Page 13 of 370
PDF/HTML Page 41 of 398
single page version
uparathI AchAryAdikothI anya grantho rachAyAn. vaLI tenAthI koIe anya grantho rachyAn. e pramANe
granthothI grantha thatAn granthonI paramparA pravarte chhe. tem hun paN pUrva grantha uparathI A grantha banAvun
chhun. vaLI jem sUrya vA sarva dIpako mArgane ek ja rUpe prakAshe chhe, tathA divyadhvani vA sarva grantho
mArgane ek ja rUpe prakAshe chhe, tem A grantha paN mokShamArgane prakAshe chhe. vaLI netrarahit vA
netravikAr sahit puruShane prakAsh hovA chhatAn paN mArga sUjhato nathI, tethI kAI dIpakano
mArgaprakAshakapaNAno abhAv thayo nathI, tem pragaT karavA chhatAn paN je manuShya gnAnarahit vA
mithyAtvAdi vikAr sahit chhe tene mokShamArga sUjhato nathI, tethI kAI granthano mokShamArgaprakAshak-
paNAno abhAv thayo nathI. e pramANe A granthanun ‘mokShamArgaprakAshak’ e nAm sArthak jANavun.
tenA udyotathI potAnun kArya karI shake, tem mahAn granthono prakAsh to ghaNA gnAnAdi sAdhan vaDe
rahe chhe paN jene ghaNA gnAnAdikanI shakti na hoy tene laghu grantha banAvI ApIe to te tenun
sAdhan rAkhI tenA prakAshathI potAnun kArya karI shake. mATe A sugam laghu grantha banAvIe chhIe.
vaLI kaShAyapUrvak potAnun mAn vadhAravA, lobh sAdhavA, yash vadhAravA ke potAnI paddhati sAchavavA
hun A grantha banAvato nathI, paN jene vyAkaraN
bane chhatAn teno yathArtha artha bhAse nahi evA A samayamAn mand buddhimAn jIvo ghaNA jovAmAn
Ave chhe, temanun bhalun thavA arthe dharmabuddhipUrvak A bhAShAmay grantha banAvun chhun.
jIvane sugam mokShamArganA upadeshanun nimitta bane chhatAn te abhyAs na kare to tenA abhAgyano
mahimA koN karI shake? tenun to honahAr ja vichArI potAne samatA Ave. kahyun chhe ke
Page 14 of 370
PDF/HTML Page 42 of 398
single page version
shraddhAn thAy chhe, tattvashraddhAn thatAn sanyamabhAv thAy chhe ane te AgamathI AtmagnAnanI paN prApti
thAy chhe, jethI sahaj mokShanI prApti thAy chhe. dharmanA anek ango chhe temAn paN ek dhyAn
vinA AnAthI Unchun anya koI dharmanun ang nathI em jANI harakoI prakAre Agamano abhyAs
karavA yogya chhe. vaLI A granthanun vAnchavun, sAmbhaLavun ane vichAravun ghaNun sugam chhe, koI
vyAkaraNAdik sAdhananI paN jarUr paDatI nathI, mATe tenA abhyAsamAn avashya pravarto. ethI tamArun
kalyAN thashe.
Page 15 of 370
PDF/HTML Page 43 of 398
single page version
te jayavant raho sadA, ehI ja mokSha upAv.
karavAno ja nirantar upAy paN rahe chhe, parantu kharo upAy pAmyA vinA te dukh dUr thatun nathI
tathA sahyun paN jatun nathI ane tethI ja A jIv vyAkul thaI rahyo chhe. e pramANe jIvane samasta
dukhanun mUL kAraN karmabandhan chhe, tenA abhAvarUp mokSha chhe ane e ja param hit chhe. vaLI
sAcho upAy karavo e ja kartavya chhe mATe teno ja ahIn tene upadesh ApIe chhIe. have jem
vaidya rog sahit manuShyane pratham to roganun nidAn batAve ke
mane evo ja rog chhe. vaLI e rogane dUr karavAno upAy anek prakAre batAve ane e upAyanI
tene pratIti aNAve eTalun to vaidyanun kAm chhe tathA jo te rogI tenun sAdhan kare to rogathI
mukta thaI potAnA svabhAvarUp pravarte; e rogInun kartavya chhe. e ja pramANe ahIn karmabandhanayukta
jIvane pratham to karmabandhananun nidAn darshAvIe chhIe ke
thAy ke mane e ja pramANe karmabandhan chhe. tathA e karmabandhanathI dUr thavAno upAy anek prakAre
batAvIe chhIe ane te upAyanI tene pratIti aNAvIe chhIe; eTalo to shAstrano upadesh chhe.
