Page 188 of 513
PDF/HTML Page 221 of 546
single page version
ਚ ਪਰਸ੍ਪਰਾਨੁਸ੍ਯੂਤਿਸੂਤ੍ਰਿਤੈਕਪ੍ਰਵਾਹਤਯਾਤਦੁਭਯਾਤ੍ਮਕ ਇਤਿ
ਵਤ੍
ਨਿਤ੍ਯਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਨਿਵਰ੍ਤਮਾਨੇ ਦ੍ਰਵ੍ਯੇ ਸਮਸ੍ਤੇਸ਼੍ਵਪਿ ਸ੍ਵਾਵਸਰੇਸ਼ੂਚ੍ਚਕਾਸਤ੍ਸੁ ਪਰਿਣਾਮੇਸ਼ੂਤ੍ਤਰੋਤ੍ਤਰੇਸ਼੍ਵਵਸਰੇਸ਼ੂਤ੍ਤਰੋਤ੍ਤਰ-
ਪਰਿਣਾਮਾਨਾਮੁਦਯਨਾਤ੍ਪੂਰ੍ਵਪੂਰ੍ਵਪਰਿਣਾਮਾਨਾਮਨੁਦਯਨਾਤ
ਅਨੁਭਯਸ੍ਵਰੂਪ ਹੈ
ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਤੇ ਹੈਂ ਇਸਲਿਯੇ, ਔਰ ਪਹਲੇ -ਪਹਲੇਕੇ ਮੋਤੀ ਪ੍ਰਗਟ ਨਹੀਂ ਹੋਤੇ ਇਸਲਿਯੇ, ਤਥਾ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਪਰਸ੍ਪਰ
ਅਨੁਸ੍ਯੂਤਿਕਾ ਰਚਯਿਤਾ ਸੂਤ੍ਰ ਅਵਸ੍ਥਿਤ ਹੋਨੇਸੇ ਤ੍ਰਿਲਕ੍ਸ਼ਣਤ੍ਵ ਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧਿਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੈ
ਹੈਂ ਇਸਲਿਯੇ, ਔਰ ਪਹਲੇ -ਪਹਲੇਕੇ ਪਰਿਮਾਮ ਨਹੀਂ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਤੇ ਹੈਂ ਇਸਲਿਯੇ, ਤਥਾ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਪਰਸ੍ਪਰ
ਅਨੁਸ੍ਯੂਤਿ ਰਚਨੇਵਾਲਾ ਪ੍ਰਵਾਹ ਅਵਸ੍ਥਿਤ ਹੋਨੇਸੇ ਤ੍ਰਿਲਕ੍ਸ਼ਣਪਨਾ ਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧਿਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੈ
Page 189 of 513
PDF/HTML Page 222 of 546
single page version
ਕਥਨੇਨ ਤ੍ਰੁਤੀਯਾ, ਉਤ੍ਪਾਦਵ੍ਯਯਧ੍ਰੌਵ੍ਯਤ੍ਵੇਪਿ ਸਤ੍ਤੈਵ ਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਭਣ੍ਯਤ ਇਤਿ ਕਥਨੇਨ ਚਤੁਰ੍ਥੀਤਿ ਗਾਥਾਚਤੁਸ਼੍ਟਯੇਨ
ਪ੍ਰਤ੍ਯੇਕ ਪਰਿਣਾਮ ਉਤ੍ਪਾਦ -ਵਿਨਾਸ਼ਸੇ ਰਹਿਤ ਏਕਰੂਪ
ਉਤ੍ਪਾਦ -ਵ੍ਯਯ -ਧ੍ਰੌਵ੍ਯਾਤ੍ਮਕ ਹੈ
