Shastra Swadhyay-Gujarati (simplified iso15919 transliteration). 2. gyeytattva pragyApan; 3. charaNanuyogsuchak chulikA; PanchAstikAysangrah; 1. shaddravya panchastikAy varNan.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 4 of 12

 

Page 49 of 214
PDF/HTML Page 61 of 226
single page version

background image
artho taṇun ayathāgrahaṇ, karuṇā manuj-tiryañchamān,
viṣhayo taṇo vaḷī saṅg,liṅgo jāṇavān ā mohanān. 85.
shāstro vaḍe pratyakṣhaādithī jāṇato je arthane,
tasu moh pāme nāsh nishchay; shāstra samadhyayanīy chhe. 86.
dravyo, guṇo ne paryayo sau ‘artha’ sañgnāthī kahyān;
guṇ-paryayono ātamā chhe dravya jin-upadeshamān. 87.
je pāmī jin-upadesh haṇato rāg-dveṣh-vimohane,
te jīv pāme alpa kāḷe sarva duḥkhavimokṣhane. 88.
je gnānarūp nij ātmane, parane vaḷī nishchay vaḍe
dravyatvathī sambaddha jāṇe, mohano kṣhay te kare. 89.
tethī yadi jīv ichchhato nirmohatā nij ātmane,
jinamārgathī dravyo mahīn jāṇo sva-parane guṇ vaḍe. 90.
shrāmaṇyamān sattāmayī savisheṣh ā dravyo taṇī
shraddhā nahīn, te shramaṇ nā; temānthī dharmodbhav nahīn. 91.
āgam viṣhe kaushalya chhe ne mohadraṣhṭi vinaṣhṭa chhe,
vītarāg-charitārūḍh chhe, te muni-mahātmā ‘dharma’ chhe. 92.

Page 50 of 214
PDF/HTML Page 62 of 226
single page version

background image
2. gneyatattva-pragnāpan
chhe artha dravyasvarūp, guṇ-ātmak kahyān chhe dravyane,
vaḷī dravya-guṇathī paryayo; paryāyamūḍh parasamay chhe. 93.
paryāyamān rat jīv je te ‘parasamay’ nirdiṣhṭa chhe;
ātmasvabhāve sthit je te ‘svakasamay’ gnātavya chhe. 94.
chhoḍyā vinā ja svabhāvane utpād-vyay-dhruvayukta chhe,
vaḷī guṇ ne paryay sahit je, ‘dravya’ bhākhyun tehane. 95.
utpād-dhrauvya-vināshathī, guṇ ne vividh paryāyathī
astitva dravyanun sarvadā je, teh dravyasvabhāv chhe. 96.
vidhavidhalakṣhaṇīnun sarav-gat ‘sattva’ lakṣhaṇ ek chhe,
e dharmane upadeshatā jinavaravr̥uṣhabh nirdiṣhṭa chhe. 97.
dravyo svabhāve siddha ne ‘sat’tattvataḥ shrī jino kahe;
e siddha chhe āgam thakī, māne na te parasamay chhe. 98.
dravyo svabhāv viṣhe avasthit, tethī ‘sat’ sau dravya chhe;
utpād-dhrauvya-vināshayut pariṇām dravyasvabhāv chhe. 99.
utpād bhaṅg vinā nahīn, sanhār sarga vinā nahīn;
utpād tem ja bhaṅg, dhrauvya-padārtha viṇ varte nahīn. 100.
utpād tem ja dhrauvya ne sanhār varte paryaye,
ne paryayo dravye niyamathī, sarva tethī dravya chhe. 101.
utpād-dhrauvya-vināshasañgnit artha sah samavet chhe
ek ja samayamān dravya nishchay, tethī e trik dravya chhe. 102.

Page 51 of 214
PDF/HTML Page 63 of 226
single page version

background image
ūpaje daravano anya paryay, anya ko viṇase vaḷī,
paṇ dravya to nathī naṣhṭa ke utpanna dravya nathī tahīn. 103.
avishiṣhṭasattva svayam darav guṇathī guṇāntar pariṇame,
tethī vaḷī dravya ja kahyā chhe sarvaguṇaparyāyane. 104.
jo dravya hoy na sat, ṭhare ja asat, bane kyam dravya e?
vā bhinna ṭharatun sattvathī! tethī svayam te sattva chhe. 105.
jin vīrano upadesh empr̥uthaktva bhinnapradeshatā,
anyatva jāṇ atatpaṇun; nahi te-paṇe te ek kyān? 106.
‘sat dravya’, ‘sat paryāy’, ‘satguṇ’sattvano vistār chhe;
nathī te-paṇe anyonya teh atatpaṇun gnātavya chhe. 107.
svarūpe nathī je dravya te guṇ, guṇ te nahi dravya chhe,
āne atatpaṇun jāṇavun, na abhāvane; bhākhyun jine. 108.
pariṇām dravyasvabhāv je, te guṇ ‘sat’-avishiṣhṭa chhe;
‘dravyo svabhāve sthit sat chhe’e ja ā upadesh chhe. 109.
paryāy ke guṇ evun koī na dravya viṇ vishve dīse;
dravyatva chhe vaḷī bhāv; tethī dravya pote sattva chhe. 110.
āvun darav dravyārtha-paryāyārthathī nijabhāvamān
sadbhāv-aṇasadbhāvayut utpādane pāme sadā. 111.
jīv pariṇame tethī narādik e thashe; paṇ te-rūpe
shun chhoḍato dravyatvane? nahi chhoḍato kyam anya e? 112.
mānav nathī sur, sur paṇ nahi manuj ke nahi siddha chhe;
e rīt nahi hoto thako kyam te ananyapaṇun dhare? 113.

