Page 26 of 212
PDF/HTML Page 41 of 227
single page version
26
AtmAkI sAdhanA kI hai; ve ma.ngalarUp hai.n, ve lokame.n uttam hai.n; ve bhavyajIvo.nke sharaN hai.n ..64..
dev-gurukI vANI aur dev-shAstra-gurukI mahimA chaitanyadevakI mahimA jAgR^it karaneme.n, usake gahare sa.nskAr dra.Dh karaneme.n tathA svarUpaprApti karaneme.n nimitta hai.n ..65..
bAhyame.n sab kuCh ho usame.n — bhakti -ullAsake kArya ho.n uname.n bhI — AtmAkA Ananda nahI.n hai . jo talame.nse Aye vahI Ananda sachchA hai ..66..
pratyek prasa.ngame.n shAnti, shAnti aur shAnti hI lAbhadAyak hai ..67..
pUjya gurudevakI vANI mile vah ek anupam saubhAgya hai . mArga batalAnevAle guru mile aur unakI vANI sunaneko milI vah mumukShuo.nkA param saubhAgya
Page 27 of 212
PDF/HTML Page 42 of 227
single page version
bahinashrIke vachanAmR^it
hai . pratidin prAtaH-madhyAhna do bAr aisA uttam samyak- tattva sunaneko milatA hai is jaisA dUsarA kaunasA sadbhAgya hogA ? shrotAko apUrvatA lage aur puruShArtha kare to vah AtmAke samIp A jAy aur janma-maraN Tal jAy — aisI adbhut vANI hai . aisA jo shravaNakA saubhAgya prApta huA hai vah mumukShu jIvo.nko saphal kar lene yogya hai . pa.ncham kAlame.n nira.ntar amR^itajharatI gurudevakI vANI bhagavAnakA virah bhulAtI hai ! ..68..
prayojan to ek AtmAkA hI rakhanA . AtmAkA ras Aye vahA.N vibhAvakA ras jhar jAtA hai ..69..
sab kuCh AtmAme.n hai, bAhar kuCh nahI.n hai . tujhe kuCh bhI jAnanekI ichChA hotI ho to tU apane AtmAkI sAdhanA kar . pUrNatA pragaT hone par lokAlok usame.n j~neyarUpase j~nAt hogA . jagat jagatame.n rahe tathApi kevalaj~nAname.n sab j~nAt hotA hai . jAnanahAr tattva pUrNatArUp pariNamane par usakI jAnakArIse bAhar kuCh nahI.n rahatA aur sAth hI sAth
Page 28 of 212
PDF/HTML Page 43 of 227
single page version
28
Ana.ndAdi anek navInatAe.N pragaT hotI hai.n ..70..
dhanya vah nirgrantha munidashA ! munidashA arthAt kevalaj~nAnakI talahaTI . muniko a.ntarame.n chaitanyake ana.nt guN-paryAyo.nkA parigrah hotA hai; vibhAv bahut ChUT gayA hotA hai . bAhyame.n shrAmaNyaparyAyake sahakArI kAraNabhUtapanese dehamAtra parigrah hotA hai . pratiba.ndh- rahit sahaj dashA hotI hai; shiShyo.nko bodh denekA athavA aisA koI bhI pratiba.ndh nahI.n hotA . svarUpame.n lInatA vR^iddhi.ngat hotI hai ..71..
akhaNDa dravyako grahaN karake pramatta-apramatta sthitime.n jhUle vah munidashA . munirAj svarUpame.n nira.ntar jAgR^it hai.n, munirAj jahA.N jAgate hai.n vahA.N jagat sotA hai, jagat jahA.N jAgatA hai vahA.N munirAj sote hai.n . ‘munirAj jo nishchayanayAshrit, mokShakI prApti kare.n’ ..72..
dravya to nivR^itta hI hai . usakA dra.DhtAse avalamban
Page 29 of 212
PDF/HTML Page 44 of 227
single page version
bahinashrIke vachanAmR^it
lekar bhaviShyake vibhAvase bhI nivR^itta hoo . mukti to jinake hAthame.n A gaI hai aise muniyo.nko bhedaj~nAnakI tIkShNatAse pratyAkhyAn hotA hai ..73..
