Page 212 of 264
PDF/HTML Page 241 of 293
single page version

൨൧൨

-----------------------------------------------------------------------------

ഭാവാര്ഥഃ– നിര്വികാര നിഷ്ക്രിയ ചൈതന്യചമത്കാരമേം നിശ്ചല പരിണതി വഹ ൨ധ്യാന ഹൈ. യഹ ധ്യാന മോക്ഷകേ ഉപായരൂപ ഹൈ.

ജിസ പ്രകാര ഥോഡീ–സീ അഗ്നി ബഹുത–സേ ഘാസ ഔര കാഷ്ഠകീ രാശികോ അല്പ കാലമേം ജലാ ദേതീ ഹൈ, ഉസീ പ്രകാര മിഥ്യാത്വ–കഷായാദി വിഭാവകേ പരിത്യാഗസ്വരൂപ മഹാ പവനസേ പ്രജ്വലിത ഹുഈ ഔര അപൂര്വ– അദ്ഭൂത–പരമ–ആഹ്ലാദാത്മക സുഖസ്വരൂപ ഘൃതസേ സിംചീ ഹുഈ നിശ്ചയ–ആത്മസംവേദനരൂപ ധ്യാനാഗ്നി മൂലോത്തരപ്രകൃതിഭേദവാലേ കര്മരൂപീ ഇന്ധനകീ രാശികോ ക്ഷണമാത്രമേം ജലാ ദേതീ ഹൈ.

ഇസ പംചമകാലമേം ഭീ യഥാശക്തി ധ്യാന ഹോ സകതാ ഹൈ. ഇസ കാലമേേം ജോ വിച്ഛേദ ഹൈ സോ ശുക്ലധ്യാനകാ ഹൈ, ധര്മധ്യാനകാ നഹീം. ആജ ഭീ യഹാ സേ ജീവ ധര്മധ്യാന കരകേ ദേവകാ ഭവ ഔര ഫിര മനുഷ്യകാ ഭവ പാകര മോക്ഷ പ്രാപ്ത കരതേ ഹൈം. ഔര ബഹുശ്രുതധര ഹീ ധ്യാന കര സകതേ ഹൈം ഐസാ ഭീ നഹീം ഹൈ; സാരഭൂത അല്പ ശ്രുതസേ ഭീ ധ്യാന ഹോ സകതാ ഹൈ. ഇസലിയേ മോക്ഷാര്ഥീയോംകോ ശുദ്ധാത്മാകാ പ്രതിപാദക, സവംരനിര്ജരാകാ കരനേവാലാ ഔര ജരാമരണകാ ഹരനേവാലാ സാരഭൂത ഉപദേശ ഗ്രഹണ കരകേ ധ്യാന കരനേയോഗ്യ ഹൈ.

[യഹാ യഹ ലക്ഷമേം രഖനേ യോഗ്യ ഹൈ കി ഉപരോക്ത ധ്യാനകാ മൂല സമ്യഗ്ദര്ശന ഹൈ. സമ്യഗ്ദര്ശനകേ ബിനാ ധ്യാന നഹീം ഹോതാ, ക്യോംകി നിര്വികാര നിഷ്ക്രിയ ചൈതന്യചമത്കാരകീ [ശുദ്ധാത്മാകീ] സമ്യക് പ്രതീതി ബിനാ ഉസമേം നിശ്ചല പരിണതി കഹാ സേ ഹോസകതീ ഹൈ? ഇസലിയേ മോക്ഷകേ ഉപായഭൂത ധ്യാന കരനേകീ ഇച്ഛാ രഖനേവാലേ ജീവകോേ പ്രഥമ തോ ജിനോക്ത ദ്രവ്യഗുണപര്യായരൂപ വസ്തുസ്വരൂപകീ യഥാര്ഥ സമഝപൂര്വക നിര്വികാര നിഷ്ക്രിയ ചൈതന്യചമത്കാരകീ സമ്യക് പ്രതീതികാ സര്വ പ്രകാരസേ ഉദ്യമ കരനേ യോഗ്യ ഹൈ; ഉസകേ പശ്ചാത് ഹീ ചൈതന്യചമത്കാരമേം വിശേഷ ലീനതാകാ യഥാര്ഥ ഉദ്യമ ഹോ സകതാ ഹൈ].. ൧൪൬..

ഇസ പ്രകാര നിര്ജരാപദാര്ഥകാ വ്യാഖ്യാന സമാപ്ത ഹുആ. ------------------------------------------------------------------------- ൧. ദുര്മേധ = അല്പബുദ്ധി വാലേ; മന്ദബുദ്ധി; ഠോട. ൨. മുനികോ ജോ ശുദ്ധാത്മസ്വരൂപകാ നിശ്ചല ഉഗ്ര ആലമ്ബന വര്തതാ ഹൈ ഉസേ യഹാ മുഖ്യതഃ ‘ധ്യാന’ കഹാ ഹൈ.

Page 213 of 264
PDF/HTML Page 242 of 293
single page version

കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ] നവപദാര്ഥപൂര്വക–മോക്ഷമാര്ഗപ്രപംചവര്ണന

അഥ ബംധപദാര്ഥവ്യാഖ്യാനമ്.

ബന്ധസ്വരൂപാഖ്യാനമേതത്.

യദി ഖല്വയമാത്മാ പരോപാശ്രയേണാനാദിരക്തഃ കര്മോദയപ്രഭാവത്വാദുദീര്ണം ശുഭമശുഭം വാ ഭാവം കരോതി, തദാ സ ആത്മാ തേന നിമിത്തഭൂതേന ഭാവേന പുദ്ഗലകര്മണാ വിവിധേന ബദ്ധോ ഭവതി. തദത്ര മോഹരാഗദ്വേഷസ്നിഗ്ധഃ ശുഭോശുഭോ വാ പരിണാമോ ജീവസ്യ ഭാവബന്ധഃ, തന്നിമിത്തേന ശുഭാശുഭകര്മത്വപരിണതാനാം ജീവേന സഹാന്യോന്യമൂര്ച്ഛനം പുദ്ഗലാനാം ദ്രവ്യബന്ധ ഇതി.. ൧൪൭.. -----------------------------------------------------------------------------

അന്വയാര്ഥഃ– [യദി] യദി [ആത്മാ] ആത്മാ [രക്തഃ] രക്ത [വികാരീ] വര്തതാ ഹുആ [ഉദീര്ണം] ഉദിത [യമ് ശുഭമ് അശുഭമ് ഭാവമ്] ശുഭ യാ അശുഭ ഭാവകോ [കരോതി] കരതാ ഹൈ, തോ [സഃ] വഹ ആത്മാ [തേന] ഉസ ഭാവ ദ്വാരാ [–ഉസ ഭാവകേ നിമിത്തസേ] [വിവിധേന പുദ്ഗലകര്മണാ] വിവിധ പുദ്ഗലകര്മോംസേ [ബദ്ധഃ ഭവതി] ബദ്ധ ഹോതാ ഹൈ.

ടീകാഃ– യഹ, ബന്ധകേ സ്വരൂപകാ കഥന ഹൈ.

യദി വാസ്തവമേം യഹ ആത്മാ അന്യകേ [–പുദ്ഗലകര്മകേ] ആശ്രയ ദ്വാരാ അനാദി കാലസേ രക്ത രഹകര കര്മോദയകേ പ്രഭാവയുക്തരൂപ വര്തനേസേ ഉദിത [–പ്രഗട ഹോനേവാലേ] ശുഭ യാ അശുഭ ഭാവകോ കരതാ ഹൈ, തോ വഹ ആത്മാ ഉസ നിമിത്തഭൂത ഭാവ ദ്വാരാ വിവിധ പുദ്ഗലകര്മസേ ബദ്ധ ഹോതാ ഹൈ. ഇസലിയേ യഹാ [ഐസാ കഹാ ഹൈ കി], മോഹരാഗദ്വേഷ ദ്വാരാ സ്നിഗ്ധ ഐസേ ജോ ജീവകേ ശുഭ യാ അശുഭ പരിണാമ വഹ ഭാവബന്ധ ഹൈ ഔര ഉസകേ [–ശുഭാശുഭ പരിണാമകേ] നിമിത്തസേ ശുഭാശുഭ കര്മരൂപ പരിണത പുദ്ഗലോംകാ ജീവകേ സാഥ അന്യോന്യ അവഗാഹന [–വിശിഷ്ട ശക്തി സഹിത ഏകക്ഷേത്രാവഗാഹസമ്ബന്ധ] വഹ ദ്രവ്യ ബന്ധ ഹൈ.. ൧൪൭.. -------------------------------------------------------------------------

Page 214 of 264
PDF/HTML Page 243 of 293
single page version

൨൧൪

ബഹിരങ്ഗാന്തരങ്ഗബന്ധകാരണാഖ്യാനമേതത്. ഗ്രഹണം ഹി കര്മപുദ്ഗലാനാം ജീവപ്രദേശവര്തികര്മസ്കന്ധാനുപ്രവേശഃ. തത് ഖലു യോഗനിമിത്തമ്. യോഗോ വാങ്മനഃകായകര്മവര്ഗണാലമ്ബന ആത്മപ്രദേശപരിസ്പന്ദഃ. ബന്ധസ്തു കര്മപുദ്ഗലാനാം വിശിഷ്ട– ശക്തിപരിണാമേനാവസ്ഥാനമ്. സ പുനര്ജീവഭാവനിമിത്തഃ. ജീവഭാവഃ പുനാ രതിരാഗദ്വേഷമോഹയുതഃ,

-----------------------------------------------------------------------------

അന്വയാര്ഥഃ– [യോഗനിമിത്തം ഗ്രഹണമ്] ഗ്രഹണകാ [–കര്മഗ്രഹണകാ] നിമിത്ത യോഗ ഹൈ; [യോഗഃ മനോവചനകായസംഭൂതഃ] യോഗ മനവചനകായജനിത [ആത്മപ്രദേശപരിസ്പംദ] ഹൈ. [ഭാവനിമിത്തഃ ബന്ധഃ] ബന്ധകാ നിമിത്ത ഭാവ ഹൈ; [ഭാവഃ രതിരാഗദ്വേഷമോഹയുതഃ] ഭാവ രതിരാഗദ്വേഷമോഹസേ യുക്ത [ആത്മപരിണാമ] ഹൈ.

