PDF/HTML Page 3901 of 4199
single page version
paN sharIranI nirogatA hoy to dharma thaI shake ne? em nathI bhAI! sharIranI nirogatA hoy to mananI sphurti rahe ne dharma thaI shake em mAnI agnAnI sharIrathI ekatva kare chhe, paN e to ashobhA chhe, kalank chhe bhAI! kemake sharIrathI ekatva chhe e ja mithyAtvanun mahAkalank chhe. gnAnI to roganA kALe paN hun roganI dashAno jANanAr mAtra chhun em jANI potAnA shuddha svabhAvamAn raheto thako ujjvaL pavitra shobhAne pAme chhe. lyo, AvI vAtu chhe.
A pramANe parabhAv-apekShAthI nAstitvano bhang kahyo.
have teramA bhanganA kaLasharUpe kAvya kahevAmAn Ave chhe-
‘पशुः’ pashu arthAt ekAntavAdI agnAnI, ‘प्रादुर्भाव– विराम–मुद्रित–बहत्– ज्ञान–अंश–नाना–आत्मना निर्ज्ञानात्’ utpAd-vyayathI lakShit evA je vahetA (- pariNamatA) gnAnanA ansho te-rUp anekAtmakapaNA vaDe ja (AtmAno) nirNay arthAt gnAn karato thako, ‘क्षणभङ्ग–सङ्ग–पतितः’ kShaNabhanganA sangamAn paDelo, ‘प्रायः नश्यति’ bAhulyapaNe nAsh pAme chhe;........
juo, shun kIdhun? ke AtmA utpAd-vyay-dhrauvyayukta sat chhe. eTale shun? ke te dhruvapaNe nitya Takato evo navI navI avasthApaNe utpanna thAy chhe, ne pUrvapUrva avasthApaNe nAsh pAme chhe. Am ek samayamAn anantaguNanI anantI paryAyo utpanna thAy chhe, ane bIje samaye teno vyay thaI jAy chhe. A vastuno paryAyadharma chhe. Am AtmA nitya-anitya bannerUp chhe. chhatAn agnAnI utpAd-vyayathI lakShit arthAt utpAd-vyayathI jANavAmAn AvatA gnAnanAn ansharUp anitya bhAvomAn ja ekAnte A AtmA chhe em nirNay kare chhe, em mAne chhe. ahAhA.....! shun kIdhun? ke kShaNabhanganA sangamAn paDelo-anitya paryAyanA sangamAn paDelo te A utpAd-vyayarUp paryAy jeTalo ja hun AtmA chhun em mAne chhe. te potAno je dhruv nityapaNAno svabhAv chhe tene mAnato ja nathI. potAnA nitya svabhAvane draShTiojhal karI, A utpAd-vyayathI lakShit evA vahetA je gnAnanA ansho te ja hun Akho AtmA chhun em te
PDF/HTML Page 3902 of 4199
single page version
mAne chhe. gnAnI to nityanI draShTipUrvak paryAyamAn utpAd-vyay thAy chhe em mAne chhe. parantu agnAnI ekAnte anitya paryAyane ja potAnun svarUp mAnIne nAsh pAme chhe.
‘kShaNabhanganA sangamAn paDelo’ eTale shun? kShaNe utpanna thAy ane kShaNe nAsh pAme te paryAy-tenA sangamAn paDelo eTale te anitya paryAy jeTalo ja hun chhun em potAne kShaNik mAnato-ahAhA...! agnAnI nAsh pAme chhe. tyAn vastu nAsh pAmatI nathI, paN jevI vastu chhe tevI agnAnI mAnato nathI, ekAnte anyathA mAne chhe tethI mithyAtvabhAv vaDe chAragatimAn kyAy (nigodAdimAn) khovAI jAy chhe. samajANun kAI....?
have kahe chhe- ‘स्याद्वादी तु’ ane syAdvAdI to ‘चिद्–आत्मना चिद्–वस्तु नित्य–उदितं परिमृशन्’ chaitanyAtmakapaNA vaDe chaitanyavastune nitya-udit anubhavato thako, ‘टङ्कोत्कीर्ण –धन–स्वभाव–महिम ज्ञानं भवन्’ TankotkIrNaghanasvabhAv (- TankotkIrNapinDarUp svabhAv) jeno mahimA chhe evA gnAnarUp vartato, ‘जीवति’ jIve chhe.
ahAhA....! paryAyathI utpAd-vyay thavA chhatAn mArI chIj paryAyamAtra nathI, hun paryAy jeTalo nathI, hun to trikAL dhruv TankotkIrNa-shAshvat jenA svabhAvano mahimA chhe evI shuddha chaitanyavastu AtmA chhun-em dharmI potAnA nitya-udit svabhAvane anubhavato thako, gnAnarUp vartato, jIve chhe, nAsh pAmato nathI.
ekAntavAdI gneyonA AkAr anusAr gnAnane upajatun -viNasatun dekhIne anitya paryAyo dvArA AtmAne sarvathA anitya mAnato thako, potAne naShTa kare chhe; ane syAdvAdI to, jo ke gnAn gneyo anusAr upaje-viNase chhe topaN, chaitanyabhAvano nitya uday anubhavato thako jIve chhe-nAsh pAmato nathI.
