Page -29 of 642
PDF/HTML Page 2 of 673
single page version
shrIamRutachandrAchAryadevavirachit sanskRit ‘AtmakhyAti’
Page -28 of 642
PDF/HTML Page 3 of 673
single page version
ekathI sAt AvRutti kul prat 16,100 AThamI AvRutti prat 2000vIr san. 2532vi. san. 2062
Page -26 of 642
PDF/HTML Page 5 of 673
single page version
anuvAd taiyAr thayo chhe, jeo dravye ane bhAve
samayasAranI mahA prabhAvanA karI rahyA chhe,
samayasAramAn prarUpelI nishchay-vyavahAranI
sandhipUrvak jemanun jIvan chhe, te paramapUjya
param-upakArI sadgurudev (shrI kAnajIsvAmI)ne
A anuvAd-puShpa atyant bhaktibhAve arpaN
karun chhun.
Page -25 of 642
PDF/HTML Page 6 of 673
single page version
gnAnI sukAnI maLyA vinA e nAv paN tAre nahIn;
A kALamAn shuddhAtmagnAnI sukAnI bahu bahu dohyalo,
muj puNyarAshi phaLyo aho
ane gnaptimAnhI darav-guN-paryAy vilase;
nijAlambIbhAve pariNati svarUpe jaI bhaLe,
nimitto vahevAro chidaghan viShe kAI na maLe.
je vajre sumumukShu sattva jhaLake; paradravya nAto tUTe;
vANI chinmUrti
khoyelun ratna pAmun,
Page -24 of 642
PDF/HTML Page 7 of 673
single page version
bhagavAn shrI kundakundAchAryadev praNIt sarvotkRuShTa paramAgam shrI samayasAr gujarAtI bhAShAmAn pratham san. 1997mAn prakAshit thayun hatun. tenI dvitIy AvRutti san. 2009mAn shrI amRutachandrAchAryadevanI ‘AtmakhyAti’ nAmanI sanskRit TIkA sahit pragaT thayel hatI. trIjI AvRuttimAn shrI amRutachandrAchAryadevakRut kaLashono mAtra saLang gujarAtI artha na lakhatAn vachamAn kaunsamAn sanskRit shabdo mUkIne artha bharel hato ke jethI kayA sanskRit shabdono artha chhe te vAchakonA khyAlamAn AvI shake. tyAr bAd anukrame chothI, pAnchamI, chhaThThI, sAtamI pachhI A AThamI AvRutti prasiddha karatAn atyAnand anubhavAy chhe.
shrI paramashrutaprabhAvak manDaL taraphathI A shAstra hindI bhAShAmAn (sanskRit TIkAo sahit) san. 1975mAn prakAshit thayun hatun. pUjya sadgurudev shrI kAnajIsvAmInA hastamAn A paramAgam san. 1978mAn Avyun. temanA karakamaLamAn e paramapAvan chintAmaNi AvatAn te kushaL jhaverIe ene pArakhI lIdho ane samayasAranI kRupAthI teoshrIe nij chaitanyamUrti bhagavAn samayasAranAn darshan karyAn. e pavitra prasangano ullekh pUjya gurudevanA jIvanacharitramAn A pramANe karyo chhe san. 1978mAn vIrashAsananA uddhArano, anek mumukShuonA mahAn puNyodayane sUchavato ek pavitra prasang banI gayo. vidhinI koI dhanya paLe shrImadbhagavatkundakundAchAryavirachit shrI samayasAr nAmano mahAn granth mahArAjashrInAn hastakamaLamAn Avyo. samayasAr vAnchatAn ja temanA harShano pAr na rahyo. jenI shodhamAn teo hatA te temane maLI gayun. shrI samayasArajImAn amRutanAn sarovar chhalakAtAn mahArAjashrInA antarnayane joyAn. ek pachhI ek gAthA vAnchatAn mahArAjashrIe ghUnTaDA bharI bharIne te amRut pIdhun. granthAdhirAj samayasArajIe mahArAjashrI par apUrva, alaukik, anupam upakAr karyo ane temanA AtmAnandano pAr na rahyo. mahArAjashrInA antarjIvanamAn paramapavitra parivartan thayun. bhUlI paDelI pariNatie nij ghar dekhyun. upayog-jharaNAnAn vaheN amRutamay thayAn. jineshvaradevanA sunandan gurudevanI gnAnakaLA have apUrva rIte khIlavA lAgI. pUjya gurudev jem jem samayasAramAn UnDA UtaratA gayA tem tem temAn kevaLagnAnI pitAthI vArasAmAn AvelAn adbhut nidhAno temanA suputra bhagavAn kundakundAchAryadeve chIvaTathI sangharI rAkhelAn temaNe joyAn. ghaNAn varSho sudhI samayasAranun UnDun manan karyA pachhI, ‘koI paN rIte jagatanA jIvo sarvagnapitAnA A aNamUl vArasAnI kimmat samaje ane anAdikALanI dInatAno ant lAve!’
pravachanono prArambh karyo. jAher sabhAmAn sauthI pahelAn san. 1990mAn rAjakoT chAturmAs vakhate samayasAranun vAnchan sharU karyun. pUjya gurudevashrIe samayasAr upar kul ogaNIs vakhat pravachano ApyAn chhe. sonagaDh- TrasTa taraphathI samayasAr upar pUjya gurudevashrInAn pravachanonAn pAnch pustako chhapAIne prasiddha thaI gayA chhe.
