Pravachan Ratnakar-Gujarati (English transliteration). Gatha: 209-211 ; Kalash: 145.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 109 of 210

 

PDF/HTML Page 2161 of 4199
single page version

samakitI chhe. te badhA em mAne chhe ke-rAg mAro nathI, sharIr mArun nathI; hun to gnAtA ja chhun. temane samyaktva thayA pachhI mAnsAdino AhAr paN hoto nathI. temane to samudramAn hajAr jojananA lAmbA DoDA-kamaL thAy chhe teno khorAk hoy chhe.

bhagavAnano jIv juone! trilokanAth bhagavAn mahAvIrano jIv dashamA bhave sinh hato. te sinh haraNane thApo mArIne khAI rahyo hato. tyAn AkAshamAnthI munirAj nIche utaryA ane te sinhanI samIp AvavA lAgyA. ahA! mane dUrathI joIne manuShya bhAgI jAy ene badale A mArI pAse AvI rahyA chhe! shun chhe A? ekadam pariNAmamAn palaTo Avyo; tenA pariNAm pharI gayA, komaL thayA.

to shun enI kALalabdhi AvI gaI? kALalabdhi? puruShArtha karyo te ja kALalabdhi; puruShArtha kare chhe tyAre kALalabdhi Ave ja chhe.

prashna– paN juo, nimitta Avyun to puruShArtha thayo ne? samAdhAna– nA; em nathI. puruShArtha potAthI thayo chhe tyAre bIjI chIjane nimitta kahevAmAn Ave chhe. nimitta to par chIj chhe; enAthI shun thAy? pote andaramAn potAthI jAgRut thayo to munirAjane nimitta kahevAmAn Ave chhe.

sinhanA pariNAm komaL thayelA joIne munirAje kahyun-are sinh! tun A shun kare chhe? bhagavAn shrI kevaLIe kahyun chhe ke-tAro jIv dashamA bhave traNalokano nAth tIrthankar thavAno chhe. bhagavAn! tun sAkShAt bhagavAn thavAno chhe ne! A shun? A sAmbhaLIne sinhanI AnkhamAnthI AnsunI dhArA vahevA lAgI. pariNAm visheSh komaL thayA ane antaramAn smaraN thayun. ahA! hun to shuddha gnAyakasvabhAvI paramabrahmasvarUp ek chaitanyamay paramAtmadravya chhun. are! A shun? Am dhyAn karavAthI te sinh samyagdarshan pAmyo. hajI peTamAn to haraNanun mAns paDayun chhe topaN munirAjanI divya deshanA pAmIne antarnimagna thaI samakit pAmyo. vikalpathI-rAgathI haThIne tatkShaN bhagavAn gnAyakamAn andar utarI gayo ne dharma pAmyo.

prashna– munirAje sinhane jagADayo ne? uttara– bhAI! sinh jAgyo ke tene jagADayo? pote potAthI jAgyo to munirAje jagADayo em nimittathI kahevAy chhe. shun munie deshanA karI mATe jAgyo chhe? pote potAnA upAdAnathI jAgyo chhe, deshanA to nimittamAtra chhe.

prashna– paN munirAj AvyA tyAre jAgyo ne? uttara– bhAI! e vakhate ja jAgavAno potAno svakAL hato mATe jAgyo chhe.


PDF/HTML Page 2162 of 4199
single page version

samyagdarshan pAmavAno te svakAL hato. svakAL eTale? dravyanA pratyek pariNamananI janmakShaN hoy chhe arthAt vastu kramabaddha pariName chhe. paN Avun gnAn yathArtha kone thAy chhe? ke jenI draShTi shuddha gnAyak upar paDelI chhe tene. ahA! kevaLagnAnanI ne vastunA kramabaddha pariNamananI yathArtha pratIti tene thAy chhe jenI draShTi shuddha dravya upar paDI hoy chhe, ane tene ja samakitano svakAL pAke chhe. samajANun kAI...?

[pravachan nan. 286 (sheSh)*dinAnk pa-1-77]

PDF/HTML Page 2163 of 4199
single page version

gAthA–209
छिज्जदु वा भिज्जदु वा णिज्जदु वा अहव जादु विप्पलयं।
जम्हा तम्हा गच्छदु तह वि हु ण परिग्गहो मज्झ।। २०९।।
छिद्यतां वा भिद्यतां वा नीयतां वाथवा यातु विप्रलयम्।
यस्मात्तस्मात् गच्छतु तथापि खलु न परिग्रहो मम।।
२०९।।
(वसन्ततिलका)
इत्थं परिग्रहमपास्य समस्तमेव
सामान्यतः स्वपरयोरविवेकहेतुम्।
अज्ञानमुज्झितुमना अधुना विशेषाद्
भूयस्तमेव परिहर्तुमयं प्रवृत्तः।। १४५।।

‘vaLI A (nIche pramANe) mAro nishchay chhe’ em have kahe chhe–

chhedAv, vA bhedAv, ko laI jAv, naShTa bano bhale,
vA anya ko rIt jAv, paN parigrah nathI mAro khare. 209.

gAthArtha– [छिद्यतां वा] chhedAI jAo, [भिद्यतां वा] athavA bhedAI jAo, [नीयतां वा] athavA koI laI jAo, [अथवा विप्रलयम् यातु] athavA naShTa thaI jAo, [यस्मात् तस्मात् गच्छतु] athavA to game te rIte jAo, [तथापि] topaN [खलु] kharekhar [परिग्रहः] parigrah [मम न] mAro nathI.

TIkA– paradravya chhedAo, athavA bhedAo, athavA koI tene laI jAo, athavA naShTa thaI jAo, athavA game te rIte jAo, topaN hun paradravyane nahi parigrahun; kAraN ke ‘paradravya mArun sva nathI, -hun paradravyano svAmI nathI, paradravya ja paradravyanun sva chhe, - paradravya ja paradravyano svAmI chhe, hun ja mArun sva chhun, -hun ja mAro svAmI chhun’-em hun jANun chhun.

bhAvArtha– gnAnIne paradravyanA bagaDavA-sudharavAno harShaviShAd hoto nathI. have A arthanA kaLasharUpe ane AgaLanA kathananI sUchanArUpe kAvya kahe chhe- *shlokArtha–

[इत्थं] A rIte [समस्तम् एव परिग्रहम्] samasta parigrahane

_________________________________________________________________

* A kaLashano artha A pramANe paN thAy chhe- इत्थं] A rIte [स्वपरयोः अविवेकहेतुम्


PDF/HTML Page 2164 of 4199
single page version

[सामान्यतः] sAmAnyata [अपास्य] chhoDIne [अधुना] have [स्वपरयोः अविवेकहेतुम् अज्ञानम् उज्झितुमनाः अयं] sva-paranA avivekanA kAraNarUp agnAnane chhoDavAnun jenun man chhe evo A [भूयः] pharIne [तम् एव] tene ja (-parigrahane ja-) [विशेषात्] visheShata [परिहर्तुम्] chhoDavAne [प्रवृत्तः] pravRutta thayo chhe.

bhAvArtha– svaparane ekarUp jANavAnun kAraN agnAn chhe. te agnAnane samastapaNe chhoDavA ichchhatA jIve pratham to parigrahano sAmAnyata tyAg karyo ane have (havenI gAthAomAn) te parigrahane visheShata (judAn judAn nAm laIne) chhoDe chhe. 14p.