Page 52 of 214
PDF/HTML Page 64 of 226
single page version

background image
dravyārthike badhun dravya chhe; ne te ja paryāyārthike
chhe anya, jethī te samay tadrūp hoī ananya chhe. 114.
asti, tathā chhe nāsti, tem ja dravya aṇavaktavya chhe,
vaḷī ubhay ko paryāyathī, vā anyarūp kathāy chhe. 115.
nathī ‘ā ja’ evo koī, jyān kiriyā svabhāv-nipanna chhe;
kiriyā nathī phaḷahīn, jo niṣhphaḷ dharam utkr̥uṣhṭa chhe. 116.
nāmākhya karma svabhāvathī nij jīvadravya-svabhāvane
abhibhūt karī tiryañch, dev, manuṣhya vā nārak kare. 117.
tiryañch-sur-nar-nārakī jīv nāmakarma-nipanna chhe;
nij karmarūp pariṇamanathī ja svabhāvalabdhi na temane. 118.
nahi koī ūpaje viṇase kṣhaṇabhaṅgasambhavamay jage,
kāraṇ janam te nāsh chhe; vaḷī janma-nāsh vibhinna chhe. 119.
tethī svabhāve sthir evun na koī chhe sansāramān;
sansār to sansaraṇ karatā dravya kerī chhe kriyā. 120.
karme malin jīv karmasanyut pāmato pariṇāmane,
tethī karam bandhāy chhe; pariṇām tethī karma chhe. 121.
pariṇām pote jīv chhe, ne chhe kriyā e jīvamayī;
kiriyā gaṇī chhe karma; tethī karmano kartā nathī. 122.
jīv chetanārūp pariṇame; vaḷī chetanā trividhā gaṇī;
te gnānaviṣhayak, karmaviṣhayak, karmaphaḷaviṣhayak kahī. 123.
chhe ‘gnān’ arthavikalpa, ne jīvathī karātun ‘karma’ chhe,
te chhe anek prakāranun, ‘phaḷ’ saukhya athavā duḥkh chhe. 124.

Page 53 of 214
PDF/HTML Page 65 of 226
single page version

background image
pariṇām-ātmak jīv chhe, pariṇām gnānādik bane;
tethī karamaphaḷ, karma tem ja gnān ātmā jāṇaje. 125.
‘kartā, karam, phaḷ, karaṇ jīv chhe’ em jo nishchay karī
muni anyarūp nav pariṇame, prāpti kare shuddhātmanī. 126.
chhe dravya jīv, ajīv; chit-upayogamay te jīv chhe;
pudgalapramukh je chhe achetan dravya, teh ajīv chhe. 127.
ākāshamān je bhāg dharma-adharma-kāḷ sahit chhe,
jīv-pudgalothī yukta chhe, te sarvakāḷe lok chhe. 128.
utpād, vyay ne dhruvatā jīvapudgalātmak lokane
pariṇām dvārā, bhed vā saṅghāt dvārā thāy chhe. 129.
je liṅgathī dravyo mahīn ‘jīv’ ‘ajīv’ em jaṇāy chhe,
te jāṇ mūrta-amūrta guṇ, atatpaṇāthī vishiṣhṭa je. 130.
guṇ mūrta indriyagrāhya te pudgalamayī bahuvidh chhe;
dravyo amūrtik jeh tenā guṇ amūrtik jāṇaje. 131.
chhe varṇa tem ja gandh vaḷī ras-sparsha pudgaladravyane,
atisūkṣhmathī pr̥ithvī sudhī; vaḷī shabda pudgal, vividh je. 132.
avagāh guṇ ākāshano, gatihetutā chhe dharmano,
vaḷī sthānakāraṇatārūpī guṇ jāṇ dravya adharmano. 133.
chhe kāḷano guṇ vartanā, upayog bhākhyo jīvamān,
e rīt mūrtivihīnanā guṇ jāṇavā saṅkṣhepamān. 134.
jīvadravya, pudgalakāy, dharma, adharma vaḷī ākāshane
chhe svapradesh anek, nahi varte pradesho kāḷane. 135.

