PDF/HTML Page 1 of 17
single page version
PDF/HTML Page 2 of 17
single page version
स्वयमपि निभृतः स्रन् पश्य षण्मासमेकम्।
हृदयसरसि पुं सः पुद्गलाद्भिन्नधाम्नो
ननु किननुपलब्धिर्भाति किंचोपलब्धि।।
nishchaL lIn thaI dekh; evo chha mahinA abhyAs kar ane jo
(tapAs) ke em karavAthI potAnA hRudayasarovaramAn, jenun tej,
pratAp, prakAsh pudgalathI bhinna chhe evA AtmAnI prApti nathI thatI ke
thAy chhe.
svarUp to mojUd chhe, paN bhUlI rahyo chhe; jo chetIne dekhe to pAse ja
chhe. ahIn chha mahinAno abhyAs kahyo tethI em na samajavun ke
eTalo ja vakhat lAge. tenun thavun to muhUrtamAtramAn ja chhe, parantu
shiShyane bahu kaThin lAgatun hoy to teno niShedh karyo chhe. jo
samajavAmAn bahu kAL lAge to chha mahinAthI adhik nahi lAge;
tethI anya niShprayojan kolAhal chhoDI AmAn lAgavAthI jaladI
svarUpanI prApti thashe evo upadesh chhe.
PDF/HTML Page 3 of 17
single page version
chhaThTho pradeshatva guN chhe. A chhae guNo darek vastumAn rahelA chhe tethI tene sAmAnya guN kahevAy chhe. A chha sivAy
bIjA paN anek sAmAnya guNo chhe, paN temAnthI A chha guNonI samajaN karavAnI khAs jarUr chhe.
dekhavAmAn AvatI nathI. darek vastune potAno AkAr hoy chhe. rUpiyAno AkAr goL chhe, be–AnIno choras
AkAr chhe, tem AtmAne paN AkAr chhe. darek vastumAn evI ek shakti chhe ke tethI tene koI ne koI AkAr
hoy ja chhe; e shaktine ‘pradeshatva guN’ kahevAy chhe.
AkAr arUpI hoy chhe, ne rUpI vastuno AkAr rUpI hoy chhe. AtmAno AkAr arUpI hovAthI te AnkhathI
dekhI shakato nathI, paN gnAnathI tenI oLakhAN thaI shake chhe.
chhe, goL ThAmamAn rahelA pANIno AkAr goL hoy chhe. tem AtmA paN jevA jevA sharIramAn rahyo hoy tevo
tevo teno AkAr hoy chhe. hAthInA sharIramAn rahelA jIvano AkAr hAthI jevo moTo, ne kIDInA sharIramAn rahelA
jIvano AkAr kIDI jevo nAno hoy chhe. paN sharIrano ane AtmAno AkAr judo judo ja chhe, sharIrano
AkAr sharIramAn chhe ne AtmAno AkAr AtmAmAn chhe. jaDano AkAr jaD chhe, ne chetanano AkAr chetan chhe.
arUpIno AkAr arUpI chhe ne rUpIno AkAr rUpI chhe.
pradesh kahevAy chhe. evA pradeshathI jIvane mApIe to darek jIv asankhya–pradeshavALo chhe. hAthInA jIvamAn koI
vadhAre pradesh nathI ne kIDInA jIvamAn kAI ochhA pradesh nathI–bannemAn sarakhA chhe. je nAno–moTo AkAr chhe te
banne pradeshatva guNano pheraphAr (paryAy) chhe–
siddhabhagavAnane ‘nirAkAr’ kahevAy chhe, tyAn em samajavun ke–temane AnkhethI dekhAy tevo AkAr nathI tethI
teone nirAkAr kahevAy chhe. paN temane AtmAmAn pradeshatva guNane lIdhe chokkas AkAr hoy chhe. jo AkAr na
hoy to vastu ja na hoy.
mUL pradeshonI sankhyAmAn vadhaghaT thatI nathI. jem rabbaranA phUgAmAn pavan bharatAn
PDF/HTML Page 4 of 17
single page version
potAnA puruShArthanA jore karmano kShay karIne pUrNadashA pAmyA chhe tem hun paN mArA puruShArthanA jore karmano kShay
karIne pUrNadashA pAmavAno chhun, vachche koI vighna nathI. je arihantanI pratIti kare te arihant thAy ja chhe. A 80mI
gAthA ane tenI TIkA uparanA vistRut vyAkhyAno AtmadharmanA ank 29–30–31mAn AvI gayA chhe. have te
gAthAno bhAvArtha vanchAy chhe.
bhagavAnanA) svarUpane man vaDe pratham samajI le to “A je ‘AtmA, AtmA’ evo ekarUp (kathanchit sadrash)
trikALik pravAh te dravya chhe tenun je ekarUp rahetun chaitanyarUp visheShaN te guN chhe ane te pravAhamAn je kShaNavartI
vyatireko te paryAyo chhe” Am potAno AtmA paN dravya–guN–paryAyapaNe tene man vaDe khyAlamAn Ave chhe.”
(pravachanasAr pRu. 119–120)
dravya chhe. badhAy paryAyomAn dravya to ek sarakhun rahenAr chhe. ane te dravyanun ekarUp rahetun je ‘chaitanya, chaitanya’
evun visheShaN te guN chhe ane dravyanA pravAhamAn je kShaNavartI bhedo te paryAyo chhe. e rIte, arihant bhagavAnane
dravya–guN–paryAyathI oLakhatAn potAno AtmA paN vikalpa vaDe gnAnamAn Ave chhe.
antargat karIne kevaL hArane ja jANavAmAn Ave chhe tem–AtmaparyAyone ane chaitanya guNane AtmAmAn ja
antargarbhit karIne kevaL AtmAne jANatAn pariNAmI–pariNAm–pariNatinA bhedano vikalpa nAsh pAmato jato
hovAthI jIv niShkriy chinmAtrabhAvane pAme chhe ane tethI moh (darshanamoh) nirAshray thayo thako vinAsh pAme chhe.”
mAtra bhAvano kartA thayo. have gnAnamAn gnAnane ekAgra karavAnI ja kriyA karavAnun rahyun. te ekAgratAnI kriyA pUrI
thatAn ja kevaLagnAn–arihantadashA pragaTe chhe.
