Pravachan Ratnakar-Gujarati (simplified iso15919 transliteration). Gatha: 15 ; Part 2; Introduction; Contents.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 14 of 210

 

PDF/HTML Page 261 of 4199
single page version

* kaḷash 12ḥ bhāvārtha uparanun pravachan *

shuddhanayanī draṣhṭithī jovāmān āve to sarva karmothī rahit, avināshī chaitanyamātra dev antaraṅgamān pote virājī rahyo chhe. gnānīo kahe chhe atyāre -hamaṇān ja shuddhanayathī ātmāne jovāmān āve to gnānasvabhāvamātra ātmā-gnān, shānti, ānand, svachchhatā, prabhutā evī anant shaktionī divyatāne dhāraṇ karanār dev antaraṅgamān virājī rahyo chhe. ā tīrthaṅkaradevanī vāt nathī. ā to tīrthaṅkaragotra je bhāvathī bandhāy e bhāv paṇ jemān nathī evā trikāḷī shuddha ātmadevanī vāt chhe. tīrthaṅkaragotra je bhāvathī bandhāy e bhāv dharma nathī, e bandhabhāv chhe. je bhāvathī bandhan paḍe te dharma nahīn. sīdhī svatantra chhe. traṇe kaḍak bhāṣhāmān kahīe to e adharma chhe. jagatathī judī vāt chhe. māne na māne, jagat kāḷ paramārthano mārga to ek ja chhe. chaitanyano puñj chidānandaghan anantashaktino sāgar ātmā stuti karavā lāyak svayam dev chhe. vartamān avasthānī jene draṣhṭi chhe evo agnānī paryāyabuddhi bahirātmā jīv ene bahār ḍhūṇḍhe chhe e moṭun agnān chhe.

paṇḍit banārasīdāsajī gr̥uhastha hatā, mahā gnānī hatā, vastusthitinā jāṇakār hatā. emaṇe samayasār nāṭakanā bandhadvāramān ā aṅge sundar vāt lakhī chhe. kahe chheḥ-

keī udās rahain
prabhu kāran, keī kahain uṭhī jānhi kahīn kai,
keī pranām karain gaḍhi mūrati, keī pahār chaḍhain chaḍhi chhīṅkai,
keī kahain asamānnake ūpari,
keī kahain prabhu heṭhi jamīṅkai,
mero dhanī nahi dūr disantar, mohimain hai mohi sūjhat nīkain. 48

ātmāne jāṇavā māṭe arthāt īshvaranī khoj karavā māṭe koī to tyāgī banī gayā chhe, koī bījā kṣhetramān yātrā ādi māṭe jāy chhe, koī pratimā banāvīne namaskār, pūjan kare chhe, koī ḍoḷīmān besīne parvat upar chaḍhe chhe, koī kahe chhe īshvar ākāshamān chhe, ane koī kahe chhe ke pātāḷamān chhe. parantu paṇḍitajī kahe chhe ke māro prabhu mārāthī dūr nathī, mārāmān ja chhe, ane mane sārī peṭhe anubhavamān āve chhe.

chaitanyachamatkār avināshī ātmadev antaraṅgamān virājamān chhe. ene agnānī shatruñjay, giranār ane sammedashikharamān maḷī jashe em bahār shodhe chhe. jāṇe pratimānā pūjanathī maḷī jashe em mānī pūjā ādi kare chhe. paṇ e to bahāranā (par) bhagavān chhe. e kyān tāro bhagavān chhe? tāro bhagavān to sachchidānand prabhu antaraṅgamān


PDF/HTML Page 262 of 4199
single page version

virāje chhe. tyān jo. bahāranā bhagavān uparanun lakṣha e to shubharāg chhe. ashubhanī nivr̥utti māṭe te āve chhe. paṇ e kāī dharma nathī. mārga āvo chhe, bhāī!

have shuddhanayanā viṣhayabhūt ātmānī anubhūti te ja gnānanī anubhūti chhe em 1pamī gāthānī sūchanānā artharūp kāvya kahe chheḥ-

* kaḷash– 13ḥ shlokārtha uparanun pravachan *

‘इति’ e rīte ‘या शुद्धनयात्मिका आत्म–अनुभूतिः’ je pūrvakathit shuddhanayasvarūp ātmānī anubhūti chhe. ‘इयम् एव किल ज्ञान–अनुभूतिः’ te ja kharekhar gnānanī anubhūti chhe. juo, shuddhanayasvarūp ātmā em kahyun chhe. nay ane nayanā viṣhayane abhed karīne vāt karī chhe. shuddhanayanā viṣhayarūp ātmā em bhedathī kahyun nathī. ahāhā...! trikāḷ shuddhachaitanyaghan atīndriy ānandano kand prabhu ātmā e ja shuddhanay chhe. evā shuddhanayasvarūp ātmāno anubhav e ja gnānano anubhav chhe. ātmāno anubhav ke gnānano anubhav e be judī chīj nathī. sarvagna svabhāvī ātmānā gnānano anubhav e ja ātma-dravyano anubhav chhe ane ātmadravyano anubhav e ja gnānano anubhav chhe. gāthā 14 mān samyagdarshananī pradhānatāthī kathan karyun chhe. gāthā 1p mān samyaggnānanī pradhānatāthī kathan chhe. ātmāno-guṇīno anubhav, gnānano anubhav, samyagdarshan ane jainashāsan badhun ek ja chhe. ‘इति बुद्ध्वा’ em jāṇīne, आत्मनि आत्मानम् सुनिष्प्रकंपम् निवेश्य’ ātmāne ātmāmān- potānā svarūpamān nishchal sthāpīne ‘नित्यम् समन्तात् एकः अवबोधघनः अस्ति’ sadā sarva taraph ek gnānaghan ātmā chhe em dekhavun, anubhavavun enun nām jainadharma ane mokṣhamārga chhe.

bhāvārthaḥ– 14 mī gāthāmān samyagdarshanane pradhān karīne kahyun hatun. have gnānane mukhya karīne kahe chhe ke shuddhanayanā viṣhayasvarūp ātmānī anubhūti chhe e ja samyaggnān chhe.

have, ā artharūp gāthā kahe chhe.




PDF/HTML Page 263 of 4199
single page version

जो पस्सदि अप्पाणं अबद्धपुट्ठं अणण्णमविसेसं।
अपदेससंतमज्झं पस्सदि जिणसासणं सव्वं।।
१५।।

यः पश्यति आत्मानम् अबद्धस्पृष्टमनन्यमविशेषम्।
अपदेशसान्तमध्यं पश्यति जिनशासनं
सर्वम्।। १५।।

have, ā artharūp gāthā kahe chheḥ-

abaddhaspr̥uṣhṭa, ananya, je avisheṣh dekhe ātmane,
te dravya tem ja bhāv jinashāsan sakal dekhe khare. 1p.

gāthārthaḥ– [यः] je puruṣh [आत्मानम्] ātmāne [अबद्धस्पृष्टम्] abaddhaspr̥uṣhṭa, [अनन्यम्] ananya, [अविशेषम्] avisheṣh (tathā upalakṣhaṇathī niyat ane asanyukta [पश्यति] dekhe chhe te [सर्वम् जिनशासनं] sarva jinashāsanane [पश्यति] dekhe chhe,-ke jinashāsan [1अपदेशसान्तमध्यं] bāhya dravyashrut tem ja abhyantar gnānarūp bhāvashrutavāḷun chhe.

