PDF/HTML Page 1 of 4199
single page version
shrī samayasār paramāgam upar aḍhāramī vakhat thayelān pravachano
PDF/HTML Page 2 of 4199
single page version
PDF/HTML Page 3 of 4199
single page version
मंगलं कुंदकुंदार्यो जैन धर्मोऽस्तु मंगलम्।।
prārambhikaḥ
param devādhidev jineshvaradevashrī vardhamānasvāmī, gaṇadhar devashrī gautamasvāmī tathā āchārya bhagavān shrī kundakundadevane atyant bhakti sahit. namaskār.
e to suvidit chhe ke antim tīrthaṅkar bhagavān shrī vardhamānasvāmīnī divyadhvanino sār āchārya shrī kundakundadev praṇit samayasār, pravachanasār, niyamasār, pañchāstikāy ādi paramāgamomān ṭhānsī ṭhānsīne bharelo chhe. bhavyajīvonā sadbhāgye āje paṇ ā paramāgamo shrī amr̥utachandrāchārya ādi mahān diggaj āchāryonī ṭīkā sahit upalabdha chhe. vaḷī visheṣh mahābhāgyanī vāt to e chhe ke sāmpratakāḷamān ā paramāgamonān gūḍharahasyo samajavānī jīvonī yogyatā mandatar thatī jāy chhe. tevā samayamān jainashāsananā nabhomaṇḍaḷamān ek mahāpratāpī puruṣh pūjya gurudevashrī kānajīsvāmī-jemane yugapuruṣh kahī shakāy, tevā satpuruṣhano yog thayo chhe. pūjya gurudevashrī kānajīsvāmī āje chhellān 4p varṣhothī uparokta paramāgamomān pratipādit jainadharmanā mūḷ siddhāntone atispaṣhṭa, shītaḷ ane param shāntipradāyak pravachanagaṅgā dvārā relāvī rahyā chhe. ā pavitra pravachanagaṅgāmān avagāhan pāmīne anek bhavya ātmāone jainadharmanī prāpti thaī chhe, tem ja anek jīvo jainadharmanā gambhīr rahasyone samajatā thayā chhe ane mārgānusārī banyā chhe. ā rīte pūjya gurudevano jain samāj upar anupam, alaukik anant upakār chhe. teoshrīnā ā upakārano ahobhāv nīchenī paṅktio dvārā pratyek mumukṣhuo vyakta kare chhe.
puṇyaprasaṅganun saubhāgyaḥ
samvat 2034nī dīpāvali prasaṅge mumbaī mumukṣhu maṇḍaḷanā sabhyo pūjya gurudevashrī pāse 90mī janmajayantī mumbaīmān ujavāy te māṭe anumati prāpta karavā vinantī karavā
PDF/HTML Page 4 of 4199
single page version
māṭe sonagaḍh āvelā tyāre keṭalāk sabhyone potānā svādhyāyanā lābhanā hetuthī pūjya gurudevashrīnā shrī samayasār paramāgam upar aḍhāramīvār thayel sātishay pravachano (sane 197p, 1976, 1977mān) prasiddha karavāno maṅgaḷ vichār āvyo. ā vichār maṇḍaḷanā sau sabhyoe pramodathī āvakāryo ane prasiddha adhyātmapravaktā, dharmānurāgī murabbī shrī lālachandabhāīnī paṇ ā sundar kārya māṭe maṇḍaḷane protsāhit karatī shubhapreraṇā maḷī. ā rīte mumbaīnā mumukṣhumaṇḍaḷane pūjya gurudevashrīnā aḍhāramī vāranā paramāgam shrī samayasār upar thayelā anubhavarasamaṇḍit paramakalyāṇakārī, ātmahitasādhak pravachano prakāshit karavānā ā punit prasaṅganun saubhāgya prāpta thayun chhe te atyant harṣha ane ullāsanun kāraṇ chhee.
prakāshanano hetuḥ
ā pravachanonā prakāshanano mūḷ hetu to nijasvādhyāyano lābh thāy te ja chhe. tad uparānt sau jignāsu bhāī-bahenone pūjya gurudevashrīnān samayasār uparanān saḷaṅg sarva pravachano sākṣhāt sāmbhaḷavāno lābh prāpta na thaī shakyo hoy te sambhavit chhe. tethī ā ganrathamāḷāmān kamashaḥ ādithī ant sudhīnā pūrān pravachanone samajavāno kāyamī ane sarvakālik lābh maḷī rahe te hetuthī pūjya gurudevashrīnī adhyātmarasajharatī amr̥utamayī vāṇīnā svādhyāy dvārā nirantar mumukṣhu jīvone ātmahitathī preraṇā maḷatī raheshe. tevo āshay paṇ ā prakāshananun prerakabaḷ chhe.
vaḷī ā pañchamakāḷanā pravāhamān kramashaḥ jīvono kṣhayopasham mandatar thato jāy chhe tethī paramāgamamān rahelā sūkṣhma ane gambhīr rahasyo svayam samajavā ghaṇā ja kaṭhin chhe. ā paristhitimān pūjya gurudevashrīe sādī ane saraḷ bhāṣhāmān spaṣhṭa karelān pravachano lekhabaddha karīne pustakārūḍh karavāmān āve to bhāvī peḍhīne paṇ shrī samayasār paramāgamanān atigūḍh rahasyo samajavāmān saraḷatāpūrvak sahāyarūp banī raheshe ane te rīte jinokta tattvagnān ane tenī svādhyāy paramparā tenā yathārtha svarūpamān jaḷavāī raheshe tem ja te dvārā anek bhavyajīvone potānun ātmakalyāṇ sādhavāmān mahān preraṇā prāpta thashe tevā vichāranā baḷe pūjya gurudevashrīnā shrī samayasār uparānt bījā paṇ anek paramāgamo upar thayel pravachano prakāshit karavānī bhāvanā chhe ene te bhāvanāvash ā ṭrasṭanī rachanā thaī chhe. uparokta hetuthī ā ṭrasṭano janma thayo chhe ane pūjya gurudevanān hajāro pravachano prasiddha karavāno ja mukhya uddesh ā ṭrasṭamān rākhavāmān āvel chhe.