yadi terI gati vibhAvame.n jAtI hai to use shIghratAse chaitanyame.n lagA . svabhAvame.n Anese sukh aur guNo.nkI vR^iddhi hogI; vibhAvame.n jAnese duHkh aur guNo.nkI hAni hogI . isaliye shIghratAse svarUpame.n gati kar ..74..
jinho.nne chaitanyadhAmako pahichAn liyA hai ve svarUpame.n aise so gaye ki bAhar AnA achChA hI nahI.n lagatA . jaise apane mahalame.n sukhase rahanevAle chakravartI rAjAko bAhar nikalanA suhAtA hI nahI.n, vaise hI jo chaitanyamahalame.n virAj gaye hai.n unhe.n bAhar AnA kaThin lagatA hai, bhArarUp lagatA hai; A.Nkhase ret uThavAne jaisA duShkar lagatA hai . jo svarUpame.n hI Asakta huA use bAharakI Asakti TUT gaI hai ..75..
tasvIr khI.nchI jAtI hai vahA.N jaise chehareke bhAv hote
Page 30 of 212
PDF/HTML Page 45 of 227
single page version
30
hai.n tadanusAr svayamev kAgaj par chitrit ho jAte hai.n, koI chitraN karane nahI.n jAtA . usI prakAr karmake udayarUp chitrakArI sAmane Aye tab samajhanA ki mai.nne jaise bhAv kiye the vaisA hI yah chitraN huA hai . yadyapi AtmA karmame.n pravesh karake kuCh karatA nahI.n hai, tathApi bhAvake anurUp hI chitraN svaya.n ho jAtA hai . ab darshanarUp, j~nAnarUp, chAritrarUp pariNaman kar to sa.nvar-nirjarA hogI . AtmAkA mUl svabhAv darshan- j~nAn-chAritrarUp hai, usakA avalamban karane par dravyame.n jo (shakti rUpase) vidyamAn hai vah (vyakti rUpase) pragaT hogA ..76..
ana.nt kAlase jIvako svase ekatva aur parase vibhakta panekI bAt ruchI hI nahI.n . jIv bAharase bhUsI kUTatA rahatA hai parantu a.ndarakA jo kas — AtmA — hai use nahI.n khojatA . rAg-dveShakI bhUsI kUTanese kyA lAbh hai? usame.nse dAnA nahI.n nikalegA . parase ekatva- buddhi to.Dkar bhinna tattvako — abaddhaspR^iShTa, ananya, niyat, avisheSh eva.n asa.nyukta AtmAko — jAne, to kArya ho ..77..
Page 31 of 212
PDF/HTML Page 46 of 227
single page version
bahinashrIke vachanAmR^it
svarUpakI lIlA jAtya.ntar hai . munirAj chaitanyake bAgame.n krI.DA karate-karate karmake phalakA nAsh karate hai.n . bAhyame.n Asakti thI use to.Dkar svarUpame.n ma.nthar — svarUpame.n lIn — ho gaye hai.n . svarUp hI unakA Asan, svarUp hI nidrA, svarUp hI AhAr hai; ve svarUpame.n hI lIlA, svarUpame.n hI vicharaN karate hai.n . sampUrNa shrAmaNya pragaT karake ve lIlAmAtrame.n shreNI mA.NDakar kevalaj~nAn pragaT karate hai.n ..78..
shuddhasvarUp AtmAme.n mAno.n vikAr a.ndar praviShTa ho gaye ho.n aisA dikhAyI detA hai, parantu bhedaj~nAn pragaT karane par ve j~nAnarUpI chaitanya-darpaName.n pratibimbarUp hai.n . j~nAn-vairAgyakI achi.ntya shakti se puruShArthakI dhArA pragaT kar . yathArtha draShTi (dravya par draShTi) karake Upar AjA . chaitanyadravya nirmal hai . anek prakArake karmake uday, sattA, anubhAg tathA karmanimittak vikalpa Adi tujhase atya.nt bhinna hai.n ..79..
