Pravachan Ratnakar-Gujarati (English transliteration). Kalash: 178-179.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 142 of 210

 

PDF/HTML Page 2821 of 4199
single page version

(शार्दूलविक्रीडित)
इत्यालोच्य विवेच्य तत्किल परद्रव्यं समग्रं बलात्
तन्मूलां बहुभावसन्ततिमिमामुद्धर्तुकामः समम्।
आत्मानं समुपैति निर्भरवहत्पूर्णैकसंविद्युतं
येनोन्मूलितबन्ध एष भगवानात्मात्मनि स्फूर्जति।। १७८।।

bandhasAdhak bhAvane pachakhato (tyAgato) nathI, tem samasta paradravyane nahi pachakhato (- nahi tyAgato) AtmA tenA nimitte thatA bhAvane pachakhato (tyAgato) nathI. vaLI, “ adhakarma Adi je pudgaladravyanA doSho temane AtmA kharekhar karato nathI kAraN ke teo paradravyanA pariNAm hovAthI temane AtmAnA kAryapaNAno abhAv chhe, mATe adhakarma ane uddeshik evun je pudgaladravya te mArun kArya nathI kAraN ke te nitya achetan hovAthI tene mArA kAryapaNAno abhAv chhe,” -em tattvagnAnapUrvak nimittabhUt pudgaladravyane pachakhato AtmA (-muni) jem naimittikabhUt bandhasAdhak bhAvane pachakhe chhe, tem samasta paradravyane pachakhato (tyAgato) AtmA tenA nimitte thatA bhAvane pachakhe chhe. A pramANe dravya ane bhAvane nimittanaimittikapaNun chhe.

bhAvArtha– ahIn adhakarma ane uddeshik AhAranAn draShTAntathI dravya ane bhAvanun nimitta-naimittikapaNun draDh karyun chhe.

je pApakarmathI AhAr nIpaje te pApakarmane adhakarma kahevAmAn Ave chhe, tem ja te AhArane paN adhakarma kahevAmAn Ave chhe. je AhAr, grahaN karanAranA nimitte ja banAvavAmAn Avyo hoy tene uddeshik kahevAmAn Ave chhe. AvA (adhakarma ane uddeshik) AhArane jeNe pachakhyo nathI teNe tenA nimitte thatA bhAvane pachakhyo nathI ane jeNe tattvagnAnapUrvak te AhArane pachakhyo chhe teNe tenA nimitte thatA bhAvane pachakhyo chhe. A rIte samasta dravyane ane bhAvane nimitta-naimittikabhAv jANavo. je paradravyane grahaN kare chhe tene rAgAdibhAvo paN thAy chhe, te temano kartA paN thAy chhe ane tethI karmano bandh paN kare chhe; jyAre AtmA gnAnI thAy chhe tyAre tene kAI grahaN karavAno rAg nathI, tethI rAgAdirUp pariNaman paN nathI ane tethI AgAmI bandh paN nathI. (e rIte gnAnI paradravyano kartA nathI.)

have A arthanun kaLasharUp kAvya kahe chhe, jemAn paradravyane tyAgavAno upadesh kare chhe-

shlokArtha– [इति] Am (paradravyanun ane potAnA bhAvanun nimitta-naimittikapaNun) [आलोच्य] vichArIne, [तद्–मूलां इमाम् बहुभावसन्ततिम् समम् उद्धर्तुकामः] paradravya


PDF/HTML Page 2822 of 4199
single page version

(मंदाक्रान्ता)
रागादीनामुदयमदयं दारयत्कारणानां
कार्य बन्धं विविधमधुना सद्य एव प्रणुद्य।
ज्ञानज्योतिः क्षपिततिमिरं साधु सन्नद्धमेतत्
तद्वद्यद्वत्प्रसरमपरः कोऽपि नास्यावृणोति।। १७९।।

jenun mUL chhe evI A bahu bhAvonI santatine ekIsAthe ukheDI nAkhavAne Ichchhato, puruSh, [तत् किल समग्रं परद्रव्यं बलात् विवेच्य] te samasta paradravyane baLathI (-udyamathI, parAkramathI) bhinna karIne (tyAgIne), [निर्भरवहत्–पूर्ण–एफ–संविद्–युतं आत्मानं] atishayapaNe vahetun (-dhArAvAhI) je pUrNa ek samvedan tenAthI yukta evA potAnA AtmAne [समुपैति] pAme chhe, [येन] ke jethI [उन्मूलितबन्धः एषः भगवान् आत्मा] jeNe karmabandhanane mULathI ukheDI nAkhyun chhe evo A bhagavAn AtmA [आत्मनि] potAmAn ja (-AtmAmAn ja) [स्फूर्जति] sphurAyamAn thAy chhe.

bhAvArtha– paradravyanun ane potAnA bhAvanun nimitta-naimittikapaNun jANI samasta paradravyane bhinna karavAmAn-tyAgavAmAn Ave tyAre samasta rAgAdibhAvonI santati kapAI jAy chhe ane tyAre AtmA potAno ja anubhav karato thako karmanA bandhanane kApI potAmAn ja prakAshe chhe. mATe je potAnun hit chAhe chhe te evun karo. 178.

have bandh adhikAr pUrNa karatAn tenA antamangaLarUpe gnAnanA mahimAnA arthanun kaLashakAvya kahe chhe-

shlokArtha– [कारणानां रागादीनाम् उदयं] bandhanAn kAraNarUp je rAgAdik (rAgAdikabhAvo) temanA udayane [अदयम्] nirday rIte (arthAt ugra puruShArthathI) [दारयत्] vidAratI thakI, [कार्य विविधम् बन्धं] te rAgAdikanA kAryarUp (gnAnAvaraNAdi) anek prakAranA bandhane [अधुना] hamaNAn [सद्यः एव] tatkAL ja [प्रणुद्य] dUr karIne, [एतत् ज्ञानज्योतिः] A gnAnajyoti- [क्षपिततिमिरं] ke jeNe agnAnarUpI andhakArano nAsh karyo chhe te- [साधु] sArI rIte [सन्नद्धम्] sajja thaI, - [तद्–वत् यद्–वत्] evI rIte sajja thaI ke [अस्य प्रसरम् अपरः कः अपि न आवृणोति] tenA phelAvane bIjun koI AvarI shake nahi.

bhAvArtha– jyAre gnAn pragaT thAy chhe, rAgAdik rahetA nathI, temanun kArya je bandh te paN raheto nathI, tyAre pachhI tene (-gnAnane) AvaraN karanArun koI rahetun nathI, te sadAy prakAshamAn ja rahe chhe. 179.


PDF/HTML Page 2823 of 4199
single page version

इति बन्धो निष्क्रान्तः। इति श्रीमदमृतचन्द्रसूरिविरचितायां समयसारव्याख्यायामात्मख्यातौ बन्धप्ररूपकः सप्तमोऽङ्कः।।

TIkA– A pramANe bandh (rangabhUmimAnthI) bahAr nIkaLI gayo.

bhAvArtha– rangabhUmimAn bandhanA svAnge pravesh karyo hato. have jyAn gnAnajyoti pragaT thaI tyAn te bandh svAngane dUr karIne bahAr nIkaLI gayo.

jo nar koy parai rajamAnhi sachikkaN ang lagai vah gADhai,
tyon matihIn ju rAgavirodh liye vichare tab bandhan bADhai;
pAy samai upadesh yathArath rAgavirodh tajai nij chATai,
nAhin bandhai tab karmasamUh ju Ap gahai parabhAvani kATai.

Am shrI samayasAranI (shrImadbhagavatkundakundAchAryadevapraNIt shrI samayasAr paramAgamanI) shrImad amRutachandrAchAryadevavirachit AtmakhyAti nAmanI TIkAmAn bandhno prarUpak sAtamo ank samApta thayo.