ടീകാഃ– യഹ, ബന്ധകേ ബഹിരംഗ കാരണ ഔര അന്തരംഗ കാരണകാ കഥന ഹൈ.

ഗ്രഹണ അര്ഥാത് കര്മപുദ്ഗലോംകാ ജീവപ്രദേശവര്തീ [–ജീവകേ പ്രദേശോംകേ സാഥ ഏക ക്ഷേത്രമേം സ്ഥിത] കര്മസ്കന്ധോമേം പ്രവേശ; ഉസകാ നിമിത്ത യോഗ ഹൈ. യോഗ അര്ഥാത് വചനവര്ഗണാ, മനോവര്ഗണാ, കായവര്ഗണാ ഔര കര്മവര്ഗണാകാ ജിസമേം ആലമ്ബന ഹോതാ ഹൈ ഐസാ ആത്മപ്രദേശോംകാ പരിസ്പന്ദ [അര്ഥാത് ജീവകേ പ്രദേശോംകാ കംപന.

ബംധ അര്ഥാത് കര്മപുദ്ഗലോംകാ വിശിഷ്ട ശക്തിരൂപ പരിണാമ സഹിത സ്ഥിത രഹനാ [അര്ഥാത് കര്മപുദ്ഗലോംകാ അമുക അനുഭാഗരൂപ ശക്തി സഹിത അമുക കാല തക ടികനാ]; ഉസകാ നിമിത്ത ജീവഭാവ ഹൈേ. ജീവഭാവ രതിരാഗദ്വേഷമോഹയുക്ത [പരിണാമ] ഹൈ അര്ഥാത് മോഹനീയകേ വിപാകസേ ഉത്പന്ന ഹോനേവാലാ വികാര ഹൈ. -------------------------------------------------------------------------

Page 215 of 264
PDF/HTML Page 244 of 293
single page version

കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ] നവപദാര്ഥപൂര്വക–മോക്ഷമാര്ഗപ്രപംചവര്ണന

മോഹനീയവിപാകസംപാദിതവികാര ഇത്യര്ഥഃ. തദത്ര മോഹനീയവിപാകസംപാദിതവികാര ഇത്യര്ഥഃ. തദത്ര പുദ്ഗലാനാം ഗ്രഹണഹേതുത്വാദ്ബഹിരങ്ഗകാരണം യോഗഃ, വിശിഷ്ടശക്തിസ്ഥിതിഹേതുത്വാദന്തരങ്ഗകാരണം ജീവഭാവ ഏവേതി.. ൧൪൮..

-----------------------------------------------------------------------------

ഇസലിയേ യഹാ [ബന്ധമേംം], ബഹിരംഗ കാരണ [–നിമിത്ത] യോഗ ഹൈ ക്യോംകി വഹ പുദ്ഗലോംകേ ഗ്രഹണകാ ഹേതു ഹൈ, ഔര അംതരംഗ കാരണ [–നിമിത്ത] ജീവഭാവ ഹീ ഹൈ ക്യോംകി വഹ [കര്മപുദ്ഗലോംകീ] വിശിഷ്ട ശക്തി തഥാ സ്ഥിതികാ ഹേതു ഹൈ.. ൧൪൮..

ഭാവാര്ഥഃ– കര്മബന്ധപര്യായകേ ചാര വിശേഷ ഹൈംഃ പ്രകൃതിബന്ധ, പ്രദേശബന്ധ, സ്ഥിതിബന്ധ ഔര അനുഭാഗബന്ധ. ഇസമേം സ്ഥിതി–അനുഭാഗ ഹീ അത്യന്ത മുഖ്യ വിശേഷ ഹൈം, പ്രകൃതി–പ്രദേശ തോ അത്യന്ത ഗൌണ വിശേഷ ഹൈം; ക്യോംകി സ്ഥിതി–അനുഭാഗ ബിനാ കര്മബന്ധപര്യായ നാമമാത്ര ഹീ രഹതീ ഹൈ. ഇസലിയേ യഹാ പ്രകൃതി–പ്രദേശബന്ധകാ മാത്ര ‘ഗ്രഹണ’ ശബ്ദസേ കഥന കിയാ ഹൈ ഔര സ്ഥിതി–അനുഭാഗബന്ധകാ ഹീ ‘ബന്ധ’ ശബ്ദസേ കഹാ ഹൈ.

ജീവകേ കിസീ ഭീ പരിണാമമേം വര്തതാ ഹുആ യോഗ കര്മകേ പ്രകൃതി–പ്രദേശകാ അര്ഥാത് ‘ഗ്രഹണ’ കാ നിമിത്ത ഹോതാ ഹൈ ഔര ജീവകേ ഉസീ പരിണാമമേം വര്തതാ ഹുആ മോഹരാഗദ്വേഷഭാവ കര്മകേ സ്ഥിതി–അനുഭാഗകാ അര്ഥാത് ‘ബംധ’ കാ നിമിത്ത ഹോതാ ഹൈ; ഇസലിയേ മോഹരാഗദ്വേഷഭാവകോ ‘ബന്ധ’ കാ അംതരംഗ കാരണ [അംതരംഗ നിമിത്ത] കഹാ ഹൈ ഔര യോഗകോ – ജോ കി ‘ഗ്രഹണ’ കാ നിമിത്ത ഹൈ ഉസേ–‘ബന്ധ’ കാ ബഹിരംഗ കാരണ [ബാഹ്യ നിമിത്ത] കഹാ ഹൈ.. ൧൪൮..

അന്വയാര്ഥഃ– [ചതുര്വികല്പഃ ഹേതുഃ] [ദ്രവ്യമിഥ്യാത്വാദി] ചാര പ്രകാരകേ ഹേതു [അഷ്ടവികല്പസ്യ കാരണമ്] ആഠ പ്രകാരകേ കര്മോംകേ കാരണ [ഭണിതമ്] കഹേ ഗയേ ഹൈം; [തേഷാമ് അപി ച] ഉന്ഹേം ഭീ [രാഗാദയഃ] [ജീവകേ] രാഗാദിഭാവ കാരണ ഹൈം; [തേഷാമ് അഭാവേ] രാഗാദിഭാവോംകേ അഭാവമേം [ന ബധ്യന്തേ] ജീവ നഹീംം ബ ധതേ. -------------------------------------------------------------------------

Page 216 of 264
PDF/HTML Page 245 of 293
single page version

൨൧൬

മിഥ്യാത്വാദിദ്രവ്യപര്യായാണാമപി ബഹിരങ്ഗകാരണദ്യോതനമേതത്.

തന്ത്രാന്തരേ കിലാഷ്ടവികല്പകര്മകാരണത്വേന ബന്ധഹേതുര്ദ്രവ്യഹേതുരൂപശ്ചതുര്വികല്പഃ പ്രോക്തഃ മിഥ്യാ– ത്വാസംയമകഷായയോഗാ ഇതി. തേഷാമപി ജീവഭാവഭൂതാ രാഗാദയോ ബന്ധഹേതുത്വസ്യ ഹേതവഃ, യതോ രാഗാദിഭാവാനാമഭാവേ ദ്രവ്യമിഥ്യാത്വാസംയമകഷായയോഗസദ്ഭാവേപി ജീവാ ന ബധ്യന്തേ. തതോ രാഗാ– ദീനാമന്തരങ്ഗത്വാന്നിശ്ചയേന ബന്ധഹേതുത്വമവസേയമിതി.. ൧൪൯..

-----------------------------------------------------------------------------

ബഹിരംഗ–കാരണപനേകാ പ്രകാശന ഹൈ.

ഗ്രംഥാന്തരമേം [അന്യ ശാസ്ത്രമേം] മിഥ്യാത്വ, അസംയമ, കഷായ ഔര യോഗ ഇന ചാര പ്രകാരകേ ദ്രവ്യഹേതുഓംകോ [ദ്രവ്യപ്രത്യയോംകോ] ആഠ പ്രകാരകേ കര്മോംകേ കാരണരൂപസേ ബന്ധഹേതു കഹേ ഹൈം. ഉന്ഹേം ഭീ ബന്ധഹേതുപനേകേ ഹേതു ജീവഭാവഭൂത രാഗാദിക ഹൈം; ക്യോംകി ൨രാഗാദിഭാവോംകാ അഭാവ ഹോനേ പര ദ്രവ്യമിഥ്യാത്വ, ദ്രവ്യ–അസംയമ, ദ്രവ്യകഷായ ഔര ദ്രവ്യയോഗകേ സദ്ഭാവമേം ഭീ ജീവ ബംധതേ നഹീം ഹൈം. ഇസലിയേ രാഗാദിഭാവോംകോ അംതരംഗ ബന്ധഹേതുപനാ ഹോനേകേ കാരണ ൩നിശ്ചയസേ ബന്ധഹേതുപനാ ഹൈ ഐസാ നിര്ണയ കരനാ.. ൧൪൯..