Page -23 of 642
PDF/HTML Page 8 of 673
single page version
jem jem pUjya gurudevashrI anubhavavANI vaDe A shAstranA UnDA – gambhIr bhAvone kholatA gayA tem tem mumukShu jIvone tenun mahattva samajAtun gayun, ane temanAmAn adhyAtmarasikatAnI sAthe sAthe A shAstra pratye bhakti ane bahumAn paN vadhatAn gayA. san. 1994nA vaishAkh vad AThame, sonagaDhamAn shrI ‘jain svAdhyAyamandir’nA udghATan prasange temAn pUjya prashamamUrti bhagavatI bahenashrI champAbennA pavitra haste shrI samayasArajI shAstranI vidhipUrvak pratiShThA karavAmAn AvI hatI.
— Avun mahimAvant A paramAgam gujarAtI bhAShAmAn prakAshit thAy to jignAsuone mahA lAbhanun kAraN thAy evI bhAvanAthI shrI jain atithi sevA samitie san. 1997mAn A paramAgamanun gujarAtI bhAShAmAn prakAshan karyun. tyAr bAd tenI dvitIy AvRutti san. 2009mAn shrI di. jain svAdhyAyamandir TrasTa taraphathI prasiddha karavAmAn AvI hatI. A tenI AThamI AvRutti prasiddha thAy chhe.
A rIte A prakAshan kharekhar pUjya gurudevashrInA prabhAvanI ja prasAdI chhe. adhyAtmanun rahasya samajAvIne pUjya gurudevashrIe je apAr upakAr karyo chhee tenun varNan vANIthI vyakta karavA A sansthA asamartha chhe.
shrImAn samIp samayavartI samayagna shrImad rAjachandrajIe janasamAjane adhyAtma samajAvyun tathA adhyAtmaprachAr arthe shrI paramashrutaprabhAvak manDaL sthApyun; e rIte janasamAj par — mukhyatve gujarAt - kAThiyAvAD par — temano mahA upakAr vartI rahyo chhe.
have gujarAtI anuvAd viShe A uchcha koTinA adhyAtmashAstrano gujarAtI anuvAd karavAnun kAm sahelun na hatun. sUtrakAr ane TIkAkAr AchAryabhagavantonA gambhIr bhAvo yathArthapaNe jaLavAI rahe evI rIte tene sparshIne anuvAd thAy to ja prakAshan sampUrNapaNe samAjane lAbhadAyak nIvaDe em hatun. sadbhAgye UnDA Adarsha AtmArthI panDitaratna bhAIshrI himmatalAl jeThAlAl shAhe, pUjya gurudevashrInI kRupAbhInI pavitra AgnA tathA pUjya bahenashrI champAbenanI pAvan preraNA jhIlIne, teno anuvAd karI ApavA saharSha sammati ApIne te kAm hAthamAn lIdhun, ane temaNe A anuvAdanun kAm rUDI rIte sAngopAng pAr utAryun.
A pavitra shAstranA gujarAtI anuvAdanun mahAn kArya karanAr bhAIshrI himmatalAlabhAI adhyAtmarasik vidvAn hovA uparAnt gambhIr, vairAgyashALI, shAnt ane vivekI sajjan hatA tathA kavi paN hatA. temaNe samayasAranA anuvAd uparAnt tenI mUL gAthAono gujarAtI padyAnuvAd paN harigIt chhandamAn karyo chhe; te ghaNo ja madhur, spaShTa tem ja saraL chhe ane darek gAthArtha pahelAn chhApavAmAn Avyo chhe. A rIte Akhoy anuvAd tem ja harigIt kAvyo jignAsu jIvone bahu ja upayogI ane upakArI thayel chhe. A mATe bhAIshrI himmatalAl jeThAlAl shAhano jeTalo AbhAr mAnavAmAn Ave teTalo ochho chhe. A samayasAr jevA uttam shAstrano anuvAd karavAnun param saubhAgya temane maLyun te mATe teo kharekhar abhinandanIy chhe.