*
samayasAr gAthA 209 mathALun

‘vaLI A (nIche pramANe) mAro nishchay chhe.’ hun to gnAtA ja chhun, parigrah mAro nathI-em mAro nishchay chhe em have kahe chhe-

* gAthA 209 TIkA uparanun pravachan *

‘paradravya chhedAo, athavA bhedAo, athavA koI tene laI jAo, athavA naShTa thaI jAo, athavA game te rIte jAo, topaN hun paradravyane nahi parigrahun;...’

ahAhA...! hun to atIndriy gnAn ne AnandathI pUraN bharelo, shAshvat, shuddha TankotkIrNa gnAyakasvabhAvI prabhu AtmA chhun evI jene antaramAn draShTi thaI chhe te gnAnI chhe, dharmI chhe. nij AtmadravyamAn ja ahambuddhi hovAthI dharmIne paradravyamAnthI ahambuddhi chhUTI gaI hoy chhe. dharmI jIv kahe chhe-paradravya chhedAo to chhedAo; mane shun chhe? ahAhA...! mArAthI bhinna paradravya-A sharIr, man, vANI, Indriy, karma ItyAdi chhedAIjAy topaN mane kAI nathI kemake te mArI kAI (sambandhI) nathI. ahA! A sharIrAdikanA chhed-chhed-TukaDA-TukaDA thaI jAy topaN mane kAI nathI kemake te mArI chIj nathI. A sharIrAdi to jaD-ajIv dhUL-mATI chhe, e kayAn AtmA chhe?

prashna– sharIr jaD, dhUL-mATI chhe, paN kayAre? jIv chAlyo jAy tyAre ne? samAdhAna– are bhAI! A sharIr atyAre paN jaD, mATI chhe. jIv chAlyo jAy tyAre to jaD chhe ja; parantu atyAre paN te jaD, mATI ja chhe. vaLI atyAre _________________________________________________________________

समस्तम् एव परिग्रहम्] sva-paranA avivekanA kAraNarUp samasta parigrahane [सामान्यतः] sAmAnyata [अपास्य] chhoDIne [अधुना] have, [अज्ञानम् उज्झितुमनाः अयं] agnAnane chhoDavAnun jenun man chhe evo A, [भूयः] pharIne [तम् एव] tene ja [विशेषात्] visheShatA [परिहर्तुम्] chhoDavAne [प्रवृत्तः] pravRutta thayo chhe.


PDF/HTML Page 2165 of 4199
single page version

je andaramAn dayA, dAn, vrat, bhakti ityAdi shubhopayogarUp pariNAm thAy chhe te paN jaD chhe, te hun AtmA nathI, te mArI chIj nathI. ahA! Avun mAnanArane mithyAtvano nAsh thAy chhe.

prashna– paN A badhun sAmbhaLIne amAre karavun shun? samAdhAna– bhAI! A karavun ke-hun sharIr ne rAgathI bhinna shuddha chaitanya- svabhAvamay Atmadravya chhun em svIkArI tenun lakSha karIne pratham samyagdarshan pragaT karavun kemake samyagdarshan vinA kayArey samyaggnAn ne samyakchAritra hotAn nathI. ahAhA...! shuddha chidAnandamay svadravya ja mArun chhe ane A sharIrAdi ane rAgAdi mArAn nathI-Am shraddhA- gnAn karavAn. have jyAn rAg ne sharIr bhinna chhe tyAn kuTumb-kabIlA ne lakShmI Adi to kayAny dUr rahI gayA. topaN A putra mAro, ne strI mArI ne lakShmI mArI em je mAne chhe e to sthUL mithyAdraShTi chhe.

to je (putra, lakShmI Adi) hoy tenun shun karavun? samAdhAna– bhAI! teo tArAmAn chhe ja kayAn? teo to temanAmAn-pot-potAmAn chhe. paisA paisAmAn chhe, strI strImAn chhe, putra putramAn chhe. e badhAn hotAn tArAmAn shun Avyun chhe? tArun shun chhe? kAI ja nahi. bhAI? A vAt vItarAg sarvagna parameshvar shrI sImandharasvAmI bhagavAn ke jeo mahAvidehamAn birAje chhe tyAnthI AvI chhe. digambar sant shrI kundakundAchArya samvat 49 mAn tyAn bhagavAn pAse gayA hatA, ATh di’ tyAn rahyA hatA, paramAtmAnI vANI sAkShAt sAmbhaLI hatI ane tyAnthI bharatamAn AvIne A shAstra rachyun chhe. emAn A kahe chhe ke-bhAI! tArun to ek gnAyakasvabhAvI svadravya ja chhe, e sivAy rAgAdi ne sharIrAdi tArI koI chIj nathI. samajANun kAI...?

juo, nav tattva chhe ke nahi? (chhe ne). to ajIv tattva e potAnun (-jIvanun) kayAnthI Avyun? vaLI andar je puNya-pApanA bhAv chhe te Asrav tattva chhe. to te Asrav tattva potAnun (-jIvanun) kayAnthI thaI gayun? jo te potAnun (-jIvanun) thAy (hoy) to jIv, ajIv ne Asrav tattva bhinna-bhinna kayAn rahyAn? ahA! Avun atyAre samajavun lokone kaThaN paDe chhe kemake bichArAoe kadI sAmbhaL‌yun nathI. bas vrat karo, apavAs karo, bhakti karo, pUjA karo, dharma thaI jashe Avun badhun sAmbhaLavA maL‌yun chhe. paN bahu pher chhe bhAI! bhagavAn AtmA andar sachchidAnandasvarUp prabhu chhe. ahAhA...! sat nAm shAshvat gnAn ane Anand jeno svabhAv chhe evo anant guNanun dhAm-anant guNanun godAm-prabhu AtmA chhe. dharmInI draShTi AvA AtmasvarUp prati jhukelI chhe. te kahe chhe- paradravya chhedAo to chhedAo, mane kAI nathI. AvI vAt chhe!


PDF/HTML Page 2166 of 4199
single page version

prashna– A to muninI vAt chhe ne? uttara– bhAI! A to samakitIno abhiprAy chhe. muninI to shI vAt! A to samakitI Am mAne chhe em vAt chhe. bhAI! rAgano ek kaN ane rajakaN paN mAro chhe em je mAne chhe te mUDh chhe, agnAnI mithyAdraShTi chhe; tene jainadharmanI khabar nathI. vItarAg sarvagna jain parameshvare A kahyun chhe ke-dharmI samakitI jIv paradravya-sharIr, dhan, lakShmI, kuTumb Adi-chhedAI jAy topaN te mArAn chhe em mAne nahi, anubhave nahi; e to ek gnAyak ja mArun svadravya chhe em anubhave chhe.

ahAhA...! prabhu! tane jo dharma thAy ne karmanI nirjarA thAy to te kayAre thAy? to kahe chhe ke jyAre tArI chIjamAn-akhanD ek gnAyakasvabhAvamAn-tArI draShTi paDI hoy tyAre; A sharIrAdi ane rAgAdithI hun bhinna chhun evI chaitanyasvarUpanI anubhUti thAy tyAre. bhAI! AvI chaitanyasvarUpanI anubhUtimAn rAg ke sharIr AvatAn nathI kemake teo anubhUtithI bhinna chhe. jhINI vAt chhe prabhu! pa0 thI pap gAthAmAn ‘anubhUtithI bhinna chhe’-em Ave chhe ne? eno artha e chhe ke-hun to gnAnAnand-sahajAnand svarUpe chhun ane enI je anubhUti chhe temAn rAg ke sharIrano bhAv Avato nathI. AvI vAt! bApu! A to janma-maraNathI rahit thavAnI koI alaukik vAt chhe! A to vItarAganI vANI! e vANInI godamAn beThA-beThA A kahIe chhIe ke-hun AtmA ek gnAnAnandasvabhAvI chhun ane mArA gnAnanI anubhUtimAn A rAgAdi ne sharIrAdinA bhAv AvatA nathI, teo anubhUtithI bhinna ja rahI jAy chhe.

