Atmadharma magazine - Ank 058
(Year 5 - Vir Nirvana Samvat 2474, A.D. 1948)
(English transliteration). Entry point of HTML version.


Combined PDF/HTML Page 1 of 1

PDF/HTML Page 1 of 17
single page version

background image
Atmadharma
varSha 05
saLang ank 058
Version History
Version
Number Date Changes
001 Jan 2006 First electronic version.

PDF/HTML Page 2 of 17
single page version

background image
varSha pAnchamun : sampAdak : shrAvaN
rAmajI mANekachand doshI
ank dasamo vakIl 2474
ha bhavya! chha mahan abhyas kar
mAlinI
विरम किमपरेणा कार्यकोलाहलेन
स्वयमपि निभृतः स्रन् पश्य षण्मासमेकम्।
हृदयसरसि पुं सः पुद्गलाद्भिन्नधाम्नो
ननु किननुपलब्धिर्भाति किंचोपलब्धि।।
३४।।
artha:– he bhavya! tane nakAmo kolAhal karavAthI shun lAbh chhe?
e kolAhalathI tun virakta thA ane ek chaitanyamAtra vastune pote
nishchaL lIn thaI dekh; evo chha mahinA abhyAs kar ane jo
(tapAs) ke em karavAthI potAnA hRudayasarovaramAn, jenun tej,
pratAp, prakAsh pudgalathI bhinna chhe evA AtmAnI prApti nathI thatI ke
thAy chhe.
bhAvArtha:– jo potAnA svarUpano abhyAs kare to tenI prApti
avashya thAy; jo par vastu hoy to tenI to prApti na thAy. potAnun
svarUp to mojUd chhe, paN bhUlI rahyo chhe; jo chetIne dekhe to pAse ja
chhe. ahIn chha mahinAno abhyAs kahyo tethI em na samajavun ke
eTalo ja vakhat lAge. tenun thavun to muhUrtamAtramAn ja chhe, parantu
shiShyane bahu kaThin lAgatun hoy to teno niShedh karyo chhe. jo
samajavAmAn bahu kAL lAge to chha mahinAthI adhik nahi lAge;
tethI anya niShprayojan kolAhal chhoDI AmAn lAgavAthI jaladI
svarUpanI prApti thashe evo upadesh chhe.
[shrI samayasArajI pRu. 76]
vArShik lavAjam chhuTak ank
traN rUpiyA chAr AnA
• Atmadharma kAryAlay – moTA AnkaDiyA – kAThiyAvAD •

PDF/HTML Page 3 of 17
single page version

background image
6. pradashatva gaNan samajaN bAlavabhiAg
atyAr sudhImAn astitva, vastutva, dravyatva prameyatva ane agurulaghutva e pAnch guNonI samajaN ApI chhe.
chhaThTho pradeshatva guN chhe. A chhae guNo darek vastumAn rahelA chhe tethI tene sAmAnya guN kahevAy chhe. A chha sivAy
bIjA paN anek sAmAnya guNo chhe, paN temAnthI A chha guNonI samajaN karavAnI khAs jarUr chhe.
2. ApaNane jeTalI vastuo dekhAy chhe temAn koI lAmbI hoy chhe, koI TunkI hoy chhe, koI goL hoy chhe,
koI choras hoy chhe–em darek vastune koIk ne koIk AkAr hoy chhe. koI paN vastu AkAr vagaranI
dekhavAmAn AvatI nathI. darek vastune potAno AkAr hoy chhe. rUpiyAno AkAr goL chhe, be–AnIno choras
AkAr chhe, tem AtmAne paN AkAr chhe. darek vastumAn evI ek shakti chhe ke tethI tene koI ne koI AkAr
hoy ja chhe; e shaktine ‘pradeshatva guN’ kahevAy chhe.
3. ‘are, AtmAne paN AkAr hoy?’ em koIne Ashcharya thashe. paN AtmA vastu chhe ke nahi? hA,
AtmA vastu chhe. je vastu hoy tene AkAr hoy chhe.
4. ‘AtmA to arUpI chhe mATe tene AkAr na hoy em ghaNA mAne chhe, tenI mAnyatA jUThI chhe. AtmA
arUpI chhe paN te ek vastu chhe ne darek vastumAn pradeshatvaguN chhe, tethI AtmAne paN AkAr chhe. arUpI vastuno
AkAr arUpI hoy chhe, ne rUpI vastuno AkAr rUpI hoy chhe. AtmAno AkAr arUpI hovAthI te AnkhathI
dekhI shakato nathI, paN gnAnathI tenI oLakhAN thaI shake chhe.
5. have tamane evI jignAsA thashe ke AtmAno AkAr kevo hashe? lagabhag sharIranA AkAr jevo ja
AtmAno AkAr hoy chhe. jem pANIne paN AkAr chhe........ choras ThAmamAn rahelA pANIno AkAr choras hoy
chhe, goL ThAmamAn rahelA pANIno AkAr goL hoy chhe. tem AtmA paN jevA jevA sharIramAn rahyo hoy tevo
tevo teno AkAr hoy chhe. hAthInA sharIramAn rahelA jIvano AkAr hAthI jevo moTo, ne kIDInA sharIramAn rahelA
jIvano AkAr kIDI jevo nAno hoy chhe. paN sharIrano ane AtmAno AkAr judo judo ja chhe, sharIrano
AkAr sharIramAn chhe ne AtmAno AkAr AtmAmAn chhe. jaDano AkAr jaD chhe, ne chetanano AkAr chetan chhe.
arUpIno AkAr arUpI chhe ne rUpIno AkAr rUpI chhe.
6. ek jIvano hAthI jevo AkAr hoy ne bIjA jIvano kIDI jevo AkAr hoy–topaN te banne jIvanA
pradesh to sarakhA ja hoy chhe. darek jIvane asankhya pradesh hoy chhe. sauthI ochhAmAn ochhI jagyA roke tene ek
pradesh kahevAy chhe. evA pradeshathI jIvane mApIe to darek jIv asankhya–pradeshavALo chhe. hAthInA jIvamAn koI
vadhAre pradesh nathI ne kIDInA jIvamAn kAI ochhA pradesh nathI–bannemAn sarakhA chhe. je nAno–moTo AkAr chhe te
banne pradeshatva guNano pheraphAr (paryAy) chhe–
7. siddhabhagavAnane sharIr hotun nathI. chhatAn temanA AtmAne ya AkAr hoy chhe. siddhanA AtmAne kevo
AkAr hashe? temane pahelAnn arihantadashAmAn je sharIr hatun te sharIr jevo lagabhag AkAr hoy chhe.
siddhabhagavAnane ‘nirAkAr’ kahevAy chhe, tyAn em samajavun ke–temane AnkhethI dekhAy tevo AkAr nathI tethI
teone nirAkAr kahevAy chhe. paN temane AtmAmAn pradeshatva guNane lIdhe chokkas AkAr hoy chhe. jo AkAr na
hoy to vastu ja na hoy.
8. koI jIvano AkAr nAno hoy ne koI jIvano moTo hoy, koIno ek phUT hoy ne koIno hajhAro
phuT hoy–paN badhA AtmAnA mUL pradesho to sarakhA ja chhe. mAtra teno AkAr sankoch–vistAr pAme chhe, paN
mUL pradeshonI sankhyAmAn vadhaghaT thatI nathI. jem rabbaranA phUgAmAn pavan bharatAn
(anusandhAn TAITal pAnu chhellun)
mudrak: chunIlAl mANekachand ravANI, shiShTa sAhitya mudraNAlay, moTA AnkaDiyA, saurAShTra tA. 3–8–48
prakAshak: shrI jain svAdhyAy mandir TrasTa sonagaDh vatI jamanAdAs mANekachand ravANI, moTA AnkaDiyA, kAThiyAvAD

PDF/HTML Page 4 of 17
single page version

background image
: shrAvaN : 2474 : Atmadharma : 171 :
maohanao kShaya karavaAnao upaAya lekhAnk chotho
[shrI pravachanasArajI gAthA 80 mAn batAvyun chhe ke, ‘je jIv dravyathI–guNathI ne
paryAyathI arhantane jANe chhe te jIv potAnA AtmAne jANe chhe ne teno moh kharekhar nAsh
pAme chhe.’ enA uparanA vistRut vyAkhyAno ank 29–30–31 mAn AvI gayA chhe
tyArapachhI visheSh ahIn ApavAmAn AvyA chhe.] poSh vad bIj samvataH 2473
mohanA kShayano upAy
bhagavAnashrI kundakundAchAryadev pravachanasAranI A 80mI gAthAmAn mohano kShay kaI rIte thAy te jaNAve chhe.
je jIv arhant bhagavAnane dravyapaNe, guNapaNe ane paryAyapaNe jANe chhe te jIv potAnA AtmAne jANe chhe ane
teno moh avashya lay pAme chhe. AchAryadev kahe chhe ke men mohano kShay karavAno upAy meLavyo chhe. arihanto
potAnA puruShArthanA jore karmano kShay karIne pUrNadashA pAmyA chhe tem hun paN mArA puruShArthanA jore karmano kShay
karIne pUrNadashA pAmavAno chhun, vachche koI vighna nathI. je arihantanI pratIti kare te arihant thAy ja chhe. A 80mI
gAthA ane tenI TIkA uparanA vistRut vyAkhyAno AtmadharmanA ank 29–30–31mAn AvI gayA chhe. have te
gAthAno bhAvArtha vanchAy chhe.
arhantane jANatAn potAnA dravya – guN – paryAy jaNAy chhe.
“bhAvArtha:– arhant bhagavAn ane potAno AtmA nishchayathI samAn chhe; vaLI arhantabhagavAn moh,
rAgadveSh rahit hovAne lIdhe temanun svarUp atyant spaShTa chhe, tethI jo jIv dravya–guN–paryAyapaNe te (arhant
bhagavAnanA) svarUpane man vaDe pratham samajI le to “A je ‘AtmA, AtmA’ evo ekarUp (kathanchit sadrash)
trikALik pravAh te dravya chhe tenun je ekarUp rahetun chaitanyarUp visheShaN te guN chhe ane te pravAhamAn je kShaNavartI
vyatireko te paryAyo chhe” Am potAno AtmA paN dravya–guN–paryAyapaNe tene man vaDe khyAlamAn Ave chhe.”
(pravachanasAr pRu. 119–120)
dravya – guN – paryAyanI vyAkhyA
AtmA trikAL kathanchit sadrashya chhe; traNe kALe ‘AtmA, AtmA’ evun je samAnapaNun chhe te dravya chhe,
trikALI pravAhamAn ekarUp rahenAr te dravya chhe. trikALI pravAhamAn ek ek kShaNanun judun pariNaman te paryAy chhe.
‘pravAh’ kahetAn ja pariNaman siddha thaI jAy chhe. trikAL pravAhamAn je sadAy sadrashya ‘AtmA, AtmA’ rahe chhe te
dravya chhe. badhAy paryAyomAn dravya to ek sarakhun rahenAr chhe. ane te dravyanun ekarUp rahetun je ‘chaitanya, chaitanya’
evun visheShaN te guN chhe ane dravyanA pravAhamAn je kShaNavartI bhedo te paryAyo chhe. e rIte, arihant bhagavAnane
dravya–guN–paryAyathI oLakhatAn potAno AtmA paN vikalpa vaDe gnAnamAn Ave chhe.
potAnA dravya – guN – paryAyane jANyA pachhI shun karavun?
e rIte potAnA AtmAne gnAnamAn vikalpa vaDe jANyA pachhI, mohano kShay kaI rIte thAy chhe te have batAve chhe.
“e rIte trikALik nij AtmAne man vaDe khyAlamAn laIne pachhI–jem motIone ane dhoLAshane hAramAn ja
antargat karIne kevaL hArane ja jANavAmAn Ave chhe tem–AtmaparyAyone ane chaitanya guNane AtmAmAn ja
antargarbhit karIne kevaL AtmAne jANatAn pariNAmI–pariNAm–pariNatinA bhedano vikalpa nAsh pAmato jato
hovAthI jIv niShkriy chinmAtrabhAvane pAme chhe ane tethI moh (darshanamoh) nirAshray thayo thako vinAsh pAme chhe.”
samyagdarshan pachhI shun karavun?
A rIte ekalo abhed AtmA ja lakShamAn AvI jatAn samyagdarshan thAy chhe. samyagdarshan thayA pachhI shun
karavAnun rahyun? sharIrano kartA to pahelAnn paN hato ja nahi, pahelAnn rAgAdino kartA thato hato te chhoDIne have gnAn
mAtra bhAvano kartA thayo. have gnAnamAn gnAnane ekAgra karavAnI ja kriyA karavAnun rahyun. te ekAgratAnI kriyA pUrI
thatAn ja kevaLagnAn–arihantadashA pragaTe chhe.
niShkriy gnAnamAtra bhAv pragaTatAn moh kShay pAme chhe.
jIv potAnA antarasvabhAvamAn DhaLatAn niShkriy chinmAtrabhAvane pAme chhe, gnAnamAn bhedanA vikalparUp kriyA