ਉਤ੍ਪਾਦ [ਅਪਿ ਚ ] ਤਥਾ [ਭਙ੍ਗਃ ] ਭਂਗ [ਧ੍ਰੌਵ੍ਯੇਣ ਅਰ੍ਥੇਨ ਵਿਨਾ ] ਧ੍ਰੌਵ੍ਯ ਪਦਾਰ੍ਥਕੇ ਬਿਨਾ [ਨ ]
ਨਹੀਂ ਹੋਤੇ
ਉਤ੍ਪਾਦ ਤੇਮ ਜ ਭਂਗ, ਧ੍ਰੌਵ੍ਯ -ਪਦਾਰ੍ਥ ਵਿਣ ਵਰ੍ਤੇ ਨਹੀਂ. ੧੦੦
Page 190 of 513
PDF/HTML Page 223 of 546
single page version
ਭਾਸਨਾਤ
ਤਰ੍ਹ੍ਯੁਪਾਦਾਨਕਾਰਣਰਹਿਤਾਨਾਂ ਖਪੁਸ਼੍ਪਾਦੀਨਾਮਪ੍ਯੁਤ੍ਪਾਦੋ ਭਵਤੁ
(ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਨਾਸ਼ ਅਨ੍ਯਭਾਵਕੇ ਉਤ੍ਪਾਦਰੂਪ ਸ੍ਵਭਾਵਸੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੈ
‘‘ਵ੍ਯਤਿਰੇਕਾਣਾਮਨ੍ਵਯਾਨਤਿਕ੍ਰਮਣਾਤ੍
Page 191 of 513
PDF/HTML Page 224 of 546
single page version
ਅਨ੍ਯ ਹੈ, ਸਂਹਾਰ ਅਨ੍ਯ ਹੈ, ਸ੍ਥਿਤਿ ਅਨ੍ਯ ਹੈ
ਉਚ੍ਛੇਦ ਹੋਗਾ
Page 192 of 513
PDF/HTML Page 225 of 546
single page version
ਮਵਸ਼੍ਯਮਨੁਮਨ੍ਤਵ੍ਯਮ੍
ਕਿਸੀ ਭਾਵਕਾ ਸਂਹਾਰ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੋਗਾ,
ਜਾਯਗਾ
ਜਾਯ,
ਤ੍ਰਿਲਕ੍ਸ਼ਣਤਾਰੂਪ
ਸਕਤਾ
Page 193 of 513
PDF/HTML Page 226 of 546
single page version
ਵਸ੍ਥਾਰੂਪੇਣ ਸ੍ਥਿਤਿਰਿਤ੍ਯੁਕ੍ਤਲਕ੍ਸ਼ਣਾਸ੍ਤ੍ਰਯੋ ਭਙ੍ਗਾਃ ਕਰ੍ਤਾਰਃ
[ਤਸ੍ਮਾਤ੍ ] ਇਸਲਿਯੇ [ਸਰ੍ਵਂ ] ਵਹ ਸਬ [ਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਭਵਤਿ ] ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਹੈ
ਪਰ੍ਯਾਯੇਂ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕੇ ਆਸ਼੍ਰਯਸੇ ਹੈਂ); ਇਸਲਿਯੇ ਯਹ ਸਬ ਏਕ ਹੀ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਹੈ, ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਨ੍ਤਰ ਨਹੀਂ
ਨੇ ਪਰ੍ਯਯੋ ਦ੍ਰਵ੍ਯੇ ਨਿਯਮਥੀ, ਸਰ੍ਵ ਤੇਥੀ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਛੇ.
