Page -27 of 380
PDF/HTML Page 2 of 409
single page version
Page -26 of 380
PDF/HTML Page 3 of 409
single page version
pahelī āvr̥uttiḥprat 2000vi. san. 2007i.sa. 1951 bījī āvr̥uttiḥprat 2100vi. san. 2030i.sa. 1974 trījī āvr̥uttiḥprat 2100vi. san. 2033i.sa. 1977 chothī āvr̥uttiḥprat 1000vi. san. 2056i.sa. 2000 pāñchamī āvr̥uttiḥprat 1000vi. san. 2057i.sa. 2001 chhaṭhṭhī āvr̥uttiḥprat 1000vi. san. 2061i.sa. 2005
ārthik sahāyathī ā āvr̥uttinī kimmat ruā. 40=00 thāy chhe. temānthī 50% shrī kundakund-kahān pāramārthik ṭrasṭa haste sva. shrī shāntilāl ratilāl shāh parivār taraphathī kimmat ghaṭāḍavāmān āvatān ā granthanī vechāṇ
Page -24 of 380
PDF/HTML Page 5 of 409
single page version
Page -23 of 380
PDF/HTML Page 6 of 409
single page version
gnānī sukānī maḷyā vinā e nāv paṇ tāre nahīn;
ā kāḷamān shuddhātmagnānī sukānī bahu bahu dohyalo,
muj puṇyarāshi phaḷyo aho! guru khān tun nāvik maḷyo.
ane gnaptimānhī darav-guṇ-paryāy vilase;
nijālambībhāve pariṇati svarūpe jaī bhaḷe,
nimitto vahevāro chidaghan viṣhe kāī na maḷe.
je vajre sumumukṣhu sattva jhaḷake; paradravya nāto tūṭe;
vāṇī chinmūrti! tārī ur-anubhavanā sūkṣhma bhāve bharelī;
khoyelun ratna pāmun, — manarath manano; pūrajo shaktishāḷī!
Page -22 of 380
PDF/HTML Page 7 of 409
single page version
नमः श्री सद्गुरुदेवाय।
bhagavān shrī kundakundāchāryadevapraṇīt shrī samayasār ane pravachanasār jevān u.chatam paramāgamo bād, tevī ja koṭinā ā trījā paramāgam shrī niyamasārane gujarātī bhāṣhāmān prasiddha karīne ā sansthā harṣhapūrvak mumukṣhuonā hāthamān mūke chhe.
ā shāstranā mūḷakartā bhagavān shrī kundakundāchāryadev chhe ne ṭīkākār shrī paprabhamaladhāridev chhe. shrī paprabhadev mahāpavitra nirgranth muni hatā ṭīkānān kāvyomān teoshrīe karelā anek alaṅkāromān temanī ūṇḍī ādhyātmikatānī tem ja temanā vishuddha brahmacharyatejanī prabhā jhaḷakī rahī chhe.
shrī kundakundabhagavānarachit shāstromān samayasār-pravachanasār-pañchāstikāyasaṅgrah jeṭalān prasiddhimān chhe teṭalun ā shāstra prasiddhimān na hatun parantu mumukṣhuonān sadbhāgye hamaṇān te visheṣh prasiddhimān āvyun chhe. ājathī lagabhag 35 varṣha pahelān ā shāstra sanskr̥it ṭīkā tathā tenā ādhāre bra0 shītalaprasādajīe karel hindī anuvād sahit prasiddha thayun hatun ane have to te gujarātī bhāṣhāmān paṇ, mūḷ gāthā tathā sanskr̥it ṭīkānā akṣharashaḥ anuvād sahit, bahār paḍe chhe. shrī kundakundabhagavānanā ‘prābhr̥utatray’nī sāthe teoshrīnā ā niyamasārane bheḷavīne kahīe to kundakundaprabhunā ‘ratnachatuṣhṭay’ tarīke ā chāre pavitra paramāgamo jain shāsanamān jhaḷakī ṭhe chhe.
param pūjya gurudevashrīe vīr san. 2470 (vi. san. 2000)mān niyamasār upar pravachano karyān, te vakhate teoshrīnī ūṇḍī draṣhṭie temānā ati gambhīr bhāvone pārakhī līdhā ane āvun mahimāvant paramāgam jo gujarātī bhāṣhāmān anuvādit thaine jaladī prakāshit thāy to jignāsuone ghaṇā lābhanun kāraṇ thāy evī bhāvanā jāgī. bhāishrī himmatalāl jeṭhālāl shāhe pūjya gurudevashrīnī te bhāvanā jhīlīne niyamasāranā anuvādanun kārya sharu karyun ane potānī shaktine te kāryamān kendrit karīne shakya eṭalun shīghra ā anuvādakārya temaṇe pūrun karyun. e rīte shrī samayasār ane pravachanasāranī māphak ā niyamasār paṇ pūjya gurudevashrīnā prabhāvanī ja prasādī chhe. āvān āvān mahān paramāgamonun, ūṇḍān ūṇḍān rahasyothī bharelun ādhyātmik tattvagnān samajāvīne pūjya gurudevashrī bhāratanā mumukṣhu jīvo par je param upakār karī rahyā chhe, te upakārane vāṇīthī vyakta karavāne ā sansthā asamartha chhe.
