Pravachan Ratnakar-Gujarati (English transliteration). Gatha: 98-101.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 59 of 210

 

PDF/HTML Page 1161 of 4199
single page version

puNya-pApanA bhAv je agnAn chhe, dukhamay chhe te karavA yogya nathI. AchArya kahe chhe te ja kevaL shIkhavA yogya chhe ke je jarAmaraNano kShay kare.

ahAhA...! traNalokano nAth chaitanyaghan prabhu antaramAn birAjamAn chhe. tenun shraddhAn- gnAn-chAritra pragaT karavun e mokShano eTale janma-maraNanA kShayano upAy chhe. tethI kahe chhe vyavahAr ane par nimittanI vAt chhoD ek bAju; ane A manuShyabhavamAn dhruvadhAm bhagavAn AtmAne dhyey banAvI tenun dhyAn karIne dhanya thaI jA. shrutano to pAr nathI. are! bhagavAnanI kahelI vAt bAr angamAn paN purI AvatI nathI evo shrut to agAdh samudra chhe; ane ApaNe mandabuddhi chhIe. mATe je vaDe janma-maraNano kShay thAy e ja (bhedagnAn kaLA) shIkhavA yogya chhe. e sivAy bIjI koI vAt shIkhavA yogya nathI.

agnAnI puNya-pApanA bhAv kare chhe, paN paranun te kAI karI shakato nathI. paranun kare to paramAn tanmay thaI jAy. potAnI sattA chhoDIne paramAn tanmay thAy to potAno nAsh thaI jAy. paN em banatun nathI. mATe AtmA parano kartA nathI. A raLavun-kamAvun, vepAr-dhandhA ane udyog karavA e AtmAnAn kArya nathI, ane AtmAnAn mAne e mUDhatA chhe.

amRutachandrAchAryadev em kahe chhe ke bahAranA kShayopashamathI bas thAo! tyAn vikalpa uThe enAthI to kShobh thAy chhe. amAre to janma-maraNano kShay thaI jAy bas e ja kAm chhe. mATe he bhAI! gnAnasvarUp bhagavAn AtmA andar birAjamAn chhe te ekanI upar tArI draShTi lagAvI de. te ek ja kartavya chhe, te ek ja shIkhavA yogya chhe. kahyun chhe ne ke-‘gnAn sivAy bIjun shun kare?’ A moTI vakIlAtanA dhandhA, dAktaranA dhandhA, vepAr ane udyoganA dhandhA-e badhA par mIDAn vALavA jevun chhe. e badhun hun karun chhun e mAnyatA to anant sansAramAn rakhaDAvanArI mUDhatA chhe. 62 shlok puro thayo.

[pravachan nan. 163 sheSh, thI 171 chAlu * dinAnka 22-8-76 thI 31-8-76]


PDF/HTML Page 1162 of 4199
single page version

तथापि–

ववहारेण दु आदा करेदि घडपडरधाणि दव्वाणि।
करणाणि य कम्माणि य णोकम्माणीह विविहाणि।। ९८ ।।
व्यवहारेण त्वात्मा करोति घटपटरथान् द्रव्याणि।
करणानि च कर्माणि च नोकर्माणीह विविधानि।। ९८ ।।

have kahe chhe ke vyavahArI jIvo Am kahe chhe-

ghaT–paT–rathAdik vastuo, karaNo ane karmo vaLI,
nokarma vidhavidh jagatamAn AtmA kare vyavahArathI. 98.

gAthArtha– [व्यवहारेण तु] vyavahArathI arthAt vyavahArI loko mAne chhe ke [इह] jagatamAn [आत्मा] AtmA [घटपटरथान् द्रव्याणि] ghaDo, kapaDun, rath ityAdi vastuone, [च] vaLI [करणानि] indriyone, [विविधानि] anek prakAranAn [कर्माणि] krodhAdi dravyakarmone [च नोकर्माणि] ane sharIrAdi nokarmone [करोति] kare chhe.

TIkA– jethI potAnA (ichchhArUp) vikalpa ane (hastAdinI kriyArUp) vyApAr vaDe A AtmA ghaT Adi paradravyasvarUp bAhyakarmane karato (vyavahArIone) pratibhAse chhe tethI tevI rIte (AtmA) krodhAdi paradravyasvarUp samasta antarang karmane paN-banne karmo paradravyasvarUp hoIne temanAmAn taphAvat nahi hovAthI-kare chhe, evo vyavahArI jIvono vyAmoh (bhrAnti, agnAn) chhe.

bhAvArtha– ghaT-paT, karma-nokarma ityAdi paradravyone AtmA kare chhe em mAnavun te vyavahArI lokono vyavahAr chhe, agnAn chhe.

* * *
samayasAr gAthA 98 mathALun

have kahe chhe ke vyavahArI jIvo Am kahe chhe-

* gAthA 98 TIkA uparanun pravachan *

‘jethI potAnA (ichchhArUp) vikalpa ane (hastAdinI kriyArUp) vyApAr vaDe A AtmA ghaT Adi paradravyasvarUp bAhya karmane karato (vyavahArIone) pratibhAse chhe


PDF/HTML Page 1163 of 4199
single page version

tethI tevI rIte (AtmA) krodhAdi paradravyasvarUp samasta antarang karmane paN-banne karmo paradravyasvarUp hoIne temanAmAn taphAvat nahi hovAthI-kare chhe, evo vyavahArI jIvono vyAmoh (bhrAnti, agnAn) chhe.’

ahIn AtmA hastAdinI kriyA karI shake chhe em vAt nathI. A to agnAnI shun mAne chhe e vAt samajAve chhe. potAnA vikalpa ane hastAdinI kriyArUp vyApAr vaDe ghaT Adi paradravyasvarUp karmane pote kare chhe evun agnAnI mAne chhe. te mUDh jIv chhe. vastra banAvI shakun chhun, ghaDo banAvI shakun chhun evun vyavahArI jIvo bhrAntithI mAne chhe. AtmA paradravyasvarUp bAhya karmane kare chhe evun agnAnIone-vyavahArIone pratibhAse chhe.

prashna– vyavahArI jIv vyavahArathI to paranun karI shake chhe ne?

uttara– nA; em nathI. jIv vyavahArathI paN paranun karI shakto nathI. vyavahArI- agnAnI jIvo, paranun karI shakun chhun em mAne chhe te emanun agnAn chhe. A bAIo rasoI kare, roTalI banAve, pakavAn banAve, motI parove-ityAdi paradravyanAn karmane kare chhe evI agnAnIonI bhrAnti chhe. vAstavamAn em chhe nahi.