A pramANe nityatvano bhang kahyo.
have chaudamA bhanganA kaLasharUpe kAvya kahevAmAn Ave chhe-
‘पशुः’ pashu arthAt ekAntavAdI agnAnI, ‘टंङ्कोत्कीर्ण–विशुद्ध–बोध–विसर–
आकार–आत्म–तत्त्व– आशया’ TankotkIrNa vishuddha gnAnanA phelAvarUp ek-AkAr
(sarvathA nitya) AtmatattvanI AshAthI, ‘उच्छलत्–अच्छ– चित्परिणतेः भिन्न किञ्चन
वाञ्छति’ uchhaLatI nirmaL chaitanyapariNatithI judun k (
PDF/HTML Page 3903 of 4199
single page version
AtmA dhruvapaNe trikALI nitya chhe ane avasthApaNe kShaNe kShaNe badale chhe, anitya chhe. Avun ja nitya-anitya enun svarUp chhe. parantu ekAntavAdI pashu jevo agnAnI, TankotkIrNa vishuddhagnAnanA phelAvarUp ek-AkAr sarvathA nitya AtmatattvanI AshA kare chhe. shun kIdhun A? ke paryAyamAn je anek-AkAr gnAnanI dashA thAy e kAI (vastu) nahi, mane to nitya dhruv ek-AkAr joIe-em agnAnI Ichchhe chhe. anek-AkArarUp gnAnanI pariNati thatI hovA chhatAn, enAthI rahit hun ekalo dhruv kem rahun? em dhruv nitya tattvanI AshAthI agnAnI vartamAn vartatI paryAyano uchchhed kare chhe, uthApe chhe. ahAhA.....! TankotkIrNa vishuddhagnAn arthAt shAshvat shuddha ek gnAn je dhruv nitya chhe tene lakShamAn levA agnAnI vartamAn paryAy je anekapaNe pariName chhe tene uDAvI de chhe. ahA! ene khabar nathI ke nityano nirNay karanArI to vartamAn avasthA -paryAy chhe. Am vartatI paryAyane avagaNIne te dhruv tattva evA chaitanyamay AtmAne nahi pAmato potAno nAsh kare chhe.
ahAhA.....! agnAnI, ‘उच्छलत् अच्छ–चित्परिणतेः भिन्नं किञ्चन वाञ्छति’ AtmAnI vartamAn dashAmAn gnAnAdinI anek nirmaL avasthAo uchhaLe chhe enAthI bhinna k kpotAnun tattva chhe ene Ichchhe chhe. ahA! ek-AkAr sarvathA nitya Atmatattvane vAnchhanAro tenI vartamAn gnAnAdi je avasthAo thAy chhe tene chhoDI de chhe arthAt paryAyathI k kjudun Atmatattva chhe em mAnIne evA AtmatattvanI vAnchhA kare chhe. paN pariNAmI pariNAm vinA ane pariNAm pariNAmI vinA sambhavit ja nathI, hoI shakatAn ja nathI. are bhAI! pariNAm pariNAmInun chhe, avasthA avasthAyInI chhe, paryAy paryAyavAn dravyanI chhe. paryAyathI judun (alag) Atmatattva tun shodhavA jAy paN e to chhe nahi. tethI anitya paryAyane chhoDI daIne tun potAno ja nAsh kare chhe, kemake tane vAnchhit je dhruv, nitya Atmatattva teno nirNay, tenun parignAn anitya paryAyamAn ja thAy chhe.
A sharIr, man, vANI, Indriy-e to paradravyarUp chhe; e pratyakSha bhinna chhe tethI enI sAthe AtmAne koI sambandh nathI. tethI ahIn enI vAt nathI. ahIn to vastumAn AtmAmAn nitya ne anitya-em be paDakhAn chhe enI vAt chhe. dhruv trikALI dravyarUpathI AtmA nitya chhe, ne paryAyarUpathI te badale chhe, anitya chhe. tyAn badalatI dashAne joIne ekAntavAdI teno tyAg karIne mAre to dhruv nitya Atmatattva joIe em vAnchhA kare chhe. paN, ahIn kahe chhe, evI koI vastu nathI. nitya dhruv judun, ne paryAy judI -evI koI vastu nathI. bhale paryAy trikALIrUp nathI; paN pariNAm -paryAy pariNAmI dravyanun ja chhe, pariNAm pariNAmIthI bhinna nathI; kemake bannenA pradesho ek chhe. asankhya pradeshamAn jeTalAmAn pariNAm uThe chhe e kShetrano ansh ane trikALI dhruvanA asankhya pradeshono ansh - e banne bhinna gaNavAmAn AvyA chhe e bIjI apekShAe vAt chhe. paN jem A be AngaLI bhinna chhe tem pariNAm-pariNAmI bhinna nathI. tethI paryAyabhAvane chhoDI
PDF/HTML Page 3904 of 4199
single page version
daIne asankhyapradeshI ek akhanD pradeshamAn anant guNadhAm evA dhruv AtmAnI AshAe ene jyAn tapAsavA jAy chhe tyAn agnAnI bhonTho paDe chhe, arthAt ene kAI ja hAth Avatun nathI, kemake paryAy vinAnun dhruv hoI shakatun ja nathI. ahA! paryAyathI rahit judun e dhruv jovA jAy paN ene kyAn jovA maLe?
prashna– to Ap kaho chho ke -dhruvamAn paryAy nathI, ne paryAyamAn dhruv nathI. e shun chhe?
uttara– e bIjI apekShAe vAt chhe bhAI! ek samayanI avasthAno ansh te trikALIdhruvarUp nathI, ne trikALI dhruv ek samayanI avasthArUp thaI jato nathI em paraspar anyatAnI vAt chhe. e to samayasAr gAthA 49 mAn ‘avyakta’ nA pAnchamAn bolamAn Ave chhe ke- “vyaktapaNun tathA avyaktapaNun bheLA mishritarUpe tene pratibhAsavA chhatAn paN te vyaktapaNAne sparshato nathI mATe avyakta chhe.” tyAn to (nishchaye) abhed ek dhruv tattva kevun chhe te siddha karavun chhe to kahyun ke- dhruv ek samayanA anshamAn -paryAyamAn nathI-paryAyane sparshatun nathI, ne paryAy dhruvamAn nathI-dhruvane sparshatI nathI. paN ahIn e vAt nathI. ahI to ekAntavAdI paryAyarahit ekalA dhruvanI AshA karIne beTho chhe, tene kahIe chhIe ke-bhAI! tun paryAy vinAnun dhruv jovA jAsh paN tane kAI hAth nahi Ave, kemake ek to paryAyarahit dhruv hotun ja nathI, ane dhruvano nirNay karanArI paryAy chhe, dhruv (kAI) dhruvano nirNay karatun nathI. samajANun kAI....? aho! AchAryadeve chIj jevI chhe tevI dIvA jevI chokakhI batAvI chhe. ahIn to kahevun chhe ke pariNAm ane pariNAmI be chIj ek vastunA ansho chhe. bhAI! sarvagna parameshvare kahelun tattva bahu gUDh-sUkShma chhe bhAI! apUrva antar-puruShArthathI jaNAy evun chhe.