AjathI lagabhag baso varSha pahelAn shrImAn panDit jayachandrajIe A paramAgamanun hindI bhAShAntar karIne jainasamAj par upakAr karyo chhe. A anuvAd shrI paramashrutaprabhAvak manDaL taraphathI prasiddha thayel hindI samayasAranA AdhAre karavAmAn Avyo chhe, te mATe A sansthA te manDaLano AbhAr mAne chhe. [trIjI AvRutti prasange sanshodhan, kaLashonA gujarAtI arthanI vachche sanskRit shabdo yathAsthAne goThavavAnun kArya, prUpharIDing,
Page -22 of 642
PDF/HTML Page 9 of 673
single page version
shuddhipatrak, gAthAsUchI, kaLashasUchI vagere anekavidh kAryomAn pUjya gurudevashrInA antevAsI bALabrahmachArI bhAIshrI chandulAl khImachand jhobALiyAe atyant kALajI, parishram ane ullAsapUrvak je sahAy karI chhe te mATe A sansthA temanI AbhArI chhe. bra
himmatalAlabhAIe anekavidh sahAy karI chhe tem ja AkharI prUphasanshodhan paN temaNe ja karI Apyun chhe, tethI temano antakaraNapUrvak AbhAr mAnavAmAn Ave chhe.] UnDA Adarsha AtmArthI panDitaratna shrI himmatalAlabhAI shAhano upodghAt shabdasha A AvRuttimAn lIdhel chhe. ane A AvRuttinun mudraNasanshodhan bra
(sonagaDh) tathA shrI anantarAy vrajalAl shAhe (jalagAmv) karI Apel chhe te badal te sarva mahAnubhAvono AbhAr mAnIe chhIe.
A AvRuttinun sundar mudraNakArya ‘kahAn mudraNAlay’nA mAlik shrI gnAnachandajI jaine tathA temanA suputra chi0 nilaye karI Apel chhe, tethI temano paN AbhAr mAnIe chhIe. A uparAnt jemanI sahAy hoy te sarvano paN AbhAr mAnavAmAn Ave chhe.
A samayasAr kharekhar ek uttamottam shAstra chhe. sAdhak jIvone mATe temAn AdhyAtmik mantrono bhanDAr bharyo chhe. kundakundAchAryadev pachhI rachAyelAn lagabhag badhAn adhyAtmashAstro upar samayasArano prabhAv paDyo chhe. sarva adhyAtmanAn bIjaDAn samayasAramAn samAyelAn chhe. sarve jignAsu jIvoe gurugamapUrvak A paramAgamano abhyAs avashya karavA yogya chhe. param mahimAvant evA nij shuddha AtmasvarUpane anubhavagamya karavA mATe A shAstramAn advitIy upadesh chhe, ane e ja darek jignAsu jIvanun ekamAtra param kartavya chhe. shrI padmanandI munirAj kahe chhe ke —
artha — je jIve prasannachittathI A chaitanyasvarUp AtmAnI vAt paN sAmbhaLI chhe te bhavya puruSh bhaviShyamAn thanArI muktinun avashya bhAjan thAy chhe.
upar pramANe supAtra jIvo gurugame shuddhachaitanyatattvanI vArtAnun prItipUrvak shravaN karo ane A paramAgamanI pAnchamI gAthAmAn AchAryabhagavAnanI AgnA-anusAr te ekatva-vibhakta shuddha AtmAne svAnubhavapratyakShathI pramAN karo.
Page -21 of 642
PDF/HTML Page 10 of 673
single page version
enI kundakund gUnthe mAL re,
jemAn sAr-samay shiratAj re,
gUnthyun pravachanasAr re,
gUnthyo samayano sAr re,
jinajIno OMkAranAd re,
vandun e OMkAranAd re,
mArA dhyAne hajo jinavAN re,
vAjo mane dinarAt re,
Page -20 of 642
PDF/HTML Page 11 of 673
single page version
lavaN ogaLI jAy chhe tem samayasAranA rasamAn budhapuruSho lIn thaI
jAy chhe. te guNanI gAnTh chhe (arthAt samyagdarshanAdi guNono samUh chhe),
muktino sugam panth chhe ane teno (apAr) yash varNavatAn indra paN
Akulit thaI jAy chhe. samayasArarUpI pAnkhavALA (athavA samayasAranA
pakShavALA) jIvo gnAnagaganamAn UDe chhe ane samayasArarUpI pAnkh vinAnA
(athavA samayasArathI vipakSha) jIvo jagajALamAn rajhaLe chhe. samayasAranATak
(arthAt shrI samayasAr-paramAgam ke jene shrI amRutachandrAchAryadeve nATakanI
upamA ApI chhe te) shuddha suvarNa samAn nirmaL chhe, virAT (brahmAnD)
samAn teno vistAr chhe ane tenun shravaN karatAn hRudayanAn kapAT khUlI
jAy chhe.
Page -19 of 642
PDF/HTML Page 12 of 673
single page version
bhagavAn kundakundAchAryadevapraNIt A ‘samayaprAbhRut’ athavA ‘samayasAr’ nAmanun shAstra ‘dvitIy shrutaskandh’mAnnun sarvotkRuShTa Agam chhe.
‘dvitIy shrutaskandh’nI utpatti kaI rIte thaI te ApaNe paTTAvalionA AdhAre sankShepamAn pratham joIe.