Page 54 of 214
PDF/HTML Page 66 of 226
single page version

background image
loke aloke ābh, lok adharma-dharmathī vyāpta chhe,
chhe sheṣh-āshrit kāḷ, ne jīv-pudgalo te sheṣh chhe. 136.
je rīt ābh-pradesh, te rīt sheṣhadravya-pradesh chhe;
apradesh paramāṇu vaḍe udbhav pradesh taṇo bane. 137.
chhe kāḷ to apradesh; ekapradesh paramāṇu yadā
ākāshadravya taṇo pradesh atikrame, varte tadā. 138.
te deshanā atikramaṇ sam chhe ‘samay’, tatpūrvāpare
je artha chhe te kāḷ chhe, utpannadhvansī ‘samay’ chhe. 139.
ākāsh je aṇuvyāpya, ‘ābhapradesh’ sañgnā tehane;
te ek sau paramāṇune avakāshadānasamartha chhe. 140.
varte pradesho dravyane, je ek athavā be ane
bahu vā asaṅkhya, anant chhe; vaḷī hoy samayo kāḷane. 141.
ek ja samayamān dhvans ne utpādano sadbhāv chhe
jo kāḷane, to kāḷ teh svabhāv-samavasthit chhe. 142.
pratyek samaye janma-dhrauvya-vināsh artho kāḷane
varte saravadā; ā ja bas kāḷāṇuno sadbhāv chhe. 143.
je arthane na bahu pradesh, na ek vā paramārthathī,
te artha jāṇo shūnya kevaḷanya je astitvathī. 144.
sapradesh arthothī samāpta samagra lok sunitya chhe;
tasu jāṇanāro jīv, prāṇachatuṣhkathī sanyukta je. 145.
indriyaprāṇ, tathā vaḷī baḷaprāṇ, āyuprāṇ ne
vaḷī prāṇ shvāsochchhvāse sau, jīv kerā prāṇ chhe. 146.

Page 55 of 214
PDF/HTML Page 67 of 226
single page version

background image
je chār prāṇe jīvato pūrve, jīve chhe, jīvashe,
te jīv chhe; paṇ prāṇ to pudgaladaravaniṣhpanna chhe. 147.
mohādikarmanibandhathī sambandh pāmī prāṇano,
jīv karmaphaḷ-upabhog karatān, bandh pāme karmano. 148.
jīv moh-dveṣh vaḍe kare bādhā jīvonā prāṇane,
to bandh gnānāvaraṇ-ādik karmano te thāy chhe. 149.
karme malin jīv tyān lagī prāṇo dhare chhe pharī pharī,
mamatā sharīrapradhān viṣhaye jyān lagī chhoḍe nahīn. 150.
karī indriyādik-vijay, dhyāve ātmaneupayogane,
te karmathī rañjit nahīn; kyam prāṇ tene anusare? 151.
astitvanishchit arthano ko anya arthe ūpajato
je artha te paryāy chhe, jyān bhed sansthānādino. 152.
tiryañch, nārak, dev, nare nāmakarmoday vaḍe
chhe jīvanā paryāy, jeh vishiṣhṭa sansthānādike. 153.
astitvathī niṣhpanna dravyasvabhāvane trivikalpane
je jāṇato, te ātamā nahi moh paradravye lahe. 154.
chhe ātamā upayogarūp, upayog darshan-gnān chhe;
upayog e ātmā taṇo shubh vā ashubharūp hoy chhe. 155.
upayog jo shubh hoy, sañchay thāy puṇya taṇo tahīn,
ne pāpasañchay ashubhathī; jyān ubhay nahi, sañchay nahīn. 156.
jāṇe jinone jeh, shraddhe siddhane, aṇagārane,
je sānukamp jīvo prati, upayog chhe shubh tehane. 157.