ahAhA.....! AtmA sachchidAnand prabhu sat nAm shAshvat gnAn ne AnandanI trikAL dhruvatA dharanArun tattva chhe. enI vartamAn dashAmAn kArya-paryAy je thAy chhe te enI chIj chhe, enAthI abhinna chhe. panchAstikAyamAn Ave chhe ke- paryAy rahit dravya ne dravyarahit paryAy koI chIj nathI. A vastusthiti chhe. tathApi anitya paryAyane anekarUp pariNamatI dekhIne, A (-paryAy) hun nahi em mAnIne, agnAnI enAthI judA dhruv Atmatattvane shodhavA jAy chhe, paN ene kAI najaramAn Avatun nathI. jem draShTi-Ankh phoDIne dekhavA jAy ene kAI dekhAtun nathI. tem vartamAn najar-paryAyane uDADIne dhruv tattva jovA jAy tene kAI ja jaNAtun nathI. paN shun jaNAy? jonArI najar-paryAy ja nathI tyAn shun jaNAy? vedAntAdi matavALA je vastune sarvathA phUTastha mAne chhe, paryAyane mAnatA ja nathI temane vastutattvanI kadIy upalabdhi thatI nathI.
have AvI vAt samajavI AkarI paDe eTale loko dayA, dAn, vrat, bhakti,
PDF/HTML Page 3905 of 4199
single page version
have kahe chhe- ‘स्याद्वादी’ ane syAdvAdI to, ‘चिद्–वस्तु–वृत्ति–क्रमात् तद्– अनित्यतां परिमृशन’ chaitanya vastunI vRuttinA (-pariNatinA, paryAyanA) kram dvArA tenI anityatAne anubhavato thako, ‘नित्यं ज्ञानं अनित्यता–परिगमे अपि उज्जवलम् आसादयति’ nitya evA gnAnane anityatAthI vyApta chhatAn ujjvaL (-nirmaL) mAne chhe- anubhave chhe.
ahAhA! bhagavAn AtmA gnAn, darshan, Anand Adi jeno svabhAv chhe evo gnAnAnand-nityAnand prabhu astirUp mahApadArtha chhe. enI vartamAn dashA kramathI thAy chhe. paryAyanun lakShaN ja kramavartIpaNun chhe. kramavartI eTale shun? paryAy palaTIne bIjI thAy mAtra em nahi, parantu palaTIne je kALe je thavAnI hoy te ja thAy. pravachanasAramAn motInA hArano dAkhalo Apyo chhe. jem 108 motIno hAr hoy temAn badhay 108 motI-pratyek potapotAnA sthAnamAn prakAshe chhe. temAn koI ADun-avaLun ke AgaL-pAchhaL karavA jAy to hAr tUTI jAy. tem AtmAmAn trikALavartI sarva paryAyo-pratyek potapotAnA sthAnamAn (- svakALamAn) prakAshe chhe. eTale shun? ke je avasthA je kALe pragaT thavAnI hoy te kALe te ja pragaT thAy. koI AgaL-pAchhaL ke ADI-avaLI na thAy. Avun paryAyonun kramavartIpaNun dharmI jANe chhe tethI kram dvArA tenI anityatAne jANato thako, vastu je nitya chhe te anityatAthI vyApta hovA chhatAn, tene ujjvaL-nirmaL anubhave chhe, vastu vastupaNe trikALI nitya hovA chhatAn dharmI puruSh paryAyamAn anekarUpatA kramasar thAy chhe tene jANe chhe, ane chhatAn anek avasthAo chhe mATe hun anekarUp, malin, ashuddha thaI gayo em nahi mAnato thako te nitya shuddha AtmasvarUpane anubhave chhe.
bhAI! vastu je nitya chhe te ja anitya chhe, ne je anitya chhe te ja nitya chhe- Avun pramANagnAn jyAn sudhI na thAy tyAn sudhI paryAyamAn nirmaLatA-dharma pragaT thato nathI.
dharmI jIv AtmAnI vartamAn dashAmAn kramavartIpaNe je anityatA varte chhe tene jANato thako, avasthAmAn ek pachhI ek paryAy thAy chhe enAthI sahit hovA chhatAn,
PDF/HTML Page 3906 of 4199
single page version
potAnA nitya pavitra svabhAvane ekane nirmaL anubhave chhe. paryAyanun badalavun chhe chhatAn sarvathA anitya ane anekarUp thaI gayo em dharmI kadI mAnato nathI.
‘ekAntavAdI gnAnane sarvathA ekAkAr-nitya prApta karavAnI vAnchhAthI, upajatI- viNasatI chaitanyapariNatithI judun k kgnAnane ichchhe chhe, parantu pariNAm sivAy judo koI pariNAmI to hoto nathI......’
ahAhA...! ek ja dharmane jonAro ekAntavAdI, chaitanyanI je anekarUp pariNati thAy tene upAdhi mAne chhe. tene dUr karIne te sarvathA nitya Atmatattvane prApta karavA mAge chhe. paN chaitanyanI pariNatithI judun evun koI Atmatattva chhe nahi, kemake pariNAm vinAno judo koI pariNAmI hoto nathI. tethI ekAntavAdIne chaitanya dhruv tattvanI prApti thatI nathI.
vaLI agnAnI pariNAm potAthI thAy chhe em mAnato nathI. judI judI pariNati thAy chhe te parane laIne thAy chhe em mAne chhe. have jo pariNAm parathI thayA to shun AtmA pariNAm vinAno chhe? shun pariNamavun e AtmAno svabhAv nathI? pariNAmathI judo koI pariNAmI hoto to nathI.
