PDF/HTML Page 1213 of 1906
single page version
mumukShuH- bahin! unakA kahanA hai ki ham gR^ihasthAshramame.n kar sakate hai.n?
samAdhAnaH- AtmAkI ruchi to kar sakate hai.n na. andar ruchi rahanI chAhiye ki AtmAkA kaise ho? vA.nchan, vichAr aisA to ho sakatA hai. dUsarA visheSh karanA ho to andarakI lagan lagAnI. jo karanA ho vah ho sakatA hai. pratham mUl nI.nv to samyagdarshanakA hai. samyagdarshan kaise pragaT ho, pahale to vah karane jaisA hai. isame.n bAharase karanA hai (aisA to hai nahI.n). a.ntar dR^iShTi karane jaisI hai vah karane jaisA hai. samyagdarshan kaise ho? anAdise vah pragaT nahI.n huA hai, dUsarA sab ho chUkA hai. bAharakA sab prApta ho chUkA hai, ek samyagdarshan prApta nahI.n huA hai. usakI taiyArI to gR^ihasthAshramame.n ho sakatI hai. usakA tattva vichAr, vA.nchan, shAstra abhyAs, AtmA tattva bhinna hai usakI pratIt, dR^iDhatA kaise ho vah sab karanA. vah sab to gR^ihasthAshramame.n ho sakatA hai.
mumukShuH- ye to mu.nbaIkI pravR^ittime.n..
samAdhAnaH- pravR^ittime.n aisA ho jAy aur usame.n bhI mu.nbaIkI pravR^ittime.n andar AtmAko pahichAnanA, us pravR^ittime.n kitanA samay vyatIt ho jAy usame.nse samay khojanA mushkil paDe aisA hai. lekin usame.nse samay bachAkar kuCh vichAr, kuCh vA.nchan, mandir jAnA Adi... pArlA raho vahA.N mandir (nahI.n hai). .. anek jAtake vikalpa rahe.
mumukShuH- yahA.N suchArurUpase ruchi rahatI hai, vah mu.nbaIme.n nahI.n ho sakatA.
samAdhAnaH- pravR^ittikI jAl sab dimAgame.n A jAya. ye to gurudevakI sAdhanAbhUmi hai aur sab shAnti (hai). tattvavichArakA mAhol hai. yahA.N dUsarI bAt hai. vichAr, vA.nchan, kuCh AnA-jAnA rakhe to ho.
muumukShuH- mati-shrutako maryAdAme.n lAnekI bAt kI aur dR^iShTi, us mati-shrut aur dR^iShTime.n kuCh a.ntar hai?
samAdhAnaH- mati-shrut hai vah to j~nAnakA upayog hai. dR^iShTi hai vah samyagdarshanakI paryAy hai.
mumukShuH- shraddhAkI?
samAdhAnaH- hA.N, vah shraddhAkI paryAy hai. mati-shrutakA upayog jo bAhar jAtA
PDF/HTML Page 1214 of 1906
single page version
hai, use a.ntarame.n lAnA vah nirvikalpa svAnubhUtikI bAt hai. bAhar jo mati aur shrutakA upayog jAtA hai, use sameTakar a.ntarame.n lA. isaliye jo upayog bAhar jAtA thA, use a.ntarame.n sthir kara. dR^iShTi to chaitanya par sthApit kar de ki mai.n chaitanya anAdiananta shAshvat dravya hU.N. usakI dR^iShTi chaitanya par sthApit karake, phir upayog jo bAhar jAtA hai, us upayogako sameTakar apanI or le A. isaliye vikalpa ChUT jAya. vikalpakI jAl ChUTakar upayog tereme.n sthApit kar de. vah nirvikalpa svAnubhUtike samayakI bAt hai. upayog bAhar jA rahA hai use a.ntarame.n lAye.
mumukShuH- yAnI jo mahenat karate hai.n un sabako lAgU paDatA hai.
samAdhAnaH- sabako lAgU paDatA hai. samyagdarshanake sanmukh, andar sanmukhatAkI bAt hai. a.ntarame.n nirvikalpa svAnubhUti ho us vakta mati-shrutakA upayog apaneme.n A jAtA hai. isaliye usakA upAy batAyA hai ki jo par prasiddhikA kAraN mati-shrut hai, use apane sanmukh kara. Atma prasiddhi yAnI apaneme.n sthir kara. isaliye vikalpa ChUTakar svAnubhUti pragaT hogI, aisA kahate hai.n.