ā pavitra shāstranā gujarātī anuvādanun mahā kārya karanār bhāishrī himmatalāl jeṭhālāl shāh adhyātmarasik vidvān hovā uparānt gambhīr, vairāgyashāḷī, shānt ane vivekī sajjan chhe tathā kavi paṇ chhe. mūḷ shāstrakār munibhagavantonā hr̥udayanā ūṇḍā bhāvonī gambhīratāne sampūrṇapaṇe jāḷavīne
Page -21 of 380
PDF/HTML Page 8 of 409
single page version
temaṇe ā akṣharashaḥ anuvād karyo chhe. jyān jarur paḍī tyān phūṭanoṭ dvārā ke kās dvārā spaṣhṭatā karī chhe. e uparānt mūḷ gāthāsūtrono bhāvabharyo madhur padyānuvād paṇ karyo chhe. ā rīte shrī kundakundabhagavānanān samayasār, pravachanasār ane niyamasār jevān uttamottam shāstronā anuvādanun param saubhāgya temane maḷyun chhe te māṭe teo kharekhar abhinandanīy chhe. ā niyamasārano gujarātī anuvād sarvāṅgasundar banyo chhe. pūjya gurudevashrīnī preraṇā jhīlīne, atyant parishramapūrvak āvo sundar anuvād taiyār karī āpavā badal bhāishrī himmatalālabhāino ā sansthā ghaṇo ja ābhār māne chhe. ā anuvād amūlya chhe kem ke mātra, pūjya gurudev ane jinavāṇīmātā pratyenī param bhaktithī prerāine potānī adhyātmarasikatā vaḍe taiyār karāyelā ā anuvādanān mūlya kem āṅkī shakāy?
bhāishrī himmatalālabhāine ā anuvādakāryamān pratasanshodhan, prūpharīḍiṅg vagere nānāmmoṭān anek kāmomān ghaṇī ja kimmatī sahāy bra0 bhāishrī chandulāl khīmachand jhobāḷiyāe āpī chhe temano tathā bhāishrī khīmachand jeṭhālāl sheṭh, amr̥utalāl devakaraṇ vorā vagere jemaṇe jemaṇe sahāy karī chhe te sarveno je ābhār bhāishrī himmatalālabhāie upodghātamān vyakta karyo chhe temān ā sansthā potāno sūr purāve chhe.
ā āvr̥uttinī paḍatar kimmat lagabhag nav rupiyā thāy chhe, parantu ā paramāgamano lābh visheṣh pramāṇamān mumukṣhuo lai shake te hetue anek bhāio taraphathī pradatta ārthik sahāy vaḍe tenī kimmat ghaṭāḍīne sāḍā pāñch rupiyā rākhavāmān āvī chhe. jemaṇe jemaṇe ā ārthik sahāy āpī chhe te sarveno antaḥkaraṇapūrvak ābhār mānīe chhīe.
mumukṣhu jīvo ati bahumānapūrvak sadgurugame ā paramāgamano abhyās karīne tenā ūṇḍā ūṇḍā gambhīr bhāvone samajo ane antarguphāmān birājamān shuddha kāraṇaparamātmā—bhagavānachaitanyadevane dekho. shrāvaṇ vad 2,
vīr san. 2477 vi. san. 2007
Page -20 of 380
PDF/HTML Page 9 of 409
single page version
niyamasāranī ā chhaṭhṭhī āvr̥utti agāunī āvr̥utti pramāṇe ja chhapāvī chhe. mudraṇakārya ‘kahān mudraṇālay’nā mālik shrī gnānachandajī jaine alpa samayamān kāḷajīpūrvak sārun karī āyun chhe, te badal te sarvano ṭrasṭa ābhār māne chhe.
vi. san. 2061, shrāvaṇ vad 2, bahenashrī champābenanī-92mī janmajayantī
Page -19 of 380
PDF/HTML Page 10 of 409
single page version
bhagavān kundakundāchāryadevapraṇīt ā ‘niyamasār’ nāmanun shāstra ‘dvitīy shrutaskandh’nān sarvotkr̥uṣhṭa āgamomānnun ek chhe.
‘dvitīy shrutaskandh’nī utpatti kaī rīte thaī te āpaṇe paṭṭāvalionā ādhāre saṅkṣhepamān pratham joīeḥ
ājathī 2477 varṣha pahelān ā bharatakṣhetranī puṇyabhūmimān jagatpūjya paramabhaṭṭārak bhagavān shrī mahāvīrasvāmī mokṣhamārgano prakāsh karavā māṭe samasta padārthonun svarūp potānā sātishay divyadhvani dvārā pragaṭ karatā hatā. temanā nirvāṇ pachhī pāñch shrutakevaḷī thayā, jemān chhellā shrutakevaḷī shrī bhadrabāhusvāmī thayā. tyān sudhī to dvādashāṅgashāstranā prarūpaṇathī nishchay-vyavahārātmak mokṣhamārga yathārtha pravartato rahyo. tyārapachhī kāḷadoṣhathī krame krame aṅgonā gnānanī vyuchchhitti thatī gaī. em karatān apār gnānasindhuno ghaṇo bhāg vichchhed pāmyā pachhī bījā bhadrabāhusvāmī āchāryanī paripāṭīmān be samartha munio thayā — ekanun nām shrī dharasen āchārya ane bījānun nām shrī guṇadhar āchārya. temanī pāsethī maḷelā gnān dvārā temanī paramparāmān thayelā āchāryoe shāstro gūnthyān ane vīr bhagavānanā upadeshano pravāh vaheto rākhyo.
