Shastra Swadhyay-Gujarati (simplified iso15919 transliteration). 2. navpadArthpuravk mokshmArg prapanch varNan; NiyamsAr; 1. jiv adhikAr; 2. ajiv adhikAr; 3. shuddhbhav adhikAr.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 5 of 12

 

Page 69 of 214
PDF/HTML Page 81 of 226
single page version

background image
e rīt sat-vyay ne asat-utpād hoy na jīvane;
suranarapramukh gatināmano hadayukta kāḷ ja hoy chhe. 19.
gnānāvaraṇ ityādi bhāvo jīv sah anubaddha chhe;
teno karīne nāsh, pāme jīv siddhi apūrvane. 20.
guṇaparyaye sanyukta jīv sansaraṇ karato e rīte
udbhav, vilay, vaḷī bhāv-vilay, abhāv-udbhavane kare. 21.
jīvadravya, pudgalakāy, nabh ne astikāyo sheṣh be
aṇakr̥utak chhe, astitvamay chhe, lokakāraṇabhūt chhe. 22.
sattāsvabhāvī jīv ne pudgal taṇā pariṇamanathī
chhe siddhi jenī, kāḷ te bhākhyo jiṇande niyamathī. 23.
rasavarṇapañchak, sparsha-aṣhṭak, gandhayugal vihīn chhe,
chhe mūrtihīn, agurulaghuk chhe, kāḷ vartanaliṅg chhe. 24.
je samay, nimiṣh, kaḷā, ghaḍī, dinarāt, mās, r̥̄utu ane
je ayan ne varṣhādi chhe, te kāḷ par-āyatta chhe. 25.
‘chir’ ‘shīghra’ nahi mātrā vinā, mātrā nahīn pudgal vinā,
te kāraṇe par-āshraye utpanna bhākhyo kāḷ ā. 26.
chhe jīv, chetayitā, prabhu, upayogachihna, amūrta chhe,
kartā ane bhoktā, sharīrapramāṇ, karme yukta chhe. 27.
sau karmamaḷathī mukta ātmā pāmīne lokāgrane,
sarvagnadarshī te anant anindri sukhane anubhave. 28.
svayamev chetak sarvagnānī-sarvadarshī thāy chhe,
ne nij amūrta anant avyābādh sukhane anubhave. 29.

Page 70 of 214
PDF/HTML Page 82 of 226
single page version

background image
je chār prāṇe jīvato pūrve, jīve chhe, jīvashe,
te jīv chhe; ne prāṇ indriy-āyu-baḷ-uchchhvās chhe. 30.
je agurulaghuk anant te-rūp sarva jīvo pariṇame;
saunā pradesh asaṅkhya; katipay lokavyāpī hoy chhe; 31.
avyāpī chhe katipay; vaḷī nirdoṣh siddha jīvo ghaṇā;
mithyātva-yog-kaṣhāyayut sansārī jīv bahu jāṇavā. 32.
jyam dūdhamān sthit padmarāgamaṇi prakāshe dūdhane,
tyam dehamān sthit dehī dehapramāṇ vyāpakatā lahe. 33.
tan tan dhare jīv, tan mahīn aikyastha paṇ nahi ek chhe,
jīv vividh adhyavasāyayut, rajamaḷamalin thaīne bhame. 34.
jīvatva nahi ne sarvathā tadabhāv paṇ nahi jemane,
te siddha chheje dehavirahit vachanaviṣhayātīt chhe. 35.
ūpaje nahīn ko kāraṇe te siddha tethī na kārya chhe,
upajāvatā nathī kāī paṇ tethī na kāraṇ paṇ ṭhare. 36.
sadbhāv jo nahi hoy to dhruv, nāsh, bhavya, abhavya ne
vignān, aṇavignān, shūnya, ashūnyae kāī nav ghaṭe. 37.
traṇavidh chetakabhāvathī ko jīvarāshi ‘kārya’ne,
ko jīvarāshi ‘karmaphaḷ’ne, koī chete ‘gnān’ne. 38.
vede karamaphaḷ sthāvaro, tras kāryayut phaḷ anubhave,
prāṇitvathī atikrānt je te jīv vede gnānane. 39.
chhe gnān ne darshan sahit upayog yugal prakārano;
jīvadravyane te sarva kāḷ ananyarūpe jāṇavo. 40.

