Page -27 of 380
PDF/HTML Page 2 of 409
single page version
Page -26 of 380
PDF/HTML Page 3 of 409
single page version
pahelI AvRuttiprat 2000vi. san. 2007i.sa. 1951 bIjI AvRuttiprat 2100vi. san. 2030i.sa. 1974 trIjI AvRuttiprat 2100vi. san. 2033i.sa. 1977 chothI AvRuttiprat 1000vi. san. 2056i.sa. 2000 pAnchamI AvRuttiprat 1000vi. san. 2057i.sa. 2001 chhaThThI AvRuttiprat 1000vi. san. 2061i.sa. 2005
Arthik sahAyathI A AvRuttinI kimmat ruA. 40=00 thAy chhe. temAnthI 50% shrI kundakund-kahAn pAramArthik TrasTa haste sva. shrI shAntilAl ratilAl shAh parivAr taraphathI kimmat ghaTADavAmAn AvatAn A granthanI vechAN
Page -24 of 380
PDF/HTML Page 5 of 409
single page version
Page -23 of 380
PDF/HTML Page 6 of 409
single page version
gnAnI sukAnI maLyA vinA e nAv paN tAre nahIn;
A kALamAn shuddhAtmagnAnI sukAnI bahu bahu dohyalo,
muj puNyarAshi phaLyo aho! guru khAn tun nAvik maLyo.
ane gnaptimAnhI darav-guN-paryAy vilase;
nijAlambIbhAve pariNati svarUpe jaI bhaLe,
nimitto vahevAro chidaghan viShe kAI na maLe.
je vajre sumumukShu sattva jhaLake; paradravya nAto tUTe;
vANI chinmUrti! tArI ur-anubhavanA sUkShma bhAve bharelI;
khoyelun ratna pAmun, — manarath manano; pUrajo shaktishALI!
Page -22 of 380
PDF/HTML Page 7 of 409
single page version
नमः श्री सद्गुरुदेवाय।
bhagavAn shrI kundakundAchAryadevapraNIt shrI samayasAr ane pravachanasAr jevAn u.chatam paramAgamo bAd, tevI ja koTinA A trIjA paramAgam shrI niyamasArane gujarAtI bhAShAmAn prasiddha karIne A sansthA harShapUrvak mumukShuonA hAthamAn mUke chhe.
A shAstranA mULakartA bhagavAn shrI kundakundAchAryadev chhe ne TIkAkAr shrI paprabhamaladhAridev chhe. shrI paprabhadev mahApavitra nirgranth muni hatA TIkAnAn kAvyomAn teoshrIe karelA anek alankAromAn temanI UnDI AdhyAtmikatAnI tem ja temanA vishuddha brahmacharyatejanI prabhA jhaLakI rahI chhe.
shrI kundakundabhagavAnarachit shAstromAn samayasAr-pravachanasAr-panchAstikAyasangrah jeTalAn prasiddhimAn chhe teTalun A shAstra prasiddhimAn na hatun parantu mumukShuonAn sadbhAgye hamaNAn te visheSh prasiddhimAn Avyun chhe. AjathI lagabhag 35 varSha pahelAn A shAstra sanskRit TIkA tathA tenA AdhAre bra0 shItalaprasAdajIe karel hindI anuvAd sahit prasiddha thayun hatun ane have to te gujarAtI bhAShAmAn paN, mUL gAthA tathA sanskRit TIkAnA akSharasha anuvAd sahit, bahAr paDe chhe. shrI kundakundabhagavAnanA ‘prAbhRutatray’nI sAthe teoshrInA A niyamasArane bheLavIne kahIe to kundakundaprabhunA ‘ratnachatuShTay’ tarIke A chAre pavitra paramAgamo jain shAsanamAn jhaLakI The chhe.
param pUjya gurudevashrIe vIr san. 2470 (vi. san. 2000)mAn niyamasAr upar pravachano karyAn, te vakhate teoshrInI UnDI draShTie temAnA ati gambhIr bhAvone pArakhI lIdhA ane Avun mahimAvant paramAgam jo gujarAtI bhAShAmAn anuvAdit thaine jaladI prakAshit thAy to jignAsuone ghaNA lAbhanun kAraN thAy evI bhAvanA jAgI. bhAishrI himmatalAl jeThAlAl shAhe pUjya gurudevashrInI te bhAvanA jhIlIne niyamasAranA anuvAdanun kArya sharu karyun ane potAnI shaktine te kAryamAn kendrit karIne shakya eTalun shIghra A anuvAdakArya temaNe pUrun karyun. e rIte shrI samayasAr ane pravachanasAranI mAphak A niyamasAr paN pUjya gurudevashrInA prabhAvanI ja prasAdI chhe. AvAn AvAn mahAn paramAgamonun, UnDAn UnDAn rahasyothI bharelun AdhyAtmik tattvagnAn samajAvIne pUjya gurudevashrI bhAratanA mumukShu jIvo par je param upakAr karI rahyA chhe, te upakArane vANIthI vyakta karavAne A sansthA asamartha chhe.