AtmA gnAnasvarUp chhe. te gnAnamAn jANavAnun kArya kare ke paradravyanun kArya kare? AtmA paranun kArya karI shake chhe evI mAnyatA vyavahArI jIvonI mUDhatA chhe. Avun satya prasiddha chhe topaN sharIranAn, kuTumbanAn, samAjanAn ane deshanAn badhAn paradravyanAn kArya ame karIe chhIe e agnAnIono bhram chhe. bhagavAne kahyun chhe ke pratyek dravyamAn ane pratyek paramANumAn tenI ekek samayanI paryAy potAnA ShaTkArakathI thAy chhe. te paryAy pote kartA, te paryAy pote karma, paryAy karaN, paryAy sampradAn, paryAy apAdAn ane te paryAy pote adhikaraN chhe. agnAnI jIv vikArI pariNamananA ShaTkArakane kare, parantu sAthe te em mAne ke ghaT-paT Adi paradravyane paN hun karun chhun te eno mithyA bhram chhe, mithyA ahankAr chhe.

dIkarA dIkarI, strI parivAr, mA bAp, ghar-bAr ityAdinun kArya thAy teno hun kartA chhun em mAnanArA jIvo mUDh, agnAnI chhe. tevI rIte krodhAdi svarUp antarang karmane paN hun karun chhun evun mAne te mithyAdraShTi chhe. jaD karmanun bandhan hun karun chhun, chAritramoh Adi pudgalakarmane hun bAndhu chhun em mAne te mUDh chhe. sharIr, man, vANI, ghaT, paT, rath Adi bAhya paradravyasvarUp karma chhe ane gnAnAvaraNIy Adi jaDakarma antarang paradravyasvarUp karma chhe. te banne paradravyasvarUp hovAthI temanAmAn taphAvat nathI.

A chhokarAnne men bhaNAvyAn, pALI poShIne moTAn karyAn, dIkarA-dIkarIone ThekANe pADayAn, ityAdi agnAnI mAne chhe paN bhAI! e badhI kriyA AtmAthI thatI nathI. tevI rIte jaD karma je antarang paradravyasvarUp karma chhe tene paN AtmA karato nathI. Am


PDF/HTML Page 1164 of 4199
single page version

chhe chhatAn agnAnI mAne chhe ke hun te paradravyasvarUp karmano kartA chhun te eno vyAmoh chhe, bhrAnti chhe, agnAn chhe.

bhAvArtha– ‘ghaT-paT, karma-nokarma ityAdi paradravyone AtmA kare chhe em mAnavun te vyavahArI lokono vyavahAr chhe, agnAn chhe.’

paradravyonAn kArya hun karI shakun chhun em mAnavun te agnAn chhe. paranAn kAm AtmA traN kALamAn karato nathI. vastusthiti ja AvI chhe. lyo, 98 pUrI thaI.

[pravachan nan. 168 * dinAnk 27-8-76]

PDF/HTML Page 1165 of 4199
single page version

जदि सो परदव्वाणि य करेज्ज णियमेण तम्मओ होज्ज। जम्हा ण तम्मओ तेण सो ण तेसिं हवदि कत्ता।। ९९ ।।

यदि स परद्रव्याणि च कुर्यान्नियमेन तन्मयो भवेत्।
यस्मान्न तन्मयस्तेन स न तेषां भवति कर्ता।। ९९ ।।

vyavahArI lokonI e mAnyatA satyArtha nathI em have kahe chhe-

paradravyane jIv jo kare to jarUr tanmay te bane,
paN te nathI tanmay are! tethI nahi kartA Thare. 99.

gAthArtha– [यदि च] jo [सः] AtmA [परद्रव्याणि] paradravyone [कुर्यात्] kare to te [नियमेन] niyamathI [तन्मयः] tanmay arthAt paradravyamay [भवेत्] thaI jAy; [यस्मात् न तन्मयः] parantu tanmay nathI [तेन] tethI [सः] te [तेषां] temano [कर्ता] rktA [न भवति] nathI.

TIkA– jo nishchayathI A AtmA paradravyasvarUp karmane kare to, pariNAm-pariNAmIpaNun bIjI koI rIte banI shakatun nahi hovAthI, te (AtmA) niyamathI tanmay (paradravyamay) thaI jAy; parantu te tanmay to nathI, kAraN ke koI dravya anyadravyamay thaI jAy to te dravyanA nAshanI Apatti (doSh) Ave. mATe AtmA vyApya- vyApakabhAvathI paradravyasvarUp karmano kartA nathI.

bhAvArtha– ek dravyano kartA anya dravya thAy to banne dravyo ek thaI jAy, kAraN ke kartAkarmapaNun athavA pariNAm-pariNAmIpaNun ek dravyamAn ja hoI shake. A rIte jo ek dravya bIjA dravyarUp thaI jAy, to te dravyano ja nAsh thAy e moTo doSh Ave. mATe ek dravyane anya dravyano kartA kahevo uchit nathI.

* * *
samayasAr gAthA 99 mathALun

vyavahArI lokonI e mAnyatA satyArtha nathI em have kahe chhe-

* gAthA 99 TIkA uparanun pravachan *

‘jo nishchayathI A AtmA paradravyasvarUp karmane kare to, pariNAm-pariNAmIpaNun bIjI koI rIte banI shaktun nahi hovAthI, te (AtmA) niyamathI tanmay (paradravyamay)


PDF/HTML Page 1166 of 4199
single page version

thaI jAy; parantu te tanmay to nathI, kAraN ke koI dravya anyadravyamay thaI jAy to te dravyanA nAshanI Apatti (doSh) Ave. mATe AtmA vyApyavyApakabhAvathI paradravyasvarUp karmano kartA nathI.’

jo AtmA paradravyasvarUp karmane kare to AtmA niyamathI tanmay thaI jAy, kAraN ke pariNAm-pariNAmIpaNun bIjI koI rIte banI shaktun nathI. paranAn kArya AtmA kare to eno artha e thayo ke pariNAm paramAn thayA ane pariNAmI AtmA thayo. to be dravya ek thaI gayA, kemake je avasthA thAy te pariNAm ane avasthA karanAro pariNAmI be abhinna hoy chhe. to be dravyo vachche vyApyavyApakabhAv thaI gayo. paranA pariNAm vyApya ane AtmA pote vyApak em thaI gayun ane e pramANe thatAn potAnI sattAno nAsh thaI gayo.

AtmA kharekhar jo sharIranI kriyA kare, khAn-pAnanun kArya kare, ghaT-paT Adi kArya kare ane jaDakarmanA bandhananI kriyA kare to, pariNAm-pariNAmIpaNun bIjI koI rIte banI shaktun nahi hovAthI jarUr te te paradravyamAn tanmay thaI jAy arthAt paradravya sAthe ekamek thaI jAy. AtmA jaDasvarUp thaI jAy ane em banatAn potAnI (AtmAnI) sattAno nAsh thaI jAy. parantu AtmA paradravyamAn tanmay to thato nathI, pararUp thato nathI. (sarva dravyo potapotAmAn ja sthit rahe evo ja temano svabhAv chhe).

ahAhA...! roTalI hun banAvun chhun em koI bAI mAne to te bAIno jIv roTalImAn tanmay thaI jAy, tenI potAnI sattAno nAsh thaIne te paranI sattAmAn chAlyo jAy, pararUp thaI jAy. ahAhA...! gajab vAt chhe! lojIkathI-nyAyathI vAt chhe ne! prabhu! paradravyanI kriyA tArAthI thAy to bannemAn vyApyavyApakapaNun sthApit thatAn banne ek thaI jAy. par vyApya ane tun vyApak-em banne abhinna ekamek thaI jAy. AtmA ek pAmpaNane paN jo halAvI shake to pAmpaN ane AtmA be ek thaI jAy AtmA pAmpaNarUp-jaDarUp thaI jAy. paranI dayA hun pALI shakun chhun em mAnanAr paranun dravya ane potAnun Atmadravya ekamek kare chhe. pariNAm-kArya paramAn thAy ane pariNAmI-kartA pote-em mAnatAn banne dravyonun ekatva thaI jAy chhe. parantu em to kadI banatun nathI. be dravyo jo ek thaI jAy to potAnA dravyanA nAshanI Apatti Ave. AtmA vyApak thaIne paradravyasvarUp vyApyane kare to potAno nAsh thaI jAy, parano paN nAsh thaI jAy ane sarvanAsh thaI jAy. mATe AtmA vyApyavyApakabhAvathI paradravyasvarUp karmano rktA nathI e yathArtha chhe. AtmA parathI atyant nirALo chhe.