have A jIv tenun sAdhan kare to karmabandhanathI mukta thaI potAnA svabhAvarUp pravarte, e jIvanun
kartavya chhe.
karmabandhan hovAthI nAnA prakAranA aupAdhikabhAvomAn jIvane paribhramaNapaNun hoy chhe, paN
avasthAmAn anantAnanta jIvadravya chhe. teo anAdithI ja karmabandhan sahit chhe. paN em nathI
Page 16 of 370
PDF/HTML Page 44 of 398
single page version
rIte chhe? jem merugiri Adi akRutrim skandhomAn anantA pudgalaparamANuo anAdikALathI
ekabandhAnarUp chhe, temAnthI koI paramANu judA paDe to koI navA maLe chhe, e pramANe maLavun
banne anAdikALathI ekabandhAnarUp chhe. temAnthI koI karmaparamANu judA paDe chhe tathA koI navA
maLe chhe. e pramANe maLavun
shun prayojan chhe? tem navIn paramANuonun karmarUp thavun to rAgAdik vaDe ja thAy chhe tathA anAdi
pudgalaparamANuonI karmarUp ja avasthA chhe, tyAn nimittanun shun prayojan? vaLI jo anAdi viShe
paN nimitta mAnIe to anAdipaNun rahe nahi, mATe karmano bandh anAdi mAnavo. shrI pravachanasAr
shAstranI tattvapradIpikAvRuttinI vyAkhyAmAn sAmAnya gneyAdhikAr chhe, tyAn kahyun chhe ke
thambhAv rahyo nahi. tyAre tyAn evo uttar Apyo chhe ke
paN em ja sambhave chhe. jo karmanimitta vinA jIvane pahelAn rAgAdik kahIe to rAgAdik jIvano
ek svabhAv thaI jAy, kAraN paranimitta vinA hoy tenun ja nAm svabhAv chhe. mATe karmano
sambandh anAdi ja mAnavo.
jIv ane karmano sambandh paN anAdithI ja jANavo; parantu teno navIn meLAp thayo nathI. vaLI
Page 17 of 370
PDF/HTML Page 45 of 398
single page version
kem kahyo?
kevaLagnAnavaDe te pratyakSha bhinna bhAse chhe; e vaDe teonun bandhAn hovA chhatAn paN bhinnapaNun jaNAy
chhe. e bhinnatAnI apekShAe teono sambandh vA sanyog kahyo chhe. kAraN navA maLo vA maLelA
ja ho, parantu bhinna dravyonA meLApamAn em ja kahevun sambhave chhe. e pramANe jIv ane karmano
anAdi sambandh chhe.
e pramANe e jIv ane karmano anAdi sambandh chhe topaN jIvano koI pradesh karmarUp thato nathI,
tathA karmano koI paramANu jIvarUp thato nathI paN potapotAnA lakShaNane dharI banne judAn judAn
ja rahe chhe. jem suvarNa ane rUpAno ek skandh hovA chhatAn pItAdi guNone dharI suvarNa judun
ja rahe chhe tathA shvetAdi guNone dharI rUpun judun ja rahe chhe tem e banne judAn jANavAn.
amUrtik AtmA tathA indriyagamya hovA yogya mUrtik karmo
e banneno sAth rahe, paN chhUTA paDe nahi; tathA paraspar kArya
jIvone paN samajavo.
