Ashtprabhrut-Hindi (English transliteration). Introduction; Edition Information; Thanks and Our Request; Version History; Shree Kanjiswami; Publisher's Note; Shree Kundkund Acharya; Upodghat; Contents.

Next Page >


Combined PDF/HTML Page 1 of 21

 

Page -23 of 394
PDF/HTML Page 1 of 418
single page version

. bhagavAnashrIkundakunda–kahAnajainashAstramAlA, puShpa–124
shrImadbhagavatkundakundAchAryadev virachit
aShTaprAbhRutaShTapaAbhata
bhAShAvachanikAr
panDitavar shrI jayachandrajI chhAbaDA
jayapur (rAjasthAn)
bhAShA parivartanakartA
pt.. shrI mahendrakumArajI jain, kAvyatIrtha
madanaganj–kishanagaDh (rAjasthAn)
prakAshak
shrI digambar jain svAdhyAyamandir TrasTa,
sonagaDh (saurAShTra) pina 364250
prAptisthAna
shrI di. jain svAdhyAyamandir TrasTa,


Page -22 of 394
PDF/HTML Page 2 of 418
single page version

chhaThavIn AvRutti

bhAdon vadi 2, vi. san. 2052

2000 prati

82 vIn bahinashrI–shampAben–janmajayanti

kAompyUTar TAip seTinga

mudraka
smRuti AophaseT

arihant kAompyUTar grAphiksa sonagaDh–364250

sonagaDh–364250 phon 381

Page -21 of 394
PDF/HTML Page 3 of 418
single page version

param pUjya adhyAtmamUrti sadgurUdev shrI kAnajIsvAmI

Page -20 of 394
PDF/HTML Page 4 of 418
single page version

Thanks & Our Request

Shree AshtPahud (Hindi) has been typed into electronic form by Atmaarthis in India and USA whose motivation was to study this great shastra and in the process also make it available to the whole world. These Atmaarthis have no desire for recognition and have requested that their names are not mentioned. However, AtmaDharma.com wishes to thank these Atmaarthis for their efforts in making this shastra available to the whole world. Our request to you: beautiful work even more accurate. 2) Keep checking the version number of the on-line shastra so that if correctionshave been made you can replace your copy with the corrected one.




Version History
Version number Date
Changes
003
002
5 February 2009
Corrected typing errors
19 June 2007
Corrected:
a) Formatting errors in
various gathas.
b) Spelling errors
001
31 March 2007
First electronic version

Page -19 of 394
PDF/HTML Page 5 of 418
single page version

nama shrIparamAgamajinashrutebhya .
OM prakAshakIy nivedan

adhyAtmashrutadhar RuShIshvar shrImadbhagvatkundakundAchAryadev dvArA praNIt adhyAtma rachanAommen shrI samayasAr, shrI pravachanasAr, shrI panchAstikAyasangrah, shrI niyamasAr aur shrI aShTaprAbhRut– yah pAnch paramAgam pradhAn hain. darshanaprAbhRut, sUtraprAbhRut, bodhaprAbhRut, bhAv –prAbhRut, mokShaprAbhRut, lingaprAbhRut, aur shIlaprAbhRut– yah ATh prAbhRutonkA samuchchay nAm aShTaprAbhRut hai. shrI samayasArAdi pAnchon paramAgam hamAre TrasTa dvArA (Adya chAr paramAgam gujarAtI evan hindI bhAShAmen tathA pAnchavAn aShTaprAbhRut hindI bhAShAmen) anek bAr prakAshit ho chuke hain. shrI samayasArAdi chAron paramAgamonke saphal gujarAtI gadyapadyAnuvAdak, gahare Adarsha AtmArthI, panDitaratna shrI himmatalAl jeThAlAl shAh kRut aShTaprAbhRutake– ukta chAron paramAgamonke harigIt–padyAnuvAdonke samAn–mUlAnugAmI, bhAvavAhI evan sumadhur gujarAtI padyAnuvAd sah yah chhaThavAn sankaraN adhyAtmikavidyApremI jignAsuonke karakamalamen prastut karate hue hamen atIv anubhUt hotA hai. shrI kundakunda–adhyAtma–bhAratIke param bhakta, adhyAtmayugasraShTA, paramopakArI pUjya sadgurudev shrI kAnajIsvAmIne is aShTaprAbhRut paramAgam par anek bAr pravachanon dvArA usake gahan rahasyon kA udghATan kiyA hai. vAstavamen is shatAvdImen adhyAtmaruchi ke navayugakA prarvatanakar muumuukShu samAj par unhonnen asAdhAraN asIm upakAr kiyA hai. is bhautik viShayavilAsaprachur yugamen, bhAratavarSha evan videShommen bhI gnAn–vairAgyabhIne adhyAtmatattvake prachArakA prabal Andolan pravartamAn hai vah pUjya gurudevashrIke chamatkArI prabhAvanAyogakA hI suphal hai. adhyAtmatIrtha shrI suvarNapurI (sonagaDh) ke shrI mahAvIr–kundakunda digambarajain paramAgamamandiramen sangamaramar ke dhaval shilApaTon par utkIrNa aShTaprAbhRutakI mUl gAthAon ke AdhAr par is sanskaraNako taiyAr kiyA gayA hai. isamen madan ganj nivAsI pt. shrI mahendrakumArajI kAvyatIrtha dvArA, sahAranapurake seTh shrI jambukumArajI ke shAstrabhanDArase prApta paNDit shrI jayachandrajI chhAbaDAkRut bhAShAvachanikAkI hastalikhit pratike AdhAr se, jo bhAShaparirvatan kiyA gayA thA vah diyA gayA hai. evan padaTippaNamen AdaraNIy vidvadral shrI himmatalAl jeThAlAl shAh dvArA rachit gujarAtI padyAnuvAd–jo ki sonagaDhake shrI kahAnaguru– dharmaprabhAvanAdarshan (kundakunda–pravachanamaNDap) men dhaval sangamaramar–shilApaTon par utkIrNa ukta pAnchon paramAgamommen anatarbhUt hai–nAgarI lipimen diyA gayA hai.

is sanskaraNakA ‘prUph’ sanshodhan shrI maganalAlajI jain ne tathA kAompyUTar TAip–seTing ‘arihant kAompyUTar grAphiksa’, tathA mudraNakArya ‘smRuti AophaseT’, sonagaDhane kar diyA hai, tadartha un donon ke prati kRutagnatA vyakta karate hain.