PDF/HTML Page 5 of 17
single page version
svabhAvamAn DhaLatAn rAgarahit niShkriy gnAnamAtra bhAv pragaTe chhe ane mithyAtva nAsh pAme chhe. ‘gnAnamAtra bhAvane
pAme chhe’ ane ‘moh kShay thAy chhe’ em asti–nAstithI kathan chhe. agnAnane Ashraye moh hato, have ekalo
gnAnabhAv pragaTatAn moh nirAshray thayo, tethI te nAsh pAme chhe.
karatAn sampUrNa gnAnamAtra bhAv–kevaLagnAn pragaTe chhe ane mohano sarvathA kShay thaI jAy chhe.
A 80 mI gAthAmAn shuddha AtmAno nirNay karIne samyagdarshan pragaTAvavAno ne darshanamoh TALavAno upAy
vAt 81mI gAthAmAn karashe. dayA–vrat–ahinsA vagerenA vikalpo te mohanI senA chhe. arihant bhagavAn jevA
potAnA shuddhAtmAne oLakhavo ane shuddhopayog vaDe temAn lIn thavun te mohanI senAne nAsh karavAno upAy chhe.
svarUpanI ruchi vinA te puruShArtha thAy nahi. antaramAn svabhAvano mahimA AvyA vagar te svabhAvane prapta
karavAno prayatna kare nahi. arihant jevun potAnun shuddha svarUp je prApta karavA mAge te avashya karI shake chhe.
sArun karyun chhe. arihant bhagavAne kaI rIte sArun karyun? pahelAnn to potAnA AtmasvabhAvane arihant jevo jANyo
ne temAn lIn thaIne mohano kShay karI vItarAgatA ne kevaLagnAn pragaT karyA, tethI teo sukhI chhe. temanA
dravyaguN tArAmAn chhe, te tArA svabhAvanI shraddhA, gnAn ane sthiratA tun kar, to tArA dravyaguNamAnthI pUrI
kevaLagnAnadashA pragaTe. A ja sArun karavAno upAy chhe. duniyAmAn sArAmAn sArun karanArA to arihant chhe, temane ja
tun AdarsharUp rAkh. jyAn tun tArA pUrA svabhAv sAmarthyanI oLakhAN karIne temAn lIn thayo tyAn pUrNa shuddha dashA
pragaTI eTale ke pUrNa sArun pragaT thayun ne narasApaNun na rahyun.
chhe. evA shrIarihant dev chhe. jagatanA jIvone dukhI dekhIne ke jagatanun kAI karavA mATe arihant bhagavAn
avatAr letA nathI. temaNe potAnA AtmAmAn sampUrNa sArun karI lIdhun chhe tethI teo kRutakRutya chhe. jagatanA anya
jIvo to rAg–dveSh–mohathI dukhI thaI rahyA chhe. aho! jemane moh nathI, avatAr nathI, maraN nathI, vikalpa
nathI, paranI upAdhi nathI, bhUkh–taras nathI, sampUrNa kevaLagnAn jemane pragaT thayun chhe evA arihant bhagavAnano
jANatAn paramArthe potAnA svarUpanun pratibimb ja jaNAy chhe. arihant bhagavAn jevA dravya–guN to mArAmAn
trikAL chhe, ne paryAyamAn jyAn sudhI arihant
PDF/HTML Page 6 of 17
single page version
AtmA par dravyanun kAI karI shake nahi. parathI judA potAnA AtmasvabhAvane jANIne temAn ja sthir thayA ne
kevaLagnAn pragaT karyun. e sivAy bhagavAne bIjun kAI karyun nathI.
pragaT thayun ne mohano kShay thayo. te jIvane arihant bhagavAn jevI pUrNa shuddhatA pragaT karavAno upAy pragaTyo.
anant tIrthankaroe A ja upAy karyo chhe ane divyadhvanimAn paN e ja upadesh karyo chhe.
nathI–Am je jIv nakkI kare chhe te jIvane Atma–svabhAvanun samyakdarshan thAy chhe. arihantanA svarUpamAn ane A
AtmAnA svarUpamAn paramArthe pher nathI. arihant bhagavAn pUrNa spaShTa svarUpe hovAthI A AtmAne te Adarsha
tarIke chhe. arihant bhagavAnane dravya ane guN pUrA chhe ne paryAy paN pUro pragaTyo chhe, te paryAy dravyaguNamAnthI
Avyo chhe. evA dravya–guN–paryAy svarUpane oLakhe to potAnA dravya–guNanA AdhAre vartamAn paryAyanI adhUrAsh
TALavAno upAy kare. adhUrAsh ke vikAr te hun nahi paN arihant jevo ja hun chhun em pahelAnn arihantanA lakShe
potAnA AtmAno vichAr upADIne pachhI svamAn potAnA AtmA taraph DhaLIne nirNay karatAn samyagdarshan thAy chhe.
dev–guru–shAstranA lakShe nirNay karanArI avasthAne potAnA svabhAvamAn samADI eTale ke svamAn vALI, tyAn paramAn
ane vikAramAn ekatAnI mAnyatA chhUTIne potAmAn dravya–paryAyanI ekatA thaI eTale mohano nAsh thayo ne
samyagdarshan thayun. svAshrayanI ekatA vaDe samyagdarshan thatAn ja parAshrayanI ekatArUp mohano nAsh thAy chhe.
pUrNagnAn chhe. arihant jevo ja mAro AtmA chhe. Am nirNay karatAn rAgamAn ekatvabuddhi TaLI jAy chhe, ne
potAnA svabhAvano Ashray thAy chhe. pahelAnn nimitto sAthe ane vikAr sAthe ekatA mAnato tethI potAmAn
dravya–paryAyano bhed paDIne avasthAmAn agnAn hatun, te sansAranun mUL hatun. have rAgAdithI rahit potAnA chinmay
svarUpamAn ekatA karatAn dravya–paryAyano bhed tUTI javAthI (–paryAy dravyamAn ja lIn thavAthI), mithyAtva ane
agnAn nirAshray thayA thakA nAsh pAme chhe. dravyamAn mithyAtva ane agnAn nathI, ane te dravyamAn paryAyanI ekatA
thaI tethI mithyAtva ane agnAnane te paryAyano Ashray na rahyo, paryAy pote samyagdarshan ane samyaggnAn rUpe
pariNamI gayo ne mithyAtva tathA agnAnano lay thayo. A ja mohanA nAshano eTale ke dharmano upAy chhe.