AjathI 2466 varSha pahelAn A bharatakShetranI puNyabhUmimAn jagatpUjya param bhaTTArak bhagavAn shrI mahAvIrasvAmI mokShamArgano prakAsh karavA mATe samasta padArthonun svarUp potAnA sAtishay divyadhvani dvArA pragaT karatA hatA. temanA nirvAN pachhI pAnch shrutakevaLI thayA, jemAn chhellA shrutakevaLI shrI bhadrabAhusvAmI thayA. tyAn sudhI to dvAdashAngashAstranA prarUpaNathI vyavahAr- nishchayAtmak mokShamArga yathArtha pravartato rahyo. tyAr pachhI kALadoShathI krame krame angonA gnAnanI vyuchchhitti thatI gaI. em karatAn apAr gnAnasindhuno ghaNo bhAg vichchhed pAmyA pachhI bIjA bhadrabAhusvAmI AchAryanI paripATImAn be samartha munio thayA — ekanun nAm shrI dharasen AchArya ane bIjAnun nAm shrI guNadhar AchArya. temanI pAsethI maLelA gnAn dvArA temanI paramparAmAn thayelA AchAryoe shAstro gUnthyAn ane vIr bhagavAnanA upadeshano pravAh vaheto rAkhyo.
shrI dharasen AchAryane agrAyaNIpUrvanA pAnchamAn ‘vastu’ adhikAranA mahAkarmaprakRiti nAmanA chothA prAbhRutanun gnAn hatun. te gnAnAmRutamAnthI anukrame tyAr pachhInA AchAryo dvArA ShaTkhanDAgam tathA tenI dhavalA-TIkA, gommaTasAr, labdhisAr, kShapaNAsAr Adi shAstro rachAyAn. A rIte pratham shrutaskandhanI utpatti chhe. temAn jIv ane karmanA sanyogathI thayelA AtmAnA sansAraparyAyanun — guNasthAn, mArgaNAsthAn Adinun — sankShipta varNan chhe, paryAyArthik nayane pradhAn karIne kathan chhe. A nayane ashuddhadravyArthik paN kahe chhe ane adhyAtmabhAShAthI ashuddhanishchayanay athavA vyavahAr kahe chhe.
shrI guNadhar AchAryane gnAnapravAdapUrvanA dashamA vastunA trIjA prAbhRutanun gnAn hatun. te gnAnamAnthI tyAr pachhInA AchAryoe anukrame siddhAnto rachyA. em sarvagna bhagavAn mahAvIrathI chAlyun Avatun gnAn AchAryonI paramparAthI bhagavAn kundakundAchAryadevane prApta thayun. temaNe panchAstikAyasangrah, pravachanasAr, samayasAr, niyamasAr, aShTapAhuD Adi shAstro rachyAn. A rIte dvitIy shrutaskandhanI utpatti thaI. temAn
Page -18 of 642
PDF/HTML Page 13 of 673
single page version
gnAnane pradhAn karIne shuddhadravyArthik nayathI kathan chhe, AtmAnA shuddha svarUpanun varNan chhe.
bhagavAn kundakundAchAryadev vikram samvatanI sharUAtamAn thaI gayA chhe. digambar jain paramparAmAn bhagavAn kundakundAchAryadevanun sthAn sarvotkRuShTa chhe.
A shlok darek digambar jain, shAstrAdhyayan sharU karatAn mangaLAcharaNarUpe bole chhe. A parathI siddha thAy chhe ke sarvagna bhagavAn shrI mahAvIrasvAmI ane gaNadhar bhagavAn shrI gautamasvAmI pachhI turat ja bhagavAn kundakundAchAryanun sthAn Ave chhe. digambar jain sAdhuo potAne kundakundAchAryanI paramparAnA kahevarAvavAmAn gaurav mAne chhe. bhagavAn kundakundAchAryadevanAn shAstro sAkShAt gaNadharadevanAn vachano jeTalAn ja pramANabhUt manAy chhe. temanA pachhI thayelA granthakAr AchAryo potAnA koI kathanane siddha karavA mATe kundakundAchAryadevanAn shAstronun pramAN Ape chhe eTale e kathan nirvivAd Thare chhe. temanA pachhI lakhAyelA granthomAn temanAn shAstromAnthI thokabandh avataraNo lIdhelAn chhe. kharekhar bhagavAn kundakundAchArye potAnAn paramAgamomAn tIrthankaradevoe prarUpelA uttamottam siddhAntone jALavI rAkhyA chhe ane mokShamArgane TakAvI rAkhyo chhe. vi. san. 990mAn thaI gayelA shrI devasenAchAryavar temanA darshanasAr nAmanA granthamAn
jaIne shrI padmanandInAthe (kundakundAchAryadeve) pote prApta karelA gnAn vaDe bodh na Apyo hot to munijano sAchA mArgane kem jANat?’’ bIjo ek ullekh ApaNe joIe, jemAn kundakundAchAryadevane kaLikALasarvagna kahevAmAn AvyA chhe. ‘‘padmanandI, kundakundAchArya, vakragrIvAchArya, elAchArya, gRidhrapichchhAchArya e pAnch nAmothI virAjit, chAr AngaL Unche AkAshamAn gamananI jemane RIddhi hatI, jemaNe pUrva- videhamAn jaIne sImandharabhagavAnane vandan karyun hatun ane temanI pAsethI maLelA shrutagnAn vaDe jemaNe bhAratavarShanA bhavya jIvone pratibodh karyo chhe evA je shrI jinachandrasUribhaTTArakanA paTTanA AbharaNarUp kaLikALasarvagna (bhagavAn kundakundAchAryadev) temaNe rachelA A ShaTprAbhRutagranthamAn......sUrIshvar shrI shrutasAgare rachelI mokShaprAbhRutanI TIkA samApta thaI.’’ Am ShaTprAbhRutanI shrI shrutasAgarasUrikRut TIkAnA antamAn lakhelun chhe. bhagavAn kundakundAchAryadevanI mahattA batAvanArA AvA anekAnek ullekho jain sAhityamAn maLI Ave chhe;
jain sampradAyamAn kaLikALasarvagna bhagavAn kundakundAchAryanun sthAn ajoD chhe.