A pavitra shAstranA gujarAtI anuvAdanun mahA kArya karanAr bhAishrI himmatalAl jeThAlAl shAh adhyAtmarasik vidvAn hovA uparAnt gambhIr, vairAgyashALI, shAnt ane vivekI sajjan chhe tathA kavi paN chhe. mUL shAstrakAr munibhagavantonA hRudayanA UnDA bhAvonI gambhIratAne sampUrNapaNe jALavIne
Page -21 of 380
PDF/HTML Page 8 of 409
single page version
temaNe A akSharasha anuvAd karyo chhe. jyAn jarur paDI tyAn phUTanoT dvArA ke kAs dvArA spaShTatA karI chhe. e uparAnt mUL gAthAsUtrono bhAvabharyo madhur padyAnuvAd paN karyo chhe. A rIte shrI kundakundabhagavAnanAn samayasAr, pravachanasAr ane niyamasAr jevAn uttamottam shAstronA anuvAdanun param saubhAgya temane maLyun chhe te mATe teo kharekhar abhinandanIy chhe. A niyamasArano gujarAtI anuvAd sarvAngasundar banyo chhe. pUjya gurudevashrInI preraNA jhIlIne, atyant parishramapUrvak Avo sundar anuvAd taiyAr karI ApavA badal bhAishrI himmatalAlabhAino A sansthA ghaNo ja AbhAr mAne chhe. A anuvAd amUlya chhe kem ke mAtra, pUjya gurudev ane jinavANImAtA pratyenI param bhaktithI prerAine potAnI adhyAtmarasikatA vaDe taiyAr karAyelA A anuvAdanAn mUlya kem AnkI shakAy?
bhAishrI himmatalAlabhAine A anuvAdakAryamAn pratasanshodhan, prUpharIDing vagere nAnAmmoTAn anek kAmomAn ghaNI ja kimmatI sahAy bra0 bhAishrI chandulAl khImachand jhobALiyAe ApI chhe temano tathA bhAishrI khImachand jeThAlAl sheTh, amRutalAl devakaraN vorA vagere jemaNe jemaNe sahAy karI chhe te sarveno je AbhAr bhAishrI himmatalAlabhAie upodghAtamAn vyakta karyo chhe temAn A sansthA potAno sUr purAve chhe.
A AvRuttinI paDatar kimmat lagabhag nav rupiyA thAy chhe, parantu A paramAgamano lAbh visheSh pramANamAn mumukShuo lai shake te hetue anek bhAio taraphathI pradatta Arthik sahAy vaDe tenI kimmat ghaTADIne sADA pAnch rupiyA rAkhavAmAn AvI chhe. jemaNe jemaNe A Arthik sahAy ApI chhe te sarveno antakaraNapUrvak AbhAr mAnIe chhIe.
mumukShu jIvo ati bahumAnapUrvak sadgurugame A paramAgamano abhyAs karIne tenA UnDA UnDA gambhIr bhAvone samajo ane antarguphAmAn birAjamAn shuddha kAraNaparamAtmA—bhagavAnachaitanyadevane dekho. shrAvaN vad 2,
vIr san. 2477 vi. san. 2007
Page -20 of 380
PDF/HTML Page 9 of 409
single page version
niyamasAranI A chhaThThI AvRutti agAunI AvRutti pramANe ja chhapAvI chhe. mudraNakArya ‘kahAn mudraNAlay’nA mAlik shrI gnAnachandajI jaine alpa samayamAn kALajIpUrvak sArun karI Ayun chhe, te badal te sarvano TrasTa AbhAr mAne chhe.
vi. san. 2061, shrAvaN vad 2, bahenashrI champAbenanI-92mI janmajayantI
Page -19 of 380
PDF/HTML Page 10 of 409
single page version
bhagavAn kundakundAchAryadevapraNIt A ‘niyamasAr’ nAmanun shAstra ‘dvitIy shrutaskandh’nAn sarvotkRuShTa AgamomAnnun ek chhe.
‘dvitIy shrutaskandh’nI utpatti kaI rIte thaI te ApaNe paTTAvalionA AdhAre sankShepamAn pratham joIe
AjathI 2477 varSha pahelAn A bharatakShetranI puNyabhUmimAn jagatpUjya paramabhaTTArak bhagavAn shrI mahAvIrasvAmI mokShamArgano prakAsh karavA mATe samasta padArthonun svarUp potAnA sAtishay divyadhvani dvArA pragaT karatA hatA. temanA nirvAN pachhI pAnch shrutakevaLI thayA, jemAn chhellA shrutakevaLI shrI bhadrabAhusvAmI thayA. tyAn sudhI to dvAdashAngashAstranA prarUpaNathI nishchay-vyavahArAtmak mokShamArga yathArtha pravartato rahyo. tyArapachhI kALadoShathI krame krame angonA gnAnanI vyuchchhitti thatI gaI. em karatAn apAr gnAnasindhuno ghaNo bhAg vichchhed pAmyA pachhI bIjA bhadrabAhusvAmI AchAryanI paripATImAn be samartha munio thayA — ekanun nAm shrI dharasen AchArya ane bIjAnun nAm shrI guNadhar AchArya. temanI pAsethI maLelA gnAn dvArA temanI paramparAmAn thayelA AchAryoe shAstro gUnthyAn ane vIr bhagavAnanA upadeshano pravAh vaheto rAkhyo.