have Avo mArag! bichAro sAdhAraN mANas kevI rIte prApta kare? tene kahIe chhIe-bhAI! jem mArag sAdhAraN nathI tem tun paN sAdhAraN nathI. tun traNalokano nAth prabhu paramAtmasvarUpe chho. ‘अप्पा सो परमप्पा’–em Ave chhe ne? ahAhA...! bhAI! tun param jenun svarUp chhe-gnAnane Anand jenun svarUp chhe tevo gnAnAnandano sAgar prabhu paramAtmA chho. bhAI! A sharIr ne rAg tArI chIj nathI. mATe haThI jA tyAnthI, ne svarUpanun lakSha kar; tane tArA paramAtmAnAn darshan thashe arthAt samyagdarshan thashe. jo; jene svarUpanun bhAn thayun chhe evo dharmI jIv paradravya-chAhe sharIr ho, paisA ho, AbarU ho, ke kaIpaN ho-chhedAI jAy topaN mane kAI nathI em mAne chhe.

ahA! agnAnI em mAne chhe ke-are! mArI AbarU chAlI gaI, hun AbarU vinAno thaI gayo, mArun apamAn thaI gayun! paN are bhAI! AbarU ja tArI kayAn hatI? bhagavAn! tun koN chho enI tane khabar nathI. tArun apamAn koN karI shake chhe? jene AtmAnun gnAn chhe e to kare nahi ane jene AtmAnun gnAn nathI-AtmA joyo nathI-te paN apamAn karI shake nahi. (kemake AtmAne joyA vinA


PDF/HTML Page 2167 of 4199
single page version

apamAn kevI rIte kare?). Avo vItarAg parameshvarano mArag sUkShma chhe bhAI! agnAnIne enI khabar nathI.

ahA! kahe chhe-‘paradravya chhedAo’-eTale lakShmI, sharIr AdinA TukaDA thaI jAo vA ‘bhedAo’ arthAt teno bhUko thaI jAo topaN mane kAI nathI. par chIj chhedAo vA bhedAo nAm bhAngIne bhUko thaI jAo topaN mArAmAn kAI thatun nathI em kahe chhe. juo A dharmI jIv! ekadam pAnch-pachAs lAkh jamA thaI jAy topaN kahe chhe ke te mArI chIj nathI ne AbarU chAlI jAy topaN kahe chhe ke te mArI chIj nathI.

prashna– AbarU to potAnI (-jIvanI) chhe ne? uttara– bhAI! AbarU kayAn potAnI (-jIvanI) chhe? e to dhULanI chhe. prashna– paN gAm to AtmAnun chhe ke nahi? teno e bAdashAh chhe ne? uttara– bhAI! konun gAm ne koN bAdashAh? gnAnAnandasvarUp prabhu AtmA te gAm chhe ane pote AtmA teno bAdashAh chhe. A sivAy enun koI gAmey nathI ne bAdashAhey nathI. shrI nyAlabhAI sogAnIe ‘dravyadraShTi prakAsh’, mAn lIdhun chhe ne ke-

koI kahe chhe-bharat chakravartIe chha khanD sAdhyA hatA? teo (nyAlabhAI) kahe-nA, nA; chha khanD to parachIj chhe. tene bharat chakravartIe sAdhyA ja nathI.

tyAre shun sAdhyun’tun? akhanDane sAdhyo hato. ahA! khanD nahi paN akhanDanI sAdhanA karI hatI. ahA! gRuhasthAshramamAn rahevA chhatAn “hun patnIno pati chhun, hun lakShmIpati chhun, hun udyogapati chhun-em dharmI mAnato nathI.

prashna– A to bhAre vAt chhe! A to bAvo thAy to bese em chhe. uttara– bhAI! AtmA (parathI shUnya) bAvo ja chhe; AtmAmAn koI parachIj chhe ja nahi. parathI ane rAgathI AtmA bhinna ja chhe. (jem chhe tem shraddhAn karavun bas eTalI vAt chhe).

ahA! nirjarA eTale dharma kone thAy? ke jeNe antaramAn hun gnAnAnandamUrti prabhu AtmA chhun evI draShTi karI chhe tene. ahA! paradravya chhedAo vA bhedAo, te mArI chIj nathI; hun to thavAvALI chIjane potAnA gnAtAdraShTApaNAmAn rahIne jANavAvALo chhun-lyo, Am jANanArane nirjarA ne dharma thAy chhe. ahA! paradravya chhedAo, athavA bhedAo, athavA koI laI jAo,...’ ahA! chhe? em ke parachIjane


PDF/HTML Page 2168 of 4199
single page version

koI chor laI jAo ke bIjA laI jAo; amane shun chhe? te kayAn amArI chIj chhe ke amane hAni thAy? dharmI Am mAne chhe.

prashna– to pachhI dharmI tALA-kunchI kem rAkhe chhe? samAdhAna– bhAI! agnAnI tALA-kunchI rAkhe chhe tyAn to ene mamatA-mArApaNAno bhAv chhe mATe rAkhe chhe, jyAre gnAnI tALA-kunchI rAkhe chhe tyAn ene eTalo (asthiratAno) vikalpa chhe mATe rAkhe chhe. te kALe te pramANe banavAno kAL chhe to tevun bane chhe; bAkI AtmA tALun daI shake chhe em chhe ja nahi, kemake tALun devun e to jaDanI kriyA chhe, tene AtmA karI shakato nathI. gambhIr vAt chhe bApA!

prashna– to tijorIne tALun devun ke nahi? samAdhAna– bhAI! tALun koN de? e to jaDanI-paramANunI dashA chhe. tALun bandh thAy ne tALun khule-e to tenA kAraNe thAy chhe; ene shun jIv kare chhe? shrImad rAjachandrajIe kahyun chhe ke-mArAmAn ek taNakhalAnA be TukaDA karavAnI paN shakti nathI. ahA! shrImad rAjachandra gRuhasthAshramamAn hatA ne mumbaImAn jhaverAtano lAkhono vepAr karatA hatA. teoe ekavAr kahyun ke-ek taNakhalAnA be TukaDA karavAnI paN mArAmAn shakti nathI. bhAI! taNakhalAnA be TukaDA thAy e to jaDanI kriyA chhe ane te AtmA karI shakato nathI. samajANun kAI...? tyAre koI kahe chhe-

paN e to em kahIne potAnI laghutA emaNe batAvI chhe. bhAI! em nathI bApA! laghutA batAvI chhe em nathI paN vastunun svarUp batAvyun chhe. paranun AtmA kAI karI shake ja nahi evun vastunun svarUp chhe. shun A AngaLI AtmA UnchI karI shake chhe? nA; kemake e to jaD chhe ane enun Unchun-nIchun thavun e enI-jaDanI kriyA chhe. AtmA to ene aDey nahi to pachhI enun shun kare? bhAI! A vANI je nIkaLe chhe ne? e paN jaDanI kriyA chhe ane tene AtmA kare chhe em chhe ja nahi. AvI vAt chhe!

to Ape to AtmAne sAv pAngaLo banAvI dIdho. bhAI! AtmA paramAn pAngaLo eTale pangu ja chhe. ahAhA...! potAmAn te pUrNa puruShArthI chhe; potAnI sattAmAn te ulaTo ke sulaTo puruShArtha karI shake chhe paN paramAn kAI ja karI shake nahi evo te pangu chhe. bhagavAn! mArag to Avo chhe! ahA! je A badhA bhabhakA dekhAy chhe-sharIr ne vANI ne paisA ne AbarU dekhAy chhe-e to badho jaDano bhabhako chhe prabhu! ahA! e tArI chIjamAn kayAn chhe? e tArI chIjamAn nathI, tArI nathI ane tArAmAn AvI nathI.