ṭīkāḥ– je ā abaddhaspr̥uṣhṭa, ananya, niyat, avisheṣh ane asanyukta evā pāñch bhāvosvarūp ātmānī anubhūti chhe te nishchayathī samasta jinashāsananī anubhūti chhe, kāraṇ ke shrutagnān pote ātmā ja chhe. tethī gnānanī anubhūti te ja ātmānī anubhūti chhe. parantu have tyān, sāmānya gnānanā āvirbhāv (pragaṭapaṇun) ane visheṣh (gneyākār) gnānanā tirobhāv (āchchhādan) thī jyāre gnānamātrano anubhav karavāmān āve tyāre gnān pragaṭ anubhavamān āve chhe. topaṇ jeo agnānī chhe, gneyomān āsakta chhe temane te svādamān āvatun nathī. te pragaṭ draṣhṭāntathī batāvīe chhīeḥ _________________________________________________________________ * pāṭhāntaraḥ अपदेससुत्तमज्झं 1. अपदेश= dravyashrut; सान्त=gnānarūpī bhāvashrut.


PDF/HTML Page 264 of 4199
single page version

jem-anek tarehanān shāk ādi bhojanonā sambandhathī ūpajel sāmānya lavaṇanā tirobhāv ane visheṣh lavaṇanā āvirbhāvathī anubhavamān āvatun je (sāmānyanā tirobhāvarūp ane shāk ādinā svādabhede bhedarūp-visheṣharūp) lavaṇ teno svād agnānī, shākanā lolup manuṣhyone āve chhe paṇ anyanā sambandharahitapaṇāthī ūpajel sāmānyanā āvirbhāv ne visheṣhanā tirobhāvathī anubhavamān āvatun je ekākār abhedarūp lavaṇ teno svād āvato nathī; vaḷī paramārthathī jovāmān āve to to, je visheṣhanā āvirbhāvathī anubhavamān āvatun (kṣhārarasarūp) lavaṇ chhe te ja sāmānyanā āvirbhāvathī anubhavamān āvatun (kṣhārarasarūp) lavaṇ chhe. evī rīte-anek prakāranā gneyonā ākāro sāthe mishrarūpapaṇāthī ūpajel sāmānyanā tirobhāv ane visheṣhanā āvirbhāvathī anubhavamān āvatun je visheṣhabhāvarūp, bhedarūp, anekākārarūp) gnān te agnānī, gney-lubdha jīvone svādamān āve chhe paṇ anya gneyākāranā sanyogarahitapaṇāthī ūpajel sāmānyanā āvirbhāv ne visheṣhanā tirobhāvathī anubhavamān āvatun je ekākār abhedarūp gnān te svādamān āvatun nathī; vaḷī paramārthathī vichārīe to to, je gnān visheṣhanā āvirbhāvathī anubhavamān āve chhe te ja gnān sāmānyanā āvirbhāvathī anubhavamān āve chhe. alubdha gnānīone to, jem saindhavanī gāṅgaḍī, anya dravyanā sanyogano vyavachchhed karīne kevaḷ saindhavano ja anubhav karavāmān āvatān, sarvataḥ ek kṣhārarasapaṇāne līdhe kṣhārapaṇe svādamān āve chhe tem ātmā paṇ, paradravyanā sanyogano vyavachchhed karīne kevaḷ ātmāno ja anubhav karavāmān āvatān, sarvataḥ ek vignānaghanapaṇāne līdhe gnānapaṇe svādamān āve chhe.

bhāvārthaḥ– ahīn ātmānī anubhūti te ja gnānanī anubhūti kahevāmān āvī chhe. agnānījan gneyomān ja -īndriyagnānanā viṣhayomān ja-lubdha thaī rahyā chhe; teo īndriyagnānanā viṣhayothī anekākār thayel gnānane ja gneyamātra āsvāde chhe parantu gneyothī bhinna gnānamātrano āsvād nathī letā. ane jeo gnānī chhe, gneyomān āsakta nathī teo gneyothī judā ekākār gnānano ja āsvād le chhe, -jem shākothī judī mīṭhānī kaṇīno kṣhāramātra svād āve tevī rīte āsvād le chhe, kāraṇ ke gnān chhe te ātmā chhe ane ātmā chhe te gnān chhe. ā pramāṇe guṇī-guṇanī abhed draṣhṭimān āvatun je sarva paradravyothī judun, potānā paryāyomān ekarūp, nishchaḷ, potānā guṇomān ekarūp, paranimittathī utpanna thayel bhāvothī bhinna potānun svarūp, tenun anubhavan te gnānanun anubhavan chhe, ane ā anubhavan te bhāvashrutagnānarūp jinashāsananun anubhavan chhe. shuddhanayathī āmān kāī bhed nathī.

have ā ja arthanun kalasharūp kāvya kahe chheḥ-


PDF/HTML Page 265 of 4199
single page version

(पृथ्वी)

अखण्डितमनाकुलं ज्वलदनन्तमन्तर्बहि–
र्महः परममस्तु नः सहजमुद्विलासं सदा।
चिदुच्छलननिर्भरं
सकलकालमालम्बते
यदेकरसमुल्लसल्लवणखिल्यलीलायितम्।।
१४।।

(अनुष्टुभ्)
एष ज्ञानघनो नित्यमात्मा सिद्धिमभीप्सुभिः।
साध्यसाधकभावेन द्विधैकः
समुपास्यताम्।। १५।।

__________________________________________________________________

shlokārthaḥ– āchārya kahe chhe ke [परमम् महः नः अस्तु] te utkr̥uṣhṭa tej- prakāsh amane ho [यत् सकलकालम् चिद्–उच्छलन–निर्भरं] ke je tej sadākāḷ chaitanyanā pariṇamanathī bharelun chhe, [उल्लसत्–लवण–खिल्य–लीलायितम्] jem mīṭhānī kāṅkarī ek kṣhārarasanī līlānun ālamban kare chhe tem je tej [एक–रसम् आलम्बते] ek gnānaras svarūpane avalambe chhe, [अखण्डितम्] je tej akhaṇḍit chhe -gneyonā ākārarūpe khaṇḍit thatun nathī, [अनाकुलं] je anākuḷ chhe-jemān karmanā nimittathī thatā rāgādithī utpanna ākuḷatā nathī, [अनन्तम् अन्तः बहिः ज्वलत्] je avināshīpaṇe antaraṅgamān ane bahāramān pragaṭ dedīpyamān chhe-jāṇavāmān āve chhe, [सहजम्] je svabhāvathī thayun chhe -koīe rachyun nathī ane [सदा उद्विलासं] hammeshā jeno vilās udayarūp chhe-je ekarūp pratibhāsamān chhe.

bhāvārthaḥ– āchārye prārthanā karī chhe ke ā gnānānandamay ekākār svarūpajyoti amane sadā prāpta raho. 14.

have, āgaḷanī gāthānī sūchanārūpe shlok kahe chheḥ-

shlokārthaḥ– [एषः ज्ञानघनः आत्मा] ā (pūrvakathit) gnānasvarūp ātmā chhe te [सिद्धिम् अभीप्सुभिः] svarūpanī prāptinā īchchhak puruṣhoe [साध्यसाधकभावेन] sādhyasādhakabhāvanā bhedathī [द्विधा] be prakāre, [एकः] ek ja [नित्यम् समुपास्यताम्] nitya sevavāyogya chhe; tenun sevan karo.

bhāvārthaḥ– ātmā to gnānasvarūp ek ja chhe parantu enun pūrṇarūp sādhya bhāv chhe ane apūrṇarūp sādhakabhāv chhe; evā bhāvabhedathī be prakāre ekane ja sevavo. 1p.