ā prasaṅge sva. shrī sogānījīnun ek vachan sākār thashe tevun bhāse chhe. temaṇe kahyun chhe ke pūjya gurudevashrīthī dharmano je ā pāyo naṅkhāyo chhe te pañchamakāḷanā ant
PDF/HTML Page 5 of 4199
single page version
sudhī raheshe. tadda uparānt pūjya benashrīnān vachanāmr̥ut nan. 27mān ullekh chhe ke “temano (pūjya gurudevashrīno) mahimā āje to gavāy chhe parantu hajāro varṣha sudhī gavāshe.” kharekhar gnānīonā nirmaḷ shrutagnānamān bhāviprasaṅgo kevaḷagnānavat pratibhāse chhe, kāraṇ ke ā ṭrasṭanī yojanā pūjya gurudevashrīnān pāñch paramāgamo upar thayelān pravachano uparānt bījā paṇ anek shāstro upar thayelān pravachano kramashaḥ prasiddha karavānī bhāvanā samāhit chhe. e rīte hajāro pravachanonun saṅkalan pratham sanskaraṇamān ja anek granthorūpe pustakārūḍh thashe ane tevā pratyek pustakonun sanskaraṇ (āvr̥utti) hajāronī saṅkhyāmān raheshe. e rīte hindī ane gujarātī bhāṣhāmān tātkālik prakāshan thatān pustakonī saṅkhyā lākhomān thavā jāy chhe ane tenī paramparā chāle to uparokta gnānīonān vachano siddha thavānumpratyakṣha jaṇāī āve chhe.
kāryavāhīḥ
shrī samayasār paramāgam uparanān pūjya gurudevashrīnān aḍhāramī vakhatanā thayel maṅgaḷ pravachano te samaye ṭeparekorḍar upar aṅkit karī levāmān āvyān hatān. ā dhvanimudrit pravachano ṭep uparathī sāmbhaḷīne kramashaḥ lekhabaddha karavāmān āvyā chhe. ek ja ṭepane vāramvār sāmbhaḷīne lekhan karavāmān āvel chhe. tem chhatān temān kāī truṭī rahī javā na pāme te hetuthī lakhanār sivāy tapāsanāre pharīthī saghaḷān pravachano ṭep uparathī sāmbhaḷīne tenī chakāsaṇī karel chhe. ā pramāṇe taiyār thayelān pravachanonā yathāyogya susaṅgat phakarā pāḍī tene pharīthī bhāīshrī ramaṇalāl māṇekalāl shāhe lipibaddha karī āpel chhe. tathā te lipibaddha thayelān pravachanonī paṇ chhelle vidvān bhāīshrī vajubhāī dvārā pūratī chakāsaṇī karavāmān āvel chhe. ā rīte pūjya gurudevashrīnān pravachanomān vyakta thayel bhāvo sārī rīte yathāsthit jaḷavāī rahe tenī pūrepūrī kāḷajī levāmān āvī chhe.
uparokta rīte taiyār thayelān pravachano uparathī mudraṇ māṭe mokalavānun pravachan- sāhitya prasiddha tatvachintak ane pravaktā ḍo. hukamachandajī bhārilla samakṣha vāñchī sambhaḷāvavāmān āvel chhe ane tyār bād tenun mudraṇ thayel chhe.
ābhāraḥ
uparyukta kāryavāhīmān anek mumukṣhuo taraphathī ā ṭrasṭane atyant nispr̥uhabhāve sahayog maḷelo chhe tenī sābhār nondh levāmān āve chhe. je je mumukṣhuoe pravachano utāryo chhe tem ja utārelān pravachanone tapāsī āpel chhe ane ā kārya khūb ja sāvadhānīthī
PDF/HTML Page 6 of 4199
single page version
utsāhathī ane kāḷajīthī je rīte karī āpyun chhe ane jemanā nispr̥uh sahakārathī āvun sundar kārya thaī shakyun chhe teo pratye ābhāranī lāgaṇī vyakta karyā vinā rahī shakīe tem nathī. bhāīshrī ramaṇabhāī tathā ba. shrī vajubhāīe nispr̥uhapaṇe ghaṇo parishram laīne lakhāṇ taiyār karī tathā tapāsī āpel chhe. te badal temano khūb khūb ābhār mānīe chhīe. visheṣh amārā ṭrasṭane shrī vītarāg sat sāhitya prasārak ṭrasṭa-bhāvanagar taraphathī ghaṇo ja sahayog prāpta thayo chhe. ā yojanā temaṇe vichārelī ane sākār karavānā prayatno rūpe gurudevashrīnān dhvanimudrit thayelān pravachano (akṣharashaḥ lakhāvī taiyār karelā, je agāuthī amone lekhabaddha karavā māṭe taiyār maḷī gayā ane ā kārya sharū karavāmān jarā paṇ vilamb na thayo, te badal temano ābhār mānīe chhīe. shrīmān ḍo. hukamachandajī bhārilla anek dhārmik pravr̥uttiomān vyasta hovā chhatān temaṇe ā pravachano sāmbhaḷī jaīne yathāyogya sūchano ane mārgadarshan āpel chhe te badal temano khūb ābhār mānīe chhīe. ā pravachanonun prakāshan karavā māṭe mumbaīnā chārey mumukṣhumaṇḍaḷoe udāratāthī ārthik sahayog āpel chhe te badal samasta dātā bhāībahenono ābhār mānavāmān āve chhe.
ā pravachan granthanī vechāṇ kimmat-paḍatar kimmat mānthī 2p% ghaṭāḍīne nakkī karel, temān bījā 20% nun vaḷatar shrī jain svādhyāy mandir ṭrasṭa, sonagaḍh taraphathī āpavāmān āvel chhe. te badal temano ābhār mānavāmān āve chhe.
āvakāryaḥ ā prakāshan amāro pratham prayās chhe. atyant kāḷajī ane sambhāḷ rākhavā chhatān prakāshanamān koī truṭīo rahī javā pāmī hoy te sambhavit chhe. sugna pāṭhakagaṇ taraphathī ā sambandhī je kāī sūchano mokalavāmān āvashe tene atre āvakārīe chhīe ane have pachhīnā prakāshanamān te sambandhī ghaṭatun karavāmān āvashe. tā. 9-3-1980 chīmanalāl himmatalāl shāh phāgaṇ vad 7, 2036 pramukh ravivār, mumbaī. shrī kundakundakahān paramāgam pravachan ṭrasṭa
PDF/HTML Page 7 of 4199
single page version
3 kaḷash-2 3-4 20
4 kaḷash-3 3-4 2p
pa gāthā-1 pa-6 30
6 gāthā-2
PDF/HTML Page 8 of 4199
single page version
_________________________________________________________________
samayasār shāsan karun deshavachanamay, bhāī! 1.
lay lay pār grahe bhavadhār, –jay jay samayasār avikār. 3.