shrI dharasen AchAryane agrAyaNIpUrvanA pAnchamA vastu adhikAranA mahAkarmaprakRiti nAmanA chothA prAbhRutanun gnAn hatun. te gnAnAmRutamAnthI anukrame tyArapachhInA AchAryo dvArA ShaTkhanDAgam tathA tenI dhavalA-TIkA, gommaTasAr, labdhisAr, kShapaNAsAr Adi shAstro rachAyAn. A rIte pratham shrutaskandhanI utpatti chhe. temAn mukhyatve jIv ane karmanA sanyogathI thayelA AtmAnA sansAraparyAyanun — guNasthAn, mArgaNAsthAn Adinun — varNan chhe, paryAyArthik nayane pradhAn karIne kathan chhe. A nayane ashuddha- dravyArthik paN kahe chhe ane adhyAtmabhAShAthI ashuddha nishchayanay athavA vyavahAr kahe chhe.
shrI guNadhar AchAryane gnAnapravAdapUrvanA dashamA vastunA trIjA prAbhRutanun gnAn hatun.
Page -18 of 380
PDF/HTML Page 11 of 409
single page version
te gnAnamAnthI tyArapachhInA AchAryoe anukrame siddhAnto rachyA. em sarvagna bhagavAn mahAvIrathI chAlyun Avatun gnAn AchAryonI paramparAthI bhagavAn kundakundAchAryadevane prApta thayun. temaNe panchAstikAyasangrah, pravachanasAr, samayasAr, niyamasAr, aShTapAhuD Adi shAstro rachyAn. A rIte dvitIy shrutaskandhanI utpatti thaI. temAn ekandare gnAnane pradhAn karIne shuddhadravyArthik nayathI kathan chhe, AtmAnA shuddha svarUpanun varNan chhe.
bhagavAn kundakundAchAryadev vikram samvatanI sharUAtamAn thaI gayA chhe. digambar jain paramparAmAn bhagavAn kundakundAchAryadevanun sthAn sarvotkRuShTa chhe. ‘मंगलं भगवान् वीरो मंगलं गौतमो गणी । मगलं कुं दकुं दार्यो जैनधर्मोऽस्तु मंगलम् ।।’ — e shlok darek digambar jain shAstrAdhyayan sharU karatAn mangalAcharaNarUpe bole chhe. A parathI siddha thAy chhe ke sarvagna bhagavAn shrI mahAvIrasvAmI ane gaNadhar bhagavAn shrI gautamIsvAmI pachhI turat ja bhagavAn kundakundAchAryanun sthAn Ave chhe. digambar jain sAdhuo potAne kundakundAchAryanI paramparAnA kahevarAvavAmAn gaurav mAne chhe. bhagavAn kundakundAchAryadevanAn shAstro sAkShAt gaNadharadevanAn vachano jeTalAn ja pramANabhUt manAy chhe. temanA pachhI thayelA granthakAr AchAryo potAnA koI kathanane siddha karavA mATe kundakundAchAryadevanAn shAstronun pramAN Ape chhe eTale e kathan nirvivAd Thare chhe. temanA pachhI lakhAyelA granthomAn temanAn shAstromAnthI thokabandh avataraNo lIdhelAn chhe. kharekhar bhagavAn kundakundAchArye potAnAn paramAgamomAn tIrthankaradevoe prarUpelA uttamottam siddhAntone jALavI rAkhyA chhe ane mokShamArgane TakAvI rAkhyo chhe. vi. san. 990mAn thaI gayelA shrI devasenAchAryavar temanA darshanasAr nAmanA granthamAn
‘‘videhakShetranA vartamAn tIrthankar shrI sImandharasvAmInA samavasaraNamAn jaIne shrI padmanandinAthe (kundakundAchAryadeve) pote prApta karelA gnAn vaDe bodh na Apyo hot to munijano sAchA mArgane kem jANat?’’ bIjo ek ullekh ApaNe joIe, jemAn kundakundAchAryadevane kaLikALasarvagna kahevAmAn AvyA chhe ‘‘padmanandI, kundakundAchArya, vakragrIvAchArya, elAchArya gRidhrapichchhAchArya — e pAnch nAmothI virAjit, chAr AngaL Unche AkAshamAn chAlavAnI jemane RIddhi hatI, jemaNe pUrvavidehamAn jaIne sImandharabhagavAnane vandan karyun hatun ane temanI pAsethI maLelA shrutagnAn vaDe jemaNe bhAratavarShanA bhavya jIvone pratibodh karyo chhe evA je shrI jinachandrasUribhaTTArakanA paTTanA AbharaNarUp kaLikALasarvagna (bhagavAn kundakundAchAryadev) temaNe rachelA A ShaTprAbhRut granthamAn........sUrIshvar shrI shrutasAgare rachelI mokShaprAbhRutanI TIkA samApta thaI.’’ Am ShaTprAbhRutanI shrI shrutasAgarasUrikRut TIkAnA antamAn lakhelun chhe. bhagavAn
* mUL shlok mATe 19mun pAnun juo
Page -17 of 380
PDF/HTML Page 12 of 409
single page version
kundakundAchAryadevanI mahattA batAvanArA AvA anekAnek ullekho jain sAhityamAn maLI Ave chhe. shilAlekho paN anek chhe. A rIte ApaNe joyun ke sanAtan jain sampradAyamAn kaLikALasarvagna bhagavAn kundakundAchAryanun sthAn ajoD chhe.