Page 194 of 513
PDF/HTML Page 227 of 546
single page version
ਪਰ੍ਯਾਯੈਰਾਲਮ੍ਬਿਤਮੇਵ ਪ੍ਰਤਿਭਾਤਿ
ਦ੍ਰਵ੍ਯਸ੍ਯੋਚ੍ਛਿਦ੍ਯਮਾਨੋਤ੍ਪਦ੍ਯਮਾਨਾਵਤਿਸ਼੍ਠਮਾਨਭਾਵਲਕ੍ਸ਼ਣਾਸ੍ਤ੍ਰਯੋਂਸ਼ਾ ਭਂਗੋਤ੍ਪਾਦਧ੍ਰੌਵ੍ਯਲਕ੍ਸ਼ਣੈਰਾਤ੍ਮਧਰ੍ਮੈਰਾ-
ਲਮ੍ਬਿਤਾਃ ਸਮਮੇਵ ਪ੍ਰਤਿਭਾਨ੍ਤਿ
ਭਙ੍ਗਸ੍ਤਦੁਭਯਾਧਾਰਾਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯਤ੍ਵਾਵਸ੍ਥਾਰੂਪਪਰ੍ਯਾਯੇਣ ਧ੍ਰੌਵ੍ਯਂ ਚੇਤ੍ਯੁਕ੍ਤਲਕ੍ਸ਼ਣਸ੍ਵਕੀਯਸ੍ਵਕੀਯਪਰ੍ਯਾਯੇਸ਼ੁ
ਦੇਤਾ ਹੈ, ਇਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਸਮੁਦਾਯੀ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਪਰ੍ਯਾਯੋਂਕਾ ਸਮੁਦਾਯਸ੍ਵਰੂਪ ਹੋਨੇਸੇ ਪਰ੍ਯਾਯੋਂਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਆਲਮ੍ਬਿਤ
ਹੀ ਭਾਸਿਤ ਹੋਤਾ ਹੈ
ਨਸ਼੍ਟ ਹੋਤਾ ਹੁਆ ਭਾਵ, ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਹੋਤਾ ਹੁਆ ਭਾਵ, ਔਰ ਅਵਸ੍ਥਿਤ ਰਹਨੇਵਾਲਾ ਭਾਵ;
ਜਾਯ ਤੋ ਸਾਰਾ
Page 195 of 513
PDF/HTML Page 228 of 546
single page version
ਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਭਵਤਿ
ਜਾਯਗਾ) ਅਥਵਾ ਅਸਤ੍ਕਾ ਉਤ੍ਪਾਦ ਹੋ ਜਾਯਗਾ; (੩) ਯਦਿ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਾ ਹੀ ਧ੍ਰੌਵ੍ਯ ਮਾਨਾ ਜਾਯ ਤੋ
ਕ੍ਰਮਸ਼ਃ ਹੋਨੇਵਾਲੇ ਭਾਵੋਂਕੇ ਅਭਾਵਕੇ ਕਾਰਣ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਾ ਅਭਾਵ ਆਯਗਾ, ਅਥਵਾ ਕ੍ਸ਼ਣਿਕਪਨਾ ਹੋਗਾ
ਅਂਕੁਰ ਔਰ ਵ੍ਰੁਕ੍ਸ਼ਤ੍ਵਸੇ ਭਿਨ੍ਨ ਪਦਾਰ੍ਥਰੂਪ ਨਹੀਂ ਹੈ
Page 196 of 513
PDF/HTML Page 229 of 546
single page version
ਯਸ਼੍ਚ ਨਾਸ਼ਕ੍ਸ਼ਣਃ ਸ ਤੂਤ੍ਪਦ੍ਯਾਵਸ੍ਥਾਯ ਚ ਨਸ਼੍ਯਤੋ ਜਨ੍ਮਕ੍ਸ਼ਣਃ ਸ੍ਥਿਤਿਕ੍ਸ਼ਣਸ਼੍ਚ ਨ ਭਵਤਿ;
ਭਿਪ੍ਰਾਯਃ
ਪ੍ਰੁਥਕ੍ ਹੀ ਹੋਤਾ ਹੈ); ਜੋ ਸ੍ਥਿਤਿਕ੍ਸ਼ਣ ਹੋ ਵਹ ਦੋਨੋਂਕੇ ਅਨ੍ਤਰਾਲਮੇਂ (ਉਤ੍ਪਾਦਕ੍ਸ਼ਣ ਔਰ
ਨਾਸ਼ਕ੍ਸ਼ਣਕੇ ਬੀਚ) ਦ੍ਰੁਢਤਯਾ ਰਹਤਾ ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ (ਵਹ) ਜਨ੍ਮਕ੍ਸ਼ਣ ਔਰ ਨਾਸ਼ਕ੍ਸ਼ਣ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਔਰ
ਜੋ ਨਾਸ਼ਕ੍ਸ਼ਣ ਹੈ ਵਹ,
Page 197 of 513
PDF/HTML Page 230 of 546
single page version