* gAthA 99 bhAvArtha uparanun pravachan *

‘ek dravyano kartA anyadravya thAy to banne dravya ek thaI jAy, kAraN ke kartA-


PDF/HTML Page 1167 of 4199
single page version

karmapaNun athavA pariNAm-pariNAmIpaNun ek dravyamAn ja hoI shake. A rIte jo ek dravya bIjA dravyarUp thaI jAy, to te dravyano ja nAsh thAy e moTo doSh Ave. mATe ek dravyane anya dravyano kartA kahevo uchit nathI.’

ek dravyano kartA anyadravya thAy to banne dravya ek thaI jAy. AtmA A AngaLIne halAvI shake to AtmA AgaLImAn ekamek thaI jAy. jaDanA pariNAmamAn AtmA pravesh kare to potAnI sattAno nAsh thaI jAy. vaLI paranI paryAy tun kare to te anya dravyanI potAnI paryAyano nAsh thaI gayo ane paryAyano nAsh thatAn te dravyano paN nAsh thaI gayo.

kartAkarmabhAv athavA pariNAm-pariNAmIbhAv ek dravyamAn ja hoy chhe. agnAnI rAgano kartA ane gnAnI gnAnano kartA ho, parantu jIv parano kartA traNakALamAn nathI. ek dravyano kartA anyadravya thAy to te dravyano ja nAsh thAy e moTo doSh Ave. parane hun jIvADun, sukhI-dukhI karun, tenun bharaN-poShaN karun Avun mAne te mithyAdraShTi chhe.

koI moTun kArakhAnun chalAvato hoy ane temAn hajAro mANas kAm karatA hoy to tyAn agnAnI em mAne chhe ke hun kArakhAnun chalAvun chhun ane te badhAnne nibhAvun chhun. bhAI! vastusvarUp em nathI. sau dravyo potapotAnun kArya svatantrapaNe kare chhe e vastusvarUp chhe. koI DokaTar em kahe ke hun davAkhAnun chalAvun chhun ane anek lokonA rog maTADun chhun to e enI bhrAnti chhe, agnAn chhe. ek dravyane bIjA dravyano kartA kahevo uchit nathI, kemake em chhe ja nahi.

[pravachan nan. 168 * dinAnk 27-8-76]

PDF/HTML Page 1168 of 4199
single page version

निमित्तनैमित्तिकभावेनापि न कर्तास्ति–

जीवो ण करेदि घडं णेव पडं णेव सेसगे दव्वे।
जोगुवओगा उप्पादगा य तेसिं हवदि कत्ता।। १०० ।।
जीवो न करोति घटं नैव पटं नैव शेषकानि द्रव्याणि।
योगोपयोगावुत्पादकौ च तयोर्भवति कर्ता।। १०० ।।

AtmA (vyApyavyApakabhAvathI to kartA nathI parantu) nimittanaimittikabhAvathI paN kartA nathI em have kahe chhe-

jIv nav kare ghaT, paT nahIn, jIv sheSh dravyo nav kare;
utpAdako upayogayogo, temano kartA bane. 100.

gAthArtha– [जीवः] jIv [घटं] ghaTane [न करोति] karato nathI, [पटं न एव] paTane karato nathI, [शेषकानि] bAkInAn koI [द्रव्याणि] dravyone (vastuone) [न एव] karato nathI; [च] parantu [योगोपयोगौ] jIvanA yog ane upayog [उत्पादकौ] ghaTAdine utpanna karanArAn nimitta chhe [तयोः] temano [कर्ता] rktA [भवति] jIv thAy chhe.

TIkA– kharekhar je ghaTAdik tathA krodhAdik paradravyasvarUp karma chhe tene A AtmA vyApyavyApakabhAve to karato nathI kAraN ke jo em kare to tanmayapaNAno prasang Ave; vaLI nimittanaimittikabhAve paN tene karato nathI kAraN ke jo em kare to nitya- kartRutvano (arthAt sarva avasthAomAn kartApaNun rahevAno) prasang Ave. anitya (arthAt je sarva avasthAomAn vyApatA nathI evA) yog ane upayog ja nimittapaNe tenA (-paradravyasvarUp karmanA) kartA chhe. (rAgAdivikAravALA chaitanyapariNAmarUp) potAnA vikalpane ane (AtmAnA pradeshonA chalanarUp) potAnA vyApArane kadAchit agnAnathI AtmA karato hovAthI yog ane upayogano to AtmA paN kartA (kadAchit) bhale ho tathApi paradravyasvarUp karmano kartA to (nimittapaNe paN kadI) nathI.

bhAvArtha– yog eTale (man-vachan-kAyanA nimittavALun) Atmapradeshonun chalan ane upayog eTale gnAnanun kaShAyo sAthe upayukta thavun-joDAvun. A yog ane upayog ghaTAdik tathA krodhAdikane nimitta chhe tethI temane to ghaTAdik tathA krodhAdikanA nimittakartA


PDF/HTML Page 1169 of 4199
single page version

kahevAy parantu AtmAne temano kartA na kahevAy. AtmAne sansAr-avasthAmAn agnAnathI mAtra yog-upayogano kartA kahI shakAy.

ahIn tAtparya A pramANe jANavun-dravyadraShTithI to koI dravya anya koI dravyanun kartA nathI; parantu paryAyadraShTithI koI dravyano paryAy koI vakhate koI anya dravyanA paryAyane nimitta thAy chhe tethI A apekShAe ek dravyanA pariNAm anya dravyanA pariNAmanA nimittakartA kahevAy chhe. paramArthe dravya potAnA ja pariNAmanun kartA chhe, anyanA pariNAmanun anyadravya kartA nathI.

* * *
samayasAr gAthA 100 mathALun
AtmA (vyApyavyApakabhAvathI to kartA nathI parantu) nimittanaimittikabhAvathI paN kartA

nathI em have kahe chhe-

* gAthA 100 TIkA uparanun pravachan *

‘kharekhar je ghaTAdik tathA krodhAdik paradravyasvarUp karma chhe tene A AtmA vyApyavyApakabhAve to karato nathI kAraN ke jo em kare to tanmayapaNAno prasang Ave.’

A ghaT-paT Adi ane jaDakarma krodhAdi te banne paradravyasvarUp karma chhe. teno vyApyavyApakabhAvathI AtmA kartA nathI. te paradravyasvarUp karma AtmAnun vyApya ane AtmA teno vyApak kartA em nathI. par sAthe AtmAne vyApyavyApakabhAv nathI. par sAthe jo vyApyavyApakapaNun hoy to tanmayapaNAno prasang Ave. A vAt gAthA 99mAn AvI gaI chhe. paradravyanI paryAyane jo AtmA kare to paradravyanI paryAyamAn tanmay eTale ekamek thaI jAy. potAnI hayAtI paradravyamAn bhaLI jAy arthAt potAnI bhinna sattA rahe nahi.