Page 18 of 370
PDF/HTML Page 46 of 398
single page version
ane lobhAdik kaShAyonI vyaktatA thAy chhe. tathA antarAyavaDe jIvano svabhAv dIkShA levAnA
sAmarthyarUp je vIrya
na samajavun ke pahelAn to svabhAvarUp shuddhaAtmA hato, parantu pAchhaLathI karmanimittathI
svabhAvaghAtavaDe ashuddha thayo.
karyo?
e shaktinun vyaktapaNun na thayun. eTale shakti apekShA svabhAv chhe teno, vyakta na thavA devAnI
apekShAe, ghAt karyo em kahIe chhIe.
chhUTI shakato nathI. nAmakarmavaDe gati, jAti ane sharIrAdik nIpaje chhe, tathA gotrakarmavaDe Unch
tem ja banI rahe chhe paN anyathA thaI shakatI nathI. e pramANe aghAtikarmonun nimitta jANavun.
Page 19 of 370
PDF/HTML Page 47 of 398
single page version
em to nathI. sahaj ja nimitta
mohanadhUL paDI chhe tethI te puruSh pAgal banI gayo, have tyAn e mohanadhULane to gnAn paN
nathI tem temAn baLavAnapaNun paN nathI, chhatAn pAgalapaNun e mohanadhUL vaDe ja thatun jovAmAn
Ave chhe. mohanadhULanun to mAtra nimittapaNun ja chhe, paN te puruSh pote ja pAgal thaI pariName
chhe, evo ja nimitta
koIe karuNAbuddhipUrvak divas viShe lAvIne meLavyAn nathI paN sUryodayanun nimitta pAmIne pote
ja maLe chhe, tathA sUryAstanun nimitta pAmIne pote ja chhUTAn paDe chhe. evo ja nimitta
meghapaTalanA mandapaNAthI jeTalo prakAsh pragaT chhe te e sUryanA svabhAvano ansh chhe; paN
meghapaTalajanit nathI. tem jIvano gnAn
ja chhe, karmodayajanya aupAdhikabhAv nathI. have e pramANe svabhAvanA anshano anAdithI mAnDI
kadI paN abhAv thato nathI. ane e vaDe ja jIvanA jIvatvano nishchay karI shakAy chhe ke A
je dekhavA
chhUTavun kem thAy? vaLI e karmanA udayathI jeTalAn gnAn, darshan ane vIrya abhAvarUp chhe te
vaDe paN bandh thato nathI, kAraN ke jyAn pote ja abhAvarUp chhe tyAn te abhAv anyanun kAraN
kem thAy? mATe gnAnAvaraN, darshanAvaraN ane antarAyanA nimittathI UpajelA bhAvo navIn
karmabandhanA kAraNarUp nathI. mohanIyakarmanA udayavaDe jIvane ayathArthashraddhAnarUp mithyAtvabhAv thAy
chhe. tathA krodh, mAn, mAyA ane lobhAdik kaShAyabhAv thAy chhe; te joke jIvanA astitvamay
chhe, jIvathI judA nathI, jIv ja teno kartA chhe ane jIvanA pariNamanarUp ja e kArya thAy
Page 20 of 370
PDF/HTML Page 48 of 398
single page version
thAy chhe. mATe e jIvano nijasvabhAv nathI paN aupAdhikabhAv chhe. tathA e bhAvo vaDe navIn
bandh thAy chhe mATe mohanA udayathI utpanna thayelA bhAvo bandhanA kAraNarUp chhe.
jANavAn.
ekabandhAnarUp hovAnI shakti thAy chhe, tene yog kahe chhe. tenA nimittathI samaye samaye karmarUp
hovA yogya anant paramANuonun grahaN thAy chhe. tyAn alpa yog hoy to thoDA paramANuonun
tathA ghaNo yog hoy to ghaNA paramANunun grahaN thAy chhe. ek samayamAn grahaN thayelA
pudgalaparamANuo gnAnAvaraNAdi mUl prakRiti vA tenI uttar prakRitiomAn siddhAntamAn kahyA pramANe
svayam vahenchAI jAy chhe, ane te vahenchaNI anusAr te paramANuo te te prakRitiorUp pote ja
pariNamI jAy chhe.
vinA ghAtiyAkarmonI to sarva prakRitiono nirantar bandh thayA ja kare chhe. koI paN samay koI
paN prakRitino bandh thayA vinA raheto ja nathI. parantu ATalun samajavAnun ke
ek ek prakRitino ja bandh thAy chhe.
koI pApaprakRitiono bandh thAy chhe. e pramANe yoganA nimittathI karmanun Agaman thAy chhe.