bhagavAn kundakundAchAryanAn rachelAn anek shAstro chhe, jemAnthI thoDAnk hAlamAn vidyamAn chhe. trilokanAth sarvagnadevanA mukhamAnthI vahelI shrutAmRutanI saritAmAnthI bharI lIdhelAn te amRutabhAjano hAlamAn paN anek AtmArthIone AtmajIvan arpe chhe. temanAn panchAstikAy, pravachanasAr, samayasAr ane niyamasAr nAmanAn uttamottam paramAgamomAn hajAro shAstrono sAr AvI jAy chhe. bhagavAn kundakundAchArya pachhI lakhAyelA ghaNA granthonAn bIjaDAn A paramAgamomAn rahelAn chhe em sUkShma draShTithI abhyAs karatAn jaNAy chhe. shrI panchAstikAyamAn chha dravyanun ane nav tattvanun svarUp sankShepamAn kahyun chhe. shrI pravachanasAramAn tenA nAm anusAr jinapravachanano sAr sangharyo chhe ane tene gnAnatattva, gneyatattva ane charaNAnuyoganA traN adhikAromAn vibhAjit karyun chhe. shrI samayasAr A bharatakShetranun sarvotkRuShTa paramAgam chhe. temAn nav tattvonun shuddhanayanI draShTithI nirUpaN karI jIvanun shuddha svarUp sarva taraphathI — Agam. yukti, anubhav ane paramparAthI — ati vistArapUrvak samajAvyun chhe. shrI niyamasAramAn mokShamArganun spaShTa satyArtha nirUpaN chhe. jem samayasAramAn shuddhanayathI navatattvonun nirUpaN karyun chhe tem niyamasAramAn mukhyatve shuddhanayathI jIv, ajIv, shuddhabhAv, pratikramaN, pratyAkhyAn, AlochanA, prAyashchit, samAdhi, bhakti, Avashyak, shuddhopayog vagerenun varNan chhe. shrI niyamasAr bharatakShetranAn uttamottam shAstromAnnun ek hovA chhatAn prAbhRutatrayanI sarakhAmaNImAn tenI prasiddhi ghaNI ochhI chhe. brahmachArI shItalaprasAdajI vi. san. 1972mAn hindI niyamasAranI bhUmikAmAn kharun ja lakhe chhe ke — ‘Aj sudhI shrI kundakundAchAryanAn panchAstikAy, pravachanasAr ane samayasAr e traN ratno ja bahu prasiddha chhe. khedanI vAt chhe ke temanA jevun balake kaI anshomAn temanAthI paN adhik je niyamasAr-ratna chhe, tenI prasiddhi eTalI badhI ochhI chhe ke koI koI to tenun nAm paN jANatA nathI.’
A niyamasAr paramAgam mukhyatve mokShamArganA nirupachAr nirUpaNano anupam granth chhe. ‘niyam’ eTale je avashya karavA yogya hoy te arthAt ratnatray. ‘niyamasAr’ eTale niyamano sAr arthAt shuddha ratnatray. A shuddha ratnatrayanI prApti paramAtmatattvano Ashray karavAthI ja thAy chhe. nigodathI mAnDIne siddhi sudhInI sarva avasthAomAn — ashubh, shubh ke shuddha visheShomAn — rahelun je nitya-niranjan TankotkIrNa shAshvat ekarUp shuddhadravyasAmAnya te
* shilAlekhonA namUnA mATe 18mun pAnun juo
Page -16 of 380
PDF/HTML Page 13 of 409
single page version
paramAtmatattva chhe. te ja shuddha antatattva, kAraNaparamAtmA, param pAriNAmik bhAv vagere nAmothI kahevAy chhe. A paramAtmatattvanI upalabdhi anAdi kALathI anant anant dukhane anubhavatA jIve ek kShaNamAtra paN karI nathI ane tethI sukh mATenAn tenA sarva jhAvAn (dravyalingI muninAn vyavahAr-ratnatray suddhAn) sarvathA vyartha gayA chhe. mATe A paramAgamano ekamAtra uddesh jIvone paramAtmatattvanI upalabdhi athavA *Ashray karAvavAno chhe. shAstrakAr AchAryabhagavAne ane TIkAkAr munivare A paramAgamanA pAne pAne je anubhavasiddha param satya pokAryun chhe teno sAr A pramANe chhe he jagatanA jIvo! tamArA sukhano ekamAtra upAy paramAtmatattvano Ashray chhe. samyagdarshanathI mAnDIne siddhi sudhInI sarva bhUmikAo temAn samAy chhe. paramAtmatattvano jaghanya Ashray te samyagdarshan chhe; te Ashray madhyam