AtmAnA gnAnanI ja kriyA chhe, bahAranun kAI nathI. AtmAnun je vIrya vikAramAn kAm karatun hatun te vIrya vikAranI
ekatAthI chhUTIne potAnA svabhAvamAn vaLyun tyAn paranun avalamban na rahyun eTale ke mithyAtva ja na rahyun. bhedanA
Ashraye mithyAtva rahe chhe ne svabhAvanI abhedatAnA Ashraye mithyAtvano nAsh thayA pachhI chAritramohano nAsh
kem thAy te havenI gAthAmAn kaheshe. shubhabhAvanun avalamban paN moh chhe, tethI teno paN jyAre chhed kare chhe tyAre
sampUrNa shuddha AtmA pragaTe chhe.
PDF/HTML Page 7 of 17
single page version
vaLe chhe. arihant taraphanun lakSha chhoDI svamAn em vichAr karyo ke mAre samyagdarshanAdi mATe mArA dravyaguNano ja
Ashray chhe, koI parano Ashray nathI. em vAramvAr svAshrayanI bhAvanA ane abhyAs kare chhe, ane
svAshrayabhAvamAn DhaLatAn shuddha AtmAno sAkShAt anubhav thayo, kShAyak jevun samyagdarshan thayun, parAshrayabhAvano tathA
mithyAtvano nAsh thayo.
–em bhedagnAn vaDe potAnA svabhAvamAn paryAyane vALyo tyAn AtmA mithyAtva–rAgAdinun kAraN na rahyo. shuddha
svabhAvanI pratIti karIne te svabhAvanA Ashraye AtmA rahyo tethI mithyAtva ane agnAn TaLI gayA; kemake
svabhAvanA Ashraye mithyAtvAdi vikAranI utpatti thAy nahi. arihant jevun potAnun pavitra AtmasvarUp bhAsatA
jIvane mohano nAsh karavAno upAy prApta thayo.
paN kShayanI bhAvanA kare chhe. mithyAtvamohano kShay to karyo ja chhe.
chaitanyachintAmaNi prApta karyo chhe. men paripUrNa chaitanyachamatkAr chintAmaNi prApta karyo chhe, chaitanyasvabhAvane gnAnamAn
rAkhIne jevI bhAvanA karun evI vItarAgatA pragaTe. e chaitanyachintAmaNi svabhAvamAn shuddhopayogavaDe ekAgra thaIne
rAgadveShano kShay karIne kevaLagnAn pAmun. jo shubhopayogamAn aTakun to chaitanyachintAmaNi chorAI jAy chhe–kevaLagnAn
aTake chhe. potAnA chaitanyasvarUpane bhUlIne anAdithI paramAn ne vikAramAn potAnun astitva mAnyun hatun, have
vikArarahit shuddhachaitanyasvabhAve potAnun astitva jANyun ane svabhAv taraph vaLelI avasthAmAn chaitanya
chintAmaNinI prApti thaI. aho! have shuddhopayog vaDe hun jeTalo chaitanyamAn ekAgra thAun teTalA rAg–dveSh TaLIne
ghaNI vItarAgatA thaI chhe, paN hajI je alpa shubharAg rahyo chhe tene ya sarvathA TALIne sampurNa shuddhopayog pragaT
karIne sampUrNa shuddhaAtmAnI prAptinI bhAvanA kare chhe. ‘e rIte men chintAmaNi prApta karyo hovA chhatAn pramAd chor chhe’
em vichArI jAgRut rahe chhe. 80 mI gAthAmAn je rIte kahyo te rIte mohakShayano upAy jANIne ane te rIte
mohano kShay karIne men chaitanya chintAmaNi prApta karyo chhe. chaitanya svabhAvane prApta karIne paN jo temAn hun sampUrNa
ekAgra thAun to ja rAg–dveShano kShay thAy ne shuddha AtmAnI (kevaLagnAnanI) prApti thAy. dravya–guN–paryAyathI
mAro AtmasvabhAv jANIne, jeTalo dravyaguNamAn mArA paryAyane ekAgra karun teTalo shuddhAtma–anubhav pragaTe,
teTalo shuddhopayog thAy ne rAgadveSh TaLe. shuddha chaitanyasvabhAvanI shraddhA–gnAn pragaT karIne have mArA svabhAvamAn ja
ekAgratA pragaT karun te ja muktinun kAraN chhe. chAritradashA pragaTI hovA chhatAn hajI sampUrNa shuddhopayogathI svarUpamAn
kevaLagnAn pragaT karavA mATe kaTibaddha thayA chhe.
PDF/HTML Page 8 of 17
single page version
rahe to mane nukashAn chhe–pramAdarUpI chor mArI shuddhatA chorI javAno sambhav chhe. jeTalo paramAn valaNabhAv thAy chhe
havenI gAthAmAn kahe chhe.
जहदि जदि रागदोसे सो अप्पाणं लहदि सुद्धं।।
artha:– jeNe mohane dUr karyo chhe ane AtmAnA samyak tattvane (sAchA svarUpane) prApta karyun chhe evo jIv
jo rAgadveShane chhoDe chhe to shuddhAtmAnI prApti kare chhe. AchAryadev asti–nAstithI kathan kare chhe. mohano nAsh karyo
te nAsti ane sAchun AtmasvarUp pAmyo te asti chhe. tyArapachhI rAgadveSh chhoDavA te nAsti ane shuddhAtmAnI
prApti te asti. je shuddhAtmA jANyo te taraph jeTalo DhaLun teTalo lAbh chhe, jeTalo parAshrayabhAv thAy teTalo
shuddhopayog lUnTAy chhe. samyak AtmatattvanI prApti ane mithyAtvano nAsh karyA pachhI shuddhAtmasvarUpamAn
ekAgratArUp je shuddhabhAv chhe te ja shuddhAtmAnun tattva chhe, jeTalA puNya–pApabhAvo thAy chhe te shuddhAtmAnun tattva nathI,
te to AtmAnA shuddhopayogane lUnTanArA chhe. puNyapAp rahit Atmatattvane pAmIne jo shubh ane ashubh
upayogane chhoDI de chhe to jIv shuddha AtmAne pAme chhe. darshanamohano nAsh karIne Akho AtmA prApta karyo chhe paN
hajI paryAyamAn pUrNa shuddhatA pragaTI nathI. pUrNa shuddhadashA to rAg–dveShanA nAshathI thAy chhe. ahIn pUrNa shuddhadashA pragaTe
chhe, e apekShAe tyAn shuddhaAtma tattvano anubhav nathI em kahyun chhe. samyagdarshan thatAn ja Akho
shuddhAtmasvabhAv to prApta thaI gayo. parantu jyAn sudhI jIv rAg–dveShane na chhoDe tyAn sudhI dravya–guN–paryAyathI shuddha
AtmAno anubhav thato nathI. mULamAn to AchAryadeve astithI ja vAt karI chhe ke jIv jo rAg–dveShane chhoDe chhe
to te shuddhAtmAne pAme chhe. eTale ke jemaNe potAnA samyak AtmasvarUpane prApta karyun chhe evA jIvo rAg–dveSh chhoDe
ja chhe ne shuddhAtmAne pAme ja chhe.