PDF/HTML Page 5 of 17
single page version

background image
: 172 : Atmadharma : shrAvaN : 2474 :
rahetI nathI. jyAn jIv chinmAtrabhAvane pAmyo tyAn mohano nAsh thaI jAy chhe. par vastuonI kriyA to AtmA
karI shakto nathI ane rAgarUp kriyA karavAno gnAnano svabhAv nathI; e rIte gnAnasvabhAv niShkriy ja chhe. evA
svabhAvamAn DhaLatAn rAgarahit niShkriy gnAnamAtra bhAv pragaTe chhe ane mithyAtva nAsh pAme chhe. ‘gnAnamAtra bhAvane
pAme chhe’ ane ‘moh kShay thAy chhe’ em asti–nAstithI kathan chhe. agnAnane Ashraye moh hato, have ekalo
gnAnabhAv pragaTatAn moh nirAshray thayo, tethI te nAsh pAme chhe.
A rIte, ‘gnAnamAtra bhAv te ja hun chhun’ evA nirNayamAn ja sukh–samAdhAnarUp dharma chhe. ane pachhI jIv
jem jem gnAnabhAvamAn ekAgratA kare tem tem samyakchAritra vadhatun jAy chhe. gnAn mAtra bhAvamAn sampUrNa ekAgratA
karatAn sampUrNa gnAnamAtra bhAv–kevaLagnAn pragaTe chhe ane mohano sarvathA kShay thaI jAy chhe.
mohanI senAne jItavAno upAy
shrI AchAryadev kahe chhe ke–jo Am chhe, to mohanI senA upar vijay meLavavAno upAy men prApta karyo chhe.
A 80 mI gAthAmAn shuddha AtmAno nirNay karIne samyagdarshan pragaTAvavAno ne darshanamoh TALavAno upAy
batAvyo chhe. samyagdarshanathI shuddhAtmasvabhAv jANyA pachhI temAn sthiratA thAy chhe ne chAritramoh nAsh pAme chhe, e
vAt 81mI gAthAmAn karashe. dayA–vrat–ahinsA vagerenA vikalpo te mohanI senA chhe. arihant bhagavAn jevA
potAnA shuddhAtmAne oLakhavo ane shuddhopayog vaDe temAn lIn thavun te mohanI senAne nAsh karavAno upAy chhe.
svarUp samajavAno sIdho upAy
badhA AtmAo arihant jevA ja chhe. potAnun svarUp je samajavA mAge te samajI shake chhe. te samajavAno
mUL sIdho upAy A gAthAmAn kahyo chhe. mithyAtva nAsh karavAno apUrva achintya upAy A ek ja chhe ke–
‘je jANato arhantane guN, dravya ne paryAyapaNe,
te jIv jANe Atmane, tasu moh pAme lay khare.’
darek padArtha dravya–guN–paryAy svarUp chhe. potAnA AtmAne arihant bhagavAnanA dravya–guN–paryAy sAthe
meLavIne pachhI arihantanun lakSha chhoDIne ekalA potAnA AtmAne abhedapaNe lakShamAn levo temAn anant puruShArtha chhe.
svarUpanI ruchi vinA te puruShArtha thAy nahi. antaramAn svabhAvano mahimA AvyA vagar te svabhAvane prapta
karavAno prayatna kare nahi. arihant jevun potAnun shuddha svarUp je prApta karavA mAge te avashya karI shake chhe.
potAnun sArun karavA mATe shun karavun?
he jIv! tAre tArun sArun karavun chhe ne? to A jagatamAn tun e shodhI kADhaje ke jagatamAn sauthI sArun koNe
karyun chhe? –pUrNa hit koNe pragaT karyun chhe? arihant bhagavanto A jagatamAn sampUrNa sukhI chhe, temaNe AtmAnun sampUrNa
sArun karyun chhe. arihant bhagavAne kaI rIte sArun karyun? pahelAnn to potAnA AtmasvabhAvane arihant jevo jANyo
ne temAn lIn thaIne mohano kShay karI vItarAgatA ne kevaLagnAn pragaT karyA, tethI teo sukhI chhe. temanA
AtmAnI te kevaLagnAnadashA kyAthi AvI? je trikAL dravyaguN chhe temAnthI te dashA pragaTI chhe. arihant jevA ja
dravyaguN tArAmAn chhe, te tArA svabhAvanI shraddhA, gnAn ane sthiratA tun kar, to tArA dravyaguNamAnthI pUrI
kevaLagnAnadashA pragaTe. A ja sArun karavAno upAy chhe. duniyAmAn sArAmAn sArun karanArA to arihant chhe, temane ja
tun AdarsharUp rAkh. jyAn tun tArA pUrA svabhAv sAmarthyanI oLakhAN karIne temAn lIn thayo tyAn pUrNa shuddha dashA
pragaTI eTale ke pUrNa sArun pragaT thayun ne narasApaNun na rahyun.
jagatamAn sampUrNa sukhI koN?
jo sArun karyA pachhI paN k knavun karavAnun bAkI rahe to te jIve hajI kharekhar pUrun sArun karyun ja nathI,
ane tethI te dukhI chhe. jeNe pUrun sArun karI lIdhun chhe ne have kAI karavAnun rahyun nathI–evA je hoy te ja pUrA sukhI
chhe. evA shrIarihant dev chhe. jagatanA jIvone dukhI dekhIne ke jagatanun kAI karavA mATe arihant bhagavAn
avatAr letA nathI. temaNe potAnA AtmAmAn sampUrNa sArun karI lIdhun chhe tethI teo kRutakRutya chhe. jagatanA anya
jIvo to rAg–dveSh–mohathI dukhI thaI rahyA chhe. aho! jemane moh nathI, avatAr nathI, maraN nathI, vikalpa
nathI, paranI upAdhi nathI, bhUkh–taras nathI, sampUrNa kevaLagnAn jemane pragaT thayun chhe evA arihant bhagavAnano
AtmA A jagatamAn sampUrNa sukhI chhe; tethI teo ja A AtmAne mATe arisA samAn chhe. arihantanA svarUpane
jANatAn paramArthe potAnA svarUpanun pratibimb ja jaNAy chhe. arihant bhagavAn jevA dravya–guN to mArAmAn
trikAL chhe, ne paryAyamAn jyAn sudhI arihant

PDF/HTML Page 6 of 17
single page version

background image
: shrAvaN : 2474 : Atmadharma : 173 :
bhagavAn jevun na thAy tyAn sudhI hun adhUro chhun, te adhUrAsh mArun svarUp nathI.
arihantoe paranun kAI karyun nathI.
shrI arihantoe shun karyun? jo arihant bhagavAn paranun kAI karatAn karatAn, arihant thayA hot to pUrNatA
thayA pachhI par dravyonun ghaNun karat. bhagavAne paranun kAI karyun ja nathI. bhagavAn to pahelAnn paN jANatA hatA ke
AtmA par dravyanun kAI karI shake nahi. parathI judA potAnA AtmasvabhAvane jANIne temAn ja sthir thayA ne
kevaLagnAn pragaT karyun. e sivAy bhagavAne bIjun kAI karyun nathI.
arihant thavAno upAy
Am sArAmAn sArA (pUrNa shuddha) arihant bhagavAnane jANIne, je jIv arihant jevA potAnA AtmAmAn
Utaryo ane potAnA AtmAmAn UtarIne bhedanA lakShane toDIne abhed svabhAvamAn DhaL‌yo tyAn te jIvane samyagdarshan
pragaT thayun ne mohano kShay thayo. te jIvane arihant bhagavAn jevI pUrNa shuddhatA pragaT karavAno upAy pragaTyo.
anant tIrthankaroe A ja upAy karyo chhe ane divyadhvanimAn paN e ja upadesh karyo chhe.
[poSh vad 3]
potAmAn dravya – paryAyanI ekatA thatAn samyagdarshan thAy chhe.
pratham samyagdarshan prApta karavAno vidhi 80 mI gAthAmAn kahyo chhe. jevo arihantadevano dravya–guN–paryAyathI
svabhAv chhe tevo ja A AtmAno chhe, arihantane rAgAdi nathI tem A AtmAne paN rAgAdi potAnun svarUp
nathI–Am je jIv nakkI kare chhe te jIvane Atma–svabhAvanun samyakdarshan thAy chhe. arihantanA svarUpamAn ane A
AtmAnA svarUpamAn paramArthe pher nathI. arihant bhagavAn pUrNa spaShTa svarUpe hovAthI A AtmAne te Adarsha
tarIke chhe. arihant bhagavAnane dravya ane guN pUrA chhe ne paryAy paN pUro pragaTyo chhe, te paryAy dravyaguNamAnthI
Avyo chhe. evA dravya–guN–paryAy svarUpane oLakhe to potAnA dravya–guNanA AdhAre vartamAn paryAyanI adhUrAsh
TALavAno upAy kare. adhUrAsh ke vikAr te hun nahi paN arihant jevo ja hun chhun em pahelAnn arihantanA lakShe
potAnA AtmAno vichAr upADIne pachhI svamAn potAnA AtmA taraph DhaLIne nirNay karatAn samyagdarshan thAy chhe.
dev–guru–shAstranA lakShe nirNay karanArI avasthAne potAnA svabhAvamAn samADI eTale ke svamAn vALI, tyAn paramAn
ane vikAramAn ekatAnI mAnyatA chhUTIne potAmAn dravya–paryAyanI ekatA thaI eTale mohano nAsh thayo ne
samyagdarshan thayun. svAshrayanI ekatA vaDe samyagdarshan thatAn ja parAshrayanI ekatArUp mohano nAsh thAy chhe.
arihantone pahelAnn agnAnadashA hatI ne pachhI gnAn dashA thaI tathA pUrNagnAn pragaTyun, pahelAnn ane pachhI
em badhI avasthAmAn rahenAr Atmadravya chhe, chaitanyapaNun te teno guN chhe ane arihantone vartamAn paryAyamAn
pUrNagnAn chhe. arihant jevo ja mAro AtmA chhe. Am nirNay karatAn rAgamAn ekatvabuddhi TaLI jAy chhe, ne
potAnA svabhAvano Ashray thAy chhe. pahelAnn nimitto sAthe ane vikAr sAthe ekatA mAnato tethI potAmAn
dravya–paryAyano bhed paDIne avasthAmAn agnAn hatun, te sansAranun mUL hatun. have rAgAdithI rahit potAnA chinmay
svarUpamAn ekatA karatAn dravya–paryAyano bhed tUTI javAthI (–paryAy dravyamAn ja lIn thavAthI), mithyAtva ane
agnAn nirAshray thayA thakA nAsh pAme chhe. dravyamAn mithyAtva ane agnAn nathI, ane te dravyamAn paryAyanI ekatA
thaI tethI mithyAtva ane agnAnane te paryAyano Ashray na rahyo, paryAy pote samyagdarshan ane samyaggnAn rUpe
pariNamI gayo ne mithyAtva tathA agnAnano lay thayo. A ja mohanA nAshano eTale ke dharmano upAy chhe.
parashray mathyatva, svashray samyakatva.
pahelAnn paryAy paranA Ashraye pariNamato hato tyAre te paryAyanA AdhAre mithyAtva Takatun hatun. paN have te
paryAy potAnA svabhAvamAn abhed thatAn mithyAtvane teno AdhAr rahyo nahi, eTale te naShTa thaI gayun. AmAn
AtmAnA gnAnanI ja kriyA chhe, bahAranun kAI nathI. AtmAnun je vIrya vikAramAn kAm karatun hatun te vIrya vikAranI
ekatAthI chhUTIne potAnA svabhAvamAn vaL‌yun tyAn paranun avalamban na rahyun eTale ke mithyAtva ja na rahyun. bhedanA
Ashraye mithyAtva rahe chhe ne svabhAvanI abhedatAnA Ashraye mithyAtvano nAsh thayA pachhI chAritramohano nAsh
kem thAy te havenI gAthAmAn kaheshe. shubhabhAvanun avalamban paN moh chhe, tethI teno paN jyAre chhed kare chhe tyAre
sampUrNa shuddha AtmA pragaTe chhe.