Page 71 of 214
PDF/HTML Page 83 of 226
single page version

background image
mati, shrut, avadhi, manaḥ, kevaḷpāñch bhedo gnānanā;
kumati, kushrut, vibhaṅgtraṇ paṇ gnān sāthe joḍavān. 41.
darshan taṇā chakṣhu-achakṣhurūp, avadhirūp ne
niḥsīmaviṣhay anidhan kevaḷarūp bhed kahel chhe. 42.
chhe gnānathī nahi bhinna gnānī, gnān toy anek chhe;
te kāraṇe to vishvarūp kahyun daravane gnānīe. 43.
jo dravya guṇathī anya ne guṇ anya māno dravyathī,
to thāy dravya-anantatā vā thāy nāsti dravyanī. 44.
guṇ-dravyane avibhaktarūp ananyatā budhamānya chhe;
paṇ tyān vibhakta ananyatā vā anyatā nahi mānya chhe. 45.
vyapadesh ne sansthān, saṅkhyā, viṣhay bahu ye hoy chhe;
te temanā anyatva tem ananyatāmān paṇ ghaṭe. 46.
dhanathī ‘dhanī’ ne gnānathī ‘gnānī’dvidhā vyapadesh chhe,
te rīt tattvagno kahe ekatva tem pr̥uthaktvane. 47.
jo hoy arthāntarapaṇun anyonya gnānī-gnānane,
banne achetanatā lahejinadevane nahi mānya je. 48.
re! jīv gnānavibhinna nahi samavāyathī gnānī bane;
‘agnānī’ evun vachan te ekatvanī siddhi kare. 49.
samavartitā samavāy chhe, apr̥uthaktva te, ayutatva te;
te kāraṇe bhākhī ayutasiddhi guṇo ne dravyane. 50.
paramāṇumān prarūpit varaṇ, ras, gandh, tem ja sparsha je,
aṇuthī abhinna rahī visheṣh vaḍe prakāshe bhedane; 51.

Page 72 of 214
PDF/HTML Page 84 of 226
single page version

background image
tyam gnānadarshan jīvaniyat ananya rahīne jīvathī,
anyatvanā kartā bane vyapadeshathīna svabhāvathī. 52.
jīvo anādi-anant, sānt, anant chhe jīvabhāvathī,
sadbhāvathī nahi ant hoy; pradhānatā guṇ pāñchathī. 53.
e rīt sat-vyay ne asat-utpād jīvane hoy chhe,
bhākhyun jine, je pūrva-apar viruddha paṇ aviruddha chhe. 54.
tiryañch-nārak-dev-mānav nāmanī chhe prakr̥iti je,
te vyay kare sat bhāvano, utpād asat taṇo kare. 55.
pariṇām, uday, kṣhayopasham, upasham, kṣhaye sanyukta je,
te pāñch jīvaguṇ jāṇavā; bahu bhedamān vistīrṇa chhe. 56.
pudgalakaramane vedatān ātmā kare je bhāvane,
te bhāvano te jīv chhe kartākahyun jinashāsane. 57.
pudgalakaram viṇ jīvane upasham, uday, kṣhāyik ane
kṣhāyopashamik na hoy, tethī karmakr̥ut e bhāv chhe. 58.
jo bhāvakartā karma, to shun karmakartā jīv chhe?
jīv to kadī karato nathī nij bhāv viṇ kāī anyane. 59.
re! bhāv karmanimitta chhe ne karma bhāvanimitta chhe,
anyonya nahi kartā khare; kartā vinā nahi thāy chhe. 60.
nij bhāv karato ātamā kartā khare nij bhāvano,
kartā na pudgalakarmano;upadesh jinano jāṇavo. 61.
re! karma āpasvabhāvathī nij karmaparyayane kare,
ātmāy karmasvabhāvarūp nij bhāvathī nijane kare. 62.

Page 73 of 214
PDF/HTML Page 85 of 226
single page version

background image
jo karma karma kare ane ātmā kare bas ātmane,
kyam karma phaḷ de jīvane ? kyam jīv te phaḷ bhogave? 63.
avagāḍh gāḍh bharel chhe sarvatra pudgalakāyathī
ā lok bādar-sūkṣhmathī, vidhavidh anantānantathī. 64.
ātmā kare nij bhāv jyān, tyān pudgalo nij bhāvathī
karmatvarūpe pariṇame anyonya-avagāhit thaī. 65.
jyam skandharachanā bahuvidhā dekhāy chhe pudgal taṇī
parathī akr̥ut, te rīt jāṇo vividhatā karmo taṇī. 66.
jīv-pudgalo anyonyamān avagāh grahīne baddha chhe;
kāḷe viyog lahe tadā sukhaduḥkh āpebhogave. 67.
tethī karam, jīvabhāvathī sanyukta, kartā jāṇavun;
bhoktāpaṇun to jīvane chetakapaṇe tatphaḷ taṇun. 68.
kartā ane bhoktā thato e rīt nij karmo vaḍe
jīv mohathī āchchhanna sānt anant sansāre bhame. 69.
jinavachanathī lahī mārga je, upashāntakṣhīṇamohī bane,
gnānānumārga viṣhe chare, te dhīr shivapurane vare. 70.
ek ja mahātmā te dvibhed ane trilakṣhaṇ ukta chhe,
chaubhramaṇayut, pañchāgraguṇaparadhān jīv kahel chhe; 71.
upayogī ṣhaṭ-apakramasahit chhe, saptabhaṅgīsattva chhe,
jīv aṣhṭa-āshray, nav-arath, dashasthānagat bhākhel chhe. 72.
prakr̥iti-sthiti-paradesh-anubhavabandhathī parimuktane
gati hoy ūñche; sheṣhane vidishā tajī gati hoy chhe. 73.