PDF/HTML Page 266 of 4199
single page version

pa1 20-1-76 pa2 21-1-76
pa3 22-1-76 pa4 23-1-76

* samayasār gāthā –1p *

samasta jainashāsananā rahasyanī ā gāthā chhe sarvagna parameshvarano je mārga chhe e ja jainashāsanano mokṣhamārga chhe.

* gāthā –1paḥ gāthārtha uparanun pravachan *

‘यः’ je puruṣh ‘आत्मानम्’ shuddhaānandaghan chaitanyasvarūp ātmāne ‘अबद्धस्पृष्टम्’ abaddhaspr̥uṣhṭa arthāt karmanī sāthe bandh ane sparsha rahit, ‘अनन्यम्’ anany arthāt manuṣhya, narak ādi anya anya gatithī rahit, ‘अविशेषम्’ avisheṣh arthāt gnān, darshan ādi guṇabhed rahit sāmānya ekarūp tathā upalakṣhaṇathī (be bol ā gāthāmān nathī paṇ 14mī gāthāmān āvī gayā chhe) niyat eṭale vr̥uddhihānirūp avasthāthī rahit ane asanyukta arthāt puṇya ane pāp, sukh-duḥkharūp kalpanāothī rahit ‘पश्यति’ dekhe chhe eṭale ke antaramān anubhave chhe te ‘सर्वम् जिनशासनम्’ sarva jinashāsanane ‘पश्यति’ dekhe chhe. samasta jainashāsananun rahasya te ātmāe jāṇī līdhun. bhagavān ātmā nitya muktasvarūp shubhāshubhabhāvarahit trikāḷ shuddha chaitanyavastu chhe. evā ātmāno abhyantar gnānathī (bhāvashrut gnānathī) anubhav karavo e (anubhav) shuddhopayog chhe. e vītarāgī paryāy chhe ane e ja jainadharma chhe. rāg vinānī vītarāgī dashā te jainashāsan chhe ane e ja jainadharmanun rahasya chhe.

ātmā je trikāḷī vastu chhe e jinasvarūp ja chhe. jinavaramān ane ātmāmān kāī pher nathī. kahyun chhe neḥ-

“jin sohī hai ātamā, anya sohī hai karma,
yahī vachanase samaj le jinapravachanakā marma,”

pratyek ātmāno dravyasvabhāv to trikāḷ āvo ja ekarūp chhe. je bhagavān thayā te āvā ātmāno pūrṇa āshray karī pūrṇa nirmaḷ paryāy pragaṭ karīne thayā. shuddhopayog


PDF/HTML Page 267 of 4199
single page version

vaḍe jinasvarūp bhagavān ātmāmān ramaṇatā karavī, ene jāṇavo -anubhavavo ene bhagavāne jainashāsan kahyun chhe. ā jainashāsan paryāyamān chhe, dravyamān nahīn. ā pūrṇa jinasvarūp ātmāne grahaṇ karanār shuddhopayog e ja jainashāsan chhe, parameshvarano mārga chhe. jeṇe āvā ātmāne jāṇyo nathī eṇe kāī paṇ jāṇyun nathī. paryāyadraṣhṭimān ātmāne baddhaspr̥uṣhṭa, anya anya avasthārūp, aniyat, bhedarūp ane rāgarūpe dekhe chhe e jainashāsan nathī, e to ajainashāsan chhe. ā sheṭhiyāo karoḍonān dān kare, koī bhakti, pūjā kare, dayā, vrat pāḷe e kāī jinashāsan nathī, ke jainadharma nathī vītarāganī vāṇī syādvādarūp chhe eṭale koī ṭhekāṇe rāgane paṇ dharma kahyo chhe em nathī. (vītarāgatāthī dharma ane rāgathī paṇ dharma evo syādvād nathī.) dharmadhurandhar, dharmanā sthambh evā kundakundāchāryadev jemanun maṅgalācharaṇamān trījun nām āve chhe te je kahe chhe te ekavār pūrvano āgrah chhoḍīne sāmbhaḷ, ke antaramān ekarūp paramātmatattva sāmānyasvabhāv nirlep bhagavān chhe ene jāṇavo, enī pratīti ane ramaṇatā karavī -evo je shuddhopayog chhe te jainashāsan chhe. ā jainashāsan अपदेशसान्तमध्यं bāhya dravyashrut tem ja abhyantar gnānarūp bhāvashrutavāḷun chhe. jayasenāchāryanī ṭīkāmān āve chhe ke bāhyadravyashrutamān em ja kahyun chhe ke abaddhaspr̥uṣhṭa ātmāno anubhav karavo e ja jainashāsan chhe. bāraaṅgarūp vītarāganī vāṇīno ā ja sār chhe -ke shuddhātmāno anubhav kar.’ dravyashrut vāchak chhe, andar bhāvashrutagnān tenun vāchya chhe. dravyashrut abaddhaspr̥uṣhṭa ātmānā svarūpane nirūpe chhe, bhāvashrut abaddhaspr̥uṣhṭa ātmāno anubhav kare chhe. paṇḍit rājamalajīe kaḷash 13 mān āno khulāso bahu sāro karyo chhe. shiṣhye pūchhayun- ‘ā prasaṅge bījo paṇ sanshay thāy chhe ke koī jāṇashe ke dvādashāṅgagnān koī apūrva labdhi chhe.’ tenun samādhānaḥ- dvādashāṅgagnān vikalpa chhe. temāmpaṇ em kahyun chhe ke shuddhātmānubhūti mokṣhamārga chhe. vītarāgī shuddhātmāne anusarīne je anubhav thāy e anubhūti mokṣhamārga chhe. eṇe vastune jāṇī līdhī pachhī vikalpa āve to shāstro vāñche, paṇ evā jīvane shāstra bhaṇavānī koī aṭak nathī. āvo mārga chhe, bhāī! sampradāyamān lokoe are! bhagavānanā mārgane pīṅkhī nākhyo chhe. are! bhagavānanā virah paḍayā, ane loko badhā jhaghaḍāmān paḍī gayā. koī kahe ke shubharāgathī dharma thāy, to vaḷī koī kahe shubharāg karatān karatān dharma thāy bhāre viparītatā. paṇ shun thāy! sarvagnatā to pragaṭ thaī nathī, ane sarvagnasvabhāvano anubhav nathī. ahīn kahe chhe ke sarvagnasvabhāvano anubhav je shuddhopayog e jainashāsan chhe, jainadharma chhe. jainadharma koī sampradāy nathī, e to vastunun svarūp chhe.