vidhi aur niShedhake vikalpajAlako Cho.D.h.h . mai.n
Page 32 of 212
PDF/HTML Page 47 of 227
single page version
32
ba.NdhA hU.N, mai.n ba.NdhA nahI.n hU.N — vah sab Cho.Dkar a.ndar jA, a.ndra jA; nirvikalpa ho, nirvikalpa ho ..80..
jaise svabhAvase nirmal spha Tikame.n lAl-kAle phU lake sa.nyogase ra.ng dikhate hai.n tathApi vAstavame.n spha Tik ra.ngA nahI.n gayA hai, vaise hI svabhAvase nirmal AtmAme.n krodh-mAnAdi dikhAyI de.n tathApi vAstavame.n Atmadravya unase bhinna hai . vastusvabhAvame.n malinatA nahI.n hai . paramANu palaTakar varNa-ga.ndh-ras-sparshase rahit nahI.n hotA vaise hI vastusvabhAv nahI.n badalatA . yah to parase ekatva to.DnekI bAt hai . a.ntarame.n vAstavik pravesh kar to (parase) pR^ithaktA ho ..81..
‘mai.n to darpaNakI bhA.Nti atya.nt svachCha hU.N; vikalpake jAlase AtmA malin nahI.n hotA; mai.n to vikalpase bhinna, nirvikalpa Anandaghan hU.N; jyo.nkA tyo.n pavitra hU.N .’ — is prakAr apane svabhAvakI jAtiko pahichAn . tU vikalpase malin hokar — malinatA mAnakar bhramaNAme.n ThagA gayA hai; darpaNakI bhA.Nti jAtise
Page 33 of 212
PDF/HTML Page 48 of 227
single page version
bahinashrIke vachanAmR^it
to svachCha hI hai . nirmalatAke bha.nDArako pahichAn to ekake bAd ek nirmalatAkI paryAyo.nkA samUh pragaT hogA . a.ntarame.n j~nAn aur AnandAdikI nirmalatA hI bharI hai ..82..
a.ntarame.n AtmA ma.ngalasvarUp hai . AtmAkA Ashray karanese ma.ngalasvarUp paryAye.n pragaT ho.ngI . AtmA hI ma.ngal, uttam aur namaskAr karane yogya hai — is prakAr yathArtha pratIti kar aur usIkA dhyAn kar to ma.ngalatA eva.n uttamatA pragaT hogI ..83..
‘mai.n to udAsIn j~nAtA hU.N’ aisI nivR^itta dashAme.n hI shAnti hai . svaya.n apaneko jAne aur parakA akartA ho to mokShamArgakI dhArA pragaTe aur sAdhakadashAkA prArambha ho ..84..
shuddha dravya par draShTi denese samyagdarshan aur samyagj~nAn pragaT hote hai.n . ve na pragaTe.n tab tak aur bAdame.n bhI dev-shAstra-gurukI mahimA, svAdhyAy Adi ba. va. 3
Page 34 of 212
PDF/HTML Page 49 of 227
single page version
34
sAdhan hote hai.n . bAkI to, jo jisame.n ho usame.nse vah AtA hai, jo jisame.n na ho vah usame.nse nahI.n AtA . akhaNDa dravyake Ashrayase sab pragaT hotA hai . dev-guru mArga batalAte hai.n, parantu samyagdarshan koI de nahI.n detA ..85 ..
darpaName.n jab pratibimba pa.De usI kAl usakI nirmalatA hotI hai, vaise hI vibhAvapariNAmake samay hI tujhame.n nirmalatA bharI hai . terI draShTi chaitanyakI nirmalatAko na dekhakar vibhAvame.n tanmay ho jAtI hai, vah tanmayatA Cho.D.h.h de ..86..