*
samayasAr gAthA 286–287 mathALun

have dravya ane bhAvanA nimitta-naimittikapaNAnun udAharaN kahe chhe-

* gAthA 286–287 TIkA uparanun pravachan *

‘jem adhakarmathI nIpajelun ane uddeshathI nIpajelun evun je nimittabhUt (AhAr Adi) pudgaladravya tene nahi pachakhato AtmA (-muni) naimittikabhUt bandhasAdhak bhAvane pachakhato nathI, tem...’

juo, sAdhune mATe sAdhue kahyun hoy ne AhAr banyo hoy ene adhakarma kahe chhe. sAdhun kahe ke -amAre mATe A banAvajo, pINun garam karAvajo ItyAdi ane gRuhastho tem AhArAdi kare ene adhakarma doSh kahe chhe, te mahApAp chhe.

vaLI uddeshathI nIpajelun eTale sAdhunA nimitte gRuhastho AhArAdi banAve, pANI bharI lAvI unun kare, sAdhune A joIshe ne te joIshe em vichArI anek prakAranI rasoI banAve, kerI lAve, mosambI lAve ityAdi badhun uddeshIne AhAr banAve te uddeshik AhAr chhe. bhale sAdhue kahyun na hoy paN emane uddeshIne kare te uddeshik AhAr chhe.

ahA! ahIn kahe chhe-adhakarmathI ane uddeshathI nIpajelo nimittabhUt je AhArAdi tene sAdhu chhoDato nathI te, tenA sambandhe je pApabhAv nIpaje chhe tene


PDF/HTML Page 2824 of 4199
single page version

paN chhoDato nathI. atyAre to lyo, chhApAmmAn Ave ke-mahArAj padhAryA chhe, ATalA di’ rokAshe eTale gRuhastho AvIne chokA kare. are! bahu bagaDI gayun bhAI! badho pheraphAr thaI gayo! nishchay tattva to kyAy ekakor rahI gayun paN vyavahArey Akho bagaDI gayo! bahAramAny kAI ThekANun na rahyun! ene (-sAdhune) mATe pANI unAn karavAn, AhAr banAvavo, gharamAn banAvatA hoy emAn dAL, chokhA, loT vagere umerIne ene mATe AhAr banAvavo-e uddeshik AhAr chhe. sAdhune khabar hoy vA khyAlamAn Ave ke A AhAr- pANI mAre mATe banAvyo chhe, uddeshik chhe ane te grahaN kare to te potAne mahApAp upajAve chhe. vAstavamAn e sAdhupadane shobhe nahi, uddeshik AhAr grahaN kare tyAn sAdhupaNun rahe nahi. lyo, AvI vAt AkarI paDe eTale rADun pADe paN shun thAy? tattva to jem chhe tem chhe.

prashna– paN shrAvakane to puNya thAy ne? uttara– ene AhAradAnanA shubhabhAvathI puNya thAy paN e pApAnubandhI puNya chhe kemake te uddeshik AhAr Ape chhe e mithyAtvanun mahApAp to sAthe Ubhun ja chhe. atyAre to patromAn chokakhun Ave chhe ke-atre sAdhu birAje chhe, chokA karavA Avo, chokA karo ne AhAradAnano lAbh lo. lyo, have Avun! potAne mATe banAvelo AhAr sAdhu le, ane gRuhastha ene sAdhu mAnIne de-banne bhraShTa chhe bApA!

ahIn kahe chhe-adhakarmathI nIpajelun ane uddeshathI nIpajelun evun je nimittabhUt AhArAdi pudgaladravya tene nahi pachakhato AtmA (-muni) naimittikabhUt bandhasAdhak bhAvane pachakhato nathI. sAdhune khabar chhe ke gRuhasthane ghare be ja mANas chhe ne ATalo badho AhAr (-bhojan) banAvyo chhe te bIjA (-sAdhu) mATe banAvelo chhe, uddeshik chhe, ane chhatAn te AhAr le to kahe chhe-nimittabhUt AhArAdi dravyone nahi pachakhato te naimittikabhUt bandhasAdhak bhAvane pachakhato nathI. arthAt anivAryapaNe tene bandhabhAv- pApabhAv thAy ja chhe juo, A bandh adhikAr chhe ne? emAn A kahe chhe ke sAdhu uddeshik AhArane grahaN kare te bandhasAdhak bhAv chhe, pApabhAv chhe, bandhanun kAraN chhe.

ahA! adhakarmathI nIpajelo ne uddeshathI nIpajelo AhAr munine yogya nathI; chhatAn ene muni le chhe to ene tethI pApabandh ja thAy chhe; e to kharekhar vyavahArey muni kahevA yogya nathI. A vAt bahAr AvatAn bIje khaLabhaLAT machI jAy chhe, paN shun thAy? vastutattva to A chhe bhAI!

koI kahetun hatun ke atyAre to uddeshik AhAr ja levAy chhe, kAraN ke aN- uddeshik AhAr maLe kyAthi? kone gher jaIne AhAr levAno chhe e to agAuthI nakkI thaI gayun hoy chhe. A to ek be chokA hoy ne tyAn unAn pANI, sheraDIno ras, mosambIno ras, roTalI, unun dUdh vagere sAdhunA uddeshathI kare ne tyAn sAdhu


PDF/HTML Page 2825 of 4199
single page version

jaine uddeshik AhAr jANIne le chhe. ahA! e to pApabandhan kare chhe bhAI! lenArA ne denArA banne pApabandhan kare chhe. manashuddhi, vachanashuddhi, kAyashuddhi, AhArashuddhi, jaLashuddhi vagere e badhun juThun bole chhe; (muniney e khabar hoy chhe) kem ke AhAr banAvyo hoy sAdhu mATe ne bole em-AhArashuddhi vagere-e juThun bole chhe. A badhI nagna digambar muninI vAt chhe hon, bIjA lugaDAmvALA to mUL jainadharmathI ja bhraShTa chhe. Avun bahu Akarun lAge paN shun thAy? mArag to Avo chhe prabhu! AchArya shrI kundakunde sUtra pAhuDamAn bahu spaShTa kahyun chhe ke-vastrano ek dhAgo paN rAkhIne koI muni mAne, manAve ke mAnanAranI anumodanA kare te nigod jAy.

ahIn to em vAt chhe ke koI bahArathI nagna digambar sAdhu hoy, panchamahAvratAdi pALato hoy paN potAne mATe banAvelAn uddeshik AhAr-pANI grahaN kare to te enA nimittathI thatA bandhasAdhak bhAvane pachakhato nathI. vAstavamAn tene sAdhupaNun ja nathI. mArag to Avo chhe bApu! A koI vyaktinI vAt nathI, mArag shun chhe-enI vAt chhe. AvI vAtu lokone AkarI lAge eTale virodh kare; paN shun kare chhe prabhu! tun? are! kevaLInA virah paDayA! kevaLagnAn rahyun nahi, ane avadhignAn tathA manaparyayagnAn thavAnIy lAyakAt rahI nahi ne A badhI gaDabaD UbhI thaI!

ahA! bhagavAn kundakundAchArya ne emanA pachhI hajAr varShe thayelA amRutachandrAchArya bhAvalingI vItarAgI munivar-sant jene antaramAn prachur atIndriy AnandanAn jharaNAn jhare chhe te kahe chhe ke- munine mATe je AhAr banAvyo hoy te uddeshik chhe, ne munie kahyun hoy ne banAvyo hoy te adhakarmI chhe. e adhakarmIne uddeshik AhAr sAdhune hoy nahi ane chhatAn koI evo AhAr le to te tenA nimitte upajatA bandhasAdhak pApane pachakhato nathI, arthAt te pApabandh ja kare chhe. lyo, A munirAj pote kahe chhe. (A kAI sonagaDhavALA gharanun kahe chhe em nathI).

prashna– to pachhI koI dharam pALI shake evun na rahyun? (em ke uddeshik AhAr letAn ne detAn pAp thAy to dharma kem karIne pALavo?)

uttara– are bhAI! dharma to andar AtmAmAn thAy ke kyAy bahAramAn AhArAdimAn thAy? shun AhAr-pANI karIne de eTale dharma thAy chhe? nA, hon; andar shuddha antatattvamAn ekAgra thAy to dharma thAy chhe, bIjI koI rIte nahi.

prashna– to shAstramAn to em Ave chhe ke sAdhune AhAr Apyo e to mAno mokShamArga Apyo?

uttara– hA, Ave chhe; paN e to bhAvalingI sAdhunI vAt chhe bhAI! je andar vItarAg nirmaL pariNatie pariNamyA chhe ane je atyant nirdoSh AhAr-pANI grahe


PDF/HTML Page 2826 of 4199
single page version

chhe temane nirdoSh AhAradAn denAr mATe vyavahAre em kahyun chhe. mokShamArgamAn ene bAhya sahakArI jANI vyavahArathI shAstramAn em kahelun chhe. jyAn je apekShA hoy te yathArtha samajavI joIe.

ahA! e to pahelAn AvI gayun ke-dravya eTale bhUt ane bhaviShyanun nimittabhUt paradravya ne bhAv eTale enA nimitte thato naimittikabhUt vikAr-ene je chhoDato nathI ene apratikramaN ane apratyAkhyAn varte chhe. ahIn e dravya-bhAvanA nimitta- naimittikapaNAnun draShTAnt Apyun chhe-ke munirAj, nimittabhUt dravya je uddeshik AhAr tene grahaN kare to te naimittikabhUt bandh bhAvane pachakhato nathI, arthAt tene pApabandh avashya thAy chhe. ane gRuhastha ke je mahArAjane Aje AhAr devo chhe em vichArIne AhAr- pANI mahArAj mATe taiyAr kare chhe te paN pAp ja upajAve chhe. Avun chhe bhAI! have kahe chhe-

‘tem samasta paradravyane nahi pachakhato AtmA tenA nimitte thatA bhAvane pachakhato nathI.’