AtmA nitya apariNAmI chhe em kahyun e to dravyasvabhAvanI draShTi karAvavAnA prayojanathI kahyun hatun. parantu draShTi karanAr to paryAy chhe. tethI uchhaLatI pariNatine na mAne ane enAthI rahit Atmatattvane ichchhe to ene te kyAthi maLe? na maLe; kemake evun koI pRuthak gnAn-Atmatattva chhe nahi. bhAI! paryAyathI dUr-judun koI dravya chhe em chhe nahi. anshamAn anshI nathI, anshImAn ansh nathI-e to abhedanI draShTi karavA apekShAthI kathan chhe, bAkI pariNAm kyAy rahe chhe, ne pariNAmI bIje kyAnk chhe em beno kShetrabhed chhe nahi. trikALI dhruv jyAn (je asankhya pradeshamAn) chhe tyAn ja enI dashA chhe. A vAstavik sthiti chhe. have A na samajAy eTale loko rAgamAn chaDhI jAy. paN bhAI! rAg to Ag chhe bApA! e to tArA AtmAnI shAntine bALIne ja raheshe. samajANun kAI.....?
‘syAdvAdI to em mAne chhe ke - jo ke dravye gnAn nitya chhe topaN kramasha upajatI-viNasatI chaitanya pariNatinA kramane lIdhe gnAn anitya paN chhe; evo ja vastusvabhAv chhe.’
juo, AtmA dravye nitya hovA chhatAn paryAye anitya chhe, ne paryAye anitya hovA chhatAn dravye nitya chhe. lyo, Avun yathArtha mAne enun nAm syAdvAdI-anekAntavAdI
PDF/HTML Page 3907 of 4199
single page version
anAdi-anant trikAL dhruv ja chhe. vastu apekShA ene koIe upajAvyo nathI. sat chhe ne? ene koN upajAve? ane satno nAsh kevo? sat to trikAL sat ja chhe. Am vastupaNe nitya chhe topaN kramekrame upajatI-viNasatI chaitanyanI avasthAonI apekShA gnAn-AtmA anitya paN chhe. Avo ja vastuno svabhAv chhe. syAdvAdI ene yathArtha jANato thako nityasvabhAvanA AlambananI draShTi vaDe jivit rahe chhe-nAsh pAmato nathI AvI vAtu chhe.
A pramANe anityatvano bhang kahyo.
‘pUrvokta rIte anekAnta, agnAnathI mUDh thayelA jIvone gnAnamAtra Atmatattva prasiddha karI de chhe- samajAvI de chhe’ evA arthanun kAvya have kahevAmAn Ave chhe-
‘इति’ A rIte ‘अनेकान्तः’ anekAnt arthAt syAdvAd ‘अज्ञान–विमूढानां ज्ञानमात्रं आत्मतत्त्वं प्रसाधयन्’ agnAnamUDh prANIone gnAnamAtra Atmatattva prasiddha karato ‘स्वयमेव अनुभूयते’ svayamev anubhavAy chhe.
juo, ahIn anekAntano artha syAdvAd karyo chhe. vAstavamAn anekAnta vastunun svarUp chhe, ane syAdvAd vastunA anekAnta svarUpano (dyotak) batAvanAro chhe. ‘syAt’ kahetAn apekShAo (je dharma vastumAn hoy te apekShAe) vAd kahetAn vachan-kathan. A rIte syAdvAd te anekAntasvarUp vastune kahenArI vachan-paddhati chhe. jemake-AtmA nitya chhe to kathanchit-dravya apekShAe nitya chhe; AtmA anitya chhe to kathanchit-paryAy apekShAe anitya chhe. Am syAdvAd, apekShAthI kathan karIne anekAnta-vastune siddha kare chhe, vastunA yathArtha svarUpane batAve chhe.
ahIn kahe chhe-A rIte anekAnta, agnAnathI vimUDh prANIone, gnAnamAtra Atmatattvane prasiddha karato svayamev anubhavAy chhe. ahAhA....! hun svasvarUpI- gnAnasvarUpathI chhun ne pararUpathI nathI em tat-atat Adi dharmo dvArA anekAnta, agnAn- mUDh prANIone gnAnamAtra AtmA prasiddha kare chhe em svayamev anubhavAy chhe. ahAhA...! anekAntane jANatAn svasvarUpavastu AtmA svayamev-potAvaDe ja anubhavamAn AvI jAy chhe. vastune-AtmAne jANavArUp paryAy svayamev-potAthI ja pariNamI jAy chhe. have AmAn lokone (-keTalAkane) ‘svayamev’ shabdanA vAndhA chhe. em ke ‘svayamev’ no artha pote potAthI ja em nahi, paN potArUp-chetan chetanarUp ne jaD jaDarUp-pariName -em levo joIe. paN e barAbar nathI. ‘svayamev’ kahIne ahIn potAthI ja, parathI nahi em nishchay karAvavo chhe.