‘mujhe parakI chintAkA kyA prayojan ? merA AtmA sadaiv akelA hai’ aisA j~nAnI jAnate hai.n . bhUmikAnusAr shubh bhAv Aye.n parantu a.ntarame.n ekAkIpanekI pratItirUp pariNati nira.ntar banI rahatI hai ..87..
mai.n to lep rahit chaitanyadev hU.N . chaitanyako janma
Page 35 of 212
PDF/HTML Page 50 of 227
single page version
bahinashrIke vachanAmR^it
nahI.n hai, maraN nahI.n hai . chaitanya to sadA chaitanya hI hai . navIn tattva pragaT ho to janma kahalAye . chaitanya to dravya-kShetra-kAl-bhAvase chAhe jaise udayame.n sadA nirlep — alipta hI hai . phi ra chintA kAhe kI ? mUl tattvame.n to kuCh praviShTa ho hI nahI.n sakatA ..88..
munirAjako ekadam svarUparamaNatA jAgR^it hai . svarUp kaisA hai ? j~nAn, AnandAdi guNo.nse nirmit hai . paryAyame.n samatAbhAv pragaT hai . shatru-mitrake vikalpa rahit hai; nirmAnatA hai; ‘deh jAy par mAyA hoy na romame.n’; sonA ho yA tinakA — dono.n samAn hai.n . chAhe jaise sa.nyog ho.n — anukUlatAme.n AkarShit nahI.n hote, pratikUlatAme.n khed nahI.n karate . jyo.n-jyo.n Age ba.Dhe tyo.n-tyo.n samarasabhAv visheSh pragaT hotA jAtA hai ..89..
sa.nsArakI anek abhilAShArUp kShudhAse duHkhit musAphi ra ! tU viShayo.nke liye kyo.n tarasatA hai ? vahA.N terI bhUkh shA.nt nahI.n hogI . a.ntarame.n amR^itaphalo.nkA
Page 36 of 212
PDF/HTML Page 51 of 227
single page version
36 ]
chaitanyavR^ikSha lagA hai use dekh to anek prakArake madhur phal eva.n ras tujhe prApta ho.nge, tU tR^ipta-tR^ipta ho jAyagA ..90..
ahA ! AtmA alaukik chaitanyachandra hai, jisakA avalokan karanese muniyo.nko vairAgya uChal pa.DtA hai . muni shItal-shItal chaitanyachandrako nihArate hue aghAte hI nahI.n, thakate hI nahI.n ..91..
rogamUrti sharIrake rog paudgalik hai.n, AtmAse sarvathA bhinna hai.n . sa.nsArarUpI rog AtmAkI paryAyame.n hai.n; ‘mai.n sahaj j~nAyakamUrti hU.N’ aisI chaitanyabhAvanA, yahI manan, yahI ma.nthan, aisI hI sthir pariNati karanese sa.nsArarogakA nAsh hotA hai ..92..
j~nAnIko draShTi dravyasAmAnya par hI sthir rahatI hai, bhedaj~nAnakI dhArA satat bahatI hai ..93..
Page 37 of 212
PDF/HTML Page 52 of 227
single page version
bahinashrIke vachanAmR^it
dhruvatattvame.n ekAgratAse hI nirmal paryAy pragaT hotI hai, vibhAvakA abhAv hotA hai ..94..
muni asa.ngarUpase AtmAkI sAdhanA karate hai.n, svarUpagupta ho gaye hai.n . prachur svasa.nvedan hI munikA bhAvali.ng hai ..95..
AtmA hI ek sAr hai, anya sab niHsAr hai . sab chintA Cho.Dkar ek AtmAkI hI chintA kar . kuCh bhI karake chaitanyasvarUp AtmAko paka.D.h.h; tabhI tU sa.nsArarUpI magarake mu.Nhame.nse ChUT sakegA ..96..
parapadArthako jAnanese j~nAname.n upAdhi nahI.n A jAtI . tIn kAl, tIn lokako jAnanese sarvaj~natA — j~nAnakI paripUrNatA siddha hotI hai . vItarAg ho jAy use j~nAnasvabhAvakI paripUrNatA pragaT hotI hai ..97..
Page 38 of 212
PDF/HTML Page 53 of 227
single page version
38 ]
draShTi eva.n j~nAn yathArtha kar . tU apaneko bhUl gayA hai . yadi batalAnevAle (guru) mile.n to tujhe unakI darakAr nahI.n hai . jIvako ruchi ho to guruvachano.nkA vichAr kare, svIkAr kare aur chaitanyako pahichAne ..98..
yah to pa.nkhIkA melA jaisA hai . ikaTThe hue hai.n ve sab alag ho jAya.Nge . AtmA ek shAshvat hai, anya sab adhruv hai; bikhar jAyagA . manuShya-jIvaname.n AtmakalyAN kar lenA yogya hai ..99..