A, uddeshik AhArano dAkhalo dIdho ne have kahe chhe-tem je samasta paradravyanun lakSha chhoDato nathI te tenA nimitte thatA vikAranA-rAgadveShamohanA bhAvane chhoDato nathI arthAt tene badhun apratikramaN ne apratyAkhyAn ja chhe.

lokone have khyAl AvI gayo chhe ke A uddeshik AhAr chhe te pAp chhe. paN have karavun shun? andaramAn kAI kriyA (shuddhopayoganI) chhe nahi ane bahAramAn tyAg laI lIdho. paN bhAI! e mArag nathI.

tyAre koI vaLI kahe chhe-Ap (-kAnajIsvAmI) thoDun moLun mUko ane ame k moLun mUkIe eTale ApaNe ek thaI jaIe.

parantu bhAI! A to vItarAgano mArag bApu! AmAn moLun mUkavAno kyAn avakAsh chhe? vastunA svarUpamAn bAndhachhoD shun? e to jem chhe tem ja chhe. have tattvadraShTinI khabar na maLe ne bahAr kriyAkAnDamAny ThekANAn na maLe ne kahe ke-moLun mUko. arere! eNe mAragane vInkhI nAkhyo chhe!

bhagavAn kundakundAchArya to bahu moTethI pokArIne kahe chhe ke sAdhu mATe unun pANIy banAvelun hoy ene e le ne denAro de-e bey pApane bAndhe chhe. bhAI! A koI vyaktinI vAt nahi bApA! A to bhagavAnano mArag Avo chhe em vAt chhe. jenun yathArtha gnAn-shraddhAn karavun chhe te mArag Avo chhe. samajANun kAI....? have kahe chhe-

‘vaLI adhakarma Adi je pudgaladravyanA doSho temane AtmA kharekhar karato


PDF/HTML Page 2827 of 4199
single page version

nathI kAraN ke teo paradravyanA pariNAm hovAthI temane AtmAnA kAryapaNAno abhAv chhe,....’

shun kahe chhe? ke ene mATe karelo je AhAr chhe ene levAnA e (-muni) doShayukta pariNAm karato ja nathI. nirdoSh hoy to le nahitar muni chAlyA jAy. ene mATe banAvelun chhe e le to e rAg chhe, (bhUmikAthI viruddhano e rAg chhe.) ne rAganun kArya to agnAnInun chhe, enun (-gnAnInun, muninun) nahi. potAne mATe banelo AhAr le e dharmInun-muninun kArya nathI; ahA! e AtmAnun kArya nathI.

prashna– e AtmAnun kArya nathI to pachhI e le to shun vAndho? uttara– nA, e kadIy nA le. ahIn to enA mATe banAvelA AhArane levAno ene bhAv hoto ja nathI tethI te enun kArya nathI em kahyun chhe. samajANun kAI....? munirAjane-bhAvalingI santane potAne mATe banAvelAn AhAr-jaL levAnA pariNAm thatA ja nathI mATe te enun-AtmAnun kArya nathI, kemake e rAganA pariNAm paradravyanA- pudgalanA pariNAm chhe. AvI vAt chhe!

‘mATe adhakarma ane uddeshik evun je pudgaladravya te mArun kArya nathI kAraNake te nitya achetan hovAthI tene mArA kAryapaNAno abhAv chhe,’ .....

joyun? ‘adhakarma ane uddeshik evun pudgaladravya mArun kArya nathI’ eno artha e chhe ke e levAnA pariNAm mArA (AtmAnA) hoI shake ja nahi, e to paramANunA- jaDanA chhe. ahA! jenI draShTi shuddhanI chhe arthAt je shuddha draShTivant chhe ene ashuddhatA potAnun kArya hoy ja nahi arthAt te ashuddhatAno kartA chhe ja nahi, ashuddhatA to jaD-pudgalanun kArya chhe.

vi. san. 1969 mAn prashna thayo hato ke-tamArA mATe makAn banAvyun, tame karyun nathI, karAvyun nathI; to ene vAparo to emAn shun? em ke emAn shun doSh?

tyAre kahyun ke navakoTimAn ek ‘anumodanA’ nI koTi emAn tUTe chhe. vApare to navakoTimAn ek koTie bhang thatAn nave koTi jUThI thaI jAy chhe. ahA! munirAj kahe chhe- adhakarma Adi ashuddhatA amArun kArya ja nathI.

ahAhA....! munirAj shuddha gnAnAnandasvarUp prabhu AtmAmAn antarnimagna hoy chhe. te samyagdarshan-gnAn ne prachur AnandanA svAmI chhe. tethI tenI bhUmikAmAn uddeshik AhAr na levo eTale ke ene levA pratyeno bhAv na thavo e sahaj chhe; ane ene uddeshikano tyAg ne pachakhAN kahe chhe. ahAhA...! adhakarma ne uddeshik AhAr e to pudgaladravyanun kArya chhe, ene munirAj le e rAganun agnAnamay kArya chhe, paN evo rAg e munidashAmAn hoy ja nahi. tethI kahe chhe ke-e mArun kArya nathI, e nitya


PDF/HTML Page 2828 of 4199
single page version

achetan hovAthI ene mArA kAryapaNAno abhAv chhe. aho! AvI alaukik muninI antaradashA hoy chhe. samajANun kAI.....?

ahAhA....! AtmA gnAn ne Anandanun bharelun trikALI tattva chhe. enI sanmukh thaIne pariNamatAn vyavahAranA bhAvanI ruchi ene uDI jAy chhe. shun kIdhun? antadraShTi karanArane vyavahAranI draShTi-ruchi rahetI nathI ane e vyavahArano tyAg chhe. ahA! rAg chAhe to dev-guru-shAstrano ho ke panchamahAvratano ho, enI ruchi jyAnsudhI chhe tyAnsudhI AtmAnA svabhAvano tyAg chhe, ne antar-svabhAvanI draShTi-ruchi thAy chhe tyAre vyavahAranI ruchino tyAg chhe. vyavahAr bhale ho, paN vyavahAranI ruchino dharmIne tyAg chhe. have Am chhe tyAn munirAj udeshik AhArane kem grahaN kare? ene levAno bhAv to jaD agnAnamay rAg chhe ane tene, munirAj kahe chhe, mArA kAryapaNAno abhAv chhe arthAt uddeshik AhAr-pANI levAno rAg mArun kArya hoI shakatun nathI.

pahelun to vyavahArano je prem chhe e svadravyathI viruddha paradravya chhe. bIje paryAyane paradravya kIdhun chhe e vAt ahIn nathI levI. ahIn to A vyavahAranI-rAganI kriyA jeTalI chhe te badhI paramArthe paradravya chhe em vAt chhe ane paradravyanun kArya mArun e mAnyatA mithyAtvabhAv chhe. samyagdraShTine vyavahAranun kArya mArun-em vyavahAranI ruchi hotI nathI. ene vyavahArano rAg Ave chhe, paN ene vyavahAr je paradravya enI ruchi chhUTI gaI hoy chhe. jhINI vAt chhe.

have AmAn charaNAnuyogano dAkhalo ApIne uddeshik AhArano munine tyAg hoy chhe e vAt karI chhe. AkarI vAt chhe; atyAre to badhI gaDabaD thaI gaI chhe, badhun tattva - viruddha chAle chhe. ahIn to pote svadravya ne badhAn paradravyo-e be vachcheno vyavahAr (nimitta-naimittik) Akhoy toDI nAkhavAno siddhAnt kahe chhe. eTale svadravya pote chaitanyamahAprabhu-enI jyAn antadraShTi ne ruchi thaI tyAn ene vyavahAr je paradravya enI ruchi chhUTI jAy chhe. have AgaL jatAn munine, jyAre visheSh antar-sthiratA thaI chhe, chAritranA AnandamAn visheSh ramaNatA thaI chhe-evI antar-dashA thatAn munirAj kahe chhe-A je uddeshik chhe e jaDathI banelun jaD chhe, ane ene levAno bhAv e paN jaD chhe. e jaDane-jaDanA kAryane hun kem karun? ahA! uddeshik levAnA bhAvane mArA kAryapaNAno abhAv chhe. arthAt munirAjane uddeshik AhAranA grahaNanA bhAvano abhAv ja hoy chhe. A pachakhAN chhe.