koTinI ugratA dhAraN karatAn jIvane deshachAritra, sakalachAritra vagere dashAo pragaT thAy chhe ane pUrNa Ashray thatAn kevaLagnAn ane siddhatva pAmI jIv sarvathA kRutArtha thAy chhe. A rIte paramAtattvano Ashray ja samyagdarshan chhe, te ja samyaggnAn chhe, te ja samyak chAritra chhe; te ja satyArtha pratikramaN, pratyAkhyAn, AlochanA, prAyashchit, sAmAyik, bhakti, Avashyak, samiti, gupti, sanyam, tap, samvar, nirjarA, dharma-shukaladhyAn vagere badhuy chhe. evo ek paN mokShanA kAraNarUp bhAv nathI je paramAtmatattvanA AshrayathI anya hoy. paramAtmatattvanA AshrayathI anya evA bhAvone — vyavahArapratikramaN, vyavahArapratyAkhyAn vagere shubh vikalparUp bhAvone — mokShamArga kahevAmAn Ave chhe te to kevaL upachArathI kahevAmAn Ave chhe. paramAtmatattvanA madhyam koTinA aparipakav Ashray vakhate te aparipakavatAne lIdhe sAthe sAthe je ashuddhirUp ansh vidyamAn hoy chhe te ashuddhirUp ansh ja vyavahArapratikramaNAdi anek anek shubh vikalpAtmak bhAvorUpe dekhAv de chhe. te ashuddhi-ansh kharekhar mokShamArga kem hoI shake? te to kharekhar mokShamArgathI viruddha bhAv ja chhe, bandh bhAv ja chhe — em tame samajo. vaLI, dravyalingI munine je pratikramaN, pratyAkhyAn vagere shubh bhAvo hoy chhe te bhAvo to darek jIv anant vAr karI chUkyo chhe parantu te bhAvo tene kevaL paribhramaNanun ja kAraN thayA chhe kAraN ke paramAtmatattvanA Ashray vinA AtmAnun svabhAvapariNaman anshe paN nahi thatun hovAthI tene mokShamArganI prApti anshamAtra paN hotI nathI. sarva jinendronA divya dhvanino sankShep ane amArA svasamvedanano sAr e chhe ke bhayankar sansAraroganun ekamAtra
* ‘hun dhruv shuddha AtmadravyasAmAnya chhun’ evI sAnubhav shraddhApariNatithI mAnDIne paripUrNa lInatA sudhInI koI paN pariNatine paramAtmatattvano Ashray, paramAtmatattvanun Alamban, paramAtmatattva pratye jhok, paramAtmatattva pratye valaN, paramAtmatattva pratye sammukhatA, paramAtmatattvanI upalabdhi, paramAtmatattvanI bhAvanA, paramAtmatattvanun dhyAn vagere shabdothI kahevAy chhe.
Page -15 of 380
PDF/HTML Page 14 of 409
single page version
auShadh paramAtmatattvano Ashray ja chhe. jyAn sudhI jIvanI draShTi dhruv achaL paramAtmatattva upar na paDatAn kShaNik bhAvo upar rahe chhe tyAn sudhI anant upAye paN tenA kRutak aupAdhik uchhALA — shubhAshubh vikalpo — shamatA nathI, parantu jyAn te draShTine paramAtmatattvarUp dhruv Alamban hAth lAge chhe tyAn te ja kShaNe te jIv (draShTi-apekShAe) kRutakRutyatA anubhave chhe, (draShTi-apekShAe) vidhi-niShedh vilay pAme chhe, apUrva samarasabhAvanun vedan thAy chhe, nij svabhAv- bhAvarUp pariNamanano prArambh thAy chhe ane kRutak aupAdhik uchhALA krame krame virAm pAmatA jAy chhe. A niranjan nij paramAtmatattvanA AshrayarUp mArge ja sarva mumukShuo bhUt kALe pancham gatine pAmyA chhe, vartamAn kALe pAme chhe ane bhAvI kALe pAmashe. A paramAtmatattva sarva tattvomAn ek sAr chhe, trikAL- nirAvaraN, nityAnand-ekasvarUp chhe, svabhAv-anant- chatuShTayathI sanAth chhe, sukhasAgaranun pUr chhe, kleshodadhino kinAro chhe, chAritranun mUL chhe, muktinun kAraN chhe. sarva bhUmikAnA sAdhakone te ja ek upAdey chhe. he bhavya jIvo! A paramAtmatattvano Ashray karI tame shuddha ratnatray pragaT karo. eTalun na karI shako to samyagdarshan to avashya karo ja. e dashA paN abhUtapUrva ane alaukik chhe.