bhagavAn kundakundAchAryanAn rachelAn anek shAstro chhe, jemAnthI thoDAnk hAlamAn upalabdha chhe. trilokanAth sarvagnadevanA mukhamAnthI vahelI shrutAmRutanI saritAmAnthI bharI lIdhelAn te amRutabhAjano hAlamAn paN anek AtmArthIone AtmajIvan arpe chhe. temanAn panchAstikAy, pravachanasAr ane samayasAr nAmanAn traN uttamottam shAstro ‘prAbhRutatray’ kahevAy chhe. A traN paramAgamomAn hajAro 1 mUL shlok mATe 18 mun pAnun juo. 2 shilAlekhonA namUnA mATe 17 mun pAnun juo.
Page -17 of 642
PDF/HTML Page 14 of 673
single page version
shAstrono sAr AvI jAy chhe. bhagavAn kundakundAchArya pachhI lakhAyelA ghaNA granthonAn bIjaDAn A traN paramAgamomAn rahelAn chhe em sUkShma draShTithI abhyAs karatAn jaNAy chhe. panchAstikAyamAn chha dravyanun ane nav tattvanun svarUp sankShepamAn kahyun chhe. pravachanasArane gnAn, gney ane charaNAnuyoganA traN adhikAromAn vibhAjit karyun chhe. samayasAramAn nav tattvonun shuddhanayanI draShTithI kathan chhe.
shrI samayasAr alaukik shAstra chhe. AchAryabhagavAne A jagatanA jIvo par param karuNA karIne A shAstra rachyun chhe. temAn mokShamArganun yathArtha svarUp jem chhe tem kahevAmAn Avyun chhe. anant kALathI paribhramaN karatA jIvone je kAI samajavun bAkI rahI gayun chhe te A paramAgamamAn samajAvyun chhe. param kRupALu AchAryabhagavAn A shAstra sharU karatAn pote ja kahe chhe — ‘kAmabhogabandhanI kathA badhAe sAmbhaLI chhe, parichay karyo chhe, anubhavI chhe paN parathI judA ekatvanI prApti ja kevaL durlabh chhe. te ekatvanI — parathI bhinna AtmAnI — vAt hun A shAstramAn samasta nij vibhavathI (Agam, yukti, paramparA ane anubhavathI) kahIsh.’ A pratignA pramANe AchAryadev A shAstramAn AtmAnun ekatva — paradravyathI ane parabhAvothI bhinnatA — samajAve chhe. teoshrI kahe chhe ke ‘je AtmAne abaddhaspRuShTa, ananya, niyat, avisheSh ane asanyukta dekhe chhe te samagra jinashAsanane dekhe chhe.’ vaLI teo kahe chhe ke ‘Avun nahi dekhanAr agnAnInA sarva bhAvo agnAnamay chhe.’ A rIte, jyAn sudhI jIvane potAnI shuddhatAno anubhav thato nathI tyAn sudhI te mokShamArgI nathI; pachhI bhale te vrat, samiti, gupti Adi vyavahAr chAritra pALato hoy ane sarva Agamo paN bhaNI chUkyo hoy. jene shuddha AtmAno anubhav varte chhe te ja samyagdraShTi chhe. rAgAdinA udayamAn samakitI jIv kadI ekAkArarUp pariNamato nathI parantu em anubhave chhe ke ‘A, pudgalakarmarUp rAganA vipAkarUp uday chhe; e mAro bhAv nathI, hun to ek gnAyakabhAv chhun.’ ahIn prashna thashe ke rAgAdibhAvo thatA hovA chhatAn AtmA shuddha kem hoI shake? uttaramAn sphaTikamaNinun draShTAnt ApavAmAn Avyun chhe. jem sphaTikamaNi lAl kapaDAnA sanyoge lAl dekhAy chhe
svabhAvanI draShTithI jotAn sphaTikamaNie nirmaLapaNun chhoDyun nathI, tem AtmA rAgAdi karmodayanA sanyoge rAgI dekhAy chhe — thAy chhe topaN shuddhanayanI draShTithI teNe shuddhatA chhoDI nathI. paryAyadraShTie ashuddhatA vartatAn chhatAn dravyadraShTie shuddhatAno anubhav thaI shake chhe. te anubhav chothe guNasthAne thAy chhe. A parathI vAchakane samajAshe ke samyagdarshan keTalun duShkar chhe. samyagdraShTinun pariNaman ja pharI gayun hoy chhe. te game te kArya karatAn shuddha AtmAne anubhave chhe. jem lolupI mANas mIThAnA ane shAkanA svAdane judA pADI shakato nathI tem agnAnI gnAnane ane rAgane judAn pADI shakato nathI; jem alubdha mANas shAkathI mIThAno judo svAd laI shake chhe tem samyagdraShTi rAgathI gnAnane judun anubhave chhe. have e prashna thAy chhe ke Avun samyagdarshan kaI rIte prApta karI shakAy arthAt rAg ne AtmAnI bhinnatA kaI rIte anubhavAnshe samajAy? AchAryabhagavAn uttar Ape chhe ke, pragnArUpI chhINIthI chhedatAn te banne judA paDI jAy chhe, arthAt gnAnathI ja
oLakhANathI ja — , anAdi kALathI rAgadveSh sAthe ekAkArarUpe pariNamato AtmA bhinnapaNe
Page -16 of 642
PDF/HTML Page 15 of 673
single page version
pariNamavA lAge chhe; A sivAy bIjo koI upAy nathI. mATe darek jIve vastunA yathArtha svarUpanI oLakhAN karavAno prayatna sadA kartavya chhe.