PDF/HTML Page 268 of 4199
single page version

pravachanasāramān 47 nayomān ashuddhanay ane shuddhanayanī vāt āve chhe. temān māṭīne vāsaṇ-ghaṭādithī jue te ashuddhanay chhe ane māṭīne ekalī māṭī-māṭī- māṭīsāmānya jue te shuddhanay chhe. tem bhagavān ātmāne gnān, darshan, chāritranī paryāyathī jovo te ashuddhanay chhe ane trikāḷ ekarūp chaitanyasāmānyapaṇe jovo te shuddhanay chhe. āvā shuddhanayanā viṣhayabhūt chaitanyasāmānya trikāḷī dravyano anubhav karavo tene ahīn jainashāsan kahe chhe. * gāthā –1paḥ ṭīkā uparanun pravachan * je ā abaddhaspr̥uṣhṭa ādi pāñchabhāvosvarūp ātmānī anubhūti chhe eṭale ke pāñchabhāvasvarūp ātmāne shuddhopayogavaḍe dekhe chhe, jāṇe chhe, anubhave chhe e kharekhar samasta jinashāsanano anubhav chhe. ā jainamārga chhe, mokṣhamārga chhe. āmān koī rāg ke vyavahār to āvyo nahīn? bhāī, vyavahār ke rāg e jainashāsan ja nathī. pūrṇa vītarāgatā nathī tyān sudhī sādhakane rāg āve chhe kharo, paṇ e jainadharma nathī. jainashāsan eto shuddhopayogamay vītarāgī pariṇati chhe. samyagdarshan ādi ratnatrayapariṇati e shuddhopayogamay vītarāgī pariṇati chhe. e jainadharma, jainashāsan chhe. shrī jayasenāchāryanī ṭīkāmān līdhun chhe ke -ātmapadārthanun vedan-anubhav -pariṇati e jainashāsan-jainamat chhe. have kahe chhe ke ā jainashāsan arthāt anubhūti te shun chhe? shrutagnān pote ātmā ja chhe. bhāvashrutagnān-shuddhopayogathī je ātmāno anubhav thayo e ātmā ja chhe. svarūpanī vītarāg svasamvedanadashā-pratyakṣha gnānanī anubhūti je pragaṭ thaī e ātmā ja chhe. rāgādi je chhe te ātmā nathī, anātmā chhe. dharmīne paṇ anubhūti pachhī je rāg āve chhe te anātmā chhe. dravyashrutamān ā kahyun chhe ane e ja anubhavamān āvyun. māṭe gnānanī anubhūti te ja ātmānī anubhūti chhe; kemake bhāvashrutamān je trikāḷī vastu jaṇāī te vītarāgasvarūp chhe ane enī anubhūti pragaṭ thaī e paṇ vītarāg pariṇati chhe. bhagavān ātmā trikāḷ muktasvarūp ja chhe. eno paryāyamān anubhav thayo e bhāvashrutagnān chhe, shuddhopayog chhe. e ātmānī ja jāt hovāthī ātmā ja chhe. anubhūtimān pūrā ātmāno namūno āvyo māṭe te ātmā ja chhe. tethī dravyanī anubhūti kaho ke gnānanī anubhūti kaho-ek ja chīj chhe. ‘ja’ shabda līdho chhe ne? ekānt līdhun. samyak ekānt chhe. kathañchit rāganī anubhūti e ātmā em chhe nahīn. sarvagna-svabhāvī ‘gna’ svabhāvī ātmā ekalo gnānasvabhāvī chhe ane enī anubhūti gnānasvarūp ja chhe. ahāhā! shun bhagavānanī vāṇī! chaitanyachamatkār jāge evī chamatkārik vāṇī chhe.


PDF/HTML Page 269 of 4199
single page version

parantu have tyān, sāmānya gnānanā āvirbhāv ane visheṣh gnānanā tirobhāvathī jyāre gnānamātrano anubhav karavāmān āve tyāre gnān pragaṭ anubhavavāmān āve chhe. juo rāgamishrit gneyākār gnān je (pūrve) hatun enī ruchi chhoḍī daīne (paryāyabuddhi chhoḍīne) ane gnāyakanī ruchinun pariṇaman karīne sāmānya gnānano paryāyamān anubhav karavo ene sāmānya gnānano āvirbhāv ane visheṣh gnānano tirobhāv kahe chhe. ā paryāyanī vāt chhe gnānanī paryāyamān ekalā gnān, gnān, gnānanun vedan thavun ane shubhāshubh gneyākār gnānanun ḍhaṅkāī javun tene sāmānya gnānano āvirbhāv ane visheṣh gneyākār gnānano tirobhāv kahe chhe. ane e pramāṇe gnānamātrano anubhav karavāmān āvatān gnān ānand sahit paryāyamān anubhavamān āve chhe. ahīn ‘sāmānya gnānano āvirbhāv’ eṭale trikāḷī bhāvano āvirbhāv em vāt nathī. sāmānya gnān eṭale shubhāshubh gneyākār rahit ekalā gnānanun paryāyamān pragaṭapaṇun. ekalā gnān, gnān, gnānano anubhav e sāmānya gnānano āvirbhāv chhe. gneyākār sivāyanun ekalun pragaṭ gnān te sāmānya gnān chhe. eno viṣhay trikāḷī chhe.

bhāī! ā to adhyātma kathanī chhe. ek-ek shabdamān gambhīratā bharī chhe. ā to samayasār ane temān pandaramī gāthā! kundakundāchāryanī vāṇī samajavā māṭe paṇ khūb pātratā joīe.

topaṇ jeo agnānī chhe, gneyomān āsakta chhe temane te svādamān āvatun nathī. chaitanyasvarūp nij paramātmānī jemane ruchi nathī evā agnānī jīvo rāg ke je paragney chhe (rāg te gnān nathī) temān āsakta chhe. vrat, tap, dayā, dān, pūjā, bhakti evā je vyavahār ratnatrayanā pariṇām chhe temān jeo āsakta chhe, shubhāshubh vikalpone jāṇavāmān jeo rokāyelā chhe evā gneyalubdha jīvorane ātmānā atīndriy gnān ane ānandano svād āvato nathī. shubharāganī -puṇyabhāvanī jemane ruchi chhe temane ātmānā ānandano svād āvato nathī.

ātmāno vaḷī svād kevo hashe? dāḷ, bhāt, lāḍu, mosambī vagereno svād to hoy chhe! e to badhī jaḍ vastu chhe. jaḍano svād to agnānīne paṇ hoto nathī. potānā dravya-guṇ-paryāyanī sattā chhoḍīne padārtha shun bījī sattāmān maḷī jāy chhe? jaḍ to bhinna chīj chhe. agnānīne vastu pratye je rāg chhe teno svād āve chhe, vastuno nahīn. strīnā viṣhayamān strīnā sharīrane bhogavato nathī, paṇ tenā pratyenā rāganun vedan-anubhav kare chhe. paisā ke ābarūmān kāī paisāno ke ābarūno anubhav āvato nathī. tīkhun marachun


PDF/HTML Page 270 of 4199
single page version

moḍhāmān mūkatān tīkhāshano svād āvato nathī. parantu tīkhāsh jāṇatān ā ṭhīk chhe evī mānyatāno je rāg utpanna thāy chhe e rāgano agnānī svād le chhe. evī rīte sharīramān tāv āve chhe e tāvano anubhav ātmāne nathī, mātra e aṭhīk chhe evī aruchi thatān duḥkhano anubhav chhe. vastu pratye rāgamān āsakta agnānī jīvane rāgano svād āve chhe, ane te ākuḷatāmay chhe, adharma chhe. ātmāno svād to anākuḷ ānandamay chhe. banārasīdāse lakhyun chheḥ- “vastu vichārat

dhyāvatain, man pāvai vishrām.
ras svādat sukh upajai, anubhau yākau nām.”