Page -18 of 394
PDF/HTML Page 6 of 418
single page version

AtmArthI jIv ati bahumAn pUrvak sadgurugamase is paramAgamakA abhyAs karake usake gahan bhAvonkA AtmasAt karen aur shAstrake tAtparyabhUt vItarAgabhAvako prApta karen– yahI prashasta kAmanA. bhAdrapad kRuShNA 2, vi. san. 2052

sAhityaprakAshanasamiti

82 vIn bahinashrI–champAben–janmajayantI

shrI digambar jain svAdhyAyamandir TrasTa,
sonagaDh–364250
sorAShTra
(
)


Page -17 of 394
PDF/HTML Page 7 of 418
single page version



bhagavAn shrI kundakundAchAryadev vanamen tAD patrake Upar shAstra rachate hue .

Page -16 of 394
PDF/HTML Page 8 of 418
single page version

nama sadgurave .
upoddhAt

‘aShTaprAbhRut’–sanAtan digambar jain AmnAyake nirgrantha shramaNottam bhagavAn shrI kundakundAchAryadev dvArA praNIt darshanaprAbhRut, sUtraprAbhRut, bodhaprAbhRut, bhAv –prAbhRut, mokShaprAbhRut, lingaprAbhRut, aur shIlaprAbhRut–yah ATh prAbhRutonkA samUh–sansakaraN hai. shramaNabhagavanta RuShIshvar shrI kundakundAchAryadev vikram samvatke prArambhamen ho gaye hain. digambar jain paramparAmen bhagavAn kundakundAchAryadevakA sthAn sarvotkRuShTa hai.

mangalan bhagavAn vIro mangalan gautamo gaNI .
mangalan kundakundAryo jainadharmostu mangalan..

yah shlok pratyek digambar jain, shAstrAdhyayan prArambha karate samay, mangalAcharaN ke rUp men bolatA hai. yah suprasiddha ‘mangal’ kA shlok bhagavAn shrI kundakundAchAryadevakI asAdhAraN mahattA prasiddha karatA hai, kyonki usamen sarvagna bhagavAn shrI mahAvIr svAmI evan gaNadhar bhagavAn shrI gautamasvAmI ke pashchAt anantar hI, unakA mangal rUp men smaraN kiyA gayA hai. digambar jain sAdhu svayam ko bhagavAn kundakundAchAryadevakI paramparA ke kahalAne men apanA gaurav mAnate hain. bhagavAn kundakundAchAryadevake shAstra sAkShAt gaNadharadevake vachan tulya hI pramANabhUt mAne jAte hain. unake uttararvI granthakAr AchArya, muni evan viddhAn apane kisI kathan ko siddha karane ke liye kundakundAchAryadevake shAstronkA pramAN dete hain aur isaliye vah kathan nirvivAd ThaharatA hai. unake pashchAt likhe gaye granthommen unake shAstron men se bahut avataraN liye gaye hain. vi. san. 660 men hone vAle shrI devasenAchAryavar apane darshanasAr grantha men kahate hain ki –

jai paumaNandiNAh sImandharasAmidivvaNANeNa.
Na vibohai to samaNA kah sumaggan payANanti..

(mahA videhakShetrake vartamAn tIrthankaradev) shrI sImandharasvAmIke pAsase (samavasaraNamen jAkar) prApta hue divya gnAnase shrI padyanandinAthane (shrI kundakundAchAryadevane) yadi bodh na diyA hotA to munijan sachche mArga ko kaise jAnate? dUsarA ek ullekh ki jisamen kundakundAchAryadevako ‘kalikAlasarvagna’ kahA gayA hai, so is prakAr hai.–‘padyanandI, kundakundAchArya, vakragrIvAchArya, elAchArya evan gRidhrapichchhAchArya ye pAnch nAm se vibhUShit, chAr angul UnchAI par AkAsh men gaman kI jinake Ruddhi thI, pUrvavidehakShetra men jAkar jinhonne sImandharabhagavAnakI vandanA kI thI aur unake pAsase prApta hue shrRutagnAnase jinhonne bhAratavarShake bhavya jIvonko pratibodh kiyA hai aise jo shrI jinachandrasUrI bhaTTArakake paTTa ke AbharaNarUp kalikAlasarvagna (bhagavAn kundakundAchAryadev) unake dvArA rachit is ShaTprAbhRutagranthamen....mokShaprAbhRutakI TIkA samApta huI.’ bhagavAn kundakundAchAryadevakI mahattA sUchit karanevAle aise