PDF/HTML Page 3908 of 4199
single page version
ghaNA varSha pahelAn jAmanagaramAn ek chhokarAe pUchhayun’ tun ke-mahArAj! tame AtmA dekho, gnAnamAtra vastune dekho-em kahyA karo chho paN e dekhavo kevI rIte? bahAr dekhIe to A badhun (mAt-pitA-parivAr, bAg-bangalA Adi) dekhAy chhe, ne andar (- Ankh bandh karIne) dekhIe to andhArun dekhAy chhe; AtmA to dekhAto nathI. tene kahelun ke -bhAI! A andhArun chhe em jANyun koNe? andhArAmAn kAI jaNAy nahi, ne vaLI andhArun andhArA vaDe jaNAy nahi; to andhArAne jANyun koNe? A andhArun chhe em shA vaDe jANyun? gnAn vaDe; kharun ke nahi? andhArAno jANanAr andar bhinna gnAnasvarUp AtmA chhe. ahAhA....! jyAn andhArun jaNAy chhe tyAn ja jANanAr-gnAnaprakAsh chhe. bIjI rIte kahIe to AtmA jaNAto nathI evo nirNay koNe karyo? bhAI! e nirNay tArA gnAnanI bhUmikAmAn thayo chhe. hun nathI em kahetAn ja hun chhun em emAn AvI jAy chhe. (parasvarUpathI hun nathI em jANatAn ja svasvarUpathI hun chhun em siddha thaI jAy chhe). dekhato nathI em kahetAn ja dekhanAro pote chhe em nishchay thAy chhe. bhAI! svasvarUpamAn antarmukh draShTi kare to avashya dekhanAro dekhAy chhe. samajANun kAI.....?
‘gnAnamAtra Atmavastu anekAntamay chhe. parantu anAdikALathI prANIo potAnI meLe athavA to ekAntavAdano upadesh sAmbhaLIne gnAnamAtra Atmatattva sambandhI anek prakAre pakShapAt karI gnAnamAtra Atmatattvano nAsh kare chhe.’
‘gnAnamAtra Atmavastu anekAntamay chhe.’ juo, shiShyano prashna hato ke AtmAne gnAnamAtra kahetAn ekAnta to thaI jatun nathI ne? to kahe chhe- gnAnamAtra Atmavastu anekAntamay chhe. ahA! gnAnamAtra kahetAn ja AtmA gnAnasvarUpathI tat ane paragneyasvarUpathI atat, svadravya-kShetra-kAL-bhAvathI sat ane paradravya-kShetra-kAL-bhAvathI asat ItyAdi anek dharmo AtmAmAn siddha thaI jAy chhe. hun vastupaNe ek chhun em kahetAn ja guN-paryAyathI anek chhun, tathA hun dravyarUpathI nitya chhun em kahetAn ja paryAyarUpathI anitya chhun em siddha thaI jAy chhe. Am gnAnamAtra kahetAn AtmAvastu anekAntamay siddha thAy chhe. ahA! A chaud bolathI AchAryadeve sankShepamAn AtmAnun vAstavik darshan karAvyun chhe.
AmAn to bhAI! nimittathI kArya thAy e vAt ja uDI jAy chhe. prashna– hA, paN paradravya nimitta-kartA to chhe ne? uttara– paradravyane nimitta-kartA kahIe e to Aropit kathan chhe. vAstavamAn nimitta kartA nathI. asadbhUt vyavahAranayathI ene kartA kahevAmAn Ave chhe. pote potAnI
PDF/HTML Page 3909 of 4199
single page version
bhAI! pratyek dravyanI traNekALanI paryAyo-potAnI pratyek potAthI pragaT thAy chhe, parathI nahi. tethI nimittathI upAdAnamAn kAI (vilakShaNatA) thAy e vAt rahetI nathI. vaLI AthI dravyamAn pragaT thatI pratyek paryAy potAnA svakALe kramabaddha pragaT thAy chhe em siddha thAy chhe. paryAy vikArI ke nirmaL ho, te potAnA svakALe kramabaddha pragaT thAy chhe. paN enun yathArtha gnAn kyAre thAy? ke gnAyakasvabhAvanI antardaShTi thAy tyAre. gnAnasvabhAvanI antar pratIti thAy tyAre ja kramabaddha, bhavitavyatA, kALalabdhi ne nimittAdinun samyak gnAn thAy chhe.
parantu anAdi kALathI prANIo potAnI meLe athavA to ekAntavAdano upadesh sAmbhaLIne gnAnamAtra Atmatattva sambandhI anek prakAre pakShapAt karI gnAnamAtra Atmatattvano nAsh kare chhe. koI sarvathA paryAyane ja AtmA mAne chhe to koI sarvathA nitya dhruv dravyane ja AtmA kahe chhe; koI sarvathA AtmAne ekarUp mAne chhe to koI sarvathA anekarUp mAne chhe. vaLI koI sva-parane ek karI mAne chhe. Am anek prakAre pakShapAt karI ekAntavAdIo potAnA Atmatattvano nAsh kare chhe, arthAt vastutattvane prApta thatA nathI. are! jIvone vastunun yathArtha svarUp samajavAnI darakAr nahi eTale shAstranA artha paN potAnI mati-kalpanAthI kare chhe; shAstrane kharekhar shun kahevun chhe e samajavA prati potAnI buddhine dorI jatA nathI.
vaLI keTalAk kahe chhe-upAdAnamAn anek prakAranI yogyatAo chhe. emAn kaI yogyatA kAryarUp pariName e nimittone AdhIn chhe. jevun nimitta Ave tevun kArya thAy. have AvA jIvo paN kArya parathI -nimittathI thavAnun mAnanArA chhe. teo vastunA pariNamananun jevun svarUp chhe tevun yathArtha mAnatA nathI. temanA gnAnamAnthI paN vastu- Atmatattva chhUTI gayun chhe arthAt draShTimAn teoe Atmatattvano nAsh karyo chhe. teo ekAntanA jherane pIne mUrchchhit thaI mUDhapaNe vartatA sansAramAn paribhrame chhe.
have kahe chhe- ‘temane (agnAnI jIvone) syAdvAd gnAnamAtra Atmatattvanun anekAntasvarUpapaNun pragaT kare chhe-samajAve chhe. jo potAnA AtmA taraph dekhI anubhav karI jovAmAn Ave to (syAdvAdanA upadesh anusAr) gnAnamAtra Atmavastu ApoAp anek dharmovALI pratyakSha anubhavagochar thAy chhe.’