A dayAnA je bhAv thAy te rAg chhe. te rAgano agnAnI kartA chhe, kemake potAnA pariNAm sAthe vyApyavyApakabhAv hoy chhe. paN tyAre karmabandhananI je avasthA thAy teno kartA AtmA nathI.

panchAstikAy gAthA 132mAn puNya-pApanA svarUpanun kathan karatAn kahyun chhe ke-‘‘jIvarUp kartAnA nishchayakarmabhUt shubhapariNAm dravyapuNyane nimittamAtrapaNe kAraNabhUt chhe tethI ‘dravyapuNyAsrav’nA prasangane anusarIne (-anulakShIne) te shubh pariNAm ‘bhAvapuNya-chhe. (shAtA vedanIyAdi dravyapuNyAsravano je prasang bane chhe temAn jIvanA shubhapariNAm nimittakAraN chhe mATe ‘dravyapuNyAsrav’ prasanganI pAchhaL pAchhaL tenA nimittabhUt shubh-pariNAmane paN ‘bhAvapuNya’ evun nAm chhe).

evI rIte jIvarUp kartAnA nishchayakarmabhUt ashubhapariNAm dravyapApane nimittamAtrapaNe kAraNabhUt chhe tethI ‘dravyapApAsrav’nA prasangane anusarIne te ashubhapariNAm ‘bhAvapAp’ chhe.


PDF/HTML Page 1170 of 4199
single page version

shubhabhAv thAy te kharekhar puNya nathI, pAp chhe kemake shubhabhAv rAg chhe. have tene puNya kem kahyun? ke shAtAvedanIy bandhAy temAn shubhabhAv nimitta chhe; shAtAvedanIyane puNya kahyun chhe tethI tenA kAraNarUp nimittane paN puNya kahevAmAn Avyun chhe.

ahIn kahe chhe ke jIve shubhAshubh pariNAm karyA mATe tyAn karmabandhan thayun em chhe nahi. ashubhabhAv karyA mATe tyAn ashAtA vedanIy karma bandhAyun em nathI. jo em hoy to tanmayapaNAno prasang Ave; be dravyo ek thaI jAy ane ekabIjAnI sattAno nAsh thaI jAy.

A gAthA sUkShma chhe. emAn mudanI rakamanI vAt chhe ne! kahe chhe ke ghaT, paT, makAn, vAsaN-kusaN ityAdi badhAn paradravyasvarUp karma chhe. tathA navAn gnAnAvaraNIy Adi jaD karma bandhAy te paN paradravyasvarUp karma chhe. AtmA tene vyApyavyApakabhAve karato nathI. A kArakhAnAomAn kApaDanA tAkA bane, rangIn lAdI taiyAr thAy, peTrol, tel, kerosIn vagere sAph karavAnI-rIphAIn karavAnI kriyA thAy e badhAn paradravyanAn kArya chhe; kArakhAnAnA kArIgaro (AtmA) ane kArakhAnAnA sheThIAo e kAryanA kartA nathI. e paradravyasvarUp jaDanA pariNAm te vyApya ane AtmA pariNAmI te vyApya em nathI. paradravyanI paryAy AtmAnun vyApya thaI shake nahi. paradravyasvarUp karma jo AtmAnun vyApya hoy ane AtmA teno vyApak kartA hoy to AtmA paradravyanI kriyAmAn tanmay thaI jAy. paradravyanA kAryane jo AtmA kare to temAn te tanmay thaI jAy, bhaLI jAy. parantu AtmA tanmay thato nathI. mATe paranAn kAryono AtmA vyApyavyApakabhAvathI kartA nathI.

sarvagna vItarAg paramAtmAe A jagatamAn anant padArtha dekhyA chhe. teo kahe chhe ke ek dravya, bIjA dravyanun kArya kare to te bIjA dravyamAn tanmay thaI jAy, bhaLI jAy; dravya bhinna rahI shake nahi. mATe AtmA paradravyasvarUp karmano vyApyavyApakabhAvathI kartA nathI.

A to bhed karavAno mahA alaukik siddhAnt chhe. A 100mI gAthAmAn chaitanya-svarUp jIv shun karI shake te mudanI vAt samajAvI chhe. A bhAShAnI paryAy thAy te paramANunI paryAy chhe. te paryAy jo AtmAnun kArya hoy to AtmA bhAShAnA paramANu sAthe tanmay eTale ekAkAr thaI jAy. TImarunun moTun pAndaDun hoy temAnthI bIDI bane te paradravyanI paramANunI kriyA chhe, AtmA tene karato nathI. te kriyAne jo AtmA kare to AtmA bIDImAn tanmay thaI jAy. gajab vAt chhe! potAnA AtmA sivAy jeTalAn anant paradravya chhe te pratyekamAn pratisamay je je paryAy thAy te paryAyane karma eTale kArya kahevAmAn Ave chhe. te kAryane jo AtmA kare to temAn tanmay thavAno prasang Ave. paN em to banatun nathI. mATe e siddha thayun ke vyApyavyApakabhAvathI AtmA paradravyanA kAryono kartA nathI. AtmAne paradravya sAthe kartAkarmabhAv nathI.


PDF/HTML Page 1171 of 4199
single page version

ahAhA...! tattvanA astitvanI siddhinI shun alaukik yukti chhe! kahe chhe-parapadArthamAn je vartamAn pariNati thAy chhe te pariNati kArya chhe ane te padArtha teno kartA chhe. paN e pariNatino jo AtmA kartA hoy to parapadArthanA pariNAm ane pariNAmI AtmA abhed thaI jAy. paN em chhe ja nahi.

are bApu! tArun svarUp shun chhe tenI tane khabar nathI. A sansthAonA vahivaT chAle emAn ame Am vyavasthA karI ane tem vyavasthA karI em tun mAne chhe paN e tArun agnAn chhe. paramAn thatI vyavasthA e paradravyanun vyApya karma chhe. ene jo tun kare to paranA pariNAmamAn tun tanmay thaI jAy, bhaLI jAy. paN em chhe nahi. aho! vastusthitinI santo pratIti karAve chhe. A ek vAt thaI. have kahe chhe-

‘vaLI nimittanaimittikabhAve paN tene karato nathI kAraN ke jo em kare to nitya- kartRutvano prasang Ave.’ (arthAt sarva avasthAomAn kartApaNun rahevAno prasang Ave).

paradravyamAn kArya thayun te naimittik ane AtmA temAn nimitta-Avun paN nathI em kahe chhe. paranun kArya to tenA kALe upAdAnathI thayun, paN AtmA dravya je chhe te paranA kAryanun nimitta- kartA paN nathI. are bhAI! AtmAne paranA kAryono kartA mAnavo e to mithyAdarshan chhe, mUDhatA chhe. parano kartA to AtmA nathI; paN te te dravyanA te te kALe kramabaddha je je pariNAm temAn thAy chhe teno nimittakartA paN AtmA nathI, kAraN ke em jo hoy to nitya kartRutvano tene prasang Ave. jo paradravyanA kAryono nimittakartA AtmA hoy to jyAn jyAn paradravyanAn kArya thAy tyAn tyAn AtmAne upasthit rahevAno prasang Ave.

ahA! prabhu! tun koN chho? to kahe ke AtmA. ThIk; to AtmA paradravyanun je kArya thAy tene shun karI shake? nA; na karI shake. to have bIjo prashna chhe ke-paradravyanA kAryakALe AtmA temAn nimitta to chhe ke nahi? to kahe chhe-nA, nimitta paN nathI. paradravyanA kAryamAn AtmAne jo nimitta mAno to nitya kartRutvano prasang AvI jashe, arthAt sarva avasthAomAn kartApaNun rahevAno prasang AvI jashe. nitya kartRutvano prasang AvatAn paradravyanI kriyAnA kALamAn nitya upasthiti rahetAn rAgathI bhinna paDIne bhedagnAn pragaT karavAno avasar raheshe nahi.