Page 56 of 214
PDF/HTML Page 68 of 226
single page version

background image
kuvichār-saṅgati-shravaṇayut, viṣhaye kaṣhāye magna je,
je ugra ne unmārgapar, upayog teh ashubh chhe. 158.
madhyastha paradravye thato, ashubhopayog rahit ne
shubhamān ayukta, hun dhyāun chhun nij ātmane gnānātmane. 159.
hun deh nahi, vāṇī na, man nahi, temanun kāraṇ nahīn,
kartā na, kārayitā na, anumantā hun kartāno nahīn. 160.
man, vāṇī tem ja deh pudgaladravyarūp nirdiṣhṭa chhe;
ne teh pudgaladravya bahu paramāṇuono piṇḍ chhe. 161.
hun paudgalik nathī, pudgalo men piṇḍarūp karyān nathī;
tethī nathī hun deh vā te dehano kartā nathī. 162.
paramāṇu je apradesh, tem pradeshamātra, ashabda chhe,
te snigdha rūkṣha banī pradeshadvayādivattva anubhave. 163.
ekānshathī ārambhī jyān avibhāg ansh anant chhe,
snigdhatva vā rūkṣhatva e pariṇāmathī paramāṇune. 164.
ho snigdha athavā rūkṣha aṇu-pariṇām, sam vā viṣham ho,
bandhāy jo guṇadvay adhik; nahīn bandh hoy jaghanyano. 165.
chaturansh ko snigdhāṇu sah dvay-anshamay snigdhāṇuno;
pañchānshī aṇu sah bandh thāy trayānshamay rūkṣhāṇuno. 166.
skandho pradeshadvayādiyut, sthūl-sūkṣhma ne sākār je,
te pr̥ithvī-vāyu-tej-jaḷ pariṇāmathī nij thāy chhe. 167.
avagāḍh gāḍh bharel chhe sarvatra pudgalakāyathī
ā lok bādar-sūkṣhmathī, karmatvayogya-ayogyathī. 168.

Page 57 of 214
PDF/HTML Page 69 of 226
single page version

background image
skandho karamane yogya pāmī jīvanā pariṇāmane
karmatvane pāme; nahīn jīv pariṇamāve temane. 169.
karmatvapariṇat pudgalonā skandh te te pharī pharī
sharīro bane chhe jīvane, saṅkrānti pāmī dehanī. 170.
je deh audārik, ne vaikriy-taijas deh chhe,
kārmaṇ-ahārak deh je, te sarva pudgalarūp chhe. 171.
chhe chetanāguṇ, gandh-rūp-ras-shabda-vyakti na jīvane,
vaḷī liṅgagrahaṇ nathī ane sansthān bhākhyun na tehane. 172.
anyonya sparshathī bandh thāy rūpādiguṇayut mūrtane;
paṇ jīv mūrtirahit bāndhe kem pudgalakarmane? 173.
je rīt darshan-gnān thāy rūpādinunguṇ-dravyanun,
te rīt bandhan jāṇ mūrtirahitane paṇ mūrtanun. 174.
vidhavidh viṣhayo pāmīne upayog-ātmak jīv je
pradveṣh-rāg-vimohabhāve pariṇame, te bandh chhe. 175.
je bhāvathī dekhe ane jāṇe viṣhayagat arthane,
tenāthī chhe uparaktatā; vaḷī karmabandhan te vaḍe. 176.
rāgādi sah ātmā taṇo, ne sparsha sah pudgal taṇo,
anyonya je avagāh tene bandh ubhayātmak kahyo. 177.
sapradesh chhe te jīv, jīvapradeshamān āve ane
pudgalasamūh rahe yathochit, jāy chhe, bandhāy chhe. 178.
jīv rakta bāndhe karma, rāg rahit jīv mukāy chhe;
ā jīv kerā bandhano saṅkṣhep nishchay jāṇaje. 179.

Page 58 of 214
PDF/HTML Page 70 of 226
single page version

background image
pariṇāmathī chhe bandh, rāg-vimoh-dveṣhathī yukta je;
chhe moh-dveṣh ashubh, rāg ashubh vā shubh hoy chhe. 180.
par mānhī shubh pariṇām puṇya, ashubh paramān pāp chhe;
nijadravyagat pariṇām samaye duḥkhakṣhayano hetu chhe. 181.
sthāvar ane tras pr̥ithvīādik jīvakāy kahel je,
te jīvathī chhe anya tem ja jīv tethī anya chhe. 182.
parane svane nahi jāṇato e rīt pāmī svabhāvane,
te ‘ā hun, ā muj’ em adhyavasān moh thakī kare. 183.
nij bhāv karato jīv chhe kartā khare nij bhāvano;
paṇ te nathī kartā sakal pudgaladaravamay bhāvano. 184.
jīv sarva kāḷe pudgalonī madhyamān varte bhale,
paṇ nav grahe, na taje, kare nahi jīv pudgalakarmane. 185.
te hāl dravyajanit nij pariṇāmano kartā bane,
tethī grahāy ane kadāpi mukāy chhe karmo vaḍe. 186.
jīv rāgadveṣhathī yukta jyāre pariṇame shubh-ashubhamān,
gnānāvaraṇaityādibhāve karmadhūli pravesh tyān. 187.
sapradesh jīv samaye kaṣhāyit moharāgādi vaḍe,
sambandh pāmī karmarajano, bandharūp kathāy chhe. 188.
ā jīv kerā bandhano saṅkṣhep nishchay bhākhiyo
arhantadeve yogīne; vyavahār anya rīte kahyo. 189.
‘hun ā ane ā mārun’ e mamatā na deh-dhane taje,
te chhoḍī jīv shrāmaṇyane unmārgano āshray kare. 190.