gnAnamAtra Atmavastu kahetAn temAn gnAn ek ja guN chhe em nahi, enI sAthe darshan, sukh, vIrya, astitva, nAstitva, vastutva Adi anant dharmo hovAnun siddha thAy chhe. kevI rIte? to kahe chhe- jo potAnA AtmA taraph dekhI anubhav karIne jovAmAn Ave
PDF/HTML Page 3910 of 4199
single page version
to gnAnamAtra vastu ApoAp anek dharmayukta pratyakSha anubhavagochar thAy chhe. ahAhA....! hun svathI chhun ne parathI nathI, gnAnasvarUpathI chhun ne paragneyathI nathI em yathArtha vastu-svarUp jANIne nitya, dhruv, gnAnasvabhAvanI sanmukh thaI pariNamatAn AtmAno anubhav thAy chhe, ane tyAre temAn gnAnanI, AnandanI, shraddhAnI, sthiratAnI Adi anek paryAyo pratyakSha vedanamAn Ave chhe; kemake pratyakSha thavun, svAnubhUtimAn jaNAvun evo ja bhagavAn AtmAno svabhAv chhe. ahAhA...! vastu-AtmA svAnubhavagochar thatAn hun dravyarUpathI ek chhun, paryAyathI anek chhun em gnAnamAn yathArtha bhAse chhe.
have kahe chhe- ‘mATe he pravIN puruSho! tame gnAnane tatsvarUp, atatsvarUp, ekasvarUp, anekasvarUp, potAnA dravya-kShetra-kAL-bhAvathI satsvarUp, paranA dravya-kShetra- kAL-bhAvathI asatsvarUp nityasvarUp, anityasvarUp ityAdi anekadharmasvarUp pratyakSha anubhavagochar karI pratItimAn lAvo. e ja samyaggnAn chhe.’
ahAhA....! jANavAnI dashAmAn A rIte (anekAntasvarUp jANIne) shuddha ek Atmadravyanun lakSha karI (dhyAnanun dhyey banAvI) anubhavagochar karI pratIti karo-em kahe chhe. vastu anubhavagochar thaIne pratItimAn Ave tyAre enI samyak pratIti ane samyaggnAn thAy chhe em vAt chhe. tethI pratham ene khyAlamAn laI svAnubhavapratyakSha dvArA nisandeh pratIti karo em kahevun chhe. ahAhA...! pratyakSha svAnubhavanI dashAmAn nityano nirNay thatAn ja ene nitya ane anitya banne dharmo siddha thaI jAy chhe. Anun nAm ja samyaggnAn chhe.
‘sarvathA ekAnt mAnavun te mithyAgnAn chhe.’ ek pakShane ja ekAnte grahaN karavo te mithyAgnAn chhe. upAdAnathIy thAy ne nimittathIy thAy em ekAnt grahaN karavun te mithyAgnAn chhe, jher chhe bhAI! anekAntamAn amRutano svAd chhe, ne ekAnt to jherano svAd chhe bhAI! samajANun kAI.....?
‘pUrvokta rIte vastunun svarUp anekAntamay hovAthI anekAnta arthAt syAdvAd siddha thayo’ evA arthanun kAvya have kahevAmAn Ave chhe-
‘एवं’ A rIte ‘अनेकान्तः’ anekAnta- ‘जिनं अलङ्गयं शासनम्’ ke je jinadevanun alanghya (koIthI toDI na shakAy evun) shAsan chhe te ‘तत्त्व–व्यवस्थित्या’ vastunA yathArtha svarUpanI vyavasthiti (vyavasthA) vaDe ‘स्वयं स्वं व्यवस्थापयन्’ pote potAne sthApit karato thako ‘व्यवस्थितः’ sthit thayo-nishchit Tharyo-siddha thayo.
PDF/HTML Page 3911 of 4199
single page version
je samaye paramAtmasvarUp nij gnAnamAtra AtmAnun lakSha karIne nirNay karavA prati udyamashIl thAy chhe tyAre andaramAn je paryAy vaLe chhe te svathI vaLe chhe, koI paranI sahAy ke Teko chhe to antarmukh vaLe chhe em emAn bhAsatun nathI. shun kIdhun? svanun lakSha karIne svatantra paNe jyAn paryAy pragaTI tyAn emAn ene khyAl AvI jAy chhe ke hun mArAthI chhun ne parathI nathI; arthAt karmano uday mand paDayo ke eno abhAv thayo mATe sva taraphano puruShArtha thayo chhe em emAn bhAsatun nathI. ahAhA.....! vastue hun ek chhun, ne paryAye anek chhun, ne e badhun mArAthI-potAthI chhe, parathI nahi-Am badhun gnAnamAn siddha-nishchit thaI jAy chhe.
A rIte, kahe chhe, anekAnta vItarAg sarvagnadevanun koIthI toDI na shakAy evun alanghya shAsan chhe. anekAnta to vastunun svarUp chhe, ene jain parameshvaranun shAsan kem kahyun? ahA! shaktie to darek AtmA pote andar parameshvar chhe. paN Avun vastunun svarUp vItarAg jain parameshvare pragaT karI batAvyun chhe tethI ene jain parameshvaranun shAsan ahIn kahe chhe. ahA! Avun jinadevanun shAsan alanghya chhe. ahA! andar jinasvarUp bhagavAn AtmA chhe. je puruSh potAnA AvA nijasvarUpane abaddhaspRuShTa, ananya, avisheSh, niyat, asanyukta dekhe chhe te sarva jinashAsanane dekhe chhe-em samayasAr gAthA 1p mAn Avyun ne? ahA! A jinashAsan alanghya chhe em kahe chhe.