ਰੂਢਸ੍ਯ ਮ੍ਰੁਤ੍ਤਿਕਾਤ੍ਵਸ੍ਯ ਸ੍ਥਿਤਿਕ੍ਸ਼ਣਃ, ਤਥਾ ਅਨ੍ਤਰਂਗਬਹਿਰਂਗਸਾਧਨਾਰੋਪ੍ਯਮਾਣਸਂਸ੍ਕਾਰਸਨ੍ਨਿਧੌ ਯ
ਏਵੋਤ੍ਤਰਪਰ੍ਯਾਯਸ੍ਯ ਜਨ੍ਮਕ੍ਸ਼ਣਃ, ਸ ਏਵ ਪ੍ਰਾਕ੍ਤਨਪਰ੍ਯਾਯਸ੍ਯ ਨਾਸ਼ਕ੍ਸ਼ਣਃ, ਸ ਏਵ ਚ ਕੋਟਿਦ੍ਵਯਾਧਿਰੂਢਸ੍ਯ
ਦ੍ਰਵ੍ਯਤ੍ਵਸ੍ਯ ਸ੍ਥਿਤਿਕ੍ਸ਼ਣਃ
ਹੋਤਾ ਹੈ, ਸ੍ਵਯਂ ਹੀ ਧ੍ਰੁਵ ਰਹਤਾ ਹੈ ਔਰ ਸ੍ਵਯਂ ਹੀ ਨਾਸ਼ਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੈ !’ ਕਿਨ੍ਤੁ ਐਸਾ ਤੋ
ਮਾਨਾ ਨਹੀਂ ਗਯਾ ਹੈ; (ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਯਹ ਸ੍ਵੀਕਾਰ ਔਰ ਸਿਦ੍ਧ ਕਿਯਾ ਗਯਾ ਹੈ ਕਿ) ਪਰ੍ਯਾਯੋਂਕੇ ਹੀ
ਉਤ੍ਪਾਦਾਦਿ ਹੈਂ; (ਤਬ ਫਿ ਰ) ਵਹਾਁ ਕ੍ਸ਼ਣਭੇਦ -ਕਹਾਁਸੇ ਹੋ ਸਕਤਾ ਹੈ ? ਯਹ ਸਮਝਤੇ ਹੈਂ :
ਵਹੀ ਦੋਨੋਂ
ਹੋਤਾ ਹੈ ਵਹੀ ਪੂਰ੍ਵ ਪਰ੍ਯਾਯਕਾ ਨਾਸ਼ ਕ੍ਸ਼ਣ ਹੋਤਾ ਹੈ, ਔਰ ਵਹੀ ਦੋਨੋਂ ਕੋਟਿਯੋਂਮੇਂ ਰਹਨੇਵਾਲੇ
ਦ੍ਰਵ੍ਯਤ੍ਵਕਾ ਸ੍ਥਿਤਿਕ੍ਸ਼ਣ ਹੋਤਾ ਹੈ
(ਸਭੀ ਏਕ ਸਾਥ) ਏਕ ਸਮਯਮੇਂ ਹੀ ਦੇਖੇ ਜਾਤੇ ਹੈਂ; ਇਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਉਤ੍ਤਰ ਪਰ੍ਯਾਯਮੇਂ, ਪੂਰ੍ਵ ਪਰ੍ਯਾਯਮੇਂ
ਔਰ ਦ੍ਰਵ੍ਯਤ੍ਵਮੇਂ ਉਤ੍ਪਾਦ, ਵ੍ਯਯ ਔਰ ਧ੍ਰੌਵ੍ਯ ਪ੍ਰਤ੍ਯੇਕਤਯਾ (ਏਕ -ਏਕ) ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਮਾਨ ਹੋਨੇ ਪਰ ਭੀ
Page 198 of 513
PDF/HTML Page 231 of 546
single page version
ਸਮਯ ਏਵਾਵਲੋਕ੍ਯਨ੍ਤੇ
ਰ੍ਥਾਨ੍ਤਰਮ੍
ਉਤ੍ਪਾਦ, ਵ੍ਯਯ ਔਰ ਧ੍ਰੌਵ੍ਯ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਹੀ ਹੈਂ, ਅਨ੍ਯ ਪਦਾਰ੍ਥ ਨਹੀਂ
[ਤਦਪਿ ] ਫਿ ਰ ਭੀ [ਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ] ਦ੍ਰਵ੍ਯ [ਪ੍ਰਣਸ਼੍ਟਂ ਨ ਏਵ ] ਨ ਤੋ ਨਸ਼੍ਟ ਹੈ, [ਉਤ੍ਪਨ੍ਨਂ ਨ ] ਨ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਹੈ (-
ਵਹ ਧ੍ਰੁਵ ਹੈ
ਪਣ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਤੋ ਨਥੀ ਨਸ਼੍ਟ ਕੇ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਨਥੀ ਤਹੀਂ
Page 199 of 513
PDF/HTML Page 232 of 546
single page version
ਸਮਾਨਜਾਤੀਯਾ ਦ੍ਰਵ੍ਯਪਰ੍ਯਾਯਾ ਵਿਨਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਪ੍ਰਜਾਯਨ੍ਤੇ ਚ, ਸਮਾਨਜਾਤੀਨਿ ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਣਿ ਤ੍ਵਵਿਨਸ਼੍ਟਾਨੁ-