vastu je gnāyakasvarūp tene gnānamān laī antaramān dhyān kare chhe tene mananā vikalpo-rāg vishrām pāme chhe, haṭhī jāy chhe. man shānt thaī jāy chhe. tyāre atīndriy ānandanā rasano svād āve chhe. pariṇām antarnimagna thatān anākuḷ sukhano svād āve chhe tene anubhav arthāt jainashāsan kahe chhe. gneyamān āsakta chhe te īndriyanā viṣhayomān āsakta chhe. je padārtho īndriyo vaḍe jāṇavāmān āve chhe te indriyanā viṣhayo chhe. dev, guru, shāstra, sākṣhāt bhagavān ane bhagavānanī vāṇī e paṇ īndriyanā viṣhayo chhe. samayasār gāthā 31 mān līdhun chhe ke- ‘jītī īndriyo gnānasvabhāve adhik jāṇe ātmane’- pāñch dravyendriyo, bhāvendriyo ane īndriyonā viṣhayabhūt padārtho-traṇene īndriy gaṇavāmān āvī chhe. e traṇeyane jītīne eṭale ke temanā taraphano jhukāv-ruchine chhoḍīne enāthī adhik arthāt bhinna potānā gnānasvabhāvane -atīndriy bhagavānane anubhave chhe te jainashāsan chhe. potānā svagneyamān līn chhe evī ā anubhūti- shuddhopayogarūp pariṇati te jainashāsan chhe. āthī viruddha agnānīne paripūrṇa je svagney chhe enī aruchi chhe ane īndriyādinun khaṇḍakhaṇḍ je gneyākār gnān chhe enī ruchi ane prīti chhe. te paragneyomān āsakta chhe ane tethī tene gnānano svād na āvatān rāgano-ākuḷatāno svād āve chhe. rāgano svād, rāganun vedan anubhavamān āvavun e jainashāsanathī viruddha chhe tethī adharma chhe. shubhakriyā karavī ane e karatān karatān dharma thaī jashe evī mānyatā mithyābhāv chhe tathā shubhāshubh rāgathī bhinna antar ānandakand bhagavān ātmāne gney banāvī gnāyakanā gnānanun vedan karavun e jinashāsan chhe, dharma chhe. ā vāt draṣhṭāntathī samajāvavāmān āve chheḥ- ‘jem anek tarehanān shāk ādi bhojanonā sambandhathī upajel sāmānya lavaṇanā tirobhāv ane visheṣh lavaṇanā āvirbhāvathī anubhavamān āvatun je lavaṇ teno svād


PDF/HTML Page 271 of 4199
single page version

agnānī shākanā lolup manuṣhyone āve chhe paṇ anyanā sambandharahitapaṇāthī upajel sāmānyanā āvirbhāv ane visheṣhanā tirobhāvathī anubhavamān āvatun je ekākār abhedarūp lavaṇ teno svād āvato nathī. shun kahe chhe? dūdhī, turiyān, kārelān ādi shākamān tathā khīchaḍī, roṭalā ādi padārthomān mīṭhun nākhavāmān āve chhe. to te te padārthonā sambandhathī mīṭhāno lavaṇano svād levāmān āvatān sāmānya lavaṇano svād tirobhūt eṭale ḍhaṅkāī jāy chhe, ane shāk khārun chhe evī anubhūti thāy chhe. kharekhar khārun to lavaṇ chhe, shāk nahīn. tathā shāk ādi dvārā bhedarūp lavaṇano svād āvavo (jemake shāk khārun chhe) e visheṣhano āvirbhāv chhe. shākanā lolupī-gr̥uddhivāḷā manuṣhyone lavaṇ dvārā lavaṇano svād ekākār abhedarūp lavaṇano svād (mīṭhun khārun chhe evo) āvato nathī.

‘vaḷī paramārthathī jovāmān āve to to, je visheṣhanā āvirbhāvathī anubhavamān āvatun (kṣhārarasarūp) lavaṇ chhe te ja sāmānyanā āvirbhāvathī anubhavamān āvatun (kṣhārarasarūp) lavaṇ chhe.’ paramārthathī jovāmān āve to shākanā lolupī jīvone visheṣhano āvirbhāv eṭale ke shāk dvārā je lavaṇano svād āve chhe (svād to te taraphanā lakṣhavāḷā rāgano chhe paṇ ā to samajāvavā māṭenun draṣhṭānt chhe) e kharekhar sāmānya lavaṇanun ja visheṣh chhe, eno ja bhāv chhe, shākanun khārāpaṇun (visheṣh) nathī; ane e visheṣhapaṇun shāk dvārā āvyun chhe em paṇ nathī. sāmānya lavaṇano ja visheṣh svād chhe. agnānīne shākanā sanyogathī lavaṇano khyāl āve chhe e viparīt chhe, kemake tene mīṭhānā svabhāvano khyāl nathī āvato ā draṣhṭānt thayun.

siddhāntaḥ– ‘evī rīte anek prakāranā gneyonā ākāro sāthe mishrarūpapaṇāthī upajel sāmānyanā tirobhāv ane visheṣhanā āvirbhāvathī anubhavamān āvatun je (visheṣhabhāvarūp, bhedarūp anekākārarūp) gnān te agnānī gneyalubdha jīvone svādamān āve chhe paṇ anya gneyākāranā sanyogarahitapaṇāthī upajel sāmānyanā āvirbhāv ane visheṣhanā tirobhāvathī anubhavamān āvatun je ekākār abhedarūp gnān te svādamān āvatun nathī.’ shun kahe chhe? strī, dīkarā, dīkarī, bhagavān, bhagavānanī vāṇī, puṇya, pāp, rāg, ītyādi anek prakāranā gneyo chhe. ā gneyonā ākāro sāthe mishrarūpapaṇāthī utpanna sāmānyano tirobhāv-eṭale ekalā gnānanā anubhavanun ḍhaṅkāī javun tathā visheṣhano āvirbhāv eṭale gneyatā sambandhathī gnānanun pragaṭ thavun -ā vaḍe rāg ādi dvārā je gneyamishrit gnānano anubhav thāy te agnān chhe, temān ātmāno svād āvato nathī. rāg dvārā gnānano gneyākār visheṣh e kharekhar to sāmānya gnānanī avasthā chhe, paṇ māne chhe (bhramathī) ke


PDF/HTML Page 272 of 4199
single page version

rāganī avasthāne laīne gnān thayun. ā mānyatā e mithyātva chhe ane duḥkhanun vedan chhe. puṇya ane pāpanā vikalpa je gney chhe e upar jenī draṣhṭi chhe, emān jene āsakti chhe ene je gney dvārā gnānano svād āve chhe e duḥkhano -ākuḷatāno svād chhe. jem agnānī shākanā lolupīne shākadvārā lavaṇano svād āve chhe te mithyā chhe tem ā gneyalubdha jīvone dayā, dān, ādi puṇya ane krodh, mān ādi pāpanā vikalpo je paragney chhe, ātmāthī bhinna chhe, e dvārā rāganī paryāy ane gnānanī paryāyano mishrit anubhav thatān je svād āve chhe e duḥkhano svād chhe, viparīt chhe, jherano svād chhe, kemake emān ātmānā sāmānyagnānano anubhav ḍhaṅkāī gayo chhe.

rāg dvārā gnānanun vedan e dharma nathī. gnānanun gnān dvārā ekalun vedan e dharma chhe. ā dharma ane adharmanī vyākhyā chhe. gneyākār gnānano anubhav kare to mithyātva sahit duḥkhanun vedan chhe. ā shāstra-svādhyāy thāy chhe ne, e paṇ vikalpa chhe. e vikalpa dvārā gnānano anubhav thayo e adharma chhe. agnānī jīvane rāgamishrit gnānanun ḍhaṅkāī javun ane gnānabhāvathī gnān anubhavamān āvavun evā ekākār gnānanā svādano anubhav āvato nathī. ahāhā! ātmā to vītarāg svabhāvano paṭāro chhe, vītarāgasvarūp ja chhe. enā taraphanā jhukāvathī ekalā gnānano je anubhav āve te ātmāno -atīndriy gnān ane ānandano svād chhe. te dharma chhe.