batAvyA pachhI chAritramohanA nAshano upAy batAve chhe. mithyAtvano nAsh karIne samyak AtmatattvanI shraddhA
pragaT karIne paN, jo paryAyamAnthI shuddhopayogavaDe rAgadveShane chhoDe chhe to ja jIv mukti pAme chhe. rAgadveShamAn ekatA
mAnavAthI dharma thato nathI ane svabhAvamAn ekatA karavAthI dharma thAy chhe–em samyakshraddhA karIne paN jIv
potAnA upayogane svadravyamAn ja lIn kare chhe to ja te shuddha AtmAnA anubhavane pAme chhe.
thAy chhe teTalo ashuddhatAno anubhav paN hoy chhe; mATe
PDF/HTML Page 9 of 17
single page version
kahyo chhe. pahelAnn arihantanA dravya–guN–paryAyanun svarUp jANIne tevA ja potAnA AtmAnI shraddhA karI hatI ane
have potAno AtmA sAkShAt tevo thaI gayo. jevA arihantanA dravya–guN–paryAy chhe tevA ja potAnA dravya–guN–
paryAy thaI gayA.
shubh ke ashubhabhAvamAn joDAy to te pramAd chhe. shubhabhAv paN pramAd chhe. samyagdarshanapUrvak munidashAmAn je panch–
mahAvratanI lAgaNI te paN pramAd ja chhe, te pramAdanA tantrane AdhIn thavAthI shuddha AtmatattvanA svarUpanA vedan
rUp chaitanyachintAmaNi chorAI jAy chhe. mATe shubhabhAv te chaitanya chintAmaNIno chor chhe. to pachhI ashubh
lAgaNInI to vAt ja shun karavI? AchAryadevane vartamAnakALe munidashA to varte chhe parantu kevaLagnAn pragaT thAy
tevo shuddhopayog nathI ane k kshubhopayog rahI jAy chhe, teno nakAr karIne teoshrI sampUrNa shuddhopayoganI
shubhane dUr karIne shuddhopayog jyAre pragaT kare chhe tyAre ja mohano sampUrNa kShay thaIne pUrNadashA pragaTe chhe.
samyagdarshan to pahelAnn ja sthApIne pachhInI A vAt chhe.
chhe–rAgadveSharUpe pariName chhe, to pramAd–AdhInapaNAne lIdhe shuddhAtmatattvanA anubhavarUp chintAmaNi chorAI
javAthI antaramAn khed pAme chhe.
pragaTyA chhatAn paN jIv jo shubh lAgaNIne pharI pharIne anusare to shuddhAtmAnA anubhavarUp chintAmaNi chorAI
javAthI antaramAn pharI pharIne khed pAme chhe. shuddha upayog te ja ek jIvane sukhadAyak chhe, shubh upayog te dukh chhe.
chhaThThAguNasthAne shubh vikalpa UThe chhe te dukh chhe, khedakArak chhe. ahA, nirvikalpa shuddha upayogadashA aTake chhe ne
shubh–ashubh upayogamAn joDAN thAy chhe te khed chhe, tenAthI nirvikalpa shuddhAtma ramaNatA chorAI jAy chhe.
sahajAnand svabhAvamAn upayoganI sampUrNa lInatA na thatAn, viparIt dashA thaI tyAre rAgadveSharUp ashuddhaupayog
thayo, tenAthI AtmasvarUpamAn ramaNatAno bhang paDe chhe. shubhavRutti thAy tenAthI dharmAtmA munine paN antaramAn
dukh chhe–khed thAy chhe. jo svarUpanI ramaNatAmAn ja TakIne shuddha upayog pragaT na karun to pramAdathI shubh upayogamAn
AvI jAun chhun ane mArA kevaLagnAnanA kAraNarUp anubhavachintAmaNi chorAI jAy chhe. tethI mAre rAgadveShane
thAy chhe teTalun chaitanya anubhavaratna chorAI jAy chhe. mATe sarve shubh ashubhathI rahit thaIne svarUpamAn sampUrNa
jAgRut rahevun te ja mokSha pAmavAno upAy chhe.
vagerenun pratikramaN chhe. sauthI pahelAnn mithyAtvanA pratikramaN vagar eke prakAranun pratikramaN hoy ja nahi. ahIn to
sampUrNa mohano kShay karIne mokShadashA pragaT karavAnA upAyanI vAt chAle chhe. samyagdarshan thayA chhatAn jo jIv
rAgadveShane na chhoDe to te mukti pAmato nathI.
PDF/HTML Page 10 of 17
single page version
potAnun paramArtha svarUp jANIne tenI shraddhA kare arthAt puNya–pAp rahit potAno abhed chaitanyamay svabhAv chhe
pAp rahit shuddhAtmasvarUpane jANyA chhatAn puNya–pApamAn upayoganI ekatA karavI te chAritra apekShAe adharma chhe.
ane samyagdarshan pragaT karIne shuddha AtmadravyamAn ja paryAyanI ekatA karavI te chAritradharma chhe.
jIvane rAgadveSh TALIne svarUpamAn atyant jAgRut rahevun yogya chhe. AchAryadeve ahIn shubh upayogane tarachhoDIne
shuddha upayoganI ugratA batAvI chhe.
lAgaNIthI shuddha chAritra lUnTAy chhe; mATe te shubhopayoganA anshone paN chhoDavA mATe hun atyant puruShArtha vaDe
jAgRut rahun chhun. jo AchAryadevane sampUrNa shuddhopayoganI jAgRuti hoy to ‘hun jAgRut rahun’ evI vRutti paN kem
hoy? ‘hun jAgRut rahun’ evI lAgaNI pote ja ajAgRutirUp pramAd chhe. AchAryadevane shubh lAgaNI varte chhe paN te
toDavAnI bhAvanA kare chhe. aho! je rIte arihantoe mohano kShay karyo tevI rIte ame paN atyAre sampUrNa shuddha
upayog jAgRut karI mohano sarvathA kShay karIe ane arihant jevo shuddha Atmaanubhav karIe! mArA
shuddhasvabhAvanI pUrNa sthiratAne A shubh upayog lUnTI jAy chhe, mATe te shubh upayogarUp mohane nAsh karavA mATe
mAre svarUpamAn atyant jAgRut rahevun yogya chhe. aho, kevI AchArya bhagavAnanI antar dashA chhe!!