Page -15 of 394
PDF/HTML Page 9 of 418
single page version

anekAnek ullekh 1jainasAhityamen upalabdha hain. isase suprasiddha hotA hai ki sanAtan digambar jain AmnAyamen kalikAlasarvagna bhagavAn kundakundAchAryadevakA sthAn advitIy hai. bhagavAn kundakundAchAryadev dvArA rachit anek shAstra hain, unamense katipay adhunA uplabdha hain. trilokanAth sarvagnadevake shrImukhase pravAhit shrutAmRut kI saritAmense bhare gaye ve amRutabhAjan abhI bhI anek AtmArthIyonko AtmajIvan samarpit karate hain. unake samayasAr, pravachanasAr aur panchAstikAy sangrah nAmak tIn uttamottam shAstra ‘prAbhRutatray’ kahe jAte hain. yah prAbhRutatray evan niyamasAr tathA aShTaprAbhRut–yah pAnch paramAgamon men hajAron shAstronkA sAr A jAtA hai. bhagavAn shrI kundakundAchAryadev ke pashchAt likhe gaye anek granthon ke bIj in paramAgamommen nihit hain aisA sUkShma dRuShTi se abhyAs karane par gnAt hotA hai. yah prakRut paramAgam ATh prAbhRutonkA samuchchay hone se vah ‘aShTaprAbhRut’ abhidhAn se suprasiddha hai. usamen pratyek prAbhRutakI gAthAsankhyA evan usakA viShayanirdesh nimna prakAr hai.– ‘darshanaprAbhRut’ men gAthA sankhyA 36 hain. ‘dharma kA mUl darshan (samyagdarshan) hai–’ ‘dansaNamUlo dhammo’–is rahasyagambhIr mahAsUtra se prArambha karake samyagdarshan kI param mahimA kA is prAbhRutashAstra men varNan kiyA gayA hai. ‘sUtraprAbhRut’ men 27 gAthA hain. is prAbhRut men, jinasUtrAnusAr AchAraN jIvako hit rUp hai aur jinasUtraviruddha AchAraN ahitarUp hai–yah sankShepamen batAyA gayA hai, tathA jinasUtrakathit munilingAdi tIn lingonkA sankShipta nirUpaN hai. ‘chAritrapAbhRut’ men 45 gAthA hain. usamen, samyaktvacharaNachAritra aur sanyamacharaNachAritra ke rUpamen chAritrakA varNan hai. sanyamacharaNakA deshasanyamacharaN aur sakalasanyamacharaN–is prakAr do bhedase varNan karate hue, shrAvakake bArah vrat aur munirAjake panchendriyasamvar, pAnch mahAvrat, pratyek mahAvratakI pAnch–pAnch bhAvanA, pAnch samiti ityAdikA nirdesh kiyA gayA hai. ‘bodhaprAbhRut’ men 62 gAthA hain. Ayatan, chaityagRuh, jinapratimA, darshan, jinabimba, jinamudrA, gnAn, dev, tIrtha, arhanta aur pravrajyA–in gyArah viShayonkA is prAbhRutamen sankShipta kathan hai. ‘bhAvashramaN hain so Ayatan hain, chaityagRuh hain, jinapratimA hain’–aise varNan visheShAtmak ek vishiShTa prakAr se AyatanAdi katipay viShayonkA isamen (jinokta) vishiShTa nirUpaN hai. jinopadiShTa pravrajyAkA samyak varNan 17 gAthAonke dvArA ati sundar kiyA gayA hai. ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––– ––– jAsake mukhAravindaten prakAsh bhAsavRunda, syAdavAd jain vain indu kundakundase. tAsake abhyAsaten vikAsh bhedagnAn hot, mUDh so lakhe nahIn kubuddhi kundakundase.. det hain ashIs shIs nAy indu chanda jAhi, moh–mAr–khaNDa mAratanD kundakundase. vishuddhibuddhivRuddhidA prasiddha Ruddhi siddhidA hue na, hain, na honhinge, munind kundakundase..

–kavivar vRundAvanadAsajI

Page -14 of 394
PDF/HTML Page 10 of 418
single page version

‘bhAvaprAbhRut’ men 165 gAthA hain. anAdikAlase chaturgatimen paribhramaN karate hue, jIv jo ananta dukh sahan kar rahA hai usakA hRudayasparshI varNan is prAbhRut men kiyA gayA hai; aur un dukhonse chhUTaneke liye shuddha bhAvarUp pariNaman kar bhAvalinggI muni dashA pragaT kiye binA anya koI upAy nahIn hai aisA vishadatAse varNan kiyA hai. usake liye (dukhon se chhUTane ke liye) shuddhabhAvashUnya dravyamunilingga akAryakArI hai yah spaShTatayA batAyA gayA hai. yah prAbhRut ati vairAgya prerak aur bhAvavAhI hai evan shuddhabhAv pragaT karane vAle samyak puruShArthake prati jIv ko sachet karane vAlA hai . ‘mokShaprAbhRut’ men 106 gAthA hain. is prAbhRut men mokShakA–paramAtmapadakA–ati sankShepamen nirdesh karake, pashchAt vah (–mokSha) prApta karanekA upAy kyA hai usakA varNan mukhyatayA kiyA gayA hai. svadravyarat jIv muktA hotA hai–yah, is prAbhRutakA kendravartI siddhAnta hai. ‘lingaprAbhRut’ men 22 gAthA hain. jo jIv munikA bAhyaling dhAraN karake ati bhraShTAchArIrUpase AcharaN karatA hai, usakA ati nikRuShTapanA evan nindyapanA is prAbhRut men batAyA hai. ‘shIlaprAbhRut’ men 40 gAthA hain. gnAn vinA (samyaggnAn vinA) jo kabhI nahIn hotA aise shIlake (–stshIlake) tatvagnAnagambhIr sumadhur guNagAn is prAbhRut men jinakathan anusAr gAye gaye hain. –is prakAr bhagavan shrI kundakundAchAryadev praNIt ‘aShTaprAbhRut’ paramAgamakA sankShipta viShay parichay hai. aho! jayavant varto ve sAtishayapratibhAsampanna bhagavAn shrI kundakundAchAryadev ki jinhonne mahAtattvonse bhare hue in paramAgamonkI asAdhAraN rachanA karake bhavya jIvon par mahAn upakAr kiyA hai. vastuta is kAl men yah paramAgam shAstra muumuukShu bhavya jIvon ko param AdhAr hain. aise duSham kAl men bhI aise adbhut ananya–sharaNabhUt shAstra–tIrthankar devake mukhAravindase vinirgat amRut–vidyamAn hain vah hamArA mahAn bhAgya hai. pUjya sadgurudev shrI kAnajIsvAmI ke shabdon men kahen to–