e ja kahe chhe ke-‘paradravya chhedAo, athavA bhedAo, athavA koI tene laI


PDF/HTML Page 2169 of 4199
single page version

jAo athavA naShTa thaI jAo, athavA game te rIte jAo, topaN hun paradravyane nahi parigrahun.’ ahA! paradravyanun thavun hoy te thAo, paN te mArI chIj chhe em hun nahi mAnun. hun paradravyanun parigrahaN-paradravyamAn ekatvabuddhi traNakALamAn nahi karun em kahe chhe. ahA! strI ho, putra ho, putrI ho ke dhan ho-te koI chIj mArI chhe nahi ane te chhedAo, bhedAo vA nAsh pAmo topaN mane kAI nathI arthAt tethI mArAmAn kAI hAni nathI. ahA! AvI draShTi karavI te samyagdarshan chhe chAritra to koI or alaukik chIj chhe. ‘स्वरूपे चरणं चारित्रम्’ ahAhA...! svarUpanun bhAn thayA pachhI svarUpamAn charavun- ramavun-Tharavun te chAritra chhe. aho! chAritra koI adbhut alaukik dashA chhe! bhAI! A nagnapaNun ke panchamahAvratano rAg e kAI chAritra nathI. (tene upachArathI chAritra kahevun e judI vAt chhe).

prashna– chAritra grahavA mATe kapaDAn to kADhavAn paDe ne? samAdhAna– kADhavAn shun paDe? e to ene kAraNe nIkaLI jAy chhe bApu! ‘kapaDAn hun chhoDun chhun’ e to tyAn chhe ja nahi. ‘kapaDAn hun chhoDun chhun’ e to mAnyatA ja mithyA chhe. shun kapaDAn enAn chhe te e chhoDe chhe? ane shun te kapaDAn kADhI shake chhe? kapaDAnnun utaravun paN enA (kapaDAnnA) potAnA kAraNe thAy chhe. khUb gambhIr vAt bhAI!

prashna– A TopI pote (-AtmA) sarakhI paherI shake chhe ke nahi? uttara– e to kahyun ne ke paramAn AtmA kAI na karI shake evo te pangu chhe. TopI shun pahere? bhAI! TopInun sarakhun paheravun je thAy chhe te tene (TopIne) kAraNe thAy chhe; tenA svakALe te paryAy thavAvALI chhe to thAy chhe, paN TopInI paryAy pote (-AtmA) kare chhe em chhe ja nahi. bahu AkarI vAt bApA! vItarAgano mArag bahu alaukik chhe prabhu!

ahIn kahe chhe-‘hun paradravyane nahi parigrahun,’ kemake mAro to chidAnandasvarUp bhagavAn AtmA ja parigrah chhe. e to gAthA 207 mAn AvI gayun ne ke ‘gnAnI potAnA AtmAne ja AtmAno parigrah niyamathI jANe chhe.’ ahA! hun Anandakand prabhu AtmA chhun ane te ja mAro parigrah chhe-Am gnAnI jANe chhe. Am jANato te paradravyane-strI, putra, mitra, dhan, dhAnya, jhaverAt Adine potAnI sAthe ekamek karato nathI.

prashna– to A badhun-jhaverAt Adi badhun-kayAn nAkhavun? samAdhAna– are bhAI! e badhun kayAn tArun (-AtmAnun) chhe? to konun chhe? bApu? e to jagatanI jaD chIj mATI-dhUL chhe ane te dhUL dhULanI-pudgalanI chhe.


PDF/HTML Page 2170 of 4199
single page version

be-pAnch karoD rUpiyA hoy toy te jaD mATI chhe, dhUL chhe. te tArAmAn kayAn chhe ke te tArI chIj hoy? ahA! jagatathI-parathI bhinna paDavun ane potAnA svarUpamAn Avavun te apUrva puruShArtha chhe, kemake Avo puruShArtha anantakALamAn kayArey ten karyo nathI. chhahaDhALAmAn nA kahyun ke-‘munivrat dhAr anant bAr grIvak upajAyau,’ bhAI! tun grIvakamAn upajyo evAn munivrat anantavAr pAL‌yAn, hajAro rANIone chhoDI dIdhI, paN AtmagnAnanI prAptinA apUrva puruShArtha vinA badhun phogaT ja gayun.

juo, 207 mI gAthAmAn em kahyun ke-gnAnI AtmAne ja AtmAno parigrah niyamathI jANe chhe.’ ahA! samyagdraShTi jIv-dharmanA pahelA darajjAvALo jIv-em mAne chhe ke hun shuddha chidAnandamay AtmA chhun, ne mAro AtmA ja mAro parigrah chhe. ahIn kahe chhe-‘hun paradravyane nahi parigrahun.’ ahA! A lAkho-karoDonI sAhyabI ke A bhakti Adino rAg je par chhe tene mArI chIj nahi mAnun em kahe chhe.

to dayA, dAn, bhakti Adino rAg chhe ne? bhale ho. ashubhathI bachavA evo asthiratAno rAg Ave chhe paN tene hun nahi parigrahun, te mArI chIj chhe em nahi mAnun. kem? to kahe chhe-‘kAraN ke par dravya mArun sva nathI, -hun paradravyano svAmI nathI.’ A dayA, dAn, bhakti AdinA vikalpa mArun sva nathI, hun teno svAmI nathI em kahe chhe. ahA! jagatane Akarun paDe evun chhe, paN A (satya) chhe.

prashna– to dayA, dAn, bhakti ityAdi shubhabhAv karatAn shun dharma na thAy? uttara– bhAI! bhagavAn jineshvaradev trilokanAthanun A pharamAn chhe ke je badho shubhabhAv chhe te rAg chhe, mATe enAthI dharma na thAy. (kemake dharma to vItarAg chhe.)

dharmAtmA kahe chhe-‘hun paradravyane nahi parigrahun, kAraN ke paradravya mArun sva nathI, hun paradravyano svAmI nathI.’ ahA! gajab vAt chhe! je mArun sva nathI teno hun svAmI kem houn? mATe hun patnIno pati nathI, lakShmIpati nathI ane nRupatiy nathI. hun to AtmAnA Anandano pati chhun.

paN A sheThiyA to badhA karoDapati ne abajapati kahevAy chhe ne? dhULamAny karoDapati ke abajapati nathI sAmbhaL ne. e to badhI dhUL chhe, to shun dhULapati chhe? ahA! A man (mAre man) to mAgaN-bhikhArI chhe. mahine je pAnch hajAr mAge te nAno mAgaN-bhikhArI chhe, ne mahine je lAkh mAge te moTo bhikhArI chhe tathA je karoDo mAge te bhikhArImAn bhikhArI chhe. mAgaN chhe mAgaN badhA;


PDF/HTML Page 2171 of 4199
single page version

lAv, lAv, lAv... em mAgyA ja kare chhe, (enI tRuShNAno kayAn thambhAv chhe?), mATe dukhI chhe.

ahIn kahe chhe-paradravya mArun sva nathI ne paradravyano hun svAmI nathI. ahA! sharIrano hun svAmI nathI, manano hun svAmI nathI, vANIno hun svAmI nathI, indriyano hun svAmI nathI. vaLI makAnano hun svAmI nathI, patnIno hun svAmI nathI ne putranoy hun svAmI (pitA) nathI. gajab vAt chhe bhAI! ahA! tArun tattva to parathI bhinna chhe ne prabhu! shun AtmA ne sharIr ane AtmA ne rAg bheLaseL thaI jAy chhe? bIlakul nahi, kadIy nahi. e to agnAnIe mAnI rAkhyun chhe ke hun rAg chhun ne hun sharIr chhun. paN e mAnyatA mahA pAp chhe, kemake par chIj AtmAmAn kevI rIte bhaLe? gnAyak prabhu AtmA to sadA gnAyakapaNe ja rahyo chhe. ahAhA...! anAdi anant pragnAbrahmasvarUp prabhu AtmAnA astitvamAn rAgey nathI ke sharIrey nathI, pachhI eno svAmI te kem hoy?