‘-em tattvagnAnapUrvak nimittabhUt pudgaladravyane pachakhato AtmA (-muni) jem naimittikabhUt bandh sAdhakabhAvane pachakhe chhe, tem.......’

‘em tattvagnAnapUrvak......... ’ juo A sUkShma vAt! em samyagdarshan rahit uddeshik AhAr na le ane AhAr na le (upavAs kare) evun to eNe anantavAr


PDF/HTML Page 2829 of 4199
single page version

karyun chhe. paN ethI shun? tattvagnAnapUrvak-AtmagnAnapUrvak te sambandhInun lakSha ane te sambandhInA rAganun kArya ene chhUTI jAy ene vAstavik munipaNun kahe chhe.

em to dravyalingI sAdhu hoy te paN potAne mATe banAvelA uddeshik AhAr- pANI letA nathI. jo potAne mATe banAvelAn AhAr-pANI le evo eno bhAv hoy to te navamI graiveyak jaI shake nahi. ahA! dravyalingI potAne mATe banAvelA jaLanun TIpuy, khUb AkarI tRuShA hoy toy, prANAnte paN na le evo ene andar shubhabhAv hoy chhe. paN e kAI nathI, kemake ene andar tattvagnAn hotun nathI, arthAt rAganA abhAvasvarUp shuddha chaitanyanun pariNaman tene hotun nathI. te shubhabhAvamAn santoShAI gayo chhe ane enAthI bhinna ek gnAyakasvabhAvI AtmAnI draShTi e karato nathI. tethI AtmagnAn vinA potAne mATe karelo AhAr na le toy e kAI (-tyAg) nathI.

ahIn kahe chhe-tattvagnAnapUrvak eTale AtmagnAnapUrvak nimittabhUt pudgaladravyane eTale uddeshik AhArAdine pachakhato-lakShamAnthI chhoDato te (-muni) naimittikabhUt bandhasAdhak bhAvane pachakhe chhe. joyun? uddeshik AhArAdi levAno bhAv bandhasAdhak bhAv chhe. ahA! uddeshik AhAr le e bandhano bhAv chhe ne te munine hoy nahi, thAy nahi. tethI kahyun ke uddeshik Adi AhAranA lakShane chhoDe chhe te tenA nimitte thatA vikAranA-bandhanA pariNAmane chhoDe chhe, arthAt tene bandhabhAv thato nathI, abandh rahe chhe. chhe? ‘bandhasAdhak bhAvane pachakhe chhe.’ sAme pustak chhe ke nahi? bhAI! A to tattvagnAnanI vArtA! A kAI kathA nathI.

ahA! khyAlamAn Ave ke A uddeshik AhAr mAre mATe karyo chhe ane e le to ene bandhasAdhak bhAv Ubho chhe, ene antarangamAn munipaNun nathI; ane jo enA lakShane chhoDayun chhe to tenA nimitte thatA bandhasAdhak bhAvane te chhoDe chhe arthAt tene abandh pariNAm chhe. muni andar eTalA abandh pariNAmane pragaT kare chhe. nyAyathI dhIme dhIme samajavun bApu! vastunun svarUp je yathArtha chhe temAn ‘nI’ (nay) eTale gnAnane dorI javun- laI javun te nyAy chhe. samajANun kAI...?

gRuhasthAshramamAn samakitI tattvagnAnI hoy tene AhArAdino bhAv hoy chhe te bandhabhAv chhe. te asthiratAno doSh chhe, draShTimAn ene doSh nathI. ahIn munidashAnI vAt chhe. munidashAnI antar-sthiratA evI hoy chhe jethI te nimittabhUt udeshik Adi AhAranA lakShane chhoDato lakShabhUt bandhasAdhak bhAvane chhoDe chhe, arthAt tene uddeshik Adi AhAr levAno bhAv utpanna thato nathI. AvI munidashA chhe. tathApi koI udeshik Adi AhArane grahaN kare to te bandh sAdhakabhAvamAn Ubho chhe, tene antaramAn sAchun munipaNun nathI. A koI vyaktinI vAt nathI; A to siddhAnt ane satya shun chhe - enI vAt chhe. ahA! tattvadraShTi-samyagdraShTine rAganun pariNaman hoy chhe, paN eno


PDF/HTML Page 2830 of 4199
single page version

e kartA thato nathI. ahIn to munine ey kADhI nAkhyun ke-munirAjane udeshik Adi AhAr nathI hoto ane tatsambandhI (-naimittik) rAganun pariNaman paN nathI hotu.n A to siddhAnt kahyo emAn A charaNAnuyogano nyAy Apyo.

have sarva siddhAnt siddha kare chhe- ‘tem samasta paradravyane pachakhato (tyAgato) AtmA tenA nimitte thatA bhAvane pachakhe chhe. A pramANe dravya ane bhAvane nimitta naimittikapaNun chhe.’

ahAhA...! bhagavAn AtmA shuddha ek gnAyakasvabhAvI prabhu trikAL paramAtmadravya chhe. emAn ekAgra thato samasta paradravyanun lakSha chhoDato AtmA tenA nimitte thatA bhAvane pachakhe chhe. olAmAn to udeshik ne adhakarmanun draShTAnt lIdhun. paN AmAn to samasta paradravyo-emAn dev-guru-shAstra paN AvI gayA-upar lIdhun chhe. matalab ke dev-guru- shAstranA lakShane chhoDato AtmA tenA nimitte thatA rAgane paN chhoDe chhe. ahIn to siddhAnt A chhe ke- ‘परदव्वादो दुग्गह’ (aShTapAhuD) -paradravyanA lakShamAn jAy tyAn vikAr thAy chhe. ahA! dev-guru-shAstra paN paradravya chhe. tenA nimitte-Ashraye ene naimittik vikAr thAy chhe. ahIn kahe chhe-AtmA sarva paradravya taraphanun valaN chhoDIne paradravyonA nimitte thatA vikArane chhoDI de chhe. ahA! enun gnAn atyant sthir thaI gayun hoy chhe, asthiratA ene hotI nathI Anun nAm pachakhAN chhe. gAthA 34mAn Avyun ne ke-

“sau bhAvane par jANIne pachakhAN bhAvonun kare,
tethI niyamathI jANavun ke gnAn pratyAkhyAn chhe.”

‘samasta paradravyane pachakhato’ em kIdhun ne? emAn to potAnA sivAy jeTalAn paradravya chhe te darekane chhoDe chhe em vAt chhe. adhakarmI ne udeshik AhAr ane sadoSh AhArane chhoDe chhe eTalun ja nahi, nirdoSh AhArane paN chhoDe chhe. bhale munipaNAne yogya AhAr nirdoSh ho, paN AhArano vikalpa bandhasAdhak bhAv chhe ne? sarva paradravyanun lakSha chhoDe chhe emAn to AhAr nirdoSh levo e paN rahyun nahi; kemake e paradravya chhe ne paradravyanA lakShe naimittik vikAr vinA rahe nahi.

have AvI vAt chokakhI chhe emAny lokone takarAr-vAndhA. em ke ek adhakarma ne udeshik AhAr thaI gayo emAn shun thaI gayun? bAkI to badhun munipaNun chhe ne? nagna chhe, ek Tank UbhA UbhA khAy chhe, ughADA page joIne chAle chhe ItyAdi badhun to chhe.

paN bApu! em mArag nathI bhAI! ahIn A tArA hitanI vAt chhe prabhu! ahIn to sarva nimitta-naimittik sambandhane toDavAnI vAt chhe. nishchayathI munimArga to ek shuddhopayog ja chhe. paradravya sambandhI vikalpa chhe e kAI munipaNun nathI.


