PDF/HTML Page 1 of 25
single page version
Atmadharma is a magazine that has been published from
Songadh, since 1943. We have re-typed and uploaded the
old Atmadharma Magazines to our website
We have taken utmost care while re-typing, from the
original Atmadharma Magazines. There may be some
typographical errors, for which we request all readers to
kindly inform us about the same, to enable us to correct
and improve. Please send your comments to
Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust
(Shree Shantilal Ratilal Shah-Parivar)
PDF/HTML Page 2 of 25
single page version
vItarAgI puruShanI vANI! AtmAnA paramashAntarasane
batAvanArI A vANI apUrva chhe...vItarAgI santonI vANI
param amRut chhe...bhavarogano nAsh karanAr e amogh
auShadh chhe.
PDF/HTML Page 3 of 25
single page version
shukravAr sudhInA das divaso dasalakShaNI dharma arthAt
paryuShaNaparva tarIke UjavAshe. A divaso daramiyAn
uttam kShamAdi dharmo upar pU. gurudevanA khAs pravachano
thashe.
angenI phariyAd karavI.
indriy taraphanA valaNamAn ke indriyaviShayomAn je jIv sukh mAne chhe te jIv muktinA viShayAtIt atIndriy
je jIv, ‘kevaLI bhagavantone indriyo vagar ja AtmAnun atIndriy sukh chhe’-em svIkAre chhe te jIv
atIndriy svabhAvanI sanmukh thaIne, atIndriy sukhanA anshano svAd chAkhIne ja siddhonA atIndriy
chhe teo Asannabhavya chhe eTale ke nIkaT-mokShagAmI chhe.
uttama- nA; pratham to, pratikULatAne dukh mAnavun te ja bhUl chhe. pratikUL sanyoganun dukh nathI paN mohanun
to TaLe ke na paN TaLe, parantu te pratikULatAnA prasang vakhatey AtmAnA atIndriy sukhanun AsvAdan (amuk
anshe) varte ja chhe, mATe pratikULatAthI DarIne AtmAnI samajaNanA udyamamAn hatAsh thavun te yogya nathI, parantu game
tevI pratikULatAthI paN na DaratAn, nirbhayapaNe AtmAnI samajaNano ne anubhavano ekadhAro udyam karavo te ja
dukh maTavAno ne sukhI thavAno upAy chhe.
PDF/HTML Page 4 of 25
single page version
jayapur nagarImAn padhAryA te prasange chaitra
12nA roj tyAn mahilA sammelan thayun
hatun, jemAn 12-13 hajAr bahenonI
hAjarI hatI; teonI khAs vinantithI
pU. gurudeve lagabhag das miniT
AshIrvAdarUp pravachan karyun hatun.. temAn
kahyun hatun ke-
PDF/HTML Page 5 of 25
single page version
chaitanyamUrti AtmA tenAthI bhinna chhe-enun bhAn karavun joIe. jem sonAnI anek lagaDI hoy, temAn koI upar
hAthInA chitravALun kapaDun vInTayun hoy, koI upar manuShyanA chitravALun kapaDun vInTayun hoy,-paN tethI kAI andaranI
lagaDI judI judI thaI jatI nathI, lagaDI to badhI ek sarakhI ja chhe. tem darek AtmA chaitanyamUrti sonAnI
lagaDI jevo chhe; tenA upar koIne strInun sharIr chhe, koIne puruShanun sharIr chhe, koIne hAthI vagerenun sharIr chhe; em
bhinna bhinna sharIro hovA chhatAn, AtmA to tenAthI judo chaitanyamUrti chhe, mATe “hun strI hun puruSh” evI buddhi
chhoDIne, “hun to gnAnamUrti AtmA chhun” evI samajaN karavI joIe.
to jagatanI mAtA chho...jagatpUjya chho...trilokapUjya tIrthankarane janma denArAn Ap chho...ApanI kunkh dhanya
chhe...tIrthankar bhagavAnane janma denArI mAtA paN alpakALamAn ja (trIje bhave) mokSha pAmanAr hoy chhe.
chhe, ne temAn ja AtmAno uddhAr chhe...vyakti potAno sudhAr kare temAn samAjano uddhAr thaI jAy chhe. ‘samAj’ e
paN vyaktionA samUhathI banelo chhe eTale vyakti sudharatAn samAj sudhare chhe. samAjanI darek vyaktie
potapotAno sudhAr karavAno chhe; bIjI vyaktinun sudharavun-bagaDavun to te vyaktinA AdhAre chhe, potAnun sudhArI levun
te potAnA hAthamAn chhe. mATe satsamAgame sAchun gnAn karIne, AtmAnA svasamvedanavaDe pote potAnA AtmAnun sudhArI
levun-e ja amAro upadesh chhe ne e ja amArA AshIrvAd chhe.
paN jAy chhe, ane koIne strIdeh hovA chhatAn antaramAn AtmAnun bhAn pragaT karIne ekAd be bhavamAn mokSha pAmI
jAy chhe, mATe deh upar na jotAn dehathI bhinna AtmAno bodh karavo. loko to moTA moTA bhAShaNo karIne
bahAranI dhamAdham karavAnun kaheshe, parantu amAro e viShay nathI, AtmAno bodh kem thAy-te ja amAro viShay chhe;
mATe AtmAnun bhAn karavun ane satsamAgame tenI oLakhANano prayatna karavo ke jethI pharIne strI avatAr na maLe
ne alpakALamAn mukti thaI jAy;-e ja amArA AshIrvAd chhe.