mATe yog chhe te Asrav chhe em kahyun chhe. vaLI e yogadvArA grahaN thayelAn karmaparamANuonun
nAm pradesh chhe. teono bandh thayo ane temAn mUL
Page 21 of 370
PDF/HTML Page 49 of 398
single page version
ghAti
ghaNo ane ghaNo kaShAy hoy to thoDo sthitibandh thAy chhe.
nIpaje chhe. tyAn ghAtikarmanI sarva prakRitiomAn vA aghAtikarmonI pApaprakRitiomAn alpakaShAy hoy
to alpa anubhAg bandhAy chhe. ane ghaNo kaShAy hoy to temAn ghaNo anubhAg bandhAy chhe.
tathA (aghAtikarmonI)
jaghanya abAdhA pot potAnI
jaghanyasthitithI sankhyAtaguNI
alpa hoy chhe. tathA Ayu-
karmanI jaghanya abAdhA
AvalInA asankhyAtamA-
bhAgapramAN tathA koI
AchAryanA mate ek antarmuhUrta
paN hoy chhe.
Page 22 of 370
PDF/HTML Page 50 of 398
single page version
chhe, tem karmaprakRitionA ghaNA paramANu hoy chhatAn temAn thoDA kAL sudhI thoDun phaL devAnI shakti
hoy to te karmaprakRiti hInapaNAne prApta chhe tathA karmaprakRitionA thoDA paramANuo hoy chhatAn
temAn ghaNA kAL sudhI ghaNun phaL devAnI shakti hoy to te karmaprakRiti adhikapaNAne prApta chhe.
mATe yogavaDe thayelo prakRitibandh
thoDA vA koI dhAturUp ghaNA paramANuo hoy chhe, temAn paN koI paramANuono sambandh ghaNA
kAL sudhI tathA koIno thoDA kAL sudhI rahe chhe. vaLI e paramANuomAn koI to potAnun kArya
nIpajAvavAnI ghaNI shakti dharAve chhe ane koI alpa shakti dharAve chhe, have em thavAmAn kAI
bhojanarUp pudgalapinDane to gnAn nathI ke ‘‘hun Am pariNamun’’
gnAnAvaraNAdi prakRitirUp pariName chhe. e karmaparamANuomAnthI yathAyogya koI prakRitirUp thoDA
vA koI prakRitirUp ghaNA paramANuo hoy chhe, temAn paN koI paramANuono sambandh ghaNo kAL
rahe chhe tathA koIno thoDo kAL rahe chhe, e paramANuomAn koI to potAnun kArya nipajAvavAnI
ghaNI shakti dhAre chhe tyAre koI thoDI shakti dhAre chhe, em thavAmAn koI karmavargaNArUp
pudgalapinDane to gnAn nathI ke ‘hun Am pariNamun’ tathA tyAn anya koI pariNamAvanAro paN
nathI, parantu evo ja keval nimitta
rokavAnI shakti hoy chhe, tem jIvabhAvanA nimittavaDe pudgalaparamANuomAn gnAnAvaraNAdirUp
shakti thAy chhe. ahIn vichAravaDe potAnA udyamapUrvak kArya kare to tyAn gnAnanI jarUr kharI,
paN tathArUp nimitta banatAn svayam tevun pariNaman thAy tyAn gnAnanun kAI prayojan nathI. e
pramANe navIn bandh thavAnun vidhAn jANavun.
Page 23 of 370
PDF/HTML Page 51 of 398
single page version
avasthAnun palaTAvun paN thaI jAy chhe. koI anya prakRitionA paramANu hatA te sankramaNarUp thaI
anya prakRitinA paramANu thaI jAy chhe. vaLI koI prakRitiono sthiti vA anubhAg ghaNo hato
tenun apakarShaN thaI thoDo thaI jAy chhe tathA koI prakRitiono sthiti vA anubhAg thoDo hato
tenun utkarShaN thaI ghaNo thaI jAy chhe. e pramANe pUrve bAndhelA paramANuonI avasthA paN
jIvabhAvanun nimitta pAmIne palaTAy chhe. nimitta na bane to na palaTAy, jemanI tem rahe. evI
rIte sattArUp karmo rahe chhe.