pahale usakI pratIti yathArtha karake, mati-shrutakA upayog bhI tere sanmukh kar de. usakA upAy batAyA hai. samyagdarshan, svAnubhUti hone pUrvakA vah upAy batAyA hai. upAy batAyA hai. nirNay karake mai.n j~nAyak hU.N, aisI dR^iDh pratIti, nirNay karake mati-shrutakA upayog bhI tere sanmukh kara. bAhar, mati-shrutakA par prasiddhikA jo kAraN, dUsarI or jo upayog jAtA hai, use tere sanmukh (kar). tU tereme.n sthApit kar de, aisA kahate hai.n.
mumukShuH- bahin! usakI ati tIvra ruchi ho tabhI andar dR^iShTi ho na. vah ruchi kaisI hotI hai?
samAdhAnaH- parapadArtha aur vibhAvakI or use ekadam virakti Akar apane svabhAvako grahaN kar letA hai. vah to usakI tIvra ruchi ho to hI ho na, binA ruchi kahA.Nse ho?
mumukShuH- vah ruchikI jAt kaisI hai?
samAdhAnaH- vah jAt hI alag hotI hai. bhedaj~nAn karake jo ruchi pragaT ho, yathArtha ruchi, use ruchi kaho, pratIti kaho, yathArtha dR^iShTi kaho, vah sab samyagdarshanakI paryAy hai. samyagdarshan hone pUrvakI yathArtha ruchi hai. bhedaj~nAn karanekI yathArtha ruchi. vibhAvase ChUTakar svabhAvako grahaN karatA hai. vah yathArtha ruch hai.
AtmAkA karanA hai, AtmAkA karanA hai, vah amuk prakArakI ruchi hai. parantu jo svabhAvako grahaN karatA hai vah to yathArtha ruchi hai. .. pahachAn letA hai. yah mai.n
PDF/HTML Page 1215 of 1906
single page version
chaitanya hU.N aur yah mai.n nahI.n hU.N, aise yathArtha bhedaj~nAn karatA hai.
mumukShuH- phir to use apaneAp use andar mArga mil jAtA hai?
samAdhAnaH- mArga svaya.n hI khoj letA hai. jo guru dvArA mArga milA hai, vah mArga anusAr a.ntarame.nse svabhAvako grahaN karatA hai, bhedaj~nAn karatA hai ki ye shubhAshubhabhAv bhI merA svabhAv nahI.n hai. shubh bIchame.n AtA hai, parantu chaitanyakA mUl svarUp nahI.n hai. isaliye apanA yathArtha svabhAv, jo gurudevane kahA, dev-guru-shAstra jo kahate hai.n, us anusAr svaya.n grahaN karake apanA mArga svaya.n hI andarase khoj letA hai. yah svabhAv hai, yah vibhAv hai usakA lakShaN pahichAn letA hai.
anupam mArga hai, anAdikA anajAnA hai. anAdi kAlase bAhya kriyAme.n dharma mAnatA hai, shubhabhAv thoDA kiyA to dharma mAn liyA. lekin vah to puNyabandhakA kAraN hai. muktikA mArga to a.ntarame.n rahA hai.
mumukShuH- guruke pAs upadesh sune aur samyagdarshan or turanta chAritra jin jIvo.nko hotA hogA, un jIvo.nko pahale to ruchi nahI.n thI, ek shabda sunane pahale ruchi bhI nahI.n thI. phir ekadam aisI ruchi bhI ho gayI, vah to kitanA use bal AtA hogA.
samAdhAnaH- svabhAv-orakA bala. ruchi arthAt yathArtha pratIti. pratham to jo guru kahate hai.n use sunatA hai. gurune kyA kahA usakA Ashay grahaN karatA hai. gaharAIse Ashay grahaN karatA hai. us jIvako AtmAkA karanA hai, aisI ruchi hotI hai, parantu jo yathArtha ruchi andar svabhAv grahaN ho, aisI ruchi to andar pahachAn ho tab use hotI hai. parantu vah a.ntarmuhUrtame.n sab kar letA hai.
shivabhUti munine a.ntarmuhUrtame.n kar liyA. gurune kahA, mAtuSh aur mArUSh bhUl gaye. koI rAg karanA nahI.n, dveSh karanA nahI.n. vah terA svabhAv nahI.n hai. aisA gurukA Ashay thA. vah shabda bhUl gaye. gurune kyA kahA, vah bhUl gaye. vah aurat dAl aur ChilakA bhinna-bhinna karatI thI. mere gurune yah kiyA kahA hai, bhinnatA karanI. ye dAl aur ChilakA bhinna-bhinna hai. vaise yah svabhAv bhinna hai aur vibhAv bhinna hai. aise usane Ashay grahaN kar liyA aur a.ntarame.n bhedaj~nAn ho gayA. puruShArthase bhedaj~nAn kar liyA. bhedaj~nAnakI ugratA karate-karate a.ntarame.n lInatA baDhI, yathArtha munidashA ho gayI, samyagdarshan ho gayA. yathArtha munidashA ho gayI. a.ntarmuhUrtame.n pahu.Nch gaye.