PDF/HTML Page 9 of 4199
single page version
अनेकान्तमयी मूर्तिर्नित्यमेव प्रकाशताम्।। २।।
_________________________________________________________________
kāḷ, mat, siddhānt–bhedatray nām batāvyā;
te mahīn ādi shubh arthasamayakathanī suṇīe bahu,
arthasamayamān jīv nām chhe sār, suṇajo sahu;
te mahīn sār viṇakarmamaḷ shuddha jīv shuddhanay kahe,
ā granthamān kathanī sahu, samayasār budhajan grahe. 4.
vidhnaharaṇ, nāstikaharaṇ, shiṣhṭāchār uchchār. pa.
mudrā jin nirgranthatā, namun kahe sahu chen. 6.
ā pramāṇe maṅgaḷapūrvak pratignā karīne shrī kundakund āchāryakr̥ut gāthābaddha samayaprābhr̥ut granthanī shrī amr̥utachandra āchāryakr̥ut ātmakhyāti nāmanī je sanskr̥it ṭīkā chhe tenī deshabhāṣhāmān vachanikā lakhīe chhīe.
pratham, sanskr̥it ṭīkākār shrī amr̥utachandra āchārya granthanā ādimān (pahelā shlok dvārā) maṅgaḷ arthe īṣhṭadevane namaskār kare chheḥ-
shlokārthaḥ– [नाः समयसाराय] ‘samay’ arthāt jīv nāmano padārtha, temān sār-je dravyakarma, bhāvakarma, nokarma rahit shuddha ātmā, tene mārā namaskār ho. te kevo chhe? [भावाय] shuddha sattāsvarūp vastu chhe. ā visheṣhaṇapadathī sarvathā abhāvavādī nāstikono mat khaṇḍit thayo. vaḷī te kevo chhe? [चित्स्वभावाय] jeno svabhāv chetanāguṇarūp chhe. ā visheṣhaṇathī guṇ-guṇīno sarvathā bhed mānanār naiyāyikono niṣhedh thayo. vaḷī te kevo chhe? [स्वानुभूत्या चकासते] potānī ja anubhavanarūp kriyāthī prakāshe chhe, arthāt potāne potāthī ja jāṇe chhe- pragaṭ kare chhe. ā visheṣhaṇathī, ātmāne tathā gnānane sarvathā parokṣha ja mānanār jaiminīy-bhaṭṭa-prabhākar bhedavāḷā mīmānsakonā matano vyavachchhed thayo; tem ja gnān anya gnānathī jāṇī shakāy chhe, pote potāne nathī jāṇatun-evun mānanār naiyāyikono paṇ pratiṣhedh thayo. vaḷī te kevo
PDF/HTML Page 10 of 4199
single page version
दविरतमनुभाव्यव्याप्तिकल्माषितायाः।
_________________________________________________________________ chhe? [सर्वभावान्तरच्छिदे] potāthī anya sarva jīvā jīv, charāchar padārthone sarva kṣhetrakāḷ sambandhī, sarva visheṣhaṇo sahit, ek ja samaye jāṇanāro chhe. ā visheṣhaṇathī, sarvagnano abhāv mānanār mīmānsak ādinun nirākaraṇ thayun. ā prakāranān visheṣhaṇo (guṇo) thī shuddha ātmāne ja īṣhṭadev siddha karī tene namaskār karyo chhe.
bhāvārthaḥ– ahīn maṅgaḷ arthe shuddha ātmāne namaskār karyo chhe. koī em prashna kare ke koī īṣhṭadevanun nām laī namaskār kem na karyo? tenun samādhānaḥ– vāstavikapaṇe īṣhṭadevanun sāmānya svarūp sarvakarmarahit, sarvagna, vītarāg, shuddha ātmā ja chhe tethī ā adhyātmagranthamān samayasār kahevāthī īṣhṭadev āvī gayā. tathā ek ja nām levāmān anyamatavādīo matapakṣhano vivād kare chhe te sarvanun nirākaraṇ, samayasāranān visheṣhaṇo varṇavīne, karyun. vaḷī anyavādīo potānā īṣhṭadevanun nām le chhe temān īṣhṭa shabdano artha ghaṭato nathī, bādhāo āve chhe; ane syādvādī jainone to sarvagna vītarāg shuddha ātmā ja īṣhṭa chhe. pachhī bhale te īṣhṭadevane paramātmā kaho, paramajyoti kaho, parameshvar, parabrahma, shiv, nirañjan, niṣhkalaṅk, akṣhay, avyay, shuddha, buddha, avināshī, anupam, achchhedya, abhedya, paramapuruṣh, nirābādh, siddha, satyātmā, chidānand, sarvagna, vītarāg, arhat, jin, āpta, bhagavān, samayasār ityādi hajāro nāmothī kaho; te sarva nāmo kathañchit satyārtha chhe. sarvathā ekāntavādīone bhinna nāmomān virodh chhe, syādvādīne kāī virodh nathī. māṭe artha yathārtha samajavo joīe.
sau gnātā lakhīne namun, samayasār sahu bhūp. –1
have (bījā shlokamān) sarasvatīne namaskār kare chheḥ-
shlokārthaḥ– [अनेकान्तमयी मूर्तिः] jemān anek ant (dharma) chhe evun je gnān tathā vachan te-may mūrti [नित्यम एव] sadāy [प्रकाशताम्] prakāsharūp ho. kevī chhe te mūrti? [अनन्तधर्मणः प्रत्यगात्मनः तत्त्वं] je anant dharmavāḷo chhe ane je paradravyothī ne paradravyanā guṇaparyāyothī bhinna tathā paradravyanā nimittathī thatā potānā
PDF/HTML Page 11 of 4199
single page version
र्भवतु समयसारव्याख्ययैवानुभूतेः।।
_________________________________________________________________ vikārothī kathañchit bhinna ekākār chhe evā ātmānā tattvane, arthāt asādhāraṇ- sajātīy vijātīy dravyothī vilakṣhaṇ-nijasvarūpane [पश्यन्ती] te mūrti avalokan kare chhe -dekhe chhe.