Page 59 of 214
PDF/HTML Page 71 of 226
single page version

background image
hun par taṇo nahi, par na mārān, gnān kevaḷ ek hun
je em dhyāve, dhyānakāḷe teh shuddhātmā bane. 191.
e rīt darshan-gnān chhe, indriy-atīt mahārtha chhe,
mānun hunālamban rahit, jīv shuddha, nishchaḷ dhruv chhe. 192.
lakṣhmī, sharīr, sukhaduḥkh athavā shatrumitra jano are!
jīvane nathī kāī dhruv, dhruv upayog-ātmak jīv chhe. 193.
ā jāṇī, shuddhātmā banī, dhyāve param nij ātmane,
sākār aṇ-ākār ho, te mohagranthi kṣhay kare. 194.
haṇī mohagranthi, kṣhay karī rāgādi, samasukhaduḥkh je
jīv pariṇame shrāmaṇyamān, te saukhya akṣhayane lahe. 195.
je mohamaḷ karī naṣhṭa, viṣhayavirakta thaī, man rokīne,
ātmasvabhāve sthit chhe, te ātmane dhyānār chhe. 196.
shā arthane dhyāve shramaṇ, je naṣhṭaghātikarma chhe,
pratyakṣhasarvapadārtha ne gneyāntaprāpta, niḥshaṅk chhe? 197.
bādhā rahit, sakalātmamān sampūrṇasukhagnānāḍhya je,
indriy-atīt anindri te dhyāve param ānandane. 198.
shramaṇo, jino, tīrthaṅkaro ā rīt sevī mārgane
siddhi varyā; namun temane, nirvāṇanā te mārgane. 199.
e rīt tethī ātmane gnāyakasvabhāvī jāṇīne,
nirmamapaṇe rahī sthit ā parivarjun chhun hun mamatvane. 200.

Page 60 of 214
PDF/HTML Page 72 of 226
single page version

background image
3. charaṇānuyogasūchak chūlikā
e rīt praṇamī siddha, jinavaravr̥uṣhabh, munine pharī pharī,
shrāmaṇya aṅgīkr̥ut karo, abhilāṣh jo dukhamuktinī. 201.
bandhujanonī vidāy lai, strī-putra-vaḍīlothī chhūṭī,
drag-gnān-tap-chāritra-vīryāchār aṅgīkr̥ut karī. 202.
‘mujane graho’ kahī, praṇat thaī, anugr̥uhīt thāy gaṇī vaḍe,
vayarūpakulavishiṣhṭa, yogī, guṇāḍhya ne muni-iṣhṭa je. 203.
parano na hun, par chhe na muj, mārun nathī kāī paṇ jage,
e rīt nishchit ne jitendriy sāhajikarūpadhar bane. 204.
janmyā pramāṇe rūp, luñchan keshanun, shuddhatva ne
hinsādithī shūnyatva, deh-asanskaraṇe liṅg chhe. 205.
ārambh mūrchhā shūnyatā, upayogayog vishuddhatā,
nirapekṣhatā parathī,jinodit mokṣhakāraṇ liṅg ā. 206.
grahī paramaguru-dīdhel liṅg, namaskaraṇ karī temane,
vrat ne kriyā suṇī, thaī upasthit, thāy chhe munirāj e. 207.
vrat, samiti, luñchan, āvashyak, aṇachel, indriyarodhanan,
nahi snān-dātaṇ, ek bhojan, bhūshayan, sthitibhojanan, 208.
ā mūḷaguṇ shramaṇo taṇā jinadevathī pragnapta chhe,
temān pramatta thatān shramaṇ chhedopasthāpak thāy chhe. 209.
je liṅgagrahaṇe sādhupad denār te guru jāṇavā;
chhedadvaye sthāpan kare te sheṣh muni niryāpakā. 210.