ਤ੍ਪਨ੍ਨਾਨ੍ਯੇਵਾਵਤਿਸ਼੍ਠਨ੍ਤੇ
ਸਰ੍ਵੇਪ੍ਯਸਮਾਨਜਾਤੀਯਾ ਦ੍ਰਵ੍ਯਪਰ੍ਯਾਯਾ ਵਿਨਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਪ੍ਰਜਾਯਨ੍ਤੇ ਚ, ਅਸਮਾਨਜਾਤੀਨਿ ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਣਿ
ਤ੍ਵਵਿਨਸ਼੍ਟਾਨੁਤ੍ਪਨ੍ਨਾਨ੍ਯੇਵਾਵਤਿਸ਼੍ਠਨ੍ਤੇ
ਦ੍ਵਯਣੁਕਾਦਿਸ੍ਕ ਨ੍ਧਰੂਪਸ੍ਵਜਾਤੀਯਵਿਭਾਵਦ੍ਰਵ੍ਯਪਰ੍ਯਾਯਾਣਾਂ ਵਿਨਾਸ਼ੋਤ੍ਪਾਦੇਪਿ ਨਿਸ਼੍ਚਯੇਨ ਨ ਚੋਤ੍ਪਨ੍ਨਂ ਨ ਚ
ਵਿਨਸ਼੍ਟਮਿਤਿ
ਅਵਿਨਸ਼੍ਟ ਔਰ ਅਨੁਤ੍ਪਨ੍ਨ ਹੀ ਰਹਤੇ ਹੈਂ (-ਧ੍ਰੁਵ ਹੈਂ )
ਅਵਿਨਸ਼੍ਟ ਔਰ ਅਨੁਤ੍ਪਨ੍ਨ ਹੀ ਰਹਤੇ ਹੈਂ, ਇਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਸਭੀ ਅਸਮਾਨਜਾਤੀਯ ਦ੍ਰਵ੍ਯ -ਪਰ੍ਯਾਯੇਂ ਵਿਨਸ਼੍ਟ ਹੋ ਜਾਤੀ
ਹੈਂ ਔਰ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਹੋਤੀ ਹੈਂ, ਪਰਨ੍ਤੁ ਅਸਮਾਨਜਾਤੀਯ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਤੋ ਅਵਿਨਸ਼੍ਟ ਔਰ ਅਨੁਤ੍ਪਨ੍ਨ ਹੀ ਰਹਤੇ ਹੈਂ
Page 200 of 513
PDF/HTML Page 233 of 546
single page version
ਹੀ ਏਕ ਗੁਣਪਰ੍ਯਾਯਮੇਂਸੇ ਅਨ੍ਯ ਗੁਣਪਰ੍ਯਾਯਰੂਪ ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋਤਾ ਹੈ, ਔਰ ਉਸਕੀ ਸਤ੍ਤਾ ਗੁਣਪਰ੍ਯਾਯੋਂਕੀ
ਸਤ੍ਤਾਕੇ ਸਾਥ ਅਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟ
ਦ੍ਵਾਰਾ ਅਪਨੀ ਸਤ੍ਤਾਕਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਤਾ ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਹਰਿਤਭਾਵ ਔਰ ਪੀਤਭਾਵਕੇ ਸਾਥ
Page 201 of 513
PDF/HTML Page 234 of 546
single page version
ਗੁਣਂ ਪਰਿਣਮਤ੍ਪੂਰ੍ਵੋਤ੍ਤਰਾਵਸ੍ਥਾਵਸ੍ਥਿਤਗੁਣਾਭ੍ਯਾਂ ਤਾਭ੍ਯਾਮਨੁਭੂਤਾਤ੍ਮਸਤ੍ਤਾਕਂ ਪੂਰ੍ਵੋਤ੍ਤਰਾਵਸ੍ਥਾਵਸ੍ਥਿਤ-
ਗੁਣਾਭ੍ਯਾਂ ਸਮਮਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਸਤ੍ਤਾਕਤਯੈਕਮੇਵ ਦ੍ਰਵ੍ਯਂ, ਨ ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਨ੍ਤਰਮ੍
ਸਹਕਾਰਫਲਂ, ਤਥੈਵੋਤ੍ਪਦ੍ਯਮਾਨਮੁਤ੍ਤਰਾਵਸ੍ਥਾਵਸ੍ਥਿਤਗੁਣੇਨ ਵ੍ਯਯਮਾਨਂ ਪੂਰ੍ਵਾਵਸ੍ਥਾਵਸ੍ਥਿਤਗੁਣੇਨਾਵਤਿਸ਼੍ਠਮਾਨਂ
ਦ੍ਰਵ੍ਯਤ੍ਵਗੁਣੇਨੋਤ੍ਪਾਦਵ੍ਯਯਧ੍ਰੌਵ੍ਯਾਣ੍ਯੇਕਦ੍ਰਵ੍ਯਪਰ੍ਯਾਯਦ੍ਵਾਰੇਣ ਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਭਵਤਿ
ਤੇਪਿ ਦ੍ਰਵ੍ਯਮੇਵ ਭਵਨ੍ਤਿ
ਔਰ ਉਤ੍ਤਰ ਅਵਸ੍ਥਾਮੇਂ ਅਵਸ੍ਥਿਤ ਉਨ ਗੁਣੋਂਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਅਪਨੀ ਸਤ੍ਤਾਕਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਤਾ ਹੈ,
ਇਸਲਿਯੇ ਪੂਰ੍ਵ ਔਰ ਉਤ੍ਤਰ ਅਵਸ੍ਥਾਮੇਂ ਅਵਸ੍ਥਿਤ ਗੁਣੋਂਕੇ ਸਾਥ ਅਵਸ਼ਿਸ਼੍ਟ ਸਤ੍ਤਾਵਾਲਾ ਹੋਨੇਸੇ ਏਕ
ਹੀ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਹੈ, ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਨ੍ਤਰ ਨਹੀਂ
ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਪੂਰ੍ਵ ਔਰ ਉਤ੍ਤਰ ਗੁਣਪਰ੍ਯਾਯੋਂਕੇ ਸਾਥ ਅਭਿਨ੍ਨ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵ ਹੋਨੇਸੇ ਏਕ ਹੀ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਹੈ
ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਨ੍ਤਰ ਨਹੀਂ; ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਵੇ ਵੇ ਗੁਣਪਰ੍ਯਾਯੇਂ ਔਰ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਏਕ ਹੀ ਦ੍ਰਵ੍ਯਰੂਪ ਹੈਂ, ਭਿਨ੍ਨ -ਭਿਨ੍ਨ ਦ੍ਰਵ੍ਯ
ਨਹੀਂ ਹੈਂ
ਅਵਸ੍ਥਾਮੇਂ ਅਵਸ੍ਥਿਤ ਗੁਣਸੇ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ, ਪੂਰ੍ਵ ਅਵਸ੍ਥਾਮੇਂ ਅਵਸ੍ਥਿਤ ਗੁਣਸੇ ਨਸ਼੍ਟ ਔਰ ਦ੍ਰਵ੍ਯਤ੍ਵ ਗੁਣਸੇ
ਸ੍ਥਿਰ ਹੋਨੇਸੇ, ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਏਕਦ੍ਰਵ੍ਯਪਰ੍ਯਾਯਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਉਤ੍ਪਾਦ -ਵ੍ਯਯ -ਧ੍ਰੌਵ੍ਯ ਹੈ
Page 202 of 513
PDF/HTML Page 235 of 546
single page version
ਹਰਿਤਗੁਣਂ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਪਾਣ੍ਡੁਰਗੁਣਾਨ੍ਤਰਮਾਮ੍ਰਫਲਮਿਵੇਤਿ ਭਾਵਾਰ੍ਥਃ
ਭਵਤਿ ] ਵਹ ਸਤ੍ਤਾਸੇ ਅਨ੍ਯ (ਪ੍ਰੁਥਕ੍) ਹੋ ! (ਸੋ ਭੀ ਕੈਸੇ ਹੋ ਸਕਤਾ ਹੈ ?) [ਤਸ੍ਮਾਤ੍ ] ਇਸਲਿਯੇ
[ਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਸ੍ਵਯਂ ] ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਸ੍ਵਯਂ ਹੀ [ਸਤ੍ਤਾ ] ਹੈ
Page 203 of 513
PDF/HTML Page 236 of 546