A 100mI gAthAmAn paripUrNa svatantratA batAvI chhe. ahA! digambar santoe gajab kAm karyAn chhe! teo kahe chhe ke A shAstranA akShar lakhAyAnI je paryAy thaI tenA ame kartA nathI; vaLI te paryAyanA kALe amArun dravya prabhu AtmA tenun nimitta paN nathI. dravya jo nimitta hoy to nitya kartRutvano prasang Ave ane paranA kAryamAn nitya nimittapaNe hAjar rahevun paDe. nyAy samajAy chhe? dhIme dhIme samajavun bhAI!


PDF/HTML Page 1172 of 4199
single page version

A to sarvagna prabhu kevaLInA mAragaDA chhe! nyAyathI vichAre to besI jAy evun chhe. kahe chhe- bhagavAn! tArun je Atmadravya chhe te jagatanA kAryakALe jo nimitta hoy to nitya kartRutvano prasang AvI jashe; rAgathI bhinna paDavAno kadI avasar prApta thashe ja nahi. to kaI rIte chhe? koN nimitta chhe? te have kahe chhe-

‘anitya (arthAt sarva avasthAomAn vyApatA nathI evA) yog ane upayog ja nimittapaNe tenA (paradravyasvarUp karmanA) kartA chhe.’

yog eTale pradeshonun kampan ane upayogano artha ahIn rAg karavo. yog ane upayog anitya chhe, te sarva avasthAomAn vyApatA nathI. te yog ane upayog paradravyasvarUp karmanA nimittapaNe kartA chhe em ahIn kahe chhe. 1. ghaDo mATIthI tenA kAryakALe bane chhe, kumbhArathI ghaDo banato nathI. 2. ghaDAnA kAryakALe kumbhAranA AtmAne nimitta kaho to nitya kartRutvano prasang AvI paDe.

em paN nathI.

to kaI rIte chhe? te kahe chhe-

3. anitya eTale sarva avasthAomAn je vyApatA nathI evA kampan ane rAgAdi pariNAmano

je kartA thAy chhe evo agnAnI te paradravyanA kAryakALe nimittakartA kahevAmAn Ave chhe.

4. tyAn mATImAn je ghaDArUp kArya thayun te to mATIthI ja thayun chhe, nimittathI nahi.

tevI rIte roTalI, vastra, makAn, vAsaN, bhAShA, akShar ityAdi je kAryo thAy chhe te pudgal paramANunAn kArya chhe. te kAryamAn Atmadravya jo nimitta hoy to nityakartRutvano prasang AvI jAy. jyAn jyAn paranAn kArya thAy tyAn tyAn nimittapaNe kartAnI hAjarI anivArya thaI jAy. nyAyathI vAt chhe ne? to kevI rIte chhe? to kahe chhe ke jIvanA yoganun kampan ane rAg eTale ichchhArUp bhAv te paranA kAryakALe tenA nimittakartA kahevAmAn Ave chhe. kArya to dravyamAn potAthI ja thayun chhe; yog ane rAg emAn nimitta chhe bas.

agnAnI yog ane rAganI kriyAno kartA chhe. te kAraNathI tenA yog ane rAgane parapadArthanA kAryakALe nimittakartA kahevAmAn Ave chhe. juo, 1. roTalI bane chhe te roTalInA paramANunun kArya chhe, te jIvanun kArya nathI. 2. e to ThIk; paN roTalI banavA kALe emAn jIvadravya nimitta chhe em paN nathI; jo

jIvadravya nimitta hoy to nitya kartRutvano prasang AvI jAy. nitya kartRutvano

PDF/HTML Page 1173 of 4199
single page version

prasang banatAn jagatanAn jeTalAn kAryo thAy tyAn tene hAjar rahevun paDe evo doSh Ave. to
chhe shun? nimitta koN?

3. jIvanA anitya evA yog ane upayog eTale ke rAg te paradravyanA kAryakALe emAn

nimitta kahevAmAn Ave chhe.

have kahe chhe-‘(rAgAdi vikAravALA chaitanyapariNAmarUp) potAnA vikalpane ane (AtmAnA pradeshonA chalanarUp) potAnA vyApArane kadAchit agnAnathI AtmA karato hovAthI yog ane upayogano to AtmA paN kartA (kadAchit) bhale ho tathApi paradravya-svarUp karmano kartA to (nimittapaNe paN kadI) nathI.’

nimitta chhe to kArya thayun e vAt to uDADI dIdhI, paN paranAn kAryomAn AtmA nimitta thAy e vAt paN ahIn uDADI dIdhI chhe. rAg ane jogano bhAv te kAryamAn te kALe nimittakartA kahevAmAn Ave chhe. paN konA? ke je rAg ane jogano kartA chhe evA agnAnInA.

A gAthA bahu UnchI chhe. bhagavAnathI siddha thayelI, traNalokanA nAth kevaLI bhagavAne divyadhvanimAn kahelI A vAt chhe. ek dravya bIjA dravyanun kArya kare e vAt traNakALamAn nathI. vaLI Atmadravya paranA kAryamAn nimittakartA paN nathI. e vAt ahIn siddha karI chhe. vishvamAn anant dravyo chhe. te pratyek dravyanI pratisamay thatI pariNati potAthI thAy chhe. paradravyanA pariNAmano kartA bhagavAn AtmA nathI. vaLI paradravyamAn je pariNAm thAy eno bhagavAn AtmA-trikALI dravya nimittakartA paN nathI. kArya to tenA kALe potAthI thAy chhe. to temAn nimitta koN chhe? to kahe chhe je sarva avasthAomAn vyApatA nathI evA yog ane upayog paradravyasvarUp karmanA nimittapaNe kartA chhe.

lagna vakhate jem mAnDavA rope tem AchAryadeve ahIn mokShanA mAnDavA ropyA chhe. A paryuShaN parva sharU thAy chhe. temAn dashalakShaNadharmanI visheSh ArAdhanA karavAnA A mangaL divaso chhe. AtmAnA anubhav sahit kShamA karavI tene uttamakShamA kahe chhe. te uttamakShamAvant dharmI jIv paradravyanA kAryakALe temAn nimittakartA paN nathI. shuddha dravya nimittakartA nathI tethI shuddha dravyanI jene draShTi thaI chhe te dharmInI shuddha draShTi paN nimittakartA nathI, kemake te jog ane rAganI kriyAnA svAmI nathI, kartA nathI. sUkShma vAt chhe bhAI!

aho! AchAryadeve ati gambhIr vAt karI chhe! bhagavAn traNalokanA nAthanA shAsanamAn prasiddha thayelo A DhanDhero AchAryadev jagat pAse jAher kare chhe. kahe chhe-bhagavAn! tun AtmA chho; parathI tun bhinna ane par tArAthI bhinna evo prabhu! tun AtmA chho; koI paN paradravyanun tun kArya kare e kadI banI shake nahi. e to barAbar, paN paradravyanun je kArya paradravyathI thayun temAn tArun Atmadravya nimitta kartApaN nathI.