Page 61 of 214
PDF/HTML Page 73 of 226
single page version

background image
jo chhed thāy prayatna sah kr̥ut kāyanī cheṣhṭā viṣhe,
ālochanāpūrvak kriyā kartavya chhe te sādhune. 211.
chhedopayukta muni, shramaṇ vyavahāravigna kane jaī,
nij doṣh ālochan karī, shramaṇopadiṣhṭa kare vidhi. 212.
pratibandh parityāgī sadā adhivās agar vivāsamān,
munirāj viharo sarvadā thaī chhedahīn shrāmaṇyamān. 213.
je shramaṇ gnān-dragādike pratibaddha vichare sarvadā,
ne prayat mūḷaguṇo viṣhe, shrāmaṇya chhe paripūrṇa tyān. 214.
muni kṣhapaṇ mānhī, nivāsasthān, vihār vā bhojan mahīn,
upadhi-shramaṇ-vikathā mahīn pratibandhane ichchhe nahīn. 215.
āsan-shayan-gamanādike charyā prayatnavihīn je,
te jāṇavī hinsā sadā santānavāhinī shramaṇane. 216.
jīvo-maro jīv, yatnahīn āchār tyān hinsā nakkī;
samiti-prayatnasahitane nahi bandh hinsāmātrathī. 217.
muni yatnahīn āchāravant chha kāyano hinsak kahyo;
jalakamalavat nirlep bhākhyo, nitya yatnasahit jo. 218.
daihik kriyā thakī jīv maratān bandh thāyna thāy chhe,
parigrah thakī dhruv bandh, tethī samasta chhoḍyo yogīe. 219.
nirapekṣha tyāg na hoy to nahi bhāvashuddhi bhikṣhune,
ne bhāvamān avishuddhane kṣhay karmano kaī rīt bane? 220.
ārambh, aṇasanyam ane mūrchhā na tyāne kyam bane?
paradravyarat je hoy te kaī rīt sādhe ātmane? 221.

Page 62 of 214
PDF/HTML Page 74 of 226
single page version

background image
grahaṇe visarge sevatān nahi chhed jethī thāy chhe,
te upadhi sah varto bhale muni kāḷakṣhetra vijāṇīne. 222.
upadhi aninditane, asanyat jan thakī aṇaprārthyane,
mūrchhādijananarahitane ja graho shramaṇ, thoḍo bhale. 223.
kyam anya parigrah hoy jyān kahī dehane parigrah aho!
mokṣhechchhune dehey niṣhpratikarma upadeshe jino ? 224.
janmyā pramāṇe rūp bhākhyun upakaraṇ jinamārgamān,
guruvachan ne sūtrādhyayan, vaḷī vinay paṇ upakaraṇamān. 225.
ā lokamān nirapekṣha ne paralok-aṇapratibaddha chhe
sādhu kaṣhāyarahit, tethī yukta ā’ra-vihārī chhe. 226.
ātmā aneṣhak te ya tap, tatsiddhimān udyat rahī
vaṇ-eṣhaṇā bhikṣhā vaḷī, tethī anāhārī muni. 227.
kevalasharīr muni tyāny ‘mārun na’ jāṇī vaṇ-pratikarma chhe,
nij shaktinā gopan vinā tap sāth tan yojel chhe. 228.
āhār te ek ja, ūṇodar ne yathā-upalabdha chhe,
bhikṣhā vaḍe, divase, rasechchhāhīn, vaṇ-madhumāns chhe. 229.
vr̥uddhatva, bāḷapaṇā viṣhe, glānatva, shrānt dashā viṣhe,
charyā charo nijayogya, je rīt mūḷachhed na thāy chhe. 230.
jo desh-kāḷ tathā kṣhamā-shram-upadhine muni jāṇīne
varte ahāravihāramān, to alpalepī shramaṇ te. 231.
shrāmaṇya jyān aikāgrya, ne aikāgrya vastunishchaye,
nishchay bane āgam vaḍe, āgamapravartan mukhya chhe. 232.

Page 63 of 214
PDF/HTML Page 75 of 226
single page version

background image
āgamarahit je shramaṇ te jāṇe na parane, ātmane;
bhikṣhu padārtha-ajāṇ te kṣhay karmano kai rīt kare? 233.
munirāj āgamachakṣhu ne sau bhūt indriyachakṣhu chhe,
chhe dev avadhichakṣhu ne sarvatrachakṣhu siddha chhe. 234.
sau chitra guṇaparyāyayukta padārtha āgamasiddha chhe;
te sarvane jāṇe shramaṇ e dekhīne āgam vaḍe. 235.
draṣhṭi na āgamapūrvikā te jīvane sanyam nahīn
e sūtra kerun chhe vachan; muni kem hoy asanyamī? 236.
siddhi nahīn āgam thakī, shraddhā na jo artho taṇī;
nirvāṇ nahi artho taṇī shraddhāthī, jo sanyam nahīn. 237.
agnānī je karmo khapāve lakṣha koṭi bhavo vaḍe,
te karma gnānī trigupta bas uchchhvāsamātrathī kṣhay kare. 238.
aṇumātra paṇ mūrchhā taṇo sadbhāv jo dehādike,
to sarvaāgamadhar bhale paṇ nav lahe siddhatvane. 239.
je pañchasamit, trigupta, indrinirodhī, vijayī kaṣhāyano,
paripūrṇa darshanagnānathī, te shramaṇane sanyat kahyo. 240.
nindā-prashansā, duḥkh-sukh, ari-bandhumān jyān sāmya chhe,
vaḷī loṣhṭa-kanake, jīvit-maraṇe sāmya chhe, te shramaṇ chhe. 241.
drag, gnān ne chāritra traṇamān yugapade ārūḍh je,
tene kahyo aikāgryagat, shrāmaṇya tyān paripūrṇa chhe. 242.
paradravyane āshray shramaṇ agnānī pāme mohane
vā rāgane vā dveṣhane, to vividh bāndhe karmane. 243.