PDF/HTML Page 7 of 17
single page version

background image
: 174 : Atmadharma : shrAvaN : 2474 :
samyagdarshan pahelAnI bhUmikAmAn jIv shun kare?
80 mI gAthAmAn kahyA pramANe arihant bhagavAnane dravya–guN–paryAyathI jeNe jANyA tene kudev–kuguru–
kudharmanI mAnyatA to pahele ja dhaDAke chhUTI gaI. arihantane jANIne paN tyAn aTakato nathI paN svAshray taraph
vaLe chhe. arihant taraphanun lakSha chhoDI svamAn em vichAr karyo ke mAre samyagdarshanAdi mATe mArA dravyaguNano ja
Ashray chhe, koI parano Ashray nathI. em vAramvAr svAshrayanI bhAvanA ane abhyAs kare chhe, ane
svAshrayabhAvamAn DhaLatAn shuddha AtmAno sAkShAt anubhav thayo, kShAyak jevun samyagdarshan thayun, parAshrayabhAvano tathA
mithyAtvano nAsh thayo.
AtmA mithyAtvAdino utpAdak nathI.
arihantanI jem mAro AtmA trikAL dravya–guNathI pUrA svabhAve chhe, jem arihantane mithyAtva–rAgAdinI
utpatti nathI tem mAro AtmasvabhAv paN mithyAtva–rAgAdino utpAdak nathI, paN shuddha gnAnano ja utpAdak chhe.
–em bhedagnAn vaDe potAnA svabhAvamAn paryAyane vAL‌yo tyAn AtmA mithyAtva–rAgAdinun kAraN na rahyo. shuddha
svabhAvanI pratIti karIne te svabhAvanA Ashraye AtmA rahyo tethI mithyAtva ane agnAn TaLI gayA; kemake
svabhAvanA Ashraye mithyAtvAdi vikAranI utpatti thAy nahi. arihant jevun potAnun pavitra AtmasvarUp bhAsatA
mithyAtva ane rAgAdi mArA svarUpamAn chhe evI UndhI pratIti TaLI ane nirmaL samyak pratIti thaI. eTale ke
jIvane mohano nAsh karavAno upAy prApta thayo.
anubhavano vidhi
anantA tIrthankaro–sant munivaroe pratham A ja upAy karyo chhe. svabhAvano Adar karIne anubhavano
vidhi ek ja chhe–bIjo nathI. ahIn gAthA 80mI pUrI thaI.
gAthA 81mI sampUrNa mohakShayanI bhAvanA
e rIte darshanamohanA nAsh karyA pachhI paN jyAn sudhI rAgadveSh rahe chhe tyAn sudhI sampUrNa shuddhopayog
pragaTato nathI. tethI havenI gAthAmAn shrIAchAryadev sampUrNa shuddhaAtmAnI (kevaLagnAnanI) prApti mATe rAg–dveShanA
paN kShayanI bhAvanA kare chhe. mithyAtvamohano kShay to karyo ja chhe.
samyagdarshan pachhI chAritramohanA kShay mATe puruShArthanI jAgRuti
jene hAthamAn rAkhIne manamAn je chintavo te maLe evo chintAmaNi hAthamAn Ave to tenI kevI chIvaTathI
sambhAL rAkhe? te to chintAmaNi jaD chhe ne tenAthI to jaD vastuo maLe chhe. ahIn AchAryadev kahe chhe ke men
chaitanyachintAmaNi prApta karyo chhe. men paripUrNa chaitanyachamatkAr chintAmaNi prApta karyo chhe, chaitanyasvabhAvane gnAnamAn
rAkhIne jevI bhAvanA karun evI vItarAgatA pragaTe. e chaitanyachintAmaNi svabhAvamAn shuddhopayogavaDe ekAgra thaIne
rAgadveShano kShay karIne kevaLagnAn pAmun. jo shubhopayogamAn aTakun to chaitanyachintAmaNi chorAI jAy chhe–kevaLagnAn
aTake chhe. potAnA chaitanyasvarUpane bhUlIne anAdithI paramAn ne vikAramAn potAnun astitva mAnyun hatun, have
vikArarahit shuddhachaitanyasvabhAve potAnun astitva jANyun ane svabhAv taraph vaLelI avasthAmAn chaitanya
chintAmaNinI prApti thaI. aho! have shuddhopayog vaDe hun jeTalo chaitanyamAn ekAgra thAun teTalA rAg–dveSh TaLIne
shuddha AtmAnI prApti thAy. AchAryadevane potAne pavitra munidashA varte chhe, ghaNo to shuddhopayog pragaTyo chhe ane
ghaNI vItarAgatA thaI chhe, paN hajI je alpa shubharAg rahyo chhe tene ya sarvathA TALIne sampurNa shuddhopayog pragaT
karIne sampUrNa shuddhaAtmAnI prAptinI bhAvanA kare chhe. ‘e rIte men chintAmaNi prApta karyo hovA chhatAn pramAd chor chhe’
em vichArI jAgRut rahe chhe. 80 mI gAthAmAn je rIte kahyo te rIte mohakShayano upAy jANIne ane te rIte
mohano kShay karIne men chaitanya chintAmaNi prApta karyo chhe. chaitanya svabhAvane prApta karIne paN jo temAn hun sampUrNa
ekAgra thAun to ja rAg–dveShano kShay thAy ne shuddha AtmAnI (kevaLagnAnanI) prApti thAy. dravya–guN–paryAyathI
mAro AtmasvabhAv jANIne, jeTalo dravyaguNamAn mArA paryAyane ekAgra karun teTalo shuddhAtma–anubhav pragaTe,
teTalo shuddhopayog thAy ne rAgadveSh TaLe. shuddha chaitanyasvabhAvanI shraddhA–gnAn pragaT karIne have mArA svabhAvamAn ja
ekAgratA pragaT karun te ja muktinun kAraN chhe. chAritradashA pragaTI hovA chhatAn hajI sampUrNa shuddhopayogathI svarUpamAn
ekAgratA thaI nathI tethI AchAryadev visheSh jAgRutinI bhAvanA kare chhe. AchAryadev sampUrNa mohano kShay karIne
kevaLagnAn pragaT karavA mATe kaTibaddha thayA chhe.

