Page -3 of 192
PDF/HTML Page 21 of 216
single page version
nishchayasamyagdarshan-j~nAn-chAritrakA svarUp ................ 2 ----- 56
vyavahAr samyaktva (samyagdarshan)kA svarUp ................ 3 ----- 57
jIvake bhed, bahirAtmA aur uttam antarAtmAkA lakShaN .... 4 ----- 58
madhyam aur jaghanya antarAtmA tathA sakal paramAtmA ....... 5 ---- 60
nikal paramAtmAkA lakShaN tathA paramAtmAke dhyAnakA upadesh 6 ---- 62
ajIv–pudgal, dharma aur adharmadravyake lakShaN tathA bhed .. 7 ---- 63
AkAsh, kAl aur Asravake lakShaN athavA bhed ........ 8 ----- 65
AsravatyAgakA upadesh aur bandha, sa.nvar, nirjarAkA lakShaN 9 ---- 67
mokShakA lakShaN, vyavahArasamyaktvakA lakShaN tathA kAraN ... 10 --- 70
samyaktvake pachchIs doSh tathA ATh guN .................. 11 --- 71
samyaktvake ATh a.ng (guN) aur sha.nkAdi ATh
Chah anAyatan tathA tIn mU.DhtA doSh ..................... 14 ---- 79
avratI samakitIkI devo.n dvArA pUjA aur j~nAnIkI
sarvottam sukh aur sarva dharmakA mUl...................... 16 ---- 81
samyagdarshanake binA j~nAn aur chAritra kA mithyApanA ....... 17 ---- 83
tIsarI DhAlakA sArA.nsh........................................... 85
tIsarI DhAlakA bhed-sa.ngrah ........................................ 87
tIsarI DhAlakA lakShaN-sa.ngrah ..................................... 88
Page -2 of 192
PDF/HTML Page 22 of 216
single page version
tIsarI DhAlakI prashnAvalI ........................................ 92
samyagdarshan aur samyagj~nAname.n antar ...................... 2 ----- 95
samyagj~nAnake bhed, parokSha aur deshapratyakShake lakShaN ......... 3 ----- 97
sakal-pratyakSha j~nAnakA lakShaN aur j~nAnakI mahimA ......... 4 ----- 98
j~nAnI aur aj~nAnIke karmanAshake viShayame.n antar ........... 5 --- 100
j~nAnake doSh aur manuShyaparyAy AdikI durlabhatA ........... 6 --- 101
samyagj~nAnakI mahimA aur kAraN......................... 7 --- 103
samyagj~nAnakI mahimA aur viShayechChA rokanekA upAy....... 8 --- 105
puNya-pApame.n harSha-viShAdakA niShedh aur tAtparyakI bAt ..... 9 --- 106
samyakchAritrakA samay aur bhed tathA
anarthada.nDavratake bhed aur unakA lakShaN ................... 13 -- 114
sAmAyik, proShadh, bhogopabhogaparimAN aur
chauthI DhAlakA sArA.nsh ......................................... 119
chauthI DhAlakA bhed-sa.ngrah....................................... 121
chauthI DhAlakA lakShaN-sa.ngrah .................................... 123
Page -1 of 192
PDF/HTML Page 23 of 216
single page version
chauthI DhAlakI prashnAvalI ...................................... 127
1. anitya bhAvanA ..................................... 3 --- 132
2. asharaN bhAvanA .................................... 4 --- 133
3. sa.nsAr bhAvanA ...................................... 5 --- 134
4. ekatva bhAvanA ...................................... 6 --- 135
5. anyatva bhAvanA ..................................... 7 --- 136
6. ashuchi bhAvanA ..................................... 8 --- 138
7. Asrav bhAvanA ..................................... 9 --- 139
8. sa.nvar bhAvanA ....................................... 10 -- 141
9. nirjarA bhAvanA ...................................... 11 -- 142
10. lok bhAvanA ..................................... 12 -- 143
11. bodhidurlabh bhAvanA ................................ 13 -- 144
12. dharma bhAvanA....................................... 14 -- 145