prarUpaNA sAmbhaLIne ‘A khoTun chhe’ em antaramAn talAk (tiraskAr, utthApavAno bhAv) na Ave to te jIvane
samyagdarshan bhUmikAno Ashray paN raheto nathI. parantu jyAnsudhI te vRutti Ave tyAnsudhI svarUp sthiratAnI
bhUmikA aTake chhe.
svarUp sthiratA na thatI hoy tyAre jo satnun bahumAn chhoDIne bIjAnun bahumAn Ave to te jIvanun samyakatva ja
lUnTAI jAy chhe. potAne vItarAgatA thaI nathI ane rAgadveSharUp vikalpo to UThe chhe chhatAn jo sat–asatano
vivek karIne satnA bahumAnano ane asatnA utthApanano vikalpa na UThe to te jIv mithyAdraShTi chhe. asat–
prarUpaNA sAmbhaLIne ‘A asat chhe’ em khyAl Ave chhe chhatAn je jIvane antarathI tenA utthApananI vRutti nathI
thatI ane anyatra to rAgadveSh thAy chhe te jIvane samyagdarshananI bhUmikAnA rAgano vivek nathI, tene samyagdarshan
bhUmikA ja nathI. samyagdraShTine jyAre vikalpa hoy tyAre tene satanA bahumAn taraph ja valaN thAy chhe. jo vikalpa
toDIne shuddhopayogathI AtmAmAn lIn thaI jAy to to pUrNatA pragaTe chhe. tene to koI pratye rAgadveShanI vRutti
hotI ja nathI, paN samyagdarshan pachhI asthiradashAmAn rAgadveShanI vRuttio thatI hoy tyAre to satanun bahumAn
PDF/HTML Page 11 of 17
single page version
sampUrNa shuddhachAritra dashAne aTakAve chhe–kevaLagnAnane aTakAve chhe. mATe ahIn AchAryadev kahe chhe ke mAre rAgadveShane
TALavA mATe atyant jAgRut rahevun yogya chhe.
pariNamato nathI, te ja abhedaratnatrayapariNat jIv shuddha–buddha–ek svabhAv AtmAne prApta kare chhe–mukta thAy chhe.”
samyagdarshan pragaT karavAno upAy batAvIne pachhI rAg–dveSh TALavAnI vAt karI chhe. samyagdarshan pachhI jo
svarUpanA anubhavamAn ja jIv potAno upayog lIn kare chhe, to tene pharI pharI rAgAdi thatA nathI; te jIv
abhedaratnatrayarUp pariNamel chhe, tene rAgadveSharUp vikalpa tUTIne svarUpanI ekAgratA thatAn ratnatrayano bhed tUTIne
ratnatrayanI abhedatA thaI eTale tene shraddhA–gnAn–chAritranI svamAn ja ekatA thaI. evo te jIv shuddha–buddha ek
gnAnasvabhAvI AtmAne prApta kare chhe arthAt te jIv kevaLagnAn pAmIne mukta thAy chhe.
vaDe traN prakAranA kaShAyono nAsh karIne–chhaThThun guNasthAn (sarAg chAritra dashA) pragaT kare topaN tyAn je rAgano
ansh chhe te AtmAnI shuddhatAne roke chhe tethI te rAganA nivAraN mATe arthAt pramAdarUpI chorathI shuddhopayoganun
rakShaN karavA mATe svarUpamAn atyant sAvadh rahevun yogya chhe.
badhAy tIrthankaroe pote karyo ane teoe jagatanA bhavya jIvone eno ja upadesh karyo. teone namaskAr ho!
किच्चा तधोवदेसं णिव्वादा तेणमो तेसिं।।
upadesh paN em ja karI, nirvRut thayA; namun temane.
tIrthankaroe shun karyun ane upadeshamAn jagatane shun kahyun? te temAn spaShTapaNe bhagavAn shrIkundakundAchAryadeve batAvyun chhe.
PDF/HTML Page 12 of 17
single page version
bIjA dharmo hoy ja nahi, ne agiyArasane divase tap dharma ja hoy. kharekhar to AtmAnA vItarAgabhAvamAn
uttam kShamAdi dase dharmo ek sAthe ja chhe. ek divase ek dharma ane bIjA divase bIjo dharma–em nathI. parantu
ek sAthe dase dharmonun vyAkhyAn thaI shake nahi tethI kramasar ekek dharmanun vyAkhyAn karavAnI paddhatti chhe. pAncham–
chhaThTha vagere divaso te to kALanI avasthA chhe–jaD chhe, temAn kAI uttam kShamAdi dharma rahelo nathI. samyagdarshanapUrvak
uttamakShamAdi ekey dharma hotAn nathI. uttam kShamAdi dharmo te samyakchAritranA bhedo chhe. mukhyapaNe munidashAmAn A
dharmo hoy chhe. shrI padmanandI AchAryadev uttam tapadharmanun varNan kare chhe–
तद्द्वेधा द्वादशधा जन्माम्बुधियानपात्रमिदम्।।
tenAthI nAsh thAy chhe. je bhAvathI shubh–ke ashubh karmo bandhAy te kharekhar tap nathI, paN je bhAvathI gnAn–
darshananI shuddhi pragaTe ne karmano kShay thAy te tap chhe; e tap AtmAnun vItarAgI chAritra chhe. nishchayathI to
tyAn shubharAgarUp vyavahAr tap hoy chhe. te vyavahAr tapanA sAmAnyapaNe be prakAr chhe. ek bAhyatap ne bIjo
Abhyantar tap. tathA visheShapaNe 1–aNashan, 2–avamaudarya, 3 vRuttiparisankhyAn, 4–rasaparityAg, pa–vivikta
shayyAsan, 6–kAyakalesh, 7–prAyashchit, 8–vinay, 9–vaiyAvRutya, 10–nyutsarga, 11–svAdhyAy ane 12–dhyAn e
bAr bhed chhe. temAn pahelAnn chha prakAro bAhyatapanA bhedo chhe ane pachhInA chha prakAro Abhyantar tapanA bhedo chhe. e
dhyAnamAn rAkhavun ke A badhAy prakAranA tap samyagdarshan ane samyaggnAn pachhI ja hoy chhe. samyagdarshan vagar
kAyakalesh, aNashan ke svAdhyAy vagere kare tene nishchayathI ke vyavahArathI koI rIte tap kahI shakAto nathI. uttam
tap te samyakchAritrano bhed chhe, samyakchAritra samyagdarshan vagar hotun nathI; puNya ke pAparUp koI IchchhA
AtmasvabhAvamAn nathI. IchchhArahit nirmaL chaitanyasvarUpane oLakhIne tenA anAkuL AnandanA anubhavamAn
अतोहि निरूपद्रवश्चरति तेन धर्मश्रिया यतिः समुपलक्षितः पथि विमुक्तिपुर्याः सुखम्।।
thaI jAy chhe. samyagdarshan gnAn–chAritrarUpI ratno sAthe rAkhIne mokShamArgamAn chAlanArA munivarone jo taparUpI
rakShak sAthe na hoy to viShayakaShAyarUpI chor tenI lakShmIne
PDF/HTML Page 13 of 17
single page version
samyaggnAn thayA pachhI paN viShay–kaShAyone jItavA durlabh chhe, parantu munivaro paradravyothI parAngamukh thaIne jyAre
svarUpamAn Thare chhe tyAre te viShayakaShAyo kShaNamAtramAn naShTa thaI jAy chhe. mATe mokShamArgamAn gaman karI rahelA
yogIone bhagavAnanI bhalAmaN chhe ke he munio! viShay–kaShAyarUpI chorothI tamArI ratnatrayarUpI lakShmIne
mokSha taraph gaman karatAn svabhAvanI sthiratAnA puruShArthane sAthe rAkhavAthI, vachche koI vighna karavA samartha nathI.
