ਨਿਵਰ੍ਤਿਕਾਂ ਕ੍ਰਿਯਾਕਾਣ੍ਡਪਰਿਣਤਿਂਮਾਹਾਤ੍ਮ੍ਯਾਨ੍ਨਿਵਾਰਯਨ੍ਤੋਤ੍ਯਨ੍ਤਮੁਦਾਸੀਨਾ ਯਥਾਸ਼ਕ੍ਤਯਾਤ੍ਮਾਨਮਾਤ੍ਮ–ਨਾਤ੍ਮਨਿ ਸਂਚੇਤਯਮਾਨਾ ਨਿਤ੍ਯੋਪਯੁਕ੍ਤਾ ਨਿਵਸਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਖਲੁ ਸ੍ਵਤਤ੍ਤ੍ਵਵਿਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤ੍ਯਨੁਸਾਰੇਣ ਕ੍ਰਮੇਣ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਸਂਨ੍ਯਸਨ੍ਤੋਤ੍ਯਨ੍ਤਨਿਸ਼੍ਪ੍ਰਮਾਦਾਨਿਤਾਨ੍ਤਨਿਸ਼੍ਕਮ੍ਪਮੂਰ੍ਤਯੋ ਵਨਸ੍ਪਤਿਭਿਰੂਪਮੀਯਮਾਨਾ ਅਪਿ ਦੂਰਨਿਰਸ੍ਤਕਰ੍ਮਫਲਾਨੁਭੂਤਯਃਕਰ੍ਮਾਨੁਭੂਤਿਨਿਰੁਤ੍ਸੁਕਾਃਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨਾਨੁਭੂਤਿਸਮੁਪਜਾਤਤਾਤ੍ਤ੍ਵਿਕਾ– ਨਨ੍ਦਨਿਰ੍ਭਰਤਰਾਸ੍ਤਰਸਾ ਸਂਸਾਰਸਮੁਦ੍ਰਮੁਤ੍ਤੀਰ੍ਯ ਸ਼ਬ੍ਦ–ਬ੍ਰਹ੍ਮਫਲਸ੍ਯ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਸ੍ਯ ਭੋਕ੍ਤਾਰੋ ਭਵਨ੍ਤੀਤਿ.. ੧੭੨..

-----------------------------------------------------------------------------

ਸ਼ੁਦ੍ਧਚੈਤਨ੍ਯਰੂਪ ਆਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਮੇਂ ਵਿਸ਼੍ਰਾਂਤਿਕੇ ਅਨੁਸਰਣ ਕਰਤੀ ਹੁਈ ਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਕਾ ਨਿਵਰ੍ਤਨ ਕਰਨੇਵਾਲੀ [ਟਾਲਨੇਵਾਲੀ] ਕ੍ਰਿਯਾਕਾਣ੍ਡਪਰਿਣਤਿਕੋ ਮਾਹਾਤ੍ਮ੍ਯਮੇਂਸੇ ਵਾਰਤੇ ਹੁਏ [–ਸ਼ੁਭ ਕ੍ਰਿਯਾਕਾਣ੍ਡਪਰਿਣਤਿ ਹਠ ਰਹਿਤ ਸਹਜਰੂਪਸੇ ਭੂਮਿਕਾਨੁਸਾਰ ਵਰ੍ਤਤੀ ਹੋਨੇ ਪਰ ਭੀ ਅਂਤਰਂਗਮੇਂ ਉਸੇ ਮਾਹਾਤ੍ਮ੍ਯ ਨਹੀਂ ਦੇਤੇ ਹੁਏ], ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਉਦਾਸੀਨ ਵਰ੍ਤਤੇ ਹੁਏ, ਯਥਾਸ਼ਕ੍ਤਿ ਆਤ੍ਮਾਕੋ ਆਤ੍ਮਾਸੇ ਆਤ੍ਮਾਮੇਂ ਸਂਚੇਤਤੇ [ਅਨੁਭਵਤੇ] ਹੁਏ ਨਿਤ੍ਯ–ਉਪਯੁਕ੍ਤ ਰਹਤੇ ਹੈਂ, ਵੇ [–ਵੇ ਮਹਾਭਾਗ ਭਗਵਨ੍ਤੋਂ], ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ ਸ੍ਵਤਤ੍ਤ੍ਵਮੇਂ ਵਿਸ਼੍ਰਾਂਤਿਕੇ ਅਨੁਸਾਰ ਕ੍ਰਮਸ਼ਃ ਕਰ੍ਮਕਾ ਸਂਨ੍ਯਾਸ ਕਰਤੇ ਹੁਏ [–ਸ੍ਵਤਤ੍ਤ੍ਵਮੇਂ ਸ੍ਥਿਰਤਾ ਹੋਤੀ ਜਾਯੇ ਤਦਨੁਸਾਰ ਸ਼ੁਭ ਭਾਵੋਂਕੋ ਛੋੜਤੇ ਹੁਏ], ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਨਿਸ਼੍ਪ੍ਰਮਾਦ ਵਰ੍ਤਤੇ ਹੁਏ, ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਨਿਸ਼੍ਕਂਪਮੂਰ੍ਤਿ ਹੋਨੇਸੇ ਜਿਨ੍ਹੇਂ ਵਨਸ੍ਪਤਿਕੀ ਉਪਮਾ ਦੀ ਜਾਤੀ ਹੈ ਤਥਾਪਿ ਜਿਨ੍ਹੋਂਨੇੇ ਕਰ੍ਮਫਲਾਨੁਭੂਤਿ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਨਿਰਸ੍ਤ [ਨਸ਼੍ਟ] ਕੀ ਹੈ ਐਸੇ, ਕਰ੍ਮਾਨੁਭੂਤਿਕੇ ਪ੍ਰਤਿ ਨਿਰੁਤ੍ਸੁਕ ਵਰ੍ਤਤੇ ਹੁਏ, ਕੇਵਲ [ਮਾਤ੍ਰ] ਜ੍ਞਾਨਾਨੁਭੂਤਿਸੇ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਹੁਏ ਤਾਤ੍ਤ੍ਵਿਕ ਆਨਨ੍ਦਸੇ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਭਰਪੂਰ ਵਰ੍ਤਤੇ ਹੁਏ, ਸ਼ੀਘ੍ਰ ਸਂਸਾਰਸਮੁਦ੍ਰਕੋ ਪਾਰ ਉਤਰਕਰ, ਸ਼ਬ੍ਦਬ੍ਰਹ੍ਮਕੇ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤ ਫਲਕੇ [– ਨਿਰ੍ਵਾਣਸੁਖਕੇ] ਭੋਕ੍ਤਾ ਹੋਤੇ ਹੈਂ.. ੧੭੨.. ------------------------------------------------------------------------- ੧. ਵਿਰਚਨ = ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਰੂਪਸੇ ਰਚਨਾ; ਰਚਨਾ.

Page 262 of 264
PDF/HTML Page 291 of 293
single page version

੨੬੨

ਕਰ੍ਤੁਃ ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਨਿਰ੍ਵ੍ਯੂਢਿਸੂਚਿਕਾ ਸਮਾਪਨੇਯਮ੍ . ਮਾਰ੍ਗੋ ਹਿ ਪਰਮਵੈਰਾਗ੍ਯਕਰਣਪ੍ਰਵਣਾ ਪਾਰਮੇਸ਼੍ਵਰੀ ਪਰਮਾਜ੍ਞਾ; ਤਸ੍ਯਾ ਪ੍ਰਭਾਵਨਂ ਪ੍ਰਖ੍ਯਾਪਨਦ੍ਵਾਰੇਣ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਸ਼੍ਟਪਰਿਣਤਿਦ੍ਵਾਰੇਣ ਵਾ ਸਮੁਦ੍ਯੋਤਨਮ੍; ਤਦਰ੍ਥਮੇਵ ਪਰਮਾਗਮਾਨੁਰਾਗਵੇਗਪ੍ਰਚਲਿਤਮਨਸਾ ਸਂਕ੍ਸ਼ੇਪਤਃ ਸਮਸ੍ਤਵਸ੍ਤੁਤਤ੍ਤ੍ਵਸੂਚਕਤ੍ਵਾਦਤਿਵਿਸ੍ਤ੍ਰੁਤਸ੍ਯਾਪਿ -----------------------------------------------------------------------------

ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥਃ– [ਪ੍ਰਵਚਨਭਕ੍ਤਿਪ੍ਰਚੋਦਿਤੇਨ ਮਯਾ] ਪ੍ਰਵਚਨਕੀ ਭਕ੍ਤਿਸੇ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਐਸੇ ਮੈਨੇ [ਮਾਰ੍ਗਪ੍ਰਭਾਵਨਾਰ੍ਥਂ] ਮਾਰ੍ਗਕੀ ਪ੍ਰਭਾਵਕੇ ਹੇਤੁ [ਪ੍ਰਵਚਨਸਾਰਂ] ਪ੍ਰਵਚਨਕੇ ਸਾਰਭੂਤ [ਪਞ੍ਚਾਸ੍ਤਿਕਸਂਗ੍ਰਹਂ ਸੂਤ੍ਰਮ੍] ‘ਪਂਚਾਸ੍ਤਿਕਾਯਸਂਗ੍ਰਹ’ ਸੂਤ੍ਰ [ਭਣਿਤਮ੍] ਕਹਾ.

ਟੀਕਾਃ– ਯਹ, ਕਰ੍ਤਾਕੀ ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਕੀ ਪੂਰ੍ਣਤਾ ਸੂਚਿਤਵਾਲੀ ਸਮਾਪ੍ਤਿ ਹੈ [ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਯਹਾਁ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਕਰ੍ਤਾ ਸ਼੍ਰੀਮਦ੍ਭਗਵਤ੍ਕੁਨ੍ਦਕੁਨ੍ਦਾਚਾਰ੍ਯਦੇਵ ਅਪਨੀ ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਕੀ ਪੂਰ੍ਣਤਾ ਸੂਚਿਤ ਕਰਤੇ ਹੁਏ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਸਮਾਪ੍ਤਿ ਕਰਤੇ ਹੈਂ].

ਮਾਰ੍ਗ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਪਰਮ ਵੈਰਾਗ੍ਯ ਕੀ ਓਰ ਢਲਤੀ ਹੁਈ ਪਾਰਮੇਸ਼੍ਵਰੀ ਪਰਮ ਆਜ੍ਞਾ [ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਪਰਮ ਵੈਰਾਗ੍ਯ ਕਰਨੇਕੀ ਪਰਮੇਸ਼੍ਵਰਕੀ ਪਰਮ ਆਜ੍ਞਾ]; ਉਸਕੀ ਪ੍ਰਭਾਵਨਾ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਪ੍ਰਖ੍ਯਾਪਨ ਦ੍ਵਾਰਾ ਅਥਵਾ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਸ਼੍ਟ ਪਰਿਣਤਿ ਦ੍ਵਾਰਾ ਉਸਕਾ ਸਮੁਦ੍ਯੋਤ ਕਰਨਾ; [ਪਰਮ ਵੈਰਾਗ੍ਯ ਕਰਨੇਕੀ ਜਿਨਭਗਵਾਨਕੀ ਪਰਮ ਆਜ੍ਞਾਕੀ ਪ੍ਰਭਾਵਨਾ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ [੧] ਉਸਕੀ ਪ੍ਰਖ੍ਯਾਤਿ–ਵਿਜ੍ਞਾਪਨ–ਕਰਨੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਅਥਵਾ [੨] ਪਰਮਵੈਰਾਗ੍ਯਮਯ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਸ਼੍ਟ ਪਰਿਣਮਨ ਦ੍ਵਾਰਾ, ਉਸਕਾ ਸਮ੍ਯਕ੍ ਪ੍ਰਕਾਰਸੇ ਉਦ੍ਯੋਤ ਕਰਨਾ;] ਉਸਕੇ ਹੇਤੁ ਹੀ [–ਮਾਰ੍ਗਕੀ ਪ੍ਰਭਾਵਨਾਕੇ ਲਿਯੇ ਹੀ], ਪਰਮਾਗਮਕੀ ਓਰਕੇ ਅਨੁਰਾਗਕੇ ਵੇਗਸੇ ਜਿਸਕਾ ਮਨ ਅਤਿ ਚਲਿਤ ਹੋਤਾ ਥਾ ਐਸੇ ਮੈਂਨੇ ਯਹ ‘ਪਂਚਾਸ੍ਤਿਕਾਯਸਂਗ੍ਰਹ’ ਨਾਮਕਾ ਸੂਤ੍ਰ ਕਹਾ–ਜੋ ਕਿ ਭਗਵਾਨ ਸਰ੍ਵਜ੍ਞ ਦ੍ਵਾਰਾ ਉਪਜ੍ਞ ਹੋਨੇਸੇ [–ਵੀਤਰਾਗ ਸਰ੍ਵਜ੍ਞ ਜਿਨਭਗਵਾਨਨੇ ਸ੍ਵਯਂ ਜਾਨਕਰ ਪ੍ਰਣੀਤ ਕਿਯਾ ਹੋਨੇਸੇ] ‘ਸੂਤ੍ਰ’ ਹੈ, ਔਰ ਜੋ ਸਂਕ੍ਸ਼ੇਪਸੇ ਸਮਸ੍ਤਵਸ੍ਤੁਤਤ੍ਤ੍ਵਕਾ [ਸਰ੍ਵ ਵਸ੍ਤੁਓਂਕੇ ਯਥਾਰ੍ਥ ਸ੍ਵਰੂਪਕਾ] ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਨ ਕਰਤਾ ਹੋਨੇਸੇ, ਅਤਿ ਵਿਸ੍ਤ੍ਰੁਤ ਐਸੇ ਭੀ ਪ੍ਰਵਚਨਕੇ ਸਾਰਭੂਤ ਹੈਂ [–ਦ੍ਵਾਦਸ਼ਾਂਗਰੂਪਸੇ ਵਿਸ੍ਤੀਰ੍ਣ ਐਸੇ ਭੀ ਜਿਨਪ੍ਰਵਚਨਕੇ ਸਾਰਭੂਤ ਹੈਂ].

Page 263 of 264
PDF/HTML Page 292 of 293
single page version

ਕਹਾਨਜੈਨਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮਾਲਾ] ਨਵਪਦਾਰ੍ਥਪੂਰ੍ਵਕ–ਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗਪ੍ਰਪਂਚਵਰ੍ਣਨ

ਪ੍ਰਵਚਨਸ੍ਯ ਸਾਰਭੂਤਂ ਪਞ੍ਚਾਸ੍ਤਿਕਾਯਸਂਗ੍ਰਹਾ–ਭਿਧਾਨਂ ਭਗਵਤ੍ਸਰ੍ਵਜ੍ਞੋਪਜ੍ਞਤ੍ਵਾਤ੍ ਸੂਤ੍ਰਮਿਦਮਭਿਹਿਤਂ ਮਯੇਤਿ. ਅਥੈਵਂ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਕਾਰਃ ਪ੍ਰਾਰਬ੍ਧਸ੍ਯਾਨ੍ਤ–ਮੁਪਗਮ੍ਯਾਤ੍ਯਨ੍ਤਂ ਕ੍ਰੁਤਕ੍ਰੁਤ੍ਯੋ ਭੂਤ੍ਵਾ ਪਰਮਨੈਸ਼੍ਕਰ੍ਮ੍ਯਰੂਪੇ ਸ਼ੁਦ੍ਧਸ੍ਵਰੂਪੇ ਵਿਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤ ਇਤਿ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧੀਯਤੇ.. ੧੭੩..

-----------------------------------------------------------------------------

ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਕਾਰ [ਸ਼੍ਰੀਮਦ੍ਭਗਵਤ੍ਕੁਨ੍ਦਕੁਨ੍ਦਾਚਾਰ੍ਯਦੇਵ] ਪ੍ਰਾਰਮ੍ਭ ਕਿਯੇ ਹੁਏ ਕਾਰ੍ਯਕੇ ਅਨ੍ਤਕੋ ਪਾਕਰ, ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਕ੍ਰੁਤਕ੍ਰੁਤ੍ਯ ਹੋਕਰ, ਪਰਮਨੈਸ਼੍ਕਰ੍ਮ੍ਯਰੂਪ ਸ਼ੁਦ੍ਧਸ੍ਵਰੂਪਮੇਂ ਵਿਸ਼੍ਰਾਂਤ ਹੁਏ [–ਪਰਮ ਨਿਸ਼੍ਕਰ੍ਮਪਨੇਰੂਪ ਸ਼ੁਦ੍ਧਸ੍ਵਰੂਪਮੇਂ ਸ੍ਥਿਰ ਹੁਏ] ਐਸੇ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧੇ ਜਾਤੇ ਹੈਂ [ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਐਸੀ ਹਮ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾ ਕਰਤੇ ਹੈਂ].. ੧੭੩..

ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ [ਸ਼੍ਰੀਮਦ੍ਭਗਵਤ੍ਕੁਨ੍ਦਕੁਨ੍ਦਾਚਾਰ੍ਯਦੇਵਪ੍ਰਣੀਤ ਸ਼੍ਰੀ ਪਂਚਾਸ੍ਤਿਕਾਯਸਂਗ੍ਰਹਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਕੀ ਸ਼੍ਰੀਮਦ੍ ਅਮ੍ਰੁਤਚਨ੍ਦ੍ਰਾਚਾਰ੍ਯਦੇਵਵਿਰਚਿਤ] ਸਮਯਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾ ਨਾਮਕੀ ਟੀਕਾਮੇਂ ਨਵਪਦਾਰ੍ਥਪੂਰ੍ਵਕ ਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗਪ੍ਰਪਂਚਵਰ੍ਣਨ ਨਾਮਕਾ ਦ੍ਵਿਤੀਯ ਸ਼੍ਰੁਤਸ੍ਕਨ੍ਧ ਸਮਾਪ੍ਤ ਹੁਆ. [ਅਬ, ‘ਯਹ ਟੀਕਾ ਸ਼ਬ੍ਦੋਨੇ ਕੀ ਹੈ, ਅਮ੍ਰੁਤਚਨ੍ਦ੍ਰਸੂਰਿਨੇ ਨਹੀਂ’ ਐਸੇ ਅਰ੍ਥਕਾ ਏਕ ਅਨ੍ਤਿਮ ਸ਼੍ਲੋਕ ਕਹਕਰ ਅਮ੍ਰੁਤਚਨ੍ਦ੍ਰਾਚਾਰ੍ਯਦੇਵ ਟੀਕਾਕੀ ਪੂਰ੍ਣਾਹੁਤਿ ਕਰਤੇ ਹੈਂਃ]

ਐਸੇ ਸ਼ਬ੍ਦੋਂਨੇ ਯਹ ਸਮਯਕੀ ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾ [–ਅਰ੍ਥਸਮਯਕਾ ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਨ ਅਥਵਾ ਪਂਚਾਸ੍ਤਿਕਾਯਸਂਗ੍ਰਹਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਕੀ ਟੀਕਾ] ਕੀ ਹੈ; ਸ੍ਵਰੂਪਗੁਪ੍ਤ [–ਅਮੂਰ੍ਤਿਕ ਜ੍ਞਾਨਮਾਤ੍ਰ ਸ੍ਵਰੂਪਮੇਂ ਗੁਪ੍ਤ] ਅਮ੍ਰੁਤਚਂਦ੍ਰਸੂਰਿਕਾ [ਉਸਮੇਂ] ਕਿਂਚਿਤ੍ ਭੀ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯ ਨਹੀ ਹੈਂ .. [੮]..

Page 264 of 264
PDF/HTML Page 293 of 293
single page version

੨੬੪

ਇਤਿ ਪਂਚਾਸ੍ਤਿਕਾਯਸਂਗ੍ਰਹਾਭਿਧਾਨਸ੍ਯ ਸਮਯਸ੍ਯ ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾ ਸਮਾਪ੍ਤਾ. -----------------------------------------------------------------------------

ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ [ਸ਼੍ਰੀਮਦ੍ਭਗਵਤ੍ਕੁਨ੍ਦਕੁਨ੍ਦਾਚਾਰ੍ਯਦੇਵਪ੍ਰਣੀਤ] ਸ਼੍ਰੀ ਪਂਚਾਸ੍ਤਿਕਾਯਸਂਗ੍ਰਹ ਨਾਮਕ ਸਮਯਕੀ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਕੀ [ਸ਼੍ਰੀਮਦ੍ ਅਮ੍ਰੁਤਚਨ੍ਦ੍ਰਾਚਾਰ੍ਯਦੇਵਵਿਰਚਿਤ ਸਮਯਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾ ਨਾਮਕੀ] ਟੀਕਾਕੇ ਸ਼੍ਰੀ ਹਿਂਮਤਲਾਲ ਜੇਠਾਲਾਲ ਸ਼ਾਹ ਕ੍ਰੁਤ ਗੁਜਰਾਤੀ ਅਨੁਵਾਦਕਾ ਹਿਨ੍ਦੀ ਰੂਪਾਨ੍ਤਰ ਸਮਾਪ੍ਤ ਹੁਆ.