kArya svayam banI jAy chhe. eTalo ja ahIn nimitta
jAy chhe. enun ja nAm savipAkanirjarA chhe. e pramANe samay samay uday thaI karmo kharI jAy
chhe. karmapaNun nAsh pAmatAn te paramANu te ja skandhamAn raho vA judA thaI jAo, enun kAI prayojan
ja nathI.
hoy te sarvamAn kramathI uday Ave chhe. vaLI ghaNA samayamAn bAndhelA paramANu ke je ek
samayamAn uday AvavA yogya chhe te badhA ekaThA thaI uday Ave chhe, te sarva paramANuono
anubhAg maLatAn jeTalo anubhAg thAy teTalun phaL te kALamAn nIpaje chhe, vaLI anek samayomAn
bAndhelA paramANu bandhasamayathI mAnDI udayasamay sudhI karmarUp astitvane dhArI jIvathI sambandharUp
rahe chhe. e pramANe karmonI bandh, uday, sattArUp avasthA jANavI. tyAn samaye samaye ek
samayaprabaddhamAtra paramANu bandhAy chhe, ek samayaprabaddhamAtra nirjare chhe tathA doDhaguNahAnivaDe
guNit samayaprabaddhamAtra sadAkAL sattAmAn rahe chhe. e sarvanun visheSh varNan AgaL karma
Page 24 of 370
PDF/HTML Page 52 of 398
single page version
thAy chhe tathA bhAvakarmanA nimittathI dravyakarmono bandh thAy chhe. pharI pAchho dravyakarmathI bhAvakarma
ane bhAvakarmathI dravyakarma
tIvra uday AvatAn tIvra kaShAy thAy chhe jethI tIvra navIn bandh thAy chhe; tathA koI kALamAn mand
uday AvatAn mand kaShAy thAy chhe jethI navIn bandh mand thAy chhe. vaLI e tIvra
dhArA pravAharUp dravyakarma vA bhAvakarmanI pravRutti jANavI.
to pudgalaparamANuono pinD chhe tathA dravyaindriy, dravyaman, shvAsochchhvAs ane vachan e
sharIranAn ja ang chhe, tethI ene paN pudgalaparamANunA pinD jANavAn. e pramANe sharIr tathA
dravyakarma sambandhasahit jIvane ekakShetrAvagAharUp bandhAn thAy chhe. je sharIranA janmasamayathI mAnDI
jeTalI AyunI sthiti hoy teTalA kAL sudhI sharIrano sambandh rahe chhe. Ayu pUrNa thatAn maraN
thAy chhe tyAre te sharIrano sambandh chhUTe chhe arthAt sharIr ane AtmA judA judA thaI jAy chhe.
vaLI tenA anantar samayamAn vA bIjA, trIjA, chothA samayamAn jIv karmaudayanA nimittathI navIn
sharIr dhAre chhe tyAn paN te potAnI Ayusthiti paryant te ja pramANe sambandh rahe chhe. pharI jyAre
maraN thAy chhe tyAre tenAthI paN sambandh chhUTI jAy chhe. e pramANe pUrva sharIranun chhoDavun, ane
navIn sharIranun grahaN karavun anukrame thayA ja kare chhe. vaLI te AtmA joke asankhyAt pradeshI
chhe topaN sankoch
tenA pramANarUp rahe chhe. vaLI e sharIranAn angabhUt dravyaindriy ane man tenI sahAyathI jIvane
jANapaNAnI pravRutti thAy chhe tathA sharIranI avasthA anusAr mohanA udayathI jIv sukhI
Page 25 of 370
PDF/HTML Page 53 of 398
single page version
anyathA avasthArUp pravarte chhe. e pramANe nokarmanI pravRutti jANavI.