single page version
ਪ੍ਰਯੋਜਨ ਹੈ ਐਸੀ
ਸ੍ਵਯਂ ਸ੍ਥਿਰ (-ਵਿਦ੍ਯਮਾਨ) ਰਹਤਾ ਹੁਆ, ਇਤਨਾ ਹੀ ਮਾਤ੍ਰ ਜਿਸਕਾ ਪ੍ਰਯੋਜਨ ਹੈ ਐਸੀ ਸਤ੍ਤਾਕੋ ਉਦਿਤ
(ਸਿਦ੍ਧ) ਕਰਤਾ ਹੈ
ਸਮਝਨਾ ਚਾਹਿਯੇ
Page 204 of 513
PDF/HTML Page 237 of 546
single page version
ਸਮਵਾਯਂ ਕਰੋਤੁ, ਨ ਚ ਤਥਾ
ਇਸਲਿਯੇ ਵੇ ਏਕ ਨਹੀਂ ਹੈਂ
Page 205 of 513
PDF/HTML Page 238 of 546
single page version
ਦ੍ਰਵ੍ਯਸ੍ਯ ਗੁਣਿਨ ਇਤਿ ਤਯੋਰ੍ਨ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਵਿਭਾਗਃ
ਯਚ੍ਚ ਕਿਲਾਖਿਲੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਗ੍ਰਾਮਗੋਚਰੀਭੂਤਮੁਤ੍ਤਰੀਯਂ ਭਵਤਿ, ਨ ਖਲੁ ਸ ਏਕਚਕ੍ਸ਼ੁਰਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਸ਼ਯਮਾਪਦ੍ਯਮਾਨਃ
ਸਮਸ੍ਤੇਤਰੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਗ੍ਰਾਮਗੋਚਰਮਤਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤਃ ਸ਼ੁਕ੍ਲੋ ਗੁਣੋ ਭਵਤੀਤਿ ਤਯੋਸ੍ਤਦ੍ਭਾਵਸ੍ਯਾਭਾਵਃ; ਤਥਾ ਯਾ
ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਦ੍ਰਵ੍ਯਮੇਂ ਸਤ੍ਤਾ ਹੈ
ਵਸ੍ਤ੍ਰ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਔਰ ਜੋ ਸਮਸ੍ਤ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਮੂਹਕੋ ਗੋਚਰ ਹੋਨੇਵਾਲਾ ਵਸ੍ਤ੍ਰ ਹੈ ਵਹ ਏਕ ਚਕ੍ਸ਼ੁਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਕੇ
ਵਿਸ਼ਯਮੇਂ ਆਨੇਵਾਲਾ ਤਥਾ ਅਨ੍ਯ ਸਮਸ੍ਤ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋਂਕੇ ਸਮੂਹਕੋ ਗੋਚਰ ਨ ਹੋਨੇਵਾਲਾ ਐਸਾ ਸ਼ੁਕ੍ਲਤ੍ਵ
ਗੁਣ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਉਨਕੇ ਤਦ੍ਭਾਵਕਾ ਅਭਾਵ ਹੈ; ਇਸੀਪ੍ਰਕਾਰ,
Page 206 of 513
PDF/HTML Page 239 of 546
single page version
ਨ ਖਲੁ ਤਦਨਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਵਰ੍ਤਿ ਗੁਣਵਦਨੇਕਗੁਣਸਮੁਦਿਤਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼੍ਯਂ ਵਿਧੀਯਮਾਨਂ ਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਮਤ੍ਸ੍ਵਰੂਪਂ ਚ ਦ੍ਰਵ੍ਯਂ