mumukShuH- vah to itanA jaldI ho gayA..
samAdhAnaH- apanA svabhAv hai na. yadi andar puruShArthase pahu.Nche to der nahI.n lagatI. aur jo anAdikA abhyAs hai usIme.n tanIjatA hai to kitanA kAl nikAl detA hai. aur yadi svabhAv grahaN kare to a.ntarmuhUrtame.n (ho jAtA hai).
PDF/HTML Page 1216 of 1906
single page version
... usakA ras a.ntarame.nse Utar jAy aur svabhAvakI mahimA pragaT ho. svabhAv kaise pahachAname.n Aye? us jAtakA yathArtha j~nAn, yathArtha samajhan, yathArtha virakti, yathArtha chAritra a.ntarame.nse yathArtha kaise pragaT ho? ye to abhI bhAvanArUpase ... grahaN kiyA usame.n yathArthatA kaise pragaT ho? yathArtha tyAgasvarUp AtmA, yathArtha j~nAn, yathArtha darshan, yathArtha chAritra kaise pragaT ho? jo gurudevane batAyA vah mArga grahaN karane jaisA hai. usakI vR^iddhi kaise ho?
.. tattvavichAr, mUl rahasya kyA? AchArya, gurudev kyA mArga batAte hai.n, usakA vichAr karanA, usakA vA.nchan karanA, AtmAkI mahimA karanA aur dev-guru-shAstrane jo pragaT kiyA hai, shAstra jo batAte hai.n, un sabakA vichAr karanA. mArga to.. pahale to mArgakA yathArtha j~nAn karanA ki mArga kaisA hai, aise. j~nAn karaneke bAd usakA bhedaj~nAn karanA, usakI pratIt karanA, lInatA karanI. bhItarame.n jo jAnanevAlA jo hai vah AtmA hai. ye sharIr kuCh jAnatA nahI.n. vikalpa AtA hai, vah bhI kuCh jAnate nahI.n, jAnanevAlA bhItarame.n alag hai-bhinna hai, usako pahachAnanA. bhedaj~nAn karanA. mai.n sphaTik jaisA nirmal anAdiananta AtmA hU.N.
mumukShuH- bhedaj~nAn karaneke liye, matalab yug aisA hai ki har chIj baDh gayI hai, har jagah par ashAnti hai. to kyA mandirame.n hI ho sakatA hai? mandirame.n baiThakar hI kar sakate hai.n?
samAdhAnaH- nahI.n, mandirame.n ho sakatA hai aisA nahI.n hai. usakA sachchA j~nAn karanese hotA hai. mandir to shubhabhAv karanekA, dev-guru-shAstra.. jab AtmAkI pahachAn nahI.n hotI hai, to dev-guru-shAstrakI mahimA AtI hai, mandirame.n jAtA hai, to mandirase nahI.n hotA hai. usakA sachchA j~nAn karanese hotA hai. usakA vichAr karanA, tattva vichAr karanA, mUl vastu kyA hai? usakA vichAr karanese, usakI lagan lagAye, usakI mahimA kare, jij~nAsA kare. vibhAvame.n kuCh nahI.n hai, mere AtmasvabhAvame.n sabakuCh hai. aisI pratIt karanese, aisA vichAr karanese hotA hai.
mumukShuH- hamArA dhyAn to pal-palame.n TUTatA hai. jaise abhI bijalI gUl ho jAy, pa.nkhA banda ho jAy to hamArA..
samAdhAnaH- lagan honese hotA hai. bAhar lakShya jAnese nahI.n hotA hai. lagan lagAnI chAhiye. jaise vibhAvakI lagan hai, vaise AtmAkI lagan lagAnI chAhiye. parame.n upayog jAtA hai, vaise svame.n upayog lagAnA chAhiye. to ho sakatA hai. bhedaj~nAn karanese hotA hai.
mumukShuH- nishchayame.n kaise kUdanA? vyavahArako pakaDane jAy to vyavahAr hI pakaDame.n rahatA hai. nishchayakI ArAdhanA karane jAte hai.n to shuShkatA ho jAtI hai.