PDF/HTML Page 8 of 17
single page version

background image
: shrAvaN : 2474 : Atmadharma : 175 :
samyagdarshan pachhI jIv rAg – dveSh chhoDe to shuddhAtmAne pAme chhe.
mArA upayogane vastu svabhAvamAn vALavAmAn ja lAbh chhe–em vastu svabhAvane nakkI karIne men
chintAmaNi prApta karyo chhe–apratihat samyagdarshan pragaT karyun chhe–chhatAn hajI mArI avasthA jo shubhaupayogamAn aTakI
rahe to mane nukashAn chhe–pramAdarUpI chor mArI shuddhatA chorI javAno sambhav chhe. jeTalo paramAn valaNabhAv thAy chhe
teTalo pramAd chhe, ne te pramAdarUpI chor mArI chaitanyaRuddhine lUnTI jAy chhe, mATe hun jAgRut rahun chhun–em AchAryadev
havenI gAthAmAn kahe chhe.
जीवो ववगदमोहो उवलद्धो तच्चमप्पणो सम्मं।
जहदि जदि रागदोसे सो अप्पाणं लहदि सुद्धं।।
८१।।
jIv mohane karI dUr, AtmasvarUp samyak pAmIne jo rAgadveSh parihare to pAmato shuddhAtmane. 81.
artha:– jeNe mohane dUr karyo chhe ane AtmAnA samyak tattvane (sAchA svarUpane) prApta karyun chhe evo jIv
jo rAgadveShane chhoDe chhe, to te shuddha AtmAne pAme chhe.
darshanamoh TALIne samyagdarshan pragaT karyA pachhI chAritramoh TALavAnI AmAn vAt chhe. 80 mI gAthAmAn
kahelo upAy samajIne jeNe mithyAtvamohane dUr karyo chhe ane AtmAnA sAchA svarUpane prApta karyun chhe evo jIv
jo rAgadveShane chhoDe chhe to shuddhAtmAnI prApti kare chhe. AchAryadev asti–nAstithI kathan kare chhe. mohano nAsh karyo
te nAsti ane sAchun AtmasvarUp pAmyo te asti chhe. tyArapachhI rAgadveSh chhoDavA te nAsti ane shuddhAtmAnI
prApti te asti. je shuddhAtmA jANyo te taraph jeTalo DhaLun teTalo lAbh chhe, jeTalo parAshrayabhAv thAy teTalo
shuddhopayog lUnTAy chhe. samyak AtmatattvanI prApti ane mithyAtvano nAsh karyA pachhI shuddhAtmasvarUpamAn
ekAgratArUp je shuddhabhAv chhe te ja shuddhAtmAnun tattva chhe, jeTalA puNya–pApabhAvo thAy chhe te shuddhAtmAnun tattva nathI,
te to AtmAnA shuddhopayogane lUnTanArA chhe. puNyapAp rahit Atmatattvane pAmIne jo shubh ane ashubh
upayogane chhoDI de chhe to jIv shuddha AtmAne pAme chhe. darshanamohano nAsh karIne Akho AtmA prApta karyo chhe paN
hajI paryAyamAn pUrNa shuddhatA pragaTI nathI. pUrNa shuddhadashA to rAg–dveShanA nAshathI thAy chhe. ahIn pUrNa shuddhadashA pragaTe
tene shuddhAtma tattvano anubhav kahyo chhe. adhUrI dashAmAn k kanshe rAgAdi ashuddha bhAvono paN anubhav hoy
chhe, e apekShAe tyAn shuddhaAtma tattvano anubhav nathI em kahyun chhe. samyagdarshan thatAn ja Akho
shuddhAtmasvabhAv to prApta thaI gayo. parantu jyAn sudhI jIv rAg–dveShane na chhoDe tyAn sudhI dravya–guN–paryAyathI shuddha
AtmAno anubhav thato nathI. mULamAn to AchAryadeve astithI ja vAt karI chhe ke jIv jo rAg–dveShane chhoDe chhe
to te shuddhAtmAne pAme chhe. eTale ke jemaNe potAnA samyak AtmasvarUpane prApta karyun chhe evA jIvo rAg–dveSh chhoDe
ja chhe ne shuddhAtmAne pAme ja chhe.
TIkA
pAmIne paN, jo jIv rAgadveShane nirmUL kare chhe, to shuddha AtmAne anubhave chhe.”
pahelAn samyagdarshan pachhI samyakchAritra
pahelAnn 80 mI gAthAmAn darshanamohanA nAshano upAy batAvIne have chAritramohanA nAshano upAy batAve
chhe. pahelAnn mithyAtvano nAsh karyA pachhI ja chAritramohano nAsh thAy chhe, mATe pahelAnn darshanamohanA kShayano upAy
batAvyA pachhI chAritramohanA nAshano upAy batAve chhe. mithyAtvano nAsh karIne samyak AtmatattvanI shraddhA
pragaT karIne paN, jo paryAyamAnthI shuddhopayogavaDe rAgadveShane chhoDe chhe to ja jIv mukti pAme chhe. rAgadveShamAn ekatA
mAnavAthI dharma thato nathI ane svabhAvamAn ekatA karavAthI dharma thAy chhe–em samyakshraddhA karIne paN jIv
potAnA upayogane svadravyamAn ja lIn kare chhe to ja te shuddha AtmAnA anubhavane pAme chhe.
jyAre shuddhopayog kare tyAre shuddhAtmAno anubhav thAy chhe.
jo ke shuddhAtmAno anubhav to chothA guNasthAnake samyagdarshan thatAn ja thAy chhe, parantu tyAn hajI sampUrNa
rAgadveSh TaLI gayA nathI tethI, rAgane potAnun svarUp nahi mAnato hovA chhatAn jeTalA rAgadveShAdi ashuddhabhAvo
thAy chhe teTalo ashuddhatAno anubhav paN hoy chhe; mATe

PDF/HTML Page 9 of 17
single page version

background image
: 176 : Atmadharma : shrAvaN : 2474 :
tyAn ekalA shuddhAtmAno ja anubhav nathI. paN jIv jyAre sampUrNa rAgadveSh TALIne shuddhaupayog pragaT kare chhe
tyAre dravya–guN–paryAyathI sampUrNa shuddha AtmAno ja anubhav hoy chhe. ene ja ahIn shuddha AtmAno anubhav
kahyo chhe. pahelAnn arihantanA dravya–guN–paryAyanun svarUp jANIne tevA ja potAnA AtmAnI shraddhA karI hatI ane
have potAno AtmA sAkShAt tevo thaI gayo. jevA arihantanA dravya–guN–paryAy chhe tevA ja potAnA dravya–guN–
paryAy thaI gayA.
shubh upayog te chaitanyano lUnTAro chhe
arihant jevA pavitra potAnA AtmAnI shraddhA thayA pachhI paN rAgadveSh dUr kare tyAre shuddha AtmAno
anubhav thAy chhe. hun chaitanyasvarUp chhun, rAgadveSh mArun svarUp nathI–Am pratIt karyA chhatAn jIv jo pharI pharIne
shubh ke ashubhabhAvamAn joDAy to te pramAd chhe. shubhabhAv paN pramAd chhe. samyagdarshanapUrvak munidashAmAn je panch–
mahAvratanI lAgaNI te paN pramAd ja chhe, te pramAdanA tantrane AdhIn thavAthI shuddha AtmatattvanA svarUpanA vedan
rUp chaitanyachintAmaNi chorAI jAy chhe. mATe shubhabhAv te chaitanya chintAmaNIno chor chhe. to pachhI ashubh
lAgaNInI to vAt ja shun karavI? AchAryadevane vartamAnakALe munidashA to varte chhe parantu kevaLagnAn pragaT thAy
tevo shuddhopayog nathI ane k kshubhopayog rahI jAy chhe, teno nakAr karIne teoshrI sampUrNa shuddhopayoganI
bhAvanA kare chhe. munidashAmAn je shubhalAgaNI UThe chhe te pramAd chhe–rAg chhe–chor chhe–shuddha upayogane lUnTe chhe. te
shubhane dUr karIne shuddhopayog jyAre pragaT kare chhe tyAre ja mohano sampUrNa kShay thaIne pUrNadashA pragaTe chhe.
samyagdarshan to pahelAnn ja sthApIne pachhInI A vAt chhe.
shubh upayogathI jIv khed pAme chhe
pahelAnn to AchAryadeve astithI vAt karI ke, samyak Atmatattvane pAmIne je jIv rAgadveShane nimUrLa kare
chhe te jIv shuddha AtmAne anubhave chhe. parantu (have nAstithI vAt kare chhe) jo pharI pharIne jIv temane anusare
chhe–rAgadveSharUpe pariName chhe, to pramAd–AdhInapaNAne lIdhe shuddhAtmatattvanA anubhavarUp chintAmaNi chorAI
javAthI antaramAn khed pAme chhe.
samyagdarshan pragaTyA pachhI shubh lAgaNI thAy chhe paN te kevaLagnAnanun kAraN nathI. shubh lAgaNI to
kevaLagnAnane rokanArI chhe, jIvane khed pamADanArI chhe. arere! shuddhAtmAnI shraddhA–gnAn thaIne svarUp–sthiratA
pragaTyA chhatAn paN jIv jo shubh lAgaNIne pharI pharIne anusare to shuddhAtmAnA anubhavarUp chintAmaNi chorAI
javAthI antaramAn pharI pharIne khed pAme chhe. shuddha upayog te ja ek jIvane sukhadAyak chhe, shubh upayog te dukh chhe.
chhaThThAguNasthAne shubh vikalpa UThe chhe te dukh chhe, khedakArak chhe. ahA, nirvikalpa shuddha upayogadashA aTake chhe ne
shubh–ashubh upayogamAn joDAN thAy chhe te khed chhe, tenAthI nirvikalpa shuddhAtma ramaNatA chorAI jAy chhe.
sahajAnand svabhAvamAn upayoganI sampUrNa lInatA na thatAn, viparIt dashA thaI tyAre rAgadveSharUp ashuddhaupayog
thayo, tenAthI AtmasvarUpamAn ramaNatAno bhang paDe chhe. shubhavRutti thAy tenAthI dharmAtmA munine paN antaramAn
dukh chhe–khed thAy chhe. jo svarUpanI ramaNatAmAn ja TakIne shuddha upayog pragaT na karun to pramAdathI shubh upayogamAn
AvI jAun chhun ane mArA kevaLagnAnanA kAraNarUp anubhavachintAmaNi chorAI jAy chhe. tethI mAre rAgadveShane
TALavA mATe atyant jAgrat rahevun yogya chhe–em shrI AchAryadev kahe chhe.
mokShano upAy
rAgadveSh chhoDIne svAshray svabhAvamAn abhed thavun te samyakchAritra chhe ane rAgadveSh rahit svAshray
svabhAvanI shraddhA te samyagdarshan chhe. samyagdarshan thatAn chaitanya chintAmaNinI prApti thaI, parantu jeTalun par valaN
thAy chhe teTalun chaitanya anubhavaratna chorAI jAy chhe. mATe sarve shubh ashubhathI rahit thaIne svarUpamAn sampUrNa
jAgRut rahevun te ja mokSha pAmavAno upAy chhe.
sAchun pratikramaN
pahelAnn to potAnA shuddhAtmAnI shraddhArUp samyagdarshan pragaT karIne mithyAshraddhArUp mahApApathI pAchho pharyo
te ja mithyAtvanun pratikramaN chhe, ane pachhI–shuddhasvarUpamAn sthiratA pragaT karIne rAgadveShathI pAchho pharyo te avrat
vagerenun pratikramaN chhe. sauthI pahelAnn mithyAtvanA pratikramaN vagar eke prakAranun pratikramaN hoy ja nahi. ahIn to
sampUrNa mohano kShay karIne mokShadashA pragaT karavAnA upAyanI vAt chAle chhe. samyagdarshan thayA chhatAn jo jIv
rAgadveShane na chhoDe to te mukti pAmato nathI.