Am A param pavitra shAstrane viShe mukhyatve paramAtmatattva ane tenA AshrayathI pragaTatA paryAyonun varNan hovA chhatAn, sAthe sAthe dravyaguNaparyAy, chha dravyo, pAnch bhAvo, vyavahAr-nishchayanayo, vyavahAr- chAritra, samyagdarshanaprAptimAn pratham to anya samyagdraShTi jIvanI deshanA ja nimitta hoy ( – mithyAdraShTi jIvanI deshanA nahi) evo abAdhit niyam, panch parameShThInun svarUp, kevaLagnAn-kevaLadarshan, kevaLInun ichchhArahitapaNun vagere anek viShayonun sankShipta nirUpaN paN karavAmAn Avyun chhe. A rIte uparokta prayojanabhUt viShayone prakAshatun A shAstra vastusvarUpano yathArtha nirNay karI paramAtmatattvanI prApti karavA ichchhanAr jIvane mahA upakArI chhe. antatattvarUp amRutasAgar par mIT mAnDI gnAnAnandanA tarango uchhALatA mahA masta munivaronA antaravedanamAnthI nIkaLelA bhAvothI bharelun A paramAgam nandanavan samAn AhlAdakArI chhe. munivaronA hRudayakamaLamAn virAjamAn antatattvarUp amRutasAgar parathI ane shuddhaparyAyorUp amRutajharaNAn parathI vaheto shrutarUp shItaL samIr jANe ke amRutashIkarothI mumukShuonAn chittane param shItaLIbhUt kare chhe. Avun shAntarasamay param AdhyAtmik shAstra Aje paN vidyamAn chhe ane param pUjya gurudev dvArA tenAn agAdh AdhyAtmik UnDAN pragaT thatAn jAy chhe te ApaNun mahA sadbhAgya chhe. param pUjya gurudevane shrI niyamasAr upar apAr bhakti chhe. teoshrI kahe chhe ‘param pAriNAmik bhAvane prakAshanAr shrI niyamasAr paramAgam ane tenI TIkAnI rachanA chhaThThA sAtamA guNasthAne jhUlatA mahA samartha munivaro vaDe dravya sAthe paryAyanI ekatA sAdhatAn sAdhatAn thaI gaI chhe. jevAn
Page -14 of 380
PDF/HTML Page 15 of 409
single page version
shAstra ane TIkA rachAyAn chhe tevun ja svasamvedan pote karI rahyA hatA. param pAriNAmik bhAvanA antar-anubhavane ja temaNe shAstramAn utAryo chhe; – ekek akShar shAshvat, TankotkIrNa, param satya, nirapekSha kAraNashuddhaparyAy, svarUpapratyakSha sahajagnAn vagere viShayonun nirUpaN karIne to munivaroe adhyAtmanI anubhavagamya atyant atyant sUkShma ane gahan vAtane A shAstramAn khullI karI chhe. sarvotkRuShTa paramAgam shrI samayasAramAn paN te viShayonun Avun khullI rIte nirUpaN nathI. aho! jem koI parAkramI kahevAto puruSh jangalamAnthI sinhaNanun dUdh dohI Ave tem AtmaparAkramI mahA munivaroe jangalamAn beThAn beThAn antaranAn amRut dohyAn chhe. sarvasangaparityAgI nirgranthoe jangalamAn rahyAn rahyAn siddhabhagavanto sAthe vAto karI chhe ane anant siddhabhagavanto kaI rIte siddhi pAmyA teno itihAs AmAn mUkI dIdho chhe.’
A shAstramAn bhagavAn kundakundAchAryadevanI prAkRit gAthAo par tAtparyavRutti nAmanI sanskRit TIkA lakhanAr munivar shrI padmaprabhaladhAridev chhe. teo shrI vIranandi siddhAntachakravartInA shiShya chhe ane vikramanI 13mI shatAbdImAn thaI gayA chhe em, shilAlekh vagere sAdhano dvArA, sanshodhakonun anumAn chhe. ‘paramAgamarUpI makarand jemanA mukhamAnthI jhare chhe’ ane ‘pAnch indriyonA phelAv rahit dehamAtra parigrah jemano hato’ evA nirgranth munivar shrI padmaprabhadeve bhagavAn shrI kundakundAchAryadevanA hRudayamAn rahelA param gahan AdhyAtmik bhAvone potAnA antaravedan sAthe meLavIne A TIkAmAn spaShTa rIte khullA karyA chhe. A TIkAmAn AvatAn kaLasharUp kAvyo atishay madhur chhe ane adhyAtmamastIthI tathA bhaktirasathI bharapUr chhe. adhyAtmakavi tarIke shrI padmaprabhamaladhAridevanun sthAn jain sAhityamAn ati uchcha chhe. TIkAkAr munirAje gadya tem ja padyarUpe param pAriNAmik bhAvane to khUb khUb gAyo chhe. AkhI TIkA jANe ke param pAriNAmik bhAvanun ane tadAshrit munidashAnun ek mahAkAvya hoy tem mumukShu hRudayone mudit kare chhe. param pAriNAmik bhAv, sahaj sukhamay munidashA ane siddha jIvonI paramAnandapariNati pratye bhaktithI munivaranun chitta jANe ke ubharAI jAy chhe ane te UbharAne vyakta karavA temane shabdo atishay ochhA paDatA hovAthI temanA mukhamAnthI prasangochit anek upamA-alankAro vahyA chhe. bIjI anek upamAonI mAphak, mukti dIkShA vagerene vAramvAr strInI upamA paN leshamAtra sankoch vinA bedhaDakapaNe ApavAmAn AvI chhe te Atmamasta mahA munivaranun brahmacharyanun atishay jor sUchave chhe. sansAr dAvAnaL samAn chhe ane siddhadashA tathA munidashA param sahajAnandamay chhe
sarjyun chhe ane spaShTapaNe darshAvyun chhe ke munionI vrat, niyam, tap, brahmacharya, tyAg, pariShahajay ityAdirUpe koI paN pariNati haThapUrvak, khedayukta, kaShTajanak ke narakAdinA
Page -13 of 380
PDF/HTML Page 16 of 409
single page version
bhayamUlak hotI nathI paN antarang Atmik vedanathI thatI param paritRuptine lIdhe sahajAnandamay hoy chhe — ke je sahajAnand pAse sansArIonAn kanakakAminIjanit kalpit sukho kevaL upahAsapAtra ane ghor dukhamay bhAse chhe. kharekhar mUrtimant munipariNati samI A TIkA mokShamArge viharatA munivaronI sahajAnandamay pariNatino tAddash chitAr Ape chhe. A kALe AvI yathArtha Anandanirbhar mokShamArganI prakAshak TIkA mumukShuone samarpit karIne TIkAkAr munivare mahA upakAr karyo chhe.