‘vaḷī paramārthathī vichārīe to to, je gnān visheṣhanā āvirbhāvathī anubhavamān āve chhe te ja gnān sāmānyanā āvirbhāvathī anubhavamān āve chhe.’ gnāyak upar jenī draṣhṭi chhe e to jāṇe chhe ke ā gnānanun visheṣh gnān sāmānyamānthī āve chhe. gnāyak upar draṣhṭi paḍatān gnānanī paryāyanun vedan āve chhe. (rāganun nahīn, rāgathī nahīn) rāg dvārā gnānano anubhav kharekhar to sāmānyanun visheṣh chhe, chhatān agnānī māne chhe ke e rāganun visheṣh chhe. e draṣhṭino pher chhe. samayasār gāthā 17, 18 mān āve chhe ke - ābālagopāḷ sarvane rāg, sharīr, vāṇī, je kāḷe dekhāy chhe te kāḷe kharekhar gnānanī paryāy jāṇavāmān āve chhe, paṇ evun na mānatān mane ā jāṇavāmān āvyun, rāg jāṇavāmān āvyo e mānyatā viparīt chhe. evī rīte gnānaparyāy chhe to sāmānyanun visheṣh, paṇ gney dvārā gnān thatān (gneyākār gnān thatān) agnānīne bhram thaī jāy chhe ke ā gneyanun visheṣh chhe, gneyanun gnān chhe. kharekhar je gnānaparyāy chhe te sāmānya gnānanun ja gnān-visheṣh chhe, paragneyanun gnān nathī, paragneyathī paṇ nathī.


PDF/HTML Page 273 of 4199
single page version

‘alubdha gnānīone to jem saindhavanī gāṅgaḍī, anyadravyanā sanyogano vyavachchhed karīne kevaḷ saindhav no ja anubhav karavāmān āvatān, sarvataḥ ekakṣhārarasapaṇāne līdhe kṣhārapaṇe svādamān āve chhe tem ātmā paṇ, paradravyanā sanyogano vyavachchhed karīne kevaḷ ātmāno ja anubhav karavāmān āvatān, sarvataḥ ek vignānaghanapaṇāne līdhe gnānapaṇe svādamān āve chhe.’ jem lavaṇanā gāṅgaḍāno, anyadravyanā sanyogano niṣhedh karīne kevaḷ lavaṇanā gāṅgaḍāno anubhav karavāmān āve to sarvatra kṣhārarasapaṇāne līdhe te kṣhārapaṇe svādamān āve chhe. lavaṇano gāṅgaḍo sīdho lavaṇ dvārā svādamān āve chhe e yathārtha chhe. evī rīte alubdha gnānīone eṭale jemane īndriyonā samasta viṣhayo ke je paragneyo chhe emanī āsakti-ruchi chhūṭī gaī chhe evā gnānīone potānā sivāy anya samasta paradravya ane parabhāvanun lakṣha chhoḍī daīne ek gnāyakamātra chidghanasvarūpano anubhav karatān, sarvataḥ ekavignānaghanapaṇāne līdhe te gnānarūpe svādamān āve chhe. ekalun gnān sīdhun gnānanā svādamān āve chhe e ānandanun vedan chhe. e jainashāsan chhe. enun nām samyagdarshan ane gnānanī anubhūti chhe. ek bāju svadravya chhe ane bījī bāju samasta paradravya chhe. ek bāju rām ane bījī bāju gām. gām eṭale (paradravyano) samūh. potānā sivāy jeṭalān paradravyo chhe te gāmamān jāy chhe. paragneyo-pañchendriyanā viṣhayo -pachhī te sākṣhāt bhagavān, bhagavānanī vāṇī, dev, guru shāstra, ane shubhāshubh rāg e saghaḷun gāmamān eṭale paradravyanā samūhamān āvī jāy chhe. enā taraph lakṣha jatān rāg ja utpanna thāy chhe. samosaraṇamān sākṣhāt bhagavān birājamān hoy. temanun lakṣha karatān rāg ja utpanna thāy. e adharma chhe. e kāī chaitanyanī gati nathī. e to viparīt gati chhe. mokṣhapāhuḍamān kahyun chhe ke परदव्वादो दुग्गइ’ tethī paradravyathī udāsīn thaī ek trikāḷī gnāyakabhāv je sarvataḥ gnānaghan chhe te ekano ja anubhav karatān ekalā (nirbhaḷ) gnānano svād āve chhe. e jainadarshan chhe. īndriyonā viṣhayomān rāg dvārā je gnānano anubhav (gneyākār gnān) te ātmāno svād-anubhav nathī, e jainashāsan nathī. ātmāmān bhedanā lakṣhe je rāg utpanna thāy te rāganun gnān thāy chhe em mānavun e agnān chhe, mithyādarshan chhe. ek gnān dvārā gnānanun vedan e ja samyak chhe, yathārtha chhe. aho! samayasār vishvanun ek ajoḍ chakṣhu chhe. ā vāṇī to juo. sīdhī ene ātmā taraph laī jāy chhe. samayasār shāstra-vāṇī e vāchak chhe ane potānāmān rāgādirahit je samayasār chhe e vāchya chhe. atyāre to loko bahāramān paḍayā chhe. ā karo ne te karo. koī kahe


PDF/HTML Page 274 of 4199
single page version

ame pustak banāvīe chhīe. paṇ pustak banāvavāno je vikalpa chhe e to rāg chhe ane ame pustak banāvī shakīe chhīe evo bhāv e mithyātvabhāv chhe. jaḍane koṇ banāve? ‘ka’ evo ek akṣhar anant paramāṇuono banelo chhe. ātmā ene karī ke lakhī shake e traṇakāḷamān banatun nathī. anant dravya anantapaṇe rahīne-ek ek paramāṇu ane anya dravya potānī avasthāne svakāḷe pr̥uthakpaṇe kare chhe. ‘ṇamo arihantāṇan’ e to shabda chhe. andar naman karavāno je vikalpa utpanna thāy te rāg chhe. te rāg dvārā gnānano anubhav e ātmāno svād nathī.

paramātma prakāshamān līdhun chhe ke ā jīv anantavār mahāvidehakṣhetramān janmyo chhe. tyān tīrthaṅkaradev nitya birāje chhe, tīrthaṅkarano virah nathī. to tyān samosaraṇamān paṇ anantavār gayo chhe. samyaggnānadīpikāmān lakhyun chhe ke jīve pūrve anantavār pratyakṣha samosaraṇamān kevalī bhagavānanī hīrānā thāḷ, maṇiratnanā dīvā ane kalpavr̥ukṣhanān puṣhpādikathī pūjā karī chhe tathā divyadhvani sāmbhaḷī chhe. paramātmaprakāshamān paṇ ‘bhave bhave pūjiyo’ evo pāṭh chhe. paṇ ā to badho shubharāg chhe. ethī dharma mānī anantakāḷathī rakhaḍe chhe. jagatane ā besavun ākarun chhe. paṇ bhāī! ātmānā bhān vinā hajāro strīo, ane rājapāṭ chhoḍī nagna digambar sādhu thayo hoy topaṇ duḥkhī ja chhe; pañchamahāvratanā pariṇām e sukh nathī, duḥkh ja chhe. samayasār nāṭakamān mokṣhaadhikāramān 40 mā chhandamān tyānsudhī līdhun chhe ke bhāvaliṅgī munirājane chhaṭhṭhe guṇasthāne je pañchamahāvratādinā vikalpa utpanna thāy chhe e ‘jagapanth’ chhe. mithyādraṣhṭinī to vāt ja shī karavī? tyān to tyānsudhī līdhun chhe ke sāchā munirājane paṇ je vāramvār vikalpa utpanna thāy chhe e antar-anubhavamān shithilatā chhe, ḍhīlāsh chhe. ahīn kahe chhe rāgathī bhinna bhagavān gnāyakasvarūp ātmāmān jhukāv thatān je sīdhun gnān gnān dvārā anubhavamān āve chhe te ātmāno svād chhe, te jinashāsan chhe, ātmānubhūti chhe.