have kahe chhe-‘paradravya ja paradravyanun sva chhe, -paradravya ja paradravyano svAmI chhe.’ shun kahyun? ke sharIranun sva sharIr chhe ne sharIr ja sharIrano svAmI chhe; lakShmInun sva lakShmI chhe ne lakShmI ja lakShmIno svAmI chhe tathA rAganun sva rAg ja chhe ne rAg ja rAgano svAmI chhe. have AvI vAt sAmbhaLavA maLavI paN mushkel chhe. atyAre to badhe evI prarUpaNA chhe ke- vrat karo, tap karo, bhakti karo, jAtrA karo, mandir banAvo, tamane dharma thaI jashe. paN bhAI! enAthI to dhULey dharma nahi thAy sAmbhaLane! e to badho shubhabhAv-rAg chhe. AkarI vAt bApA!

prashna– paN A badhA keTalAy mandironun udghATan Ape karyun chhe ne? uttara– ahIn to bhAI! AtmAnun udghATan karyun chhe; bAkI mandiranun-jaDanun udghATan koN kare? shun AtmA kare? mandir jyAn potAnun (-AtmAnun) sva nathI to tenun udghATan AtmA kevI rIte kare?

prashna– paN amArA nAmanI prashansA thAy te to amArI chhe ne? samAdhAna– bhAI! nAmanI prashansAmAn tArI prashansA kayAnthI AvI? tyAn nAmamAn tun (-AtmA) kayAn pesI gayo chhe? nAm to bhAI! jaDanun chhe.

prashna– paN badhA bhegA ja chhIe ne? samAdhAna– koI bhegA nathI, badhA bhinna-bhinna chhe. anant AtmA ane anantA rajakaNo je bhagavAne joyA chhe te badhAy bhinna-bhinna chhe; koIno koInI sAthe meL nathI. samajANun kAI? are bhAI! rajakaNe-rajakaN bhinna-bhinna chhe. A AngaLI chhe ne? eno koI rajakaN bIjA rajakaN sAthe maL‌yo ja nathI. ek paramANu


PDF/HTML Page 2172 of 4199
single page version

bIjA paramANu sAthe maLelo nathI to bhagavAn AtmA paramANu sAthe kevI-rIte maLe? bhAI! sharIr, man, vANI, indriy, dhan, dhAnya Adi koI chIj AtmAmAn maLI nathI. jhINI vAt chhe bApA! vItarAgano mArag bahu sUkShma chhe bhAI!

have kahe chhe-‘hun ja mArun sva chhun, -hun ja mAro svAmI chhun-em hun jANun chhun.’ pahelAn kahyun-‘paradravya mArun sva nathI;’ have kahe chhe-‘hun ja mArun sva chhun’ juo A asti-nAsti karIne anekAnta siddha karyun. ‘hun hun chhun ne par paN hun chhun’-e to mithyAdraShTinun ekAnta chhe. ahIn to A spaShTa vAt chhe ke-‘hun ja mArun sva chhun, hun ja mAro svAmI chhun-em hun jANun chhun.’ joyun? ‘em hun jANun chhun’-matalab ke gnAnI em jANe chhe ke-hun mArun sva chhun ane par paranun sva chhe; par mArun sva nahi ane hun parano nahi. A vyavahAraratnatrayano svAmI vyavahAraratnatray chhe, eno svAmI hun nahi ane te mArun sva nahi-em kahe chhe. AvI vAt! tyAre keTalAk kahe chhe-

paN vyavahAr karatAn karatAn nishchay pamAy ne? samAdhAna– bhAI! shun lasaN khAtAn khAtAn kastUrIno oDakAr Ave? kadIy na Ave; lasaN khAtAn lasaNano ja oDakAr Ave. tem vyavahAr karatAn karatAn nishchay thashe e mAnyatA tadna jUThI chhe. ahIn to A kahe chhe ke-vyavahAr vyavahAranun sva chhe paN te AtmAnun sva nathI. have je AtmAnun sva nathI enAthI AtmA kem pamAy? na pamAy. have AvI vAt agnAnIne AkarI lAge chhe eTale pachhI kahe chhe ke-sonagaDhavALA vyavahArane uthApe chhe. paN bhAI! A koN kahe chhe? A kundakundAchArya kahe chhe ke bIjun koI? bhAI! A to bhagavAne kahelI vAt kundakundAchArya kahe chhe. ekavAr tun sAmbhaL to kharo nAth! are! Avun manuShyapaNun chAlyun jashe! mAnD nigodamAnthI nIkaLIne anantakALe Avun manuShyapaNun maL‌yun chhe. jo A vAt atyAre samajaNamAn na lIdhI to avasar chAlyo jashe, manuShyapaNun maL‌yun na maL‌yun thaI jashe.

ahIn kahe chhe-‘hun ja mAro svAmI chhun-em jANun chhun.’ chhe? ‘इति जानामि’–em chhe ne? eTale ke gnAn karun chhun em kahe chhe. hun mAro chhun em hun jANun chhun ne par paranun chhe em paN jANun chhun. bas hun to jANun ja chhun. AvI jANapaNAnI ja kriyAmAn jyAre jIv rahe chhe tyAre tene karmanI nirjarA thAy chhe ane tyAre ene tapashcharyA kahe chhe.

* gAthA 209 bhAvArtha uparanun pravachan *

‘gnAnIne paradravyanA bagaDavA-sudharavAno harSha-viShAd hoto nathI.’ ahIn ‘gnAnI’ shabde bahu gnAn (kShayopasham) hoy te gnAnI em nahi paN


PDF/HTML Page 2173 of 4199
single page version

jene AtmagnAn thayun chhe te samyagdraShTi dharmI gnAnI chhe em vAt chhe. ahA! AvA gnAnIne paravastunA bagaDavA-sudharavAno harakh-shok hoto nathI. tene kamajorIthI rAg Ave chhe kharo, paN te asthiratAno doSh chhe shun kahyun? paravastu-sharIr, man, vANI, dhan-sampatti ItyAdi je paragney chhe-tenA bagaDavAthI dveSh thavo ke tenA sudharavAthI rAg thavo-evun gnAnIne chhe nahi. gnAnIne potAnI paryAyamAn nabaLAIthI rAgadveSh thAy chhe te doSh chhe em jANe chhe paN paravastunA bagaDavA-sudharavAthI tene harakhashok thAy chhe em nathI. nyAy samajaNamAn Avyo? ke je chIj potAnI nathI tenA bagaDavA-sudharavAthI gnAnIne harakh- shok kem thAy? na thAy. paravastunA bagaDavA-sudharavAmAn gnAnIne kAI nathI-harakhey nathI, shokey nathI. AvI vAt chhe.

prashna– paN tene rAgadveSh to thAy chhe? samyagdraShTine ArtadhyAn paN thAy chhe ne raudradhyAn paN thAy chhe?

samAdhAna– bhAI! te potAnI kamajorInA kAraNe thAy chhe paN paravastunA bagaDavA-sudharavAnA kAraNe nahi. jem koI harijananI jhumpaDI baLatI hoy to tenA kAraNe shun gAmanA sheThane shok thAy chhe? ne tenI jhumpaDI bahu sArI hoy to tenA kAraNe shun sheThane harSha thAy chhe? nA. kem? kemake ene paranI jhumpaDIthI shun sambandh chhe? tem A sharIr paranI jhumpaDI chhe, lakShmI, kuTumb ItyAdi badhuy paranI jhumpaDI chhe, gnAnanun gney chhe. enAthI gnAnIne shun sambandh chhe? kAI nahi. tethI te paravastu bagaDatAn-sudharatAn gnAnIne harSha-viShAd thato nathI. tathApi koI gnAnamAn em jANe ke e badhI mArI chIj chhe ne enA bagaDavA- sudharavAthI harSha-viShAd pAme chhe to e to mithyAdraShTi chhe. parachIjanA bagaDavA-sudharavAthI mithyAdraShTine harSha-viShAd thAy chhe, gnAnIne nahi.