PDF/HTML Page 10 of 17
single page version

background image
: shrAvaN : 2474 : Atmadharma : 177 :
be prakAranA dharma ane adharma
jeo dravya–guN–paryAyathI arihantanA yathArtha svarUpane ja na jANe tevA jIvone to dharma thato nathI. puNya
pAp ne potAnun svarUp mAnavun ne tenAthI lAbh mAnavo te mithyAtvarUpI sauthI moTo adharma chhe. arihant jevun
potAnun paramArtha svarUp jANIne tenI shraddhA kare arthAt puNya–pAp rahit potAno abhed chaitanyamay svabhAv chhe
temAn ekatAthI lAbh mAnavo ne puNya–pApathI lAbh na mAnavo te samyagdarshanarUpI sharUAtano dharma chhe. puNya–
pAp rahit shuddhAtmasvarUpane jANyA chhatAn puNya–pApamAn upayoganI ekatA karavI te chAritra apekShAe adharma chhe.
ane samyagdarshan pragaT karIne shuddha AtmadravyamAn ja paryAyanI ekatA karavI te chAritradharma chhe.
shubh upayogano tiraskAr
mumbaI jevA moTA shaheromAn jo khIsun bahAr rAkhe to Akhun khIsun ja chorAI jAy chhe, tem jo
AtmasvarUpamAnthI bahAramAn upayogane bhamAve to shuddhaAtmAno anubhav chorAI jAy chhe. samyagdarshan pachhI
shubh upayogamAn jeTalo ekAgra thAy teTalo shuddhatAno bhanDAr lUnTAy chhe. tethI, samyagdarshan pragaT karyA pachhI paN
jIvane rAgadveSh TALIne svarUpamAn atyant jAgRut rahevun yogya chhe. AchAryadeve ahIn shubh upayogane tarachhoDIne
shuddha upayoganI ugratA batAvI chhe.
sampUrNa shuddhopayoganI jAgRuti mATe AchAryadevanI antarabhAvanA
satanI prarUpaNA karavAno vikalpa te rAg chhe, ne asatane utthApavAno vikalpa te dveSh chhe; e banne shubh
lAgaNI chhe; enAthI shuddha upayogamAn bhang paDe chhe. sat taraphano rAg ane asat taraphano dveSh–temAn jo dharma mAne
to to mithyAtva chhe. ane samyagdarshan pachhI te rAg–dveShanI vRutti UThe temAn dharmI jIv dharma na mAne, chhatAn te
lAgaNIthI shuddha chAritra lUnTAy chhe; mATe te shubhopayoganA anshone paN chhoDavA mATe hun atyant puruShArtha vaDe
jAgRut rahun chhun. jo AchAryadevane sampUrNa shuddhopayoganI jAgRuti hoy to ‘hun jAgRut rahun’ evI vRutti paN kem
hoy? ‘hun jAgRut rahun’ evI lAgaNI pote ja ajAgRutirUp pramAd chhe. AchAryadevane shubh lAgaNI varte chhe paN te
toDavAnI bhAvanA kare chhe. aho! je rIte arihantoe mohano kShay karyo tevI rIte ame paN atyAre sampUrNa shuddha
upayog jAgRut karI mohano sarvathA kShay karIe ane arihant jevo shuddha Atmaanubhav karIe! mArA
shuddhasvabhAvanI pUrNa sthiratAne A shubh upayog lUnTI jAy chhe, mATe te shubh upayogarUp mohane nAsh karavA mATe
mAre svarUpamAn atyant jAgRut rahevun yogya chhe. aho, kevI AchArya bhagavAnanI antar dashA chhe!!
dharmAtmA jIvane shubhopayog vakhate sat – asatno viek kevo hoy?
gRuhavAsamAn rahelA samyagdraShTi dharmAtmAne jo ke shubh–ashubh rAg thAy kharo, paN te rAgane toDIne shuddha
upayoganI ja temane bhAvanA hoy chhe. rAgavALI bhUmikAmAn satprarUpaNA pratye bahumAn na Ave to, ane asat
prarUpaNA sAmbhaLIne ‘A khoTun chhe’ em antaramAn talAk (tiraskAr, utthApavAno bhAv) na Ave to te jIvane
samyagdarshan bhUmikAno Ashray paN raheto nathI. parantu jyAnsudhI te vRutti Ave tyAnsudhI svarUp sthiratAnI
bhUmikA aTake chhe.
sat pratyeno rAg te paN lUnTAro chhe, te moh kShay karavAmAn kAI madadagAr nathI, tenAthI paN jIvane khed
thAy chhe. jo te lAgaNI chhoDIne svarUpamAn Thare to ja mohano kShay thAy chhe. paN jyAre rAgadveSh sarvathA chhoDIne
svarUp sthiratA na thatI hoy tyAre jo satnun bahumAn chhoDIne bIjAnun bahumAn Ave to te jIvanun samyakatva ja
lUnTAI jAy chhe. potAne vItarAgatA thaI nathI ane rAgadveSharUp vikalpo to UThe chhe chhatAn jo sat–asatano
vivek karIne satnA bahumAnano ane asatnA utthApanano vikalpa na UThe to te jIv mithyAdraShTi chhe. asat–
prarUpaNA sAmbhaLIne ‘A asat chhe’ em khyAl Ave chhe chhatAn je jIvane antarathI tenA utthApananI vRutti nathI
thatI ane anyatra to rAgadveSh thAy chhe te jIvane samyagdarshananI bhUmikAnA rAgano vivek nathI, tene samyagdarshan
bhUmikA ja nathI. samyagdraShTine jyAre vikalpa hoy tyAre tene satanA bahumAn taraph ja valaN thAy chhe. jo vikalpa
toDIne shuddhopayogathI AtmAmAn lIn thaI jAy to to pUrNatA pragaTe chhe. tene to koI pratye rAgadveShanI vRutti
hotI ja nathI, paN samyagdarshan pachhI asthiradashAmAn rAgadveShanI vRuttio thatI hoy tyAre to satanun bahumAn
ane vivek hovo ja joIe.

PDF/HTML Page 11 of 17
single page version

background image
: 178 : Atmadharma : shrAvaN : 2474 :
rAgadveSh TALavA jAgRut rahevun yogya chhe.
shubh–ashubh vRuttio UThe te samyakshraddhAne nukashAn nathI karatI, paN samyakchAritrane lUnTe chhe.
kevaLagnAnanI taiyArIvALA chhaThThA–sAtamA–guNasthAne jhUlatA hoy evA munirAjane paN shubhAshubh lAgaNIo
sampUrNa shuddhachAritra dashAne aTakAve chhe–kevaLagnAnane aTakAve chhe. mATe ahIn AchAryadev kahe chhe ke mAre rAgadveShane
TALavA mATe atyant jAgRut rahevun yogya chhe.
shun karavAthI jIv mukta thAy chhe?
“bhAvArtha:– 80 mI gAthAmAn darshAvelA upAyathI darshanamohane dUr karIne arthAt samyagdarshan prApta karIne je
jIv shuddhAtmAnI anubhUtisvarUp vItarAg chAritranA pratibandhak rAgadveShane chhoDe chhe, pharI pharIne rAgadveShabhAve
pariNamato nathI, te ja abhedaratnatrayapariNat jIv shuddha–buddha–ek svabhAv AtmAne prApta kare chhe–mukta thAy chhe.”
rAgAdithI bhinna shuddha AtmasvarUp jANIne samyagdarshan pragaT karyA pachhI rAg–dveSh TALavAnI vAt chhe. jeNe
rAgAdithI judun AtmasvarUp jANyun ja nathI te jIv rAgadveShane TALe kaI rIte? tethI pahelAnn ja 80 mI gAthAmAn
samyagdarshan pragaT karavAno upAy batAvIne pachhI rAg–dveSh TALavAnI vAt karI chhe. samyagdarshan pachhI jo
svarUpanA anubhavamAn ja jIv potAno upayog lIn kare chhe, to tene pharI pharI rAgAdi thatA nathI; te jIv
abhedaratnatrayarUp pariNamel chhe, tene rAgadveSharUp vikalpa tUTIne svarUpanI ekAgratA thatAn ratnatrayano bhed tUTIne
ratnatrayanI abhedatA thaI eTale tene shraddhA–gnAn–chAritranI svamAn ja ekatA thaI. evo te jIv shuddha–buddha ek
gnAnasvabhAvI AtmAne prApta kare chhe arthAt te jIv kevaLagnAn pAmIne mukta thAy chhe.
jIve svarUpamAn atyant sAvadhAn rahevun yogya chhe
‘tethI jIve samyagdarshan prApta karIne paN, ane sarAg chAritra pAmIne paN, rAgadveShanA nivAraN mATe
atyant sAvadhAn rahevun yogya chhe.’
dravyathI guNathI ne paryAyathI arihant jevun mArun svarUp chhe, rAg ke apUrNatA mArun svarUp nathI em
barAbar samajIne pratham to samyagdarshan pragaT karavun joIe. ane e samyagdarshan pUrvak dIkShA laI–shuddhopayog
vaDe traN prakAranA kaShAyono nAsh karIne–chhaThThun guNasthAn (sarAg chAritra dashA) pragaT kare topaN tyAn je rAgano
ansh chhe te AtmAnI shuddhatAne roke chhe tethI te rAganA nivAraN mATe arthAt pramAdarUpI chorathI shuddhopayoganun
rakShaN karavA mATe svarUpamAn atyant sAvadh rahevun yogya chhe.
kShAyak samyaktva ane kShapak shreNI
shrIAchAryadeve pUrNatAnI ja bhAvanA bhAvI chhe. pahelAnn 80mI gAthAmAn kShAyak samyagdarshananI vAt karI
ane pachhI A gAthAmAn kShapak shreNInI vAt karI. aho, AchAryadev potAnI antar bhAvanAne barAbar laDAve chhe.
81mI gAthA pUrI thaI
tIrthankaroe shun karyun ane shun kahyun?
mohano sarvathA nAsh karIne sampUrNa shuddha AtmAnI prApti mATeno upAy AchAryadeve be gAthAmAn varNavyo.
havenI gAthAmAn badhAy tIrthankarone sAkShIpaNe utAratAn AchAryadev kahe chhe ke je upAy ahIn varNavyo te ja upAy
badhAy tIrthankaroe pote karyo ane teoe jagatanA bhavya jIvone eno ja upadesh karyo. teone namaskAr ho!
have, A ja ek (pUrvokta gAthAomAn varNavyo te ja ek) bhagavantoe pote anubhavIne darshAvelo
nishreyasano (mokShano) pAramArthik panth chhe–em matine vyavasthit kare chhe:
सव्वे वि य अरहंता तेण विधाणेण खविदकम्मंसा।
किच्चा तधोवदेसं णिव्वादा तेणमो तेसिं।।
८२।।
arhant sau karmo taNo karI nAsh e ja vidhi vaDe,
upadesh paN em ja karI, nirvRut thayA; namun temane.
artha:– badhAy arhantabhagavanto te ja vidhithI karmAnshono (gnAnAvaraNIyAdi karma bhedono) kShay karIne tathA
(anyane paN) e ja prakAre upadesh karIne mokSha pAmyA chhe. temane namaskAr ho.
uparyukta 82 mI gAthAnun vistRut vyAkhyAn have pachhI ApavAmAn Avashe, sAthe sAthe 80–81–82 e traNe
gAthAno sAr paN ApavAmAn Avashe. A gAthAomAn badhAy tIrthankaronA upadeshano sAr AvI jAy chhe. sarve
tIrthankaroe shun karyun ane upadeshamAn jagatane shun kahyun? te temAn spaShTapaNe bhagavAn shrIkundakundAchAryadeve batAvyun chhe.