shrī dharasen āchāryane agrāyaṇīpūrvanā pāñchamā vastu adhikāranā mahākarmaprakr̥iti nāmanā chothā prābhr̥utanun gnān hatun. te gnānāmr̥utamānthī anukrame tyārapachhīnā āchāryo dvārā ṣhaṭkhaṇḍāgam tathā tenī dhavalā-ṭīkā, gommaṭasār, labdhisār, kṣhapaṇāsār ādi shāstro rachāyān. ā rīte pratham shrutaskandhanī utpatti chhe. temān mukhyatve jīv ane karmanā sanyogathī thayelā ātmānā sansāraparyāyanun — guṇasthān, mārgaṇāsthān ādinun — varṇan chhe, paryāyārthik nayane pradhān karīne kathan chhe. ā nayane ashuddha- dravyārthik paṇ kahe chhe ane adhyātmabhāṣhāthī ashuddha nishchayanay athavā vyavahār kahe chhe.
shrī guṇadhar āchāryane gnānapravādapūrvanā dashamā vastunā trījā prābhr̥utanun gnān hatun.
Page -18 of 380
PDF/HTML Page 11 of 409
single page version
te gnānamānthī tyārapachhīnā āchāryoe anukrame siddhānto rachyā. em sarvagna bhagavān mahāvīrathī chālyun āvatun gnān āchāryonī paramparāthī bhagavān kundakundāchāryadevane prāpta thayun. temaṇe pañchāstikāyasaṅgrah, pravachanasār, samayasār, niyamasār, aṣhṭapāhuḍ ādi shāstro rachyān. ā rīte dvitīy shrutaskandhanī utpatti thaī. temān ekandare gnānane pradhān karīne shuddhadravyārthik nayathī kathan chhe, ātmānā shuddha svarūpanun varṇan chhe.
bhagavān kundakundāchāryadev vikram samvatanī sharūātamān thaī gayā chhe. digambar jain paramparāmān bhagavān kundakundāchāryadevanun sthān sarvotkr̥uṣhṭa chhe. ‘मंगलं भगवान् वीरो मंगलं गौतमो गणी । मगलं कुं दकुं दार्यो जैनधर्मोऽस्तु मंगलम् ।।’ — e shlok darek digambar jain shāstrādhyayan sharū karatān maṅgalācharaṇarūpe bole chhe. ā parathī siddha thāy chhe ke sarvagna bhagavān shrī mahāvīrasvāmī ane gaṇadhar bhagavān shrī gautamīsvāmī pachhī turat ja bhagavān kundakundāchāryanun sthān āve chhe. digambar jain sādhuo potāne kundakundāchāryanī paramparānā kahevarāvavāmān gaurav māne chhe. bhagavān kundakundāchāryadevanān shāstro sākṣhāt gaṇadharadevanān vachano jeṭalān ja pramāṇabhūt manāy chhe. temanā pachhī thayelā granthakār āchāryo potānā koī kathanane siddha karavā māṭe kundakundāchāryadevanān shāstronun pramāṇ āpe chhe eṭale e kathan nirvivād ṭhare chhe. temanā pachhī lakhāyelā granthomān temanān shāstromānthī thokabandh avataraṇo līdhelān chhe. kharekhar bhagavān kundakundāchārye potānān paramāgamomān tīrthaṅkaradevoe prarūpelā uttamottam siddhāntone jāḷavī rākhyā chhe ane mokṣhamārgane ṭakāvī rākhyo chhe. vi. san. 990mān thaī gayelā shrī devasenāchāryavar temanā darshanasār nāmanā granthamān
‘‘videhakṣhetranā vartamān tīrthaṅkar shrī sīmandharasvāmīnā samavasaraṇamān jaīne shrī padmanandināthe (kundakundāchāryadeve) pote prāpta karelā gnān vaḍe bodh na āpyo hot to munijano sāchā mārgane kem jāṇat?’’ bījo ek ullekh āpaṇe joīe, jemān kundakundāchāryadevane kaḷikāḷasarvagna kahevāmān āvyā chheḥ ‘‘padmanandī, kundakundāchārya, vakragrīvāchārya, elāchārya gr̥idhrapichchhāchārya — e pāñch nāmothī virājit, chār āṅgaḷ ūñche ākāshamān chālavānī jemane r̥̄iddhi hatī, jemaṇe pūrvavidehamān jaīne sīmandharabhagavānane vandan karyun hatun ane temanī pāsethī maḷelā shrutagnān vaḍe jemaṇe bhāratavarṣhanā bhavya jīvone pratibodh karyo chhe evā je shrī jinachandrasūribhaṭṭārakanā paṭṭanā ābharaṇarūp kaḷikāḷasarvagna (bhagavān kundakundāchāryadev) temaṇe rachelā ā ṣhaṭprābhr̥ut granthamān........sūrīshvar shrī shrutasāgare rachelī mokṣhaprābhr̥utanī ṭīkā samāpta thaī.’’ ām ṣhaṭprābhr̥utanī shrī shrutasāgarasūrikr̥ut ṭīkānā antamān lakhelun chhe. bhagavān
* mūḷ shlok māṭe 19mun pānun juo
Page -17 of 380
PDF/HTML Page 12 of 409
single page version
kundakundāchāryadevanī mahattā batāvanārā āvā anekānek ullekho jain sāhityamān maḷī āve chhe. shilālekho paṇ anek chhe. ā rīte āpaṇe joyun ke sanātan jain sampradāyamān kaḷikāḷasarvagna bhagavān kundakundāchāryanun sthān ajoḍ chhe.