AtmAnubhavapUrvak bhAvali.ngI munikA svarUp .............. 15 -- 146
pA.NchavI.n DhAlakA sArA.nsh ........................................ 147
pA.NchavI.n DhAlakA bhed-sa.ngrah ..................................... 148
pA.NchavI.n DhAlakA lakShaN-sa.ngrah ................................... 149
antar-pradarshan................................................. 151
pA.NchavI.n DhAlakI prashnAvalI ..................................... 151
Page 0 of 192
PDF/HTML Page 24 of 216
single page version
parigrahatyAg mahAvrat, IryA samiti aur bhAShA samiti ...... 2 --- 155
eShaNA, AdAn-nikShepaN aur pratiShThApan samiti .......... 3 --- 158
muniyo.nkI tIn gupti aur pA.Nch indriyo.n par vijay ......... 4 --- 160
muniyo.nke Chah Avashyak aur sheSh sAt mUlaguN .......... 5 --- 162
muniyo.nke sheSh guN tathA rAg-dveShakA abhAv ............... 6 --- 163
muniyo.nke tap, dharma, vihAr tathA svarUpAcharaNachAritra ....... 7 --- 166
svarUpAcharaNachAritra (shuddhopayog)kA varNan ................ 8 --- 169
svarUpAcharaNachAritra (shuddhopayog)kA varNan ................ 9 --- 171
svarUpAcharaNachAritrakA lakShaN aur nirvikalpa dhyAn ....... 10 -- 172
svarUpAcharaNachAritra aur arihantadashA .................... 11 -- 174
siddhadashAkA (siddhasvarUp)kA varNan ..................... 12 -- 176
mokShadashAkA varNan ..................................... 13 -- 178
ratnatrayakA phal aur Atmahitame.n pravR^ittikA upadesh ........ 14 -- 179
antim sIkh .......................................... 15 -- 181
grantha-rachanAkA kAl aur usame.n AdhAr .................. 16 -- 183
ChaThavI.n DhAlakA sArA.nsh......................................... 183
ChaThavI.n DhAlakA bhed-sa.ngrah ....................................... 185
ChaThavI.n DhAlakA lakShaN-sa.ngrah ................................... 187
antar-pradarshan.................................................. 189
prashnAvalI ..................................................... 189
Page 1 of 192
PDF/HTML Page 25 of 216
single page version
(shivasvarUp) AnandasvarUp [aur ] (shivakAr) mokSha prApta
karAnevAlA hai; [use mai.n ] (triyog) tIn yogase (samhArikai.n)
sAvadhAnI pUrvak (namahU.N ) namaskAr karatA hU.N .
Page 2 of 192
PDF/HTML Page 26 of 216
single page version
Page 3 of 192
PDF/HTML Page 27 of 216
single page version
(kahai.n) kahate hai.n .
nAsh karanevAlI tathA sukh denevAlI shikShA dete hai.n
dvArA sAvadhAnI pUrvak us vItarAg (18 doSharahit ) svarUp
kevalaj~nAnako namaskAr karatA hU.N
Page 4 of 192
PDF/HTML Page 28 of 216
single page version
gurukI vah shikShA (man) manako (thir) sthir (An) karake (suno)
suno [ki is sa.nsArame.n pratyek prANI ] (anAdi) anAdikAlase
(moh mahAmad) moharUpI mahAmadirA (piyo) pIkar, (Apako)
apane AtmAko (bhUl) bhUlakar (vAdi) vyartha (bharamat) bhaTak rahA
hai .
sharAbI manuShya tej sharAb pIkar, nasheme.n chakachUr hokar, idhar-udhar
DagamagAkar giratA hai; usIprakAr yah jIv anAdi-kAlase mohame.n
Page 5 of 192
PDF/HTML Page 29 of 216
single page version
maraN dhAraN karake bhaTak rahA hai
jaisI (muni) pUrvAchAryo.nne (kahI) kahI hai [tadanusAr mai.n bhI ]
(kaChu) tho.DI-sI (kahU.N) kahatA hU.N [ki is jIvakA ] (nigod
ma.NjhAr) nigodame.n (ekendrI) ekendriy jIvake (tan) sharIr (dhAr)
dhAraN karake (ana.nt) ana.nt (kAl) kAl (vItyo) vyatIt huA
hai .
hai, tadanusAr mai.n (daulatarAm) bhI is granthame.n tho.DI-sI kahatA hU.N .