Page 74 of 214
PDF/HTML Page 86 of 226
single page version

background image
jaḍarūp pudgalakāy kerā chār bhedo jāṇavā;
te skandh, teno desh, skandhapradesh, paramāṇu kahyā. 74.
pūraṇ-sakaḷ te ‘skandh’ chhe ne ardha tenun ‘desh’ chhe,
ardhārdha tenun ‘pradesh’ ne avibhāg te ‘paramāṇu’ chhe. 75.
sau skandh bādar-sūkṣhmamān ‘pudgal’ taṇo vyavahār chhe;
chha vikalpa chhe skandho taṇā, jethī trijag niṣhpanna chhe. 76.
je ansh antim skandhano, paramāṇu jāṇo tehane;
te ek ne avibhāg, shāshvat, mūrtiprabhav, ashabda chhe. 77.
ādeshamātrathī mūrta, dhātuchatuṣhkano chhe hetu je,
te jāṇavo paramāṇuje pariṇāmī, āp ashabda chhe. 78.
chhe shabda skandhotpanna; skandho aṇusamūhasaṅghāt chhe,
skandhābhighāte shabda ūpaje, niyamathī utpādya chhe. 79.
nahi anavakāsh, na sāvakāsh pradeshathī, aṇu shāshvato,
bhettā

rachayitā skandhano, pravibhāgī saṅkhyā-kāḷano. 80.
ek ja varaṇ-ras-gandh ne bee sparshayut paramāṇu chhe,
te shabdahetu, ashabda chhe, ne skandhamān paṇ dravya chhe. 81.
indriy vaḍe upabhogya, indriy, kāy, man ne karma je,
vaḷī anya je kāī mūrta te saghaḷuy pudgal jāṇaje. 82.
dharmāstikāy avarṇagandh, ashabdaras, asparsha chhe;
lokāvagāhī, akhaṇḍ chhe, vistr̥ut, asaṅkhyapradesh chhe. 83.
je agurulaghuk anant te-rūp sarvadā e pariṇame,
chhe nitya, āp akārya chhe, gatipariṇamitane hetu chhe. 84.

Page 75 of 214
PDF/HTML Page 87 of 226
single page version

background image
jyam jagatamān jaḷ mīnane anugrah kare chhe gamanamān,
tyam dharma paṇ anugrah kare jīv-pudgalone gamanamān. 85.
jyam dharmanāmak dravya tem adharmanāmak dravya chhe;
paṇ dravya ā chhe pr̥ithvī māphak hetu thitipariṇamitane. 86.
dharmādharam hovāthī lok-alok ne sthitigati bane;
te ubhay bhinna-abhinna chhe ne sakaḷalokapramāṇ chhe. 87.
dharmāsti gaman kare nahīn, na karāvato paradravyane;
jīv-pudgalonā gatiprasār taṇo udāsīn hetu chhe. 88.
re! jemane gati hoy chhe, teo ja vaḷī sthir thāy chhe;
te sarva nij pariṇāmathī ja kare gatisthitibhāvane. 89.
je lokamān jīv-pudgalone, sheṣh dravya samastane
avakāsh de chhe pūrṇa, te ākāshanāmak dravya chhe. 90.
jīv-pudgalādik sheṣh dravya ananya jāṇo lokathī;
nabh antashūnya ananya tem ja anya chhe e lokathī. 91.
avakāshadāyak ābh gati-sthitihetutā paṇ jo dhare,
to ūrdhvagatiparadhān siddho kem temān sthiti lahe? 92.
bhākhī jinoe lokanā agre sthiti siddho taṇī,
te kāraṇe jāṇogatisthiti ābhamān hotī nathī. 93.
nabh hoy jo gatihetu ne sthitihetu pudgal-jīvane,
to hāni thāy alokanī, lokānta pāme vr̥uddhine. 94.
tethī gatisthitihetuo dharmādharam chhe, nabh nahīn;
bhākhyun jinoe ām lokasvabhāvanā shrotā prati. 95.