स्तोकं तेन प्रसभमखिलकृच्छ्रलब्धे नरत्वे यद्येतर्हि स्खलसि तदहो का क्षतिजीव ते स्यात्।।
kaIyAnI gaNatarI nathI tem, samyaktapanA anAdarathI mithyAttvane lIdhe je anantu dukh thashe tenI pAse tapanA
alpa dukhanI gaNatarI kAI nathI. tap te chAritradharma chhe ane te to param Anandanun kAraN chhe, te dukhanun jarApaN
kAraN nathI, paN tenI sAthe je rAg rahI jAy chhe tenun alpa dukh chhe–em samajavun. ahIn to jene chAritradashAmAn
alpa khed thAy chhe ne nirUtsAhI thaI jAy chhe tene samajAvavA kahe chhe ke he jIv! A tapamAn to tane bahu alpa
chhe. enI pAse to tArA tapamAn je pratikULatA chhe tenI kAI gaNatarI nathI. chhatAn tun tapathI kem bhayabhIt thAy
chhe? aho! sAdi anant paramAnandanA kAraNabhUt evA uttam tapane dhAraN karavAmAn tane shun hAni chhe? samyak
tapanun pAlan karatAn bahAramAn pratikULatA Ave tenAthI khed na pAm, samyak tap tane jarAy dukhanun kAraN nathI
paN mokShadashAnA param sukhanun kAraN chhe.
koIk mand puruShArthI jIvane pratikULatA vageremAn lakSha jatAn khed thato hoy ane kaThaN lAgatun hoy, tethI sahej
aNagamo thaI jato hoy, to te aNagamAne lIdhe tene jarAk dukh lAge chhe. e apekShAe upachArathI tapamAn
nathI. alpa kaleshanI gaNatarI mukhya karIne ratnatray sahit uttam tapadharmamAn utsAh ghaTADavo ThIk nathI.
mArun svarUp nathI, A vRutti thaI te chAritrano bhAg nathI paN doSh chhe. visheSh sahanashIlatA nathI ne khed thAy
chhe teno Arop karIne tapamAn alpa dukh kahyun chhe. ane chAritra sthir rahevA mATe kahyun ke atyAre jarAk dukhathI
DarIne jo chAritrano ja anAdar karI nAkhIsh to mithyAtva thashe ane tenA phaLamAn je anant dukh maLashe, tene tun
kem sahan karI shakIsh? atyAre alpadukh sahan karIsh to samyak tapanA phaLamAn anant mokShasukhane pAmIsh.
lIn thaI jatAn IchchhA tUTI jAy te uttam tap dharma chhe. AchAryadev evA utkRuShTa tap mATenI preraNA kare chhe.
स त्यागो वपुरादि निर्ममतया नो किंचनास्ते यते–
ज्ञकिंचन्यमिदं च संसृतिहरो धर्मः सतां सम्मतः।।
PDF/HTML Page 14 of 17
single page version
samyaggnAnapUrvak atyant nikaT sharIramAn paN mamatAno tyAg karIne shuddhasvarUpamAn ramaNatA pragaT kare tyAn
munione sarve par bhAvono tyAg thaI jAy chhe. AtmAnA bhAnapUrvak sharIrAdi sarve padArtho uparanI mamatAno
tyAg karyo temAn uttam Akinchanyadharma paN AvI jAy chhe. ek ja shlokamAn AchAryadeve be dharmonun varNan karyun chhe.
chhe, te ja uttam tyAg chhe. shrutanI vyAkhyA karatI vakhate vANI ke vikalpa hoy te kAI dharma nathI. shrutanun rahasya to
AtmasvabhAv chhe, vItarAgabhAv e ja sarvashrutanun prayojan chhe. vikalpa hovA chhatAn te vakhate vItarAgI
gnAnasvabhAvanA Ashraye samyakshrutanI vRuddhi thAy chhe, ane rAg TaLato jAy chhe. –A ja dharma chhe. jevun vastusvarUp
chhe tevun vyAkhyAn karatAn– eTale ke AtmAnA svabhAvAmAn viparItatA na thAy evI rIte samyaggnAnanun gholan
karatAn munione uttam tyAgadharma hoy chhe. gRuhasthone paN AtmasvabhAvanA lakShe shrutanun gholan–svAdhyAy karatAn
shrutagnAnanI nirmaLatA vadhe chhe. ne rAg tUTato jAy chhe, tethI teTale anshe tene paN tyAgadharma chhe. mithyAdraShTine to
ekalo adharma ja hoy chhe. samyagdarshan thayA pachhI ja sAdhakajIvane nishchayadharma ane vyavahAradharma evA be prakAr
chhe. jeTalo vItarAgabhAv thayo chhe teTalo kharekhar dharma chhe, ne shubharAg rahyo te kharekhar dharma to nathI, paN dharmI
jIvane te rAgano niShedh varte chhe tethI upachArathI tene dharma kahevAy chhe.