yathArtha AtmasvarUpanI oLakhAN karAvavI te A shAstrano mukhya uddesh chhe. te uddeshane pahonchI vaLavA A shAstramAn AchAryabhagavAne anek viShayonun nirUpaN karyun chhe. jIv ane pudgalane nimittanaimittikapaNun hovA chhatAn bannenun taddan svatantra pariNaman, gnAnIne rAgadveShanun akartA- abhoktApaNun, agnAnIne rAgadveShanun kartA-bhoktApaNun, sAnkhyadarshananI ekAntikatA, guNasthAn- ArohaNamAn bhAvanun ane dravyanun nimittanaimittikapaNun, vikArarUpe pariNamavAmAn agnAnIno potAno ja doSh, mithyAtvAdinun jaDapaNun tem ja chetanapaNun, puNya ane pAp bannenun bandhasvarUpapaNun, mokShamArgamAn charaNAnuyoganun sthAn
hetu bhavya jIvone yathArtha mokShamArga batAvavAno chhe. A shAstranI mahattA joIne ullAs AvI jatAn shrI jayasen AchAryavar kahe chhe ke ‘jayavant varto te padmanandI AchArya arthAt kundakund AchArya ke jemaNe mahAtattvathI bharelo prAbhRutarUpI parvat buddhirUpI shir par upADIne bhavya jIvone samarpit karyo chhe.’ kharekhar A kALe A shAstra mumukShu bhavyajIvono param AdhAr chhe. AvA duSham kALamAn paN Avun adbhut ananya-sharaNabhUt shAstra — tIrthankaradevanA mukhamAnthI nIkaLelun amRut — vidyamAn chhe te ApaNun mahA sadbhAgya chhe. nishchay-vyavahAranI sandhipUrvak yathArtha mokShamArganI AvI sankalanAbaddha prarUpaNA bIjA koI paN granthamAn nathI. param pUjya sadgurudevanA shabdomAn kahun to — ‘A samayasAr shAstra Agamonun paN Agam chhe; lAkho shAstrono nichoD emAn rahelo chhe; jain shAsanano e stambh chhe; sAdhakanI e kAmadhenu chhe, kalpavRukSha chhe. chaud pUrvanun rahasya emAn samAyelun chhe. enI darek gAthA chhaThThA-sAtamA guNasthAne jhUlatA mahAmuninA Atma-anubhavamAnthI nIkaLelI chhe. A shAstranA kartA bhagavAn kundakundAchAryadev mahAvideh kShetramAn sarvagna vItarAg shrI sImandharabhagavAnanA samavasaraNamAn gayA hatA ane tyAn teo ATh divas rahyA hatA e vAt yathAtathya chhe, akSharasha satya chhe, pramANasiddha chhe, temAn leshamAtra shankAne sthAn nathI. te param upakArI AchAryabhagavAne rachelA A samayasAramAn tIrthankaradevanA nirakShar OMkAradhvanimAnthI nIkaLelo ja upadesh chhe.’