PDF/HTML Page 1217 of 1906
single page version
samAdhAnaH- dhyey nishchayakA rakhanA. vyavahArame.nse nishchayame.n jAnA nahI.n hotA. nishchayakI dR^iShTi, nishchayakI or pariNati kare to nishchayame.n jAya. jo vyavahArame.n sarvasva mAnate hai.n ki vyavahArase hI dharma hotA hai, use to koI avakAsh nahI.n hai. parantu vyavahArake sAth dhyey nishchayakA honA chAhiye ki AtmA svaya.n anAdiananta tattva hai. ye vibhAv svabhAv merA nahI.n hai. mai.n chaitanyatattva hU.N. aisA andar dhyey, andar aisI dR^iShTi, aisI pratIt aisA dhyey honA chAhiye. aisA dhyey rakhakar usame.n palaTe. aisA dhyey ho, aisI bhAvanA ho, aisI use khaTak rahatI ho to usame.n use palaTanekA avakAsh, puruShArtha shurU ho to hotA hai. vyavahArase nishchay hotA nahI.n, parantu usakA dhyey rakhe, us or dR^iShTi rakhe, usakI bhAvanA rakhe to use palaTanekA avakAsh hai. vyavahAr to vyavahAr hI hai, parantu usake sAth use dhyey honA chAhiye ki isame.n sabakuCh nahI.n hai. sarvasvabhUt to AtmAme.nse shuddha paryAy pragaT hotI hai. ye to shubh to shubh hI hai. parantu usakA dhyey vah honA chAhiye. vah nahI.n hotA hai tabatak shubhame.n khaDA rahatA hai. us jAtakA j~nAn, darshan... bhAvanA karatA rahe. yathArtha j~nAn, darshan to chaitanyako grahaN karanese hotA hai. AtmAmee.nse hI darshan pragaT hotA hai aur AtmAme.n j~nAn aur AtmAme.n chAritra pragaT hotA hai.
mumukShuH- chaitanyako grahaN karaneme.n vA.nchan, manan yA satpuruShakA milan, isame.n khAs jyAdA upayogI kaun hotA hai?
samAdhAnaH- sab sAthame.n honA chAhiye. vA.nchan, manan samajh pUrvak honA chAhiye. AtmA kaise grahaN ho, vah dhyey honA chAhiye. usame.n satpuruShakA grahaN, satpuruShakA samAgam, vANI sab sAthame.n honA chAhiye. satpuruShakA Ashray... gurudevane kyA kahA hai? kyA mArga batAyA hai? us prakArase apanI vichArakI shailI (honI chAhiye). svaya.n vichAr kare, AtmAkA svabhAv grahaN karanA, usame.n gurudevane kyA kahA hai? usake sAth mel karake svaya.n Age baDhe. samajhatA hai, j~nAnase samajhame.n AtA hai, parantu usame.n gurudevane kyA mArga batAyA hai, usakA sAthame.n rakhakar vichAr kare.
mumukShuH- is bAtakI puShTi honeke liye jyAdA ekAnta chAhiye?
samAdhAnaH- ekAntakI bhAvanA Aye to usame.n koI... bhAvanA Aye to ekAnta jyAdA honA hI chAhiye, aisA nahI.n, parantu ekAnta ho to use us jAtakA vichAr karanekA, vA.nchan karanekA sAdhan banatA hai. parantu ekAnta honA hI chAhiye, aisA nahI.n. yogyatA anusAr hotA hai. kisIko vA.nchan ruchatA hai, kisIko ekAntame.n ruchatA hai, usakI pariNati anusAr (hotA hai). ekAnta ho to vichAr karanekA, manan karanekA, us prakArase jyAdA samay milatA hai.
... darshan, j~nAn, chAritra.. munio.nko chAritrakI bhAvanA hotI hai to ekAntame.n chale
PDF/HTML Page 1218 of 1906
single page version
jAte hai.n. ekAntase hotA nahI.n hai, parantu aisI bhAvanA Aye binA nahI.n rahatI. vaise jise AtmAkA karanA ho use aisI bhAvanA Aye binA nahI.n rahatI. usase banatA nahI.n hai, vah karavA detA hai aisA nahI.n hai. parantu aisI bhAvanA use AtI hai.
mumukShuH- kramame.n A paDe udayikA bhAvako Age-pIChe nahI.n kar sakate hai.n. us vakta is orakA manan, vichAr .. us vakta kyA karanA?