ഇസ പ്രകാര ബംധപദാര്ഥകാ വ്യാഖ്യാന സമാപ്ത ഹുആ. ------------------------------------------------------------------------- ൧. പ്രകാശന=പ്രസിദ്ധ കരനാ; സമഝനാ; ദര്ശാനാ. ൨. ജീവഗത രാഗാദിരൂപ ഭാവപ്രത്യയോംകാ അഭാവ ഹോനേ പര ദ്രവ്യപ്രത്യയോംകേ വിദ്യമാനപനേമേം ഭീ ജീവ ബംധതേ നഹീം ഹൈം. യദി

൩. ഉദയഗത ദ്രവ്യമിഥ്യാത്വാദി പ്രത്യയോംകീ ഭാ തി രാഗാദിഭാവ നവീന കര്മബന്ധമേം മാത്ര ബഹിരംഗ നിമിത്ത നഹീം ഹൈ കിന്തു വേ

Page 217 of 264
PDF/HTML Page 246 of 293
single page version

കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ] നവപദാര്ഥപൂര്വക–മോക്ഷമാര്ഗപ്രപംചവര്ണന

ദ്രവ്യകര്മമോക്ഷഹേതുപരമസംവരരൂപേണ ഭാവമോക്ഷസ്വരൂപാഖ്യാനമേതത്. -----------------------------------------------------------------------------

അന്വയാര്ഥഃ– [ഹേത്വഭാവേ] [മോഹരാഗദ്വേഷരൂപ] ഹേതുകാ അഭാവ ഹോനേസേ [ജ്ഞാനിനഃ] ജ്ഞാനീകോ [നിയമാത്] നിയമസേ [ആസ്രവനിരോധഃ ജായതേ] ആസ്രവകാ നിരോധ ഹോതാ ഹൈ [തു] ഔര [ആസ്രവഭാവേന വിനാ] ആസ്രവഭാവകേ അഭാവമേം [കര്മണഃ നിരോധഃ ജായതേ] കര്മകാ നിരോധ ഹോതാ ഹൈ. [ച] ഔര [കര്മണാമ് അഭാവേന] കര്മോംകാ അഭാവ ഹോനേസേ വഹ [സര്വജ്ഞഃ സര്വലോകദര്ശീ ച] സര്വജ്ഞ ഔര സര്വലോകദര്ശീ ഹോതാ ഹുആ [ഇന്ദ്രിയരഹിതമ്] ഇന്ദ്രിയരഹിത, [അവ്യാബാധമ്] അവ്യാബാധ, [അനന്തമ് സുഖമ് പ്രാപ്നോതി] അനന്ത സുഖകോ പ്രാപ്ത കരതാ ഹൈ.

ടീകാഃ– യഹ, ൧ദ്രവ്യകര്മമോക്ഷകേ ഹേതുഭൂത പരമ–സംവരരൂപസേ ഭാവമോക്ഷകേ സ്വരൂപകാ കഥന ഹൈ. ------------------------------------------------------------------------- ൧. ദ്രവ്യകര്മമോക്ഷ=ദ്രവ്യകര്മകാ സര്വഥാ ഛൂട ജാനാഃ ദ്രവ്യമോക്ഷ [യഹാ ഭാവമോക്ഷകാ സ്വരൂപ ദ്രവ്യമോക്ഷകേ നിമിത്തഭൂത പരമ–

Page 218 of 264
PDF/HTML Page 247 of 293
single page version

൨൧൮

ദ്രവ്യകര്മമോക്ഷഹേതുപരമസംവരരൂപേണ ഭാവമോക്ഷസ്വരൂപാഖ്യാനമേതത്. ആസ്രവഹേതുര്ഹി ജീവസ്യ മോഹരാഗദ്വേഷരൂപോ ഭാവഃ. തദഭാവോ ഭവതി ജ്ഞാനിനഃ. തദഭാവേ ഭവത്യാസ്രവഭാവാഭാവഃ. ആസ്രവഭാവാഭാവേ ഭവതി കര്മാഭാവഃ. കര്മാഭാവേന ഭവതി സാര്വജ്ഞം സര്വ– ദര്ശിത്വമവ്യാബാധമിന്ദ്രിയവ്യാപാരാതീതമനന്തസുഖത്വഞ്ചേതി. സ ഏഷ ജീവന്മുക്തിനാമാ ഭാവമോക്ഷഃ. കഥമിതി ചേത്. ഭാവഃ ഖല്വത്ര വിവക്ഷിതഃ കര്മാവൃത്തചൈതന്യസ്യ ക്രമപ്രവര്തമാനജ്ഞപ്തിക്രിയാരൂപഃ. സ ഖലു സംസാരിണോനാദിമോഹനീയകര്മോദയാനുവൃത്തിവശാദശുദ്ധോ ദ്രവ്യകര്മാസ്രവഹേതുഃ. സ തു ജ്ഞാനിനോ മോഹരാഗ– ദ്വേഷാനുവൃത്തിരൂപേണ പ്രഹീയതേ. തതോസ്യ ആസ്രവഭാവോ നിരുധ്യതേ. തതോ നിരുദ്ധാസ്രവഭാവസ്യാസ്യ മോഹക്ഷയേണാത്യന്തനിര്വികാരമനാദിമുദ്രിതാനന്തചൈതന്യവീര്യസ്യ ശുദ്ധജ്ഞപ്തിക്രിയാരൂപേണാന്തര്മുഹൂര്ത– മതിവാഹ്യ യുഗപഞ്ജ്ഞാനദര്ശനാവരണാന്തരായക്ഷേയണ കഥഞ്ചിച് കൂടസ്ഥജ്ഞാനത്വമവാപ്യ ജ്ഞപ്തിക്രിയാരൂപേ ക്രമപ്രവൃത്ത്യഭാവാദ്ഭാവകര്മ വിനശ്യതി. -----------------------------------------------------------------------------

ആസ്രവകാ ഹേതു വാസ്തവമേം ജീവകാ മോഹരാഗദ്വേഷരൂപ ഭാവ ഹൈ. ജ്ഞാനീകോ ഉസകാ അഭാവ ഹോതാ ഹൈ. ഉസകാ അഭാവ ഹോനേ പര ആസ്രവഭാവകാ അഭാവ ഹോതാ ഹൈ. ആസ്രവഭാവകാ അഭാവ ഹോനേ പര കര്മകാ അഭാവ ഹോതാ ഹൈ. കര്മകാ അഭാവ ഹോനേ പര സര്വജ്ഞതാ, സര്വദര്ശിതാ ഔര അവ്യാബാധ, ൧ഇന്ദ്രിയവ്യാപാരാതീത, അനന്ത സുഖ ഹോതാ ഹൈ. യഹ നിമ്നാനുസാര പ്രകാര സ്പഷ്ടീകരണ ഹൈേഃ–

യഹാ ജോ ‘ഭാവ’ ൩വിവക്ഷിത ഹൈ വഹ കര്മാവൃത [കര്മസേ ആവൃത ഹുഏ] ചൈതന്യകീ ക്രമാനുസാര പ്രവര്തതീ ജ്ഞാപ്തിക്രിയാരൂപ ഹൈ. വഹ [ക്രമാനുസാര പ്രവര്തതീ ജ്ഞപ്തിക്രിയാരൂപ ഭാവ] വാസ്തവമേം സംസാരീകോ അനാദി കാലസേ മോഹനീയകര്മകേ ഉദയകാ അനുസരണ കരതീ ഹുഈ പരിണതികേ കാരണ അശുദ്ധ ഹൈ, ദ്രവ്യകര്മാസ്രവകാ ഹേതു ഹൈ. പരന്തു വഹ [ക്രമാനുസാര പ്രവര്തതീ ജ്ഞപ്തിക്രിയാരൂപ ഭാവ] ജ്ഞാനീകോ മോഹരാഗദ്വേഷവാലീ പരിണതിരൂപസേ ഹാനികോ പ്രാപ്ത ഹോതാ ഹൈ ഇസലിയേ ഉസേ ആസ്രവഭാവകോ നിരോധ ഹോതാ ഹൈ. ഇസലിയേ ജിസേ ആസ്രവഭാവകാ നിരോധ ഹുആ ഹൈ ഐസേ ഉസ ജ്ഞാനീകോ മോഹകേ ക്ഷയ ദ്വാരാ അത്യന്ത നിര്വികാരപനാ ഹോനേസേ, ജിസേ അനാദി കാലസേ അനന്ത ചൈതന്യ ഔര [അനന്ത] വീര്യ മുംദ ഗയാ ഹൈ ഐസാ വഹ ജ്ഞാനീ [ക്ഷീണമോഹ ഗുണസ്ഥാനമേം] ശുദ്ധ ജ്ഞപ്തിക്രിയാരൂപസേ അംതര്മുഹൂര്ത വ്യതീത കരകേ യുഗപദ് ജ്ഞാനാവരണ, ദര്ശനാവരണ ഔര അന്തരായകാ ക്ഷയ ഹോനേസേ കഥംചിത് ൧കൂടസ്ഥ ജ്ഞാനകോ പ്രാപ്ത കരതാ ഹൈ ഔര ഇസ പ്രകാര ഉസേ ജ്ഞപ്തിക്രിയാകേ രൂപമേം ക്രമപ്രവൃത്തികാ അഭാവ ഹോനേസേ ഭാവകര്മകാ വിനാശ ഹോതാ ഹൈ. ------------------------------------------------------------------------- ൧. ഇന്ദ്രിയവ്യാപാരാതീത=ഇന്ദ്രിയവ്യാപാര രഹിത. ൨. ജീവന്മുക്തി = ജീവിത രഹതേ ഹുഏ മുക്തി; ദേഹ ഹോനേ പര ഭീ മുക്തി. ൩. വിവക്ഷിത=കഥന കരനാ ഹൈ.