A shAstramAn bhagavAn kundakundAchAryadevanI prAkRit gAthAo par AtmakhyAti nAmanI sanskRit TIkA lakhanAr (lagabhag vikram samvatanA 10mA saikAmAn thaI gayelA) shrImAn amRutachandrAchAryadev chhe. jem A shAstranA mUL kartA alaukik puruSh chhe tem tenA TIkAkAr paN mahAsamartha AchArya chhe. AtmakhyAti jevI TIkA haju sudhI bIjA koI jain granthanI lakhAyelI nathI. temaNe panchAstikAy tathA pravachanasAranI paN TIkA lakhI chhe ane tattvArthasAr, puruShArthasiddhyupAy Adi svatantra grantho paN lakhyA chhe. temanI ek A AtmakhyAti TIkA vAnchanArane ja temanI adhyAtmarasikatA, AtmAnubhav, prakhar vidvattA, vastusvarUpane nyAyathI siddha karavAnI temanI asAdhAraN shakti ane uttam kAvyashaktino pUro khyAl AvI jashe. ati sankShepamAn gambhIr rahasyone goThavI devAnI temanI ajab shakti vidvAnone Ashcharyachakit kare chhe. temanI A daivI TIkA shrutakevaLInAn vachano jevI chhe.
Page -15 of 642
PDF/HTML Page 16 of 673
single page version
jem mUL shAstrakartAe A shAstra samasta nij vaibhavathI rachyun chhe tem TIkAkAre paN atyant honshapUrvak sarva nij vaibhavathI A TIkA rachI chhe em A TIkA vAnchanArane saheje lAgyA vinA rahetun nathI. shAsanamAnya bhagavAn kundakundAchAryadeve A kaLikALamAn jagadguru tIrthankaradev jevun kAm karyun chhe ane shrI amRutachandrAchAryadeve, jANe ke teo kundakundabhagavAnanA hRudayamAn pesI gayA hoy te rIte temanA gambhIr Ashayone yathArthapaNe vyakta karIne, temanA gaNadhar jevun kAm karyun chhe. A TIkAmAn AvatAn kAvyo (
– kaLasho) adhyAtmarasathI ane AtmAnubhavanI mastIthI bharapUr chhe. shrI padmaprabhadev jevA samartha munivaro par te kaLashoe UnDI chhAp pADI chhe ane Aje paN te tattvagnAnathI ne adhyAtma- rasathI bharelA madhur kaLasho, adhyAtmarasikonA hRudayanA tArane jhaNajhaNAvI mUke chhe, adhyAtmakavi tarIke shrI amRutachandrAchAryadevanun sthAn jain sAhityamAn advitIy chhe.
samayasAramAn bhagavAn kundakundAchAryadeve 415 gAthAo prAkRitamAn rachI chhe. tenA par shrI amRutachandrAchAryadeve AtmakhyAti nAmanI ane shrI jayasenAchAryadeve tAtparyavRutti nAmanI sanskRit TIkA lakhI chhe. panDit jayachandrajIe mUL gAthAonun ane AtmakhyAtinun hindImAn bhAShAntar karyun ane temAn pote thoDo bhAvArtha paN lakhyo. te pustak ‘samayaprAbhRut’nA nAme vi. san. 1964mAn prakAshit thayun hatun. tyAr pachhI panDit manoharalAlajIe te pustakane prachalit hindImAn parivartit karyun ane shrI paramashrutaprabhAvak manDaL dvArA ‘samayasAr’nA nAme vi. san. 1975mAn prakAshan pAmyun. te hindI granthanA AdhAre, tem ja sanskRit TIkAnA shabdo tathA Ashayane vaLagI rahIne, A gujarAtI anuvAd taiyAr karavAmAn Avyo chhe.
A anuvAd karavAnun mahA bhAgya mane prApta thayun te mane ati harShanun kAraN chhe. param pUjya sadgurudevanA Ashray taLe A gahan shAstrano anuvAd thayo chhe. anuvAd karavAnI samasta shakti mane pUjyapAd sadgurudev pAsethI ja maLI chhe. mArI mAraphat anuvAd thayo tethI ‘A anuvAd men karyo chhe’ em vyavahArathI bhale kahevAy, parantu mane mArI alpatAnun pUrun bhAn hovAthI ane anuvAdanI sarva shaktinun mUL shrI sadgurudev ja hovAthI hun to barAbar samajun chhun ke sadgurudevanI amRutavANIno dhodh ja — temanA dvArA maLelo aNamUl upadesh ja — yathAkALe A anuvAdarUpe pariNamyo chhe. jemanI hUmphathI A ati gahan shAstrano anuvAd karavAnun men sAhas kheDyun hatun ane jemanI kRupAthI te nirvighne pAr paDyo chhe te param upakArI sadgurudevanAn charaNAravindamAn ati bhaktibhAve vandan karun chhun.
A anuvAdamAn anek bhAIonI madad chhe. bhAIshrI amRutalAl mANekalAl jhATakiyAnI AmAn sauthI vadhAre madad chhe. teo Akho anuvAd ati parishram veThIne ghaNI ja bArIkAIthI ane umangathI tapAsI gayA chhe, ghaNI ati-upayogI sUchanAo temaNe karI chhe, sanskRit TIkAnI hastalikhit prato meLavIne pAThAntaro shodhI ApyA chhe, shankAsthAnonAn samAdhAn panDito pAsethI meLavI ApyAn chhe — ityAdi anek rIte temaNe je sarvatomukhI sahAy karI chhe te mATe hun temano atyant AbhArI chhun. jeo potAnA vishAL shAstragnAnathI, A anuvAdamAn paDatI nAnImoTI mushkelIono niveDo karI
Page -14 of 642
PDF/HTML Page 17 of 673
single page version
ApatA te murabbI shrI vakIl rAmajIbhAI mANekachand doshIno hun hRudayapUrvak AbhAr mAnun chhun. jyAre jyAre bhAShAntar karatAn koI artha barAbar na besatA hoy tyAre tyAre hun (amRutalAlabhAI mAraphat) patra dvArA pt.