PDF/HTML Page 12 of 17
single page version

background image
: shrAvaN : 2474 : Atmadharma : 179 :
uttama tapa dhamar lekhAnk: pa
(ank 57 thI chAlu)
[vIr san. 2473 nA bhAdaravA sud pa thI 14 sudhInA ‘das lakShaNI parva’ nA das divaso daramiyAn shrI
padmanandI–pachIsImAnthI uttamakShamAdi das dharmo upar param pUjya sadgurudevashrIe karelA vyAkhyAnono sAr.]
[bhadarav sad 1]
7 uttam tap dham
Aje uttam tap dharmano divas chhe. bhAdaravA sud pAnchamane divase ‘uttam kShamAdharma’ kahevAy chhe ne
agiyArasane divase ‘uttam tapadharma’ kahevAy chhe, paN tethI em na samajavun ke pAnchamane divase kShamA sivAy
bIjA dharmo hoy ja nahi, ne agiyArasane divase tap dharma ja hoy. kharekhar to AtmAnA vItarAgabhAvamAn
uttam kShamAdi dase dharmo ek sAthe ja chhe. ek divase ek dharma ane bIjA divase bIjo dharma–em nathI. parantu
ek sAthe dase dharmonun vyAkhyAn thaI shake nahi tethI kramasar ekek dharmanun vyAkhyAn karavAnI paddhatti chhe. pAncham–
chhaThTha vagere divaso te to kALanI avasthA chhe–jaD chhe, temAn kAI uttam kShamAdi dharma rahelo nathI. samyagdarshanapUrvak
AtmAnA vItarAgabhAvamAn uttam kShamAdi dharmo rahelA chhe. jene AtmAnI sAchI oLakhAN na hoy tene
uttamakShamAdi ekey dharma hotAn nathI. uttam kShamAdi dharmo te samyakchAritranA bhedo chhe. mukhyapaNe munidashAmAn A
dharmo hoy chhe. shrI padmanandI AchAryadev uttam tapadharmanun varNan kare chhe–
AryA
कर्ममलविलयहेतोर्बोधद्रशा तप्यते तपः प्रोक्तम्।
तद्द्वेधा द्वादशधा जन्माम्बुधियानपात्रमिदम्।।
९८।।
samyagdarshan ane samyagdagnAnapUrvakano uttam tap A sansArasamudrathI pAr thavA mATe jahAj samAn chhe;
samyaggnAnarUpI draShTithI vastusvarUpane jANIne temAn lIn thatAn IchchhAo aTakI jAy chhe, te tap chhe; karmamalano
tenAthI nAsh thAy chhe. je bhAvathI shubh–ke ashubh karmo bandhAy te kharekhar tap nathI, paN je bhAvathI gnAn–
darshananI shuddhi pragaTe ne karmano kShay thAy te tap chhe; e tap AtmAnun vItarAgI chAritra chhe. nishchayathI to
vItarAgabhAvarUp ek ja prakArano tap chhe. evA nishchayatapanI oLakhANapUrvak jyAn pUrNa vItarAgabhAv na thAy
tyAn shubharAgarUp vyavahAr tap hoy chhe. te vyavahAr tapanA sAmAnyapaNe be prakAr chhe. ek bAhyatap ne bIjo
Abhyantar tap. tathA visheShapaNe 1–aNashan, 2–avamaudarya, 3 vRuttiparisankhyAn, 4–rasaparityAg, pa–vivikta
shayyAsan, 6–kAyakalesh, 7–prAyashchit, 8–vinay, 9–vaiyAvRutya, 10–nyutsarga, 11–svAdhyAy ane 12–dhyAn e
bAr bhed chhe. temAn pahelAnn chha prakAro bAhyatapanA bhedo chhe ane pachhInA chha prakAro Abhyantar tapanA bhedo chhe. e
dhyAnamAn rAkhavun ke A badhAy prakAranA tap samyagdarshan ane samyaggnAn pachhI ja hoy chhe. samyagdarshan vagar
kAyakalesh, aNashan ke svAdhyAy vagere kare tene nishchayathI ke vyavahArathI koI rIte tap kahI shakAto nathI. uttam
tap te samyakchAritrano bhed chhe, samyakchAritra samyagdarshan vagar hotun nathI; puNya ke pAparUp koI IchchhA
AtmasvabhAvamAn nathI. IchchhArahit nirmaL chaitanyasvarUpane oLakhIne tenA anAkuL AnandanA anubhavamAn
lIn thatAn vItarAgIbhAvathI AtmA shobhI UThe chhe–enun nAm tap chhe. evo tap muktinun kAraN chhe.
shrI AchAryadev tapano mahimA batAve chhe–
pRithvI
कषायविषयोद्भटप्रचुरतस्करौधो हठा– तपःसुभटताडितो विघटते यतो दुर्जयः।
अतोहि निरूपद्रवश्चरति तेन धर्मश्रिया यतिः समुपलक्षितः पथि विमुक्तिपुर्याः सुखम्।।
९९।।
AchAryadev kahe chhe ke–A viShayakaShAyarUpI uddhat chorono samUh durjay chhe, topaN taparUpI yoddhA pAse tenun
kAI jor chAlatun nathI. jo munivaro vItarAgabhAv vaDe svarUpamAn Thare to viShay–kaShAyarUpI choro sahajamAn nAsh
thaI jAy chhe. samyagdarshan gnAn–chAritrarUpI ratno sAthe rAkhIne mokShamArgamAn chAlanArA munivarone jo taparUpI
rakShak sAthe na hoy to viShayakaShAyarUpI chor tenI lakShmIne

PDF/HTML Page 13 of 17
single page version

background image
: 180 : Atmadharma : shrAvaN : 2474 :
lUnTI le chhe. alpa paN rAg rahI jAy to tenAthI ratnatrayasampatti lUnTAy chhe, ne mokSha thato nathI. samyagdarshan–
samyaggnAn thayA pachhI paN viShay–kaShAyone jItavA durlabh chhe, parantu munivaro paradravyothI parAngamukh thaIne jyAre
svarUpamAn Thare chhe tyAre te viShayakaShAyo kShaNamAtramAn naShTa thaI jAy chhe. mATe mokShamArgamAn gaman karI rahelA
yogIone bhagavAnanI bhalAmaN chhe ke he munio! viShay–kaShAyarUpI chorothI tamArI ratnatrayarUpI lakShmIne
bachAvavA mATe samyak taparUpI yoddhAne sadA sAthe rAkhajo. samyagdarshan–gnAn–chAritrarUpI dharma lakShmIne sAthe rAkhIne
mokSha taraph gaman karatAn svabhAvanI sthiratAnA puruShArthane sAthe rAkhavAthI, vachche koI vighna karavA samartha nathI.
have AchAryadev tap mATenI preraNA kare chhe–
mandAkrAntA
मिथ्यात्वादेर्यदिह भविता दुःखमुग्रं तपोभ्यो जातं तस्मादुदककणिकैकेव सर्वाब्धिनीरात्।
स्तोकं तेन प्रसभमखिलकृच्छ्रलब्धे नरत्वे यद्येतर्हि स्खलसि तदहो का क्षतिजीव ते स्यात्।।
१००।।
koI jIv uttam tapadharmamAn nirutsAhI thato hoy ane khedathI dukhI thato hoy ane tethI tapane ja
dukharUp mAnIne chhoDI deto hoy, to tene AchAryadev kahe chhe ke he bhAI! jem samudranA pANI pAse pANInA
kaIyAnI gaNatarI nathI tem, samyaktapanA anAdarathI mithyAttvane lIdhe je anantu dukh thashe tenI pAse tapanA
alpa dukhanI gaNatarI kAI nathI. tap te chAritradharma chhe ane te to param Anandanun kAraN chhe, te dukhanun jarApaN
kAraN nathI, paN tenI sAthe je rAg rahI jAy chhe tenun alpa dukh chhe–em samajavun. ahIn to jene chAritradashAmAn
alpa khed thAy chhe ne nirUtsAhI thaI jAy chhe tene samajAvavA kahe chhe ke he jIv! A tapamAn to tane bahu alpa
dukh chhe, ane mithyAtva–avrat vagerenA sevanathI narakamAn jaIsh tyAn to anantu dukh chhe, ne anantI pratikULatA
chhe. enI pAse to tArA tapamAn je pratikULatA chhe tenI kAI gaNatarI nathI. chhatAn tun tapathI kem bhayabhIt thAy
chhe? aho! sAdi anant paramAnandanA kAraNabhUt evA uttam tapane dhAraN karavAmAn tane shun hAni chhe? samyak
tapanun pAlan karatAn bahAramAn pratikULatA Ave tenAthI khed na pAm, samyak tap tane jarAy dukhanun kAraN nathI
paN mokShadashAnA param sukhanun kAraN chhe.
uttam tap to vItarAgabhAv chhe ane vItarAgabhAvamAn dukh hoy nahi. mithyAdraShTi jIvanAn AcharaN
dukharUp chhe. Am hovA chhatAn ahIn dharmAtmA muninA uttam tapamAn alpa dukh kem kahyun? –tenun kAraN e chhe ke
koIk mand puruShArthI jIvane pratikULatA vageremAn lakSha jatAn khed thato hoy ane kaThaN lAgatun hoy, tethI sahej
aNagamo thaI jato hoy, to te aNagamAne lIdhe tene jarAk dukh lAge chhe. e apekShAe upachArathI tapamAn
alpa dukh kahyun chhe. kharekhar to tapanun dukh nathI paN khedanun dukh chhe. khedabhAv te tap nathI ane tapamAn khed
nathI. alpa kaleshanI gaNatarI mukhya karIne ratnatray sahit uttam tapadharmamAn utsAh ghaTADavo ThIk nathI.
dharmI jIv munidashAmAn chhaThThA–sAtamA guNasthAne jhUlatA hoy ane santhAro karyo hoy, chhatAn koIne
nabaLAIne lIdhe jarA kalesh–aNagamo thaI Ave ane pANInI vRutti UThe. chhatAn antaramAn bhAn chhe ke A vRutti
mArun svarUp nathI, A vRutti thaI te chAritrano bhAg nathI paN doSh chhe. visheSh sahanashIlatA nathI ne khed thAy
chhe teno Arop karIne tapamAn alpa dukh kahyun chhe. ane chAritra sthir rahevA mATe kahyun ke atyAre jarAk dukhathI
DarIne jo chAritrano ja anAdar karI nAkhIsh to mithyAtva thashe ane tenA phaLamAn je anant dukh maLashe, tene tun
kem sahan karI shakIsh? atyAre alpadukh sahan karIsh to samyak tapanA phaLamAn anant mokShasukhane pAmIsh.
je kharekhar chAritrane dukhanun kAraN mAne chhe te to agnAnI chhe. je loko upavAsane temaj chAritrane
dukhadAyak mAne chhe tene samyagdarshan paN nathI. shuddha chidAnand AtmAnun bhAn karIne tenA AnandanA anubhavamAn
lIn thaI jatAn IchchhA tUTI jAy te uttam tap dharma chhe. AchAryadev evA utkRuShTa tap mATenI preraNA kare chhe.
ahIn uttam tap dharmanun vyAkhyAn pUrun thayun.
8 uttam tyAg dharma (bhAdaravA sud 12 pahelI)
das dharmomAn Aje uttam tyAg dharmano divas chhe, tenun varNan kare chhe–
(shaAdaUrla ivakraIiData) व्याख्या या क्रियते श्रुतस्य यतये यद्दीयते पुस्तकं
स्थानं संयमसाधनादिकमपि प्रीत्या सदाचारिणा।
स त्यागो वपुरादि निर्ममतया नो किंचनास्ते यते–
ज्ञकिंचन्यमिदं च संसृतिहरो धर्मः सतां सम्मतः।।
१०१।।