is jIvane narakase bhI nikR^iShTa nigodame.n ekendriy jIvake sharIr
dhAraN kiye arthAt sAdhAraN vanaspatikAyame.n utpanna hokar vahA.N
ana.ntakAl vyatIt kiyA hai
Page 6 of 192
PDF/HTML Page 30 of 216
single page version
marA [tathA ] (dukhabhAr) duHkho.nke samUh (bharayo) sahan kiye [aur
vahA.Nse ] (nikasi) nikalakar (bhUmi) pR^ithvIkAyik jIv, (jal)
jalakAyik jIv, (pAvak) agnikAyik jIv (bhayo) huA, tathA
(pavan) vAyukAyik jIv [aur ] (pratyek vanaspati) pratyek
vanaspatikAyik jIv (thayo) huA .
jalakAyik, agnikAyik, vAyukAyik tathA pratyek vanaspati-
kAyik jIv
prApta kI aur mokSha gaye
Page 7 of 192
PDF/HTML Page 31 of 216
single page version
usIprakAr (trasataNI) trasakI (paryAy) paryAy [bhI ba.DI
kaThinAIse ] (lahI) prApta huI . [vahA.N bhI ] (laT) illI
(pipIl) chI.nTI (ali) bha.NvarA (Adi) ityAdike (sharIr) sharIr
(dhar dhar ) bArambAr dhAraN karake (marayo) maraNako prApta huA
[aur ] (bahu pIr) atyanta pI.DA (sahI) sahan kI .
kaThinatAse prApta kI . us tras paryAyame.n bhI laT (illI) Adi
do indriy jIv, chI.nTI Adi tIn indriy jIv aur bha.NvarA
Adi chAr indriy jIvake sharIr dhAraN karake marA aur anek
duHkh sahan kiye
Page 8 of 192
PDF/HTML Page 32 of 216
single page version
(nipaT) atyanta (aj~nAnI) mUrkha (thayo) huA [aur ] (sainI) sa.nj~nI
[bhI ] (hvai) huA [to ] (si.nhAdik) si.nh Adi (krUr) krUr jIv
(hvai) hokar (nibal) apanese nirbal, (bhUr) anek (pashu) tirya.nch
(hati) mAr-mArakar (khAye) khAye .
si.nh Adi krUr-nirday hokar, anek nirbal jIvo.nko mAr-mArakar
khAyA tathA ghor aj~nAnI huA
Page 9 of 192
PDF/HTML Page 33 of 216
single page version
asamartha honese (sabalani kari) apanese balavAn prANiyo.n dvArA
(khAyo) khAyA gayA [aur ] (Chedan) ChedA jAnA, (bhedan) bhedA
jAnA, (bhUkh) bhUkh (piyAs) pyAs, (bhAr-vahan) bojh DhonA,
(him) ThaNDa (Atap) garmI [Adike ] (trAs) duHkh sahan kiye .
Page 10 of 192
PDF/HTML Page 34 of 216
single page version
prANiyo.n dvArA khAyA gayA; tathA us tirya.nchagatime.n ChedA jAnA,
bhedA jAnA, bhUkh, pyAs, bojh DhonA, ThaNDa, garmI Adike duHkh
bhI sahan kiye
duHkh sahan kiye; [ve ] (koTi) karo.Do.n (jIbhatai.n) jIbho.nse (bhane na
jAt) nahI.n kahe jA sakate . [is kAraN ] (ati sa.nklesh) atyanta
bure (bhAvatai.n) pariNAmo.nse (marayo) marakar (ghor) bhayAnak
(shvabhrasAgar) narakarUpI samudra (parayo) jA girA .