Page 76 of 214
PDF/HTML Page 88 of 226
single page version

background image
dharmādharam-nabhane samānapramāṇayut apr̥uthaktvathī,
vaḷī bhinnabhinna visheṣhathī, ekatva ne anyatva chhe. 96.
ātmā ane ākāsh, dharma, adharma, kāḷ amūrta chhe,
chhe mūrta pudgaladravya; temān jīv chhe chetan khare. 97.
jīv-pudgalo sahabhūt chhe sakriy, niṣhkriy sheṣh chhe;
chhe kāḷ pudgalane karaṇ, pudgal karaṇ chhe jīvane. 98.
chhe jīvane je viṣhay indriyagrāhya, te sau mūrta chhe;
bākī badhuy amūrta chhe; man jāṇatun te ubhayane. 99.
pariṇāmabhav chhe kāḷ, kāḷapadārthabhav pariṇām chhe;
ā chhe svabhāvo ubhayanā; kṣhaṇabhaṅgī ne dhruv kāḷ chhe. 100.
chhe ‘kāḷ’ sañgnā satprarūpak tethī kāḷ sunitya chhe;
utpannadhvansī anya je te dīrghasthāyī paṇ ṭhare. 101.
ā jīv, pudgal, kāḷ, dharma, adharma tem ja nabh viṣhe
chhe ‘dravya’sañgnā sarvane, kāyatva chhe nahi kāḷane. 102.
e rīt pravachanasārarūp ‘pañchāstisaṅgrah’ jāṇīne
je jīv chhoḍe rāgadveṣh, lahe sakaḷadukhamokṣhane. 103.
ā artha jāṇī, anugaman-udyam karī, haṇī mohane,
prashamāvī rāgadveṣh, jīv uttar-pūrav virahit bane. 104.

Page 77 of 214
PDF/HTML Page 89 of 226
single page version

background image
2. navapadārthapūrvak mokṣhamārgaprapañchavarṇan
shirasā namī apunarjanamanā hetu shrī mahāvīrane,
bhākhun padārthavikalpa tem ja mokṣha kerā mārgane. 105.
samyaktvagnān samet chārit rāgadveṣhavihīn je,
te hoy chhe nirvāṇamārag labdhabuddhi bhavyane. 106.
‘bhāvo’ taṇī shraddhā sudarshan, bodh teno gnān chhe,
vadhu rūḍh mārga thatān viṣhayamān sāmya te chāritra chhe. 107.
be bhāvjīv ajīv, tadgat puṇya tem ja pāp ne
āsarav, samvar, nirjarā, vaḷī bandh, mokṣhapadārtha chhe. 108.
jīvo dvividhsansārī, siddho; chetanātmak ubhay chhe;
upayogalakṣhaṇ ubhay; ek sadeh, ek adeh chhe. 109.
bhū-jal-anal-vāyu-vanaspatikāy jīvasahit chhe;
bahu kāy te atimohasanyut sparsha āpe jīvane. 110.
tyān jīv traṇ sthāvaratanu, tras jīv agni-samīranā;
e sarva manapariṇāmavirahit ek-indriy jāṇavā. 111.
ā pr̥ithvīkāyik ādi jīvanikāy pāñch prakāranā,
saghaḷāy manapariṇāmavirahit jīv ekendriy kahyā. 112.
jevā jīvo aṇḍastha, mūrchhāvastha vā garbhastha chhe;
tevā badhā ā pañchavidh ekendri jīvo jāṇaje. 113.
shambūk, chhīpo, mātr̥uvāho, shaṅkh, kr̥umi pag-vagaranā
je jāṇatā rasasparshane, te jīv dvīndriy jāṇavā. 114.