Page 64 of 214
PDF/HTML Page 76 of 226
single page version

background image
nahi moh, ne nahi rāg, dveṣh kare nahīn artho viṣhe,
to niyamathī munirāj e vidhavidh karmo kṣhay kare. 244.
shuddhopayogī shramaṇ chhe, shubhayukta paṇ shāstre kahyā;
shuddhopayogī chhe nirāsrav, sheṣh sāsrav jāṇavā. 245.
vātsalya pravachanarat viṣhe ne bhakti arhantādike
e hoy jo shrāmaṇyamān, to charaṇ te shubhayukta chhe. 246.
shramaṇo prati vandan, naman, anugaman, abhyutthān ne
vaḷī shramanivāraṇ chhe na nindit rāgayut charyā viṣhe. 247.
upadesh darshanagnānano, poṣhaṇ-grahaṇ shiṣhyo taṇun,
upadesh jinapūjā taṇovartan tun jāṇ sarāganun. 248.
vaṇ jīvakāyavirādhanā upakār je nitye kare
chauvidh sādhusaṅghane, te shramaṇ rāgapradhān chhe. 249.
vaiyāvr̥ute udyat shramaṇ ṣhaṭ kāyane pīḍā kare
to shramaṇ nahi, paṇ chhe gr̥uhī; te shrāvakono dharma chhe. 250.
chhe alpa lep chhatāny darshanagnānapariṇat jainane
nirapekṣhatāpūrvak karo upakār anukampā vaḍe. 251.
ākrānt dekhī shramaṇane shram, rog vā bhūkh, pyāsathī,
sādhu karo sevā svashaktipramāṇ e munirājanī. 252.
sevānimitte rogī-bāḷak-vr̥uddha-guru shramaṇo taṇī,
laukik jano sah vāt shubh-upayogayut nindit nathī. 253.
ā shubh charyā shramaṇane, vaḷī mukhya hoy gr̥uhasthane;
tenā vaḍe ja gr̥uhastha pāme mokṣhasukh utkr̥uṣhṭane. 254.

Page 65 of 214
PDF/HTML Page 77 of 226
single page version

background image
phaḷ hoy chhe viparīt vastuvisheṣhathī shubh rāgane,
niṣhpatti viparīt hoy bhūmivisheṣhathī jyam bījane. 255.
chhadmastha-abhihit dhyānadāne vrataniyamapaṭhanādike
rat jīv mokṣha lahe nahīn, bas bhāv shātātmak lahe. 256.
paramārthathī anabhigna, viṣhayakaṣhāyaadhik jano pare
upakār-sevā-dān sarva kudevamanujapaṇe phaḷe. 257.
‘viṣhayo kaṣhāyo pāp chhe’ jo em nirūpaṇ shāstramān,
to kem tatpratibaddha puruṣho hoy re nistārakā? 258.
te puruṣh jāṇ sumārgashāḷī, pāp-uparam jehane,
samabhāv jyān sau dhārmike, guṇasamūhasevan jehane. 259.
ashubhopayogarahit shramaṇoshuddha vā shubhayukta je,
te lokane tāre; ane tadbhakta pāme puṇyane. 260.
prakr̥ut vastu dekhī abhyutthān ādi kriyā thakī
varto shramaṇ, pachhī vartanīy guṇānusār visheṣhathī. 261.
guṇathī adhik shramaṇo prati satkār, abhyutthān ne
añjalikaraṇ, poṣhaṇ, grahaṇ, sevan ahīn upadiṣhṭa chhe. 262.
muni sūtra-arthapravīṇ sanyamagnānatapasamr̥uddhane
praṇipāt, abhyutthān, sevā sādhue kartavya chhe. 263.
shāstre kahyuntapasūtrasanyamayukta paṇ sādhu nahīn,
jin-ukta ātmapradhān sarva padārtha jo shraddhe nahīn. 264.
muni shāsane sthit dekhīne je dveṣhathī nindā kare,
anumat nahīn kiriyā viṣhe, te nāsh charaṇ taṇo kare. 265.