‘bhagavAn kundakundAchAryadev ke yah pAnchon hI paramAgam Agamon ke bhI Agam hain; lAkhon shAstronkA nichoD inamen bharA huA hai, jain shAsanakA yah stambha hai; sAdhakakI yah kAmadhenu hain, kalpavRukSha hain. chaudahapUrvonkA rahasya inamen samAviShTa hai. inakI pratyek gAthA chhaThaven–sAtaven guNasthAnamen jhUlate hue mahAmuni ke Atma anubhav men se nikalI huI hai. in paramAgamonke praNetA bhagavan shrI kundakundAchAryadev mahAvidehakShetramen sarvagna vItarAg shrI sImandhar– bhagavAnake samavasharaNamen gaye the aur ve vahAn ATh din rahen the so bAt yathAtath hai, akSharasha satya hai, pramANasiddha hai, usamen leshamAtra bhI shankAko sthAn nahIn hai. un paramopakArI AchAryabhagavAnake rache hue in paramAgamommen shrI tIrthankaradevake nirakShar UnkAr divyadhvanise nikalA huuA hI upadesh hai.’


Page -13 of 394
PDF/HTML Page 11 of 418
single page version

antamen, –yah aShTaprAbhRut paramAgam bhavya jIvonko jinadev dvArA prarUpit Atma shAntikA mArga batAtA hai. jab tak is paramAgamake param gambhIr aur sUkShma bhAv yathArthatayA hRudayagat na ho tab tak dinarAt vahI manthan, vahI puruShArtha kartavya hai. is paramAgam kA jo koI bhavya jIv Adar sah abhyAs karegA, shravaN karegA, paThan karegA, prasiddha karegA, vah avinAshI svarUpamay, anek prakArakI vichitratAvAle, keval ek gnAnAtmak bhAvako upalabdha kar agra padamen muktishrI kA varaN karegA.

(‘panch paramAgam’ ke upoddhAt se sankalita.)

vaishAkh shuklA 2, vi. san. 2052sAhityaprakAshanasamiti, 106 vIn kahAnaguru janmajayantIshrI di. jain svAdhyAyamandir TrasTa

sonagaDh–364250 (saurAShTra)
OM

Page -12 of 394
PDF/HTML Page 12 of 418
single page version

viShay–sUchI

viShay

pRuShTha
1. darshanapAhuD

bhAShAkAr kRut mangalAcharaN, deSh bhAShA likhane kI pratignA

1

bhAShA vachanikA banAnekA prayojan tathA laghutAke sAth pratignA va mangal

2

kundakundasvAmi kRut bhagavAn ko namaskAr, tathA darshanamArga likhane kI sUchanA

3

dharma kI jaD samyagdarshan hai, usake binA vandan kI pAtratA bhI nahIn

3

bhAShAvachanikA kRut darshan tathA dharmakA svarUp

4

darshan ke bhed tathA bhedonkA vivechan

5–6

darshan ke udbodhak chinha

7

samyaktvake ATh guN, aur ATh guNonkA prashamAdi chinhommen antarbhAv

9

sudev–guru tathA samyaktvake ATh ang

10–13

samyagdarshanake binA bAhya chAritra mokSha kA kAraN nahIn

14

samyaktvake binA gnAn tathA tap bhI kAryakArI nahIn

16

samyaktvake binA sarva hI niShphal hai tathA usake sadbhAvamen sarva hI saphal hai

16

karmaraj nAshak samyagdarshanakI shakti jal–pravAhake samAn hai

17

jo darshanAditrayamen bhraShTa hain ve kaise hain

17

bhraShTa puruSh hI Ap bhraShTa hokar dharmadhArakonke nindak hote hain

18

jo jinadarshanake bhraShTa hain ve mules hI bhraShTa hain aur ve siddhonko bhI prApta nahIn kar sakate

19

jinadarshan hI mokShamArgakA pradhAn sAdhak rUp mUl hai

19

darshan bhraShTa hokar bhI darshan dhArakonse apanI vinay chAhate hain ve durgatike pAtra hain

20

lajjAdike bhayase darshan bhraShTakA vinay kare vah bhI usIke samAn

bhraShTa
hain
21
(
)

darshanakI

matakI
mUrti kahAn par kaise hai
22
(
)
kalyAN akalyANakA nishchayAyak samyagdarshan hI hai
23
kalyAN akalyAN ke jAnane kA phal
23
jin vachan hI samyaktvake kAraN hone se dukh ke nAshak hain
24
jinAgamokta darshan
mat
ke bheShonkA varNan
25
(
)
samyagdRuShTikA lakShaN
25
nishchay vyavahAr bhedAtmak samyaktva kA svarUp
26
ratnatrayamen bhI mokShasopAnakI pratham shreNI
peDi
samyagdarshan hI hai ataev shreShTha ratna hai
(
)
tathA dhAraN karane yogya hai
27
visheSh na ho sake to jinokta padArtha shraddhAn hI karanA chAhiye kyonki vah jinokta
samyaktva hai
27
jo darshan, gnAn, chAritra, tap, vinay, in panchAtmakatArUp hain ve vandanA yogya hain tathA
guNadhArakonke guNAnuvAd rUp hain
28
yathAjAt digambar svarUpako dekhakar matsar bhAvase jo vinayAdi nahIn karatA hai vah
mithyAdRuShTi hai
29
vandan nahIn karane yogya kaun hai?
30
vandanA karane yogya kaun ?
31

Page -11 of 394
PDF/HTML Page 13 of 418
single page version

viShay

pRuShTha

mokShamen kAraN kyA hai?