Page 219 of 264
PDF/HTML Page 248 of 293
single page version

കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ] നവപദാര്ഥപൂര്വക–മോക്ഷമാര്ഗപ്രപംചവര്ണന

തതഃ കര്മാഭാവേ സ ഹി ഭഗവാന്സര്വജ്ഞഃ സര്വദര്ശീ വ്യുപരതേന്ദ്രിയ–വ്യാപാരാവ്യാബാധാനന്തസുഖശ്ച നിത്യമേവാവതിഷ്ഠതേ. ഇത്യേഷ ഭാവകര്മമോക്ഷപ്രകാരഃ ദ്രവ്യകര്മമോക്ഷഹേതുഃ പരമ–സംവരപ്രകാരശ്ച.. ൧൫൦–൧൫൧..

----------------------------------------------------------------------------- ഇസലിയേ കര്മകാ അഭാവ ഹോനേ പര വഹ വാസ്തവമേം ഭഗവാന സര്വജ്ഞ, സര്വദര്ശീ തഥാ ഇന്ദ്രിയവ്യാപാരാതീത– അവ്യാബാധ–അനന്തസുഖവാലാ സദൈവ രഹതാ ഹൈ.

ഇസ പ്രകാര യഹ [ജോ യഹാ കഹാ ഹൈ വഹ], ൨ഭാവകര്മമോക്ഷകാ ൩പ്രകാര തഥാ ദ്രവ്യകര്മമോക്ഷകാ ഹേതുഭൂത പരമ സംവരകാ പ്രകാര ഹൈ .. ൧൫൦–൧൫൧..

അന്വയാര്ഥഃ– [സ്വഭാവസഹിതസ്യ സാധോഃ] സ്വഭാവസഹിത സാധുകോ [–സ്വഭാവപരിണത കേവലീഭഗവാനകോ] [ദര്ശനജ്ഞാനസമഗ്രം] ദര്ശനജ്ഞാനസേ സമ്പൂര്ണ ഔര [നോ അന്യദ്രവ്യ– സംയുക്തമ്] ------------------------------------------------------------------------- ൧. കൂടസ്ഥ=സര്വ കാല ഏക രൂപ രഹനേവാലാഃ അചല. [ജ്ഞാനാവരണാദി ഘാതികര്മോംകാ നാശ ഹോനേ പര ജ്ഞാന കഹീംം സര്വഥാ

൨. ഭാവകര്മമോക്ഷ=ഭാവകര്മകാ സര്വഥാ ഛൂട ജാനാ; ഭാവമോക്ഷ. [ജ്ഞപ്തിക്രിയാമേം ക്രമപ്രവൃത്തികാ അഭാവ ഹോനാ വഹ ഭാവമോക്ഷ ഹൈ

൩. പ്രകാര=സ്വരൂപ; രീത.

Page 220 of 264
PDF/HTML Page 249 of 293
single page version

൨൨൦

ദ്രവ്യകര്മമോക്ഷഹേതുപരമനിര്ജരാകാരണധ്യാനാഖ്യാനമേതത്.

ഏവമസ്യ ഖലു ഭാവമുക്തസ്യ ഭഗവതഃ കേവലിനഃ സ്വരൂപതൃപ്തത്വാദ്വിശ്രാന്തസ്രുഖദുഃഖകര്മ– വിപാകകൃതവിക്രിയസ്യ പ്രക്ഷീണാവരണത്വാദനന്തജ്ഞാനദര്ശനസംപൂര്ണശുദ്ധജ്ഞാനചേതനാമയത്വാദതീന്ദ്രിയത്വാത് ചാന്യദ്രവ്യസംയോഗവിയുക്തം ശുദ്ധസ്വരൂപേവിചലിതചൈതന്യവൃത്തിരൂപത്വാത്കഥഞ്ചിദ്ധയാനവ്യപദേശാര്ഹമാത്മനഃ സ്വരൂപം പൂര്വസംചിതകര്മണാം ശക്തിശാതനം പതനം വാ വിലോക്യ നിര്ജരാഹേതുത്വേനോപവര്ണ്യത ഇതി.. ൧൫൨.. ----------------------------------------------------------------------------- അന്യദ്രവ്യസേ അസംയുക്ത ഐസാ [ധ്യാനം] ധ്യാന [നിര്ജരാഹേതുഃ ജായതേ] നിര്ജരാകാ ഹേതു ഹോതാ ഹൈ.

ടീകാഃ– യഹ, ദ്രവ്യകര്മമോക്ഷനകേ ഹേതുഭൂത ഐസീ പരമ നിര്ജരാകേ കാരണഭൂത ധ്യാനകാ കഥന ഹൈ.

ഇസ പ്രകാര വാസ്തവമേം ഇസ [–പൂവോക്ത] ഭാവമുക്ത [–ഭാവമോക്ഷവാലേ] ഭഗവാന കേവലീകോ–കി ജിന്ഹേം സ്വരൂപതൃപ്തപനേകേ കാരണ ൧കര്മവിപാകൃത സുഖദുഃഖരൂപ വിക്രിയാ അടക ഗഈ ഹൈ ഉന്ഹേം –ആവരണകേ പ്രക്ഷീണപനേകേ കാരണ, അനന്ത ജ്ഞാനദര്ശനസേ സമ്പൂര്ണ ശുദ്ധജ്ഞാനചേതനാമയപനേകേ കാരണ തഥാ അതീന്ദ്രിയപനേകേ കാരണ ജോ അന്യദ്രവ്യകേ സംയോഗ രഹിത ഹൈ ഔര ശുദ്ധ സ്വരൂപമേം അവിചലിത ചൈതന്യവൃത്തിരൂപ ഹോനേകേ കാരണ ജോ കഥംചിത് ‘ധ്യാന’ നാമകേ യോഗ്യ ഹൈ ഐസാ ആത്മാകാ സ്വരൂപ [–ആത്മാകീ നിജ ദശാ] പൂര്വസംചിത കര്മോംകീ ശക്തികോ ശാതന അഥവാ ഉനകാ പതന ദേഖകര നിര്ജരാകേ ഹേതുരൂപസേ വര്ണന കിയാ ജാതാ ഹൈ.

ഭാവാര്ഥഃ– കേവലീഭഗവാനകേ ആത്മാകീ ദശാ ജ്ഞാനദര്ശനാവരണകേ ക്ഷയവാലീ ഹോനേകേ കാരണ, ശുദ്ധജ്ഞാനചേതനാമയ ഹോനേകേ കാരണ തഥാ ഇന്ദ്രിയവ്യാപാരാദി ബഹിര്ദ്രവ്യകേ ആലമ്ബന രഹിത ഹോനേകേ കാരണ അന്യദ്രവ്യകേ സംസര്ഗ രഹിത ഹൈ ഔര ശുദ്ധസ്വരൂപമേം നിശ്ചല ചൈതന്യപരിണതിരൂപ ഹോനേകേ കാരണ കിസീ പ്രകാര ‘ധ്യാന’ നാമകേ യോഗ്യ ഹൈ. ഉനകീ ഐസീ ആത്മദശാകാ നിര്ജരാകേ നിമിത്തരൂപസേ വര്ണന കിയാ ജാതാ ഹൈ ക്യോംകി ഉന്ഹേം പൂര്വോപാര്ജിത കര്മോംകീ ശക്തി ഹീന ഹോതീ ജാതീ ഹൈ തഥാ വേ കര്മ ഖിരതേ ജാതേ ഹൈ.. ൧൫൨.. -------------------------------------------------------------------------

Page 221 of 264
PDF/HTML Page 250 of 293
single page version

കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ] നവപദാര്ഥപൂര്വക–മോക്ഷമാര്ഗപ്രപംചവര്ണന

ദ്രവ്യമോക്ഷസ്വരൂപാഖ്യാനമേതത്. അഥ ഖലു ഭഗവതഃ കേവലിനോ ഭാവമോക്ഷേ സതി പ്രസിദ്ധപരമസംവരസ്യോത്തരകര്മസന്തതൌ നിരുദ്ധായാം പരമനിര്ജരാകാരണധ്യാനപ്രസിദ്ധൌ സത്യാം പൂര്വകര്മസംതതൌ കദാചിത്സ്വഭാവേനൈവ കദാ–ചിത്സമുദ്ധാത വിധാനേനായുഃകര്മസമഭൂതസ്ഥിത്യാമായുഃകര്മാനുസാരേണൈവ നിര്ജീര്യമാണായാമ പുനര്ഭവായ തദ്ഭവത്യാഗസമയേ വേദനീയായുര്നാമഗോത്രരൂപാണാം ജീവേന സഹാത്യന്തവിശ്ലേഷഃ കര്മപുദ്ഗലാനാം ദ്രവ്യമോക്ഷഃ.. ൧൫൩..