shrI niyamasAramAn bhagavAn kundakundAchAryadeve 187 gAthAo prAkRitamAn rachI chhe. tenA par shrI padmaprabhamaladhArideve tAtparyavRutti nAmanI sanskRit TIkA lakhI chhe. brahmachArI shrI shItalaprasAdajIe mUL gAthAono tathA TIkAno hindI anuvAd karyo chhe. vi. san. 1972mAn shrI jainagrantharatnAkar kAryAlay taraphathI prakAshit hindI niyamasAramAn mUL gAthAo, sanskRit TIkA ane bra0 shItalaprasAdajIkRut hindI anuvAd pragaT thayAn chhe. have prakAshan pAmatA A gujarAtI niyamasAramAn mUL gAthAo, teno gujarAtI padyAnuvAd, sanskRit TIkA ane te gAthA- TIkAno akSharasha gujarAtI anuvAd pragaT karavAmAn Avel chhe. jyAn visheSh spaShTatA karavAnI jarUr jaNAI tyAn kaunsamAn athavA phUTanoTamAn spaShTatA karI chhe. shrI jainagrantharatnAkar kAryAlay dvArA prakAshit niyamasAramAn chhapAyelI sanskRit TIkAmAn je ashuddhio hatI temAnthI ghaNI ashuddhio hastalikhit pratonA AdhAre AmAn sudhArI levAmAn AvI chhe. haju paN AmAn koI koI sthaLoe ashuddha pATh hoy em lAge chhe parantu amane maLelI traN hastalikhit pratomAnthI shuddha pATh nahi maLavAne lIdhe te ashuddhio sudhArI shakAI nathI. ashuddha pAThono anuvAd karavAmAn khAs kALajI rAkhavAmAn AvI chhe ane pUrvApar kathan tem ja nyAy sAthe vadhAremAn vadhAre bandhabesato lAge evo te pAThono anuvAd karyo chhe.
A anuvAd karavAnun mahAbhAgya mane prApta thayun te mane ati harShanun kAraN chhe. param pUjya sadgurudevanA Ashray taLe A gahan shAstrano anuvAd thayo chhe. paramopakArI sadgurudevanA pavitra jIvananA pratyakSha parichay vinA ane temanA AdhyAtmik upadesh vinA A pAmarane jinavANI pratye lesh paN bhakti ke shraddhA kyAthi pragaTat, bhagavAn kundakundAchAryadev ane temanAn shAstrono lesh paN mahimA kyAthi Avat ane te shAstronA artha- ukelanI lesh paN shakti kyAthi hot? A rIte anuvAdanI samasta shaktinun mUL shrI sadgurudev ja hovAthI kharekhar to sadgurudevanI amRutavANIno dhodh ja — temanA dvArA maLelo aNamUl upadesh ja – yathAkALe A anuvAdarUpe pariNamyo chhe. jemaNe sinchelI shaktithI ane jemanI hUmphathI A gahan shAstrano anuvAd karavAnun men sAhas kheDyun hatun ane jemanI
Page -12 of 380
PDF/HTML Page 17 of 409
single page version
kRupAthI te nirvighne pAr paDyo chhe te param pUjya paramopakArI sadgurudev (shrI kAnajIsvAmI)nA charaNAravindamAn ati bhaktibhAve vandan karun chhun.
param pUjya bahenashrI champAben pratye paN, A anuvAdanI pUrNAhuti karatAn, upakAravashatAnI ugra lAgaNI anubhavAy chhe. jemanAn pavitra jIvan ane bodh A pAmarane shrI niyamasAr pratye, niyamasAranA mahAn kartA pratye ane niyamasAramAn upadeshelA vItarAgavignAn pratye bahumAnavRuddhinAn vishiShTa nimitta thayAn chhe, evAn te param pUjya bahenashrInAn charaNakamaLamAn A hRuday name chhe.