33

guNommen uttarottar shreShThapanA

33

gnAnAdi guNachatuShkakI prApti men hI nissandeh jIv siddha hai

34

surAsuravandya amUlya ratna samyagdarshan hI he

34

samyakdarshan kA mahAtmya

35

sthAvar pratimA athavA keval gnAnastha avasthA

36

jangam pratimA athavA karma dehAdi nAshake anantar nivAraN prApti

37
2. sUtra pAhuD

sUtrastha pramANIkatA tathA upAdeyatA

39

bhavya

tva
phal prAptimen hI sUtra mArga kI upAdeyatA
40
(
)

deshabhAShAkAnirdiShTa anya granthAnusAr AchArya paramparA

40

dvAdashAng tathA ang bAhya shrut kA varNan

41–45

dRuShTAnt dvArA bhavanAshakasUtragnAnaprAptikA varNan

46

sUtrastha padArthonkA varNan aur usakA jAnanevAlA samyagdRuShTi

47

vyavahAr paramArtha bhedadvayarUp sUtrakA gnAtA malakA nAsh kar sukh ko pAtA hai

48

TIkA dvArA nishchay vyavahAr nayavarNit vyavahAr paramArthasUtra kA kathan

49–52

sUtrake artha va padase bhraShTa hai vah mithyAdRuShTi hai

52

hariharatulya bhI jo jin sUtrase vimukh hain usakI siddhi nahIn

53

utkRuShTa shaktidhArak sanghanAyak muni bhI yadi jinasUtrase vimukh hain to vah mithyAdRuShTi hI hai

54

jinasUtramen pratipAdit aisA mokShamArga anya amArga

54

sarvArambh parigrahase virakta huA jinasUtrakathit sanyamadhArak surAsurAdikar vandanIk hai

55

anek shaktisahit parIShahon se jItanevAle hI karmakA kShay tathA nirjarA karate hain ve vandan karane yogya hain

56

ichchhAkAr karane yogya kaun?

56

ichchhAkAr yogya shrAvakakA svarUp

57

anya anek dharmAcharaN honepar bhI ichchhAkArake arthase agna hai usako bhI siddhi nahIn

57

ichchhAkAr viShayak dRuDh upadesh

58

jinasUtrake jAnanevAle muniyonkA varNan

58

yathAjAtarUpatAmen alpaparigrah grahaNase bhI kyA doSh hotA hai usakA kathan

59

jinasUtrokta muni avasthA parigrah rahit hI hai parigrahasattA men nindya hai

61

pratham veSh muni kA hai tathA jin pravachan men aise muni vandanA yogya hain

62

dUsarA utkRuShTa veSh shrAvakakA hai

62

tIsarA veSh strIkA hai

63

vastra dhArakon ke mokSha nahIn, chAhe vah tIrthankar bhI kyon na ho, mokSha nagna [digambar] avasthA men hI hai

64

striyonke nagna digambar dIkShA ke avarodhak kAraN

64

Page -10 of 394
PDF/HTML Page 14 of 418
single page version

viShay

pRuShTha

striyonke dhyAn kI siddhi bhI nahIn

65

jin sUtrokta mArgAnugAmI grAhyapadArthon men se bhI alpa pramAN grahaN karate hain tathA jo sarva ichchhAonse rahit hain ve sarva dukh rahit hain

66
3. chAritrapAhuD

namaskRuti tathA chAritra pAhuD likhane kI pratignA

68

samyagdarshanAditrayakA artha

70

gnAnAdibhAvatrayakI shuddhike artha do prakAr kA chAritra

70

chAritrake samyaktva–charaN sanyam–charaN bhed

71

samyaktva–charaN ke shankAdimalon ke tyAg nimitta upadesh

71

aShTa angonke nAm

74

nishankit Adi aShTaguNavishuddha jinasamyaktvakA AcharaN samyaktva charaN chAritra hai aur vah mokSha ke sthAn ke liye hai

75

samyaktvacharaN chAritrase bhraShTa sanyam charaNadhArI bhI mokShako nahIn prApta karatA