bhāvārthaḥ– ahīn sarasvatīnī mūrtine āshīrvachanarūp namaskār karyo chhe. laukikamān je sarasvatīnī mūrti prasiddha chhe te yathārtha nathī, tethī ahīn tenun yathārtha varṇan karyun chhe. je samyaggnān chhe te ja sarasvatīnī satyārtha mūrti chhe. temān paṇ sampūrṇa gnān to kevaḷagnān chhe ke jemān sarva padārtho pratyakṣha bhāse chhe. te anant dharmo sahit ātmatattvane pratyakṣha dekhe chhe tethī te sarasvatīnī mūrti chhe. tadanusār je shrutagnān chhe te ātmatattvane parokṣha dekhe chhe tethī te paṇ sarasvatīnī mūrti chhe. vaḷī dravyashrut vachanarūp chhe te paṇ tenī mūrti chhe, kāraṇ ke vachano dvārā anek dharmavāḷā ātmāne te batāve chhe ā rīte sarva padārthonā tattvane jaṇāvanārī gnānarūp tathā vachanarūp anekāntamayī sarasvatīnī mūrti chhe; tethī sarasvatīnān nām ‘vāṇī, bhāratī, shāradā, vāgdevī’ ityādi ghaṇān kahevāmān āve chhe. ā sarasvatīnī mūrti anant dharmone ‘syāt’ -padathī ek dharmomān avirodhapaṇe sādhe chhe tethī te satyārtha chhe. keṭalāk anyavādīo sarasvatīnī mūrtine bījī rīte sthāpe chhe paṇ te padārthane satyārtha kahenārī nathī.
koī prashna kare ke ātmāne anant dharmavāḷo kahyo chhe to temān anant dharmo kayā kayā chhe? teno uttaraḥ– vastumān satpaṇun, vastupaṇun, prameyapaṇun, pradeshapaṇun, chetanapaṇun, achetanapaṇun, mūrtikapaṇun, amūrtikapaṇun, ītyādi (dharma) to guṇ chhe; ane te guṇonun traṇe kāḷe samay-samayavartī pariṇaman thavun te paryāy chhe- je anant chhe. vaḷī vastumān ekapaṇun, anekapaṇun, nityapaṇun, anityapaṇun, bhedapaṇun, abhedapaṇun, shuddhapaṇun, ashuddhapaṇun, ādi anek dharma chhe. te sāmānyarūp dharmo to vachanagochar chhe paṇ bījā visheṣharūp dharmo jeo vachanano viṣhay nathī evā paṇ anant dharmo chhe- je gnānagamya chhe. ātmā paṇ vastu chhe tethī temān paṇ potānā anant dharmo chhe.
ātmānā anant dharmomān chetanapaṇun asādhāraṇ dharma chhe, bījā achetan dravyomān nathī. sajātīy jīvadravyo anant chhe. temanāmāy jok ke chetanapaṇun chhe topaṇ saunun chetanapaṇun nij svarūpe judun judun kahyun chhe; kāraṇ ke darek dravyane pradeshabhed hovāthī koīnun koīmān bhaḷatun nathī. ā chetanapaṇun potānā anant dharmomān vyāpak
PDF/HTML Page 12 of 4199
single page version
chhe tethī tene ātmānun tattva kahyun chhe. tene ā sarasvatīnī mūrti dekhe chhe ane dekhāḍe chhe. e rīte enāthī sarva prāṇīonun kalyāṇ thāy chhe. māṭe ‘sadā prakāsharūp raho’ evun āshīrvādarūp vachan tene kahyun chhe. 2.
have (trījā shlokamān) ṭīkākār ā granthanun vyākhyān karavānā phaḷane chāhatān pratignā kare chheḥ-
shlokārthaḥ– shrīmān amr̥utachandra āchārya kahe chhe keḥ- [समयसारव्याख्यया एव] ā samayasār (shuddhātmā tathā granth) nī vyākhyā (kathanī tathā ṭīkā) thī ja [मम अनुभूतेः] mārī anubhūtinī arthāt anubhavanarūp pariṇatinī [परमविशुद्धिः] param vishuddhi (samasta rāgādi vibhāvapariṇati rahit utkr̥uṣhṭa nirmaḷatā) [भवतु] thāo. kevī chhe te pariṇati? [परपरिणतिहेतोः मोहनाम्नः अनुभावात्] parapariṇatinun kāraṇ je moh nāmanun karma tenā anubhāv (-udayarūp vipāk) ne līdhe [अविरतम् अनुभाव्य–व्याप्ति–कल्माषितायाः] je anubhāvya (rāgādi pariṇāmo) nī vyāpti chhe tenāthī nirantar kalmāṣhit (melī) chhe. ane hun kevo chhun? [शुद्धचिन्मात्रमूर्तेः] dravyadraṣhṭithī shuddha chaitanyamātra mūrti chhun.
bhāvārthaḥ– āchārya kahe chhe ke shuddhadravyārthik nayanī draṣhṭie to hun shuddha chaitanyamātra mūrti chhun. parantu mārī pariṇati mohakarmanā udayanun nimitta pāmīne melī chhe- rāgādisvarūp thaī rahī chhe. tethī shuddha ātmā nī kathanīrūp je ā samayasār granth chhe tenī ṭīkā karavānun phaḷ e chāhun chhun ke mārī pariṇati rāgādi rahit thaī shuddha thāo, mārā shuddha svarūpanī prāpti thāo. bījun kāī paṇ - khyāti, lābh, pūjādik- chāhato nathī. ā prakāre āchārye ṭīkā karavānī pratignāgarbhit enā phaḷanī prārthanā karī. 3.
pravachan nambar 1–2 tārīkh 28–11–7p, 29–11–7p
ā samayasār param adhyātmashāstra chhe. ā aḍhāramī vakhat sabhāmān vañchāy chhe. ā samayasārano ek shabda paṇ sāmbhaḷīne yathārthabhāv samaje to kalyāṇ thaī jāy evī ā adbhūt chīj chhe. ā granthamān shuddhanayano (shuddhātmāno) adhikār chhe. samayasār, shuddha-jīv-shuddha ātmāne batāve chhe. ākhāy samayasāramān shuddhanay ‘dhruv dhruv chaitanya’ ne batāve chhe, je mātra sārabhūt chhe.