Page 66 of 214
PDF/HTML Page 78 of 226
single page version

background image
je hīnaguṇ hovā chhatān ‘hun paṇ shramaṇ chhun’ mad kare,
ichchhe vinay guṇ-adhik pās, anantasansārī bane. 266.
muni adhikaguṇ hīnaguṇ prati varte yadi vinayādimān,
to bhraṣhṭa thāy charitrathī upayukta mithyā bhāvamān. 267.
sūtrārthapadanishchay, kaṣhāyaprashānti, tap-adhikatva chhe,
te paṇ asanyat thāy, jo chhoḍe na laukik-saṅgane. 268.
nirgrantharūp dīkṣhā vaḍe sanyamatape sanyukta je,
laukik kahyo tene ya, jo chhoḍe na aihik karmane. 269.
tethī shramaṇane hoy jo dukhamukti kerī bhāvanā,
to nitya vasavun samān agar visheṣh guṇīnā saṅgamān. 270.
samayastha ho paṇ sevī bhram ayathā grahe je arthane,
atyantaphaḷasamr̥uddha bhāvī kāḷamān jīv te bhame. 271.
ayathācharaṇahīn, sūtra-arthasunishchayī upashānt je,
te pūrṇa sādhu aphaḷ ā sansāramān chir nahi rahe. 272.
jāṇī yathārtha padārthane, tajī saṅg antarbāhyane,
āsakta nahi viṣhayo viṣhe je, ‘shuddha’ bhākhyā temane. 273.
re ! shuddhane shrāmaṇya bhākhyun, gnān darshan shuddhane,
chhe shuddhane nirvāṇ, shuddha ja siddha, praṇamun tehane. 274.
sākār aṇ-ākār charyāyukta ā upadeshane
je jāṇato, te alpa kāḷe sār pravachanano lahe. 275.

Page 67 of 214
PDF/HTML Page 79 of 226
single page version

background image
shrī
pañchāstikāyasaṅgrah
(padyānuvād)
1. ṣhaḍdravya-pañchāstikāyavarṇan
(harigīt)
shat-indravandit, trijagahit-nirmaḷ-madhur vadanārane,
niḥsīm guṇ dharanārane, jitabhav namun jinarājane. 1.
ā samayane shiranamanapūrvak bhākhun chhun, suṇajo tame;
jinavadananirgat-arthamay, chaugatiharaṇ, shivahetu chhe. 2.
samavād vā samavāy pāñch taṇo samaybhākhyun jine;
te lok chhe, āgaḷ amāp alok ābhasvarūp chhe. 3.
jīvadravya, pudgalakāy, dharma, adharma ne ākāsh e
astitvaniyat, ananyamay ne aṇumahān padārtha chhe. 4.
vidhavidh guṇo ne paryayo sah je ananyapaṇun dhare
te astikāyo jāṇavā, trailokyarachanā je vaḍe. 5.
te astikāy trikāḷabhāve pariṇame chhe, nitya chhe;
e pāñch tem ja kāḷ vartanaliṅg sarve dravya chhe. 6.
anyonya thāy pravesh, e anyonya de avakāshane,
anyonya milan, chhatān kadī chhoḍe na āpasvabhāvane. 7.

Page 68 of 214
PDF/HTML Page 80 of 226
single page version

background image
sarvārthaprāpta, savishvarūp, anantaparyayavant chhe,
sattā janam-lay-dhrauvyamay chhe, ek chhe, savipakṣha chhe. 8.
te te vividh sadbhāvaparyayane dravevyāpelahe
tene kahe chhe dravya, je sattā thakī nahi anya chhe. 9.
chhe sattva lakṣhaṇ jehanun, utpādavyayadhruvayukta je,
guṇaparyayāshray jeh, tene dravya sarvagno kahe. 10.
nahi dravyano utpād athavā nāsh nahi, sadbhāv chhe;
tenā ja je paryāy te utpād-lay-dhruvatā kare. 11.
paryāyavirahit dravya nahi, nahi dravyahīn paryāy chhe,
paryāy tem ja dravya kerī ananyatā shramaṇo kahe. 12.
nahi dravya viṇ guṇ hoy, guṇ viṇ dravya paṇ nahi hoy chhe;
tethī guṇo ne dravya kerī abhinnatā nirdiṣhṭa chhe. 13.
chhe asti, nāsti, ubhay tem avāchya ādik bhaṅg je,
ādeshavash te sāt bhaṅge yukta sarve dravya chhe. 14.
nahi ‘bhāv’ kero nāsh hoy, ‘abhāv’no utpād nā;
‘bhāvo’ kare chhe nāsh ne utpād guṇaparyāyamān. 15.
jīvādi sau chhe ‘bhāv’, jīvaguṇ chetanā upayog chhe;
jīvaparyayo tiryañch-nārak-dev-manuj anek chhe. 16.
manujatvathī vyay pāmīne devādi dehī thāy chhe;
tyān jīvabhāv na nāsh pāme, anya nahi udbhav lahe. 17.
janme mare chhe te ja, topaṇ nāsh-udbhav nav lahe;
sur-mānavādik paryayo utpanna ne lay thāy chhe. 18.