A rIte te arthAt anekAnta vastunA yathArtha svarUpanI vyavasthiti vaDe pote potAne sthApit karato thako sthit thayo-siddha thayo. bhAI! pote vastutattva ek chhe te ja potAnI vyavasthA nAm visheSh avasthA karavAmAn vyavasthit-sunishchit chhe. ahA! nij paryAy-avasthAnI vyavasthA karavAmAn tattva-vastu pote ja vyavasthit chhe, potAnI paryAyanI vyavasthA bIjo kare e jainashAsanane mAnya nathI. vastu pote ja svarUpathI evI chhe ke potAnI vyavasthA (pratisamayanI avasthA) pote ja kare; bIjo koI enI vyavasthA kare chhe em bhAse te bhrAnti chhe. Am vastunA yathArtha svarUpanA gnAn vaDe antaramAn pote potAne vALato thako sthit thAy chhe, nishchit thAy chhe. arthAt pote potAmAn anrtadraShTi karI sthir thAy chhe tyAn jevI anekAntasvarUp vastu chhe tevI potAne siddha thaI jAy chhe, anubhavamAn AvI jAy chhe. ahA! dharmIne Am je nirvikalpa nirNay (nishchayarUp gnAn) thayo te pote kartA thaIne karyo chhe, emAn koI anya kartA bhAsato nathI. pote ja potAne pramey thayo, ne pote ja potAne pramAN karyo, emAn paranI sahAy-apekShA chhe ja nahi. samajANun kAI.....?
ahAhA...! pote potAthI ja potAne jaNAy, ne pote ja potAne jANe evo ja bhagavAn AtmAno svabhAv chhe. bhAI! A sUkShma paDe paN kAI karavAnun hoy to A
PDF/HTML Page 3912 of 4199
single page version
karavAnun chhe. niyamasAr-gAthAmAn Ave chhe ne ke potAnA shuddha svarUpanAn shraddhA-gnAn- AcharaN evAn ratnatray ja niyamathI kartavya chhe.
bhAI! paryAy svadravyamAn DhaLIne antarlIn thatAn anekAntapaNun je vastunun svarUp chhe te vyavasthit-sunishchit thaIne (gnAnamAn jem chhe tem jaNAIne) siddha thAy chhe ane niyamathI A ja karavAyogya kartavya chhe. A sivAy badhun thothethothAn chhe. samajANun kAI......?
‘anekAnta arthAt syAdvAd, jevun vastunun svarUp chhe tevun ja sthApan karato thako, ApoAp siddha thayo.’
anekAntanI vyAkhyA karatAn AchArya amRutachandradev lakhe chhe- “ ek vastumAn vastupaNAnI nipajAvanArI paraspar viruddha be shaktionun prakAshavun te anekAnta chhe.” jemake -je nitya chhe te anitya chhe, ek chhe te anek chhe, abhed chhe te bhedarUp chhe ityAdi. ahA! syAdvAdathI ek ja vastumAn sattA je abhedarUp chhe te bhedarUp chhe, je (dravyarUpathI) nitya chhe te (paryAyarUpathI) anitya chhe. ek ja chIjanI andaranI vAt chhe bhAI! A Anun nAm anekAnta chhe. paN dravya potAthI chhe ne paryAy parathI chhe, vA dravya svathI paN chhe ne parathI paN chhe tathA paryAy svathI paN chhe ne parathI paN chhe-em anekAnta nathI. e to (mithyA) ekAnta thayun bApA! paranI sAthe to bhagavAn AtmAne sambandh ja nathI. Avyun ne kaLashamAn (kaLash 200 mAn) ke-
AtmA potAthIy prApta thAy ne paradravyathI-devaguru shAstrathIy thAy evun anekAntanun svarUp nathI, evun jainadarshan nathI. AtmA potApaNe chhe ane paranA koI anshapaNey nathI e samyak anekAnta chhe. juo, AmAn bIjA badhA padArtha (AtmA ne tenA pariNAmathI) kADhI nAkhyA. juo, A shabdonA vAnchanathI ahIn (AtmAmAn) gnAnanI paryAy thAy chhe em nathI; kemake vastu pote ja nitya ne anitya chhe. pahelAn gnAnanI paryAy bIjI hatI te badalIne shabda (shAstra) jANavArUp thaI te potAthI ja thaI chhe, shabda sAmbhaLavAmAnthI-vAnchavAthI te thaI chhe em nathI. shabda to chhe, paN e nimittamAtra ja chhe. samajANun kAI......?
are! agnAnIone paradravya mArun (kArya, sukh) kare ne hun paradravyanun karun em ja anAdithI bhAsyun chhe. paN bhAI! tArI vastu ja jyAn svapaNe chhe, parapaNe nathI, gnAnasvarUpathI tatrUp chhe, paragneyasvarUpathI nathI, tyAn paranun karavAno prashna ja kyAn rahyo? tathA paravastu AtmAmAn (praveshatI ja) nathI to par AtmAmAn kAI kare e
PDF/HTML Page 3913 of 4199
single page version
mAnyun te (mAnyatAthI) pararUp thaI gayo. vaLI parathI mane gnAn ne sukh thAy em mAnyun eNe parane ja AtmA mAnyo, teNe potAne mAnyo ja nahi te paN paramAn mUDh thaI gayo, khovAI gayo, aTavAI gayo. anekAnta tene yathArtha vastusvarUp dekhADI jivADe chhe.
aho! anekAnta to vastunA svarUpane yathArthapaNe batAvanAro mahAsiddhAnt chhe, kaho ke jainadarshananun mUL rahasya chhe. A to ekalun sanjIvak amRut chhe bhAI! oho...! AchArya parameShThI bhagavAn amRutachandradeve anekAntanI vyAkhyA daIne ekalun amRut pIrasyun chhe. nitya-anitya; ek-anek, sat-asat Adi dharmo paraspar viruddha hovA chhatAn teo vastune avirodhapaNe sAdhe chhe, siddha kare chhe. A sivAy koI bIjI rIte mAne ke- nishchayathI paN thAy ne vyavahArathI paN thAy, upAdAnathI paN thAy ne nimittathI paN thAy te anekAntanA svarUpane samajyo ja nathI. ek tattva chhe te potAnI vyavasthA karavAmAn pote ja vyavasthit chhe. enI vyavasthA nAm visheSh avasthA (paryAy) karavAvALun bIjun dravya hoy evun jainashAsanamAn vastusvarUp nathI.