‘om paramātmane namaḥ’ tyānthī to sharū karyun chhe. shrīmad kundakundāchāryadev praṇīt shrī samayasārajī shāstranā jīv-ajīv adhikārano prārambh thāy chhe. ṭīkākār shrī amr̥utachandrā-
PDF/HTML Page 13 of 4199
single page version
chāryadev chhe, jemaṇe ā shāstranī ṭīkānun nām ja ‘ātma-khyāti’ āpyun chhe; ‘ātma- khyāti’ eṭale ke shuddhachaitanyaghananī prasiddhi.
prārambhamān anuvādakartā (shrīmān pt.. jayachandrajī) māṅgaḷik * kare chheḥ- ‘shrī paramātamako praṇami, shārad suguru manāy, samayasār shāsan karūn deshavachanamay, bhāy!’ 1 shrī sarvagna parameshvar evā paramātmadev, shārad kahetān samyak shāstra ane suguru- nigranth guru-e traṇene namīne samayasārarūpī shāstrano deshamān chālatī bhāṣhāmān anuvād karun chhun. ‘shabdabrahma parabrahmakain vāchakavāchya niyog; maṅgalarūp
jem sākar shabda vāchak chhe ane sākar padārtha te vāchya chhe, tem samayasārarūp shabdabrahma vāchak chhe, tenun vāchya pūrṇānandasvarūp bhagavān paramabrahma chhe. te be vachche vāchak-vāchya-no sambandh chhe.
‘maṅgaḷarūp prasiddha e’- shāstra maṅgaḷarūp prasiddha chhe. maṅgaḷ eṭale pavitratāne prāpta karāve ane apavitratāno nāsh karāvee. paṇḍit banārasīdāse ‘samayasār nāṭak’mān kahyun chhe ke ā shabdabrahma ane tenun vāchya je paramabrahma tene je jāṇe chhe tenān andarathī phāṭak khūlī jāy chhe. ‘phāṭak khulat hai’ em lakhyun chhe. ‘namu dharmadhan- bhog’ eṭale ke mārī dharmarūpī lakṣhmīnā bhogane bhogavato hun namun chhun. ānandarūpī lakṣhmī te kharekhar (ātmānun) dhan chhe. ānandano nāth prabhu ātmā-tenī draṣhṭi karatān paryāyamān je ānandano lābh thāy teno bhog-anubhav karun chhun.
ahāhā...! ajoḍ shāstra chhe. jagatanān bhāgya ke āvun shāstra rahī gayun ane te paṇ sharūātathī pūrṇa sudhī purun thaī gayun!
nay nay sār- ekaik padamān nayonā sārarūp shuddhanayano adhikār chhe, tene lahe- prāpta kare- svakāḷamān (potānī paryāyamān) trikāḷī ānandane prāpta thāye pad pad -puruṣhārtha dvārā chorāshīnā avatār janmamaraṇanā duḥkhano tathā kāmādi vikārano nāsh thāy chhe. _________________________________________________________________ *maṅgalācharaṇanī paṅktio hindī samayasār parathī līdhī chhe.
PDF/HTML Page 14 of 4199
single page version
lay lay pār grahe bhavadhār eṭale ke-jem jem shuddhātmāmān līnatā pāmato jāy chhe tem tem bhavano ant āvato jāy chhe. āvā bhagavān avikārī ātmāno jay ho, jay ho em jayakār karyo chhe. shabda, artha aru gnān
īnahin ādi shubh arthasamayavachake suniye bahu,
āgamamān shabdasamay je vāchak chhe, arthasamay je vāchya padārtha chhe ane gnānasamay je padārthanun gnān chhe -e traṇene samay kahyā chhe. vaḷī kāḷ mat ane siddhāntane paṇ āgamamān samay nāmathī kahevāmān āve chhe. te badhāmān paṇ shubh arthasamay-jīv padārtha (shuddhātmā) tethī kathanī prārambhamān ja badhā jīvo sāmbhaḷajo; kāraṇ ke karmamaḷ vinānī chīj nirmaḷānand prabhu, trikāḷ dhruv, shuddhajīv badhāmān sārabhūt chhe. ā sārabhūt chījane shuddhanay batāve chhe. ākhā samayasārano sār trikāḷ shuddha chaitanyaghan prabhu -ene gnānījano paryāyamān grahe chhe. tene grahavo e ja ākhā samayasārano sār chhe. nāmādik chhah granthamukh, tāmen maṅgal sār;
maṅgaḷ, nām, nimitta, prayojan, parimāṇ ane kartā-em chha prakār granthanī sharūātamān āve chhe. temān pratham māṅgaḷik chhe. pavitratāne pamāḍe ane apavitratāno nāsh kare tene māṅgaḷik kahe chhe. granthanun nām ‘samayasār’ te nām chhe; konā nimitte banāvyun? to jīv māṭe banāvel chhe e nimitta chhe. vītarāgadashā pragaṭ karavī e granth banāvavānun prayojan chhe. tenun parimāṇ eṭale saṅkhyā 41p gāthāo chhe. ane tenā kartā bhagavān kundakundāchāryadev chhe. darek granthamān māṅgaḷik te mukhya chhe. vaḷī kevun chhe maṅgaḷ? vighnano nāsh karanāru chhe. jeṇe sādhakabhāv sharū karyo tene vighna āvatun nathī em kahe chhe. vaḷī nāstikaharaṇ eṭale ke nāstikatāno nāsh karanārun chhe. ā shiṣhṭāchār-eṭale uttam puruṣhonān ācharaṇ-teno uchchār chhe eṭale kathan chhe. (arthāt māṅgaḷik te granthanī sharūātano shiṣhṭāchār chhe.) samayasār jinarāj hai, syādvād jinavain, mudrā jin
PDF/HTML Page 15 of 4199
single page version
samayasār kahetān bhagavān ātmā jinarāj chhe. jinarāj paryāy je thāy chhe te jinarāj-svarūpamānthī thāy chhe. ahīn to kahe chhe ke ātmānun svarūp ja jinarāj chhe.
vastunā anekāntasvarūpane batāvanār (dyotak) vītarāganī vāṇī te syādvād chhe.
ane jene antaramān mithyātvādi rāganī gāṇṭh chhūṭī gaī chhe ane bāhyamān vastrādi chhūṭī gayā chhe evā nirgaranth mudrādhārī bhāvaliṅgī sant te guru chhe. āvā dev, shāstra, gurune ke je ānandanā āpanārā chhe temane hun namun chhun.