‘mai.n anAdi-ana.nt mukta hU.N’ — is prakAr shuddha Atmadravya par draShTi denese shuddha paryAy pragaT hotI hai . ‘dravya to mukta hai, mukti kI paryAyako AnA ho to Aye’ is prakAr dravyake prati Alamban aur paryAyake prati upekShAvR^itti hone par svAbhAvik shuddha paryAy pragaT hotI hI hai ..100..
Page 39 of 212
PDF/HTML Page 54 of 227
single page version
bahinashrIke vachanAmR^it
samyagdraShTiko aisA niHsha.nk guN hotA hai ki chaudah brahmANDa ulaT jAya.N tathApi anubhavame.n sha.nkA nahI.n hotI ..101..
AtmA sarvotkR^iShTa hai, AshcharyakArI hai . jagatame.n usase U.NchI vastu nahI.n hai . use koI le jA nahI.n sakatA . jo ChUT jAtI hai vah to tuchCha vastu hai; use Cho.Dte hue tujhe Dar kyo.n lagatA hai ? ..102..
yadi vartamAname.n hI chaitanyame.n sampUrNarUpase sthir huA jA sakatA ho to dUsarA kuCh nahI.n chAhiye aisI bhAvanA samyagdraShTike hotI hai ..103..
‘mai.n shuddha hU.N’ aisA svIkAr karanese paryAyakI rachanA shuddha hI hotI hai . jaisI draShTi vaisI sR^iShTi ..104..
Page 40 of 212
PDF/HTML Page 55 of 227
single page version
40 ]
AtmAne to paramArthase trikAl ek j~nAyakapanekA hI vesh dhAraN kiyA huA hai . j~nAyak tattvako paramArthase koI paryAyavesh nahI.n hai, koI paryAy- apekShA nahI.n hai . AtmA ‘muni hai’ yA ‘kevalaj~nAnI hai’ yA ‘siddha hai’ aisI ek bhI paryAy-apekShA vAstavame.n j~nAyak padArthako nahI.n hai . j~nAyak to j~nAyak hI hai ..105..
chaitanyasvarUp AtmA terA apanA hai isaliye use prApta karanA sugam hai . parapadArtha parakA hai, apanA nahI.n hotA, apanA banAneme.n mAtra AkulatA hotI hai ..106..
shAshvat shuddhidhAm aisA jo balavAn Atmadravya, usakI draShTi pragaT huI to shuddha paryAy pragaT hotI hI hai . vikalpake bhedase shuddha paryAy pragaT nahI.n hotI . ekako grahaN kiyA usame.n sab A jAtA hai . draShTike sAth rahA huA samyagj~nAn vivek karatA hai ..107..
Page 41 of 212
PDF/HTML Page 56 of 227
single page version
bahinashrIke vachanAmR^it
jagatame.n aisI koI vastu nahI.n hai jo chaitanyase ba.Dhkar ho . tU is chaitanyame.n — AtmAme.n sthir ho, nivAs kar . AtmA divya j~nAnase, ana.nt guNo.nse samR^iddha hai . ahA ! chaitanyakI R^iddhi agAdh hai ..108..
AtmArUpI paramapavitra tIrtha hai usame.n snAn kar . AtmA pavitratAse bharapUr hai, usake a.ndar upayog lagA . AtmAke guNo.nme.n sarAbor ho jA . AtmatIrthame.n aisA snAn kar ki paryAy shuddha ho jAy aur malinatA dUr ho ..109..
param puruSh tere nikaT hone par bhI tUne dekhA nahI.n hai . draShTi bAharakI bAhar hI hai ..110..
paramAtmA sarvotkR^iShTa kahalAtA hai . tU svaya.n hI paramAtmA hai ..111..