76

samyaktvacharaN ke chihna

76

samyaktva tyAg ke chihna tathA kudarshanonke nAm

78

utsAh bhAvanAdi hone par samyaktvakA tyAg nahIn ho sakatA hai

79

mithyAtvAditray tyAgane kA upadesh

79

mithyAmArga men pravartAnevAle doSh

80

chAritra doSh ko mArjan karane vAle guN

81

moh rahit darshanAditray mokShake kAraN hain

82

sankShepatAse samyaktvakA mahAtmya, guNashreNI nirjarA samyaktvacharaN chAritra

83

sanyam charaN ke bhed aur bhedon kA sankShepatA se varNan

84

sAgArasanyam charaNake 11 sthAn arthAt gyArah pratimA

84

sAgAr sanyam charaN kA kathan

84

panch aNuvratakA svarUp

86

tIn guNavratakA svarUp

87

shikShAvrat ke chAr bhed

88

yatidharmapratipAdanakI pratignA

88

yatidharma kI sAmagrI

89

panchendriyasamvaraNakA svarUp

89

pAnch vraton kA svarUp

90

panchavratonko mahAvrat sangnA kis kAraN se hai

90

ahinsAvrat kI pAnch bhAvanA

91

satyavrat kI pAnch bhAvanA

92

achauryavrat kI bhAvanA

92

brahmacharya kI bhAvanA

93

aparigrah mahAvrat kI pAnch bhAvanA

94

Page -9 of 394
PDF/HTML Page 15 of 418
single page version

viShay

pRuShTha

sanyamashuddhikI kAraN panch samiti

94

gnAnakA lakShaN tathA AtmA hI gnAn svarUp hai

95

mokShamArgasvarUp gnAnI kA lakShaN

96

paramashraddhApUrvak ratnatrayakA gnAtA hI mokShakA bhAgI hai

96

nishchay chAritrarUp gnAnake dhArak siddha hote hain

97

iShTa–aniShTake sAdhak guNadoShakA gnAn gnAnase hI hotA hai samyaggnAn sahit chAritrakA dhArak shIghra hI anupam sukhako prApta hotA hai

98

sankShepatA se chAritrakA kathan

99

chAritra pAhuDakI bhAvanA kA phal tathA bhAvanA kA upadesh

99
4. bodhapAhuD

AchAryakI stuti aur grantha karane kI pratignA

101

Ayatan Adi 11 sthalonke nAm

102

AyatanatrayakA lakShaN

103

TIkAkArakRut AyatanakA artha tathA inase viparIt anyamat–svIkRutakA niShedh

104

chaityagRuhakA kathan

105

jangamathAvar rUp jinapratimAkA nirUpaN

107

darshanakA svarUp

109

jinabimbakA nirUpaN

111

jinamudrAkA svarUp

112

gnAnakA nirUpaN

113

dRuShTAnta dvArA gnAnakA dRuDhIkaraN

114

vinayasanyuktagnAnIke mokSha kI prApti hotI hai

114

matignAnAdi dvArA mokShalakShya siddhimen bAN Adi dRuShTAntakA kathan

115

devakA svarUp

116

dharma, dIkShA aur devakA svarUp

116

tIrthakA svarUp

117

arahantakA svarUp

118

nAmakI pradhAnatAse guNon dvArA arahantakA kathan

120

doShonke abhAv dvArA gnAnamUrti arahantakA kathan

121

guNasthAnAdi panch prakArase arahantakI sthApanA panch prakAr hai

122

guNasthAnasthApanAse arahantakA nirUpaN

122

mArgaNA dvArA arahantakA nirUpaN

123

paryAptidvArA arahantakA kathan

124

prANon dvArA arahantakA kathan

125

jIv sthAn dvArA arahantakA nirUpaN

125

dravyakI pradhAnatAse arahantakA nirUpaN

126

bhAvakI pradhAnatA se arahantakA nirUpaN

127

viShay

pRuShTha

Page -8 of 394
PDF/HTML Page 16 of 418
single page version

arahant ke bhAvakA visheSh vivechan

128

pravajyA

dIkShA

kaise sthAn par nirvAhit hotI hai tathA usakA dhArak pAtra kaisA hotA

(
)

hai?

131

samyaktva sahit chAritra dhArak strI shuddha hai pAp rahit hai

65

dIkShAkA antarang svarUp tathA dIkShA viShay visheSh kathan

132–136

dikShA kA bAhyasvarUp, tathA visheSh kathan

136

pravajyAkA sankShipta kathan

137–142

bodhapAhuD

ShaTjIvahitakar
kA sankShipta kathan
142
(
)

sarvagna praNIt tathA pUrvAchAryaparamparAgat–arthakA pratipAdan

142–146

bhadrabAhushrutakevalIke shiShyane kiyA hai aisA kathan

146

shrutakevalI bhadrabAhukI stuti

147
5. bhAvapAhuD

jinasiddhasAdhuvandan tathA bhAvapAhuD kahane kI sUchanA

149

dravyabhAvarUpalingamen guN doShonkA utpAdak bhAvaling hI paramArtha hai

150

bAhyaparigrahakA tyAg bhI antarang parigrahake tyAgamen hI saphal hai

152

karoDon bhav tap karane par bhI bhAvake binA siddhi nahIn

152

bhAvake binA

ashuddha pariNatimen
bAhya tyAg kAryakArI nahIn
153
(
)

mokShamArga men pradhAnabhAv hI hai, anya anek ling dhArane se siddhi nahI

154

anAdi kAl se anantAnant sansAr men bhAvarahit bAhyaling anantabAr chhoDe tathA grahaN kiye hain

154

bhAvake binA sAnsArik anek dukhonko prApta huA hai, isaliye jinokta bhAvanA kI bhAvanA karo

155

narakagati ke dukhonkA varNan

155

tiryanch gati ke dukhonkA varNan

156

manuShya gati ke dukhonkA varNan

157

dechagati ke dukhonkA varNan

157

dravyalingI kandarpI Adi pAnch ashubh bhAvanAke nimittase nIch dev hotA hai

158

kubhAvanArUp bhAv kAraNonse anekabAr anantakAl pArshvastha bhAvanA bhAkar dukhI huA

159

hIn dev hokar maharddhik devonkI vibhUti dekhakar mAnasik dukh huA

159

madamatta ashubhabhAvanAyukta anek bAr kudev huA

160

garbhajanya dukhonkA varNan

161

janma dhAraNakar anantAnant bAr itanI mAtAonkA dUdh pIyA ki jisakI tulanA samudra jal se bhI adhik hai