–ഇതി മോക്ഷപദാര്ഥവ്യാഖ്യാനം സമാപ്തമ്. -----------------------------------------------------------------------------

അന്വയാര്ഥഃ– [യഃ സംവരേണ യുക്തഃ] ജോ സംവരസേയുക്ത ഹൈേ ഐസാ [കേവലജ്ഞാന പ്രാപ്ത] ജീവ [നിര്ജരന് അഥ സര്വകര്മാണി] സര്വ കര്മോംകീ നിര്ജരാ കരതാ ഹുആ [വ്യപഗതവേദ്യായുഷ്കഃ] വേദനീയ ഔര ആയു രഹിത ഹോകര [ഭവം മഞ്ചതി] ഭവകോ ഛോഡതാ ഹൈ; [തേന] ഇസലിയേ [ഇസ പ്രകാര സര്വ കര്മപുദ്ഗലോംകാ വിയോഗ ഹോനേകേ കാരണ] [സഃ മോക്ഷഃ] വഹ മോക്ഷ ഹൈ.

കര്മസംതതി നിരോധകോ പ്രാപ്ത ഹോകര ഔര പരമ നിര്ജരാകേ കാരണഭൂത ധ്യാന സിദ്ധ ഹോനേകേ കാരണ കര്മസംതതി– കി ജിസകീ സ്ഥിതി കദാചിത് സ്വഭാവസേ ഹീ ആയുകര്മകേ ജിതനീ ഹോതീ ഹൈ ഔര കദാചിത് ൩സമുദ്ഘാതവിധാനസേ ആയുകര്മകേ ജിതനീ ഹോതീ ഹൈ

ഹുഈ,േ ദനീയ–ആയു–നാമ–ഗോത്രരൂപ കര്മപുദ്ഗലോംകാ ജീവകേ സാഥ അത്യന്ത വിശ്ലേഷ [വിയോഗ] വഹ ദ്രവ്യമോക്ഷ ഹൈ.. ൧൫൩..

ഇസ പ്രകാര മോക്ഷപദാര്ഥകാ വ്യാഖ്യാന സമാപ്ത ഹുആ. ------------------------------------------------------------------------- ൧. ഉത്തര കര്മസംതതി=ബാദകാ കര്മപ്രവാഹ; ഭാവീ കര്മപരമ്പരാ. ൨. പൂര്വ=പഹലേകീ. ൩. കേവലീഭഗവാനകോ വേദനീയ, നാമ ഔര ഗോത്രകര്മകീ സ്ഥിതി കഭീ സ്വഭാവസേ ഹീ [അര്ഥാത് കേവലീസമുദ്ഘാതരൂപ

൪. അപുനര്ഭവ=ഫിരസേ ഭവ നഹീം ഹോനാ. [കേവലീഭഗവാനകോ ഫിരസേ ഭവ ഹുഏ ബിനാ ഹീ ഉസ ഭവകാ ത്യാഗ ഹോതാ ഹൈ;

Page 222 of 264
PDF/HTML Page 251 of 293
single page version

൨൨൨

സമാപ്തം ച മോക്ഷമാര്ഗാവയവരൂപസമ്യഗ്ദര്ശനജ്ഞാനവിഷയഭൂതനവപദാര്ഥവ്യാഖ്യാനമ്..

അഥ മോക്ഷമാര്ഗപ്രപഞ്ചസൂചികാ ചൂലികാ.

----------------------------------------------------------------------------- ഔര മോക്ഷമാര്ഗകേ അവയവരൂപ സമ്യഗ്ദര്ശന തഥാ സമ്യഗ്ജ്ഞാനകേ വിഷയഭൂത നവ പദാര്ഥോംകാ വ്യാഖ്യാന ഭീ സമാപ്ത ഹുആ.

അബ ൧മോക്ഷമാര്ഗപ്രപംചസൂചക ചൂലികാ ഹൈ. ൩ ------------------------------------------------------------------------- ൧. മോക്ഷമാര്ഗപ്രപംചസൂചക = മോക്ഷമാര്ഗകാ വിസ്താര ബതലാനേവാലീ; മോക്ഷമാര്ഗകാ വിസ്താരസേ കരനേവാലീ; മോക്ഷമാര്ഗകാ

൨. ചൂലികാകേ അര്ഥകേ ലിഏ പൃഷ്ഠ ൧൫൧ കാ പദടിപ്പണ ദേഖേ.

Page 223 of 264
PDF/HTML Page 252 of 293
single page version

കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ] നവപദാര്ഥപൂര്വക–മോക്ഷമാര്ഗപ്രപംചവര്ണന

മോക്ഷമാര്ഗസ്വരൂപാഖ്യാനമേതത്.

ജീവസ്വഭാവനിയതം ചരിതം മോക്ഷമാര്ഗഃ. ജീവസ്വഭാവോ ഹി ജ്ഞാനദര്ശനേ അനന്യമയത്വാത്. അനന്യമയത്വം ച തയോര്വിശേഷസാമാന്യചൈതന്യസ്വഭാവജീവനിര്വൃത്തത്വാത്. അഥ തയോര്ജീവസ്വരൂപഭൂതയോ– ര്ജ്ഞാനദര്ശനയോര്യന്നിയതമവസ്ഥിതമുത്പാദവ്യയധ്രൌവ്യരൂപവൃത്തിമയമസ്തിത്വം രാഗാദിപരിണത്യഭാവാദനിന്ദിതം തച്ചരിതം; തദേവ മോക്ഷമാര്ഗ ഇതി. ദ്വിവിധം ഹി കില സംസാരിഷു ചരിതം– സ്വചരിതം പരചരിതം ച; സ്വസമയപരസമയാവിത്യര്ഥഃ. തത്ര സ്വഭാവാവസ്ഥിതാസ്തിത്വസ്വരൂപം സ്വചരിതം, പരഭാവാവസ്ഥിതാസ്തി– ത്വസ്വരൂപം പരചരിതമ്. തത്ര യത്സ്വ– -----------------------------------------------------------------------------

അന്വയാര്ഥഃ– [ജീവസ്വഭാവം] ജീവകാ സ്വഭാവ [ജ്ഞാനമ്] ജ്ഞാന ഔര [അപ്രതിഹത–ദര്ശനമ്] അപ്രതിഹത ദര്ശന ഹൈേ– [അനന്യമയമ്] ജോ കി [ജീവസേ] അനന്യമയ ഹൈ. [തയോഃ] ഉന ജ്ഞാനദര്ശനമേം [നിയതമ്] നിയത [അസ്തിവമ്] അസ്തിത്വ– [അനിന്ദിതം] ജോ കി അനിംദിത ഹൈ– [ചാരിത്രം ച ഭണിതമ്] ഉസേ [ജിനേന്ദ്രോംനേ] ചാരിത്ര കഹാ ഹൈ.

ടീകാഃ– യഹ, മോക്ഷമാര്ഗകേ സ്വരൂപകാ കഥന ഹൈ.

ജീവസ്വഭാവമേം നിയത ചാരിത്ര വഹ മോക്ഷമാര്ഗ ഹൈ. ജീവസ്വഭാവ വാസ്തവമേം ജ്ഞാന–ദര്ശന ഹൈ ക്യോംകി വേ [ജീവസേ] അനന്യമയ ഹൈം. ജ്ഞാനദര്ശനകാ [ജീവസേ] അനന്യമയപനാ ഹോനേകാ കാരണ യഹ ഹൈ കി ൧ വിശേഷചൈതന്യ ഔര സാമാന്യചൈതന്യ ജിസകാ സ്വഭാവ ഹൈ ഐസേ ജീവസേ വേ നിഷ്പന്ന ഹൈം [അര്ഥാത് ജീവ ദ്വാരാ

ജ്ഞാനദര്ശന രചേ ഗയേ ഹൈം]. അബ ജീവകേ സ്വരൂപഭൂത ഐസേ ഉന ജ്ഞാനദര്ശനമേം നിയത–അവസ്ഥിത ഐസാ ജോ ഉത്പാദവ്യയധ്രൌവ്യരൂപ വൃത്തിമയ അസ്തിത്വ– ജോ കി രാഗാദിപരിണാമകേ അഭാവകേ കാരണ അനിംദിത ഹൈ – വഹ ചാരിത്ര ഹൈ; വഹീ മോക്ഷമാര്ഗ ഹൈ.