kaLash TIkAkAre anekAntanun svarUp samajAvatAn nIche mujab kahyun chhe; anekAnta arthAt syAdvAd, te ja jenun svarUp chhe evI sarvagnavANI arthAt divyadhvani chhe. ahIn koIne AhI shankA thAy ke anekAnta te sanshay chhe (ane) sanshay te mithyA chhe. tenA prati samAdhAn em chhe ke anekAnta to sanshayanun dUrakaraNashIl chhe tathA vastunA svarUpanun sAdhanashIl chhe. enun vivaraN-je koI sattAsvarUp vastu chhe te dravya-guNAtmak chhe. emAn je sattA abhedarUpathI dravya kahevAy chhe te ja sattA bhedarUpe guNarUpe kahevAy chhe. enun nAm anekAnta chhe.
have kahe chhe- ‘te anekAnta ja nirbAdh jinamat chhe ane yathArtha vastusthitino kahenAr chhe. kAI koIe asat kalpanAthI vachanamAtra pralAp karyo nathI. mATe he nipuN puruSho! sArI rIte vichAr karI pratyakSha anumAn-pramANathI anubhav karI juo.’
juo, A jinamat kahyo. anekAnta ja nirbAdh jinamat chhe. gAthAmAn alanghya pad chhe ne! teno A artha kahyo. koI bAdhA na karI shake evo anekAnta ja nirbAdh jinamat chhe kemake te jevI vastusthiti chhe tevI kahe chhe, vastune tevI sthApe chhe. bhAI! A to sarvagna parameshvaranI vANI bApA! AmAn asat kalpanAno sambhav ja kyAn chhe? ahAhA.....! vastu jevI chhe tevI kevalagnAnamAn pratyakSha thaI ane te bhagavAn kevaLInI vANImAn AvI tyAn asat kalpanA kevI? bhagavAnanI vANImAn to yathAtathya vastunA svarUpanun nirUpaN Avyun chhe. eTale to anekAntane jinadevanun alanghya shAsan kahyun chhe. samajANun kAI......?
mATe, kahe chhe, he nipuN puruSho! ........ vichAravAn samanaska chhe ne! eTale kahe chhe- he nipuN puruSho-DAhyA puruSho! tame vastu jevI chhe tevI khyAlamAn lAvIne-vichAramAn
PDF/HTML Page 3915 of 4199
single page version
shrI samayasAr paramAgam upar aDhAramI vakhat thayelAn pravachano
PDF/HTML Page 3916 of 4199
single page version
PDF/HTML Page 3918 of 4199
single page version
saritA vahAvI sudhA taNI prabhu vIr! ten sanjIvanI;
shoShAtI dekhI saritane karuNAbhInA hRudaye karI,
munikund sanjIvanI samayaprAbhRut taNe bhAjan bharI.
granthAdhirAj! tArAmAn bhAvo brahmAnDanA bharyA.
mumukShune pAtI amRutaras anjali bharI bharI;
anAdinI mUrchhA viSh taNI tvarAthI UtaratI,
vibhAvethI thambhI svarUp bhaNI doDe pariNati.
tun pragnAchhINI gnAn ne udayanI sandhi sahu chhedavA;
sAthI sAdhakano, tun bhAnu jagano, sandesh mahAvIrano,
visAmo bhavaklAntanA hRudayano, tun panth mukti taNo.
jANye tane hRuday gnAnI taNAn jaNAy;
tun ruchatAn jagatanI ruchi ALase sau,
tun rIjhatAn sakalagnAyakadev rIjhe,
kundasUtronAn
PDF/HTML Page 3919 of 4199
single page version
gnAnI sukAnI maLyA vinA e nAv paN tAre nahIn;
A kALamAn shuddhAtmagnAnI sukAnI bahu bahu dohyalo,
muj puNyarAshi phaLyo aho! guru kahAn tun nAvik maLyo.
bAhyAntar vibhavo tArA, tAre nAv mumukShunAn.
ane gnaptimAnhI darav–guN–paryAy vilase;
nijAlambIbhAve pariNati svarUpe jaI bhaLe,
nimitto vahevAro chidaghan viShe kAI na maLe.
je vajre sumumukShu sattva jhaLake, paradravya nAto tUTe;
–rAgadveSh ruche na, jamp na vaLe bhAvendrimAn–anshamAn,
TankotkIrNa akamp gnAn mahimA hRudaye rahe sarvadA.
karuNA akAraN samudra! tane namun hun;
he gnAnapoShak sumegh! tane namun chhun hun,
A dAsanA jIvanashilpI! tane namun hun.
vANI chinmUrti! tArI ur–anubhavanA sUkShma bhAve bharelI;
bhAvo UnDA vichArI, abhinav mahimA chittamAn lAvI lAvI,
khoyelun ratna pAmun, –manarath manano; pUrajo shaktishALI!
PDF/HTML Page 3920 of 4199
single page version
ahAhA...! AtmA gnAnAnandasvarUp prabhu anant dharmasvarUp vastu chhe; tene paradravyothI ane parabhAvothI bhinna oLakhAvavA mATe AchAryadev ‘gnAnamAtra’ kahetA AvyA chhe. tyAn ‘gnAnamAtravastu AtmA’ -em kahetAn gnAnathI viruddha je jaD paradravyo ane rAgAdibhAvo eno to niShedh thaI jAy chhe, paN gnAnanI sAthe rahenArA je darshan, sukh, vIrya ityAdi