bhagavān kundakundāchāryanān rachelān anek shāstro chhe, jemānthī thoḍāṅk hālamān vidyamān chhe. trilokanāth sarvagnadevanā mukhamānthī vahelī shrutāmr̥utanī saritāmānthī bharī līdhelān te amr̥utabhājano hālamān paṇ anek ātmārthīone ātmajīvan arpe chhe. temanān pañchāstikāy, pravachanasār, samayasār ane niyamasār nāmanān uttamottam paramāgamomān hajāro shāstrono sār āvī jāy chhe. bhagavān kundakundāchārya pachhī lakhāyelā ghaṇā granthonān bījaḍān ā paramāgamomān rahelān chhe em sūkṣhma draṣhṭithī abhyās karatān jaṇāy chhe. shrī pañchāstikāyamān chha dravyanun ane nav tattvanun svarūp saṅkṣhepamān kahyun chhe. shrī pravachanasāramān tenā nām anusār jinapravachanano sār saṅgharyo chhe ane tene gnānatattva, gneyatattva ane charaṇānuyoganā traṇ adhikāromān vibhājit karyun chhe. shrī samayasār ā bharatakṣhetranun sarvotkr̥uṣhṭa paramāgam chhe. temān nav tattvonun shuddhanayanī draṣhṭithī nirūpaṇ karī jīvanun shuddha svarūp sarva taraphathī — āgam. yukti, anubhav ane paramparāthī — ati vistārapūrvak samajāvyun chhe. shrī niyamasāramān mokṣhamārganun spaṣhṭa satyārtha nirūpaṇ chhe. jem samayasāramān shuddhanayathī navatattvonun nirūpaṇ karyun chhe tem niyamasāramān mukhyatve shuddhanayathī jīv, ajīv, shuddhabhāv, pratikramaṇ, pratyākhyān, ālochanā, prāyashchit, samādhi, bhakti, āvashyak, shuddhopayog vagerenun varṇan chhe. shrī niyamasār bharatakṣhetranān uttamottam shāstromānnun ek hovā chhatān prābhr̥utatrayanī sarakhāmaṇīmān tenī prasiddhi ghaṇī ochhī chhe. brahmachārī shītalaprasādajī vi. san. 1972mān hindī niyamasāranī bhūmikāmān kharun ja lakhe chhe ke — ‘āj sudhī shrī kundakundāchāryanān pañchāstikāy, pravachanasār ane samayasār e traṇ ratno ja bahu prasiddha chhe. khedanī vāt chhe ke temanā jevun balake kāī anshomān temanāthī paṇ adhik je niyamasār-ratna chhe, tenī prasiddhi eṭalī badhī ochhī chhe ke koī koī to tenun nām paṇ jāṇatā nathī.’
ā niyamasār paramāgam mukhyatve mokṣhamārganā nirupachār nirūpaṇano anupam granth chhe. ‘niyam’ eṭale je avashya karavā yogya hoy te arthāt ratnatray. ‘niyamasār’ eṭale niyamano sār arthāt shuddha ratnatray. ā shuddha ratnatrayanī prāpti paramātmatattvano āshray karavāthī ja thāy chhe. nigodathī māṇḍīne siddhi sudhīnī sarva avasthāomān — ashubh, shubh ke shuddha visheṣhomān — rahelun je nitya-nirañjan ṭaṅkotkīrṇa shāshvat ekarūp shuddhadravyasāmānya te
* shilālekhonā namūnā māṭe 18mun pānun juo
Page -16 of 380
PDF/HTML Page 13 of 409
single page version
paramātmatattva chhe. te ja shuddha antaḥtattva, kāraṇaparamātmā, param pāriṇāmik bhāv vagere nāmothī kahevāy chhe. ā paramātmatattvanī upalabdhi anādi kāḷathī anant anant duḥkhane anubhavatā jīve ek kṣhaṇamātra paṇ karī nathī ane tethī sukh māṭenān tenā sarva jhāvān (dravyaliṅgī muninān vyavahār-ratnatray suddhān) sarvathā vyartha gayā chhe. māṭe ā paramāgamano ekamātra uddesh jīvone paramātmatattvanī upalabdhi athavā *āshray karāvavāno chhe. shāstrakār āchāryabhagavāne ane ṭīkākār munivare ā paramāgamanā pāne pāne je anubhavasiddha param satya pokāryun chhe teno sār ā pramāṇe chheḥ he jagatanā jīvo! tamārā sukhano ekamātra upāy paramātmatattvano āshray chhe. samyagdarshanathī māṇḍīne siddhi sudhīnī sarva bhūmikāo temān samāy chhe. paramātmatattvano jaghanya āshray te samyagdarshan chhe; te āshray madhyam