PDF/HTML Page 1174 of 4199
single page version

jo parano tun (AtmA) nimittakartA hoy to tene (AtmAne) nityakartRutvano prasang AvI paDe. tyAre prashna thAy ke nimittakartA koN chhe? to kahe chhe ke-andar bhagavAn gnAyak chaitanyamUrti birAjamAn chhe tenI jene draShTi nathI te agnAnInA jog ane IchchhArUp rAgane paradravyasvarUp karmano nimittakartA kahevAmAn Ave chhe. nimittakartA chhe eTale nimitta kAryanun kartA chhe. evo artha nathI.

dharmI samyagdraShTi jIv jog ane rAganA pariNAmano kartA nathI. tethI dharmAtmA paradravyanA kAryakALe teno nimittakartA nathI. gnAnI rAg ane jogano kartA nathI. gnAnI (AtmA) potAnA gnAtAdraShTAnA gnAnanA pariNAm kare chhe em kahevun e paN bhedakathan hovAthI upachAr chhe to pachhI paranA kartAnI ane nimittakartAnI to vAt ja kayAn rahI? tyAn to upachAr paN banato nathI.

agnAnI jIv mAne chhe ke parajIvonI dayA pALavI te dharma chhe. are bhAI! tane A shun thaI gayun chhe? par jIvanun Takavun to tenA kAraNe chhe. tenI tun dayA pALI shake e kem bane? vaLI dayAnun kArya je paramAn thayun temAn AtmA nimitta chhe em jo tun kahe to em paN nathI, kemake em mAnatAn nityakartRutvano prasang AvI paDashe. nityakartRutvano prasang banatAn rAgathI bhinna paDI bhedagnAn ane muktimArga prApta karavAno koI avasar raheshe nahi e mahAdoSh Avashe. mATe he bhAI! Atmadravya paranAn kAryonun nimittakartA paN nathI em yathArtha nirNay kar.

bhagavAn! tun koN chho? shun tun rAg chho? kampan chho? nA re nA; tun to bhagavAn gnAnasvarUp chho. ahAhA...! Avo gnAnasvarUp bhagavAn AtmA jene gnAnamAn jANavAmAn Avyo te paranAn kAryono nimittakartA paN nathI, kemake gnAnI jog ane rAgano kartA nathI, gnAtA chhe. to pachhI gnAnI kartA thaIne paranAn kArya kare e vAt kevI? (e to banatun ja nathI).

gnAnInI vANIthI anya jIvane gnAn thAy chhe e vAt yathArtha nathI. te jIvane gnAn potAthI thAy chhe, vANIthI nahi. te gnAnanA pariNamanano kartA jIv chhe. vANIthI tene gnAn thayun em chhe nahi. are bhAI! nimittathI kathan karavun e judI vAt chhe ane nimittathI kartApaNun mAnavun e judI vAt chhe.

kahe chhe-‘rAgAdi vikalpavALA chaitanyapariNAmasvarUp potAnA vikalpane ane AtmAnA pradeshonA chalanarUp potAnA vyApArane kadAchit agnAnathI AtmA karato hovAthI yog ane upayogano to AtmA paN kartA (kadAchit) bhale ho tathApi paradravyasvarUp karmano kartA to (nimittapaNe paN kadI) nathI.’

agnAnI parano kartA nathI, paN jog ane ichchhAno kartA chhe. mATe tenAn jog


PDF/HTML Page 1175 of 4199
single page version

ane ichchhAne paranA kAryakALe nimittakartA kahevAmAn Ave chhe. keTalAk kahe chhe ke A to nishchayanI vAt chhe. tene kahIe chhIe ke-hA, nishchayanI eTale satya vAt chhe. jog ane ichchhAno kartA bhagavAn nahi enun nAm satya vAt. jog ane rAgano kartA samakitI nahi. samyagdraShTinA jog ane rAg paranA kAryamAn nimittakartA paN nahi. dharmIjIv jene potAnA gnAtA-draShTAsvabhAvanun bhAn thayun chhe tene jog ane rAganun gnAn potAnA upAdAnathI thayun chhe. ahAhA...! svaparane jANatun gnAn te gnAnInun kArya chhe temAn jog, rAg ane paranI kriyA nimittamAtra chhe.

juo, ahIn jog ane rAganA pariNAmane chaitanyapariNAm kahyA chhe kemake agnAnIe jog ane rAgano potAne kartA mAnyo chhe. kharekhar to AtmA gnAyak prabhu chhe. teno svabhAv to bas jANavun ane dekhavun chhe. te jANavA dekhavAnun kArya to potAthI thAy chhe. tyAn jANavA- dekhavAnA pariNAmano kartA jIv chhe em kahevun e upachAr chhe, kemake kharekhar to jANavA dekhavAnun kArya paryAyathI thAy chhe. jANavA dekhavAnun kArya paryAyanun chhe ane tene jIvanun kArya kahevun te upachAr chhe. jyAn Am vAt chhe tyAn rAganun kArya ane paranun kArya mArun e vAt kayAn rahI? aho! A vAt ane vANI dhanya chhe!

jIv joganA kampanano ane rAgayukta upayogano to kadAchit eTale agnAnabhAve kartA chhe paN paranAn kArya te kALe je thAy teno e kartA nathI. jog ane rAgano kadAchit kartA chhe em kem kahyun? to kahe chhe ke agnAn sadAy rahetun nathI; jyAn sudhI agnAn chhe tyAn sudhI rAg ane jogano rktA chhe ane te rAg ane jogane paranA kAryanA nimittakartA kahevAmAn Ave chhe. nimittakartA kahevAmAn Ave chhe eTale te kAI paranA kAryanA kartA chhe em artha nathI. bhAI! jagatanAn kAryo mArAthI thAy chhe em agnAnI mAne chhe paN em chhe nahi. ahIn enI spaShTa nA pADe chhe.

prashna– badhAn nahi to thoDAnk to thAy ne?

uttara– nA, jarAy na thAy. jog ane rAgano agnAnI kartA thAy chhe ethI AgaL bIjI koI vAt chhe nahi. aho! A to thoDAmAn (pAnch lITImAn) to badhun ghaNun bharI dIdhun chhe. A rAg-dveSh, viShayavAsanAnA je pariNAm thAy teno agnAnI kartA chhe paN viShayabhoganA kALe sharIranI je kriyA thAy te paramANunun kArya chhe, jIv teno kartA nathI. paramANunA te kAryakALe jIv (dravya) temAn nimitta paN nathI; jIv nimitta thAy to nityakartRutvano prasang banatAn tene rAg-agnAnano kadI nAsh na thAy. agnAnI je jog ane rAgano kartA thAy chhe tenA jog ane rAgane te kALe jaDanI je kriyA thAy teno nimittakartA kahevAmAn Ave chhe.