* gāthā –1paḥ bhāvārtha uparanun pravachan *

ahīn ātmānī anubhūtine ja gnānanī anubhūti kahī chhe. agnānījan svagneyane chhoḍīne anant paragneyomān ja arthāt ātmānā atīndriy gnānane chhoḍīne īndriyagnānamān ja lubdha thaī rahyā chhe. nij chaitanyaghanasvarūp ātmāno anubhav nathī evo agnānī paravastu-paragneyomān lubdha chhe. tenī draṣhṭi ane ruchi rāgādi par chhe. te īndriyagnānanā viṣhayothī ane rāgādithī anekākār thayel gnānane ja potāpaṇe āsvāde chhe; e mithyātva chhe. dev-guru


PDF/HTML Page 275 of 4199
single page version

shāstra paradravya chhe. enī shraddhāno vikalpa rāg chhe. e rāg mithyātva nathī, parantu e rāgathī anekākār-paragneyākār thayelun je gnān tene potāpaṇe mānavun e mithyātva chhe. rāg mithyātva nathī paṇ ene dharma mānavo e mithyātva chhe. agnānī dayā, dān, vrat, bhakti ādi rāganā gnānane ja gneyamātra āsvāde chhe. jene gneyākār gnānanī draṣhṭi ane ruchi chhe ene gneyothī bhinna gnānamātrano āsvād hoto nathī. tene antarmukhadraṣhṭinā abhāve rāgano-ākuḷatāno ja svād āve chhe.

tathā jeo gnānī chhe, jemane mahāvratādinā rāganā pariṇāmamān līnatā ane ruchi nathī teo gneyothī bhinna ekākār gnānano ja āsvād le chhe. te nirākuḷ atīndriy ānandano svād chhe. gnānī gneyomān āsakta nathī. rāg ke nimitta koīmān ekākār nathī. sākṣhāt bhagavān birājamān hoy topaṇ temān dharmīne āsakti ke ekatābuddhi nathī. dharmīne vyavahāraratnatrayano rāg, mahāvratādi pālanano rāg hoy parantu te enāthī bhinna nij chaitanyasvarūp je ātmā ene gney banāvīne te gnānamātra ekākār gnānano āsvād kare chhe. e anākuḷ ānandano svād chhe, e dharma chhe. jem shākothī judī mīṭhānī kaṇīno kṣhāramātra svād āve tem gnānīne paragneyo ane shubhāshubhabhāvathī bhinna ek nij gnāyakamātranā gnānano gnānamātra svād āve chhe. ene nishchay samyagdarshan ane samyaggnān kahe chhe. ātmā gnānasvarūp chhe, māṭe gnānano svād chhe e ātmāno ja svād chhe.

gnān chhe te ātmā chhe ane ātmā chhe te gnān chhe. ā pramāṇe gnān te guṇ ane ātmā guṇī evā benī abhedadraṣhṭimān āvatun sarva paradravyothī rahit abaddhaspr̥uṣhṭa, potānī paryāyomān ekarūp, nishchaḷ arthāt vr̥uddhihānithī rahit, potānā guṇomān ekarūp abhed tathā paranimittanā lakṣhe utpanna thayel puṇya-pāp, sukh-duḥkhanī kalpanāthī rahit je nij svarūp teno anubhav e gnānano anubhav chhe ane e samyaggnān chhe, jainadharma chhe. jainashāstro vāñche, sāmbhaḷe ane enī dhāraṇā karī rākhe e kāī samyaggnān nathī. jinavāṇī to bāju par rahī, ahīn to jinavāṇī sāmbhaḷatān je gnān (vikalpa) andar thāy chhe e samyaggnān chhe em nathī. dravyashrutanun gnān e to vikalpa chhe. parantu andar bhagavān chidānand rasakand chhe ene draṣhṭimān laī ek enun gnānamātranun anubhavan karavun e bhāvashrutagnān chhe, e samyaggnān chhe, jainashāsan chhe. nij svarūpanun anubhavan te ātmagnān chhe. shuddhagnānarūp svasamvedan, gnānanun (trikāḷīnun) svasamvedan anubhavan e bhāvashrutagnānarūp jinashāsananun anubhavan chhe. shuddhanayathī āmān kāī bhed nathī. ahīn traṇ vāt āvī. ek to paradravya ane paryāyathī paṇ bhinna je akhaṇḍ ek shuddha trikāḷī gnānasvabhāv enun anubhavan


PDF/HTML Page 276 of 4199
single page version

bhāvashrutagnān e ja shuddhanay chhe. shuddhanayano viṣhay je dravyasāmānya chhe eno anubhav ene ja shuddhanay kahe chhe. ane ej jainashāsan chhe. trikāḷī shuddha gnāyakamātrano vartamānamān bhāvashrutagnānarūp anubhav e jainashāsan chhe kemake bhāvashrutagnān e vītarāgī gnān chhe, vītarāgī paryāy chhe.

ātmānā anubhav vinā jīv anantakāḷathī janmamaraṇ karīne-narak-nigodanān anantānant duḥkhone prāpta thayo chhe. dev-guru-shāstranī bhedarūp shraddhā ke navatattvonī bhedarūp shraddhā e kāī samyaktva nathī. kaḷash ṭīkānā chhaṭhṭhā kaḷashamān āve chhe ke- sansār dashāmān jīvadravya navatattvarūpe pariṇamyo chhe te to vibhāvapariṇati chhe, māṭe navatattvarūp vastuno anubhav mithyātva chhe. e bhedomānthī ekarūp gnāyakabhāvane- abaddhaspr̥uṣhṭa ātmāne grahaṇ karī anubhav karavo enun nām samyagdarshan chhe. navatattvamānthī ekalo sāmānya gnān-gnān-gnān evo ātmā bahār kāḍhī levo ane te ekane anubhavavo te samyagdarshan mūḷ chīj chhe. jem āmbalīnā jhāḍanān pān uparauparathī toḍī le paṇ mūḷ sābūt rahe to te jhāḍ thoḍā divasomān pharīthī pāṅgare; tem uparauparathī rāg mand kare paṇ mūḷ mithyātva-paryāyabuddhi sābūt rahe to pharīthī rāg pāṅgare ja. tethī to pravachanasār gāthā 93mān kahyun chhe ke jene parathī bhinna ekarūp gnāyakabhāvanī draṣhṭi nathī ane ek samayanī paryāyamān rāgane ja potāno mānī rokāī gayo chhe e paryāyadraṣhṭi mūḍh chhe.