PDF/HTML Page 2831 of 4199
single page version

‘jayadhaval’ mAn to tyAn sudhI lIdhun chhe ke- men ek shuddhopayoganI pratignA karI hatI, paN emAn hun na rahI shakyo ne A chha kAyanI dayAno vikalpa thayo, nirdoSh AhArano vikalpa thayo emAn mArI pratignA tUTI gaI, emAn pachakhANano bhang thayo; kemake parataraphanA valaNano bhAv vikAr chhe. ek svadravyanA valaNano bhAv nirvikAr chhe. em ke mAre svadravyamAn ja rahevun evI pratignA lIdhI hatI tyAn are! A chha kAy AdinA vikalpa!

juo, munine nirdoSh AhAr levAno vikalpa Ave emAn munidashAne bAdh nathI, ethI munipaNun jAy nahi paN ene adhakarmI, udeshik Adi doShayukta AhAr levAno vikalpa Ave to tyAn munipaNun rahetun nathI. AvI vAt chhe. hit karavun hoy teNe hitanI satya vAt samajavI ja paDashe.

ahIn to saghaLAy paradravya taraphanun valaN eTale AhAranun, vihAranun, dev-guru- shAstra pratye vinay-bhaktinun valaN chhoDIne ek svadravyamAn Avavun ne rahevun e munine hoy chhe ane e vAstavik munidashA chhe-em satya siddhAnt siddha kare chhe.

prashna– to pachhI pratikramaN kare ke nahi?

uttara– svadravyamAn Avavun ne rahevun te asti ne paradravyathI-chha kAy AdithI haThavun te nAsti-e pratikramaN chhe. ahAhA...! nirmaLAnandanA nAth prabhu AtmAmAn AvIne vasavun te parathI khasavun chhe ne te pratikramaN chhe. A sivAy paradravya taraph lakSha jAy-e to kahyun ne ke- ‘परदव्वादो दुग्गइ’ - e durgati chhe, e chaitanyanI gati nathI. vikAr thAy e kAI chaitanyanI gati nahi. aho! AvI vAt digambar sivAy bIje kyAy chhe nahi.

ahA! bhAShA to juo! ke jem udeshik AhArane chhoDato muni te sambandhInA bandhasAdhak bhAvane chhoDe chhe tem AtmA sivAy jeTalA paradravyo chhe te badhAy taraphanA lakShane chhoDe chhe te tenA sambandhe thatA vikArI bhAvane paN chhoDe chhe. paN A badhun tattvagnAnapUrvak hon; bAkI samyagdarshan vinA potAne mATe karelun udeshik na le-evun to eNe anantavAr karyun chhe ne anantavAr navamI graiveyak gayo chhe. paN ethI shun? bhavano ek pheroy ghaTayo nahi.

vItarAgano mArag bhAre Akaro bApA! pratham to paradravyathI lAbh thAy e draShTi mithyAtva chhe, samakitIne paradravyamAn lAbhanI draShTi nathI chhatAn paradravya taraphanun jeTalun lakSha rahe chhe eTalo chAritrano doSh chhe. e chAritranA doShane maTADavAnI A vAt chhe ke - samasta paradravyane pachakhato te tatsambandhI naimittik vikArane chhoDe chhe arthAt chAritra doShane maTADe chhe. paradravyamAn lakSha jatun hatun te chAritradoSh hato, have paradravyathI lakSha chhoDatAn chAritrano doSh chhUTI jAy chhe.


PDF/HTML Page 2832 of 4199
single page version

‘samasta paradravyane pachakhato’ eTale shun? ke ek svadravyano ja Ashray karavo ne emAn ja rahevun. panchamahAvratane pALavAn emey nahi. kemake panchamahAvratanA pariNAmano Ashray paradravya chhe. e to AvI gayun ne? (gAthA 276-77mAn) ke AchArAng Adi shabdashrutanun gnAn te gnAn chhe, jIvAdi nav padArtho darshan chhe ne chha jIvanikAy chAritra chhe- e badho vyavahAr chhe. e vyavahAr hey chhe, niShedhya chhe.

lokone A moTA vAndhA chhe; em ke nishchay-vyavahAr-bey joIe

paN bhAI! vyavahAr hoy chhe, (enI kone nA chhe?) paN chhe e bandhanun kAraN ne hey. bhAvalingI sant digambar munirAjane paN vyavahAr hoy chhe, paN ene e bandhanun kAraN jANI hey ja mAne chhe. vyavahArathI nishchay thAy em traNakALamAn chhe nahi. par taraphanun lakSha kare ne sva-lakShavALI dashA thAy em kadIy bane nahi. e to andhArAthI ajavALun thAy enA jevI asambhav vAt chhe. vyavahAranun lakSha par upar chhe, ne nishchayanun sva upar chhe. beyanI dashAnI dishAmAn pher chhe tyAn vyavahArathI nishchay kem thAy? na thAy.

ahIn to samasta paradravya pachakhavAnI vAt lIdhI chhe. nirdoSh AhAr le ey vikalpa chhe, ey chhoD em kahe chhe. nirdoSh AhAr le tyAn munipaNAne Anch Ave chhe em nahi, paN ahIn paradravyano sarvathA Ashray chhoDAvavA ek svadravyano pUraN Ashray karavo em vAt chhe kemake ene tyAre shuddhanay pUro thAy chhe arthAt tyAre kevaLagnAn thAy chhe. samajANun kAI....?

lyo, have mArag Avo, ane vAt AvI Ave emAn karavun shun? ek patramAn moTo lekh Avyo chhe virodhano; em ke nishchay-vyavahAr bey joIe; bey chhe, vyavahAr sAdhan chhe ne nishchay sAdhya chhe. ‘panchAstikAy’ mAn vyavahAr sAdhan sAdhyanI vAt Ave chhe.

bApu! e to tyAn nimittanun gnAn karAvyun chhe bhAI! nahitar AkhA satyano virodh thaI jashe. ahIn em kahe chhe ke-paradravyanA lakShamAn jeTalo jAy teTalo tene vikAr thashe ane vikArathI ene bandh ja thashe. shun enAthI dharma thashe? nA; enAthI avashya bandh thashe. ene sAdhan kahevun e to nimittanun-sahacharanun gnAn karAvatun upachAranun kathan chhe. samajANun kAI....?

lyo, have A saravALo kahe chhe ke- ‘A pramANe dravya ane bhAvanun nimitta- naimittikapaNun chhe.’

shun kIdhun e? ke A pramANe paradravya badhA nimitta chhe ane nimittane lakShe thato vikArI bhAv naimittik chhe. dharmI puruSho-munivaro e samasta paradravyanA lakShane


PDF/HTML Page 2833 of 4199
single page version

ane tenA sambandhe thatA vikArI bhAvane pachakhe chhe tyAre svadravyano Ashray sampUrNa-pUro thAy chhe ane ene kevaLagnAn thAy chhe. AvI vAt chhe.

-udeshik Adi doShayukta AhAr levAno bandhasAdhak bhAv hoy tyAn munipaNun hotun nathI; ane

-sAchA bhAvalingI munivarane nirdoSh AhAr-pANI levAno, chha jIv-nikAyanI rakShAno ItyAdi vikalpa rahe tyAn sudhI kevaLagnAn thatun nathI.

bhAI! siddhAnt to Am chhe. bhagavAne kahelAn tattvonun sat to A rIte chhe. koI undhun mAne ethI kAI sat asat na thaI jAy ane asat sat na thaI jAy.

pratham to vyavahArathI lAbh thAy evI je draShTi chhe te jUThI chhe. samakitIne te nathI. samakitIne shuddha nishchayanI draShTi thatAn tene vyavahAramAn heyapaNun thaI jAy chhe. parantu svadravyano shuddha ek gnAyakabimb prabhu AtmAno Ashray tene jeTalo ochho chhe teTalo tene paradravyano Ashray thAy chhe ane teTalo tene bandhasAdhak bhAv-vyavahArano bhAv utpanna thAy chhe. A rIte tene yathAkram vyavahAr hoy chhe. paN tene emAn heyabuddhi chhe ne? tethI te svadravyano Ashray ugra karIne, samasta paradravyanun lakSha chhoDato thako sarva vyavahArane uDAvI de chhe, ane svadravyano pUrNa Ashray karIne kevaLagnAn upajAve chhe. lyo, ahIn to sarva vyavahAranA bhAvone uDAvI devAnI vAt chhe. samajANun kAI...?