A anuvAdamAn anek bhAIonI hArdik madad chhe. mAnanIy murabbI vakIl shrI rAmajIbhAI mANekachand doshIe potAnA bharachak dhArmik vyavasAyomAnthI samay kADhIne Akho anuvAd bArIkAIthI tapAsyo chhe, yathochit salAh ApI chhe ane anuvAdamAn paDatI nAnImoTI mushkelIono potAnA vishAL shAstragnAnathI niveDo karI Apyo chhe. bhAIshrI khImachand jeThAlAl sheTh paN anuvAdano ghaNo bhAg chIvaTathI tapAsI gayA chhe ane potAnA sanskRit bhAShAnA tem ja shAstronA gnAnanA AdhAre upayogI sUchanAo karI chhe. bALabrahmachArI bhAIshrI chandulAl khImachand jhobALiyAe Akho anuvAd bahu ja jhINavaTathI tapAsI ghaNI upayogI sUchanAo karI chhe, hastalikhit pratonA AdhAre sanskRit TIkA sudhArI ApI chhe, shuddhipatrak, anukramaNikA, gAthAsUchi, kaLashasUchi vagere taiyAr karyAn chhe, tem ja prUph tapAsyAn chhe — Am atishay parishram ne kALajIpUrvak sarvatomukhI sahAy karI chhe. kishanagaDhavALA bhAIshrI pt. mahendrakumArajI pATanIe sanskRit TIkAmAn AvatA shlokonA chhandonAn nAm lakhI mokalyAn chhe. A sarva bhAIono hun antakaraNapUrvak AbhAr mAnun chhun. temanI sahRuday sahAy vinA A anuvAdamAn ghaNI UNapo rahI javA pAmat. A sivAy je je bhAIonI AmAn madad chhe te sarvano hun RUNI chhun.
A anuvAd men niyamasAr pratyenI bhaktithI ane gurudevanI preraNAthI prerAIne, nij kalyAN arthe, bhavabhayathI DaratAn DaratAn karyo chhe. anuvAd karatAn shAstranA mUL AshayomAn kAI pheraphAr na thaI jAy te mATe men mArAthI banatI tamAm kALajI rAkhI chhe. chhatAn alpagnatAne lIdhe temAn kAI paN Ashayapher thayo hoy ke bhUlo rahI gaI hoy to te mATe hun shAstrakAr shrI kundakundAchAryabhagavAn, TIkAkAr shrI padmaprabhamaladhAridev, paramakRupALu shrI sadgurudev ane mumukShu vAnchakonI antaranA UnDANamAnthI kShamA yAchun chhun.
A anuvAd bhavya jIvone shAshvat paramAnandanI prApti karAvo, e mArI hArdik bhAvanA chhe. je jIvo A parameshvar paramAgamamAn kahelA bhAvone hRudayagat karashe teo avashya
Page -11 of 380
PDF/HTML Page 18 of 409
single page version
sukhadhAm kAraNaparamAtmAno nirNay ane anubhav karI, temAn paripUrNa lInatA pAmI, shAshvat paramAnandadashAne prApta karashe. jyAn sudhI e bhAvo hRudayagat na thAy tyAn sudhI AtmAnubhavI mahAtmAnA AshrayapUrvak te sambandhI sUkShma vichAr ane UnDun antarashodhan kartavya chhe. jyAn sudhI paradravyothI potAnun sarvathA bhinnapaNun bhAse nahi ane potAnA kShaNik paryAyo uparathI paN draShTi chhUTIne ekarUp kAraNaparamAtmAnun darshan thAy nahi tyAn sudhI jampavun yogya nathI. e ja paramAnandaprAptino upAy chhe. TIkAkAr munirAj shrI padmaprabhadevanA shabdomAn A param pavitra paramAgamanun phaL varNavIne A upodghAt pUrNa karun chhun ‘je nirvANasundarIthI utpanna thatA, paramavItarAgAtmak, nirAbAdh, nirantar ane anang paramAnandanun denArun chhe, je niratishay, nityashuddha, niranjan nij kAraNaparamAtmAnI bhAvanAnun kAraN chhe, je samasta nayonA samUhathI shobhit chhe, je pancham gatinA hetubhUt chhe ane je pAnch indriyonA phelAv rahit dehamAtra-parigrahavALAthI rachAyelun chhe — evA A bhAgavat shAstrane jeo nishchayanay ane vyavahAranayanA avirodhathI jANe chhe, te mahApuruSho — samasta adhyAtmashAstronA hRudayane jANanArAo ane paramAnandarUp vItarAg sukhanA abhilAShIo — bAhya-abhyantar chovIsh parigrahonA prapanchane parityAgIne, trikAL-nirupAdhi svarUpamAn lIn nij kAraNaparamAtmAnA svarUpanAn shraddhAn-gnAn-AcharaNAtmak bhedopachAr-kalpanAthI nirapekSha evA svastha ratnatrayamAn parAyaN vartatA thakA, shabdabrahmanA phaLarUp shAshvat sukhanA bhoktA thAy chhe.’ aShAD vadi ekam, vi. san. 2007 — himmatalAl jeThAlAl shAh
Page -9 of 380
PDF/HTML Page 20 of 409
single page version
❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈ ❈
कुन्द-प्रभा-प्रणयि-कीर्ति-विभूषिताशः ।
श्चक्रे श्रुतस्य भरते प्रयतः प्रतिष्ठाम् ।।
kundakund A pRithvI par konAthI vandya nathI?
र्बाह्येपि संव्यञ्जयितुं यतीशः ।
चचार मन्ये चतुरङ्गुलं सः ।।
❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