e Ayu pUrNa karIne nityanigodasharIrane ja dhAre chhe. e pramANe anantAnant pramAN sahit
jIvarAshi chhe, te anAdi kALathI tyAn ja janma
pRithvI, jaL, agni, pavan ane pratyek vanaspatirUp ekendriy paryAyomAn vA beindriy, teindriy,
chaurendriyarUp paryAyomAn vA narak, tiryanch, manuShya ane devarUp panchendriy paryAyomAn bhramaN kare
chhe. tyAn keTalAk kAL sudhI bhramaN karI pharI pAchhA nigodaparyAyane prApta thAy chhe, tene itaranigod
kahe chhe. tyAn keTalok kAL rahI tyAnthI nIkaLI anya paryAyomAn bhramaN kare chhe. have e paribhramaN
karavAno utkRuShTa kAL pRithvI Adi sthAvar jIvomAn asankhyAt kalpamAtra chhe, beindriyathI panchendriy
sudhI tras jIvomAn k kadhik be hajAr sAgar chhe ane itaranigodamAn aDhIpudgalaparAvartan
mAtra chhe. e paN anant kAL chhe. vaLI itaranigodathI nIkaLI koI jIv sthAvar paryAy pAmI
pharI pAchho nigodamAn jAy
to ekendriy paryAyonun ja dhAravun bane chhe. tyAnthI nIkaLI anya paryAy pAmavo e
kAkatAlIyanyAyavat chhe. e pramANe A jIvane anAdi kALathI ja karmabandhanarUp rog thayo chhe.
svarUpapratibhAsananun nAm gnAn chhe. have evA svabhAvavaDe trikAlavartI sarvaguNaparyAyasahit sarva
padArthone pratyakSha yugapat sahAy vinA dekhI
Page 26 of 370
PDF/HTML Page 54 of 398
single page version
vA avadhidarshan paN hoy chhe. have enI paN pravRutti kevI rIte hoy chhe te ahIn darshAvIe chhIe.
lagAvavAthI ja dekhe paN chashmA vinA dekhI shakato nathI. tem AtmAnun gnAn mand chhe, have te potAnA
gnAnavaDe ja jANe chhe, parantu dravyaindriy vA manano sambandh thatAn ja jANe chhe, e vinA nahi.
vA mananA paramANu anyathA pariNamyA hoy to te jANI shake nahi, thoDun jANe vA anyathA
jANe. kAraN dravyaindriy vA manarUp paramANuonA pariNamanane tathA matignAnane nimitta
hoy to jANapaNun na thAy, thoDun thAy vA anyathA paN thAy.
tathA lIlo kAch ADo Ave to lIlun dekhAy. e pramANe anyathA jANavun thAy chhe. vaLI dUrabIn
jANavun. vaLI mantrAdikanA prayogathI, madirA
chhe em samajavun.
anyathA prakAre jANe tathA koIne kinchitmAtra jANe, ityAdi prakAre nirmaL jANavAnun banatun nathI,
em e matignAn parAdhInatApUrvak indriy tathA man dvArA pravarte chhe. tyAn indriyovaDe to jeTalA
Page 27 of 370
PDF/HTML Page 55 of 398
single page version
ja jANe chhe.
samIpakShetravartI rUpI
asatne jANe. jem svapnamAn vA jAgRutimAn paN je kadAchit kyAy paN na hoy evA AkArAdik
chintave chhe vA jevA nathI tevA mAne chhe
vanaspatirUp ekendriyone sparshanun ja gnAn chhe. iyaL, shankh Adi beindriy jIvone sparsha ane
rasanun gnAn chhe. kIDI, makoDA Adi teindriy jIvone sparsha, ras ane gandhanun gnAn chhe. bhamaro,
mAkhI ane patangAdik chaurendriy jIvone sparsha, ras, gandh ane varNanun gnAn chhe. tathA machchha,
gAy, kabUtar Adi tiryanch tathA manuShya, dev, nArakI Adi panchendriy jIvone sparsha, ras, gandh,
varNa ane shabdanun gnAn chhe. vaLI tiryanchomAn koI sangnI chhe tathA koI asangnI chhe. temAn sangnIone
to manajanit gnAn hoy chhe paN asangnIone nahi. tathA manuShya, dev ane nArakI jIvo sangnI
ja chhe te sarvane manajanit gnAn hoy chhe. e pramANe matignAnanI pravRutti jANavI.
te mahAparAdhIn chhe. upar pramANe ja pratyek indriyanI viShay jANavAnI labdhinI pragaTatA utkRuShTapaNe hoy chhe.
indra je AtmA tene jANavAnun je chihna te indriy chhe. athavA indra je karma temAnthI nIpajelI
jANI shakato nathI. tethI ja indriyajanya gnAn parAdhIn ane kunThit chhe.