Page 78 of 214
PDF/HTML Page 90 of 226
single page version

background image
jū, kun bhī, mākaḍ, kīḍī, tem ja vr̥ushchikādik jantu je
ras, gandh tem ja sparsha jāṇe, jīv trīndriy teh chhe. 115.
madhamākh, bhramar, pataṅg, mākhī, ḍāns, machchhar ādi je,
te jīv jāṇe sparshane, ras, gandh tem ja rūpane. 116.
sparshādipañchak jāṇatān tiryañch-nārak-sur-naro
jaḷachar, bhūchar ke khecharobaḷavān pañchendriy jīvo. 117.
nar karmabhūmij bhogabhūmij, dev chār prakāranā,
tiryañch bahuvidh, nārakonā pr̥ithvīgat bhedo kahyā. 118.
gatinām ne āyuṣhya pūrvanibaddha jyān kṣhay thāy chhe,
tyān anya gati-āyuṣhya pāme jīv nijaleshyāvashe. 119.
ā ukta jīvanikāy sarve dehasahit kahel chhe,
ne dehavirahit siddha chhe; sansārī bhavya-abhavya chhe. 120.
re! indriyo nahi jīv, ṣhaḍvidh kāy paṇ nahi jīv chhe;
chhe temanāmān gnān je bas te ja jīv nirdiṣhṭa chhe. 121.
jāṇe ane dekhe badhun, sukh abhilaṣhe, dukhathī ḍare,
hit-ahit jīv kare ane hit-ahitanun phaḷ bhogave. 122.
bījāy bahu paryāyathī e rīt jāṇī jīvane,
jāṇo ajīvapadārtha gnānavibhinna jaḍ liṅgo vaḍe. 123.
chhe jīvaguṇ nahi ābh-dharma-adharma-pudgal-kāḷamān;
temān achetanatā kahī, chetanapaṇun kahyun jīvamān. 124.
sukhaduḥkhasañchetan, ahitanī bhīti, udyam hit viṣhe
jene kadī hotān nathī, tene ajīv shramaṇo kahe. 125.

Page 79 of 214
PDF/HTML Page 91 of 226
single page version

background image
sansthān-saṅghāto, varaṇ-ras-gandh-shabda-sparsha je,
te bahu guṇo ne paryayo pudgaladaravaniṣhpanna chhe. 126.
je chetanāguṇ, arasarūp, agandhashabda, avyakta chhe,
nirdiṣhṭa nahi sansthān, indriyagrāhya nahi, te jīv chhe. 127.
sansāragat je jīv chhe pariṇām tene thāy chhe,
pariṇāmathī karmo, karamathī gaman gatimān thāy chhe. 128.
gati prāptane tan thāy, tanathī indriyo vaḷī thāy chhe,
enāthī viṣhay grahāy, rāgadveṣh tethī thāy chhe. 129.
e rīt bhāv anādinidhan anādisānt thayā kare
sansārachakra viṣhe jīvoneem jinadevo kahe. 130.
chhe rāg, dveṣh, vimoh, chittaprasādapariṇati jehane,
te jīvane shubh vā ashubh pariṇāmano sadbhāv chhe. 131.
shubh bhāv jīvanā puṇya chhe ne ashubh bhāvo pāp chhe;
tenā nimitte paudgalik pariṇām karmapaṇun lahe. 132.
chhe karmanun phaḷ viṣhay, tene niyamathī akṣho vaḍe
jīv bhogave duḥkhe-sukhe, tethī karam te mūrta chhe. 133.
mūrat mūrat sparshe ane mūrat mūrat bandhan lahe;
ātmā amūrat ne karam anyonya avagāhan lahe. 134.
chhe rāgabhāv prashasta, anukampāsahit pariṇām chhe,
manamān nahīn kāluṣhya chhe, tyān puṇya-āsrav hoy chhe. 135.
arhant-sādhu-siddha pratye bhakti, cheṣhṭā dharmamān,
guruo taṇun anugamane pariṇām rāg prashastanā. 136.

Page 80 of 214
PDF/HTML Page 92 of 226
single page version

background image
duḥkhit, tr̥uṣhit vā kṣhudhit dekhī duḥkh pāmī man viṣhe
karuṇāthī varte jeh, anukampā sahit te jīv chhe. 137.
mad-krodh athavā lobh-māyā chitta-āshray pāmīne
jīvane kare je kṣhobh, tene kaluṣhatā gnānī kahe. 138.
charyā pramādabharī, kaluṣhatā, lubdhatā viṣhayo viṣhe,
paritāp ne apavād paranā, pāp-āsravane kare. 139.
sañgnā, trileshyā, indrivashatā, ārtaraudra dhyān be,
vaḷī moh ne duryukta gnān pradān pāp taṇun kare. 140.
mārge rahī sañgnā-kaṣhāyo-indrino nigrah kare,
pāpāsaravanun chhidra tene teṭalun rūndhāy chhe. 141.
sau dravyamān nahi rāg-dveṣh-vimoh varte jehane,
shubh-ashubh karma na āsrave samaduḥkhasukh te bhikṣhune. 142.
jyāre na yoge puṇya tem ja pāp varte viratane,
tyāre shubhāshubhakr̥ut karamano thāy samvar tehane. 143.
je yog-samvarayukta jīv bahuvidh tapo sah pariṇame,
tene niyamathī nirjarā bahu karma kerī thāy chhe. 144.
samvar sahit, ātmaprayojanano prasādhak ātmane
jāṇī, sunishchaḷ gnān dhyāve, te karamaraj nirjare. 145.
nahi rāgadveṣhavimoh ne nahi yogasevan jehane,
pragaṭe shubhāshubh bāḷanāro dhyān-agni tehane. 146.
jo ātamā uparakta karato ashubh vā shubh bhāvane,
to te vaḍe e vividh pudgalakarmathī bandhāy chhe. 147.