samAdhAnaH- kramame.n A paDe use Age-pIChe (nahI.n hotA). usame.n puruShArtha karanA apane hAthakI bAt hai. Age-pIChe nahI.n kar sakatA. jisakI bhAvanA ho vah puruShArtha karake palaT sakatA hai. yadi palaT na sakatA ho to anAdi kAlase koI puruShArtha karake, bhedaj~nAn karake samyagdarshan prApta hI na ho. vah sab paryAy hai.n. paryAyako palaTanekA svabhAv hai. vibhAvaparyAyame.nse svabhAv-or bhAvanA karake svabhAvako grahaN karanA, vah palaTA, jo paryAy is or hai us paryAyako (palaTakar) sva-or dR^iShTi karanI vah apane hAthakI bAt hai.
vah kramabaddha puruShArthake sAth juDA hai. akelA kramabaddha hotA hI nahI.n, puruShArthake sAth juDA huA kramabaddha hai. us kramabaddhake andar svabhAv, puruShArtha Adi usake sAth juDA huA hai. jisakI puruShArthakI gati.. vibhAv sarvasva lage, vibhAvame.nse ChUTanA jise ruchatA nahI.n hai, usakA kramabaddha aisA hai. jise vibhAv ruchatA nahI.n hai aur svabhAv hI ruchatA hai, usakA kramabaddha us prakArakA hotA hai, usake puruShArthakI gati us or hotI hai. puruShArthake sAth juDA huA kramabaddha hotA hai.
mumuukShuH- ... niShedh samakitIko vartatA hai aur unako hI khUb arpaNatA hotI hai. aisA kahate the, jise niShedh varte hI use sachchI arpaNatA hai. yah bAt bahut vichitra hai.
samAdhAnaH- svabhAvame.n vah nahI.n hai. svabhAvame.n use shubhabhAvakA Adar (nahI.n hai). vastu sthiti vah nahI.n hai, usakI dR^iShTime.n Adar nahI.n hai. ek chaitanyatattvako grahaN kiyA, parantu bIchame.n Aye binA nahI.n rahatA. isaliye jo shubhabhAvanA Aye,.. use chaitanyakI itanI mahimA hai ki ye chaitanya hI sarvasva a.ngIkAr karane jaisA hai. dUsarA kuCh is jagatame.n sArabhUt nahI.n hai. ye vibhAv hai vah AtmAkA svabhAv nahI.n hai, duHkharUp-AkulatArUp hai. to aise svabhAvako jisane prApta kiyA, sa.npUrNarUpase jo puruShArtha karake svarUpame.n lIn ho gaye aur kevalaj~nAn prApta kiyA aur jo svarUpame.n bAr-bAr lIn hote ho.nge aise munivar kShaN-kShaName.n un sabakA use itanA Adar hotA hai. kyo.nki use svaya.nko svabhAvakA utanA Adar hai ki ye vibhAv hai vah heyarUp hI hai, merA svabhAv hI AdaraNIy hai. isaliye svabhAv AdaraNIy..
PDF/HTML Page 1219 of 1906
single page version
a.ntargat pariNatime.nse yathArtha dR^iShTi aur yathArtha pratIti aisI huyI hai ki jisane vah pragaT kiyA, us par use utanI hI mahimA AtI hai. shubhabhAv AdaraNIy nahI.n mAnatA hai, to bhI shubhabhAvame.n jab vah khaDA hai, tab use heyabuddhi (vartatI hai) ki ye merA svabhAv bhinna aur ye vikalpa bhinna hai. to bhI us shubhabhAvame.n jo nimitta hai.n aise dev-guru-shAstra par use mahimA bhI utanI hI AtI hai. kyo.nki use svabhAvakI utanI mahimA hai aur vibhAv tuchCha lagA hai. isaliye usane jo pragaT kiyA hai aur jo usakI sAdhanA karate hai.n, us par use mahimA bhI utanI hI AtI hai. usakI mahimAkA kAraN hai ki svaya.nko svabhAvakI mahimA hai. isaliye jinho.nne svabhAv prApta kiyA us par use mahimA, yathArtha mahimA AtI hai.
a.ntar dR^iShTime.n (aisA hai ki) shubhabhAv merA svabhAv nahI.n hai, aisA mAnatA hai. usI kShaN bhedaj~nAnakI dhArA vartatI hai. to bhI use shubhabhAvame.n puNya AdaraNIy nahI.n hai. shubhabhAvakA ras use bahut paDatA hai aur sthiti kam paDatI hai.
mumukShuH- Apane hI bAt kahI thI ki jise apanI mahimA AyI hai, use hI sachche nimittakA pUrI mahimA AtI hai.
samAdhAnaH- yathArtha apanI mahimA Aye use dev-guru-shAstrakI yathArtha mahimA AtI hai.