161

anantabAr maraN se mAtAonke ashruonkI tulanA samudra jal se adhik hai

162

anant janma ke nakh tathA keshonkI rAshi bhI merU se adhik hai

162

jal thal Adi anek tIn bhuvanake sthAnommen bahut bAr nivAs kiyA

163

jagatake samasta pudgalonko anantabAr bhogA to bhI tRupti nahIn huI

163

Page -7 of 394
PDF/HTML Page 17 of 418
single page version

viShay

pRuShTha

tIn bhuvan sambandhI samasta jal piyA to bhI pyAs shAnt na huI

164

anant bhav sAgaramen anek sharIr dhAraN kiye jinakA ki pramAN bhI nahIn

164

viShAdi dvArA maraN kar anekabAr apamRutyujanya tIvra dukh pAye

165

nigod ke dukhonkA varNan

166

kShudra bhavonkA kathan

167

ratnatray dhAraN karanekA upadesh

168

ratnatrayakA sAmAnya lakShaN

168

janmamaraN nAshak sumaraN kA upadesh

169

TIkAkar varNit 17 sumaraNonse bhed tathA sarva lakShaN

169–172

dravya shramaN kA trilokI men aisA koI bhI paramANumAtra kShetra nahIn jahAn kI janma maraN ko prApta nahIn huA. bhAvaling ke binA bAhya jinaling prAptimen bhI anantakAl dukh sahe

172

pudgalakI pradhAnatAse bhramaN

174

kShetrakI pradhAnatAse bhramaN aur sharIrake rAg pramANakI apekShAse dukhakA varNan

174

apavitra garbha–nivAsakI apekShA dukh kA varNan

176

bAlya avasthA sambandhI varNan

177

sharIrasambandhI ashutvikA vichAr

177

kuTumbase chhUTanA vAstavik chhUTanA nahIn, kintu bhAvase chhUTanA hI vAstavik chhUTanA hai

178

muni bAhubalIjI ke samAn bhAvashuddhike binA bahut kAl paryant siddhi nahIn huI

179

muni pingalakA udAharaN tathA TIkAkAr varNit kathA

179

vashiShTa munikA udAharaN aur kathA

181

bhAvake binA chaurAsI yoniyommen bhramaN

182

bAhu munikA dRuShTAnt aur kathA

184

dvIpAyan munikA udAharaN aur kathA

185

bhAvashuddhikI siddhimen shivakumAr munikA dRuShTAnt tathA kathA

186

bhAvashuddhi binA vidvattA bhI kAryakArI nahIn usamen udAharaN abhavyasen muni

187

vidvattA binA bhI bhAvashuddhi kAryakAriNI hai usakA dRuShTAnt shivabhUtI tathA shivabhUtIkI kathA

187

nagnatvakI sArthakatA bhAvase hI hai

188

bhAvake binA korA nagnatva kAryakArI nahIn

189

bhAvaling kA lakShaN

189

bhAvalingI ke pariNAmonkA varNan

190

mokShakI ichchhAmen bhAvashuddha AtmA kA chintavan

192

Atma–chintavan bhI nijabhAv sahit kAryakArI hai

192

sarvagna pratipAdit jIvakA svarUp

993

jisane jIvakA astitva angIkAr kiyA hai usIke siddhi hai

194

jIvakA svarUp vachanagamya na honepar bhI anubhavagamya hai

194

panchaprakAr gnAnabhI bhAvanAkA phal hai

195

Page -6 of 394
PDF/HTML Page 18 of 418
single page version

viShay

pRuShTha

bhAv binA paThan shravaN kAryakArI nahIn

196

bAhya nagnapane se hI siddhi ho, to tiryanch Adi sabhI nagna hain

196

bhAv binA keval nagnapanA niShphal hI hai

197

pAp malin korA nagna muni apayash kA hI pAtra hai

198

bhAvalingI honekA upadesh

198

bhAvarahit korA nagna muni nirguN niShphal

199

jinokta samAdhi bodhI dravyalingI ke nahIn

199

bhAvaling dhAraN kar dravyaling dhAraN karanA hI mArga hai

200

shuddhabhAv mokShakA kAraN ashuddhabhAv sansAr kA kAraN

201

bhAvake phalakA mahAtmya

201

bhAvonke bhed aur unake lakShaN

202

jinashAsan kA mahAtmya

203

darshanavishuddhi Adi bhAvashuddhi tIrthankar prakRiti ke bhI kAraN hain

203

vishuddhi nimitta AcharaNakA upadesh

204

jinaling kA svarUp

205

jinadharma kI mahimA

206

pravRutti nivRuttirUp dharmakA kathan, puNya dharma nahIn hai, dharma kyA hai?

207

puNya pradhAnatAkar bhogakA nimitta hai. karmakShay kA nahIn

208

mokShakA kAraN AtmIk svabhAvarUp dharma hI hai

208

AtmIk shuddha pariNati ke binA anya samasta puNya pariNati siddhi se rahit hain

209

AtmasvarUpakA shraddhAn tathA gnAn mokShakA sAdhak hai aisA upadesh

209

bAhya hinsAdi kriyA binA sirpha ashuddha bhAv bhI saptam narak kA kAraN hai usamen udAharaN–tandul matsyakI kathA

210

bhAv binA bAhya parigrahakA tyAg niShphal hai

211

bhAv shuddhi nimittak upadesh

212

bhAv shuddhikA phal

213

bhAv shuddhike nimitta pariShahon ke jItane kA upadesh

214

parIShah vijetA upasargon se vichalit nahIn hotA usamen dRuShTAnt

214

bhAvashuddhi nimitta bhAvanAon kA upadesh

215

bhAvashuddhi men gnAnAbhyAs kA upadesh

216

bhAvashuddhike nimitta brahmacharya ke ArambhakA kathan

216

bhAvasahit chAr ArAdhanAko prApta karatA hai, bhAvasahit sansAr men bhramaN karatA hai