Page 81 of 214
PDF/HTML Page 93 of 226
single page version

background image
chhe yogahetuk grahaṇ, manavachakāy-āshrit yog chhe;
chhe bhāvahetuk bandh, ne mohādisanyut bhāv chhe. 148.
hetu chaturvidh aṣhṭavidh karmo taṇān kāraṇ kahyān,
tenāy chhe rāgādi, jyān rāgādi nahi tyān bandh nā. 149.
hetu-abhāve niyamathī āsravanirodhan gnānīne,
āsaravabhāv-abhāvamān karmo taṇun rodhan bane. 150.
karmo-abhāve sarvagnānī sarvadarshī thāy chhe,
ne akṣharahit, anant, avyābādh sukhane te lahe. 151.
dragagnānathī paripūrṇa ne paradravyavirahit dhyān je,
te nirjarāno hetu thāy svabhāvapariṇat sādhune. 152.
samvarasahit te jīv pūrva samasta karmo nirjare
ne āyuvedyavihīn thaī bhavane taje; te mokṣha chhe. 153.
ātmasvabhāv ananyamay nirvighna darshan gnān chhe;
draggnānaniyat anindya je astitva te chāritra chhe. 154.
nijabhāvaniyat aniyataguṇaparyayapaṇe parasamay chhe;
te jo kare svakasamayane to karmabandhanathī chhūṭe. 155.
je rāgathī paradravyamān karato shubhāshubh bhāvane,
te svakacharitrathī bhraṣhṭa, parachāritra ācharanār chhe. 156.
re! puṇya athavā pāp jīvane āsrave je bhāvathī,
tenā vaḍe te ‘paracharit’ nirdiṣhṭa chhe jinadevathī. 157.
sau-saṅgamukta ananyachitta svabhāvathī nij ātmane
jāṇe ane dekhe niyat rahī, te svacharitapravr̥utta chhe. 158.

Page 82 of 214
PDF/HTML Page 94 of 226
single page version

background image
te chhe svacharitapravr̥utta, je paradravyathī virahitapaṇe
nij gnānadarshanabhedane jīvathī abhinna ja āchare. 159.
dharmādinī shraddhā sudrag, pūrvāṅgabodh subodh chhe,
tapamānhī cheṣhṭā charaṇe vyavahāramuktimārga chhe. 160.
je jīv darshanagnānacharaṇ vaḍe samāhit hoīne,
chhoḍe grahe nahi anya kāī paṇ, nishchaye shivamārga chhe. 161.
jāṇe, jue ne āchare nij ātmane ātmā vaḍe,
te jīv darshan, gnān ne chāritra chhe nishchitapaṇe. 162.
jāṇe-jue chhe sarva tethī saukhya-anubhav muktane;
ā bhāv jāṇe bhavya jīv, abhavya nahi shraddhā lahe. 163.
drag, gnān ne chāritra chhe shivamārga tethī sevavān
sante kahyun, paṇ hetu chhe e bandhanā vā mokṣhanā. 164.
jinavarapramukhanī bhakti dvārā mokṣhanī āshā dhare
agnānathī jo gnānī jīv, to parasamayarat teh chhe. 165.
jin-siddha-pravachan-chaitya-munigaṇ-gnānanī bhakti kare,
te puṇyabandh lahe ghaṇo, paṇ karmano kṣhay nav kare. 166.
aṇumātra jene hr̥udayamān paradravya pratye rāg chhe,
ho sarvaāgamadhar bhale, jāṇe nahīn svak-samayane. 167.
mananā bhramaṇathī rahit je rākhī shake nahi ātmane,
shubh vā ashubh karmo taṇo nahi rodh chhe te jīvane. 168.
te kāraṇe mokṣhechchhu jīv asaṅg ne nirmam banī
siddho taṇī bhakti kare, upalabdhi jethī mokṣhanī. 169.

Page 83 of 214
PDF/HTML Page 95 of 226
single page version

background image
sanyam tathā tapayuktane paṇ dūratar nirvāṇ chhe,
sūtro, padārtho, jinavaro prati chittamān ruchi jo rahe. 170.
jin-siddha-pravachan-chaitya pratye bhakti dhārī man viṣhe,
sanyam param sah tap kare, te jīv pāme svargane. 171.
tethī na karavo rāg jarīye kyāy paṇ mokṣhechchhue;
vītarāg thaīne e rīte te bhavya bhavasāgar tare. 172.
men mārga-udyotārtha, pravachanabhaktithī prerāīne,
kahyun sarvapravachan-sārabhūt ‘pañchāstisaṅgrah’ sūtrane. 173.