PDF/HTML Page 14 of 17
single page version

background image
: shrAvaN : 2474 : Atmadharma : 181 :
samyakprakAre shrutanun vyAkhyAn karavun ane muni vagerene pustak, sthAn tathA pInchhI–kamanDalAdi sanyamanA
sAdhan ApavA te dharmAtmAono uttam tyAgadharma chhe. ‘hun shuddha AtmA chhun, mArun kAI paN nathI’ evA
samyaggnAnapUrvak atyant nikaT sharIramAn paN mamatAno tyAg karIne shuddhasvarUpamAn ramaNatA pragaT kare tyAn
munione sarve par bhAvono tyAg thaI jAy chhe. AtmAnA bhAnapUrvak sharIrAdi sarve padArtho uparanI mamatAno
tyAg karyo temAn uttam Akinchanyadharma paN AvI jAy chhe. ek ja shlokamAn AchAryadeve be dharmonun varNan karyun chhe.
AtmAnA bhAnapUrvak munidashA vartatI hoy paN hajI pUrNa sthiratA na thatI hoy ane vikalpa UThe tyAre
munio shrutanI–shAstranI bhalI rIte vyAkhyA kare tene ahIn tyAgadharma kahyo chhe. tyAn kharekhar shAstra vAnchavAnI
kriyAne ke rAgane dharma kahyo nathI paN te vakhate antaramAn vItarAg svabhAvanun gholan thatAn je rAgano tyAg thAy
chhe, te ja uttam tyAg chhe. shrutanI vyAkhyA karatI vakhate vANI ke vikalpa hoy te kAI dharma nathI. shrutanun rahasya to
AtmasvabhAv chhe, vItarAgabhAv e ja sarvashrutanun prayojan chhe. vikalpa hovA chhatAn te vakhate vItarAgI
gnAnasvabhAvanA Ashraye samyakshrutanI vRuddhi thAy chhe, ane rAg TaLato jAy chhe. –A ja dharma chhe. jevun vastusvarUp
chhe tevun vyAkhyAn karatAn– eTale ke AtmAnA svabhAvAmAn viparItatA na thAy evI rIte samyaggnAnanun gholan
karatAn munione uttam tyAgadharma hoy chhe. gRuhasthone paN AtmasvabhAvanA lakShe shrutanun gholan–svAdhyAy karatAn
shrutagnAnanI nirmaLatA vadhe chhe. ne rAg tUTato jAy chhe, tethI teTale anshe tene paN tyAgadharma chhe. mithyAdraShTine to
ekalo adharma ja hoy chhe. samyagdarshan thayA pachhI ja sAdhakajIvane nishchayadharma ane vyavahAradharma evA be prakAr
chhe. jeTalo vItarAgabhAv thayo chhe teTalo kharekhar dharma chhe, ne shubharAg rahyo te kharekhar dharma to nathI, paN dharmI
jIvane te rAgano niShedh varte chhe tethI upachArathI tene dharma kahevAy chhe.
shrutanI vyAkhyAnA shabdo AtmAnA nathI, AtmA te shabdono kartA nathI; ane shubharAg thAy chhe te paN
AtmAno svabhAv nathI. AvA bhAnapUrvak shuddhasvabhAvanA anubhavamAn lIn na rahI shake tyAre dharmI jIvone
shrutanun vyAkhyAn vagere shubharAg hoy chhe, te vakhate ashubharAg nathI thato e apekShAe vyavahAre tyAg chhe, ane
gnAnanun gnAnamAn jeTalun gholan thAy chhe teTalo paramArthatyAg chhe. paramArthe to shrutagnAn te AtmA ja chhe, tethI
AtmasvabhAvanun gholan rahe te ja nishchayathI shrutanI vyAkhyA chhe ane e ja uttam tyAg dharma chhe. tyAganA nav
prakAr ke ogaNapachAs prakAr to vyavahArathI chhe. shubharAg vakhate kevA kevA prakAranA nimitto hoy chhe ane rAg
toDIne gnAyakasvabhAvamAn lInatA thatAn kevAkevA prakAranA nimitto uparathI lakSha chhUTI jAy chhe te batAvavA mATe
bahAranA bhedothI varNan chhe. je jIvo mULabhUt vastusvarUp na samaje teo bhang–bhedanA kathanamAn aTakI paDe chhe.
prashna:– AtmA vachano to bolI shakato nathI, to ahIn munio shrutanI vyAkhyA kare chhe–evI vAt kem karI?
uttar:– upadeshamAn kathano to nimitta apekShAe hoy, parantu darek vastu svatantra chhe evun bhedagnAn rAkhIne
tenA artho samajavA joIe. AtmA gnAnasvarUp chhe, gnAnasvabhAv rAgarahit chhe, je rAg chhe te gnAn nathI. gnAn
ane rAg judA chhe, rAgane kAraNe vachano bolavAnI kriyA thatI nathI. bAhya vachano to nimittamAtra chhe, ane te
vachano taraphano rAg paN kharekhar tyAgadharma nathI, parantu te vakhate svabhAvanA Ashraye je gnAnasAmarthya vadhatun
jAy chhe, te ja tyAg chhe. rAgano tyAg tyAn thaI jAy chhe. yathArtha bhedavignAn vagar dharmanun ArAdhan thaI shake
nahi ane sAchI kShamApanA thAy nahi. mithyAtva e ja sauthI moTo krodh chhe, samyagdarshanavaDe te mithyAtva TAL‌yA
vagar kShamAdharma pragaTe nahi.
pote anAdithI agnAnabhAvane lIdhe potAnA AtmasvabhAv upar krodh karyo, te krodh TaLIne kShamA shI
rIte thAy? tenI vAt kahevAy chhe. khammA Atma svabhAvane? eTale ke puNya–pAparahit svabhAvanI shraddhA–gnAn
karIne vItarAgabhAv prakaT karun ane rAganA ek anshathI paN svabhAvane khanDit na karun. Anun nAm sAchI kShamA
chhe. rAg thAy teTalo aparAdh chhe. ane rAgane AtmAnA svabhAvano mAne te to AtmasvabhAv upar ananto
krodh karanAr chhe.
dharma–pustako vagerenun dAn karavun tene gRuhasthano tyAgadharma kahyo chhe. samyagdraShTi gRuhastha dharmAtmA jANe chhe ke
bahAramAn pustak vagere devA levAnI kriyA to AtmAnI nathI ane antaramAn ‘vItarAg shAsan Take, sAdhak
dharmAtmAo Take ne samyakshrutagnAnanI vRuddhi thAy’ evI bhAvanArUp vikalpa te paN rAg chhe. AtmA teno kartA
nathI. antaramAn paripUrNa shuddha chaitanya svabhAvanA

PDF/HTML Page 15 of 17
single page version

background image
: 182 : Atmadharma : shrAvaN : 2474 :
bhAnapUrvak gnAnanI nirmaLatA vadhe chhe ane rAg TaLe chhe te tyAg chhe, ane te ja dharma chhe. paramArthe to gnAn
gnAnamAn Tharyun te ja tyAg chhe, AtmAe rAgane chhoDyo e paN upachArathI chhe. paryAyamAn rAg hato ane chhoDyo
e kathan vyavahAranayanun chhe–paryAy apekShAnun chhe. svabhAvathI to AtmAe rAg karyo paN nathI ne chhoDyo paN
nathI. rAg AtmAnA svabhAvamAn hato nahi, to pachhI teno tyAg kaI rIte kahevo? rAg to paryAyadraShTi mAn hato,
jayAn paryAyadraShTi ja TaLI gaI ne svabhAvadraShTi thaI tyAn rAg chhe ja nahi. tethI rAgano tyAg karanAr AtmAne
kahevo te upachAr kathan chhe. vaLI je samaye rAg thAy chhe te samaye to teno tyAg hoto nathI, paN AtmA jyAre
svabhAvamAn ekAgra rahe chhe tyAre rAganI utpatti ja thatI nathI, ethI ‘rAgano tyAg karyo’ em kahevAy chhe.
svabhAvanI lInatAmAn rahetAn rAganI utpatti ja na thaI tenun nAm ja rAgano tyAg chhe. rAgarahit ja trikAL
svabhAv chhe–evI shraddhA thatAn sarve rAgano shraddhAmAnthI to tyAg thaI ja gayo. rAgarahit trikALI svabhAv chhe
enA anubhav vagar paryAyamAnthI rAgano tyAg thaI shake nahi. rAgane potAnun svarUp mAnato hoy te jIv
rAgano tyAg karI shake ja nahi.
shrI samayasArajI gAthA 34 mAn gnAnane ja pratyAkhyAn kahyun chhe eTale ke gnAn gnAnarUpe pariNamI gayun, ne
rAgAdi rUpe na pariNamyun te ja tyAg chhe. AtmAne parabhAvanA tyAganun kartApaNun to nAm mAtra chhe. pote to
gnAnasvabhAv chhe. paradravyane par jANyun, pachhI parabhAvanun grahaN nahi te ja tyAg chhe. e rIte sthir thayelun gnAn te
ja pratyAkhyAn chhe. A nishchayathI tyAganun svarUp chhe. ekalA gnAnasvabhAvamAn TharatAn rAg thato ja nathI tethI te
gnAn pote ja rAganA tyAgasvarUp chhe. AtmAe rAgane chhoDyo em kahevun te paN vyavahAr chhe.
ane ahIn padmanandImAn to kahyun ke munione pInchhI, kamanDaL, shAstrAdi ApavA te uttam tyAg chhe,
samyakshrutanI vyAkhyA karavI te uttam tyAg chhe. –A vyAkhyA vyavahArathI chhe. samyagdraShTi jIvane
AtmasvabhAvamAn sthiratA na rahe tyAre kevA prakArano shubharAg hoy te jaNAvyun ane te rAg vakhate je
samyagdarshan–gnAn–chAritra varte chhe teno upachAr shubharAgane tyAgadharma kahyo chhe. kharekhar to antaramAn gnAnanun
gholan thatAn vItarAgabhAvanI vRuddhi thAy te ja tyAg chhe. pustak devA–levAnI ke bolavAnI kriyAno kharekhar
AtmA kartA chhe em je mAne te mithyAdraShTi chhe, tene to parano ahankAr chhe, tethI tene sAcho tyAg hoto nathI.
gnAnIone svabhAvanA bahumAnanA jore gnAnanI ekAgratAmAn vRuddhi thaI tethI, te vakhate bahAramAn vartatI shAstrAdi
levA–devAnI kriyAmAn upachAr karIne tene tyAgadharma kahyo chhe. bahAranI kriyA vakhate tem ja rAg vakhate gnAnIno
antarang abhiprAy shun chhe te samajavun joIe. jo rAgathI bhinna AtmAnA gnAnasvabhAvano vishvAs Ave to
gnAnInun antar–hRuday samajAy. je pote rAgAdi sAthe gnAnasvabhAvane ekamek mAne chhe tene gnAnInun hRuday yathArtha
samajAy nahi. gnAnInun gnAn rAgathI ane jaDanI kriyAthI judun chhe. lokonI bhAShAmAn to bahArathI bolAy ke A
lIdhun ne A dIdhun, paN kharekhar gnAnI koI bahAranI kriyAmAn nathI, rAgamAn paN nathI, gnAnI to chaitanya
svabhAvamAn ja chhe, Avun bhedagnAn potAnA AtmAmAn karavun te ja samAdhAn chhe. pote bhedagnAn kare to gnAnI shun
kare chhe te jANe. koI em kahe ke–A to bIjAne nirUttar karavAnun sAdhan chhe. –to kahe chhe ke–bhAI, A nirUttar
karavA mATe nathI paN vastusthiti ja evI chhe. UlaTun tane em kahyun ke tun pahelAnn tArA gnAnane rAgathI judun
oLakh, eTale ke tun pote gnAnI thA, to tane khabar paDe ke gnAnI shun kare chhe? gnAnI gnAnabhAv ja kare chhe, rAg
thAy chhe tene svabhAv tarIke svIkAratA nathI tethI teo kharekhar rAgane karatA nathI paN chhoDe chhe. Avun
vastusvarUp jANavun te ja anantakALanA mithyAtvanA tyAgano upAy chhe. bAhyadraShTi jIvo bahAranA tyAgane dekhe
chhe, paN AtmasvabhAvanI sAchI oLakhAN karatAn, anantakALe nahi thayel evo mithyAtvano apUrva tyAg
dharmAtmAne hoy chhe, tene teo dekhatA nathI. gnAnI kadI paranI kriyAnA kartA thatA ja nathI, gnAnI to potAnA
gnAnanun ja kArya kare chhe, gnAnI rAgane dharma mAnatA nathI, gnAnamAn TharatAn rAgano abhAv thAy chhe tenun nAm
kharekhar uttam tyAgadharma chhe. aho, jainashAsanamAn gnAn ane rAganI judAI chokakhI ja kahI chhe, paN agnAnI
temane judA na dekhe tethI shun thAy?
A dasadharmonA kathan AtmAnI chAritradashA batAvavA mATe chhe–chAritradashA samyagdarshan vagar hotI nathI.
jene samyagdarshan na hoy tene chAritradashA kevI hoy