Page 42 of 212
PDF/HTML Page 57 of 227
single page version
42 ]
sahaj tattva akhaNDit hai . chAhe jitanA kAl gayA, chAhe jitane vibhAv hue, tathApi param pAriNAmik bhAv jyo.nkA tyo.n akhaNDa rahA hai; koI guN a.nshataH bhI khaNDit nahI.n huA hai ..112..
muni ek-ek antarmuhUrtame.n svabhAvame.n DubakI lagAte hai.n . a.ntarame.n nivAsake liye mahal mil gayA hai, usake bAhar AnA achChA nahI.n lagatA . muni kisI prakArakA bojh nahI.n lete . andar jAye.n to anubhUti aur bAhar Aye.n to tattvachi.ntan Adi . sAdhakadashA itanI ba.Dh.h.h gaI hai ki dravyase to kR^itakR^itya hai.n hI parantu paryAyame.n bhI atyanta kR^itakR^itya ho gaye hai.n ..113..
jise bhagavAnakA prem ho vah bhagavAnako dekhatA rahatA hai, usI prakAr chaitanyadevakA premI chaitanya chaitanya hI karatA rahatA hai ..114..
Page 43 of 212
PDF/HTML Page 58 of 227
single page version
bahinashrIke vachanAmR^it
guNabhed par draShTi karanese vikalpa hI utpanna hotA hai, nirvikalpatA — samarasatA nahI.n hotI . ek chaitanyako sAmAnyarUpase grahaN kar; usame.n mukti kA mArga pragaT hogA . bhinna-bhinna grahaN karanese ashAnti utpanna hogI ..115..
chAhe jaise sa.nyogame.n AtmA apanI shAnti pragaT kar sakatA hai ..116..
nirAlamba chalanA vah vastukA svabhAv hai . tU kisIke Ashray binA chaitanyame.n chalA jA . AtmA sadA akelA hI hai, Ap svaya.nbhU hai . muniyo.nke manakI gati nirAlamba hai . samyagdarshan, j~nAn aur chAritrakI nirAlambI chAl pragaT huI use koI rokanevAlA nahI.n hai ..117..
jaisA kAraN de vaisA kArya hotA hai . bhavya jIvako niShkala.nk paramAtmAkA dhyAn karanese
Page 44 of 212
PDF/HTML Page 59 of 227
single page version
44 ]
mokShapadakI prApti hotI hai . shuddhAtmAkA dhyAn kare use shuddhatA prApta ho ..118..
gurukI vANIse jisakA hR^iday bi.ndh gayA hai aur jise AtmAkI lagan lagI hai, usakA chitta anyatra kahI.n nahI.n lagatA . use ek paramAtmA hI chAhiye, dUsarA kuCh nahI.n ..119..
pa.nch parameShThIkA dhyAn karatA hai, parantu TheTh talame.nse shAnti AnA chAhiye vah nahI.n AtI . anek phal- phU lo.nse manohar vR^ikShake samAn ana.ntaguNanidhi AtmA adbhut hai, usake Ashrayame.n ramanese sachchI shAnti pragaT hotI hai ..120..
AchAryadev karuNA karake jIvako jagAte hai.n : — jAg re ! bhAI, jAg . tujhe nidrAme.n dishA nahI.n sUjhatI . tU apanI bhUlase hI bhaTakA hai . tU svata.ntra dravya hai; bhUl karaneme.n bhI svata.ntra hai . tU paribhramaNake
Page 45 of 212
PDF/HTML Page 60 of 227
single page version
bahinashrIke vachanAmR^it
samay bhI shuddha padArtha rahA hai . yah koI mahimAvAn vastu tujhe batalA rahe hai.n . tU a.ndar gaharAIme.n utarakar dekh, asalI tattvako pahichAn . terA duHkh TalegA, tU param sukhI hogA ..121..
tU AtmAme.n jA to terA bhaTakanA miT jAyagA . jise AtmAme.n jAnA ho vah AtmAkA AdhAr letA hai ..122..
chaitanyarUpI AkAshakI ramyatA sadAkAl jayavanta hai . jagatake AkAshame.n chandramA aur tArAmaNDalakI ramyatA hotI hai, chaitanya-AkAshame.n anek guNo.nkI ramyatA hai . vah ramyatA koI aur hI prakArakI hai . svasa.nvedanapratyakSha j~nAn pragaT karanese vah ramyatA j~nAt hotI hai . svAnubhUtikI ramyatA bhI koI aur hI hai, anupam hai ..123..
shuddha AtmAkA svarUp batalAneme.n guruke anubhav-