koṭinī ugratā dhāraṇ karatān jīvane deshachāritra, sakalachāritra vagere dashāo pragaṭ thāy chhe ane pūrṇa āshray thatān kevaḷagnān ane siddhatva pāmī jīv sarvathā kr̥utārtha thāy chhe. ā rīte paramātattvano āshray ja samyagdarshan chhe, te ja samyaggnān chhe, te ja samyak chāritra chhe; te ja satyārtha pratikramaṇ, pratyākhyān, ālochanā, prāyashchit, sāmāyik, bhakti, āvashyak, samiti, gupti, sanyam, tap, samvar, nirjarā, dharma-shukaladhyān vagere badhuy chhe. evo ek paṇ mokṣhanā kāraṇarūp bhāv nathī je paramātmatattvanā āshrayathī anya hoy. paramātmatattvanā āshrayathī anya evā bhāvone — vyavahārapratikramaṇ, vyavahārapratyākhyān vagere shubh vikalparūp bhāvone — mokṣhamārga kahevāmān āve chhe te to kevaḷ upachārathī kahevāmān āve chhe. paramātmatattvanā madhyam koṭinā aparipakav āshray vakhate te aparipakavatāne līdhe sāthe sāthe je ashuddhirūp ansh vidyamān hoy chhe te ashuddhirūp ansh ja vyavahārapratikramaṇādi anek anek shubh vikalpātmak bhāvorūpe dekhāv de chhe. te ashuddhi-ansh kharekhar mokṣhamārga kem hoī shake? te to kharekhar mokṣhamārgathī viruddha bhāv ja chhe, bandh bhāv ja chhe — em tame samajo. vaḷī, dravyaliṅgī munine je pratikramaṇ, pratyākhyān vagere shubh bhāvo hoy chhe te bhāvo to darek jīv anant vār karī chūkyo chhe parantu te bhāvo tene kevaḷ paribhramaṇanun ja kāraṇ thayā chhe kāraṇ ke paramātmatattvanā āshray vinā ātmānun svabhāvapariṇaman anshe paṇ nahi thatun hovāthī tene mokṣhamārganī prāpti anshamātra paṇ hotī nathī. sarva jinendronā divya dhvanino saṅkṣhep ane amārā svasamvedanano sār e chhe ke bhayaṅkar sansāraroganun ekamātra
* ‘hun dhruv shuddha ātmadravyasāmānya chhun’ evī sānubhav shraddhāpariṇatithī māṇḍīne paripūrṇa līnatā sudhīnī koī paṇ pariṇatine paramātmatattvano āshray, paramātmatattvanun ālamban, paramātmatattva pratye jhok, paramātmatattva pratye valaṇ, paramātmatattva pratye sammukhatā, paramātmatattvanī upalabdhi, paramātmatattvanī bhāvanā, paramātmatattvanun dhyān vagere shabdothī kahevāy chhe.
Page -15 of 380
PDF/HTML Page 14 of 409
single page version
auṣhadh paramātmatattvano āshray ja chhe. jyān sudhī jīvanī draṣhṭi dhruv achaḷ paramātmatattva upar na paḍatān kṣhaṇik bhāvo upar rahe chhe tyān sudhī anant upāye paṇ tenā kr̥utak aupādhik uchhāḷā — shubhāshubh vikalpo — shamatā nathī, parantu jyān te draṣhṭine paramātmatattvarūp dhruv ālamban hāth lāge chhe tyān te ja kṣhaṇe te jīv (draṣhṭi-apekṣhāe) kr̥utakr̥utyatā anubhave chhe, (draṣhṭi-apekṣhāe) vidhi-niṣhedh vilay pāme chhe, apūrva samarasabhāvanun vedan thāy chhe, nij svabhāv- bhāvarūp pariṇamanano prārambh thāy chhe ane kr̥utak aupādhik uchhāḷā krame krame virām pāmatā jāy chhe. ā nirañjan nij paramātmatattvanā āshrayarūp mārge ja sarva mumukṣhuo bhūt kāḷe pañcham gatine pāmyā chhe, vartamān kāḷe pāme chhe ane bhāvī kāḷe pāmashe. ā paramātmatattva sarva tattvomān ek sār chhe, trikāḷ- nirāvaraṇ, nityānand-ekasvarūp chhe, svabhāv-anant- chatuṣhṭayathī sanāth chhe, sukhasāgaranun pūr chhe, kleshodadhino kināro chhe, chāritranun mūḷ chhe, muktinun kāraṇ chhe. sarva bhūmikānā sādhakone te ja ek upādey chhe. he bhavya jīvo! ā paramātmatattvano āshray karī tame shuddha ratnatray pragaṭ karo. eṭalun na karī shako to samyagdarshan to avashya karo ja. e dashā paṇ abhūtapūrva ane alaukik chhe.