ā pramāṇe maṅgaḷapūrvak pratignā karīne shrī kundakundāchāryakr̥ut gāthābaddha samayaprābhr̥ut granthanī shrī amr̥utachandra āchāryakr̥ut ātmakhyāti nāmanī je sanskr̥it ṭīkā chhe tenī deshabhāṣhāmān vachanikā lakhīe chhīe.
pratham sanskr̥it ṭīkākār shrī amr̥utachandra āchāryadev granthanā ārambhamān maṅgaḷ arthe īṣhṭadevane namaskār kare chheḥ- kaḷash नमः समयसाराय स्वानुभूत्या चकासते।
ahāhā...! ekalun astithī māṅgaḷik karyun chhe! asti eṭale chhe chhe chhe evo bhāv. dhruv chidānand je chhe arthāt samay nāmano padārtha je chhe temān sār kahetān je dravyakarma, bhāvakarma, nokarmathī rahit shuddhātmā-pavitra ātmā tene mārā namaskār ho. ahīn īṣhṭadevane namaskār karyā chhe. potāno trikāḷī dhruv ātmā-chaitanyamūrti te pote ja īṣhṭadev chhe. tene namaḥ eṭale tene namun chhun, temān ḍhaḷun chhun, teno satkār karun chhun, dhruv ātmānī sanmukh thaine temān hun namun chhun ḍhaḷun chhun ā namun chhun te (naman karavun) paryāy chhe. (vastu dhruv chhe.)
kaḷash ṭīkāmān kahyun chhe ke samay shabdathī sāmānyapaṇe jīvādi sakaḷ padārtho jāṇavā. temān sār kahetān upādey chīj te pote chhe. sār eṭale upādey. trikāḷī dhruv, shuddha ātmā upādey chhe. ā potānī vāt chhe. jīv e sār eṭale upādey- trikāḷ upādey chhe. kone? to kahe chhe ke paryāyane. (paryāyamān dhruv ātmā ek ja trikāḷ upādey chhe) ām sva ātmānun īṣhṭapaṇun siddha karīne namaskār karyā. paryāyamān teno svīkār karyo e ja tene namaskār chhe. ā ‘namaḥ samayasārāy’ mānthī kāḍhayun. potānī je shuddha jīv-vastu ke je pragaṭ chhe tene sārapaṇun ghaṭe chhe.
PDF/HTML Page 16 of 4199
single page version
sār eṭale hitakārī ane asār eṭale ahitakārī. tyān hitakārī sukh jāṇavun, ahitakārī duḥkh jāṇavun; kāraṇ ke ajīv padārtha-pudgal, dharmāsti, adharmāsti, ākāsh, kāḷ ane sansārī jīvane gnān paṇ nathī, sukh paṇ nathī. ane temanun svarūp jāṇanār jīvane paṇ gnān ane sukh nathī. parane jāṇe tene gnān kyāthī hoy? te ātma-sādhak gnān kyān chhe? te to paralakṣhī gnān chhe.
parane jāṇatān-emān sansārī jīvane jāṇatān, em kahetān siddhane jāṇatān em paṇ gauṇapaṇe āvī jāy chhe. (nishchayathī jīv potāne jāṇe tyāre teṇe siddhane jāṇyā em (vyavahāre) kahevāy. shabdo hoy teno nyāy levo joīe ne? siddha ne gnān chhe, sukh chhe; paṇ siddha samān svarūp potānun chhe tene jāṇatān potāne gnān ane sukh thāy. jhīṇī vāt chhe, bhāī! siddha paṇ ā ātmānī apekṣhāe par vastu chhe. ahā! par vastune jāṇatān gnān ane sukh kem hoī shake? antaraātmā shuddha vastu chhe, tene jāṇatān sāchun gnān ane sāchun sukh thāy. ām vāt chhe. je trikāḷashuddha jīv chhe tene jāṇatān paryāyamān gnān ane sukh thāy-ānandano anubhav thāy; nimittane jāṇatān kāī nahi. (parane jāṇatān sāchun gnān ane sāchun sukh thāy nahi).
potāne jāṇatān gnān thāy; arihantane jāṇe māṭe sāchun gnān thaī jāy chhe em nathī. ‘je kharekhar arihantane dravya-guṇ-paryāyapaṇe jāṇe chhe te kharekhar potānā ātmāne jāṇe chhe’, evun je pravachanasāramān (gāthā 80) līdhun chhe eno āshay evo chhe ke- pratham arihantanān dravya-guṇ-paryāyane jāṇe eṭale manathī kaḷe, manathī kaḷe eṭale vikalpapūrvak jāṇe; pachhī enun lakṣha chhoḍī potānā dravya-guṇ-paryāyane bhedathī jāṇe, pachhī evā bhedane samāvī de-samāvī de eṭale dravya-guṇ-paryāyanā bhedanun lakṣha chhoḍī antaramān sthit thāy. (tyāre tene atīndriy sukh pragaṭe chhe ane tyāre potānā ātmāne jāṇyo em kahevāy chhe.)
svanā āshraye thāy te samyaggnān paryāy chhe. paryāy paranī ho ke svanī ho, paryāyanun lakṣha thatān paṇ vikalpa ūṭhe chhe. anant guṇonī paryāy andaramān jyāre dravya taraph ḍhaḷe chhe tyāre tene gnān ane sukh thāy chhe. bhāī! sarvagna jinendradevano mārga eṭale shuddha-jīvano mārga koi alaukik chhe!
chha dravyo eṭale sansārī jīvo, ane bījān pāñch dravyo; enun game teṭalun vishāḷ gnān thāy topaṇ sukh na thāy. je trikāḷī shuddha chaitanyaghan dhruvasvabhāv bhagavān kevaḷīe
PDF/HTML Page 17 of 4199
single page version
joyo ane jāṇyo tene lakṣhamān letān-upādey karatān paryāyamān gnān samyak thāy ane sāthe ānand prakaṭ thāy. ene shuddha ātmā jāṇyo ane mānyo kahevāy.
potāno bhagavān ātmā shuddha chaitanyaghan dravyasvabhāv te upādey chhe. parano shuddha ātmā bhale ho, siddhādi bhale ho, paṇ te paradravya hovāthī upādey nathī. ane ahīn to nishchayathī svānubhūtinī paryāy, samvar-nirjarānī paryāy ane mokṣhanī paryāy paṇ paryāy hovāthī hey chhe. ahāhā-! āvī antaranī vāt chhe, tyān ene (par) bhagavān upādey kem hoy? māṭe āmānthī sār kāḍhavāno ke potāno shuddha ātmā ek ja upādey chhe.
paryāyamān rāg hovā chhatān bhagavān ātmā to pūrṇānandano nāth chhe. paryāy taraphanā valaṇane-lakṣhane chhoḍīne ek samayanī paryāyathī paṇ adhik ane rāganī paryāyathī paṇ adhik (bhinna) evā ātma-bhagavānano āshray karavo ene upādey karavo e ene namaskār chhe. (par) bhagavānane namaskār karavā e to vikalpa chhe- rāg chhe, e kāī dharma nathī. pañch parameṣhṭhīne namaskār karavā tyān pañch parameṣhṭhī e to paradravya chhe. ākarī vāt chhe. bhāī! ‘paradavvāo duggaī.’ paradravyane namaskār karavā te chaitanyanī gati nahi; te shubh pariṇām chhe, vibhāv chhe. are! āvo vītarāgano mārga lokoe sāmbhaḷyo nathī.