* gAthA 286–287 bhAvArtha uparanun pravachan *

‘ahIn adhakarma ne uddeshik AhAranA draShTAntathI dravya ne bhAvanun nimitta- naimittikapaNun draDh karyu chhe.’

adhakarma ne uddeshik AhAr e paradravya nimitta ne enA Ashraye thato vikArano bhAv te naimittik. A pramANe dravya-bhAvanun nimitta-naimittikapaNun chhe. nimittanun-paradravyanun lakSha kare ene naimittik vikArI bhAv thAy evo nimitta-naimittik vyavahAr Ubho thAy chhe. matalab ke eTalo svadravyano ene Ashray chhe nahi. jeTalo nimitta-naimittik sambandhamAn jAy eTalo svadravyano Ashray nathI.

agnAnIne svadravyano Ashray sarvathA hoto nathI.

AtmA-svadravya pote je svarUpe chhe teno pratham Ashray letAn samyagdarshan-abandh pariNAm utpanna thAy chhe ane tyAre ene vyavahAranI ruchi chhUTI jAy chhe. pachhI te jeTalun paradravya-nimittanun lakSha chhoDe chhe teTalA tatsambandhI rAgane te chhoDe chhe ane


PDF/HTML Page 2834 of 4199
single page version

tyAre svadravyanA Ashraye tene sthiratA vadhe chhe. A to nyAyanA siddhAnt bApu! ahIn to draShTAntathI samajAvyun chhe. loko (nishchay, nishchay-em) rADu pADe chhe paN bApu! emAn (- samayasAramAn) badhun chhe bhAI! charaNAnuyoganun chhe, karaNAnuyoganuny chhe. prathamAnuyoganun AmAn kathA tarIke na hoy paN AchArya jayasenanI TIkAmAn pAnDavo vagere ghaNA munivaronI kathAy Ave chhe.

adhakarma eTale sAdhu kahe ke mArA mATe AhAr-pANI banAvo ane gRuhastha enA mATe e pramANe banAve te AhArane adhakarma arthAt mahApApathI nIpajelo AhAr kahevAy. ane uddeshik eTale sAdhue kIdhun na hoy paN gRuhasthe ene mATe karelo hoy te udeshik AhAr chhe. ahIn AhAranA draShTAnt vaDe dravya ne bhAvanun nimitta-naimittikapaNun draDh karyun chhe. AhAr te nimitta chhe ane enA Ashraye thato vikArI bhAv te naimittik chhe em nimitta-naimittikapaNun samajAvyun chhe.

‘je pApakarmathI AhAr nIpaje te pApakarmane adhakarma kahevAmAn Ave chhe, tem ja te AhArane paN adhakarma kahevAmAn Ave chhe. je AhAr grahaN karanAranA nimitte ja banAvavAmAn Avyo hoy tene udeshik kahevAmAn Ave chhe.’

juo, AhAr nIpaje emAn pApakarma thAy chhe. tyAn e pApakarmane adhakarma kahe chhe. tem ja te AhArane paN adhakarma kahe chhe, je pApakarma chhe ene to adhakarma kIdhun paN AhArane paN adhakarma kIdhun. eno artha shun? ke adhakarmathI nIpajelo je AhAr chhe tene grahaN karavAno bhAv chhe e adhakarma-pApakarma chhe ne tethI AhArane paN adhakarma kahevAmAn Ave chhe.

vaLI sAdhunA nimitte gRuhastha je AhAr-pANI banAve te udeshik AhAr chhe. Aje mahArAj AhAr mATe padhAravAnA chhe, mATe emanA mATe AhAr-jal banAvo -em banAvelo AhAr udeshik AhAr chhe.

‘AvA (adhakarmane udeshik) AhArane jeNe pachakhyo nathI teNe tenA nimitte thatA bhAvane pachakhyo nathI...........’

shun kIdhun? ke Avo adhakarma ne udeshik AhAr jeNe pachakhyo-chhoDayo nathI teNe enA nimitte thatA vikArI bhAvane pachakhyo-chhoDayo nathI. ahA! vItarAganA mAragaDA nyArA chhe prabhu! atyAre to badho pheraphAr karI nAkhyo. Avun satya bahAr Avyun eTale eno virodh karavA lAgyA ke-A loko (-sonagaDhavALA) sAdhune mAnatA nathI, ane ene mithyAdraShTi kahe chhe.

are bhAI! amane to ‘Namo loe savvasAhUNan’ chhe; paN shun thAy? sAchA sAdhu to hovA joIene! paN jenI prarUpaNA ja ‘AsravathI samvar thAy’ -em viparIt


PDF/HTML Page 2835 of 4199
single page version

chhe tenun shun kahevun? tathA potAne mATe karelA AhArane grahaN kare tenun paN shun kahevun? e to pApamAn Ubho chhe. ahA! pahelAne shraddhAnano doSh chhe ne bIjAne khoTI shraddhA sahit chAritradoSh chhe. bhAI! A koI vyaktinI vAt nathI. A to sanAtan digambar jainadarshan-anantA tIrthankaroe prarUpelo mArag-te A chhe em vAt chhe. ahA! Avo mArag ne AvI vAt digambar sivAy bIje kyAy nathI.

have kahe chhe- ‘ane jeNe tattvagnAnapUrvak te AhArane pachakhyo chhe teNe tenA nimitte thatA bhAvane pachakhyo chhe.’

ahA! tattvagnAnapUrvak eTale shuddha antatattva prabhu AtmAnAn gnAn-shraddhAn sahit jeNe udeshik Adi AhArane pachakhyo-chhoDayo chhe teNe tenA nimitte thatA vikAranA bhAvane pachakhyo chhe arthAt tene tevo vikAr utpanna ja thato nathI.

tyAre koI vaLI kahe chhe-atyAre to udeshik AhAr ja chhe; basher pANInoy nirdoSh AhAr maLI shake nahi evI sthiti chhe. to shun karavun?

shun karavun? e to kahyun ne ke-digambar bhAvalingI sant-munivarane udeshik Adi doShavALA AhArano bhAv hoto nathI; ene e bhAvonun pachakhAN chhe. tathApi koI vivash thaI udeshik Adi AhArane grahaN kare chhe to tene antarangamAn munipaNun hotun nathI. koIne ruche, na ruche paN mArag to Avo chhe. jene mAraganun shraddhAn nathI tene mokShamArga kem hoy? e to mithyAmArgamAn ja chhe. samajANun kAI..?

‘A rIte samasta dravyane ane bhAvane nimitta-naimittik bhAv jANavo.’ ‘A rIte’ eTale A draShTAnte samasta anyadravya te nimitta ane enA lakShe utpanna thato bhAv-vikAr te naimittik-em dravyane ane bhAvane nimitta-naimittikabhAv chhe. ahAhA....! bhagavAn kahe chhe-ame (tArA mATe) paradravya chhIe tethI amArA taraph tArun jeTalun lakSha jashe tethI tane vikAr ja thashe. ahA! potAnA AtmA sivAy sammedashikhar ne shatrunjay Adi badhAn nimitta chhe ane emAn lakSha jAy tethI naimittik rAg thAy chhe-em kahe chhe.

paN jAtrA karIe to dharma thAy ke nahi? bhAI! jAtrA andaramAn svadravya jinasvarUp bhagavAn gnAyakabimb chhe enI kare to dharma thAy. bAkI ashubhathI bachavA bahAramAn jinabimb AdinA lakShe shubhabhAv ho, paN te dharma nathI, dharmanun kAraNey nathI. vAstavamAn e bandhasAdhak bhAv chhe.

tyAre kAI (bhakti, pUjA, jAtrA vagere) karavun ja shun kAm? koN kare bhAI? pUrNa vItarAg na hoy tyAn lagI ene heyabuddhie e bhAv AvyA vinA rahe nahi. paN e (-gnAnI) kartavyabuddhie ene karato nathI.


PDF/HTML Page 2836 of 4199
single page version

‘je paradravyane grahaN kare chhe tene rAgAdibhAvo paN thAy chhe, te temano kartA paN thAy chhe ane tethI karmano bandh paN kare chhe;.....’

joyun? je paradravyane grahaN kare chhe eTale paradravyanA lakShe pariName chhe tene rAgadveShAdibhAvo thayA vinA rahe nahi ane teno te kartA thaI pariName chhe tethI karmano bandh paN kare chhe. agnAnI A rIte karmano bandh kare chhe.