ām ā param pavitra shāstrane viṣhe mukhyatve paramātmatattva ane tenā āshrayathī pragaṭatā paryāyonun varṇan hovā chhatān, sāthe sāthe dravyaguṇaparyāy, chha dravyo, pāñch bhāvo, vyavahār-nishchayanayo, vyavahār- chāritra, samyagdarshanaprāptimān pratham to anya samyagdraṣhṭi jīvanī deshanā ja nimitta hoy ( – mithyādraṣhṭi jīvanī deshanā nahi) evo abādhit niyam, pañch parameṣhṭhīnun svarūp, kevaḷagnān-kevaḷadarshan, kevaḷīnun ichchhārahitapaṇun vagere anek viṣhayonun saṅkṣhipta nirūpaṇ paṇ karavāmān āvyun chhe. ā rīte uparokta prayojanabhūt viṣhayone prakāshatun ā shāstra vastusvarūpano yathārtha nirṇay karī paramātmatattvanī prāpti karavā ichchhanār jīvane mahā upakārī chhe. antaḥtattvarūp amr̥utasāgar par mīṭ māṇḍī gnānānandanā taraṅgo uchhāḷatā mahā masta munivaronā antaravedanamānthī nīkaḷelā bhāvothī bharelun ā paramāgam nandanavan samān āhlādakārī chhe. munivaronā hr̥udayakamaḷamān virājamān antaḥtattvarūp amr̥utasāgar parathī ane shuddhaparyāyorūp amr̥utajharaṇān parathī vaheto shrutarūp shītaḷ samīr jāṇe ke amr̥utashīkarothī mumukṣhuonān chittane param shītaḷībhūt kare chhe. āvun shāntarasamay param ādhyātmik shāstra āje paṇ vidyamān chhe ane param pūjya gurudev dvārā tenān agādh ādhyātmik ūṇḍāṇ pragaṭ thatān jāy chhe te āpaṇun mahā sadbhāgya chhe. param pūjya gurudevane shrī niyamasār upar apār bhakti chhe. teoshrī kahe chheḥ ‘param pāriṇāmik bhāvane prakāshanār shrī niyamasār paramāgam ane tenī ṭīkānī rachanā chhaṭhṭhā sātamā guṇasthāne jhūlatā mahā samartha munivaro vaḍe dravya sāthe paryāyanī ekatā sādhatān sādhatān thaī gaī chhe. jevān
Page -14 of 380
PDF/HTML Page 15 of 409
single page version
shāstra ane ṭīkā rachāyān chhe tevun ja svasamvedan pote karī rahyā hatā. param pāriṇāmik bhāvanā antar-anubhavane ja temaṇe shāstramān utāryo chhe; – ekek akṣhar shāshvat, ṭaṅkotkīrṇa, param satya, nirapekṣha kāraṇashuddhaparyāy, svarūpapratyakṣha sahajagnān vagere viṣhayonun nirūpaṇ karīne to munivaroe adhyātmanī anubhavagamya atyant atyant sūkṣhma ane gahan vātane ā shāstramān khullī karī chhe. sarvotkr̥uṣhṭa paramāgam shrī samayasāramān paṇ te viṣhayonun āvun khullī rīte nirūpaṇ nathī. aho! jem koī parākramī kahevāto puruṣh jaṅgalamānthī sinhaṇanun dūdh dohī āve tem ātmaparākramī mahā munivaroe jaṅgalamān beṭhān beṭhān antaranān amr̥ut dohyān chhe. sarvasaṅgaparityāgī nirgranthoe jaṅgalamān rahyān rahyān siddhabhagavanto sāthe vāto karī chhe ane anant siddhabhagavanto kaī rīte siddhi pāmyā teno itihās āmān mūkī dīdho chhe.’
ā shāstramān bhagavān kundakundāchāryadevanī prākr̥it gāthāo par tātparyavr̥utti nāmanī sanskr̥it ṭīkā lakhanār munivar shrī padmaprabhaladhāridev chhe. teo shrī vīranandi siddhāntachakravartīnā shiṣhya chhe ane vikramanī 13mī shatābdīmān thaī gayā chhe em, shilālekh vagere sādhano dvārā, sanshodhakonun anumān chhe. ‘paramāgamarūpī makarand jemanā mukhamānthī jhare chhe’ ane ‘pāñch indriyonā phelāv rahit dehamātra parigrah jemano hato’ evā nirgranth munivar shrī padmaprabhadeve bhagavān shrī kundakundāchāryadevanā hr̥udayamān rahelā param gahan ādhyātmik bhāvone potānā antaravedan sāthe meḷavīne ā ṭīkāmān spaṣhṭa rīte khullā karyā chhe. ā ṭīkāmān āvatān kaḷasharūp kāvyo atishay madhur chhe ane adhyātmamastīthī tathā bhaktirasathī bharapūr chhe. adhyātmakavi tarīke shrī padmaprabhamaladhāridevanun sthān jain sāhityamān ati uchcha chhe. ṭīkākār munirāje gadya tem ja padyarūpe param pāriṇāmik bhāvane to khūb khūb gāyo chhe. ākhī ṭīkā jāṇe ke param pāriṇāmik bhāvanun ane tadāshrit munidashānun ek mahākāvya hoy tem mumukṣhu hr̥udayone mudit kare chhe. param pāriṇāmik bhāv, sahaj sukhamay munidashā ane siddha jīvonī paramānandapariṇati pratye bhaktithī munivaranun chitta jāṇe ke ubharāī jāy chhe ane te ūbharāne vyakta karavā temane shabdo atishay ochhā paḍatā hovāthī temanā mukhamānthī prasaṅgochit anek upamā-alaṅkāro vahyā chhe. bījī anek upamāonī māphak, mukti dīkṣhā vagerene vāramvār strīnī upamā paṇ leshamātra saṅkoch vinā bedhaḍakapaṇe āpavāmān āvī chhe te ātmamasta mahā munivaranun brahmacharyanun atishay jor sūchave chhe. sansār dāvānaḷ samān chhe ane siddhadashā tathā munidashā param sahajānandamay chhe
sarjyun chhe ane spaṣhṭapaṇe darshāvyun chhe ke munionī vrat, niyam, tap, brahmacharya, tyāg, pariṣhahajay ityādirūpe koī paṇ pariṇati haṭhapūrvak, khedayukta, kaṣhṭajanak ke narakādinā
Page -13 of 380
PDF/HTML Page 16 of 409
single page version
bhayamūlak hotī nathī paṇ antaraṅg ātmik vedanathī thatī param paritr̥uptine līdhe sahajānandamay hoy chhe — ke je sahajānand pāse sansārīonān kanakakāminījanit kalpit sukho kevaḷ upahāsapātra ane ghor duḥkhamay bhāse chhe. kharekhar mūrtimant munipariṇati samī ā ṭīkā mokṣhamārge viharatā munivaronī sahajānandamay pariṇatino tāddash chitār āpe chhe. ā kāḷe āvī yathārtha ānandanirbhar mokṣhamārganī prakāshak ṭīkā mumukṣhuone samarpit karīne ṭīkākār munivare mahā upakār karyo chhe.