20 varShano putra hoy ne je divase lagna karyun hoy te ja divase achAnak sarpa karaDavAthI marI jAy to tenA kAraNe gnAnIne shok na thAy ne sarpa par dveSh paN na thAy. kamajorIne laIne k kshok thAy e judI vAt chhe. kamajorIthI gnAnIne rAgadveSh hoy te bIjI vAt chhe kemake e to chAritrano doSh chhe; paN paranA bagaDavA-sudharavAthI mithyAtva sahitano rAgadveSh tene hoto nathI.

*

have A arthanA kaLasharUpe ane AgaLanA kathananI sUchanArUpe kAvya kahe chhe-

* kaLash 14pa shlokArtha uparanun pravachan *

‘इत्थं’ A rIte ‘समस्तम् एव परिग्रहम्’ samasta parigrahane ‘सामान्यतः’ sAmAnyata ‘अपास्य’ chhoDIne...


PDF/HTML Page 2174 of 4199
single page version

shun kahyun? sAmAnyata eTale ekasAthe badhI chIj mArI nathI, rAgathI mAnDIne jagatanI badhI chIj mArI nathI, mArAmAn nathI, enun mane svAmIpaNun nathI em potAnA AtmA sivAy samasta anya vastunA parigrahano tyAg kahyo. pahelAn draShTimAn tyAg hoy chhe hon. to kahe chhe samasta parigrahane sAmAnyata chhoDIne ‘अधुना’ have ‘स्वपरयोः अविवेकहेतुम् अज्ञानम् उज्झितुमनाः अयं’ svaparanA avivekanA kAraNarUp agnAnane chhoDavAnun jenun man chhe evo A ‘भूयः’ pharIne ‘तम् एव’ tene ja (-parigrahane ja) ‘विशेषात्’ visheShata ‘परिहर्तुम् प्रवृत्तः’ chhoDavAne pravRutta thayo chhe. arthAt svaparanI ekatvabuddhi chhoDavAnA jenA bhAv chhe te pharIne tene ja-parigrahane ja visheShata chhoDavAne pravRutta thayo chhe. have ek ek chIjanun nAm laIne (AgaLanI gAthAmAn) kaheshe.

have bIjo artha Am chhe- A rIte svaparanA avivekanA kAraNarUp samasta parigrahane sAmAnyata chhoDIne have, agnAnane chhoDavAnun jenun man chhe evo A, pharIne tene ja visheShata chhoDavAne pravRutta thayo chhe. ahAhA...! mULamAnthI ja pakaDe chhe. mithyAtva ne agnAnane chhoDavAnA jenA bhAv chhe te pharIne paN tene ja visheShapaNe chhoDavAne pravRutta thayo chhe em kahe chhe. have gAthAomAn nAm laIne judA-judA kaheshe.

* kaLash 14pa bhAvArtha uparanun pravachan *

‘svaparane ekarUp jANavAnun kAraN agnAn chhe.’ shun kahyun? ke gnAn ne AnandasvarUp je bhagavAn AtmA te sva chhe ne sharIrAdi tathA rAgAdi par chhe. te bannene ek mAnavA te mithyAtva chhe, agnAn chhe. ahAhA...! chhe? koIne shAstranun gnAn ghaNun ho, paN jo tene sva ane paranI ekatAbuddhi chhe to te agnAn chhe. have kahe chhe-

‘te agnAnane samastapaNe chhoDavA ichchhatA jIve pratham to parigrahano sAmAnyata tyAg karyo ane have (havenI gAthAomAn) te parigrahane visheShata (judAn judAn nAm laIne) chhoDe chhe.’

juo, pahelun puNya lIdhun chhe. gnAnIne dharmano (-puNyano) parigrah nathI em pratham kahe chhe. Am visheSh karIne parigrahane chhoDe chhe em havenI gAthAomAn Avashe.

[pravachan nan. 284 (chAlu)*dinAnk 6-1-77]

PDF/HTML Page 2175 of 4199
single page version

gAthA–210
अपरिग्गहो अणिच्छो भणिदो णाणी य णेच्छदे धम्मं।
अपरिग्गहो दु धम्मस्स जाणगो तेण सो होदि।। २१०।।
अपरिग्रहोऽनिच्छो भणितो ज्ञानी च नेच्छति धर्मम्।
अपरिग्रहस्तु धर्मस्य ज्ञायकस्तेन स भवति।।
२१०।।

gnAnIne dharmano (puNyano) parigrah nathI em pratham kahe chhe-

anichchhak kahyo aparigrahI, gnAnI na ichchhe puNyane,
tethI na parigrahI puNyano te, puNyano gnAyak rahe. 210.

gAthArtha– [अनिच्छः] anichchhakane [अपरिग्रहः] aparigrahI [भणितः] kahyo chhe [च] ane [ज्ञानी] gnAnI [धर्मम्] dharmane (puNyane) [न इच्छति] ichchhato nathI, [तेन] tethI [सः] te [धर्मस्य] dharmano [अपरिग्रहः तु] parigrahI nathI, [ज्ञायकः] (dharmano) gnAyak ja [भवति] chhe.

TIkA– ichchhA parigrah chhe. tene parigrah nathI-jene ichchhA nathI. ichchhA to agnAnamay bhAv chhe ane agnAnamay bhAv gnAnIne hoto nathI, gnAnIne gnAnamay ja bhAv hoy chhe; tethI agnAnamay bhAv je ichchhA tenA abhAvane lIdhe gnAnI dharmane ichchhato nathI; mATe gnAnIne dharmano parigrah nathI. gnAnamay evA ek gnAyakabhAvanA sadbhAvane lIdhe A (gnAnI) dharmano kevaL gnAyak ja chhe.

*
samayasAr gAthA 210 mathALun

gnAnIne dharmano (puNyano) parigrah nathI em pratham kahe chhe-

* gAthA 210 TIkA uparanun pravachan *

‘ichchhA parigrah chhe. tene parigrah nathI-jene ichchhA nathI.’ shun kahyun? koI paN padArthanI ichchhA thavI te parigrah chhe. padArtha-vastu parigrah nathI paN ichchhA parigrah chhe. jene ichchhA nathI tene parigrah nathI. dharmIne paravastu mArI chhe-em ichchhA ja nathI. paravastumAn mArApaNAnI dharmIne bhAvanA hotI nathI. ahA! dharmaprAptinI bahu AkarI sharat chhe! kemake ichchhA e ja mUrchchhA chhe ne mUrchchhA-mithyAtva e ja parigrah chhe.

have kahe chhe-‘ichchhA to agnAnamay bhAv chhe ane agnAnamay bhAv gnAnIne hoto nathI.’ ‘ichchhA to agnAnamay bhAv chhe.’ ahIn mithyAtva sahitanI ichchhAne ichchhA kahI


PDF/HTML Page 2176 of 4199
single page version

chhe. gnAnIne je asthiratAnI ichchhA thAy chhe tene ahIn gaNI nathI arthAt gauN karI chhe kemake tene to gnAnI paragney tarIke mAtra jANe ja chhe. ahIn kahe chhe-ichchhA eTale mithyAtva sahitano rAg agnAnamay bhAv chhe, ane agnAnamay bhAv arthAt mithyAtva sahitano rAg gnAnIne hoto nathI. ahA! jene andar bhagavAn AtmAnI ekAgratAnI bhAvanA pragaT thaI chhe te gnAnI potAnA shuddha gnAnAnandasvabhAvane chhoDIne paravastu mArI chhe em ichchhA kem kare? na kare. ahA! jene nirAkul Anandano svAd Avyo chhe te nij Anandakand prabhu AtmAne chhoDIne konI ichchhA kare? (koInIy na kare). lyo, AvI vAt! ke gnAnIne agnAnamay bhAv hoto nathI. (arthAt gnAnI paranI vAnchhArahit evo nikAnkSha chhe). have kahe chhe-