‘jyAre AtmA gnAnI thAy chhe tyAre tene kAI grahaN karavAno rAg nathI, tethI rAgAdirUp pariNaman paN nathI ane tethI AgAmI bandh paN nathI. (e rIte gnAnI paradravyano kartA nathI).’

juo, AtmA gnAnI thAy chhe tyAre tene paradravya grahaN karavAno rAg nathI. ahIn atyAre utkRuShTa munipaNAnI vAt chhe. tethI, kahe chhe, tene rAgAdi pariNaman paN nathI, paradravya uparanun lakSha nathI to tatsambandhI rAgAdi pariNaman paN nathI. tethI tene AgAmI bandh paN nathI. ene navo bandh thato nathI.

A rIte gnAnI paradravyano kartA nathI. ahA! samasta paradravyanA lakShane chhoDato gnAnI tenA nimitte thatA rAgane chhoDI de chhe ane tethI te kartA nathI. jyAnsudhI asthiratA chhe tyAnsudhI kinchit paradravyanA lakShe rAganun pariNaman hoy chhe, paN ahIn to sarva paradravyanA lakShane chhoDato pUraN svanA Ashraye pariNamato te sarva asthiratAne chhoDI de chhe ne pUrNa vItarAg thaI jAy chhe em vAt chhe.

have A arthanun kaLasharUp kAvya kahe chhe, jemAn paradravyane tyAgavAno upadesh kare chhe-

* kaLash 178 shlokArtha uparanun pravachan *

‘इति’ Am (paradravyanun ane potAnA bhAvanun nimitta-naimittikapaNun) ‘आलोच्य’ vichArIne.......

shun kahyun e? ke AtmA chhe e svadravya chhe. ahAhA....! ATh karmathI rahit andar anupam chidghan-gnAnaghan, ek gnAn jenun sharIr chhe evo bhagavAn AtmA svadravya chhe. ane enA sivAy A sharIr-vANI-karma, strI-putra-parivAr ke dev-guru-shAstra ItyAdi badhun paradravya chhe. bhAI! jene AtmAnun kalyAN karavun hoy eNe paradravya tyAgavun joIe eTale ke paradravya je nimitta-Ashray chhe tenun lakSha chhoDavun joIe; kemake paradravyano Ashray-lakSha karavAthI rAgAdi vikAr thAy chhe. svadravyano Ashray chhoDIne paradravyano Ashray-lakSha kare chhe tene enA nimitte naimittik rAgadveShamohanA bhAv thAy chhe.

ahAhA....! paradravya nimitta chhe ane potAno rAgadveShamohano bhAv naimittik chhe em vichArIne ‘तद्–मूलां इमाम् बहुभावसन्ततिम् समम् उद्धर्तुकामः’ paradravya jenun


PDF/HTML Page 2837 of 4199
single page version

mUL chhe evI A bahu bhAvonI santatine ekI sAthe ukheDI nAkhavAne Ichchhato puruSh.......

shun kIdhun? ke vikAranA-dukhanA bhAvo-chAhe puNya ho ke pAp ho-e bahubhAvonI santatino pravAh je chAlI rahyo chhe tenun mUL kAraN paradravya eTale paradravyanun svAmIpaNun chhe. paradravyanA nimitte potAmAn je vikAr thAy teno e svAmI thAy e enI santatinun mUL chhe.

pATh to em chhe ke- ‘paradravya jenun mUL chhe’ -konun? ke bahubhAv-santatinun. jem dIkarAno dIkaro, eno dIkaro-em vanshaparamparA chAle tem rAgadveShamohanA bahubhAvono santati-pravAharUp paramparA je chAle tenun mUL paradravya chhe em kahe chhe. eTale shun? ke vikAranI santatino pravAh paradravyanA Ashraye-nimitte Ubho thAy chhe. paradravyano Ashray- lakSha karavAthI vikAranI paramparA thAy chhe.

‘paradravya jenun mUL chhe’ - AmAnthI keTalAk loko undho artha kADhe chhe ke-juo, vikAranun mUL paradravya chhe arthAt paradravya vikAr karAve chhe.

are bhAI! eno artha em nathI. paN paradravyanA lakShe vikAr ja thAy chhe tethI vikAranI santatinun mUL paradravya kahyun chhe. vikAranA bhAvonI pravAharUp santati je uThe chhe enun kAraN to Ane je paradravyano Ashray, paradravyanun svAmIpaNun, ane paradravyanA Ashraye thatA vikAranun svAmIpaNun chhe te chhe.

ahAhA....! AtmA shuddha ek chaitanyamUrti prabhu gnAn ne AnandanI lakShmIno bhanDAr chhe; te svadravya chhe. bAkI badhun lokAlok paradravya chhe. ahIn kahe chhe-potAnA svadravyane chhoDIne lokAlokanI chIjo je nimitta chhe eno Ashray-lakSha kare tyAn vikAr ja thAy chhe. ahA! dev-guru-shAstra ane sAkShAt tIrthankar paramAtmA hoy toy tenA Ashraye-lakShe vikAr ja thAy. ahAhA....! chaitanyamUrti AnandasvarUp prabhu svadravyanA Ashraye nirmaL nirvikAr kalyANasvarUp dharmanA pariNAm thAy chhe ane ene chhoDIne paradravyano Ashray karI pariName tyAn akalyANarUp vikAranI-doShanI santatino pravAh Ubho thAy chhe.

pAThamAn ‘तन्मूलां’ shabdano shabdArtha em chhe ke-doShanun mUL kAraN paradravya chhe, paN bhAv em nathI. shrI rAjamalajIe kaLashaTIkAmAn ‘तन्मूलां’ no artha karyo chhe ke- “ paradravyanun svAmitvapaNun chhe mUL kAraN jenun evI chhe.” matalab ke vikAr santatinun mUL kAraN paradravyanun svAmIpaNun chhe. ahA! pUraN gnAn ne AnandanI sahajAnandasvarUp mUrti prabhu AtmAnun svAmIpaNun chhoDI daI je e paradravyanA jhukAvamAn jAy chhe e vikAranI santati- paramparAnun mUL chhe.

prashna– bIjAne samajAve to dharmano prachAr thAy ne?


PDF/HTML Page 2838 of 4199
single page version

uttara– koN samajAve? bhAShA to paradravya chhe. eno Ashray levA jAy to vikAr thAy chhe em kahe chhe. bIjAne Ashraye paN vikAr ja thAy chhe. parano Ashray bahu bhAvasantatinun-vikAranun ja mUL chhe. have Avun Akarun lAge eTale kahe ke A sonagaDhavALAoe navun kADhayun chhe. paN bApu! A navun nathI bhAI! A to anant tIrthankaro ne kevaLIoe kahelI pravAhathI chAlI AvelI vAt chhe.

samakitIne svadravyano Ashray thayo chhe, paN hajI apUrNa chhe. tethI tene k parano Ashray chhe ne tethI tene hajI alpa rAgAdi thAy chhe; dharma prachArano bhAv paN ene hoy chhe, paN ene mithyAtva hotun nathI. agnAnIne to bIjo mane samajAvI de -em paradravyanA AshrayamAn svAmIpaNun ne lAbhabuddhi varte chhe ne tethI tene mithyAtva ane rAgadveShanI paramparAno ja lAbh thAy chhe. samajANun kAI....?

mokShapAhuDamAn gAthA 16 mAn Ave chhe ke-

परदव्वादो दुग्गइ सद्व्वादो हु सग्गई होई

svadravyanA Ashraye sugati nAm nirmaL mokShanI pariNati thAy chhe ne paradravyanA Ashraye dugarti nAm malin sansAranI pariNati thAy chhe. tyAn 13mI gAthAmAn paN kahyun chhe ke- svadravyamAn rati te mokShanun kAraN ne paradravyamAn rati te sansAranun kAraN chhe. lyo, Avun Tunkun paN kevun spaShTa!

have svadravya-paradravya kone kahIe? ahA! paradravya traN prakAre chhe sachet, achet ane mishra. tyAn arihantano AtmA, strIno AtmA, nigodano AtmA e badhA sachet; ek paramANuthI mAnDIne mahAskandh e achet chhe ane shiShya, nagar, strI-parivAr Adi sahit badhA mishra chhe. A koI paN-sachet, achet ke mishra-paradravyano Ashray letAn vikAr ja thAy chhe.