have ā ja arthanun kaḷasharūp kāvya kahe chheḥ-

* kaḷash 14ḥ shlokārtha uparanun pravachan *

āchārya kahe chhe ke- ‘परमम् महः नः अस्तु’ gnān- prakāshano puñj utkr̥uṣhṭa tej prakāsh amane prāpta thāo. bījī koī chīj amāre joītī nathī. vyavahāraratnatrayano rāg amāre joīto nathī. e rāg to andhakāramay chhe. amane to e andhakārathī bhinna chaitanyaprakāsh prāpta ho. ‘यत् सकलकालम् चिद–उच्छलन–निर्भरं’ je tej sadākāḷ chaitanyanā pariṇamanathī bharelun chhe. sūrya jem jaḍ prakāshano puñj chhe tem ātmā chaitanyaprakāshano puñj chhe, chaitanya prakāshamay tejathī bharelo chhe. bahāranun āchāryapad ke bījī ke koī chījanī māgaṇī karī nathī, paṇ andaramān je chaitanyasūrya prakāshapuñj chhe te paryāyamān prāpta ho evī ja ek bhāvanā pragaṭ karī chhe.

chakravartī chha khaṇḍ sādhavā jāy chhe tyān vachamān vaitāḍhay parvat āve chhe. emān guphā āve chhe jemān khūb ja andhārun hoy chhe. tathā maṅgalā ane amaṅgalā nāmanī be nadī āve chhe. amaṅgalāno pravāh evo ke koī chīj paḍe to nīche laī jāy ane maṅgalāno


PDF/HTML Page 277 of 4199
single page version

pravāh evo chhe ke koī chīj paḍe to bahār kāḍhe. guphāmān bahu ja andhārun hoy chhe. chakravartī pāse ek maṇiratna hoy chhe. ene ghasavāthī sūrya jevo prakāsh thāy chhe. ā prakāshamān ākhun lashkar tyānthī pasār thaī jāy chhe. em ahīn kahe chhe ke amone je chaitanyamaṇiratna chhe temān ekāgratārūp ghasāro karavāthī paryāye paryāye gnānaprakāsh pragaṭ thāy chhe. e prakāshamān ame mokṣhamārgamān chālyā jaīe chhīe. āchāryadev nij chaitanyachintāmaṇiratnamān ekāgratāthī prāpta gnānaprakāshanī ja bhāvanā kare chhe, bījun kāī īchchhatā nathī.

have kahe chhe ke jevī rīte ‘उल्लसत् लवण–खिल्य लिलायितम्’ mīṭhānī

kāṅkarī ek kṣhārarasanī līlānun ālamban kare chhe arthāt ekalā kṣhārarasanā svabhāvathī bharelī chhe, tevī rīte ‘यदेकरसम् आलम्बते’ amāro ā ātmā ekalā gnānarasathī

pūrṇa bharelo chhe. vaḷī ‘अखण्डितम्’ te tej akhaṇḍit chhe eṭale rāgādi gneyonā

ākāre khaṇḍit thatun nathī tathā ‘अनाकुलम्’ anākuḷ chhe. emān karmonā nimittathī

utpanna thatā rāgādijanit ākuḷatā nathī. e trikāḷ, akhaṇḍ, gnānarūp ane anākuḷ ānandasvarūp chhe. ‘ज्वलदनन्तम् अंतर्बहिः vaḷī te avināshīpaṇe antaraṅgamān ane

bahāramān pragaṭ dedīpyamān chhe. antaraṅg shaktimān gnānanun chaitanyanun-tej paripūrṇa bharelun chhe ane temān ekāgra thatān paryāyamān paṇ gnānatej pragaṭ thāy chhe. सहजं te

svabhāvathī thayun chhe. ātmānā gnānasvarūpane koīe upajāvyun, rachyun ke banāvyun chhe em nathī, sahaj ja chhe. उद्विलासम् सदा ane hameshān eno vilās udayarūp chhe.

gnānaprakāsh sadāy udayarūp rahe chhe. vastu sadāy udayarūp chhe ane je gnānaprakāshano paryāyamān uday thāy te paṇ sadāy rahe chhe. trikāḷī chīj ekarūp pratibhāsamān chhe. tenā āshraye paryāyamān anekatāno nāsh thaī ekarūpano anubhav thāy chhe.

* kaḷash 14ḥ bhāvārtha uparanun pravachan *

āchārya bhagavāne prārthanā karī chhe ke ā gnānānandamay ekākārasvarūp jyoti

amone sadā prāpta raho. bhagavān ātmā svarūpathī ja gnānānandamay chhe, abhed ekākārasvarūp chhe. akhaṇḍ anākuḷasvarūp bhagavān ātmāno āshray laīne je anubhavanī dashā pragaṭ thāy e-jem vastu avināshī chhe tem-avināshī chhe. eno paṇ (ek apekṣhāe) nāsh thato nathī. aṣhṭapāhuḍanā chāritrapāhuḍanī chothī gāthāmān samyagdarshan -gnānachāritranā pariṇāmane paṇ ‘akṣhay-amey’ kahyā chhe. vastu jevī akṣhay-amey chhe tevī ā paryāy paṇ akṣhay-amey chhe. bhāī! adhyātma sūkṣhma chhe. eno ekek shabda mantra chhe. jem koīne


PDF/HTML Page 278 of 4199
single page version

sarpanun jher chaḍhayun hoy to kalamane mantarīne nākhe eṭale sarpa enā daramānthī bahār nīkaḷīne āve ane jher chūsī le chhe, tem bhagavān gnānasvarūp paramātmāmān ekākār thaī anubhav karatān andaramān gnānaparyāy pragaṭ thāy chhe te kalam (mantra) chhe te kalam moh-rāg-dveṣharūpī jherano nāsh karī atīndriy gnān ane ānand bahār kāḍhe chhe.

* samayasār pravachan bhāg–1 samāpta *


PDF/HTML Page 279 of 4199
single page version

background image
pravachan ratnākar
[bhāg-2]
param pujya gurudev shrī kānajī svāmīnān
shrī samayasār paramāgam upar aḍhāramī vakhat thayelān
pravachano
ḥ prakāshakaḥ
shra kundakund kahān paramāgam ṭrasṭa
mumbai

PDF/HTML Page 280 of 4199
single page version

*

kram gāthā/kaḷash pravachan nambar pr̥uṣhṭhāṅk 1 kaḷash-1p pa4 thī pa7 1 2 gāthā-16 pap thī pa7 4 3 kaḷash-16 thī 18 pap thī pa7 pa 4 kaḷash-19 pap thī pa7 6 pa gāthā-17-18 pa8 thī 61 24 6 kaḷash-20 pa8 thī 61 2p 7 gāthā-19 61-62 49 8 kaḷash-21 61-62 pa0 9 gāthā-20 thī 22 62 thī 64 61 10 kaḷash-22 62 thī 64 63 11 gāthā-23 thī 2p 64 thī 67 77 12 kaḷash-23 64 thī 67 79 13 gāthā-26 67-68 100 14 kaḷash-24 67-68 100 1p gāthā-27 68 10p 16 gāthā-28 68 112 17 gāthā-29 69 11p 18 gāthā-30 69 117 19 kaḷash-2p 69 117 20 kaḷash-26 69 118 21 gāthā-31 70 thī 72 120