A makAn bane, khurashI bane, gADA bane, vimAn bane ityAdi anek kAryo thAy chhe teno kartA koN? to kahe chhe jaDamAn thatAn A kAryono kartA te te ja paramANu chhe;


PDF/HTML Page 1176 of 4199
single page version

AtmA teno kartA nathI; to e kAryo thAy emAn nimitta koN chhe? je sarva avasthAomAn vyApatA nathI evA yog ane upayogane te kAryakALe tenA nimittakartA kahevAmAn Ave chhe. paN konA yog ane upayog? to kahe chhe agnAnInA; kemake agnAnI yog ane rAgano kartA thAy chhe.

je jIv jog ane rAgano kartA thAy tenA jog ane rAg paradravyanA kAryanA nimittakartA kahevAmAn Ave chhe. bhagavAnanI pUjA kare tyAn ATh prakAranI sAmagrInI kriyA jaDanI jaDathI thAy chhe. te jaDanI kriyAno kartA AtmA nathI. te kriyAno kartA AtmA hoy to pariNAm ane pariNAmI ek hovAthI temAn AtmA tanmay eTale ekamek thaI jAy. vaLI te kriyAnA kALamAn AtmA tenun nimitta chhe em kaho to em paN nathI kemake to AtmAne shAshvat nimittapaNe rahevAno prasang Ave. tethI te vakhate pUjA bhaktinA je shubhabhAv thAy te shubhabhAvano je rktA thAy chhe te agnAnInA shubhabhAv te kriyAmAn nimittakartA kahevAmAn Ave chhe. bhAI! A to jainadarshananI sArabhUt vAt chhe.

dashalakShaNI parvano Aje uttamamArdravadharmano bIjo divas chhe. uttamamArdravadharma samyagdraShTine ane chAritravant munirAjane hoy chhe. samakitIne ane shrAvakane te anshe hoy chhe ane munidashAmAn savisheShapaNe hoy chhe. uttam puruSho jAti ane kuLanun abhimAn karatA nathI, sharIranun baL ane rUp vagerenun abhimAn karatA nathI. temane gnAnanun paN abhimAn hotun nathI. paramAn ahambuddhino-mAnano tyAg tene mArdravadharma kahe chhe. A uttamakShamAdi dash bhed chAritranA chhe ane e chAritra samyagdarshan sahit hoy chhe. ahAhA...! vivekajyoti pragaT thavAthI jeo AtmAnA nirmaL gnAn ane dhyAnamAn lIn rahe chhe te munivarone jagatanA kayA padArtho abhimAn karavA yogya lAge? hun to AnandamUrti chhun, mArI chIj sadAy nirmAn chhe em vichArI AtmAnA dhyAnamAn sthit rahenArA te munivaro uttamamArdravadharmanA svAmI chhe.

AvA chaitanyavihArI munivarone je shubhabhAv thAy tenA te gnAtA ja chhe. teo gnAnane rAgathI bhinna jANe chhe. gnAnIne svanun gnAn thayun te ja kALe rAgasambandhI paN gnAn thayun chhe. tyAn rAg chhe mATe rAganun gnAn thayun chhe em nathI. je prakArano rAg Avyo ane je prakAranI sharIranI kriyA thaI tenun gnAn ahIn potAthI thAy chhe ane tyAre potAnA svaparaprakAshak gnAnamAn rAg ane sharIranI kriyA nimitta thAy chhe. nimitta eTale kartA nahi. gnAnIne svaparaprakAshak gnAn potAthI thAy chhe ane temAn rAg ane paravastu nimitta kahevAmAn Ave chhe.

koI em kahe ke pachAs TakA nimittanA ane pachAs TakA upAdAnanA rAkho. tene kahe chhe ke bhAI! bannenA so e so TakA svatantra potapotAmAn chhe. nimitta paranun kAm ek ansh paN kare nahi. Avo ja vastuno svabhAv chhe.


PDF/HTML Page 1177 of 4199
single page version

kevaLagnAn paN svaparaprakAshak chhe. kevaLagnAn potAne jANe chhe ene lokAlokane jANe chhe. kevaLagnAnane lokAlok nimitta chhe; to lokAlok chhe mATe kevaLagnAn chhe em nathI. vaLI lokAlokane kevaLagnAn nimitta chhe; tethI kevaLagnAn chhe to lokAlok chhe em nathI. upAdAn ane nimitta banne potapotAmAn svatantra chhe. koInAthI koI chhe em chhe ja nahi. nimitta chhe mATe kArya nimittathI thAy chhe em chhe nahi.

are! loko ‘nimitta to chhe ne!’ ‘AtmA nimitta to chhe ne!’ em kahIne paN kartApaNAnun ja sevan karatA hoy chhe! arthAt pote paradravyanA kAryanA kartA thAy chhe.

juo, koI hathoDIthI nALiyer phoDe tyAn nALiyer phUTavAnI kriyA to pudgalanI chhe, AtmA te kriyAno kartA nathI. agnAnI te sambandhI rAgano kartA chhe. agnAnInA te rAgane nALiyer phuTavAnI kriyAno nimittakartA kahevAmAn Ave chhe. nALiyer hathoDIthI phUTayun chhe em nathI, te phUTavAnI kriyAno kartA to te nALiyer chhe. te kriyA samaye tatsambandhI je rAgano kartA chhe te agnAnInA yog ane upayogane nimittakartA kahevAmAn Ave chhe.

tyAn gnAnIne te vakhate nALiyer phUTayAnun gnAn potAthI thayun chhe. te gnAnamAn nALiyeranI kriyA ane rAg nimitta chhe. phUTavAnI kriyAnun gnAn to potAnA upAdAnathI thayun chhe. nimitta chhe mATe nimittanun gnAn thayun chhe em nathI. bhAI! A to dhIraj ane shAntithI samajavAnI vAt chhe.

koI samakitI kumbhAr upasthit hoy ane ghaDo banavAnI kriyA thAy tyAn ghaDo to mATIthI thayo chhe; kumbhAranA rAgathI ke kumbhAranA AtmadravyathI ghaDo thayo nathI. ghaDo thavAnI kriyA ane tatsambandhI je rAg thayo teno samakitI kumbhAr kartA nathI, gnAtA ja chhe. tyAn ghaDAnun ane rAganun je gnAn thayun te potAthI thayun chhe ane ghaDo ane rAg temAn nimittamAtra chhe. nimitta chhe mATe tenun gnAn thayun chhe em nathI. ahA! ghaDo banavAnI kriyA ane tatsambandhI je rAg thayo te gnAnInun kArya nathI. AvI sUkShma vAt chhe bhAI!

ahIn kahe chhe prabhu! tun ekavAr sAmbhaL, nAth! tArI Ruddhi to gnAn chhe. rAg ane paravastu tArI Ruddhi nathI. Avun jene bhAn thAy tene kamajorIthI rAg Ave paN te rAgano kartA nathI, gnAtA chhe. te samaye potAne ane rAgane jANatun svaparaprakAshak gnAn potAthI thAy chhe ane tyAre rAg temAn nimitta chhe. prabhu! tArun gnAn satpaNe kayAre rahI shake? ke rAgathI ane parathI bhinna paDatAn potAnA sadA nirmaL chaitanya-svabhAvanun gnAn thAy tyAre gnAn satpaNe rahI shake chhe. (matalab ke svabhAvanun gnAn thatAn gnAn gnAnathI potAthI chhe em sAchun gnAn thAy chhe). te gnAn potAthI svaparane jANatun je pragaTayun chhe temAn rAg ane paravastu nimitta kahevAmAn Ave chhe.