shrī niyamasāramān bhagavān kundakundāchāryadeve 187 gāthāo prākr̥itamān rachī chhe. tenā par shrī padmaprabhamaladhārideve tātparyavr̥utti nāmanī sanskr̥it ṭīkā lakhī chhe. brahmachārī shrī shītalaprasādajīe mūḷ gāthāono tathā ṭīkāno hindī anuvād karyo chhe. vi. san. 1972mān shrī jainagrantharatnākar kāryālay taraphathī prakāshit hindī niyamasāramān mūḷ gāthāo, sanskr̥it ṭīkā ane bra0 shītalaprasādajīkr̥ut hindī anuvād pragaṭ thayān chhe. have prakāshan pāmatā ā gujarātī niyamasāramān mūḷ gāthāo, teno gujarātī padyānuvād, sanskr̥it ṭīkā ane te gāthā- ṭīkāno akṣharashaḥ gujarātī anuvād pragaṭ karavāmān āvel chhe. jyān visheṣh spaṣhṭatā karavānī jarūr jaṇāī tyān kaunsamān athavā phūṭanoṭamān spaṣhṭatā karī chhe. shrī jainagrantharatnākar kāryālay dvārā prakāshit niyamasāramān chhapāyelī sanskr̥it ṭīkāmān je ashuddhio hatī temānthī ghaṇī ashuddhio hastalikhit pratonā ādhāre āmān sudhārī levāmān āvī chhe. haju paṇ āmān koī koī sthaḷoe ashuddha pāṭh hoy em lāge chhe parantu amane maḷelī traṇ hastalikhit pratomānthī shuddha pāṭh nahi maḷavāne līdhe te ashuddhio sudhārī shakāī nathī. ashuddha pāṭhono anuvād karavāmān khās kāḷajī rākhavāmān āvī chhe ane pūrvāpar kathan tem ja nyāy sāthe vadhāremān vadhāre bandhabesato lāge evo te pāṭhono anuvād karyo chhe.
ā anuvād karavānun mahābhāgya mane prāpta thayun te mane ati harṣhanun kāraṇ chhe. param pūjya sadgurudevanā āshray taḷe ā gahan shāstrano anuvād thayo chhe. paramopakārī sadgurudevanā pavitra jīvananā pratyakṣha parichay vinā ane temanā ādhyātmik upadesh vinā ā pāmarane jinavāṇī pratye lesh paṇ bhakti ke shraddhā kyāthī pragaṭat, bhagavān kundakundāchāryadev ane temanān shāstrono lesh paṇ mahimā kyāthī āvat ane te shāstronā artha- ukelanī lesh paṇ shakti kyāthī hot? ā rīte anuvādanī samasta shaktinun mūḷ shrī sadgurudev ja hovāthī kharekhar to sadgurudevanī amr̥utavāṇīno dhodh ja — temanā dvārā maḷelo aṇamūl upadesh ja – yathākāḷe ā anuvādarūpe pariṇamyo chhe. jemaṇe siñchelī shaktithī ane jemanī hūmphathī ā gahan shāstrano anuvād karavānun men sāhas kheḍyun hatun ane jemanī
Page -12 of 380
PDF/HTML Page 17 of 409
single page version
kr̥upāthī te nirvighne pār paḍyo chhe te param pūjya paramopakārī sadgurudev (shrī kānajīsvāmī)nā charaṇāravindamān ati bhaktibhāve vandan karun chhun.
param pūjya bahenashrī champāben pratye paṇ, ā anuvādanī pūrṇāhuti karatān, upakāravashatānī ugra lāgaṇī anubhavāy chhe. jemanān pavitra jīvan ane bodh ā pāmarane shrī niyamasār pratye, niyamasāranā mahān kartā pratye ane niyamasāramān upadeshelā vītarāgavignān pratye bahumānavr̥uddhinān vishiṣhṭa nimitta thayān chhe, evān te param pūjya bahenashrīnān charaṇakamaḷamān ā hr̥uday name chhe.