217

bhAv tathA dravyake phal kA visheSh

218

ashuddha bhAv se hI doSh duShit AhAr kiyA, phir usI se durgatike dukh sahe

218

sachitta tyAg kA upadesh

219

panchaprakAr vinay pAlan kA upadesh

220

vaiyAvRutya kA upadesh

221

Page -5 of 394
PDF/HTML Page 19 of 418
single page version

viShay

pRuShTha

lage hue doShonko guruke sanmukh prakAshit karane kA upadesh

222

kShamA kA upadesh

222

kShamAkA phal

223

kShamA ke dvArA pUrva sanchit krodhake nAshakA upadesh

224

dIkShAkAl Adi kI bhAvanA kA upadesh

224

bhAvashuddhipUrvak hI chAr prakAr kA bAhya ling kAryakArI hai

225

bhAv binA AhArAdi chAr sangnAke paravash hokar anAdikAl sansAr bhramaN hotA hai

226

bhAvashuddhipUrvak bAhya uttar guNonkI pravRuttikA upadesh

226

tattva kI bhAvanA kA upadesh

227

tattva bhAvanA binA mokSha nahIn

229

pApapuNyarUp bandh tathA mokShakA kAraN bhAv hI hai

230

pAp bandh ke kAraNon kA kathan

230

puNya bandh ke kAraNon kA kathan

231

bhAvanA sAmAnyakA kathan

232

uttar bhed sahit shIlavrat bhAnekA upadesh

233

TIkAkar dvArA varNit shIlake aThArah hajAr bhed tathA chaurAsIlAkh uttar guNon kA varNan, guNasthAnon kI paripATI

233–236

dharmadhyAn shukladhyAnake dhAraN tathA Arttaraudrake tyAg kA upadesh

236

bhavanAshak dhyAn bhAvashramaN ke hI hai

237

dhyAn sthiti men dRuShTAnt

238

panchaguruke dhyAvane kA upadesh

238

gnAnapUrvak bhAvanA mokShakA kAraN

239

bhAvalingI ke sansAr paribhramaN kA abhAv hotA hai

240

bhAv dhAraN karanekA upadesh tathA bhAvalingI uttamottam pad tathA uttamottam sukh ko prApta karatA hai

241

bhAvashramaN ko namaskAr

242

devAdi Ruddhi bhI bhAvashramaN ko mohit nahIn karatIn to phir anya sansAr ke sukh kyA mohit kar sakate hain

242

jab tak jarArogAdi kA AkramaN na ho tab tak AtmakalyAN karo

244

ahinsA dharmakA upadesh

244

chAr prakAr ke mithyAtviyonke bhedonkA varNan

246

abhavya viShayak kathan

248

mithyAtva durgati kA nimitta hai

250

tIn sau traisaTh prakArake pAkhanDiyonke mat ko chhuDAnekA aur jinamat men pravRutta karane kA upadesh hai

251

samyagdarshanake binA jIv chalate hue murde ke samAn hai, apUjya hai

252

samyaktva kI utkRuShTatA

252

Page -4 of 394
PDF/HTML Page 20 of 418
single page version

viShay

pRuShTha

samyagdarshan sahit ling kI prashansA

253

darshan ratnake dhAraN karane kA Adesh

254

asAdhAraN dharmon dvArA jIvakA visheSh varNan

254–256

jinabhAvanA–pariNat jIv ghAtikarmakA nAsh karatA hai

256

ghAtikarma kA nAsh anant chatuShTay kA kAraN hai

257

karma rahit AtmA hI paramAtmA hai, usake kuchh ek nAm

258

devase uttam bodhi kI prArthanA

259

jo bhakti bhAvase arahantako namaskAr karate hain ve shIghra hI sansAr belikA nAsh karate hain

260

jalasthit kamalapatrake samAn samyagdRuShTi viShayakaShAyon se alipta hain

260

bhAvalingI vishiShTa dravyalingI muni korA dravya lingI hai aur shrAvak se bhI nIchA hai

261

dhIr vIr kaun?

262

dhanya kaun?

262

muni mahimA kA varNan

263

muni sAmarthya kA varNan

263

mUlottar–guN–sahit muni jinamat AkAshamen tArAgaN sahit pUrNa chandra samAn hai

264

vishuddha bhAv ke dhArak hI tIrthankar chakrI Adi ke pad tathA sukh prApta karate hain

265

vishuddha bhAv dhArak hI mokSha sukh ko prApta hote hain

265

shuddhabhAv nimitta AchArya kRut siddha parameShThI kI prArthanA

266

chAr puruShArtha tathA anya vyApAr sarva bhAv men hI paristhiti hain, aisA sankShipta varNan

267

bhAv prAbhRut ke paDhane sunane manan karane se mokSha kI prApti hotI hai aisA upadesh tathA pt.. jayachandajI kRut grantha kA desh bhAShA men sAr

267–270
6. mokShapAhuD

mangal nimitta dev ko namaskAr

271

dev namaskRuti pUrvak mokSha pAhuD likhane kI pratignA

272

paramAtmA ke gnAtA yogI ko mokSha prApti

272

AtmA ke tIn bhed

273

AtmatrayakA svarUp

274

paramAtmAkA visheSh svarUp

274

bahirAtmA ko chhoDakar paramAtmA ko dhyAne kA upadesh

275

bahirAtmA kA visheSh kathan

276

mokSha kI prApti kisake hai

278

bandhamokShake kAraN kA kathan

279

kaisA huA muni karma kA nAsh karatA hai

279

kaisA huA karma kA bandh karatA hai

280

sugati aur durgati ke kAraN

281

paradravya kA kathan

281

svadravyakA kathan

282