Page 84 of 214
PDF/HTML Page 96 of 226
single page version

background image
shrī
niyamasār
(padyānuvād)
1. jīv adhikār
(harigīt)
namīne anantotkr̥uṣhṭa darshanagnānamay jin vīrane,
kahun niyamasār hun kevaḷīshrutakevaḷīparikathitane. 1.
chhe mārganun ne mārgaphaḷanun kathan jinavarashāsane;
tyān mārga mokṣhopāy chhe ne mārgaphaḷ nirvāṇ chhe. 2.
je niyamathī kartavya evān ratnatray te niyam chhe;
viparītanā parihār arthe ‘sār’ pad yojel chhe. 3.
chhe niyam mokṣhopāy, tenun phaḷ param nirvāṇ chhe;
vaḷī ā traṇenun bhedapūrvak bhinna nirūpaṇ hoy chhe. 4.
re! āpta-āgam-tattvanī shraddhāthī samakit hoy chhe;
niḥsheṣhadoṣhavihīn je guṇasakaḷamay te āpta chhe. 5.
bhay, roṣh, rāg, kṣhudhā, tr̥uṣhā, mad, moh, chintā, janma ne
rati, rog, nidrā, sved, khed, jarādi doṣh aḍhār chhe. 6.
sau doṣh rahit, anantagnānadragādi vaibhavayukta je,
paramātma te kahevāy, taddaviparīt nahi paramātma chhe. 7.

Page 85 of 214
PDF/HTML Page 97 of 226
single page version

background image
paramātmavāṇī shuddha ne pūrvāpare nirdoṣh je,
te vāṇīne āgam kahī; teṇe kahyā tattvārthane. 8.
jīvadravya, pudgal, kāḷ tem ja ābh, dharma, adharmae
bhākhyā jine tattvārtha, guṇaparyāy vidhavidh yukta je. 9.
upayogamay chhe jīv ne upayog darshan-gnān chhe;
gnānopayog svabhāv tem vibhāvarūp dvividh chhe. 10.
asahāy, indrivihīn, kevaḷ, te svabhāvik gnān chhe;
sugnān ne agnānem vibhāvagnān dvividh chhe. 11.
mati, shrut, avadhi, manaḥparyaybhed chhe sugnānanā;
kumati, kuavadhi, kushrute traṇ bhed chhe agnānanā. 12.
upayog darshanano svabhāv-vibhāvarūp dvividh chhe;
asahāy, indrivihīn, kevaḷ, te svabhāv kahel chhe. 13.
chakṣhu, achakṣhu, avadhitraṇ darshan vibhāvik chhe kahyān;
nirapekṣha, svaparāpekṣhae be bhed chhe paryāyanā. 14.
tiryañch-nārak-dev-nar paryāy vaibhāvik kahyā,
paryāy karmopādhivarjit te svabhāvik bhākhiyā. 15.
chhe karmabhūmij bhogabhūmijbhed be manujo taṇā,
ne pr̥ithvībhede sapta bhedo jāṇavā nārak taṇā. 16.
tiryañchanā chhe chaud bhedo, chār bhedo devanā;
ā sarvano vistār chhe nirdiṣhṭa lokavibhāgamān. 17.
ātmā kare, vaḷī bhogave pudgalakaram vyavahārathī;
ne karmajanit vibhāvano kartādi chhe nishchay thakī. 18.

Page 86 of 214
PDF/HTML Page 98 of 226
single page version

background image
pūrvokta paryāyothī chhe vyatirikta jīv dravyārthike;
ne ukta paryāyothī chhe sanyukta paryāyārthike. 19.
2. ajīv adhikār
paramāṇu tem ja skandh e be bhed pudgaladravyanā;
chha vikalpa chhe skandho taṇā ne bhed be paramāṇunā. 20.
atithūlathūl, thūl, thūlasūkṣham, sūkṣhmathūl, vaḷī sūkṣhma ne
atisūkṣhmaem dharādi pudgalaskandhanā chha vikalpa chhe. 21.
bhūparvatādik skandhane atithūlathūl jine kahyā,
ghī-tel-jaḷ ityādine vaḷī thūl skandho jāṇavā; 22.
ātap ane chhāyādine thūlasūkṣhma skandho jāṇaje,
chaturindriyanā je viṣhay tene sūkṣhmathūl kahyā jine; 23.
vaḷī karmavargaṇayogya skandho sūkṣhma skandho jāṇavā,
tenāthī viparīt skandhane atisūkṣhma skandho varṇavyā. 24.
je hetu dhātuchatuṣhkano te kāraṇāṇu jāṇavo;
skandho taṇā avasānane vaḷī kāryaparamāṇu kahyo. 25.
je ādi-madhye antamān pote ja chhe, avibhāgī chhe,
je indrithī nahi grāhya chhe, paramāṇu jāṇo tehane. 26.
be sparsha, ras-rūp-gandh ek, svabhāvaguṇamay teh chhe;
jinasamayamānhī vibhāvaguṇ sarvākṣhapragaṭ kahel chhe. 27.
pariṇām paranirapekṣha teh svabhāvaparyay jāṇavo;
pariṇām skandhasvarūp teh vibhāvaparyay jāṇavo. 28.