Page 28 of 370
PDF/HTML Page 56 of 398
single page version
jANavun thayun te shrutagnAn chhe. e pramANe anya paN jANavun. e to akSharAtmak shrutagnAn
chhe. vaLI jem sparsha vaDe ThanDakanun jANavun thayun te to matignAn chhe ane tenA sambandhathI ‘‘A hitakArI
nathI, tethI chAlyA javun’’ ityAdirUp gnAn thayun te anakSharAtmak shrutagnAn chhe. e pramANe anya
paN samajavun. have ekendriyAdik asangnI jIvone to anakSharAtmak ja shrutagnAn hoy chhe tathA
sangnI panchendriy jIvone banne gnAn hoy chhe. e shrutagnAn chhe te anek prakArathI parAdhIn evA
matignAnane paN AdhIn chhe, vA anya anek kAraNone AdhIn chhe tethI mahAparAdhIn jANavun.
tathA sangnI panchendriy, tiryanch tathA manuShyomAn paN koI koIne hoy chhe ane asangnI sudhInA jIvone
to A gnAn hotun ja nathI. have A gnAn paN sharIrAdik pudgalone AdhIn chhe. avadhignAnanA
traN bhed chhe
sarvAvadhi ane manaparyay e traN gnAn mokShamArgamAn ja pragaTe chhe. kevalagnAn mokShasvarUp chhe, tethI
A anAdi sansAraavasthAmAn teno sadbhAv ja nathI. e pramANe gnAnanI pravRutti hoy chhe.
netraindriyavaDe je darshan thAy tenun nAm chakShudarshan chhe, te chaurendriy tathA panchendriy jIvone ja
hoy chhe, tathA sparshan, rasanA, ghrAN ane shrotra
viShayono sambandh thatAn avadhignAn pahelAn je sattAmAtraavalokanarUp pratibhAs thAy chhe tenun nAm
avadhidarshan chhe. jene avadhignAn hoy tene ja A avadhidarshan hoy chhe. chakShu, achakShu ane
nI san0 TIkA) matignAn darshanopayogapUrvak thAy chhe tethI shrutadarshan ane manaparyayadarshan
Page 29 of 370
PDF/HTML Page 57 of 398
single page version
dvArA ek jIvane ek kALamAn koI ek ja viShayanun dekhavun vA jANavun thAy chhe, e pariNamananun
nAm ja upayog chhe. have ek jIvane ek kALamAn kAn to gnAnopayog hoy chhe vA darshanopayog
hoy chhe. vaLI ek upayoganI paN ek ja bhedarUp pravRutti hoy chhe. jem matignAn hoy tyAre
anya gnAn na hoy. vaLI ek bhedamAn paN koI ek viShayamAn ja pravRutti hoy chhe. jem sparshane
jANato hoy te veLA rasAdikane na jANe. vaLI ek viShayamAn paN tenA koI ek angamAn ja
pravRutti hoy chhe. jem UShNa sparshane jANato hoy te veLA rukShAdine na ja jANe. e pramANe
ek jIvane ek kALamAn koI ek gney vA drashyamAn gnAn vA darshananun pariNaman hoy chhe. em
ja jovAmAn Ave chhe.
chhe. e eTalI badhI shIghra phare chhe ke je vaDe te banne golakanun sAdhan kare chhe. te ja pramANe
A jIvane dvAr to anek chhe ane upayog ek chhe, paN e eTalo badho shIghra phare chhe je
vaDe sarva dvAronun sAdhan rahe chhe.
shakti hoy chhe, paN shakti to AtmAmAn kevaLagnAn{darshananI hoy chhe.