‘gnAnIne gnAnamay ja bhAv hoy chhe.’ eTale shun? eTale ke gnAtA-draShTA je potAno svabhAv te svabhAvamay ja pariNAm tene hoy chhe arthAt tene gnAnamay, Anandamay, shAntimay, vItarAgatAmay ja bhAv hoy chhe.

to shun tene rAg hoto ja nathI? nA, tene asthiratAno rAg to hoy chhe paN rAgano rAg tene hoto nathI arthAt rAganun tene svAmitva nathI. je rAg hoy chhe tene te mAtra jANe ja chhe, bas. te potAnA AtmAne jANe chhe ane paryAyamAn je rAg chhe tene paN jANe ja chhe. ‘vyavahAr jANelo prayojanavAn chhe’-em Ave chhe ne bAramI gAthAmAn?-e ja vAt ahIn kahevI chhe. aho! shun adbhut shailI chhe! digambar santonI koI ajab shailI chhe!

have kahe chhe-‘tethI agnAnamay bhAv je ichchhA tenA abhAvane lIdhe gnAnI dharmane ichchhato nathI.’

ahIn ‘dharma’ shabde puNya kahevun chhe. dharma eTale AtmAno dharma-shuddha ratnatrayarUp dharma-e vAt ahIn nathI. ahIn to dharma eTale puNyabhAv, shubhabhAv. ahA! gnAnI dharmane eTale puNyane-vyavahArane ichchhato nathI. shubharAgane-dayA, dAn, vratAdine-gnAnI ichchhato nathI. gajab vAt chhe bhAI! aho! vastunA svarUpanun kathan karanArI digambar santonI vANI gajab chhe!

juo, shubharAganI jene ichchhA chhe te dharmI nathI, agnAnI chhe kemake dharmI puruSho to dharma eTale shubharAgane ichchhato ja nathI. puNyabhAvanI-vyavahAranI gnAnIne bhAvanA hotI nathI, chAh hotI nathI. bahu AkarI vAt bhAI! paN juone! ahIn pahelun ja dharma eTale puNyathI upaDayun chhe. are! paN vyavahAranI ruchivALA vyavahAramAn evA garakAv chhe ke vyavahAr karavA ADe nishchay svarUpanI vAtathI paN bhaDakI uThe chhe. bhabhakI uThe chhe. paN shun thAy? are! paN atyAre to vyavahAranAn paN kayAn ThekANAn chhe?


PDF/HTML Page 2177 of 4199
single page version

kahe chhe-gnAnI dharmane ichchhato nathI. ahAhA...! jene shuddha chidAnandakand prabhu AtmAnun antaramAn bhAn thayun chhe evo dharmI samyagdraShTi jIv puNyane ichchhato nathI. puNya eTale shun? puNya eTale A puNyanun phaL (paisAdi) nahIn, paN puNya eTale shubhabhAv. shubhabhAvathI puNya bandhAy chhe ne enA nimitte A lakShmI Adi maLe chhe; paN enI ahIn vAt nathI. ahIn to shubhabhAvane dharmI ichchhato nathI em vAt chhe, kemake te rAg chhe. ahA! AvI ajab-gajab vAt chhe! agnAnIne bahu AkarI paDe evI chhe; paN chhe ke nahi shAstramAn?

prashna– to gnAtA-draShTA banI raho-em ja Apanun kahevun chhe ne? uttara– hA, em ja vAt chhe bhAI! tAro svabhAv ja evo chhe prabhu! bhAI! gnAtA-draShTA tAro svabhAv chhe ane te svabhAvanun pariNaman thAy te ja dharma chhe. dharma thavAmAn A sharat chhe ke-puNyanI paN ichchhA na karavI. Avo mArag bhAI! vItarAg parameshvare pharamAvyo chhe ane e ja digambar santo-kevaLInA keDAyatIo jagat pAse pokArIne jAher kare chhe. kahe chhe-dharmI jIv puNyane ichchhato nathI. arthAt puNyane paN je ichchhato nathI evo dharmI hoy chhe. ahA! dharmIne dayA, dAn, bhakti, pUjA ityAdino shubhabhAv hoy chhe, andar svarUpamAn pUraN TharI shake nahi tyAn sudhI shubhabhAv Ave chhe paN tene te ichchhato nathI. (Ave chhe ne ichchhato nathI ane ichchhato nathI ne Ave chhe). AvI vAt chhe.

have kahe chhe-‘mATe gnAnIne dharmano parigrah nathI’. gnAnIne dharmano eTale puNyano parigrah nathI arthAt puNyanI pakaD nathI. ene puNyabhAv hoy chhe topaN emAn ekatvabuddhi nathI, Atmabuddhi nathI ane tethI ene puNyano parigrah nathI.

A to Ape Avo artha kADhayo chhe? bhAI! A to munirAj-digambar bhAvalingI sant-Am kahe chhe bApA! Avo ja mArga chhe bhagavAn! ten kadI sAmbhaL‌yo na hoy tethI shun thayun?

vaLI visheSh kahe chhe ke-‘gnAnamay evA ek gnAyakabhAvanA sadbhAvane lIdhe A (gnAnI) dharmano kevaL gnAyak ja chhe.’

juo, puNyabhAv chhe topaN gnAnI teno jANavAvALo ja chhe. gnAnI puNyane kadIy ichchhato nathI. puNyabhAv gnAnIne hoy chhe, munine paN andar AnandasvarUpanA bhAnamAn na rahI shake tyAre panchamahAvratAdinA vikalpa hoy chhe paN tenI ene ichchhA hotI nathI. tenA to e kevaL gnAyak ja chhe, jANavAvALo ja chhe. potAne jem jANe chhe tem puNyano paN gnAnI to jANanAr ja rahe chhe. Anun nAm dharmI ne samyagdraShTi ne muni kahevAmAn Ave chhe.

[pravachan nan. 284 (sheSh)*dinAnk 6-1-77]

PDF/HTML Page 2178 of 4199
single page version

gAthA–211

अपरिग्गहो अणिच्छो भणिदो णाणी य णेच्छदि अधम्मं। अपरिग्गहो अधम्मस्स जाणगो तेण सो होदि।। २११।।

अपरिग्रहोऽनिच्छो भणितो ज्ञानी च नेच्छत्यधर्मम्।
अपरिग्रहोऽधर्मस्य ज्ञायकस्तेन स भवति।।
२११।।

have, gnAnIne adharmano (pApano) parigrah nathI em kahe chhe-

anichchhak kahyo aparigrahI, gnAnI na ichchhe pApane,
tethI na parigrahI pApano te, pApano gnAyak rahe. 211.

gAthArtha– [अनिच्छः] anichchhakane [अपरिग्रहः] aparigrahI [भणितः] kahyo chhe [च] ane [ज्ञानी] gnAnI [अधर्मम्] adharmane (pApane) [न इच्छति] ichchhato nathI, [तेन] tethI [सः] te [अधर्मस्य] adharmano [अपरिग्रहः] parigrahI nathI, [ज्ञायकः] (adharmano) gnAyak ja [भवति] chhe.

TIkA– ichchhA parigrah chhe. tene parigrah nathI-jene ichchhA nathI. ichchhA to agnAnamay bhAv chhe ane agnAnamay bhAv gnAnIne hoto nathI, gnAnIne gnAnamay ja bhAv hoy chhe; tethI agnAnamay bhAv je ichchhA tenA abhAvane lIdhe gnAnI adharmane ichchhato nathI; mATe gnAnIne adharmano parigrah nathI. gnAnamay evA ek gnAyakabhAvanA sadbhAvane lIdhe A (gnAnI) adharmano kevaL gnAyak ja chhe.

e ja pramANe gAthAmAn ‘adharma’ shabda palaTIne tenI jagyAe rAg, dveSh, krodh, mAn, mAyA, lobh, karma, nokarma, man, vachan, kAy, shrotra, chakShu, dhrAN, rasan ane sparshan-e soL shabdo mUkI, soL gAthAsUtro vyAkhyAnarUp karavAn ane A upadeshathI bIjAn paN vichAravAn.