ahīn koī prashna kare ke pahelān svarūpane meḷavavun paḍe ne? e paṇ nahi, e paṇ vikalpa chhe. vyavahārathī e vāt āve kharī, paṇ e kharī vastu nahi. paryāy sīdho ja shuddha chaitanyano ādhār le (paryāy dravya taraph ḍhaḷe) e ja vastu chhe.
ahīn je shuddhadravya upādey kahyun te paryāy sahit na mānavun. shuddhajīv je upādey chhe tenī sāthe shuddha paryāyane bheḷavīne je upādey māne te ashuddhanay thayo. pravachanasāramān 46 mān nayamān līdhun chhe ke māṭīne paryāy sahit jāṇavī. te māṭīnī upādhi chhe, vyavahār chhe, mechakapaṇun chhe, malinatā chhe. ane māṭīne māṭīrūp ekalī jāṇavī te shuddha chhe, nishchay chhe, nirupādhi chhe. tem bhagavān ātmāne paryāyanā bhed sahit jāṇavo te upādhi chhe, ashuddhatā chhe, malinatā chhe; te vyavahāranayano viṣhay chhe ane ātmāne paryāyathī bhinna ek shuddhātmasvarūpe jāṇavo e shuddha chhe, nishchay chhe, nirupādhi chhe.
sansārī jīv shuddha jīvanun (paraarhantādinun) lakṣha kare chhe māṭe samyaggnān chhe em nathī. shuddha pote trikāḷadhruv chhe tene paryāyamān svīkāre tyāre sāchun gnān ane sukh thāy; tyāre tene samyakdarshan, samyaggnān ane shānti thāy.
PDF/HTML Page 18 of 4199
single page version
potāno bhagavān shuddha chaitanya vastu-eno paryāyamān ādar karyo tyāre paryāyamān je anubhūti thaī te paryāye siddha karyun ke svānubhūtinī paryāyamān te prakāshe chhe. dravya dravyathī prakāshatun nathī, dravyaguṇathī prakāshatun nathī kāraṇake banne dhruv chhe. te svānubhūtinī paryāy dvārā prakāshe chhe. āvo mārga chhe, bhāī! bhagavānanun ām kahevun chhe. trilokanāth paramātmānān ā vachano chhe, enān ā kaheṇ chhe jem koī karoḍapati ane moṭā gharanī kanyānān kaheṇ āve to tarat pote svīkārī le chhe, tem ā to trilokanāthanān kaheṇ chhe, tene jhaṭ svīkārī le; nā na pāḍ. trilokanāth tārī paryāyanān lagna dhruv sāthe karāve chhe. tāre laganī lagāḍavī hoy to dravya sāthe lagāḍ. ā sivāy bīje kyāy sukh ke shānti chhe nahi. paisāmān rāgamān, bairān-chhokarāmmān, moṭā hajīrā vageremān kyāy sukh nathī. to koī em kahe ke te sukhanān nimitto to chhe ne? shānān nimitta? e to badhān duḥkhanān nimitta chhe.
ahā! ā badhā jainakuḷamān janmyā temane paṇ khabar nathī ke jain shun kahevāy? jain koī sampradāy nathī. guṇasvarūp je shuddha chaitanyaghan tene je paryāyamān upādey karī anubhave teṇe rāg ane agnānane jītyā, tene jain kahevāy chhe.
have (jene namaskār karun chhun) te kevo chhe? ‘bhāvāy’ kahetān shuddha sattāsvarūp vastu chhe. bhagavān ātmāmān je anant guṇo vasyā chhe te shuddha chhe. ā rīte tene shuddha hovāpaṇun ghaṭe chhe. ā visheṣhaṇathī sarvathā abhāvavādī nāstikono mat khaṇḍit thayo.
kathañchit abhāv kahetā ātmā svasattāthī chhe ane parasattāthī nathī e vāt to sāchī chhe. svapaṇe bhāvarūp ane parapaṇe abhāvarūp chhe em svathī asti ane parathī nāsti e to barābar chhe. sarvathā abhāvanī sāme ‘bhāvāy’ kahīne bhagavān ātmā shuddha hovāpaṇe birāje chhe em kahyun chhe.
vaḷī te kevo chhe? ‘chitsvabhāvāy.’ pote shuddhātmā-teno svabhāv chetanā guṇ- svarūp-jāṇavun-dekhavun evā guṇasvarūp bhagavān ātmā chhe.
ā visheṣhaṇathī sarvathā guṇ-guṇīno bhed mānanār naiyāyikonā matanun khaṇḍan thayun.
pradeshabhed na hovā chhatān nāmabhed, lakṣhaṇabhed, saṅkhyābhedathī guṇ-guṇī vachche bhed chhe. guṇīne guṇī kahevo, guṇane guṇ kahevo em nāmabhed chhe. dravyanun lakṣhaṇ-ke guṇane dhārī rākhe te dravya. em dravyanun lakṣhaṇ dravyanā āshraye ane guṇanun lakṣhaṇ guṇanā āshraye em lakṣhaṇabhed chhe tathā guṇī ek ane guṇo anek em saṅkhyā-bhed chhe. em hovā chhatān paṇ pradeshathī abhed chhe em na mānanār-sarvathā bhed mānanārano mat jūṭho chhe em kahe chhe.