darek vakhate vinAsankoche prashnonA uttaro ApyA chhe. temanI salAh mane bhAShAntaramAn ghaNI upayogI thaI chhe. A rIte temaNe karelI madad mATe hun temano antakaraNapUrvak AbhAr mAnun chhun. A sivAy je je bhAIonI A anuvAdamAn sahAy chhe te sarvano hun AbhArI chhun.
A anuvAd bhavya jIvone jinadeve prarUpelo AtmashAntino yathArtha mArga batAvo, e mArI antaranI bhAvanA chhe. shrI amRutachandrAchAryadevanA shabdomAn ‘A shAstra Anandamay vignAnaghan AtmAne pratyakSha dekhADanArun advitIy jagatachakShu chhe.’ je koI tenA param gambhIr ane sUkShma bhAvone hRudayagat karashe tene te jagatachakShu AtmAnun pratyakSha darshan karAvashe. jyAn sudhI te bhAvo yathArtha rIte hRudayagat na thAy tyAn sudhI rAtadivas te ja manthan, te ja puruShArtha kartavya chhe. shrI jayasenAchAryadevanA shabdomAn samayasAranA abhyAs Adinun phaL kahIne A upodghAt pUrNa karun chhun — ‘svarUparasik puruShoe varNavelA A prAbhRutano je koI AdarathI abhyAs karashe, shravaN karashe, paThan karashe, prasiddhi karashe, te puruSh avinAshI svarUpamay, anek prakAranI vichitratAvALA, kevaL ek gnAnAtmak bhAvane pAmIne agra padane viShe muktilalanAmAn lIn thashe.’ dIpotsavI, vi. san. 1996 — himmatalAl jeThAlAl shAh
pratham AvRuttimAn shrImad amRutachandrAchAryadevakRut sanskRit TIkA chhapAvavAmAn AvI nahotI; A dvitIy AvRuttimAn te umeravAmAn AvI chhe. A sanskRit TIkA vi. san. 1975mAn shrI paramashrutaprabhAvak manDaL dvArA prakAshit samayasAr pramANe chhapAvavAmAn AvI chhe; temAn (vi. san. 1975nI mudrit TIkAmAn) kyAnk ashuddhio jaNAI te ghaNIkharI (hastalikhit pratonA AdhAre) sudhArI levAmAn AvI chhe, tem ja kyAnk mudrit pATho karatAn hastalikhit pratonA pAThAntaro visheSh bandhabesatA lAgyA tyAn hastalikhit prato pramANe pATh levAmAn AvyA chhe.
gujarAtI anuvAd pratham AvRutti pramANe rAkhavAmAn Avyo chhe; mAtra koIk jUj sthaLoe alpa pheraphAr karyo chhe.
je je bhAIoe kAmamAn madad karI chhe te sauno RUNI chhun. phAgaN sud 11 hin. je. shAh vi. san. 2009
Page -13 of 642
PDF/HTML Page 18 of 673
single page version
prathamanI be AvRuttiomAn sanskRit TIkAnA kalasharUp shlokono saLang gujarAtI anuvAd chhapAvavAmAn Avyo hato. A trIjI AvRuttimAn te shlokonAn gujarAtI anuvAdanI vachche vachche sanskRit shabdo kaunsamAn chhapAvavAmAn AvyA chhe ke jethI kayA sanskRit shabdano kayo gujarAtI artha chhe te sahelAIthI vAchakanA khyAlamAn AvI shake. A rIte ‘shlokArtha’mAn sanskRit shabdo yathAsthAne goThavavAnun kAm bra
0 bhAIshrI chandulAlabhAI jhobALiyAe potAnI svayamsphurit bhAvanAthI ghaNI chokasAIpUrvak karyun chhe.
uparokta visheShatA sivAy, (tem ja anuvAdamAn mAtra kyAnk karAyel najIvA pheraphAr sivAy,) A tRutIy AvRuttinI sarva sAmagrI — sanskRit TIkA, anuvAd vagere badhun — dvitIy AvRutti pramANe ja chhe. phAgaN vad dasham hin. je. shAh vi. san. 2025
Page -11 of 642
PDF/HTML Page 20 of 673
single page version
❈
कुन्द-प्रभा-प्रणयि-कीर्ति-विभूषिताशः ।
श्चक्रे श्रुतस्य भरते प्रयतः प्रतिष्ठाम् ।।
kundakund A pRithvI par konAthI vandya nathI?
र्बाह्येपि संव्यञ्जयितुं यतीशः ।
चचार मन्ये चतुरङ्गुलं सः ।।
❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈❈