PDF/HTML Page 1 of 25
single page version
PDF/HTML Page 2 of 25
single page version
jīvatvashaktithī ja tun jīvī rahyo chhe!
(anādianant). gnātāsvabhāv sanmukh
thayelī gnānaparyāyavaḍe ātmānun jīvan
chhe. je jīv āvī jīvanashaktine jāṇe
tenun ātmajīvan judī jātanun thaī jāy.
–anantakāḷamān pūrve kadī nahi thayel evun
apūrva tenun jīvan thaī jāy.
PDF/HTML Page 3 of 25
single page version
darshan–gnān–chāritrasvarūp tāro ātmā ja chhe; tārā darshan–gnān–chāritra koī
e ja pramāṇe rāg haṇāvā chhatān tārā darshan–gnān–chāritra haṇāī jatān nathī; māṭe tun
em samaj ke, te rāganā ādhāre tārā darshan–gnān–chāritra nathī. tārā shuddha ātmānā
māṭe antarmukh thaīne svālamban kar, ne parālamban chhoḍ,–evo santono upadesh chhe.
vairāgyavant chhe, ane sushikṣhit (
paramapūjya gurudev sukhashāntimān birāje chhe. savāranā pravachanamān shrī pañchāstikāy (gujarātī)
pravachano sharū thayān chhe. sharūāt karatān gurudeve kahyun keḥ “āchāryabhagavāne “nij bhāvanā” arthe ā shāstra
rachyun chhe.” eṭale shrotāoe paṇ “nij–bhāvanā” karavī te ā shāstranun tātparya chhe. bapore shrī samayasār
vañchāy chhe, te thoḍā divasomān pūrun thashe. gujarātī pañchāstikāy pūrun chhapāī gayun chhe te thoḍā vakhatamān prasiddha
thashe.
māgashar vad āṭhamanāe divas, shrī kundakund bhagavānanā, āchāryapad–ārohaṇ din tarīke ullāsathī
hoy–evā bhāvo, samavasaraṇamān bhakti vakhate bhaktone ullasatā hatā..kharekhar, kundakund āchāryadevano
jinashāsan upar mahān upakār chhe..maṅgaḷanā shlokamān shrī mahāvīr bhagavān ane gautam gaṇadhar pachhī tarat
teoshrīnun sthān (
māgashar vad āṭhamanā roj bīlakhānā bhāīshrī bhūpatabhāī kapurachand ṭīmbaḍīāe pū. gurudev pāse
kārya māṭe temane dhanyavād!
PDF/HTML Page 4 of 25
single page version
kevaḷagnān thāy chhe, ne kevaḷagnān thayā pachhī jīv sadāy param ānandarūp ja rahe chhe. tethī āchāryadev
kahe chhe ke aho, gnānī jano! ā gnānachetanāne nachāvatā thakā kevaḷagnānarūp thaīne sadā kāḷ
pīo. ahā! ātmāmān ekāgra thatān param āhlādapūrvak ātmānā prashamarasanun vedan thāy chhe;
samakitīne te svādano namūno vedanamān āvī gayo chhe; te uparānt ahīn to antaramān līn thaīne
pūrṇa ānand pragaṭāvavānī ā vāt chhe. āchāryadev kahe chhe ke gnānī jano sadā kāḷ ānandarūp raho.–
kaī rīte? ke potānī gnānachetanāne nachāvatā thakā; gnāyakabhāvane draṣhṭimān līdho, have te
gnāyakabhāvamān ṭharo re ṭharo! gnāyakabhāvamān ekāgra thaīne chaitanyanā prashāntarasanun pān karo. kyān
”
ānandanun vedan thatān evī tr̥upti thāy chhe ke koī tr̥uṣhṇā rahetī nathī. bāhya viṣhayomān anantakāḷathī
varte chhe chhatān jīv atr̥upta ja rahyo; gnānane antaramān vāḷīne chaitanyaviṣhayamān ekāgra karatān
ānandarasanā pānathī ātmā evo tr̥upta–tr̥upta thaī jāy chhe ke jagatanā koī viṣhayonī tr̥uṣhṇā tene
rahetī nathī. ā rīte svabhāvanī ekāgratāmān ja sukh–shānti ne tr̥upti chhe; māṭe he jīvo! āvā
chaitanyasvabhāvane oḷakhīne, temān ekāgratā vaḍe sadā kāḷ ānandarūp raho.
PDF/HTML Page 5 of 25
single page version
bannenā ek sāthe viyogathī kaikeyī āghāt pāme chhe; ane “bharatanā
rājyābhiṣhekanun” varadān māṅgīne bharatane dīkṣhā leto rokavā prayatna
dasharath mahārājā dīkṣhā aṅgīkār karavā vanamān chālyā jāy chhe.
āvyo chhe.
rāmachandrajīnā charaṇamān samagra rājalakṣhmī dharun! parantu nahīn, māre ā prasaṅge krodh karavo uchit nathī. krodh
mahā duḥkhadāyak chhe...pitājī jyāre jinadīkṣhā aṅgīkār karī chāritranā vītarāg mārge prayāṇ karī rahyā chhe
tyāre āvā maṅgaḷ samayamān krodhit thavun mārā māṭe yogya nathī. māre āvā vichāro sāthe shun prayojan chhe!
yogya shun ane ayogya shun–e to rām jāṇe, māre to vaḍīl bandhunī āgnā ūṭhāvī, mārī pharaj bajāvavā
kartavyashīl rahevun eṭalun ja mārā māṭe bas chhe.
rāmaḥ– shā
rāmaḥ– mātājīne kaho ke ame to pagapāḷā javānā chhīe; mārgamān kāṇṭā–paththar ne kāṅkarā bahu ja hoy chhe, teo
PDF/HTML Page 6 of 25
single page version
ame have vidāy thaīne chhīe, mātājīnā charaṇomān amārā namaskār kahejo.
chhe. te kahe chhe ke “jyān āryaputra tyān hun,–teo vanamān vichare ne hun ā mahelamān–ek kṣhaṇ paṇ rahī shakun
nahi; tethī te paṇ āpanī sāthe ja āvī rahyā chhe.
paṇ mūkayo nathī, evā sītājī van–parvatanā vikaṭ mārgomān kaī rīte chālashe? hā, pitājī! ā
rājyano bhār māre māthe nāṅkhīne ā shun viṭambaṇā ūbhī karī!–māre ā rājyathī shun prayojan hatun?
pitājī to dīkṣhā aṅgīkār karīne vanavās sīdhāvyā, ane vaḍīlabandhu paṇ lakṣhmaṇ ane sītājī
sahit ayodhyā chhoḍīne deshāntaragaman karī rahyā chhe. are, ānandathī jhaḷahaḷatī ayodhyānagarī āje
sumasām banī gaī chhe! ekeek nagarajan shokamān garakāv banī gayo chhe, rājamātāonā
roīroīne ānsu paṇ khūṭī gayā chhe. are! ayodhyānā vr̥ukṣho ane velaḍīo paṇ udāsīn banīne
ūbhān chhe...are, ā sarayū nadīnān nīr paṇ mīṭhā kalarav bandh karīne vedanānā sūr sambhaḷāvī rahyā
chhe. ane ā parvatanā shikharo ne jaṅgalanā jānavaro paṇ shrīrāmachandrajīnā viyoge khedakhinna thaī gayā
chhe. are! mārāthī ā prasaṅg jovāto nathī...bhāī...bhāī! mārā antaranī vyathā hun āpane kayā
shabdomān kahun? arere, dhikkār āvā sansārane!
āvī vastusthitinā jāṇakār chho...māṭe dhīraj kartavya chhe.
gaṅgā vahī rahī chhe; mātāo rudan karī rahyā chhe, mārī mātāne to pashchāttāpano pār nathī. are, āpanā
vinā ā rājyathī māre shun prayojan chhe? prabho! āp nagarīmān rahīne rājya karo...hun āpanā upar chhatra
dharīne ūbho rahīsh..ne bhāī shatrughna chāmar ḍhāḷashe, tathā lakṣhmaṇabhāī mantrīpad sambhāḷashe.
sambhāḷo...have amārā prasthānano samay thaī gayo chhe. shrī jinendrabhagavānane namaskār karī, tamārī saunī
vidāy laīne, ane vachche āvatā jinamandironā darshan karīne ame dūr–deshāntar jaīe chhīe. tame sau
vītarāgī jainadharmane hr̥udayamān dhārī rākhajo ne rājyabharamān tenī prabhāvanā vadhārajo.
PDF/HTML Page 7 of 25
single page version
nagarajanoḥ– are, ā nadī kaī rīte pār utarāshe!! ahā, rām–lakṣhmaṇanā to puṇyayoge nadīnān nīr ochhān thaī
āvashun...prabho! amane sāthe laī jāo..
pār utāro, amane sāthe laī jāo..
stavan vāñchavānī jemane ichchhā hoy temaṇe stavanamañjarī pr̥u. 79mānthī vāñchī levun.)
birāje chhe temanī pāse jaīne have to ame paṇ jinadīkṣhā dhāraṇ karashun.
jāṇīne dharmasanmukh thayā. padmapurāṇamān tenun adbhut varṇan āve chhe.)
hār mane priy lāgatā nathī...pitā ane bandhuno ek sāthe viyog thayo..hā! sanyogo te ante to
sanyogo ja chhe,–teo kadī chaitanyamān praveshatā nathī, teo chaitanyathī bāhya ja rahe chhe...ne teno kāḷ
pūro thatān teno viyog thaī jāy chhe. are, kevī vichitratā chhe–ek bāju to ā mahān sāmrājyano
sanyog thāy chhe, bījī bāju tyāre ja param puruṣh shrīrāmachandra jevā bandhuno viyog thāy chhe! evī ja
padārthonā pariṇamananī koī vichitra vyavasthā chhe. ahā! jagatano kram kevo vyavasthit chhe! ! bas, je
thāy chhe te vyavasthit kram anusār ja thāy chhe, jāṇanārane temān harṣha sho! shok sho? ahā.. māro
ātmā to andarathī chāritranā pokār kare chhe..dhanya te chāritradashā..dhanya te munidashā..e dashā
aṅgīkār karavāno dhanya avasar kyāre āvashe?
kyāre thaīshun bāhyāntar nirgranth jo..
sarva sambandhanun bandhan tīkṣhaṇ chhedīne,
vicharashun kav mahatpuruṣhane panth jo..
– apūrva avasar evo kyāre āvashe!
ja māro nirṇay chhe. he bhagavān! hun pratignā karun chhun ke pharīne shrī rāmachandrajīnā darshan thatān ja hun pavitra
munivrat dhāraṇ karīsh..sarva parigrah chhoḍī, jinadīkṣhā dhāraṇ karīne vanavāsī–vītarāgī santonā panthe
vicharīsh ne mārun ātmakalyāṇ sādhīsh..
PDF/HTML Page 8 of 25
single page version
vishvagaganamān chamakit chandra, anupam tārun svarūp–
samyagdarshan–gnān–chāritrano āpe chhe ādesh..
dev–pashu–mānavanā vr̥undo āvī āshīṣh māṅge
phar phar pharake unnat ūḍato, amar vīrāgī jhaṇḍo–
bhāratabharamān vijayapatākā shāsan chhe sukhadhām–
jarā paṇ jāṇyun nathī, te vignānī nathī paṇ agnānī chhe. ane, bhale bombagoḷo ke kr̥utrim upagrah shun chhe tenī khabar paṇ
na hoy, paṇ jo ātmasvarūpane jāṇīne bhavasamudrathī taratān āvaḍayun to te jīv samyagvidyāmān āgaḷ vadhī rahyo chhe,
teṇe ja sāchun “vignān” jāṇyun chhe, ne te vignān tene param shāntinun kāraṇ thāy chhe.
ā chhe bhāratanī adhyātmavidyā!
“
PDF/HTML Page 9 of 25
single page version
ane tene sādhanārā santamunionī dashā kevī hoy te
sambandhī adbhut bhāvabhīnī dhārā gurudeve
vahevaḍāvī...ahā, e pravachanomān mokṣhamārgī munivaronī
pariṇatinun je svarūp ghūṇṭātun tenun pān karavāmān mumukṣhu
shrotāo ekatān thaī jatā...ne gurudevano ātmā to
adhyātmanī mastīmān jhūlī rahyo hato. evā ā
gāthānā pravachanomānthī, mumukṣhu vāñchakone māṭe ahīn
thoḍok namūno āpīe chhīeḥ “lījiye..ras
pījiye!”
chhe. asatya sāme vītarāgī talavār kāḍhīne satya mārgano ḍhaṇḍhero prasiddha karyo chhe. ahā, āvo vītarāg mārga! ene
‘shraddhavānī’ rīt paṇ koī alaukik chhe. ek sūkṣhmarāganā anshanī paṇ ruchi rahe to te jīv vītarāgamārganī shraddhā
nahi karī shake. ānandanī dhārāmān jhūlatā munivaro vegapūrvak mokṣhamārgamān pariṇamatā hovā chhatān, vachche jeṭalo rāgano
vītarāg thaīne e rīte te bhavya bhavasāgar tare. 172.
phaḷ sansār chhe; māṭe mokṣhechchhue te jarāy kartavya nathī. vītarāgabhāv vaḍe ja bhavasāgarane tarāy chhe, māṭe taravānā
kāmīe eṭale ke mokṣhechchhue sākṣhāt vītarāgatā ja kartavya chhe.
keṭalī bhadrikatā! keṭalī nikhālasatā! (phoṭāmān kundakundaprabhunī mudrā batāvīne ghaṇā bhāvapūrvak gurudev kahe chhe–) ahā!
juo to kharā..kevā bhadrik! kevā nikhālas!! bas, ṭharī gayā
PDF/HTML Page 10 of 25
single page version
chhe! potāne jarīk shubh rāg varte chhe tenoy bachāv nathī karatā...spaṣhṭa kahe chhe ke are! amane paṇ je rāg chhe te kalaṅk
chhe. ame mokṣhārthī chhīe..āṭalo rāg paṇ are! amārā mokṣhane aṭakāvanār hovāthī kalaṅk chhe. bachāv kone māṭe?
ame to amārā mokṣhane ja ichchhīe chhīe, rāgane nathī ichchhatā.
bāpu! rāganī hons karīsh nahi. ‘honsīḍā, hons mat kīje’–he mokṣhanā honsīḍā! tun rāganī hons karīsh nahi.
vikalpa ūṭhe chhe, paṇ te vikalpamān amārī hons nathī; jo temān amārī hons kalpo to mokṣhamārgamān vartatī amārī
shuddhaparyāyane tame anyāy āpo chho, māṭe ā rāganī vr̥uttine amārī hons tarīke na svīkārasho.–e to kalaṅk chhe!
ahā! sākṣhāt tīrthaṅkarabhagavān jeṭalī jemanā kathananī pramāṇatā..ane jemanā sūtrano ādhār moṭā moṭā āchāryo
paṇ ādarapūrvak āpe..evā bhagavān kundakundāchāryadev ā kahe chheḥ “mārganī prabhāvanā arthe ame ā kahīe chhīe, paṇ
vikalpamān amāro utsāh nathī, utsāh to svarūpamān ja chhe. amārā ātmāmān vītarāg pariṇatinī utkr̥uṣhṭatā thāy te
ja kharekhar mārganī pra–bhāvanā chhe. vikalpa chhe te vyavahār chhe, te vikalpamān amāro utsāh nathī, vyavahāramān amāro
utsāh nathī.
vītarāg bhagavānanun vidhān to vītarāgī anubhūti karavānun ja chhe. rāgādi udayabhāvanī bharatīrūp je bhavasāgar, tene
pūrṇānandanī prāptirūp je mokṣha, tenā mārgamān agresar–netā koṇ chhe?–ke vītarāgabhāv; vachche rāg āve ne mokṣhamārgamān
agresar nathī–mukhya nathī, gauṇ chhe; gauṇ chhe eṭale vyavahār chhe, ne vyavahār to abhūtārtha hovāthī hey chhe. mokṣhamārgamān
vītarāgatā ja agresar chhe eṭale ke mukhya chhe, ne te ja nishchay mokṣhamārga hovāthī upādey chhe. vītarāgabhāv ja
mokṣhamārgano netā–eṭale ke mokṣhamārge laī janār chhe, rāg te mokṣhamārge laī janār nathī.
jayavant varto ā sākṣhāt vītarāgatā..ke je mokṣhamārgano sār chhe..ne je samasta shāstranun tātparya chhe. bhagavān
vītarāgamārganā prakāshak santo jagatamān jayavant varto!
vītarāgamārganī shraddhā paṇ thatī nathī. vītarāgabhāvanī bhāvanāvāḷāne, sākṣhāt vītarāgatā na thāy tyān sudhī, vītarāgī puruṣho
PDF/HTML Page 11 of 25
single page version
kāī tātparya nathī, te kāī mokṣhamārga nathī. mokṣhamārga to vītarāgabhāv ja chhe–e niyam chhe, ane e ja mokṣhechchhue
kartavya chhe.
paṇ) rāg kiñchit kartavya nathī–em samajo..ām samajīne je mokṣhārthī mahājan saghaḷāy pratyenā (–arhant–siddha
pratyenā paṇ) rāgane chhoḍīne svarūpamān līnatā vaḍe sākṣhāt vītarāgabhāvarūp pariṇame chhe, te bhavya mahājan
vītarāgabhāv vaḍe turat ja bhavasāgarane tarī jāy chhe..ne paramānandarūp mokṣhapadane pāme chhe.
jarāy bahār nīkaḷavā jevun nathī, eṭale jarāy rāg kartavya nathī.
taraph jaī rahyo chhe temān vachche rāgarūpī vaḷāṅk āvatān kakaḷāṭ thāy chhe.
raheshe nahi. gadagad thaīne gurudev kahe chhe ke–are! āvo spaṣhṭa vītarāgī mārga santoe khullo mūkayo chhe..chhatān loko
teno virodh kare chhe!! ! shun thāy? sīmandhar paramātmā to videhakṣhetre beṭhā beṭhā badhun joī rahyā chhe..kundakundāchārya pote paṇ
jāṇe chhe ke atyāre bharatakṣhetre shāsanamān ām chālī rahyun chhe..paṇ..shun thāy? āvo ja kāḷ! ne jīvonī evī ja
lāyakāt!–chhatān ā loko bhāgyashāḷī ke honsathī āvī vāt sāmbhaḷe chhe.
nirvāṇ pāme chhe. juo, chaitanyasamudrane je avagāhe–temān ūtare te ja shīghra mokṣha pāme chhe. bahirmukh rāgamān rahe tene
mokṣha thato nathī. jyān sudhī rāg raheshe tyān sudhī to kaleshanī paramparā chālu raheshe, ne rāg ṭaḷashe tyāre sākṣhāt mokṣha
thashe; māṭe he bhavya! ek vār āvī vītarāgatānī hons lāvīne utsāhathī tenī hā to pāḍ.
jay hun nathī mānato; vītarāgatā ja sākṣhāt mokṣhanun kāraṇ chhe, māṭe te jayavant varto!
param vītarāgatāno vās chhe, ne shāstranā hr̥udayamān paṇ param vītarāgatā ja bharelī chhe. param vītarāgatā sivāy bījun
tātparya kāḍhe (–vyavahāranā rāgane tātparya māne) to te jīv shāstranā hr̥udayane samajyo ja nathī. rāg te shāstranun hr̥uday
nathī. vītarāgatāmān ja shāstronun ākhun hr̥uday samāyelun chhe.
PDF/HTML Page 12 of 25
single page version
jem koī māṇas anek prakāranī āḍīavaḷī vāto karato hoy tyān bījo tene kahe chhe ke bhāī, e badhun ṭhīk paṇ tārā
hr̥udayamān shun chhe te kahī dene! tem shāstramān nishchayanī, vyavahāranī, nimittanī, karmanī vagere anek prakāranī vāt bharī chhe
paṇ tenun hr̥uday shun chhe? santo, shāstranun hr̥uday kholīne bole chhe ke shāstranun hr̥uday to param vītarāgatā karavī te ja chhe. “
param vītarāgatā” mān badhāy shāstronā hr̥udayanun rahasya āvī jāy chhe, e ja sarva shāstronun pharamān chhe, e ja santonā
hr̥udayanī vāt chhe, ne e ja mokṣhano mārga chhe.
āpavāmān āvyo chhe.
āchārya bhagavān samajāve chhe keḥ
ātmānun samyagdarshan–samyaggnān ne samyakchāritra
te traṇe sukharūp chhe; ātmāno dharma sukharūp chhe,
duḥkharūp nathī. he jīv! tārī sukhashaktimānthī ja
tane sukh maḷashe, bīje kyāyathī sukh tane nahi
maḷe. kemake–
mārīne tārī sukhashaktine ūchhāḷ,–ūchhāḷ eṭale ke
paryāyamān pariṇamāv;–jethī tārā sukhano pragaṭ
anubhav tane thashe.
PDF/HTML Page 13 of 25
single page version
māṭe parane kārak banāve evo ātmāno svabhāv
nathī...jeṇe ānandamay sāchun jīvan jīvavun hoy teṇe antarmukh
thaīne ātmāmān shodhavānun chhe...anrtadraṣhṭithī jyān
chaitanyasvabhāvanun sevan karyun tyān chaitanyabhagavān prasanna
thaīne kahe chhe ke māg! māg! je joīe te māg–
samyagdarshanathī māṇḍīne siddhadashā sudhīnā badhāy pad
āpavānī tākāt ā chaitanyarājā pāse chhe; māṭe te
chaitanyarājānun sevan karīne tene ja prasanna kar, bījā pāse
na māṅg; bahār phāmphā na mār, anrtaavalokan kar.
anekāntamūrti bhagavān ātmānī anek shaktionun varṇan ghaṇā ghaṇā prakāre alaukik rīte āvī gayun chhe. atyār
sudhīmān 38 shaktionun varṇan thayun, have nav shaktio bākī chhe. temān 39mī ‘bhāvashakti’ mān vikārī chha kārakono
abhāv batāve chhe; pachhī 40mī ‘kriyāshakti’ mān svabhāvarūp chha kārako batāvashe; ane tyār pachhī karma–kartā–karaṇ–
sampradān–apādān–adhikaraṇ tathā sambandh e sāte shaktione ātmānā svabhāvarūp varṇavīne āchārya bhagavān 47
PDF/HTML Page 14 of 25
single page version
bolamān bhāvashakti kahī hatī tyān to avasthānī vidyamānatā batāvī hatī; ne ā bhāvashakti judī chhe, ā
bhāvashaktimān bhedarūp kārakothī nirapekṣhapaṇun batāve chhe.
māṅgashe to kadī sukh nahi maḷe. potānā sukhādi bhāvone māṭe parane kārak banāve evo ātmāno svabhāv nathī. kartā–
karma ādi bhinna bhinna kārako anusār je kriyā thāy te rūpe pariṇamavāno ātmāno svabhāv nathī, paṇ tenāthī
rahit pariṇamavāno ātmāno svabhāv chhe. ātmānun dravyaguṇ ke paryāy potāthī bhinna bījā koī kārakonā ādhāre
ṭake evo ātmāno parādhīn svabhāv nathī; paṇ anya kārakothī rahit pote svayam potānā bhāvarūpe pariṇame evo
teno svabhāv chhe. jo āvā svabhāvamān shodhe to ja sukh maḷe tem chhe. paṇ bījā kāraṇomān sukh shodhe to sukh maḷe
tem nathī.
ātmāmān sukhasvabhāv bharyo chhe temān anrtamukh thaīne sukh shodhe to maḷe, paṇ bāhya vr̥uttithī bahāvarānī jem
bahāramān shodhe to sukh maḷe nahi ne duḥkh ṭaḷe nahi. sukh ane sukhanā kārak ātmāmān ja chhe, bahāramān nathī;
tethī vāstavik sukh ane ānandamay sāchun jīvan jeṇe jīvavun hoy teṇe antarmukh thaīne ātmāmān shodhavānun
chhe. paramān sukh nathī, rāgamān sukh nathī māṭe paramān ke rāgamān shodhe to sukh maḷe tevun nathī. ātmāmān sukh
bharapūr chhe temān antarmukh thaīne shodhe to sukhano anubhav thāy. sukh, prabhutā, sarvagnatā vagere badhī shaktio
ātmāmān paḍī chhe temān shodhe to maḷe tem chhe.
ātmānī shaktimān bharyun ja chhe. māṭe ātmānī shaktino vishvās karīne je joīe te tenī pāsethī māṅg...ātmāmān
ekāgra thā...bahār na shodh...samyagdarshanathī māṇḍīne siddhadashā sudhīnā badhāy pad āpavānī tākāt ā chaitanyarājā
pāse chhe māṭe te chaitanyarājānun sevan karīne tene ja prasanna kar...bījā pāse bhīkh na māṅg, bahār phāmphā na mār..
anrta–avalokan kar.
tārāmān chhe...bahār na shodh...tārī prabhutā māṭe bāhya sāmagrīne shodhavānī vyagratā na kar, kem ke tārī prabhutā
bāhyasāmagrīmānthī āve tem nathī. bāhya sāmagrīthī nirapekṣhapaṇe pote ekalo ja chha kārak rūp (kartā–karma–karaṇ vagere)
thaīne kevaḷagnān ane atīndriy ānandarūpe pariṇamī jāy evo svayambhū bhagavān ā ātmā chhe. ātmāne ja ‘prabhu’
kahyo chhe, ātmāne ja ‘bhagavān’ kahyo chhe. aho! potānī prabhutāne chhoḍīne parane koṇ shodhe? āvo spaṣhṭa svabhāv
hovā chhatān pāmar jīvo potānī prabhutāne paramān shodhe chhe. tene āchārya bhagavān samajāve chhe ke are jīv! tārī
prabhutā tārāmān ja bharī chhe...anrtaavalokan karīne tene shodh. antarmukh thaīne tārī prabhutāne dhāraṇ kar, ne
pāmarabuddhi chhoḍ.
PDF/HTML Page 15 of 25
single page version
judī judī shaktionun je varṇan karyun chhe te darek shaktinā varṇanamān vividhatā chhe. ātmānī anant shaktio paraspar
vilakṣhaṇ eṭale ke bhinnabhinna lakṣhaṇavāḷī chhe; eṭale badhī shaktiomān ekane ek vāt nathī paṇ navī navī vāt chhe.
jene ātmānī vishāḷatā taraph lakṣha na hoy ne gnānano ras na hoy tene navā navā paḍakhānthī samajavāmān kaṇṭāḷo āve
chhe, paṇ jo anek paḍakhānthī samaje to gnānanī nirmaḷatā ne draḍhatā vadhatī jāy, ne andar chaitanya pratye ras tathā ullās
āve; tathā potāne khyāl āve ke mārī paryāyamān navā navā bhāvo pragaṭatā jāy chhe ne sūkṣhmatā vadhatī jāy chhe.
antaramān jem jem ūṇḍo ūtare tem tem sūkṣhma rahasya samajāy, ane jem jem samajāy tem tem ras vadhato jāy, ne
ras vadhatān vadhatān ātmānun kārya siddha thāy, māṭe antaramān ā vātanī apūrvatā lāvīne samajavā māṭe apūrva prayatna
karavā jevo chhe.
anusarīne ātmā shuddha bhāvarūp thāy–evo teno svabhāv nathī. ātmāno je shuddhabhāv thayo teno rāg kartā nathī,
rāg karma nathī, rāg karaṇ nathī, rāg sampradān nathī, rāg apādān nathī, ke rāg adhikaraṇ nathī, e rīte kārako
anusār thatī kriyāthī te rahit chhe. temaj ātmā pote paṇ svabhāvathī rāgano kartā nathī, rāganun karma nathī, karaṇ
nathī, sampradān nathī, apādān nathī, temaj adhikaraṇ paṇ nathī. temaj rāgane ane svabhāvane sva–svāmītvarūp sambandh
paṇ nathī. rāg kare ne tenā phaḷane bhogave–evun ātmānā svabhāvamān chhe ja nahi. ātmāno svabhāv to gnān–
ānandamay chhe, ānandano bhogavaṭo kare evo teno svabhāv chhe. paranā ke vikāranā kārakone anusare evo teno
svabhāv nathī.
pūratī vikāranī yogyatā hoy tene ātmānī trikāḷī shakti na kahevāy. trikāḷī svabhāvanī draṣhṭie to
ātmāmān vikārarūp thavānī lāyakāt paṇ nathī, em samajāvavun chhe. ātmānī koī shaktinā svabhāvamān
rāgādinun kartā–karma–karaṇ–sampradān–apādān ke adhikaraṇapaṇun nathī; ane te trikāḷī svabhāvane anusarīne je
nirmaḷ bhāv thayo te bhāv paṇ rāgādi kārakone anusarato nathī. e rīte kārako anusār thatī rāgādi kriyāthī
rahit pariṇamavāno ātmāno svabhāv chhe.
uttaraḥ– ek samay pūratī avasthānā vikārane potānā kārya tarīke agnānī ja svīkāre chhe, ane tenun phaḷ
sāthe kārakono sambandh rākhe! parane anusaratān vikār thāy chhe, te ātmāno svabhāv nathī, māṭe tene ātmā
kahetā nathī. samay samay karatān anantakāḷ vikār pariṇamanamān vītyo, chhatān be samayano vikār ātmāmān bhego
nathī thayo, temaj ek samay pūrato je vikār chhe te paṇ ātmānā svabhāv rūp thaī gayo nathī, māṭe svabhāv
draṣhṭimān rāgane ātmā
PDF/HTML Page 16 of 25
single page version
sāthe kartā–karmapaṇun nathī, te karaṇ nathī–sādhan nathī, sampradān nathī, apādān nathī, ādhār nathī, ne tenī sāthe
ātmāne svasvāmīpaṇāno sambandh paṇ nathī.
uttaraḥ– jenī draṣhṭi ātmā upar nathī teṇe! eṭale ek samayapūratī ūndhī mānyatāe ātmāne rāg–dveṣharūp ja
samyagdarshan thayā pachhī paramārthe rāg–dveṣhanun kartr̥utva gaṇyun ja nathī, kem ke samakitī potānā shuddhātmasvarūp sāthe rāgādine
ekamek karato nathī.
ātmānī ja mukhyatā chhe; ane vikār vakhate tene nimitta tarīke karma hoy chhe–em bhagavāne batāvyun chhe. karmarūp
thavānī tākāt pudgalanī chhe. ātmā jaḍakarmane bāndhe ke chhoḍe, athavā jaḍ karma ātmāne herān kare–em kahevāno
bhagavānano āshay nathī. ātmā paranī avasthā kare nahi, ne par padārtho ātmānī avasthā kare nahi,–
potapotānā chha kārakothī ja darek dravyanī avasthā thāy chhe. paryāyamān vikār ane tenā nimittarūp karma chhe te
jāṇavā yogya chhe, paṇ teṭalo ja ātmā mānīne tenā āshrayamān rokāy to mithyātva chhūṭatun nathī, māṭe
vyavahāranay gnānamān jāṇavā yogya chhe, paṇ te ādaravā yogya nathī–em jinashāsanamān āchāryadeve dāṇḍī pīṭīne
prasiddha karyun chhe.
potapotānā svarūpanun ja kartr̥utva chhe. “...
..” pudgal dravya
audayikādi bhāvorūpe “...
“
abhed chha kārak svabhāvathī pariṇamato thako shuddha ātmāne kare chhe. ā rīte ashuddhatāmān temaj shuddhatāmān anya kārakothī
nirapekṣhapaṇun chhe.
‘..
’ em pañchāstikāyanī 66mī gāthāmān kahyun chhe. (visheṣh māṭe juo gā. 62 tathā
chhūṭīne svāshraye shuddhatārūp pariṇaman thayā vinā rahe nahi.
shuddhopayoganī bhāvanānā prabhāvathī kevaḷagnān prāpta karanār ātmā pote svayamev chha kārakarūp thato hovāthī ‘svayambhū’
chhe. nishchayathī paranī sāthe ātmāne kārakapaṇāno sambandh nathī. (ā banne gāthānān avataraṇo vistārathī ā ja lekhamān
āgaḷ āvashe.)
pariṇaman hatun te māro svabhāv
PDF/HTML Page 17 of 25
single page version
na hato–ām dravya–paryāy bannene yathārthapaṇe gnānī jāṇe chhe.
havenī shaktimān kaheshe.
rāgane karma banāvīne teno ātmā kartā thāy–evo paṇ ātmāno svabhāv nathī.
e ja pramāṇe rāgane sādhan banāvīne ātmā tenāthī dharmane sādhe–evo paṇ teno svabhāv nathī.
pahelān paryāyamān rāgādinun kartākarmapaṇun hatun paṇ jyān paryāy antaramān vaḷī tyān te kartākarmapaṇun na rahyun.
kārakone anusaravānī kriyā na rahī. ā rīte potānā svabhāvane anusare ane bhedarūp kārakone na anusare–evī
ātmānī bhāvashakti chhe. je shuddhabhāv thayo te potānā svabhāvane ja (abhedarūp chha kārakone ja) anusare chhe ne bhedarūp
kārakone–rāgane ke parane–anusarato nathī.
ātmasvabhāvanī ātmānī (bhāvashaktinī) tene khabar nathī. potānā svabhāvathī bhinna anya kārakonī apekṣhā
vinā–nirapekṣhapaṇe pote potānā nirmaḷabhāvarūpe pariṇame chhe–evī ātmānī bhāvashakti chhe.
āthī em kahyun ke–nishchayathī paranī sāthe ātmāne kārakapaṇāno sambandh nathī, ke jethī shuddhātma svabhāvanī
jāṇato nathī.–ātamarāmane jāṇyā vinā shemān ārām kare!
PDF/HTML Page 18 of 25
single page version
paryāyamān hoy chhe–te kārako anusār pariṇamavāno paṇ ātmāno svabhāv nathī. parane līdhe vikār thāy ke
parane līdhe guṇ thāy em je māne teṇe to bahāranā kārakone ātmāmān mānyā, te to mithyātvī chhe; temaj
bhedarūp kārakothī vikārarūp pariṇame evo ja ātmā māne ne shuddhaātmā na jāṇe to teṇe paṇ ātmānā
vāstavik svabhāvane jāṇyo nathī, te paṇ mithyātvī chhe. je samyagdarshanādi shuddhabhāv thayo te dravya sāthe abhed
thayo, tyān kartā ne karma temaj ādhār vagere badhā kārako abhed thayā, kartā judo ne karma judun ne sādhan koī
bījun,–evo bhed tyān na rahyo, gnātā pote ja chha kārakarūp thaīne shuddhabhāvarūp pariṇamyo chhe tyān bhedarūp kārakonī
kriyā asta thaī gaī chhe.
kāḍhī nāṅkhī–3. ā rīte abhedasvabhāvanā āshraye bhedarūp kārakonī kriyā rahit shuddha bhāvarūpe ātmā pariṇame chhe.
ātmā nirmaḷ chha kārakapaṇe abhed pariṇame chhe; chha kārakanā bhed upar lakṣha rahe to rāg thāy chhe; ane abhed ātmānā
āshraye shuddhabhāvarūpe ātmānun pariṇaman thaī jāy chhe, temān bhedarūp kārakonun avalamban nathī. eṭale abhedanun ja
avalamban chhe–em ā bhāvashaktimān batāvyun.
(2) ātmā svatantrapaṇe te rūpe pariṇamanār hovāthī teno kartā;
(3) ātmā vaḍe ja te bhāv karāyo hovāthī ātmā sādhakatam karaṇ;
(4) ātmāmānthī ja te bhāv pragaṭayo hovāthī ātmā sampradān;
(pa) te bhāv pragaṭīne ātmāmān ja rahyo hovāthī ātmā apādān;
(6) ātmānā ja ādhāre te bhāv thayo hovāthī ātmā ja adhikaraṇ.
–ā rīte shuddhabhāvamān potānā ja chha kārako abhedarūp chhe; parantu bhedarūp kārakone ātmā anusarato nathī, te
(2) samyaktvādi shuddhabhāvano kartā rāg nathī.
(3) te shuddhabhāvanun sādhan rāg nathī māṭe rāg tenun karaṇ nathī;
(4) te shuddhabhāv pragaṭīne rāgamān nathī rahyo māṭe rāg tenun sampradān nathī;
(pa) te shuddhabhāv rāgamānthī nathī āvyo māṭe rāg tenun apādān nathī.
(6) te shuddhabhāv rāganā ādhāre nathī māṭe saṅg tenun adhikaraṇ nathī.
–ā rīte rāgādi kārakone anusaryā vagar ja shuddhabhāvarūpe svayam pariṇamavāno ātmāno svabhāv chhe, tene
pariṇamavānī) ātmānī shakti chhe; temān ātmāthī bhinna bījā koī kārakonun avalamban nathī.
alpakāḷamān mukti thaī jāy. āvo ātmasvabhāv samajavā māṭe andarathī prem āvavo joīe; antaramān ghaṇī ruchithī
–ghaṇī darakārathī–ghaṇī pātratāthī–ghaṇā prayatnathī potānī karīne ā vāt samajavī joīe. jeṇe ek vār paṇ
potānā ātmāmān ā vātanā sanskār besāḍayā tene te sanskār phālīne siddhadashā thaī jashe,–temān koī sandeh nathī. je
ā vāt samaje tenā ātmāmānthī sansār taraphanā (–mithyātvādinā) chhae kārakonun pariṇaman chhūṭī jāy, ne mokṣha
taraphanā kārakonun pariṇaman (svabhāvanā āshraye) thavā māṇḍe.
PDF/HTML Page 19 of 25
single page version
kahetā nathī, te to āsravatattvamān jāy chhe.
nimittone ke rāgane sādhan mānīne tenā āshraye je pariṇame chhe tene samyagdarshanādi iṣhṭa kārya thatun nathī paṇ
mithyātvādi thāy chhe.
ja tenun sampradān chhe.
āve chhe, māṭe te ja apādān chhe.
joye ja kalyāṇ chhe.
sansāramān duḥkh bhogavī rahyo chhe. vikār vagaranun potānun vāstavik svarūp shun chhe tene oḷakhe to duḥkh ṭaḷīne
mukti thāy, māṭe āchāryadev kahe chhe ke he jīv! bhinna kārako anusār vikārarūpe ke hīnatārūpe pariṇamavāno
tāro svabhāv nathī, paṇ tenāthī rahit shuddhatārūpe ne pūrṇatārūpe pariṇamavāno tāro svabhāv chhe. parathī
nirapekṣhatā thatān potānā svabhāvathī pūrṇatā ja chhe. bas! pūrṇatā..pūrṇatā ne pūrṇatā ja chhe–evā svabhāvano
svīkār te samyagdarshan chhe. ane āvā svabhāvane chūkīne, parane kārako mānīne, agnānadashāmān vikārapaṇe paṇ
pote ja potānā kārakothī pariṇame chhe, koī bījun tene pariṇamāvatun nathī. pravachanasār gā. 186mān kahe chhe ke
“te ā ātmā paradravyanān grahaṇ–tyāg vināno hovā chhatān paṇ hamaṇān sansār–avasthāmān, paradravya
pariṇāmane nimittamātra karatā evā kevaḷ svapariṇāmamātranun–te svapariṇām dravyatvabhūt hovāthī tenun–
kartāpaṇun anubhavato thako, tenā e ja svapariṇāmane nimittamātra karīne karmapariṇāmane pāmatī evī
pudgalaraj vaḍe vishiṣhṭa avagāharūpe grahāy chhe ane kadāchit mukāy chhe.” “
laīne tenī sanmukh thayo tyān te ashuddhapariṇaman rahetun nathī; ane alparāgādi rahe tenun kartāpaṇun paṇ shuddha
dravyanī draṣhṭimān rahetun nathī. sādhakadashāmān vikārī kārakonī kriyā rahit nirmaḷ bhāvarūpe pote ja svataḥ pariṇame
chhe. ā rīte bandhamārgamān temaj mokṣhamārgamān ātmā ekalo ja chhe.
PDF/HTML Page 20 of 25
single page version
evā shuddhaātmāne upalabdha kare chhe; parantu anya koī evā shuddha ātmāne upalabdha karato nathī.”
uparakta chaitanyarūp svabhāvavaḍe svatantra hato (arthāt svādhīnapaṇe karato hato); hun ekalo ja karaṇ hato, kāraṇ ke hun
ekalo ja uparakta chaitanyarūp svabhāvavaḍe sādhakatam (–utkr̥uṣhṭa sādhan) hato; hun ekalo ja karma hato, kāraṇ ke hun
ekalo ja uparakta chaitanyarūpe pariṇamavānā svabhāvane līdhe ātmāthī prāpya (–prāpta thavā yogya) hato; ane hun
ekalo ja sukhathī viparīt lakṣhaṇavāḷun ‘duḥkh’ nāmanun karmaphaḷ hato–ke je (phaḷ) uparakta chaitanyarūpe pariṇamavānā
svabhāvavaḍe nipajāvavāmān āvatun hatun.”
ja karaṇ chhun, kāraṇ ke hun ekalo ja suvishuddha chaitanyarūp svabhāvavaḍe sādhakatam chhun; hun ekalo ja karma chhun kāraṇ ke hun
ekalo ja suvishuddha chaitanyarūpe pariṇamavānā svabhāvane līdhe ātmāthī prāpya chhun; ane hun ekalo ja
anākuḷatālakṣhaṇavāḷun ‘sukh’ nāmanun karmaphaḷ chhun–ke je (phaḷ) suvishuddha chaitanyarūpe pariṇamavānā svabhāvavaḍe
nipajāvavāmān āve chhe.”
bilakul thatī nathī; ane, paramāṇunī māphak (arthāt jem ekatvabhāve pariṇamanār paramāṇu par sāthe saṅg pāmato
nathī tem), ekatvane bhāvanār puruṣh par sāthe sampr̥ukta thato nathī; tethī paradravya sāthe asampr̥uktapaṇāne līdhe te suvishuddha
hoy chhe. vaḷī, kartā, karaṇ, karma ane karmaphaḷane ātmāpaṇe bhāvato thako te puruṣh paryāyothī saṅkīrṇa (–khaṇḍit) thato
nathī; ane tethī paryāyo vaḍe saṅkīrṇa nahi thavāne līdhe suvishuddha hoy chhe.”
anādianantabhāv chhe ke je parano ke vikārano kartā thato nathī. ātmānī anantashaktiomān vikāranī kartā–
karma–karaṇ –sampradān–apādān ke adhikaraṇ thāy evī to koī shakti nathī, te to mātra kṣhaṇik paryāyano dharma
chhe; tethī anantashaktivāḷā akhaṇḍ ātmānī draṣhṭimān to teno abhāv ja chhe. āvā svabhāvanī sanmukh thaīne
shuddhabhāvarūpe pariṇamatān dharmīne bhān thayun ke aho! vikārī kārakonī kriyāne anusār pariṇamavāno māro
svabhāv nathī. abhedasvabhāvamān ekatvapaṇe shuddhabhāvarūpe pariṇamavāno ja māro svabhāv chhe. sharīr–man–
vāṇīno, parajīvano ke puṇya–pāpano kartā thaīne pariṇamavāno ātmāno svabhāv nathī. paryāyamān ek
samayapūratī vikāranī amuk lāyakāt chhe tene dharmī jāṇe chhe, paṇ tene shuddhasvabhāvamān khatavatā nathī, tene
ādaraṇīy mānatā nathī. māṭe shuddhasvabhāvanā ādaranī draṣhṭimān vikārano abhāv ja varte chhe. jo vikāranā
abhāvarūp trikāḷ nirdoṣh svabhāvanī draṣhṭi chhoḍīne ekalā vikār bhāvane ja jāṇavāmān rokāy to tyān ekānt
paryāyabuddhirūp mithyātva thāy chhe.
mahimānī khabar paḍe.
paryāyamān ek samay pūrato je