gnAnanun gnAnamAn jeTalun gholan thAy chhe teTalo paramArthatyAg chhe. paramArthe to shrutagnAn te AtmA ja chhe, tethI
AtmasvabhAvanun gholan rahe te ja nishchayathI shrutanI vyAkhyA chhe ane e ja uttam tyAg dharma chhe. tyAganA nav
prakAr ke ogaNapachAs prakAr to vyavahArathI chhe. shubharAg vakhate kevA kevA prakAranA nimitto hoy chhe ane rAg
toDIne gnAyakasvabhAvamAn lInatA thatAn kevAkevA prakAranA nimitto uparathI lakSha chhUTI jAy chhe te batAvavA mATe
bahAranA bhedothI varNan chhe. je jIvo mULabhUt vastusvarUp na samaje teo bhang–bhedanA kathanamAn aTakI paDe chhe.
uttar:– upadeshamAn kathano to nimitta apekShAe hoy, parantu darek vastu svatantra chhe evun bhedagnAn rAkhIne
ane rAg judA chhe, rAgane kAraNe vachano bolavAnI kriyA thatI nathI. bAhya vachano to nimittamAtra chhe, ane te
vachano taraphano rAg paN kharekhar tyAgadharma nathI, parantu te vakhate svabhAvanA Ashraye je gnAnasAmarthya vadhatun
jAy chhe, te ja tyAg chhe. rAgano tyAg tyAn thaI jAy chhe. yathArtha bhedavignAn vagar dharmanun ArAdhan thaI shake
nahi ane sAchI kShamApanA thAy nahi. mithyAtva e ja sauthI moTo krodh chhe, samyagdarshanavaDe te mithyAtva TALyA
vagar kShamAdharma pragaTe nahi.
karIne vItarAgabhAv prakaT karun ane rAganA ek anshathI paN svabhAvane khanDit na karun. Anun nAm sAchI kShamA
krodh karanAr chhe.
dharmAtmAo Take ne samyakshrutagnAnanI vRuddhi thAy’ evI bhAvanArUp vikalpa te paN rAg chhe. AtmA teno kartA
nathI. antaramAn paripUrNa shuddha chaitanya svabhAvanA
PDF/HTML Page 15 of 17
single page version
gnAnamAn Tharyun te ja tyAg chhe, AtmAe rAgane chhoDyo e paN upachArathI chhe. paryAyamAn rAg hato ane chhoDyo
e kathan vyavahAranayanun chhe–paryAy apekShAnun chhe. svabhAvathI to AtmAe rAg karyo paN nathI ne chhoDyo paN
nathI. rAg AtmAnA svabhAvamAn hato nahi, to pachhI teno tyAg kaI rIte kahevo? rAg to paryAyadraShTi mAn hato,
jayAn paryAyadraShTi ja TaLI gaI ne svabhAvadraShTi thaI tyAn rAg chhe ja nahi. tethI rAgano tyAg karanAr AtmAne
kahevo te upachAr kathan chhe. vaLI je samaye rAg thAy chhe te samaye to teno tyAg hoto nathI, paN AtmA jyAre
svabhAvamAn ekAgra rahe chhe tyAre rAganI utpatti ja thatI nathI, ethI ‘rAgano tyAg karyo’ em kahevAy chhe.
svabhAvanI lInatAmAn rahetAn rAganI utpatti ja na thaI tenun nAm ja rAgano tyAg chhe. rAgarahit ja trikAL
svabhAv chhe–evI shraddhA thatAn sarve rAgano shraddhAmAnthI to tyAg thaI ja gayo. rAgarahit trikALI svabhAv chhe
enA anubhav vagar paryAyamAnthI rAgano tyAg thaI shake nahi. rAgane potAnun svarUp mAnato hoy te jIv
rAgano tyAg karI shake ja nahi.
gnAnasvabhAv chhe. paradravyane par jANyun, pachhI parabhAvanun grahaN nahi te ja tyAg chhe. e rIte sthir thayelun gnAn te
ja pratyAkhyAn chhe. A nishchayathI tyAganun svarUp chhe. ekalA gnAnasvabhAvamAn TharatAn rAg thato ja nathI tethI te
gnAn pote ja rAganA tyAgasvarUp chhe. AtmAe rAgane chhoDyo em kahevun te paN vyavahAr chhe.
AtmasvabhAvamAn sthiratA na rahe tyAre kevA prakArano shubharAg hoy te jaNAvyun ane te rAg vakhate je
samyagdarshan–gnAn–chAritra varte chhe teno upachAr shubharAgane tyAgadharma kahyo chhe. kharekhar to antaramAn gnAnanun
gholan thatAn vItarAgabhAvanI vRuddhi thAy te ja tyAg chhe. pustak devA–levAnI ke bolavAnI kriyAno kharekhar
AtmA kartA chhe em je mAne te mithyAdraShTi chhe, tene to parano ahankAr chhe, tethI tene sAcho tyAg hoto nathI.
gnAnIone svabhAvanA bahumAnanA jore gnAnanI ekAgratAmAn vRuddhi thaI tethI, te vakhate bahAramAn vartatI shAstrAdi
levA–devAnI kriyAmAn upachAr karIne tene tyAgadharma kahyo chhe. bahAranI kriyA vakhate tem ja rAg vakhate gnAnIno
antarang abhiprAy shun chhe te samajavun joIe. jo rAgathI bhinna AtmAnA gnAnasvabhAvano vishvAs Ave to
gnAnInun antar–hRuday samajAy. je pote rAgAdi sAthe gnAnasvabhAvane ekamek mAne chhe tene gnAnInun hRuday yathArtha
samajAy nahi. gnAnInun gnAn rAgathI ane jaDanI kriyAthI judun chhe. lokonI bhAShAmAn to bahArathI bolAy ke A
lIdhun ne A dIdhun, paN kharekhar gnAnI koI bahAranI kriyAmAn nathI, rAgamAn paN nathI, gnAnI to chaitanya
svabhAvamAn ja chhe, Avun bhedagnAn potAnA AtmAmAn karavun te ja samAdhAn chhe. pote bhedagnAn kare to gnAnI shun
kare chhe te jANe. koI em kahe ke–A to bIjAne nirUttar karavAnun sAdhan chhe. –to kahe chhe ke–bhAI, A nirUttar
karavA mATe nathI paN vastusthiti ja evI chhe. UlaTun tane em kahyun ke tun pahelAnn tArA gnAnane rAgathI judun
oLakh, eTale ke tun pote gnAnI thA, to tane khabar paDe ke gnAnI shun kare chhe? gnAnI gnAnabhAv ja kare chhe, rAg
thAy chhe tene svabhAv tarIke svIkAratA nathI tethI teo kharekhar rAgane karatA nathI paN chhoDe chhe. Avun
vastusvarUp jANavun te ja anantakALanA mithyAtvanA tyAgano upAy chhe. bAhyadraShTi jIvo bahAranA tyAgane dekhe
chhe, paN AtmasvabhAvanI sAchI oLakhAN karatAn, anantakALe nahi thayel evo mithyAtvano apUrva tyAg
dharmAtmAne hoy chhe, tene teo dekhatA nathI. gnAnI kadI paranI kriyAnA kartA thatA ja nathI, gnAnI to potAnA
gnAnanun ja kArya kare chhe, gnAnI rAgane dharma mAnatA nathI, gnAnamAn TharatAn rAgano abhAv thAy chhe tenun nAm
kharekhar uttam tyAgadharma chhe. aho, jainashAsanamAn gnAn ane rAganI judAI chokakhI ja kahI chhe, paN agnAnI
temane judA na dekhe tethI shun thAy?