PDF/HTML Page 16 of 17
single page version

background image
: shrAvaN : 2474 : Atmadharma : 183 :
te samajAshe nahi ane shAstramAn vyavahAranA kathanono Ashay te samajI shakashe nahi.
[bhadarav sad 12 bajI]
be bAras hovAthI Aje uttam tyAg dharmanA varNanano bIjo divas chhe. A badhA dharmo samvaradharmanA peTA
bhed chhe. mUL to vItarAgabhAvarUp ek ja prakArano samvar chhe, paN rAganA nimitte upachArathI das bhed kahyA chhe.
jeTalI vItarAgatA teTalo ja dharma chhe. paN kevA prakAranA vikalpathI khasIne vItarAgabhAvamAn ekAgra thAy chhe!
arthAt vItarAgabhAv pUrve kevA prakArano vikalpa hato te batAvavA mATe A das bhedo chhe. kShamA sambandhI vikalpa
toDIne vItarAg svabhAvamAn Thare to tene ‘uttamakShamAdharma’ kahyo. e rIte anek prakAre rAgarahit AtmAne samaje
ane rAganAn anek prakAro chhe tene samaje to gnAnanI draDhatA thAy. rAgarahit chaitanya svabhAvanI shraddhApUrvak
ArAdhanA karatAn vachche pramAd thatAn vikalpa UThe chhe, te pramAdane dUr karIne svabhAvanA avalambane visheSh sthiratA
karavI tene ahIn uttam tyAgadharma kahyo chhe. Avo tyAg mukhyapaNe sAtamA guNasthAnathI hoy chhe ane gauNapaNe
to chothA guNasthAnathI sharU thAy chhe.
munidashAmAn svabhAvanI ekAgratAthI anantAnubandhI vagere traN prakAranA kaShAyano abhAv thaI gayo chhe,
teTalo tyAg to sAmAnyapaNe chhe ja, tenI ahIn vAt nathI karatA, paN munine vikalpa UThatAn chhaThun guNasthAn
Ave tyAre visheSh pramAd na thavA devo ane te vikalpa toDIne vItarAgI ekAgratA pragaT karavI–evA visheSh
tyAg mATe A vAt chhe. jeTalI dashA pragaTI chhe tyAnne tyAn pramAd karIne na aTakatAn, svabhAvanI sthiratAnA
jorapUrvak pramAdano parihAr karIne AgaL vadhavA mATenA A das prakAranA uttam dharmono upadesh chhe. ahIn
bahAranA tyAganI vAt ja nathI, munine bAhyamAn sarva parigrahano tyAg hoy chhe–evA bAhya tyAganI vAt nathI,
antaramAn munine ghaNo vibhAv TaLI gayo chhe teTalo tyAgadharma to pragaTyo chhe, paN tenI vAt ahIn nathI. svarUp
sthiratArUp chAritradashA pragaTI hovA chhatAn munine je shubh vikalpa UThe chhe tene TALIne, visheSh gnAn dhyAnamAn
AgaL vadhe–te uttam tyAg dharma chhe.
munione chAritradashA varte chhe ane bAhya abhyantar tyAg hoy chhe–evI vAt tyAgadharmanA varNanamAn na
karI. kem ke ahIn to je munione vikalpa UThe chhe teonI apekShAe kathan chhe arthAt munidashAmAn je vikalpa
UThe chhe teno tyAg karIne vItarAgabhAv pragaT karavAnI vAt chhe. chhatAn ahIn nimittanI apekShAe kathan chhe. tethI
kahyun chhe ke munio shrutanun vyAkhyAn kare te uttam tyAg chhe. kharekhar vANI jaD chhe, shabdo jaD chhe, ane
vyAkhyAnano vikalpa te rAg chhe, emAn kAI tyAgadharma nathI. paN te vakhate samyagdarshan–gnAnapUrvak svabhAvanI
bhAvanAnA jore je gnAnanI ekAgratA vadhe chhe ne rAg tUTe chhe–te ja tyAgadharma chhe.
shAstranun vyAkhyAn karavun tene uttam tyAg kahyo, teno Ashay shun? shAstranun prayojan vItarAgabhAv chhe.
sarva shAstronA sArabhUt shuddhAtmAne oLakhIne vItarAgabhAv pragaT karavo te ja paramArthathI shrutanun vyAkhyAn chhe,
ne te ja uttam tyAg chhe. mAtra shAstranI vyAkhyA to agnAnI paN kare; abhavya jIv agiAr ang bhaNI jAy
ne shAstranun vyAkhyAn kare, chhatAn tene ansh mAtra tyAgadharma hoto nathI. eTale mAtra shAstranI vAt nathI. paN shuddha
AtmAnI bhAvanAnA jore nishchay chAritradashA vadhe chhe ne rAg tUTe chhe te dharma chhe. bahAranA nimittathI ahIn kathan
karyun chhe.
munivarone shAstra vagere ApavA tene paN tyAgadharma kahyo chhe. koI muni pote koI navun shAstra vAnchatA
hoy ane bIjA munine te shAstra jovAnun man thAy to tarat ja temane vAnchavA ApI de chhe, pote shAstra taraphano
vikalpa toDI nAnkhIne svabhAvamAn TharI jAy chhe. svabhAvanA jore vikalpano nakAr chhe tenun nAm tyAg chhe. tyAn
munine chAritradashAnI vRuddhi thAy chhe.
munione shAstra vAnchavAno Agrah nathI–vikalpanI pakakaD nathI, paN vItarAgabhAvanI bhAvanA chhe. muni
shAstra vAnchatA hoy ne bIjA munine te shAstra joIne pramod thAy, to tarat ja pahelA muni temane te shAstra
vAnchavA Ape chhe. paN ‘A navA shAstramAn shun viShayo chhe te pahelAnn hun joI laun, pachhI temane Apun’ –evo
Agrah thato nathI. kemake shAstranun prayojan to vItarAgabhAv chhe. ne pote paN shAstra taraphano vikalpa to toDavA
ja mAnge chhe. antaramAn svabhAvanA jore vAnchavAnI vRuttino veg toDI nAkhe chhe tenun nAm uttam tyAgadharma chhe.
shrutanI prabhAvanA thAy eTale ke kharekhar to mArA

PDF/HTML Page 17 of 17
single page version

background image
ATMADHARMA With the permison of the Baroda Govt. Regd. No. B. 4787
order No. 30 - 24 date 31 - 10 - 4
AtmAmAn svabhAvanA Ashraye rAg toDIne gnAnanI vRuddhi thAy evA bhAve shAstra taraphanA vikalpane toDI nAnkhe chhe
te munino uttam tyAgadharma chhe. pustak vAnchavAmAn paN gnAnanI vRuddhinun ane rAg ghaTADavAnun prayojan hatun, te ja
prayojan pustakanI vRutti toDIne siddha karyun. svabhAvamAn lIn thatAn, pustak taraphanI vRuttine toDIne anant
kevaLagnAnane nikaT kare chhe. svabhAvanA bhAnapUrvak gRuhasthone paN potAnI bhUmikA mujab uttam tyAgadharma hoy chhe.
ahIn uttam tyAgadharmanun vyAkhyAn pUrNa thayun.
panchAdhyAyI – gujarAtI (bhAg – ) 1
bhagavAnashrI kundakund–kahAn jain shAstramALAnA 31 mA puShpa tarIke uparanun shAstra prasiddha thayun chhe. A
bhAganun nAm ‘dravya sAmAnya adhikAr’ chhe. mumukShuoe A shAstra svAdhyAy karavA yogya chhe. lagabhag 340
pRuShThanA A pustakanI kimmat rU
. 3–8–0 chhe. praAipta sthaAna : shraI jaaina svaAdhyaAya manidara: saonagaDha
shrAvaN ane bhAdaravA mAsanA mangaL divaso
shrAvaN sud 6: mangaL: shrIneminAth prabhunA janma tathA tap kalyANak.
shrAvaN sud 15: guru: A divase shrI viShNukumAre akampanAchAryAdi 701 munionI upasargathI rakShA karI hatI.
shrAvaN vad 7 guru: shrIshAntinAth garbhakalyANak.
bhAdaravA sud pa: mangaLavArathI bhAdaravA sud 14 shukravAr sudhI dash lakShaNI parva.
bhAdaravA vad 1 ravi: kShamAvaNI din.
dhArmik divaso
mumukShuonI sagavaD khAtar, sonagaDhamAn dar varShe je rIte dhArmik divaso manAy chhe te rIte A varShe
shrAvaN vad 13 (tA. 31–8–48) mangaLavArathI bhAdaravA sud pa (tA. 7–9–48) mangaLavAr sudhI dhArmik
divaso gaNavAmAn Avashe. paramAgam shrI pravachanasArajI shAstranun gujarAtI prakAshan paN e divaso daramiyAn
thashe.
shraI jaaina aitaitha saevaA saimaitanaI vaAiSharka maITaInga bhaAdaravaA sauda 2 taA. 4948 shainavaAranaA raoja saAnjae
pAnch vAge thashe.
(anusandhAn TAITal pAn 2 thI chAlu)
te phUlAy chhe ane pavan kADhI nAnkhatAn te sankoch pAme chhe, paN tethI tenun rabbar kAI vadhatun ghaTatun nathI. tem
AtmAno AkAr moTo hoy ke nAno hoy paN tenA pradeshomAn vadh–ghaT thatI nathI.
9. darek vastu jagyA roke chhe. koI thoDIk jagyA roke ne koIk jhAjhI jagyA roke; paN jagyA na roke evI
koI vastu hotI nathI. vastu jeTalI jagyA roke teTalo teno AkAr hoy chhe. paramANu sauthI ochhI jagyA
roke chhe; paramANu sauthI nAnI chIj chhe. jeTalI jagyAne ek paramANu roke teTalI jagyAne ‘ek pradesh’
kahevAy chhe. paramANune ek ja pradesh chhe tethI teno AkAr nAno–moTo thato nathI. sansAradashAmAn jIvano
AkAr nAno–moTo thAy chhe. siddhadashAmAn jIvano AkAr sadA ek sarakho rahe chhe.
10. jIvane nAnA ke moTA AkAranI sAthe dharmano sambandh nathI. deDakA jevo nAno AkAr hoy chhatAn jo
AtmAnI samajaN kare to dharma pAmI shake chhe. ane hAthI jevo moTo AkAr hoy chhatAn jo AtmAnI
samajaN na kare to dharma pAmato nathI. mATe nAnA–moTA AkAr upar na jotAn AtmAnA gnAnasvabhAvane
samajavo.
11. pudgal vastumAn paN pradeshatva guN chhe, tethI pudgalane paN AkAr hoy chhe. Dungar, makAn, ghaDo vagerenA
AkArane jIv karato nathI paN te ajIv vastumAn rahelA pradeshatvaguNathI ja te AkAr thAy chhe. ghaDAno
AkAr kumbhAr banAvato nathI paN mATInA pradeshatvaguNathI ja te AkAr thAy chhe. makAnano AkAr kaDiyo
karato nathI paN pattharanA pradeshatvaguNathI ja te AkAr thAy chhe–em samajavun.
A pramANe chha sAmAnya guNonun varNan pUrun thayun. bALako! e chha sAmAnya guNonun svarUp
AtmadharmamAnthI vAnchIne barAbar samajI lejo. e chha guNonI samajaN tamane ghaNI upayogI thashe.