kALamAn tenun sAmarthya thashe, paN te vartamAn sAmarthyarUp nathI. vartamAnamAn to pAnch gAmothI adhik
gAmomAn te gaman karI shakato nathI. vaLI pAnch gAmomAn javAnI sAmarthyarUp shakti vartamAnamAn
paryAy apekShAe chhe. tethI te teTalAmAn ja gaman karI shake chhe. ane gaman karavAnI vyaktatA
ek divasamAn ek gAmanI ja hoy chhe. tem A jIvamAn sarvane dekhavA
Page 30 of 370
PDF/HTML Page 58 of 398
single page version
dekhavA
to javun na thAy, thoDun thAy vA anyathA thAy. tem karmano evo ja kShayopasham thayo chhe ke
dravyonun nimitta thatAn ja dekho vA jANo. have tyAn e bAhya dravya anyathA pariName to dekhavun
chhe, mATe tyAn karmonun ja nimitta jANavun. jem koIne andhakAranA paramANu ADAn AvatAn dekhavun
thAy nahi, parantu ghuvaD ane bilADAn Adi prANIone ADAn AvavA chhatAn paN dekhavAnun bane
chhe; e pramANe A kShayopashamanI ja visheShatA chhe. arthAt jevo jevo kShayopasham hoy tevun tevun
ja dekhavun
vaLI je visheShatA chhe te visheSh jANavI. e pramANe gnAnAvaraN
chhe tem mAnato nathI, paN jem nathI tem mAne chhe. amUrtik pradeshono punj prasiddha gnAnAdi
guNono dhArak anAdinidhan vastu pote chhe, tathA mUrtik pudgaladravyono pinD prasiddha gnAnAdirahit
navIn ja jeno sanyog thayo chhe evA sharIrAdi pudgal ke je potAnAthI par chhe
Page 31 of 370
PDF/HTML Page 59 of 398
single page version
chhe; tathA e paryAyamAn paN je gnAnAdik guNo chhe te to potAnA guN chhe ane rAgAdik chhe
te potAne karmanimittathI aupAdhikabhAv chhe, vaLI varNAdik chhe te potAnA guNo nathI paN sharIrAdi
pudgalanA guNo chhe, sharIrAdimAn paN varNAdinun vA paramANuonun palaTAvun nAnA prakArarUp thayA
kare chhe e sarva pudgalanI avasthAo chhe, parantu te badhAne A jIv potAnun svarUp jANe chhe.
svabhAv
mArAn chhe’’ paN e koI paN prakArathI potAnAn thatAn nathI, mAtra potAnI mAnyatAthI ja tene potAnAn
mAne chhe. vaLI manuShyAdi paryAyomAn koI veLA devAdi ane tattvonun je anyathA svarUp kalpit
karyun tenI to pratIti kare chhe, paN jevun yathArtha svarUp chhe tevun pratIt karato nathI. e prakAre
darshanamohanA udayathI jIvane atattvashraddhAnarUp mithyAbhAv thAy chhe. temAn jyAre teno tIvra uday
hoy chhe tyAre satyArtha shraddhAnathI ghaNun viparIt shraddhAn thAy chhe tathA jyAre mand uday hoy chhe
tyAre satyArtha shraddhAnathI thoDun viparIt shraddhAn thAy.
karIne te pariNamananun bUrun ichchhe chhe. e pramANe krodhathI bUrun thavAnI ichchhA to kare, paN bUrun
thavun te
tathA potAnI uchchatA ichchhe chhe. tathA anya puruShAdi chetan padArthone potAnI AgaL namAvavA
vA potAne AdhIn karavA ichchhe chhe. ityAdi prakAre anyanI hInatA tathA potAnI uchchatA sthApan
karavA ichchhe chhe. lokamAn pote jem Uncho dekhAy tem shRungArAdi kare vA dhan kharche. bIjo koI
potAnAthI uchcha kArya karato hoy chhatAn tene koI paN prakAre nIcho darshAve tathA pote nIch kArya
Page 32 of 370
PDF/HTML Page 60 of 398
single page version
kare, paN mahantatA thavI
avasthAo kare vA bIjA chetan
chhaL to kare chhatAn iShTasiddhi thavI
parantu iShTaprApti thavI
e chAre kaShAyono uday rahe chhe, kAraN ke tIvra
uday thatAn tIvra krodhAdi thAy chhe tathA mand anubhAg uday thatAn mand krodhAdi thAy chhe. mokShamArga
prApta thatAn e chAramAnthI traN, be ane ekano uday rahI anukrame chAreno abhAv thAy chhe.