AchAryadeve kartAnI vyAkhyA bahu spaShTa karI chhe. paradravyano kartA koI Ishvar nathI


PDF/HTML Page 1178 of 4199
single page version

ane paradravyano kartA tun (AtmA) paN nahi. paranA pariNAm parathI thAy teno tun kartA nathI ane tAro AtmA emAn nimitta paN nathI. tyAre chhe kevI rIte? te kAryakALe rAgano je kartA thAy chhe evA agnAnInA rAg ane jogane eno nimittakartA kahevAmAn Ave chhe.

yog ane upayogano to AtmA paN kartA kadAchit bhale ho paN paradravyasvarUp karmano kartA to (nimittapaNe paN kadI) nathI.

bhAvArtha– yog eTale (man-vachan-kAyanA nimittavALun) Atmapradeshonun chalan ane upayog eTale gnAnanun kaShAyo sAthe upayukta thavun-joDAvun. A yog ane upayog ghaTAdik tathA krodhAdikane nimitta chhe tethI temane to ghaTAdik tathA krodhAdikanA nimittakartA kahevAy parantu AtmAne temano kartA na kahevAy. AtmAne sansAr avasthAmAn agnAnathI mAtra yog-upayogano kartA kahI shakAy.

ahIn tAtparya A pramANe jANavun-dravyadraShTithI to koI dravya anya koI dravyanun kartA nathI; parantu paryAyadraShTithI koI dravyano paryAy koI vakhate koI anyadravyanA paryAyane nimitta thAy chhe tethI A apekShAe ek dravyanA pariNAm anyadravyanA pariNAmanA nimittakartA kahevAy chhe. paramArthe dravya potAnA ja pariNAmanun kartA chhe, anyanA pariNAmanun anyadravya kartA nathI.

gAthA 100 purI thaI.

[pravachan nan. 168 sheSh thI 171 chAlu * dinAnk 27-8-76 thI 31-8-76]


PDF/HTML Page 1179 of 4199
single page version

ज्ञानी ज्ञानस्यैव कर्ता स्यात्–

जे पोग्गलदव्वाणं परिणामा होंति णाणआवरणा।
ण करेदि ताणि आदा जो जाणदि सो हवदि णाणी।। १०१ ।।
ये पुद्गलद्रव्याणां परिणामा भवन्ति ज्ञानावरणानि।
न करोति तान्यात्मा यो जानाति स भवति ज्ञानी।। १०१ ।।

have gnAnI gnAnano ja kartA chhe em kahe chhe-

gnAnAvaraNaAdik je pudgal taNA pariNAm chhe,
karato na AtmA temane, je jANato te gnAnI chhe. 101.

gAthArtha– [ये] je [ज्ञानावरणानि] gnAnAvaraNAdik [पुद्गलद्रव्याणां] pudgaladravyonA [परिणामाः] pariNAm [भवन्ति] chhe [तानि] temane [यः आत्मा] je AtmA [न करोति] karato nathI parantu [जानाति] jANe chhe [सः] te [ज्ञानी] gnAnI [भवति] chhe.

TIkA– jevI rIte dahIn-dUdh ke jeo goras vaDe vyApta thaIne (-vyapAIne) UpajatA gorasanA khATA-mIThA pariNAm chhe, temane gorasano taTastha jonAr puruSh karato nathI, tevI rIte gnAnAvaraN ityAdi ke jeo kharekhar pudgaladravya vaDe vyApta thaIne UpajatA pudgaladravyanA pariNAm chhe, temane gnAnI karato nathI; parantu jevI rIte te gorasano jonAr, potAthI (jonArathI) vyApta thaIne Upajatun je goras-pariNAmanun darshan (jovApaNun) temAn vyApIne, mAtra jue ja chhe, tevI rIte gnAnI, potAthI (gnAnIthI) vyApta thaIne Upajatun, pudgaladravya-pariNAm jenun nimitta chhe evun je gnAn temAn vyApIne, mAtra jANe ja chhe. A rIte gnAnI gnAnano ja kartA chhe.

vaLI evI ja rIte ‘gnAnAvaraN’ pad palaTIne karma-sUtranun (karmanI gAthAnun) vibhAg pADIne kathan karavAthI darshanAvaraN, vedanIy, mohanIy, Ayu, nAm, gotra ane antarAyanAn sAt sUtro tathA temanI sAthe moh, rAg, dveSh, krodh, mAn, mAyA, lobh, nokarma, man, vachan, kAy, shrotra, chakShu, dhrAN, rasan ane sparshananAn soL sUtro vyAkhyAnarUp karavAn; ane A upadeshathI bIjAn paN vichAravAn.

* * *

PDF/HTML Page 1180 of 4199
single page version

have gnAnI gnAnano ja kartA chhe em kahe chhe-

* gAthA 101 TIkA uparanun pravachan *

‘jevI rIte dahIn-dUdh ke jeo goras vaDe vyApta thaIne (-vyapAIne) UpajatA gorasanA khATA-mIThA pariNAm chhe, temane gorasano taTastha jonAr puruSh karato nathI.....’

gAthA bahu saras chhe. anantakALamAn je karyun nathI enI A apUrva vAt chhe. bhAI! shAntithI dhIraj rAkhIne sAmbhaLavun. ahIn draShTAnt Apyun chhe.

gAyanA dUdhanA rasano je sAmAnyabhAv chhe te goras chhe. goras pote vyApIne dahIn- dUdhanA je khATA-mIThA svarUpe pariNAm chhe terUpe Upaje chhe, pariName chhe. dahIn-dUdhanA je khATA- mIThA pariNAm chhe te gorasanun kArya (visheSh) chhe. temane gorasano taTastha jonAr puruSh karato nathI. dUdh meLave tyAn dUdhanun dahIn thAy, malAI thAy, mAkhaN thAy ityAdi-e badhI gorasanI avasthAo chhe; te avasthAomAn-khATI-mIThI avasthAomAn goras vyApta chhe. e gorasano taTastha jonAr puruSh te avasthAono kartA nathI. mAtra teno jonAr chhe. khATA-mIThA pariNAmano kartA goras chhe, taTastha (samakitI) puruSh teno kartA nathI, dekhanAro ja chhe.

have AvI vAt samajavA jIve anantakALamAn phurasad lIdhI nathI. bhAI! A jeTalo samay jAy chhe te manuShyajIvanamAnthI ochho thato jAy chhe. A manuShyajIvanamAn samajaN na karI to Avo avasar kayAre maLashe bhAI! strIne, putrane, kuTumbane rAjI rAkhavAmAn AkhI jindagI chAlI jAy paN andar vastu sachchidAnandasvarUp bhagavAn AtmA paDayo chhe tenI draShTi na karI to marIne tun kayAn jaIsh bhAI? jem vanToLiye chaDhelun taNakhalun kayAn jaIne paDashe te nishchit nathI tem A sansAramAn AtmAnA bhAn vinA sansAramAn rakhaDatA jIvo marIne kayAny kAgaDe, kutare, kanthave,.. ....chAlyA jashe!

jem nadInA kinAre koI puruSh sthir Ubho chhe te pANInA pravAhanA loDhanA loDh vahI jAy teno te mAtra jonAro chhe; je pravAh vahI rahyo hoy teno e kartA nathI. tem khATA-mIThA gorasanA je pariNAm thAy teno taTastha puruSh kartA nathI, mAtra jonAro ja chhe. ahIn kahe chhe- ‘tevI rIte gnAnAvaraN ityAdi ke jeo kharekhar pudgaladravya vaDe vyApta thaIne upajatA pudgaladravyanA pariNAm chhe, temane gnAnI karato nathI.’

gnAnAvaraNAdi karmanI paryAy pudgaladravya vaDe vyApta thaIne upajatI thakI pudgalanA pariNAm chhe. gnAnI tene karato nathI. AtmA temAn vyApta thaIne te pudgaladravyanI paryAyane karato nathI. gnAnAvaraNAdi karma pudgaladravyanI paryAy chhe em jANato gnAnI tene karato nathI. agnAnI rAgapariNAmano kartA thAy chhe mATe tenA rAgAdi pariNAm