PDF/HTML Page 6 of 25
single page version
(potAnA dravyathI, kShetrathI, kALathI ne bhAvathI) satpaNun chhe ne par chatuShTayathI
asatpaNun chhe.-sarvagna bhagavAne joyelo Avo vastusvabhAv chhe.
te kahevAyun; te tattvone rAg ane vikalpathI pAr evA bhAvashrutagnAnavaDe jANatAn
samyaggnAnanI prasiddhi thAy chhe. A rIte samyaggnAnanI prasiddhi karAvavA arthe A
shAstrano upadesh chhe.
asat hoy tenI utpatti thatI nathI.
nathI. jo em hoy to padArthanun kAI svarUp ja nathI rahetun. arthAt te sat paN nathI
siddha thatun ke asat paN nathI siddha thatun. mATe ‘satpaNun, to sva-rUpe chhe, ne
‘asatpaNun’ par-rUpe chhe, -Avun anekAntarUp vastusvarUp chhe.
ekalA rAgAdirUpe ja sva-sattA mAnavI te bhramaNA chhe, te AtmabhrAnti chhe, ne te ja
sansAranun mUL chhe.
paryAyane
PDF/HTML Page 7 of 25
single page version
nathI ke parane lIdhe AtmAnI paryAy nathI; temaj AtmAne lIdhe paranun satpaNun ke
paranI paryAy nathI.
AtmAnun svasamvedan karavun te muktino mArga chhe.
prabhutAmAn paranI sattA ja nathI, to par tene shun kare? paN parane lIdhe mArun kaI thAy
ne mAre lIdhe paranun kaI thAy-evI bhramaNA jIvane antarmukh thavA detI nathI, ane
antarmukhatA vagar AtmashAntinun vedan thatun nathI ne bahirbhAvomAn ja te bhaTake chhe.
nAsti chhe, Avun samajIne, parathI bhinna evA svamAn antarmukh thatAn upAdAn-
nimittanA ne nishchay-vyavahAranA badhAy khulAsA thaI jAy chhe, kyAy nimittAdhIn
buddhi ke parAdhInabuddhi rahetI nathI, svarUpanI antarmukhatAmAn param shAntarasarUp
amRutanun vedan thAy chhe.
he AtmArthI bandhuo! ..
pU. gurudeve vahevaDAvelI amRutadhArAnun pAn karo..
.. e amRutarasanA pAnathI amar padanI prApti thashe.
PDF/HTML Page 8 of 25
single page version
PDF/HTML Page 9 of 25
single page version
shaktionun amRutachandra AchAryadeve adbhut varNan karyun chhe. temAnthI 46 shaktionun ghaNun saras vivechan thaI gayun,
have chhellI sambandhashakti chhe. “svabhAvamAtra sva-svAmItvamayI sambandhashakti AtmA chhe.”
paN AtmAno par sAthe sambandh nathI batAvatI, paN par sAtheno sambandh toDAvIne svamAn ektA karAve chhe; A
rIte AtmAnA ekatvavibhakta svarUpane batAve chhe. samakitI dharmAtmA em anubhave chhe ke-
kaI anya te mArun jarI paramANumAtra nathI are!
koI paN paradravya sAthe jarA paN sambandh bhAsato nathI.
tathA niyat ane asanyukta dekhe chhe te sarva jinashAsanane dekhe chhe;
paranA sambandh vagaranA shuddha AtmAnI anubhUti te ja jainadharma chhe. kharekhar AtmAno svabhAv rAganA paN sambandh
vagarano chhe. je jIv potAnA AtmAne karmanA sambandhavALo ne vikArI ja dekhe chhe paN karmanA sambandh rahit ane
rAgAdi rahit evA potAnA shuddha svabhAvane nathI dekhato teNe jinashAsanane jANyun nathI, ne tenA AtmAmAn
jainadharma pragaTayo nathI. gnAnadarshanasvabhAv ja hun chhun, ne gnAnadarshan svabhAvathI judA bIjA je koI bhAvo chhe te hun
nathI, te badhAy mArA svarUpathI bAhya chhe.-A pramANe gnAnadarshanasvabhAvamAn ekatvapaNe ne bIjA samasta padArthothI
vibhaktapaNe potAnA AtmAne anubhavavo te jainadharma chhe, AvA AtmAne jANyA vagar kharekhar jainapaNun thAy
nahi.
mohane lIdhe dukhI ja thAy. jo parane pararUpe jANe ne svane ja sva-rUpe jANe te nishankapaNe potAnA svarUpamAn
ekAgratAthI sukhI ja thAy.
sukhanun mUL shun?–ke sva–paranun bhedagnAn karavun te,
तस्यैवाभावतो बद्धा बद्धा ये किल केचन।।
chhe-
–je em dhyAve, dhyAnakALe jIv te dhyAtA bane.’ 191
PDF/HTML Page 10 of 25
single page version
hoy chhe.” juo, dharmI potAnA AtmAmAnthI paradravyano sambandh khankherI nAnkhe chhe, ne ek shuddha gnAnasvarUpe ja
potAnA AtmAne dhyAve chhe. “pratham to hun svabhAvathI gnAyak ja chhun; kevaL gnAyak hovAthI mAre vishvanI sAthe paN
sahaj gneyagnAyakalakShaN sambandh ja chhe, parantu bIjA svasvAmIlakShaNAdi sambandhI nathI; tethI mAre koI pratye mamatva
nathI, sarvatra nirmamatva ja chhe.”-mokSha-adhikArI jIv AvA gnAyakasvabhAvI AtmAno nirNay karIne sarva udyamathI
potAnA shuddhAtmAmAn ja pravarte chhe. (juo, pravachanasAr gA. 200 TIkA) je jIv par sAthe kartAkarmapaNun, sva-
svAmIpaNun vagere sambandh jarA paN mAne te jIv paranun mamatva chhoDIne potAnA gnAyakasvabhAvamAn pravartI shakato nathI,
te to rAg-dveSh-mohamAn ja pravarte chhe, te kharekhar mokShano adhikArI nathI.
konA sambandhe vaLagaNA chhe! rAkhun ke e pariharun?
enA vichAr vivekapUrvak, shAntabhAve jo karyA,
to sarva Atmik gnAnanAn, siddhAnt tattvo anubhavyAn.”
dhan-sharIr te koI mArun sva nathI ne hun teno svAmI nathI. niyamasAramAn kahe chhe ke A strIputrAdik koI tArA
sukh-dukhanA bhAgIdAr thatA nathI, te to potAnI AjIvikA mATe dhUtArAonI ToLI tane maLI chhe. jo tun ene
potAnA mAnIsh to tun dhutAI jaIsh. (juo gA. 101nI TIkA.) e strI putrAdik koI A AtmAnA sambandhI
kharekhar nathI. tIrthankar bhagavAn vagere ArAdhak jIvo mAtAnA peTamAn hoy tyAre paN potAnA AtmAne Avo ja
jANe chhe, par sAthe jarAy sambandh mAnatA nathI. kem ke-
hun to khare gnAtA ja, tethI nahi parigrah muj bane. 208
mArun sva nathI, hun Ano svAmI nathI’ em jANato thako par dravyane parigrahato nathI.” (-samayasAr gA. 207
TIkA)
(lAchArIthI) paN mane ajIvapaNun AvI paDe. mArun to ek gnAyakabhAv ja sva chhe, ne teno ja hun svAmI chhun; mATe
mane ajIvapaNun na ho, hun to gnAtA ja rahIsh, par dravyane nahi parigrahun.” (-samayasAr gA. 208 TIkA)
koIne te potAno svAmI mAnatI nathI. ane pati jo dharmAtmA hoy to te paN em nathI mAnatA ke ‘hun A
strIno svAmI chhun,’ hun to mArA gnAnano ja svAmI chhun-em dharmI jANe chhe. pati-patnI tarIke ekabIjA pratye je
rAg chhe tene te potAnA doSh tarIke jANe chhe, ane gnAyakasvabhAvamAn te rAganun svAmIpaNun paN svIkAratA nathI.
amArA gnAyakasvabhAvanA Ashraye
PDF/HTML Page 11 of 25
single page version
potAnA sva-bhAvamAn ja sva-svAmIpaNun jANe chhe. A sivAy sharIr ke rAgAdi sAthe sva-svAmIpaNun mAnatA nathI.
jIvatattvane jIvatun rAkhavA mAngato ho to tArA AtmAne gnAyakasvabhAvI ja jANIne teno ja svAmI thA, ne
bIjAnun svAmIpaNun chhoD.
mUDh prANI, kevaLI bhagavAn ke agnAnI, muni ke gRuhasthI koIpaN AtmA paradravyano svAmI nathI. have
munine strI-vastrAdino rAg chhUTI gayo chhe ne tane te rAg nathI chhUTayo; rAg hovA chhatAn, AtmAno svabhAv
gnAyakamUrti chhe, rAganun svAmIpaNun paN mArA gnAyakasvabhAvamAn nathI-em pahelAn nirNay to kar. dharmIne rAg
hovA chhatAn tenA abhiprAyamAn ‘rAg te hun’ evI rAganI pakkaD nathI paN ‘gnAyakasvabhAv ja hun’-evI
svabhAvanI pakkaD chhe. chaitanyasvabhAvane chUkIne dehAdi paranun svAmIpaNun mAnavun te to mithyAtva chhe ja, ane
shubhAshubh pariNAmanun svAmItva te paN mithyAtva ja chhe.
uttara– shubhAshubh pariNAm AtmAnI paryAyamAn thAy chhe te apekShAe to AtmA ja teno svAmI chhe. parantu
AtmA to gnAyakasvabhAvI chhe; te gnAyakasvabhAvanA Ashraye shubhAshubh bhAvarUp pariNaman thatun ja nathI, mATe
gnAyakasvabhAvanI draShTivALA dharmAtmA shubhAshubh pariNAmanA svAmI thatA nathI; gnAyakasvabhAvanA Ashraye je
samyagdarshanAdi vItarAgI pariNAm thayA tenA ja te svAmI thAy chhe. agnAnIne gnAyakasvabhAvanI draShTi nathI tethI te
ja shubhAshubh pariNAmano svAmI thaIne-temAn ekatvabuddhithI mithyAtvarUpe pariName chhe.
svAmI kem hoy? mArA gnAyakasvabhAv sAthe ekatva thayelo je nirmaLabhAv (samyagdarshan-gnAn-chAritra) te ja mArun
sva chhe ne hun teno ja svAmI chhun. mArA A sva-dhanane hun kadI chhoDato nathI. je mArun sva hoy te mArAthI judun kem
paDe? svabhAvamAn ekAgra thatAn rAgAdi to mArAthI chhUTA paDI jAy chhe mATe te mArun sva nathI.
em jANe ke hun to gnAyak svabhAv chhun, rAg te mArA svabhAvathI judo bhAv chhe, Am jANIne gnAyak
svabhAvanA Ashraye samyagdarshanAdi bhAv pragaT kare, pachhI tene je alparAg rahe te asthiratA pUrato
chAritradoSh kahevAy. tene shraddhAmAn gnAyak bhAvanun ja svAmIpaNun varte chhe, rAganun svAmIpaNun vartatun nathI
eTale shraddhAno doSh tene chhUTI gayo chhe. parantu je jIv gnAyakasvabhAvane ja potAno jANIne tenI
sanmukhatAthI samyagdarshanAdi rUpe pariNamato nathI, ne paranA tathA rAganA ja svAmItvapaNe pariName chhe tene
to shraddhA ja khoTI chhe; ane shraddhAno doSh te anant sansAranun kAraN chhe.
PDF/HTML Page 12 of 25
single page version
paN jo paranA kartA thAy to te mithyAdraShTi ja thAy, eTale tenun IshvarapaNun ja na rahe. hun to gnAyakasvarUp chhun,
parano kartA ke parano svAmI hun nathI-evun AtmabhAn karIne pachhI temAn ekAgratAvaDe pUrNa gnAn-Anand je
jIve pragaT karyo te jIvane ja Ishvar kahevAmAn Ave chhe. ane anantA jIvo e rIte potAnun shuddha svarUp pragaT
karI karIne Ishvar thaI gayA chhe-eTale ke mokSha pAmI gayA chhe. evA anantA jIvo IshvarapaNe atyAre
siddhAlayamAn deh rahit birAjI rahyA chhe, teo kadI pharIne deh dhAraN karatA nathI. A AtmA paN potAnA
gnAyak svabhAvane oLakhIne temAn lInatAthI evA Ishvarapadane pAmI shake chhe. parantu Ishvarane je jIv jagatanA
kartA tarIke mAne chhe te to IshvaranA shuddhasvarUpano anAdar kare chhe, te Ishvarane kharekhar mAnato ja nathI;
eTale te to nAstik jevo mithyAdraShTi chhe.
AtmA kAI A AtmAno svAmI nathI. ane A AtmAnA bhAvano svAmI A AtmA pote ja chhe, bIjun
koI A AtmAnun svAmI nathI. jo Am na jANe ane kharekhar bhagavAnane ja potAnA svAmI mAnI lye
to teNe potAnA AtmAne parAdhIn mAnyo, potAnI jem badhAy AtmAne paN parAdhIn svabhAvavALA
mAnyA, eTale bhagavAnanA Atmane paN teNe parAdhIn mAnyo..tethI teNe bhagavAnane na oLakhyA ne
bhagavAnanI bhakti karatAn tene na AvaDI.
thayA..mAro AtmA paN ApanA jevo gnAyak svabhAvI ja chhe-Am je jIv bhagavAn jevA potAnA AtmAne
oLakhe te ja bhagavAnano kharo bhakta chhe, teNe ja bhagavAnane oLakhIne bhagavAnanI bhakti karI chhe. ane
AvI paramArtha bhakti sahit bhagavAnanA bahumAn ullAs AvatAn em kahe ke ‘he nAth! Ap ja mArA
svAmI chho, Ape ja mane AtmA Apyo chhe..’ dharmI Am bole te kAI mithyAtva nathI, parantu yathArtha
vinayano vyavahAr chhe. dharmAtmAnA antaramAn abhiprAy shun chhe tene to oLakhe nahi ne ekalI bhAShAne vaLage
ke “gnAnI Am bolyA ne gnAnIe Am karyun.”-to te bAhyadraShTi jIv dharmAtmAne kharekhar oLakhato ja
nathI; te jaD bhAShAne ane sharIrane ja oLakhe chhe paN gnAnInA chaitanyabhAvane te oLakhato nathI.
rA..ma..’ kahetAnkane lakShmaNanA prAN UDI gayA! ane rAmachandra te lakShmaNanA maDadAne chha mahinA sudhI sAthe
laIne pharyA..anek rIte tene bolAve ke bhAI! tun kem bolato nathI? tun kem mArAthI rIsANo chho!
jamavAno samay thAy tyAn tene khavarAvavAnI cheShTA kare, tenA moDhAmAn koLiyo mUke..rAtre paN tene bAjumAn
rAkhIne suvaDAve ne tenA kAnamAn kahe ke bhAI, have to bol! atyAre hun ne tun ekalA ja chhIe mATe tArA
mananI je vAt hoy te kahI de...savAr paDe tyAn e maDadAne navarAve-dhovarAve, ne kahe ke bhAI! kyAn sudhI
suIsh! have to jAg! A savAr paDI, ne jinendra bhagavAnanI pUjAno samay chAlyo jAy chhe..mATe jhaT
UTh!-Am anek prakAre cheShTAo kare ne lakShmaNanA sharIrane khabhe nAnkhIne sAthe ne sAthe pherave..chhatAn harAm
chhe jo rAm tenI sAthe jarAy sambandh mAnatA hoy to! svabhAv mAtra sva-svAmIsambandh sivAy bIjA koI
sAthe ansh mAtra sambandh mAnatA nathI. paN bahArathI jonAro agnAnI jIv dharmAtmAnI AvI anrtadraShTinun
mAp kaI rIte kADhashe? chha chha mahinA sudhI upar mujabanI cheShTA kare chhe chhatAn te vakhate paN lakShmaN sAthe ke
lakShmaN pratyenA rAg sAthe sva-svAmIsambandh rAmachandrajIe mAnyo nathI, te vakhate paN potAnA gnAyak
svabhAvanA Ashraye je samyagdarshanAdi varte chhe tenA svAmIpaNe pariNamI rahyA chhe. dharmAtmAnA
PDF/HTML Page 13 of 25
single page version
paN upADayA nathI; chidAnandasvabhAvanun svAmIpaNun chhoDIne ek sekanD paN rAganA ke paranA svAmI te thayA ja nathI.
A (potAnA) sharIranA paN svAmI potAne nathI mAnatA; khabhe maDadun paDayun chhe te vakhate paN AtmAmAn to
samyagdarshanAdi nirmaLabhAvone ja UpADayA chhe-tenA ja svAmIpaNe varte chhe.
viruddha chhe. je kare chhe te to kartA ja chhe; rAgAdino kartA paN thAy ne gnAtA paN rahe-em banatun nathI. ahIn
to evI anrtadraShTinI apUrva vAt chhe ke mAre mArA gnAyakasvabhAv sAthe ja sva-svAmitva sambandh chhe par
sAthe mAre sambandh chhe ja nahi-em jANIne gnAyakasvabhAvanA Ashraye pariNamanAr jIv samyagdarshanAdi nirmaL
bhAvo sAthe ja ekapaNe pariName chhe, ne rAgAdi sAthe ekapaNe kartA thaIne e pariNamato ja nathI mATe te
akartA chhe. ne AtmAnA AvA svabhAvane je oLakhe te dharmAtmAne dev-guru-shAstrano temaj potAnA guN-
doSh vagereno barAbar vivek thaI jAy; tene kyAy svachchhand ke munjhavaN na thAy. dharmAtmAnI dashA ja koI
or thaI jAy chhe! bahArathI jonArA jIvo ene oLakhI shakatA nathI.
jAnakIne dekhI? dekhI hoy to mane kahe. tyAre potAnA shabdano paDagho paDatAn jANe ke parvate k kjavAb
dIdho-em lAge chhe. AvI dashA vakhate rAmachandrajI gnAnI-vivekI-dharmAtmA chhe, anrtadraShTimAn sItAnun ke sItA
pratyenA rAganun svAmIpaNun mAnatA nathI, paN gnAnanA ja svAmIpaNe pariName chhe. mArA AtmAnI sambandhashakti
evI chhe ke nirmaLabhAv ja mArun sva chhe, ne teno ja hun svAmI chhun; paN sItA mArun sva ne hun teno svAmI,
athavA rAg ke shokapariNAm te mArun sva ne teno svAmI-evo sambandh mArA svabhAvamAn nathI, em te jANe
chhe. agnAnIne strIAdino viyog thatAn kadAchit te khed na kare ne shubh rAgathI sahan karI lye, paN tenA
abhiprAyamAn em chhe ke ‘A rAg mArun sva ne hun teno svAmI,’ athavA ‘strI mArI hatI ne gaI chhatAn men
sahan karyun.’-eTale teno abhiprAy ja mithyA chhe, tenA abhiprAyamAn anantA rAganun ne anantI strI vagerenun
svAmItva paDayun chhe. gnAnIne shok pariNAm thAy te vakhate paN ‘hun gnAyak ja chhun’ evI draShTi chhUTatI nathI
eTale AkhA jagatanun ne vikAranun svAmIpaNun tene chhUTI gayun chhe. svabhAvanA Ashraye je nirmaLaparyAy pragaTI
te ‘sva’ ane AtmA pote teno svAmI-A rIte chhellI sambandhashaktimAn dravyaparyAyanI ektA batAvIne
AchAryadeve 47 shaktio pUrI karI chhe. ‘A nirmaLaparyAy mArun sva, ne hun Ano svAmI’ em sva-
svAmIrUp be bhedanA vikalpano A viShay nathI. ahIn ‘sva’ ne ‘svAmI’ evA be bhed batAvavAno Ashay
nathI, paN potAnA dravya-paryAyanI ektArUp pariNaman batAvavun chhe. pote potAnA svabhAv sAthe ja sambandh
rAkhIne svabhAv sAthe ektArUpe pariName evo AtmAno svabhAv chhe, ne temAn ja AtmAnI shobhA chhe.
AtmA pote potAnA svabhAvamAn ektA karIne samyagdarshan-gnAn-chAritrarUpe pariName temAn AtmAnI shobhA
chhe; parantu paranA sambandhathI AtmAne oLakhAvavo temAn AtmAnI shobhA nathI, mATe he jIv! parano sambandh
toDIne tArA gnAyakasvabhAvamAn ja ekatva kar. gnAyakasvabhAvamAn ekatA karIne je samyagdarshan-gnAn-chAritra
pragaTayAn te tArA sva-bhAv chhe, ne tun ja teno svAmI chho. A sivAy bIjA koI sAthe tAre sva-
svAmIsambandh nathI.
PDF/HTML Page 14 of 25
single page version
potAnA shuddhabhAvano ja svAmI chhe, e sivAy bIjAno svAmI pote nathI, ke potAno svAmI bIjo nathI. potAnA
svabhAv sAthe ektArUp sambandh karIne tenun svAmIpaNun jIve karyun nathI ne paranun svAmIpaNun mAnyun chhe. jo A
‘svabhAvamAtra sva-svAmitvarUp sambandhashakti’ ne oLakhe to par sAtheno sambandh toDe ne svabhAvamAn ektArUp
sva-svAmitvasambandh kare eTale sAdhakadashA thAy.
paDIne potAnA svarUpamAn samAI jaI shake nahi. parantu parathI vibhakta ne svarUpamAn ekatva thaIne AtmA potAmAn
ja potAnI shAntinun vedan karI shake chhe, kemake tene potAnI sAthe ja sva-svAmIpaNAno sambandh chhe. potAnA shAntinA
vedan mATe AtmAne parano sambandh karavo paDato nathI. svashaktinA baLe, paranA sambandh vagar ekalA svamAn ja
ektAthI AtmA potAnI shAntino anubhav kare chhe.
batAvatI paN potAmAn ja sva-svAmI-sambandh batAvIne par sAtheno sambandh toDAve chhe, e rIte parathI bhinna
AtmAne batAve chhe. jeNe badhAthI vibhakta AtmAne jANyo teNe badhI vibhakti jANI lIdhI.
svAmI nathI, A sharIrano-svAmI paN AtmA nathI, AtmA to gnAnadarshan-AnandarUp sva-bhAvono ja
svAmI chhe, ne te ja AtmAnun ‘sva’ chhe. sva to tene kahevAy ke je sadAy sAthe rahe, kadI potAthI judun na
paDe. sharIr judun paDe chhe, rAg judo paDe chhe paN gnAn-darshan-Anand AtmAthI judA nathI paDatA, mATe tenI
sAthe ja AtmAne sva-svAmIsambandh chhe.
pramANe badhAy AtmAmAn jIvanashakti chhe. tem AtmAnI sambandhashaktithI jo mAtra potAnI ja sAthe sva-
svAmItvasambandh na hoy ne par sAthe paN sva-svAmItvasambandh hoy to AtmA paranA sambandh vagar rahI shake
nahi; parantu deh-rAgAdi paranA sambandh vagar ja ekalA svabhAvamAn ja sva-svAmitva sambandhathI anantA siddha
bhagavanto shobhI rahyA chhe; badhAy AtmAno evo ja svabhAv chhe. par sAthe sambandhathI oLakhAvavo temAn
AtmAnI shobhA nathI. panchendriy jIv, rAgI jIv, karmathI bandhAyelo jIv-em par sAthenA sambandhathI
bhagavAn AtmAne oLakhAvavo te tenI mahattAne lAnchhan lagADavA jevun chhe, eTale ke e rIte paranA
sambandhathI bhagavAn AtmA kharA svarUpe oLakhAto nathI. AtmA to potAnA gnAyak svabhAvano ja svAmI
chhe, ne te ja tenun sva chhe; te gnAyakasvabhAvathI AtmAne oLakhavo temAn ja tenI shobhA chhe.
AtmasvabhAvanI sAthe ja chhe. jyAnsudhI sarvagna upar ja lakSha rahe ne potAnA AtmasvabhAvamAn lakSha na kare
tyAnsudhI sarvagnabhagavAnanI nishchayastuti thatI nathI. potAno AtmA ja sarvagnashaktithI paripUrNa chhe-em
pratItamAn laIne svabhAv sAthe jeTalI ektA kare teTalI sarvagna-bhagavAnanI nishchay stuti chhe; ane sarvagna
taraphanA bahumAnano bhAv rahe te vyavahArastuti chhe.
shun mahAvideh vagere kShetranI sAthe A AtmAnA dharmano sambandh chhe?-nA.
PDF/HTML Page 15 of 25
single page version
shun rAgAdi bhAvo sAthe A AtmAnA dharmano sambandh chhe?-nA.
koIpaN paradravya-parakShetra-parakAL ke parabhAvanI sAthe A AtmAnA dharmano sambandh nathI, te koI A
potAnA dharmano sambandh chhe. anantashaktinA pinDarUp shuddhachaitanyadravya sAthe ja dharmanI ektA chhe, asankhya pradeshI
chaitanyakShetra te ja dharmanun kShetra chhe; svabhAvamAn abhed thayelI sva-pariNati te ja dharmano kAL chhe; ne gnAn-darshan-
Anand vagere anant guNo te ja AtmAnA dharmanA bhAv chhe. AvA svadravya-kShetra-kAL-bhAv sAthe ja AtmAnA
dharmano sambandh chhe, ne tenI sAthe ja AtmAne sva-svAmIpaNun chhe.
sAthenA nimitta-naimittik sambandhanI draShTi chhoDato nathI te mithyAdraShTi chhe. AtmAne ekAnte karmanI sAthenA
sambandhavALo ja AtmAne oLakhe-to te jIv AtmAnA shuddha svarUpane oLakhato nathI. jyAn mAtra potAnA svabhAv
sAthe ja ektA karIne, mAtra potAnA sva-bhAv sAthe ja sva-svAmItvasambandhapaNe pariName chhe tyAn karma sAthe
nimitta-naimittik sambandh paN kyAn rahyo? A rIte karma sAthe AtmAno sambandh nathI. sAdhakane potAnA svabhAvamAn
jem jem ektA thatI jAy tem tem karmano sambandh tUTato jAy chhe. A rIte sambandhashakti svabhAv sAthe sambandh
karAvIne karma sAtheno sambandh toDAvanArI chhe.
vibhakta, ane potAnI gnAnAdi anantashaktio sAthe ekamek jANIne tun prasanna thA..svabhAvano ja
svAmI thaIne par sAthe sambandhanA mohane chhoD!
* svabhAvanA ja karmarUp thaIne bIjA karmanI buddhi chhoD.
* svabhAvane ja sAdhan banAvIne anya sAdhananI AshA chhoD.
* svabhAvane ja sampradAn banAvIne nirmaLabhAvane de.
* svabhAvane ja apAdAn banAvIne temAnthI nirmaLatA le.
* svabhAvane ja adhikaraN banAvIne parano Ashray chhoD.
* svabhAvano ja svAmI thaIne tenI sAthe ektAno sambandh kar ne paranI sAtheno sambandh chhoD.
kahAnagurudevanA pravachano dvArA thayelun adbhut vivechan ahIn pUrun thayun.. te bhavyajIvone
bhagavAn AtmAnI prasiddhi karAvo.
samApta thashe.
PDF/HTML Page 16 of 25
single page version
u.-
chhe.
u.-
chhe.
u.-
u.-
bhogavaTAne) chhoDato nathI.
u.-
gnAnI) em batAve chhe ke tun gnAyakasvabhAv taraph vaL, ne prakRitinA svabhAvane chhoD; te
gnAyakasvabhAvane pakaDavAnun kahe chhe ne prakRitinA svabhAvane chhoDavAnun kahe chhe. rAg-dveSh, harSha-shok te
prakRitino svabhAv chhe, tenAthI AtmAne lAbh thavAnun kahe to te dravyashrut nathI paN kushrut chhe.
dravyashrut to gnAyak taraph vaLIne mithyAtvano nAsh thavAnun batAve chhe; ane AvA dravyashrut ja
mithyAtvAdi chhoDAvavAne samartha nimitta chhe,-kone? ke bhAvashrutagnAnasvarUp shuddhaAtmagnAn pragaT kare
tene. rAgathI je dharma manAve chhe te kushrut chhe, te to mithyAtvAdi chhoDAvavAne nimitta paN nathI.
u.-
mATe jignAsAthI sAmbhaLe chhe, te pAtra shrotA chhe. paN shravaN karIne pachhI bIjAne sambhaLAvavAnun ne
mAn-moTAI levAnun jenun lakSha chhe-tevo jIv to shravaNanI lAyakAtavALo paN nathI.
u.-
Avun bhAvashrutagnAn-shuddhaAtmAnun gnAn-pragaT kare chhe tene to dravyashrut mithyAtvAdi chhoDAvavAnun
samartha nimitta thayun. ane agnAnI evun bhAvashrutagnAn karato nathI tethI tene te dravyashrutanun gnAn
mithyAtvAdi chhoDAvavAnun nimitta paN nathI thatun. dravyashrut to mithyAtvAdi chhoDAvavAne samartha
nimitta chhe,-paN agnAnI tene nimitta banAvato nathI. upAdAn vinA nimitta konun?
PDF/HTML Page 17 of 25
single page version
shAsanane jANyun chhe. pandaramI gAthAmAn paN e ja kahyun chhe ke je shuddha abaddha-spRuShTa AtmAne jANe chhe
te dravyashrut ne bhAvashrutarUp samasta jinashAsanane jANe chhe. kharekhar to antaramAn je bhAvashrutagnAn
pariNamyun te ja jinashAsan chhe, dravyashrut to tenun nimitta chhe.
u.-
bhoktA chhe-em niyam karavAmAn Ave chhe. nigodathI mAnDIne navamI graiveyak sudhInA badhAy
agnAnI jIvone shuddhAtmAnun vedan nahi hovAne lIdhe teo niyamathI harSha-shokanA bhoktA chhe.
u.-
hovAthI paradravya pratyethI vairAgya pAmelo chhe, tethI te shuddhAtmAnA anubhavano ja vedak chhe, rAgAdine
te potAnA svarUpapaNe anubhavato nathI, tethI te karmaphaLano avedak ja chhe. hun svayam chidAnandasvarUp
gnAyak chhun-em anubhavato te potAnA Anandano ja vedak chhe.
u.-
paradravyane ke parabhAvane te potAnA svarUpamAn ekamekapaNe jarA paN anubhavato nathI.
u.-
harSha-shokAdi vikArane potAnA svarUpamAn ekamekapaNe mAnIne, harSha-shokane ja vede chhe, tethI tene
vikAranun ja vedan chhe.
u.-
‘paradravyane temaj harSha-shokAdi bhAvone potApaNe anubhavavAnI ayogyatA chhe; svabhAvanA
anubhavamAn parabhAvone anubhavavAnI ayogyatA chhe. A rIte gnAnI gnAyakasvabhAvanA anubhavane
yogya chhe, ne rAgAdinA anubhavane mATe te ayogya chhe, eTale ke gnAnI kadI rAgAdibhAvone
potAnA svarUpapaNe anubhavato nathI. jem abhavya jIv bhedagnAnane mATe ayogya chhe, tem gnAnI
potAnA svabhAvamAn rAgAdine ‘humpaNe’ anubhavavAne ayogya chhe.
u.-
eTale rAgathI pAr chidAnandasvarUpanA svAdanun vedan karavAne te ayogya chhe. rAgane ja potAnA
svabhAvapaNe je anubhave tene shuddhAtmAno anubhav thaI shakato nathI; kemake rAg ane shuddhaAtmA-
e bannene ek sAthe potApaNe anubhavavun ashakya chhe. rAganA anubhavamAn shuddha AtmAno anubhav
nathI, ane shuddha AtmAnA anubhavamAn rAgano anubhav nathI.
u.-
u.-
thako, te vibhAvanI sanmukh chhe, ne svabhAvathI vimukh chhe.
u.-
Anandano ja bhogavanAr chhe, ne agnAnI vibhAv sanmukh hovAthI vikArano ja bhogavanAr chhe.
u.-
Anandanun vedan karatAn temAn vibhAvanun vedan nathI Avatun; A rIte vedan uparathI shuddhAtmAne ane
vibhAvane bhinna bhinna jANavA te bhedagnAn chhe, ne svasamvedanajanya Avun bhedagnAn te mokShanun mUL
chhe.
PDF/HTML Page 18 of 25
single page version
AtmAne samAdhi kem thAy-vItarAgI shAnti kem thAy tenun A varNan chhe. mAro AtmA dehathI bhinna
gnAnAnandasvarUp jANe chhe tene paramAn ‘A mAro mitra ke A mAro shatru’ evI buddhi rahetI nathI. eTale bodhasvarUp
AtmAnA lakShe tene evo vItarAgabhAv thaI jAy chhe ke koI mAro shatru ke koI mAro mitra em te mAnato nathI.
te vAt havenI gAthAmAn kahe chhe-
बोधात्मानं ततः कश्चिन्न मे शत्रुर्न च प्रियः।।२५।।
jyAn gnAnasvarUpanI bhAvanAmAn rahyo tyAn bahAramAn koI mane mArA shatru ke mitra bhAsatA nathI, kemake gnAnasvarUpanI
bhAvanAthI rAgadveShano nAsh thaI gayo chhe. jenA upar rAg hoy tene potAno mitra mAne ne jenA upar dveSh hoy
tene shatru mAne, paN hun to bodhasvarUp shuddha chaitanya chhun-evI bhAvanAmAn rAg-dveShano kShay thatAn koI mitra-shatrupaNe
bhAsatAn nathI. pahelAn Avo vItarAgI abhiprAy thayA vagar kadI rAg-dveShano nAsh thAy nahi ne vItarAgI
samAdhi pragaTe nahi. hun gnAnasvarUp chhun, rAgadveSh mArA gnAnasvarUpamAn chhe ja nahi ne bahAranA koI mArA shatru ke
mitra nathI-AvA vItarAgI abhiprAyapUrvak chaitanyanI bhAvanAthI vItarAgI samAdhi thAy chhe. paN parane potAnun
iShTa-aniShTa mAne, parane mitra ke shatru mAne tene rAg-dveSh kadI chhUTe nahi. mATe gnAnasvarUp AtmAne jANIne tenI
bhAvanA karavI te ja rAgAdinA nAshano ne samAdhino upAy chhe.
thatAn mane koI mitra ke shatrupaNe bhAsatA nathI. samyagdraShTi antarAtmA koI rAjA hoy ne laDAIno paN prasang
AvI jAy, chhatAn te prasangey tene bhAn chhe ke hun to gnAnasvarUp chhun, mArA gnAnasvarUpane A jagatamAn koI mitra ke
verI nathI.-Avo vItarAgI abhiprAy dharmIne koI kShaNe chhUTato nathI. ane AvA abhiprAyane lIdhe
gnAnAnandasvarUpanI bhAvanA karatAn rAgAdino kShay thAy chhe. chothA guNasthAne hajI amuk rAg-dveSh thAy chhe teTalo
doSh chhe paN koI parane shatru ke mitra mAnIne te rAgadveSh thatA nathI, temaj gnAnasvarUpamAn te rAgadveSh kartavyapaNe
PDF/HTML Page 19 of 25
single page version
shatrutA mAne chhe; A rIte parane mitra ke shatru mAnato hovAthI rAg-dveShano teno abhiprAy chhUTato nathI, ne
vItarAgI shAnti tene thatI nathI. paN jyAre sanyogathI bhinna potAnA chidAnand svabhAvanA vItarAgI
amRutanun te pAn kare chhe tyAre potAne sadA gnAnasvarUpe ja dekhe chhe, ne gnAnasvarUpamAn koIne mitra ke shatru
tarIke te mAnato nathI; ahA! hun to gnAnamUrti chhun, gnAnasvabhAvanI bhAvanAmAn rAg-dveSh chhe ja nahi; to rAg
vagar hun kone mitra mAnun? ne dveSh vagar hun kone shatru mAnun? mitra ke shatru to rAg-dveShamAn chhe, gnAnamAn
mitra-shatru kevA? gnAnamAn rAg-dveSh nathI, to rAg-dveSh vagar mitra ke shatru kevA? A rIte gnAnabhAvanArUpe
pariNamelA gnAnI kahe chhe ke mArA chidAnand-svarUpane dekhatAn vent ja rAg-dveSh evA kShIN thaI gayA chhe ke
jagatamAn koI mane mitra ke shatru bhAsatA nathI, jagatathI bhinna mArun gnAnAnandasvarUp ja mane bhAse chhe.
juo, AvA AtmasvarUpanI bhAvanA te ja vItarAgI samAdhino upAy chhe, ne vItarAgI samAdhi te ja
bhavaantano upAy chhe, mATe vAramvAr AvA AtmasvarUpanI bhAvanA karavI te tAtparya chhe.
gurucharaNonA samarchanathI utpanna thayelA nij mahimAne
निजमहिमानं जानन् गुरुचरणसमर्च्चनासमुद्भूतम् ।।१३२।।
nij Atmane nijano parigrah jANato je nishchaye.
PDF/HTML Page 20 of 25
single page version
birAje chhe, teonI ati prashAnt vItarAg-rasajharatI pAvan mudrA darshakanA nayanone shAntarasathI tRupta tRupta kare
chhe. ane chAre koranI dIvAlo upar kotarelA sundar chitrovaDe bhagavAnanA darabAranI shobhA adbhut banI
jAy chhe. jinamandiramAn kul 13 chitro chhe, jemAnnA ghaNAkharA munibhaktithI bharapUr chhe, koI tIrthankaronA
pUrvabhavanA khAs prasangasUchak chhe, to koImAn tIrthayAtrAnA mIThAn sambhAraNAvaDe tIrthabhakti bharelI chhe.-A
chitronI sankShipta vigat nIche mujab chhe
AvI gaI chhe.)
chhe, vachche indor vagere anek sthaLe bhAvabhInun svAgat thAy chhe, gururAj yAtriko sahit sammedashikharajI tIrthanI
vandanA karI rahyA chhe, kyAnk charchA-bhakti vagere thAy chhe-enAn drashyo.
A ankamAn ApavAmAn AvI chhe.)
thAy chhe, sAthe 1000 rAjAo paN dIkShA lye chhe.
(shreyAnsakumArano jIv) temaj bharat vagerenA jIvo paN samyaktva pAme chhe tenun bhAvavAhI adbhut drashya.