PDF/HTML Page 16 of 17
single page version
jeTalI vItarAgatA teTalo ja dharma chhe. paN kevA prakAranA vikalpathI khasIne vItarAgabhAvamAn ekAgra thAy chhe!
arthAt vItarAgabhAv pUrve kevA prakArano vikalpa hato te batAvavA mATe A das bhedo chhe. kShamA sambandhI vikalpa
toDIne vItarAg svabhAvamAn Thare to tene ‘uttamakShamAdharma’ kahyo. e rIte anek prakAre rAgarahit AtmAne samaje
ane rAganAn anek prakAro chhe tene samaje to gnAnanI draDhatA thAy. rAgarahit chaitanya svabhAvanI shraddhApUrvak
ArAdhanA karatAn vachche pramAd thatAn vikalpa UThe chhe, te pramAdane dUr karIne svabhAvanA avalambane visheSh sthiratA
karavI tene ahIn uttam tyAgadharma kahyo chhe. Avo tyAg mukhyapaNe sAtamA guNasthAnathI hoy chhe ane gauNapaNe
to chothA guNasthAnathI sharU thAy chhe.
Ave tyAre visheSh pramAd na thavA devo ane te vikalpa toDIne vItarAgI ekAgratA pragaT karavI–evA visheSh
tyAg mATe A vAt chhe. jeTalI dashA pragaTI chhe tyAnne tyAn pramAd karIne na aTakatAn, svabhAvanI sthiratAnA
jorapUrvak pramAdano parihAr karIne AgaL vadhavA mATenA A das prakAranA uttam dharmono upadesh chhe. ahIn
bahAranA tyAganI vAt ja nathI, munine bAhyamAn sarva parigrahano tyAg hoy chhe–evA bAhya tyAganI vAt nathI,
antaramAn munine ghaNo vibhAv TaLI gayo chhe teTalo tyAgadharma to pragaTyo chhe, paN tenI vAt ahIn nathI. svarUp
AgaL vadhe–te uttam tyAg dharma chhe.
UThe chhe teno tyAg karIne vItarAgabhAv pragaT karavAnI vAt chhe. chhatAn ahIn nimittanI apekShAe kathan chhe. tethI
kahyun chhe ke munio shrutanun vyAkhyAn kare te uttam tyAg chhe. kharekhar vANI jaD chhe, shabdo jaD chhe, ane
bhAvanAnA jore je gnAnanI ekAgratA vadhe chhe ne rAg tUTe chhe–te ja tyAgadharma chhe.
ne te ja uttam tyAg chhe. mAtra shAstranI vyAkhyA to agnAnI paN kare; abhavya jIv agiAr ang bhaNI jAy
AtmAnI bhAvanAnA jore nishchay chAritradashA vadhe chhe ne rAg tUTe chhe te dharma chhe. bahAranA nimittathI ahIn kathan
karyun chhe.
vikalpa toDI nAnkhIne svabhAvamAn TharI jAy chhe. svabhAvanA jore vikalpano nakAr chhe tenun nAm tyAg chhe. tyAn
vAnchavA Ape chhe. paN ‘A navA shAstramAn shun viShayo chhe te pahelAnn hun joI laun, pachhI temane Apun’ –evo
Agrah thato nathI. kemake shAstranun prayojan to vItarAgabhAv chhe. ne pote paN shAstra taraphano vikalpa to toDavA
ja mAnge chhe. antaramAn svabhAvanA jore vAnchavAnI vRuttino veg toDI nAkhe chhe tenun nAm uttam tyAgadharma chhe.
PDF/HTML Page 17 of 17
single page version
te munino uttam tyAgadharma chhe. pustak vAnchavAmAn paN gnAnanI vRuddhinun ane rAg ghaTADavAnun prayojan hatun, te ja
kevaLagnAnane nikaT kare chhe. svabhAvanA bhAnapUrvak gRuhasthone paN potAnI bhUmikA mujab uttam tyAgadharma hoy chhe.
pRuShThanA A pustakanI kimmat rU
shrAvaN sud 15: guru: A divase shrI viShNukumAre akampanAchAryAdi 701 munionI upasargathI rakShA karI hatI.
shrAvaN vad 7 guru: shrIshAntinAth garbhakalyANak.
bhAdaravA sud pa: mangaLavArathI bhAdaravA sud 14 shukravAr sudhI dash lakShaNI parva.
divaso gaNavAmAn Avashe. paramAgam shrI pravachanasArajI shAstranun gujarAtI prakAshan paN e divaso daramiyAn
thashe.
AtmAno AkAr moTo hoy ke nAno hoy paN tenA pradeshomAn vadh–ghaT thatI nathI.
roke chhe; paramANu sauthI nAnI chIj chhe. jeTalI jagyAne ek paramANu roke teTalI jagyAne ‘ek pradesh’
kahevAy chhe. paramANune ek ja pradesh chhe tethI teno AkAr nAno–moTo thato nathI. sansAradashAmAn jIvano
samajaN na kare to dharma pAmato nathI. mATe nAnA–moTA AkAr upar na jotAn AtmAnA gnAnasvabhAvane
samajavo.
AkAr kumbhAr banAvato nathI paN mATInA pradeshatvaguNathI ja te AkAr thAy chhe. makAnano AkAr kaDiyo
karato nathI paN pattharanA pradeshatvaguNathI ja te AkAr thAy chhe–em samajavun.