tathA ATh karmathI rahit nirmaL nirvikAr shuddha chaitanyaghan prabhu AtmA chhe te svadravya chhe, ane svadravyano Ashray letAn kalyANarUp param vItarAg bhAv thAy chhe. ahA! vItarAgano A mArga to juo! keTalun vahenchI nAkhyun chhe.! bhagavAn vItarAgadev em kahe chhe ke-amArI sAme lakSha karasho ne vANI sAmbhaLasho to tamane rAg ja thashe, kemake ame tamAre mATe paradravya chhIe. aho! AvI alaukik vAt vItarAganA shAsan sivAy bIje kyAy chhe nahi.

ahA! jenA nimitte navAn navAn karma bandhAy chhe te vikAranI santatinun mUL paradravyanun svAmIpaNun chhe; ane svadravyanun svAmIpaNun e muktinun kAraN chhe. ahA! par- Ashraye bandh ne sva-Ashraye mukti-A sarvano sankShepamAn sAr chhe.

ahIn bandh adhikAramAn paradravyano Ashray bandhanun kAraN lIdhun, samayasAr


PDF/HTML Page 2839 of 4199
single page version

nATakamAn banArasIdAse moh ane rAgadveShanA pariNAm bandhanun kAraN lIdhun ane kaLash TIkAkAr shrI rAjamalajIe parabhAvanA svAmIpaNAne mUL kAraN kIdhun, mokShapAhuDamAn ‘paradavvAdo duggaI’ em lIdhun-A badhAno artha ek ja chhe.

ahA! vyavahAr-dayA, dAn, pUjA Adino rAg-bandhanun kAraN chhe e vAt keTalAkane AkarI paDe chhe. paN bhAI! pUrNa Ashray nathI, kevaLagnAnanI dashA nathI ane sAdhakadashA chhe tyAn sudhI dharmIne paradravyanA AshrayanA dayA, dAn, bhakti, vrat, tap AdinA puNyabhAv Ave kharA, AvyA vinA rahe nahi, paN chhe e bandhanun kAraN. A bandh adhikAr chhe ne? emAn paradravyanA lakShe thayelA saghaLA pariNAm bandh sAdhak bhAv chhe em kahe chhe.

hA, paN loko ‘ekAnt chhe, ekAnt chhe’ -em rADo pADe chhe ke nahi? em ke dev-guru-shAstrathI paN lAbh thAy chhe, vyavahArathI paN lAbh thAy chhe-em anekAnta chhe. bhagavAne nishchay ne vyavahAr-be nay kIdhA chhe, to beyathI lAbh thAy em kaho te anekAnta chhe.

samAdhAna– bhagavAn! be nay chhe, be nayanA viShay chhe-em bhagavAne kIdhun chhe e to yathArtha chhe; paN banne nay AdaraNIy chhe em kyAn bhagavAne kIdhun chhe? bApu! be nayane AdaraNIy mAne to bey ek thaI jAy, be rahe nahi. paN bey chhe, bannenA viShay paN chhe, nishchay chhe ne vyavahArey chhe; paN AdaraNIy-upAdey to ek nishchay ja chhe. vyavahAr chhe te jANelo prayojanavAn chhe, Adarelo nahi (juo, gAthA 12 TIkA) koI vyavahAr nathI em mAne to te mithyAdraShTi chhe, ne vyavahArathI lAbh thAy em mAne toy mithyAdraShTi chhe.

prashna– vyavahAr karatAn karatAn nishchay thAy em to kharun ne? uttara– shun kharun? shun jher pItAn pItAn amRutano oDakAr Ave? na Ave. tem paradravyano Ashray karatAn karatAn svadravyano Ashray kadIy na Ave. rAg karatAn karatAn vItarAgatA kadIy nA thAy. A to nyAyathI vAt chhe; AmAn koInI mati-kalpanA na chAle.

ek kor bhagavAn AtmA andar pote shuddha jIv-tattva chhe, ne bIjI kor puNya- pApanA bhAv e bhinna Asrav tattva chhe ane sharIr ane karma e ajIv tattva chhe. have ek samayanI je paryAy chhe te vyavahAre AtmA chhe. ahA! e paryAyanI buddhimAn to anAdi kALathI rahelo chhe; par-AshrayamAn te anAdi kALathI rahelo chhe. have ene nishchay shuddha jIvatattva akhanD ek gnAyakabhAvarUp svadravyamAn sthApIne svadravyanA Ashraye jeTalI je dashA thAy te dharma chhe, mokShanun kAraN chhe. ane svano Ashray chhoDIne jeTalo paradravyanA AshrayamAn jAy, paradravya chAhe to sammedashikhar ho ke sAkShAt tIrthankar dev ho, teTalo ene vikAr thAy, bandh thAy; shubhabhAv thAy ethI paN (puNya) bandh ja thAy.


PDF/HTML Page 2840 of 4199
single page version

ahA! jeNe svadravyane jANyun eNe badhuy jANyun. ahIn kahe chhe-paradravya eTale svadravya sivAy je dev-guru-shAstra, strI-putra-parivAr, dhan-sampatti Adi Akhun jagat chhe te paradravya chhe. tyAn svano Ashray chhoDIne AtmA jeTalo par nimittanA AshrayamAn jAy chhe teTalo tene doSh-vikAr thAy chhe; chAhe puNya ho ke pAp-bey vikAranI santati chhe, AtmAnI santati nahi.

koI vaLI kahe chhe-vikAranI santatinun paradravya kAraN chhe. hA, kAraN chhe eTale nimitta chhe. e to pahelAn ja kIdhun ne ke- ‘paradravyanun ane potAnA bhAvanun nimitta-naimittikapaNun vichArIne’ .... , eTale ke paradravya to nimitta chhe. nimitta chhe eTale ke e paramAn (-jIvamAn) kAI karatun nathI; kare to nimitta rahe nahi.

shun kIdhun? siddhAnt samajAy chhe? chAhe to traNalokanA nAth arihant paramAtmA ane emanun vANInun nimitta ho, paN e nimitta kAI AtmAne gnAn-shraddhAn karAvI de em chhe nahi. gnAn-shraddhAn potAne thAy chhe e to svadravyanA Ashraye ja thAy chhe. hun paripUrNa gnAnAnandasvarUp prabhu chhun evun paripUrNanun gnAn-shraddhAn to svane Ashraye ja thAy chhe. par nimitta ho, paN e jIvamAn kAI karatun nathI.

‘paramAtmaprakAsh’ mAn Ave chhe ke-bhagavAnanI divyadhvanithI paN AtmA jaNAy evo nathI.

tyAre loko rADun pADe chhe ke-shun enAthI na jaNAy? pravachanasAramAn to pATh chhe ke- ‘सत्यं समधिदव्यं’ -shAstra samadhyayanIy chhe. (gAthA 86)

bhAI! eno artha e chhe ke-tArun lakSha AtmA upar rAkhI shAstra shun kahe chhe e barAbar sAmbhaL ane samaj. bhale vikalpa chhe, paN AtmAnun lakSha chhe tethI ene andar nirjarA thAy chhe. jeTalo vikalpa rahe chhe eTalo bandh chhe, paN ene gauN gaNIne shAstra barAbar jANavAn, samajavAn em kahyun chhe.

ahIn kahe chhe-shAstra paradravya chhe, nimittamAtra chhe, ane enA lakShe naimittik vikAr thashe, puNyabhAv thashe, bandhabhAv thashe. bhAI! paradravyano Ashray ane svAmIpaNun e vikAranI-puNya-pApabhAvanI santatinun mUL chhe. jyAn sudhI ene paradravyanA nimittapaNAnun lakSha chhe. tyAn sudhI vikAranI -dukhanI santati UbhI ja rahe chhe.

ahA! ‘e bahubhAvasantatine ekI sAthe ukheDI nAkhavAne Ichchhato puruSh’ -puruSh kahetAn AtmA; je asankhya prakAre shubhAshubh bhAvo chhe tenI santatine ekI sAthe ukheDI nAkhavA mAge chhe te puruSh-AtmA ‘तत् किल समगं्र परद्रव्यं बलात् विवेच्य’ -te samasta paradravyane baLathI (-udyamathI, parAkramathI) bhinna karIne.....