PDF/HTML Page 19 of 4199
single page version
vaḷī te kevo chhe? ‘svānubhūtyā chakāsate’ -chaitanyasvarūp bhagavān ātmā potānī anubhavanarūp kriyāthī -svane anusarīne thatī pariṇatithī- shuddhachaitanyanī nirmaḷ anubhūtithī jaṇāy evo chhe. rāgathī prakāshe evo ātmā nathī. tene rāganī ke nimittanī apekṣhā chhe ja nahi. ahīn anubhavanarūp kriyā te vyavahār chhe, temān nishchay dhruv ātmā jaṇāy chhe. anubhūti-te anitya paryāy, nityane jāṇe chhe. nitya nityane shun jāṇe? (nitya akriy hovāthī temān kriyārūp jāṇavun kem thāy?)paryāyane dravya je dhyey chhe te paryāyamān jaṇāy chhe. āvī sundar vāt māṅgaḷikamān pratham kahī chhe. ahāhā...! shailī to juo! vyavahār samakit hoy to nishchay samakit thāy em nathī. vyavahār samakit e samakit ja nathī. vyavahār samakit e to rāganī paryāy chhe. nishchay samyaksvarūpanā anubhavasahit pratīti thavī te nishchay samakit chhe. enī sāthe dev-shāstra-gurunī shraddhāno je rāg āve tene vyavahār samakit kahevāmān āve chhe. paṇ e chhe to rāg; kāī samakitanī paryāy nathī. bhāī! jhīṇī vāt chhe. niyamasāranī bījī gāthāmān (ṭīkāmān) kahyun chhe ke bhagavān ātmānī samyakdarshananī paryāy sva-dravyanā āshraye utpanna thāy chhe, tene vyavahāranī apekṣhā nathī. nirapekṣhapaṇe svanā āshraye thāy chhe. samyakdarshananī paryāyane, vastu je upādey chhe eno āshray chhe em kahevun e to enī taraph paryāy ḍhaḷī chhe e apekṣhāe kahevāmān āve chhe; nahīntar e samyakdarshananī paryāyanā ṣhaṭkārakanā pariṇamanamān paranī to apekṣhā nathī paṇ dravya-guṇanī paṇ apekṣhā nathī. ek samayanī vikārī paryāy paṇ potānā ṣhaṭkārakathī pariṇamīne vikārapaṇe thāy chhe. tene paṇ dravya ke guṇanā kāraṇanī apekṣhā nathī; kāraṇ ke dravya-guṇamān vikār chhe je nahi. vikārī paryāyane par kārakonī paṇ apekṣhā nathī. te ek samayanī svatantra paryāy potānā kartā-karmaādithī thāy chhe. te paryāyano kartā paryāy pote, karaṇ pote vagere chhaye kārako pote chhe. lokone lāge chhe ke ā shun? navun nathī, bhāī? anādithī sat vastu ja āvī chhe. bhagavān! mānavun kaṭhaṇ paḍe paṇ mānavun paḍashe. vastunī sthiti ja āvī chhe. (samayasāranā) bandh adhikāramān āve chhe ke dravya ahetuk, guṇ ahetuk, paryāy ahetuk. paryāy je satsvabhāv chhe te svatantra ane nirapekṣha chhe. apekṣhāthī kathan karavāmān āve chhe ke paryāyane dravya upādey chhe. phakta paryāy dravya bāju ḍhaḷī eṭale āshray līdho, abhed thaī em kahevāmān āve chhe. āvun svatantra svarūp chhe, bhagavān! ene ochhun, adhik ke viparīt karavā jashe to mithyātvanun shalya thashe. jagatane bese, na bese emān jagat svatantra chhe.
PDF/HTML Page 20 of 4199
single page version
anubhūtinī paryāyamān trikāḷī ātmā jaṇāy chhe. anitya evī anubhūtinī paryāy nityane jāṇe chhe. jāṇanār gnānanī paryāy chhe, paṇ jāṇe chhe dravyane. anubhūtinī paryāyane āshray dravyano chhe. (anubhūtinī paryāyanun valaṇ dravya taraph chhe). paryāyane paryāyano āshray nathī. kārya paryāyamān thāy chhe, paṇ te kāryamān kāraṇ trikāḷī vastu chhe. kāryamān kāraṇanun gnān thāy chhe. bhāī! ā to badhā mantro chhe.
‘bhāvāy’ eṭale sattāsvarūp padārtha-vastu, ane ‘chitsvabhāvāy’ kahetān guṇ eṭale gnān jeno svabhāv chhe te, ane ‘svānubhūtyā chakāsate’ eṭale anubhūtithī prakāshe chhe te. anubhūti te paryāy. em dravya, guṇ, paryāy traṇe siddha thayān. ahīn anubhūtithī prakāshe chhe emān rāgathī nahi, puṇyathī nahi, nimittathī nahi em siddha thayun. potānī anubhavanarūp kriyāthī prakāshe chhe arthāt potāne potāthī jāṇe chhe, eṭale gnānanī paryāyathī trikāḷ gnān (gnāyak) jaṇāy chhe, gnānanī paryāyathī trikāḷ dhruv jaṇāy chhe. potāne potāthī pragaṭ kare chhe eṭale anubhūti gnāyakane pragaṭ kare chhe. samvar adhikāramān āve chhe ke -‘upayogamān upayog chhe’-tyān ‘upayogamān’ kahetān jāṇanakriyāmān, ‘upayog chhe’ kahetān dhruv trikāḷī ātmā chhe. jāṇanakriyā te ādhār ane dhruv vastu te ādhey kahī chhe. upayogarūp jāṇanakriyāmān trikāḷī ātmā jaṇāyo tethī ahīn jāṇanakriyāne ādhār kahī ane temān je dhruv ātmā jaṇāyo te vastune ādhey kahī chhe.
kharekhar dhruv to akriy chhe. temān jāṇavānī kriyā kyān chhe? dhruvane paryāy jāṇe chhe, paryāy dravyano āshray le chhe. dravya, dravyano to āshray laī shake nahīn, dravya paryāyano paṇ āshray letun nathī; paṇ paryāy dravyano āshray le chhe. eṭale ke paryāy dravyane jāṇe chhe tethī pote potāne jāṇe chhe-svānubhūtithī prakāshe chhe em kahe chhe.
‘svānubhūtyā chakāsate’ em kahetān ātmāne tathā gnānane sarvathā parokṣha ja mānanārā jaiminīy prabhākar bhedavāḷā mīmānsakonā matano vyavachchhed thayo.
jeo ātmāne ane gnānane sarvathā parokṣha ja māne chhe, pratyakṣha thaī shake ja nahīn em māne chhe teono abhiprāy jūṭho chhe. svānubhūtithī pratyakṣha thaī shake chhe em kahe chhe. vastu je chhe te gnānamān pratyakṣha ja chhe. shāstramān ātmāne svarūp-pratyakṣha kahyo chhe. svarūp pratyakṣha ja vastu chhe tethī ja te paryāyamān pratyakṣha thāy chhe. vastu svarūp pratyakṣha ja gnānamān chhe tethī pratyakṣha paryāyathī jaṇāy chhe.
samayasāramān 47 shaktio kahī chhe, tyān ātmāmān ek ‘prakāsh’ nāmanī shakti kahī chhe. te vaḍe te svasamvedan pratyakṣha thaī shake chhe, pote potāthī pratyakṣha vedāy evo chhe.