Page 11 of 192
PDF/HTML Page 35 of 216
single page version
jise ba.DI kaThinatAse pAr kiyA jA sake, aise samudrasamAn ghor
narakame.n jA pahu.NchA
[vaitaraNI nAmakI nadI ] hai jo (kR^imi-kul-kalit) ChoTe-ChoTe kShudra
mAre.n, tab bhI utanI vedanA na ho tathA us narakame.n rakta, mavAd
Page 12 of 192
PDF/HTML Page 36 of 216
single page version
ek vaitaraNI nadI hai, jisame.n shA.ntilAbhakI ichChAse nArakI jIv
kUdate hai.n; kintu vahA.N to pI.DA adhik bhaya.nkar ho jAtI hai .
kAraN hai . )
semalake vR^ikSha [hai.n, jo ] (deh) sharIrako (asi jyo.n) talavArakI
bhA.Nti (vidArai.n) chIr dete hai.n, [aur ] (tatra) vahA.N [us narakame.n ]
(aisI) aisI (shIt) ThaNDa [aur ] (uShNatA) garamI (thAy) hotI
hai [ki ] (meru samAn) meru parvatake barAbar (loh) lohekA golA
bhI (gali) gal (jAy) sakatA hai .
talavArakI dhArake samAn tIkShNa hote
hai.n . jab duHkhI nArakI ChAyA
milanekI AshA lekar us vR^ikShake
nIche jAtA hai, tab us vR^ikShake patte
girakar usake sharIrako chIr dete
hai.n . un narako.nme.n itanI garamI hotI
Page 13 of 192
PDF/HTML Page 37 of 216
single page version
bhI pighal
Na lahadi talappadesha.n, vilIyade mayaNakhaNDa.n vA ..
Na lahadi tala.n padesha.n, vilIyade lavaNakhaNDa.n vA ..
usI prakAr sumeru parvatake barAbar lohekA golA garma bilame.n phe.n kA
jAye to vah bIchame.n hI pighalane lagatA hai
ban jAtA hai,) usIprakAr sumeruke barAbar lohekA golA ThaNDe
bilame.n phe.n kA jAye to bIchame.n hI galane lagatA hai
bhUmi garma tathA nIche tIsarA bhAg ThaNDA hai
Page 14 of 192
PDF/HTML Page 38 of 216
single page version
chikanAhaT kam ho jAnese usakA ska.ndh bikhar jAtA hai
Tuka.De (kare.n) kar DAlate hai.n [aur ] (prachaNDa) atyanta (duShTa) krUr
(asur) asurakumAr jAtike dev [ek-dUsareke sAth ] (bhi.DAvai.n)
la.DAte hai.n; [tathA itanI ] (pyAs) pyAs [lagatI hai ki ]
(sindhunIr tai.n) samudra bhar pAnI pInese bhI (na jAy) shA.nt na ho;
(to paN) tathApi (ek bU.Nd) ek bU.Nd bhI (na lahAy) nahI.n
milatI .
ek-dUsareke sharIrake Tuka.De-Tuka.De kar DAlate hai.n; tathApi unake
Page 15 of 192
PDF/HTML Page 39 of 216
single page version
pahale, dUsare tathA tIsare narak tak jAkar vahA.NkI tIvra yAtanAo.nme.n
pa.De hue nArakiyo.nko apane avadhij~nAnake dvArA paraspar bair
batalAkar athavA krUratA aur kutUhalase Apasame.n la.DAte hai.n aur
svaya.n Anandit hote hai.n . un nArakI jIvo.nko itanI mahAn pyAs
lagatI hai ki mil jAye to pUre mahAsAgarakA jal bhI pI jAye.n;
tathApi tR^iShA shA.nt na ho; kintu pIneke liye jalakI ek bU.Nd bhI
nahI.n milatI
kar denese ek piNDarUp ban jAtA hai
Page 16 of 192
PDF/HTML Page 40 of 216
single page version
jAye; tathApi (bhUkh) kShudhA (na miTai) shA.nt na ho, [parantu khAneke
lie ] (kaNA) ek dAnA bhI (na lahAy) nahI.n milatA . (ye dukh)
aise duHkh (bahu sAgar lau.n) anek sAgaropam kAl tak (sahai)
sahan karatA hai, (karam jogatai.n) kisI visheSh shubhakarmake yogase
(naragati) manuShyagati (lahai) prApta karatA hai .
tathApi kShudhA shA.nt na ho; parantu vahA.N khAneke lie ek dAnA bhI
nahI.n milatA . un narako.nme.n yah jIv aise apAr duHkh dIrghakAl
(kamase kam das hajAr varSha aur adhikase adhik tetIs sAgaropam
kAl tak) bhogatA hai . phi ra kisI shubhakarmake udayase yah jIv
manuShyagati prApta karatA hai