Page 87 of 214
PDF/HTML Page 99 of 226
single page version

background image
paramāṇune ‘pudgaladarav’ vyapadesh chhe nishchay thakī;
ne skandhane ‘pudgaladarav’ vyapadesh chhe vyavahārathī. 29.
jīv-pudgalone gaman-sthānanimitta dharma-adharma chhe;
jīvādi sarva padārthane avagāhahetu ābh chhe. 30.
āvali-samayanā bhedathī be bhed vā traṇ bhed chhe;
sansthānathī saṅkhyātaguṇ āvalipramāṇ atīt chhe. 31.
jīvothī ne pudgalathī paṇ samayo anantaguṇā kahyā;
te kāḷ chhe paramārtha, je chhe sthit lokākāshamān. 32.
jīvapudgalādi padārthane pariṇamanakāraṇ kāḷ chhe;
dharmādi chār svabhāvaguṇaparyāyavant padārtha chhe. 33.
jinasamayamānhī kāḷ chhoḍī sheṣh pāñch padārtha je,
te astikāy kahyā; anekapradeshayut te kāy chhe. 34.
aṇasaṅkhya, saṅkhya, anant hoy pradesh mūrtik dravyane,
aṇasaṅkhya jāṇ pradesh dharma, adharma tem ja jīvane; 35.
aṇasaṅkhya lokākāshamānhī, anant jāṇ alokane,
chhe kāḷ ekapradeshī, tethī na kāḷane kāyatva chhe. 36.
chhe mūrta pudgaladravya, sheṣh padārtha mūrtivihīn chhe;
chaitanyayut chhe jīv ne chaitanyavarjit sheṣh chhe. 37.
3. shuddhabhāv adhikār
chhe bāhyatattva jīvādi sarve hey, ātmā grāhya chhe,
je karmathī utpanna guṇaparyāyathī vyatirikta chhe. 38.

Page 88 of 214
PDF/HTML Page 100 of 226
single page version

background image
jīvane na sthān svabhāvanān, mānāpamān taṇān nahīn,
jīvane na sthāno harṣhanān, sthāno aharṣha taṇān nahīn. 39.
sthitibandhasthāno, prakr̥itisthān, pradeshanān sthāno nahīn,
anubhāganān nahi sthān jīvane, udayanān sthāno nahīn. 40.
sthāno na kṣhāyikabhāvanān, kṣhāyopashamik taṇān nahīn,
sthāno na upashamabhāvanān ke udayabhāv taṇān nahīn. 41.
chaugatibhramaṇ nahi, janma-maraṇ na, rog

shok

jarā nahīn,
kuḷ, yoni ke jīvasthān, mārgaṇasthān jīvane chhe nahīn. 42.
nirdaṇḍ ne nirdvandva, nirmam, niḥsharīr, nīrāg chhe,
nirdoṣh, nirbhay, niravalamban, ātamā nirmūḍh chhe. 43.
nirganrath chhe, niṣhkām chhe, niḥkrodh, jīv nirmān chhe,
niḥshalya tem nīrāg, nirmad, sarvadoṣhavimukta chhe. 44.
strī-puruṣh ādik paryayo, rasavarṇagandhasparsha ne
sansthān tem ja sanhanan sau chhe nahīn jīvadravyane. 45.
jīv chetanāguṇ, arasarūp, agandhashabda, avyakta chhe,
vaḷī liṅgagrahaṇavihīn chhe, sansthān bhākhyun na tehane. 46.
jevā jīvo chhe siddhigat tevā jīvo sansārī chhe,
jethī janamamaraṇādihīn ne aṣhṭaguṇasanyukta chhe. 47.
asharīr ne avināsh chhe, nirmaḷ, atīndriy, shuddha chhe,
jyam lok-agre siddha, te rīt jāṇ sau sansārīne. 48.
ā sarva bhāv kahel chhe vyavahāranayanā āshraye;
sansārī jīv samasta siddhasvabhāvī shuddhanayāshraye. 49.