ਭਵਤਿ; ਯਤ੍ਤੁ ਕਿਲਾਨਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਵਰ੍ਤਿ ਗੁਣਵਦਨੇਕਗੁਣਸਮੁਦਿਤਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼੍ਯਂ ਵਿਧੀਯਮਾਨਂ ਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਮਤ੍ਸ੍ਵਰੂਪਂ ਚ
ਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਭਵਤਿ, ਨ ਖਲੁ ਸਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਵਰ੍ਤਿਨੀ ਨਿਰ੍ਗੁਣੈਕਗੁਣਸਮੁਦਿਤਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣਂ ਵਿਧਾਯਿਕਾ ਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਸ੍ਵਰੂਪਾ
ਚ ਸਤ੍ਤਾ ਭਵਤੀਤਿ ਤਯੋਸ੍ਤਦ੍ਭਾਵਸ੍ਯਾਭਾਵਃ
ਕਿਸੀਕੇ ਆਸ਼੍ਰਿਤ ਰਹਨੇਵਾਲੀ, ਨਿਰ੍ਗੁਣ, ਏਕ ਗੁਣਸੇ ਨਿਰ੍ਮਿਤ, ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ, ਵਿਧਾਯਕ ਔਰ ਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਸ੍ਵਰੂਪ
ਐਸੀ ਸਤ੍ਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਉਨਕੇ ਤਦ੍ਭਾਵਕਾ ਅਭਾਵ ਹੈ
ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ ਕਿਯਾ ਜਾਤਾ ਹੈ
ਨਹੀਂ ਹੈ
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਓਂਸੇ ਜ੍ਞਾਤ ਹੋਤੀ ਹੁਈ, ਉਨ ਭੇਦੋਂਸੇ ਭੇਦਿਤ ਹੋਤੀ ਹੁਈ ਏਕ ਪਦਾਰ੍ਥ ਹੈ; ਔਰ ਜੈਸੇ ਜ੍ਞਾਨ, ਦਰ੍ਸ਼ਨ, ਚਾਰਿਤ੍ਰ,
ਵੀਰ੍ਯ ਇਤ੍ਯਾਦਿ ਆਤ੍ਮਾਕੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਹੈ ਔਰ ਆਤ੍ਮਾ ਉਨ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣੋਂਸੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਿਤ ਹੋਤਾ ਹੁਆ (ਲਕ੍ਸ਼ਿਤ, ਭੇਦਿਤ,
ਪਹਚਾਨਾ ਜਾਤਾ ਹੁਆ) ਪਦਾਰ੍ਥ ਹੈ, ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਸਤ੍ਤਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਹੈ ਔਰ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਵਿਸ਼ੇਸ਼੍ਯ ਹੈ
Page 207 of 513
PDF/HTML Page 240 of 546
single page version
ਗੁਣੀ -ਰੂਪਸੇ ਅਨੇਕ ਹੀ ਹੈ, ਐਸਾ ਅਰ੍ਥ ਹੈ
ਹੋਤੀ
(ਕਥਂਚਿਤ੍) ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਗੁਣਰੂਪ ਨਹੀਂ ਹੈ ਔਰ ਗੁਣ ਵਹ ਦ੍ਰਵ੍ਯਰੂਪ ਨਹੀਂ ਹੈ