സംസാരീയോംമേം ചാരിത്ര വാസ്തവമേം ദോ പ്രകാരകാ ഹൈഃ– [൧] സ്വചാരിത്ര ഔര [൨] പരചാരിത്ര; [൧]സ്വസമയ ഔര [൨] പരസമയ ഐസാ അര്ഥ ഹൈ. വഹാ , സ്വഭാവമേം അവസ്ഥിത അസ്തിത്വസ്വരൂപ [ചാരിത്ര] വഹ സ്വചാരിത്ര ഹൈ ഔര പരഭാവമേം അവസ്ഥിത അസ്തിത്വസ്വരൂപ [ചാരിത്ര] വഹ പരചാരിത്ര ഹൈ. ഉസമേംസേ ------------------------------------------------------------------------- ൧. വിശേഷചൈതന്യ വഹ ജ്ഞാന ഹൈേ ഔര സാമാന്യചൈതന്യ വഹ ദര്ശന ഹൈ. ൨. നിയത=അവസ്ഥിത; സ്ഥിത; സ്ഥിര; ദ്രഢരൂപ സ്ഥിത. ൩. വൃത്തി=വര്തനാ; ഹോനാ. [ഉത്പാദവ്യയധ്രൌവ്യരൂപ വൃത്തി വഹ അസ്തിത്വ ഹൈ.]

Page 224 of 264
PDF/HTML Page 253 of 293
single page version

൨൨൪

ഭാവാവസ്ഥിതാസ്തിത്വരൂപം പരഭാവാവസ്ഥിതാസ്തിത്വവ്യാവൃത്തത്വേനാത്യന്തമനിന്ദിതം തദത്ര സാക്ഷാന്മോക്ഷമാര്ഗ– ത്വേനാവധാരണീയമിതി.. ൧൫൪..

----------------------------------------------------------------------------- [അര്ഥാത് ദോ പ്രകാരകേ ചാരിത്രമേംസേ], സ്വഭാവമേം അവസ്ഥിത അസ്തിത്വരൂപ ചാരിത്ര–ജോ കി പരഭാവമേം അവസ്ഥിത അസ്തിത്വസേ ഭിന്ന ഹോനേകേ കാരണ അത്യന്ത അനിംദിത ഹൈ വഹ–യഹാ സാക്ഷാത് മോക്ഷമാര്ഗരൂപ അവധാരണാ.

[യഹീ ചാരിത്ര ‘പരമാര്ഥ’ ശബ്ദസേ വാച്യ ഐസേ മോക്ഷകാ കാരണ ഹൈ, അന്യ നഹീം–ഐസാ ന ജാനകര, മോക്ഷസേ ഭിന്ന ഐസേ അസാര സംസാരകേ കാരണഭൂത മിഥ്യാത്വരാഗാദിമേം ലീന വര്തതേ ഹുഏ അപനാ അനന്ത കാല ഗയാ; ഐസാ ജാനകര ഉസീ ജീവസ്വഭാവനിയത ചാരിത്രകീ – ജോ കി മോക്ഷകേ കാരണഭൂത ഹൈ ഉസകീ – നിരന്തര ഭാവനാ കരനാ യോഗ്യ ഹൈ. ഇസ പ്രകാര സൂത്രതാത്പര്യ ഹൈ.] . ൧൫൪..

അന്വയാര്ഥഃ– [ജീവഃ] ജീവ, [സ്വഭാവനിയതഃ] [ദ്രവ്യ–അപേക്ഷാസേ] സ്വഭാവനിയത ഹോനേ പര ഭീ, [അനിയതഗുണപര്യായഃ അഥ പരസമയഃ] യദി അനിയത ഗുണപര്യായവാലാ ഹോ തോ പരസമയ ഹൈ. [യദി] യദി വഹ [സ്വകം സമയം കുരുതേ] [നിയത ഗുണപര്യായസേ പരിണമിത ഹോകര] സ്വസമയകോ കരതാ ഹൈ തോ [കര്മബന്ധാത്] കര്മബന്ധസേ [പ്രഭ്രസ്യതി] ഛൂടതാ ഹൈ. -------------------------------------------------------------------------

Page 225 of 264
PDF/HTML Page 254 of 293
single page version

കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ] നവപദാര്ഥപൂര്വക–മോക്ഷമാര്ഗപ്രപംചവര്ണന

സ്വസമയപരസമയോപാദാനവ്യുദാസപുരസ്സരകര്മക്ഷയദ്വാരേണ ജീവസ്വഭാവനിയതചരിതസ്യ മോക്ഷ– മാര്ഗത്വദ്യോതനമേതത്.

സംസാരിണോ ഹി ജീവസ്യ ജ്ഞാനദര്ശനാവസ്ഥിതത്വാത് സ്വഭാവനിയതസ്യാപ്യനാദിമോഹനീയോ– ദയാനുവൃത്തിപരത്വേനോപരക്തോപയോഗസ്യ സതഃ സമുപാത്തഭാവവൈശ്വരുപ്യത്വാദനിയതഗുണപര്യായത്വം പരസമയഃ പരചരിതമിതി യാവത്. തസ്യൈവാനാദിമോഹനീയോദയാനുവൃത്തിപരത്വമപാസ്യാത്യന്തശുദ്ധോപയോഗസ്യ സതഃ സമുപാത്തഭാവൈക്യരുപ്യത്വാന്നിയതഗുണപര്യായത്വം സ്വസമയഃ സ്വചരിതമിതി യാവത് അഥ ഖലു യദി കഥഞ്ചനോദ്ഭിന്നസമ്യഗ്ജ്ഞാനജ്യോതിര്ജീവഃ പരസമയം വ്യുദസ്യ സ്വസമയമുപാദത്തേ തദാ കര്മബന്ധാദവശ്യം ഭ്രശ്യതി. യതോ ഹി ജീവസ്വഭാവനിയതം ചരിതം മോക്ഷമാര്ഗ ഇതി.. ൧൫൫.. -----------------------------------------------------------------------------

ടീകാഃ– സ്വസമയകേ ഗ്രഹണ ഔര പരസമയകേ ത്യാഗപൂര്വക കര്മക്ഷയ ഹോതാ ഹൈ– ഐസേ പ്രതിപാദന ദ്വാരാ യഹാ [ഇസ ഗാഥാമേം] ‘ജീവസ്വഭാവമേം നിയത ചാരിത്ര വഹ മോക്ഷമാര്ഗ ഹൈ’ ഐസാ ദര്ശായാ ഹൈ.

സംസാരീ ജീവ, [ദ്രവ്യ–അപേക്ഷാസേ] ജ്ഞാനദര്ശനമേം അവസ്ഥിത ഹോനേകേ കാരണ സ്വഭാവമേം നിയത [–നിശ്ചലരൂപസേ സ്ഥിത] ഹോനേ പര ഭീ ജബ അനാദി മോഹനീയകേ ഉദയകാ അനുസരണ കരകേ പരിണതി കരനേ കേ കാരണ ഉപരക്ത ഉപയോഗവാലാ [–അശുദ്ധ ഉപയോഗവാലാ] ഹോതാ ഹൈ തബ [സ്വയം] ഭാവോംകാ വിശ്വരൂപപനാ [–അനേകരൂപപനാ] ഗ്രഹണ കിയാ ഹോനകേേ കാരണ ഉസേേ ജോ അനിയതഗുണപര്യായപനാ ഹോതാ ഹൈ വഹ പരസമയ അര്ഥാത് പരചാരിത്ര ഹൈ; വഹീ [ജീവ] ജബ അനാദി മോഹനീയകേ ഉദയകാ അനുസരണ കരനേ വാലീ പരിണതി കരനാ ഛോഡകര അത്യന്ത ശുദ്ധ ഉപയോഗവാലാ ഹോതാ ഹൈ തബ [സ്വയം] ഭാവകാ ഏകരൂപപനാ ഗ്രഹണ കിയാ ഹോനേകേ കാരണ ഉസേ ജോ നിയതഗുണപര്യായപനാ ഹോതാ ഹൈ വഹ സ്വസമയ അര്ഥാത് സ്വചാരിത്ര ഹൈ.

അബ, വാസ്തവമേം യദി കിസീ ഭീ പ്രകാര സമ്യഗ്ജ്ഞാനജ്യോതി പ്രഗട കരകേ ജീവ പരസമയകോ ഛോഡകര സ്വസമയകോ ഗ്രഹണ കരതാ ഹൈ തോ കര്മബന്ധസേ അവശ്യ ഛൂടതാ ഹൈ; ഇസലിയേ വാസ്തവമേം [ഐസാ നിശ്ചിത ഹോതാ ഹൈ കി] ജീവസ്വഭാവമേം നിയത ചാരിത്ര വഹ മോക്ഷമാര്ഗ ഹൈ.. ൧൫൫.. ------------------------------------------------------------------------- ൧. ഉപരക്ത=ഉപരാഗയുക്ത [കിസീ പദാര്ഥമേം ഹോനേവാലാ. അന്യ ഉപാധികേ അനുരൂപ വികാര [അര്ഥാത് അന്യ ഉപാധി ജിസമേം

൨. അനിയത=അനിശ്ചിത; അനേകരൂപ; വിവിധ പ്രകാരകേ. ൩. നിയത=നിശ്ചിത; ഏകരൂപ; അമുക ഏക ഹീ പ്രകാരകേ.

Page 226 of 264
PDF/HTML Page 255 of 293
single page version

൨൨൬

പരചരിതപ്രവൃത്തസ്വരൂപാഖ്യാനമേതത്.

യോ ഹി മോഹനീയോദയാനുവൃത്തിവശാദ്രജ്യമാനോപയോഗഃ സന് പരദ്രവ്യേ ശുഭമശുഭം വാ ഭാവമാദധാതി, സ സ്വകചരിത്രഭ്രഷ്ടഃ പരചരിത്രചര ഇത്യുപഗീയതേ; യതോ ഹി സ്വദ്രവ്യേ ശുദ്ധോപയോഗവൃത്തിഃ സ്വചരിതം, പരദ്രവ്യേ സോപരാഗോപയോഗവൃത്തിഃ പരചരിതമിതി.. ൧൫൬.. -----------------------------------------------------------------------------

അന്വയാര്ഥഃ– [യഃ] ജോ [രാഗേണ] രാഗസേ [–രംജിത അര്ഥാത് മലിന ഉപയോഗസേ] [പരദ്രവ്യേ] പരദ്രവ്യമേം [ശുഭമ് അശുഭമ് ഭാവമ്] ശുഭ യാ അശുഭ ഭാവ [യദി കരോതി] കരതാ ഹൈ, [സഃ ജീവഃ] വഹ ജീവ [സ്വകചരിത്രഭ്രഷ്ടഃ] സ്വചാരിത്രഭ്രഷ്ട ഐസാ [പരചരിതചരഃ ഭവതി] പരചാരിത്രകാ ആചരണ കരനേവാലാ ഹൈ.

ടീകാഃ– യഹ, പരചാരിത്രമേം പ്രവര്തന കരനേവാലേകേ സ്വരൂപകാ കഥന ഹൈ.

ജോ [ജീവ] വാസ്തവമേം മോഹനീയകേ ഉദയകാ അനുസരണ കരനേവാലീേ പരിണതികേ വശ [അര്ഥാത് മോഹനീയകേ ഉദയകാ അനുസരണ കരകേ പരിണമിത ഹോനേകേ കാരണ ] രംജിത–ഉപയോഗവാലാ [ഉപരക്തഉപയോഗവാലാ] വര്തതാ ഹുആ, പരദ്രവ്യമേം ശുഭ യാ അശുഭ ഭാവകോ ധാരണ കരതാ ഹൈ, വഹ [ജീവ] സ്വചാരിത്രസേ ഭ്രഷ്ട ഐസാ പരചാരിത്രകാ ആചരണ കരനേവാലാ കഹാ ജാതാ ഹൈ; ക്യോംകി വാസ്തവമേം സ്വദ്രവ്യമേം ംശുദ്ധ–ഉപയോഗരൂപ പരിണതി വഹ സ്വചാരിത്ര ഹൈ ഔര പരദ്രവ്യമേം സോപരാഗ–ഉപയോഗരൂപ പരിണതി വഹ പരചാരിത്ര ഹൈ.. ൧൫൬..

------------------------------------------------------------------------- ൧. സോപരാഗ=ഉപരാഗയുക്ത; ഉപരക്ത; മലിന; വികാരീ; അശുദ്ധ [ഉപയോഗമേം ഹോനേവാലാ, കര്മോദയരൂപ ഉപാധികേ അനുരൂപ

Page 227 of 264
PDF/HTML Page 256 of 293
single page version

കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ] നവപദാര്ഥപൂര്വക–മോക്ഷമാര്ഗപ്രപംചവര്ണന

പരചരിതപ്രവൃത്തേര്ബന്ധഹേതുത്വേന മോക്ഷമാര്ഗത്വനിഷേധനമേതത്.

ഇഹ കില ശുഭോപരക്തോ ഭാവഃ പുണ്യാസ്രവഃ, അശുഭോപരക്തഃ പാപാസ്രവ ഇതി. തത്ര പുണ്യം പാപം വാ യേന ഭാവേനാസ്രവതി യസ്യ ജീവസ്യ യദി സ ഭാവോ ഭവതി സ ജീവസ്തദാ തേന പരചരിത ഇതി പ്രരുപ്യതേ. തതഃ പരചരിതപ്രവൃത്തിര്ബന്ധമാര്ഗ ഏവ, ന മോക്ഷമാര്ഗ ഇതി.. ൧൫൭.. -----------------------------------------------------------------------------

അന്വയാര്ഥഃ– [യേന ഭാവേന] ജിസ ഭാവസേ [ആത്മനഃ] ആത്മാകോ [പുണ്യം പാപം വാ] പുണ്യ അഥവാ പാപ [അഥ ആസ്രവതി] ആസ്രവിത ഹോതേ ഹൈം, [തേന] ഉസ ഭാവ ദ്വാരാ [സഃ] വഹ [ജീവ] [പരചരിത്രഃ ഭവതി] പരചാരിത്ര ഹൈ–[ഇതി] ഐസാ [ജിനാഃ] ജിന [പ്രരൂപയന്തി] പ്രരൂപിത കരതേ ഹൈം.

ടീകാഃ– യഹാ , പരചാരിത്രപ്രവൃതി ബംധഹേതുഭൂത ഹോനേസേ ഉസേ മോക്ഷമാര്ഗപനേകാ നിഷേധ കിയാ ഗയാ ഹൈ [അര്ഥാത് പരചാരിത്രമേം പ്രവര്തന ബംധകാ ഹേതു ഹോനേസേ വഹ മോക്ഷമാര്ഗ നഹീം ഹൈ ഐസാ ഇസ ഗാഥാമേം ദര്ശായാ ഹൈ].

യഹാ വാസ്തവമേം ശുഭോപരക്ത ഭാവ [–ശുഭരൂപ വികാരീ ഭാവ] വഹ പുണ്യാസ്രവ ഹൈ ഔര അശുഭോപരക്ത ഭാവ [–അശുഭരൂപ വികാരീ ഭാവ] പാപാസ്രവ ഹൈ. വഹാ , പുണ്യ അഥവാ പാപ ജിസ ഭാവസേ ആസ്രവിത ഹോതേ ഹൈം, വഹ ഭാവ ജബ ജിസ ജീവകോ ഹോ തബ വഹ ജീവ ഉസ ഭാവ ദ്വാരാ പരചാരിത്ര ഹൈ– ഐസാ [ജിനേംദ്രോം ദ്വാരാ] പ്രരൂപിത കിയാ ജാതാ ഹൈ. ഇസലിയേ [ഐസാ നിശ്ചിത ഹോതാ ഹൈ കി] പരചാരിത്രമേം പ്രവൃത്തി സോ ബംധമാര്ഗ ഹീ ഹൈ, മോക്ഷമാര്ഗ നഹീം ഹൈ.. ൧൫൭.. -------------------------------------------------------------------------

Page 228 of 264
PDF/HTML Page 257 of 293
single page version

൨൨൮

സ്വചരിതപ്രവൃത്തസ്വരൂപാഖ്യാനമേതത്. യഃ ഖലു നിരുപരാഗോപയോഗത്വാത്സര്വസങ്ഗമുക്തഃ പരദ്രവ്യവ്യാവൃത്തോപയോഗത്വാദനന്യമനാഃ ആത്മാനം സ്വഭാവേന ജ്ഞാനദര്ശനരൂപേണ ജാനാതി പശ്യതി നിയതമവസ്ഥിതത്വേന, സ ഖലു സ്വകം ചരിതം ചരതി ജീവഃ. യതോ ഹി ദ്രശിജ്ഞപ്തിസ്വരൂപേ പുരുഷേ തന്മാത്രത്വേന വര്തനം സ്വചരിതമിതി.. ൧൫൮.. -----------------------------------------------------------------------------

അന്വയാര്ഥഃ– [യഃ] ജോ [സര്വസങ്ഗമുക്തഃ] സര്വസംഗമുക്ത ഔര [അനന്യമനാഃ] അനന്യമനവാലാ വര്തതാ ഹുആ [ആത്മാനം] ആത്മാകോ [സ്വഭാവേന] [ജ്ഞാനദര്ശനരൂപ] സ്വഭാവ ദ്വാരാ [നിയതം] നിയതരൂപസേ [– സ്ഥിരതാപൂര്വക] [ജാനാതി പശ്യതി] ജാനതാ–ദേഖതാ ഹൈ, [സഃ ജീവഃ] വഹ ജീവ [സ്വകചരിതം] സ്വചാരിത്ര [ചരിത] ആചരതാ ഹൈ.

ടീകാഃ– യഹ, സ്വചാരിത്രമേം പ്രവര്തന കരനേവാലേകേ സ്വരൂപകാ കഥന ഹൈ.

പരദ്രവ്യസേ വ്യാവൃത്ത ഉപയോഗവാലാ ഹോനേകേ കാരണ അനന്യമനവാലാ വര്തതാ ഹുആ, ആത്മാകോ ജ്ഞാനദര്ശനരൂപ ------------------------------------------------------------------------- ൧. നിരുപരാഗ=ഉപരാഗ രഹിത; നിര്മള; അവികാരീ; ശുദ്ധ [നിരുപരാഗ ഉപയോഗവാലാ ജീവ സമസ്ത ബാഹ്യ–അഭ്യംതര സംഗസേ ശൂന്യ ഹൈ തഥാപി നിഃസംഗ പരമാത്മാകീ ഭാവനാ ദ്വാരാ ഉത്പന്ന സുന്ദര ആനന്ദസ്യന്ദീ പരമാനന്ദസ്വരൂപ സുഖസുധാരസകേ ആസ്വാദസേ, പൂര്ണ–കലശകീ ഭാ തി, സര്വ ആത്മപ്രദേശമേം ഭരപൂര ഹോതാ ഹൈ.] ൨. ആവൃത്ത=വിമുഖ ഹുആ; പൃഥക ഹുആ; നിവൃത്ത ഹുആ ; നിവൃത്ത; ഭിന്ന. ൩. അനന്യമനവാലാ=ജിസകീ പരിണതി അന്യ പ്രതി നഹീം ജാതീ ഐസാ. [മന=ചിത്ത; പരിണതി; ഭാവ]

Page 229 of 264
PDF/HTML Page 258 of 293
single page version

കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ] നവപദാര്ഥപൂര്വക–മോക്ഷമാര്ഗപ്രപംചവര്ണന

----------------------------------------------------------------------------- സ്വഭാവ ദ്വാരാ നിയതരൂപസേ അര്ഥാത് അവസ്ഥിതരൂപസസേ ജാനതാ–ദേഖതാ ഹൈ, വഹ ജീവ വാസ്തവമേം സ്വചാരിത്ര ആചരതാ ഹൈ; ക്യോംകി വാസ്തവമേം ദൃശിജ്ഞപ്തിസ്വരൂപ പുരുഷമേം [ആത്മാമേം] തന്മാത്രരൂപസേ വര്തനാ സോ സ്വചാരിത്ര ഹൈ.

ഭാവാര്ഥഃ– ജോ ജീവ ശുദ്ധോപയോഗീ വര്തതാ ഹുആ ഔര ജിസകീ പരിണതി പരകീ ഓര നഹീം ജാതീ ഐസാ വര്തതാ ഹുആ, ആത്മാകോ സ്വഭാവഭൂത ജ്ഞാനദര്ശനപരിണാമ ദ്ബാരാ സ്ഥിരതാപൂര്വക ജാനതാ–ദേഖതാ ഹൈ, വഹ ജീവ സ്വചാരിത്രകാ ആചരണ കരനേവാലാ ഹൈ; ക്യോംകി ദൃശിജ്ഞപ്തിസ്വരൂപ ആത്മാമേം മാത്ര ദൃശിജ്ഞപ്തിരൂപസേ പരിണമിത ഹോകര രഹനാ വഹ സ്വചാരിത്ര ഹൈ.. ൧൫൮..

അന്വയാര്ഥഃ– [യഃ] ജോ [പരദ്രവ്യാത്മഭാവരഹിതാത്മാ] പരദ്രവ്യാത്മക ഭാവോംസേ രഹിത സ്വരൂപവാലാ വര്തതാ ഹുആ, [ദര്ശനജ്ഞാനവികല്പമ്] [നിജസ്വഭാവഭൂത] ദര്ശനജ്ഞാനരൂപ ഭേദകോ [ആത്മനഃ അവികല്പം] ആത്മാസേ അഭേരൂപ [ചരതി] ആചരതാ ഹൈ, [സഃ] വഹ [സ്വകം ചരിതം ചരതി] സ്വചാരിത്രകോ ആചരതാ ഹൈ.

ടീകാഃ– യഹ, ശുദ്ധ സ്വചാരിത്രപ്രവൃത്തികേ മാര്ഗകാ കഥന ഹൈ. ------------------------------------------------------------------------- ൧. ദൃശി= ദര്ശന ക്രിയാ; സാമാന്യ അവലോകന.

Page 230 of 264
PDF/HTML Page 259 of 293
single page version

൨൩൦

ശുദ്ധസ്വചരിതപ്രവൃത്തിപഥപ്രതിപാദനമേതത്.

യോ ഹി യോഗീന്ദ്രഃ സമസ്തമോഹവ്യൂഹബഹിര്ഭൂതത്വാത്പരദ്രവ്യസ്വഭാവഭാവരഹിതാത്മാ സന്, സ്വദ്രവ്യ– മേകമേവാഭിമുഖ്യേനാനുവര്തമാനഃ സ്വസ്വഭാവഭൂതം ദര്ശനജ്ഞാനവികല്പമപ്യാത്മനോവികല്പത്വേന ചരതി, സ ഖലു സ്വകം ചരിതം ചരതി. ഏവം ഹി ശുദ്ധദ്രവ്യാശ്രിതമഭിന്നസാധ്യ– -----------------------------------------------------------------------------

ജോ യോഗീന്ദ്ര, സമസ്ത മോഹവ്യൂഹസേ ബഹിര്ഭൂത ഹോനേകേ കാരണ പരദ്രവ്യകേ സ്വഭാവരൂപ ഭാവോംസേ രഹിത സ്വരൂപവാലേ വര്തതേ ഹുഏ, സ്വദ്രവ്യകോ ഏകകോ ഹീ അഭിമുഖതാസേ അനുസരതേ ഹുഏ നിജസ്വഭാവഭൂത ദര്ശനജ്ഞാനഭേദകോ ഭീ ആത്മാസേ അഭേദരൂപസേ ആചരതേ ഹൈം, വേ വാസ്തവമേം സ്വചാരിത്രകോ ആചരതേ ഹൈം.

മോക്ഷമാര്ഗകാ പ്രരൂപണ കിയാ ഗയാ. ഔര ജോ പഹലേ [൧൦൭ വീം ഗാഥാമേം] ദര്ശായാ ഗയാ ഥാ വഹ സ്വപരഹേതുക ------------------------------------------------------------------------- ൧. മോഹവ്യൂഹ=മോഹസമൂഹ. [ജിന മുനീംദ്രനേ സമസ്ത മോഹസമൂഹകാ നാശ കിയാ ഹോനേസേ ‘അപനാ സ്വരൂപ പരദ്രവ്യകേ

൨. യഹാ നിശ്ചയനയകാ വിഷയ ശുദ്ധദ്രവ്യ അര്ഥാത് ശുദ്ധപര്യായപരിണത ദ്രവ്യ ഹൈ, അര്ഥാത് അകലേ ദ്രവ്യകീ [–പരനിമിത്ത

൩. ജിസ നയമേം സാധ്യ ഔര സാധന അഭിന്ന [അര്ഥാത് ഏക പ്രകാരകേ] ഹോം വഹ യഹാ നിശ്ചയനയ ഹൈേ. ജൈസേ കി,

൪. ജിന പര്യായോംമേം സ്വ തഥാ പര കാരണ ഹോതേ ഹൈം അര്ഥാത് ഉപാദാനകാരണ തഥാ നിമിത്തകാരണ ഹോതേ ഹൈം വേ പര്യായേം

Page 231 of 264
PDF/HTML Page 260 of 293
single page version

കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ] നവപദാര്ഥപൂര്വക–മോക്ഷമാര്ഗപ്രപംചവര്ണന

സാധനഭാവം നിശ്ചയനയമാശ്രിത്യ മോക്ഷമാര്ഗപ്രരൂപണമ്. യത്തു പൂര്വമുദ്രിഷ്ടം തത്സ്വപരപ്രത്യയപര്യായാശ്രിതം ഭിന്നസാധ്യസാധനഭാവം വ്യവഹാരനയമാശ്രിത്യ പ്രരുപിതമ്. ന ചൈതദ്വിപ്രതിഷിദ്ധം നിശ്ചയവ്യവഹാരയോഃ സാധ്യ– സാധനഭാവത്വാത്സുവര്ണസുവര്ണപാഷാണവത്. അത ഏവോഭയനയായത്താ പാരമേശ്വരീ തീര്ഥപ്രവര്തനേതി.. ൧൫൯.. -----------------------------------------------------------------------------

പര്യായകേ ആശ്രിത, ഭിന്നസാധ്യസാധനഭാവവാലേ വ്യവഹാരനയകേ ആശ്രയസേ [–വ്യവഹാരനയകീ അപേക്ഷാസേ] പ്രരൂപിത കിയാ ഗയാ ഥാ. ഇസമേം പരസ്പര വിരോധ ആതാ ഹൈ ഐസാ ഭീ നഹീം ഹൈ, ക്യോംകി സുര്വണ ഔര ൨

ജിനഭഗവാനകീ] തീര്ഥപ്രവര്തനാ ദോനോം നയോംകേ ആധീന ഹൈ.. ൧൫൯.. ------------------------------------------------------------------------- ൧. ജിസ നയമേം സാധ്യ തഥാ സാധന ഭിന്ന ഹോം [–ഭിന്ന പ്രരൂപിത കിയേ ജാഏ ] വഹ യഹാ വ്യവഹാരനയ ഹൈ; ജൈസേ കി,

൨. ജിസ പാഷാണമേം സുവര്ണ ഹോ ഉസേ സുവര്ണപാഷാണ കഹാ ജാതാ ഹൈ. ജിസ പ്രകാര വ്യവഹാരനയസേ സുവര്ണപാഷാണ സുവര്ണകാ

൩. തീര്ഥ=മാര്ഗ [അര്ഥാത് മോക്ഷമാര്ഗ]; ഉപായ [അര്ഥാത് മോക്ഷകാ ഉപായ]; ഉപദേശ; ശാസന. ൪. ജിനഭഗവാനകേ ഉപദേശമേം ദോ നയോം ദ്വാരാ നിരൂപണ ഹോതാ ഹൈ. വഹാ , നിശ്ചയനയ ദ്വാരാ തോ സത്യാര്ഥ നിരൂപണ കിയാ