*
samayasAr gAthA 211 mathALun

have, gnAnIne adharmano (pApano) parigrah nathI em kahe chhe-

* gAthA 211 TIkA uparanun pravachan *

‘ichchhA parigrah chhe.’ shun kahyun? ke koI paN padArthanI ichchhA te parigrah chhe.


PDF/HTML Page 2179 of 4199
single page version

ahIn (1) puNyanI (2) pApanI (3) AhAranI ane (4) pANInI-em chAranI vAt leshe; kemake mukhyapaNe muninI vyAkhyA chhe ne? ane munine to A ja (chAr) hoy chhe, bIjun to kAI hotun nathI. gnAnIne puNyanA bhAv Ave chhe paN enI ichchhA nathI, ekatvabuddhi nathI. eno artha e chhe ke je kShaNe dharmanI utpatti chhe te kShaNe puNyanI paN utpatti chhe, kemake teno svakAL chhe ne? chhatAn dharmIne jem dharmanI bhAvanA chhe tem puNya je thAy chhe tenI paN bhAvanA chhe em nathI. puNyabhAvanI bhAvanA ke ichchhA gnAnIne hotI nathI. shubhabhAv Ave chhe kharo, paN te bhalo chhe, ThIk chhe-em temAn ekatvabuddhi gnAnIne hotI nathI.

bhAI! je puNyane raLavA-kamAvAmAn paDayA chhe te badhA sansAranA-dukhanA panthe paDayA chhe; teo chAragatimAn rakhaDashe. tyAre jeNe AtmAnun svasamvedanagnAn pragaT karyun chhe te dharmanA-sukhanA panthe chhe. ahAhA...! jeNe nirmaL svAnubhUtimAn chidAnandaghanasvarUp prabhu AtmAne pakaDayo chhe tene atIndriy Anandano svAd Ave chhe. te AnandanA kALamAn tene shubhabhAv paN hoy chhe, chhatAn te shubhabhAvano te samaye te mAtra gnAtA ja chhe. gajab vAt chhe bhAI! gAthAmAn ‘जाणगो’ em kIdhun chhe ne? eTale kharekhar to te potAno ja gnAyak chhe, arthAt te samaye te svasvabhAvano ja gnAyak chhe; paN gnAnano svaparaprakAshak bhAv chhe tethI te shubhabhAvane paN prakAshe chhe. shun kahyun? je shubhabhAv hoy chhe teno gnAnI mAtra jANanAr ja rahe chhe ane tene jANavAnI paryAy paN potAthI svatantra thaI chhe, shubhabhAv chhe to enun gnAn thayun chhe em nathI. te samaye gnAnanI paryAy evA ja svaparaprakAshakapaNe svayam utpanna thAy chhe. mATe te rAgane gnAnI grahaN karato nathI, paN rAg sambandhI je potAnun gnAn chhe te gnAnane jANe chhe. AvI vAt chhe.

-A puNyanI vAt karI. 210 gAthAnA pAThamAn ekalo ‘dharma’ shabda hato ne! eno artha puNya thAy chhe. juo, bIjA TIkAkAr shrI jayasenAchArya kahe chhe-‘तेन कारणेन स्वसंवेदनज्ञानी शुद्धोपयोगरूप निश्चयधर्मं विहाय शुभोपयोगरूप धर्मं पुण्यं नेच्छति’ matalab ke shubhopayogarUp dharma e puNya chhe ne tenI svasamvedanagnAnI-dharmIne bhAvanA hotI nathI. gnAnIne to AnandasvarUp bhagavAn AtmAnI bhAvanA hoy chhe, shuddhopayogarUp dharmanI bhAvanA hoy chhe.

have A 211 mI gAthA pApanI chhe. ahA! gnAnIne jyAn puNyanI paN bhAvanA nathI to pApanI to kem hoy? gnAnIne pApabhAv Ave chhe kharo, tene pApabhAv - viShayavAsanA sambandhI rAg-Asakti-hoy chhe. paN chhe te par, potAnun svarUp nathI -em gnAnI mAne chhe.

ahIn kahe chhe-‘ichchhA parigrah chhe. tene parigrah nathI-jene ichchhA nathI.’ shun


PDF/HTML Page 2180 of 4199
single page version

kahyun? ke parapadArthanI ichchhA thavI te parigrah chhe. jene paravastu mArI chhe em ichchhA nathI te aparigrahI chhe. dharmIne paravastu mArI chhe-em ichchhA ja nathI. jem tene shubhabhAvanI ichchhA nathI tem tene ashubhabhAvanI-pApanI paN ichchhA nathI. pApabhAv hoy chhe kharo, paN pApabhAvanI ichchhA hotI nathI; ane tethI tene nirjarA thAy chhe. tene je ashubhabhAv Ave chhe tenun potAnA gnAnanA vedanamAn gnAn thAy chhe ane te gnAn potAnun chhe paN ashubhabhAv potAno nathI evI draShTi ane gnAn pragaT thayelAn hovAthI dharmIne karmanI nirjarA ne ashuddhatAno nAsh thAy chhe.

have kahe chhe-‘ichchhA to agnAnamay bhAv chhe ane agnAnamay bhAv gnAnIne hoto nathI.’

juo, rAg chhe te agnAnamay bhAv chhe kemake temAn gnAnano ansh nathI, bhagavAn AtmAnA chaitanyanun kiraN nathI. ahAhA...! hun sadAy gnAnAnandasvarUp chhun-em potAnA trikALI svabhAvanun jene bhAn thayun chhe evA samyagdraShTi dharmIne jem puNyabhAv thAy chhe tem pApanA pariNAm paN thAy chhe, paN tene te puNya-pApanA pariNAmamAn ekatvabuddhi nathI. tene jem puNyanI ichchhA nathI tem pApanI paN ichchhA nathI. chhatAn tene je puNya- pApanA bhAv thAy chhe te agnAnamay chhe.

to shun gnAnIne agnAnamay bhAv hoy chhe? samAdhAna– gnAnIne mithyAtvasahit agnAnamay bhAv hoto nathI. parantu ‘agnAnamay’no artha mithyAtvamay ja-em thato nathI. gnAnIne je puNya-pApanA pariNAm thAy chhe (te kare chhe vA ichchhe chhe em nahi) temAn bhagavAn AtmAnA chaitanyanun kiraN nathI te apekShAe tene agnAnamay kahyA chhe. gnAnIne puNya-pApanA pariNAm chhe, tene te jANe paN chhe, paN te puNya-pApanA pariNAmamAn gnAnasvabhAvano ansh nathI te apekShAe tene agnAnamay kahyA chhe.

prashna– to ‘agnAnamay bhAv gnAnIne hoto nathI’-ahIn to em kahyun chhe? samAdhAna– bhAI! agnAnamay bhAvano ahIn artha thAy chhe mithyAtvamay bhAv; ane te to gnAnIne hoto ja nathI. tethI kahyun ke-gnAnIne agnAnamay bhAv hoto nathI. (vaLI gnAnIne je puNya-pAp thAy chhe te draShTimAn gauN chhe te apekShAe paN gnAnIne agnAnamay bhAv nathI).

bhAI! tane A kadI sAmbhaLavA maL‌yun nathI eTale kaThaN paDe chhe. paN jo to kharo! ahIn bhAre vichitra vAt karI chhe ke-gnAnIne rAg Ave chhe paN tenI ene ichchhA nathI. gnAnIne rAganI ichchhA nathI. ahIn to munipaNAnI mukhyatAthI vAt karI