ā anuvādamān anek bhāīonī hārdik madad chhe. mānanīy murabbī vakīl shrī rāmajībhāī māṇekachand doshīe potānā bharachak dhārmik vyavasāyomānthī samay kāḍhīne ākho anuvād bārīkāīthī tapāsyo chhe, yathochit salāh āpī chhe ane anuvādamān paḍatī nānīmoṭī mushkelīono potānā vishāḷ shāstragnānathī niveḍo karī āpyo chhe. bhāīshrī khīmachand jeṭhālāl sheṭh paṇ anuvādano ghaṇo bhāg chīvaṭathī tapāsī gayā chhe ane potānā sanskr̥it bhāṣhānā tem ja shāstronā gnānanā ādhāre upayogī sūchanāo karī chhe. bāḷabrahmachārī bhāīshrī chandulāl khīmachand jhobāḷiyāe ākho anuvād bahu ja jhīṇavaṭathī tapāsī ghaṇī upayogī sūchanāo karī chhe, hastalikhit pratonā ādhāre sanskr̥it ṭīkā sudhārī āpī chhe, shuddhipatrak, anukramaṇikā, gāthāsūchi, kaḷashasūchi vagere taiyār karyān chhe, tem ja prūph tapāsyān chhe — ām atishay parishram ne kāḷajīpūrvak sarvatomukhī sahāy karī chhe. kishanagaḍhavāḷā bhāīshrī pt. mahendrakumārajī pāṭanīe sanskr̥it ṭīkāmān āvatā shlokonā chhandonān nām lakhī mokalyān chhe. ā sarva bhāīono hun antaḥkaraṇapūrvak ābhār mānun chhun. temanī sahr̥uday sahāy vinā ā anuvādamān ghaṇī ūṇapo rahī javā pāmat. ā sivāy je je bhāīonī āmān madad chhe te sarvano hun r̥̄uṇī chhun.
ā anuvād men niyamasār pratyenī bhaktithī ane gurudevanī preraṇāthī prerāīne, nij kalyāṇ arthe, bhavabhayathī ḍaratān ḍaratān karyo chhe. anuvād karatān shāstranā mūḷ āshayomān kāī pheraphār na thaī jāy te māṭe men mārāthī banatī tamām kāḷajī rākhī chhe. chhatān alpagnatāne līdhe temān kāī paṇ āshayapher thayo hoy ke bhūlo rahī gaī hoy to te māṭe hun shāstrakār shrī kundakundāchāryabhagavān, ṭīkākār shrī padmaprabhamaladhāridev, paramakr̥upāḷu shrī sadgurudev ane mumukṣhu vāñchakonī antaranā ūṇḍāṇamānthī kṣhamā yāchun chhun.
ā anuvād bhavya jīvone shāshvat paramānandanī prāpti karāvo, e mārī hārdik bhāvanā chhe. je jīvo ā parameshvar paramāgamamān kahelā bhāvone hr̥udayagat karashe teo avashya
Page -11 of 380
PDF/HTML Page 18 of 409
single page version
sukhadhām kāraṇaparamātmāno nirṇay ane anubhav karī, temān paripūrṇa līnatā pāmī, shāshvat paramānandadashāne prāpta karashe. jyān sudhī e bhāvo hr̥udayagat na thāy tyān sudhī ātmānubhavī mahātmānā āshrayapūrvak te sambandhī sūkṣhma vichār ane ūṇḍun antarashodhan kartavya chhe. jyān sudhī paradravyothī potānun sarvathā bhinnapaṇun bhāse nahi ane potānā kṣhaṇik paryāyo uparathī paṇ draṣhṭi chhūṭīne ekarūp kāraṇaparamātmānun darshan thāy nahi tyān sudhī jampavun yogya nathī. e ja paramānandaprāptino upāy chhe. ṭīkākār munirāj shrī padmaprabhadevanā shabdomān ā param pavitra paramāgamanun phaḷ varṇavīne ā upodghāt pūrṇa karun chhunḥ ‘je nirvāṇasundarīthī utpanna thatā, paramavītarāgātmak, nirābādh, nirantar ane anaṅg paramānandanun denārun chhe, je niratishay, nityashuddha, nirañjan nij kāraṇaparamātmānī bhāvanānun kāraṇ chhe, je samasta nayonā samūhathī shobhit chhe, je pañcham gatinā hetubhūt chhe ane je pāñch indriyonā phelāv rahit dehamātra-parigrahavāḷāthī rachāyelun chhe — evā ā bhāgavat shāstrane jeo nishchayanay ane vyavahāranayanā avirodhathī jāṇe chhe, te mahāpuruṣho — samasta adhyātmashāstronā hr̥udayane jāṇanārāo ane paramānandarūp vītarāg sukhanā abhilāṣhīo — bāhya-abhyantar chovīsh parigrahonā prapañchane parityāgīne, trikāḷ-nirupādhi svarūpamān līn nij kāraṇaparamātmānā svarūpanān shraddhān-gnān-ācharaṇātmak bhedopachār-kalpanāthī nirapekṣha evā svastha ratnatrayamān parāyaṇ vartatā thakā, shabdabrahmanā phaḷarūp shāshvat sukhanā bhoktā thāy chhe.’ aṣhāḍ vadi ekam, vi. san. 2007 — himmatalāl jeṭhālāl shāh
Page -9 of 380
PDF/HTML Page 20 of 409
single page version
❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈ ❈
कुन्द-प्रभा-प्रणयि-कीर्ति-विभूषिताशः ।
श्चक्रे श्रुतस्य भरते प्रयतः प्रतिष्ठाम् ।।
kundakund ā pr̥ithvī par konāthī vandya nathī?
र्बाह्येपि संव्यञ्जयितुं यतीशः ।
चचार मन्ये चतुरङ्गुलं सः ।।
❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