PDF/HTML Page 1 of 17
single page version
PDF/HTML Page 2 of 17
single page version
PDF/HTML Page 3 of 17
single page version
વ્યંતરદેવી (૬) ભવનવાસી દેવી (૭) ભવનવાસી દેવ
(૮) વ્યંતર દેવ (૯) જ્યોતિષી દેવ (૧૦) કલ્પવાસી
દેવ (૧૧) મનુષ્ય (૧૨) તિર્યંચ.
થયેલા મહામુનિ ઋદ્ધિધારી શ્રી કુન્દકુન્દાચાર્યદેવ છે. તે
ભરતક્ષેત્રમાંથી શ્રી સીમંધર ભગવાન્ પાસે
સમવસરણમાં ગયા હતા. અને ત્યાં એક અઠવાડિયું
રહ્યા હતા. સભામાં સૌથી આગળ બેઠેલા મોટા
મુનિરાજ ભગવાનના ‘ગણધર’ છે.
૧૪. પેલી પીઠિકા ‘વૈડૂર્ય રત્નની’ છે. તે ઉપર ચારે
ઊભા છે. તેની ઉપર ચડવા માટે સોળ
નીસરણીઓ છે; તેની ઉપર ચડી ભગવાનના
દર્શન કરવામાં આવે છે. પીઠિકા ઉપર ચારે
બાજુ આઠ ‘મંગળ દ્રવ્યો’ છે.
૧૭. તે ઉપર હજાર પાંખડીનું ‘લાલ કમળ’ છે, તે
છે. ઉપર વિમાનમાંથી દેવો ફૂલની વૃષ્ટિ કરે છે.
PDF/HTML Page 4 of 17
single page version
આજનો દિવસ અમારા માટે
અનુપમેય છે, અવર્ણનિય છે,
અદ્વિતિય છે.
કલ્યાણ દિને આપની કુખે પરમ
પુજ્ય શ્રી કાનજી સ્વામીનો
જન્મ થયો.
પ્રતિભાધારી, પરમ–આત્મા શ્રી
કરીએ છીએ, નમન કરીએ છીએ,
વંદન કરીએ છીએ.
દ્વારા અનંતકાળથી પોષાતું આવતું અજ્ઞાન ટાળી, સ્વભાવમાં ભરપૂર
ભરેલું વાસ્તવિક સુખ–શાશ્વતું સુખ–કેમ પ્રગટ કરી શકાય એ સ્પષ્ટ
અત્યંત સ્પષ્ટ રીતે સમજાવી રહ્યા છો એથી:–
નિરંતર વહેતી શ્રુત–ગંગારૂપ વીતરાગવાણીનું રહસ્ય સમજવા ભાગ્યશાળી
બન્યા છીએ. ભગવંત! આપે અમારું ભવભ્રમણ ટાળ્યું છે અને પરમ
પ્રભુ! આપને શું કહીએ! અમ ભવ્ય જનોનાં આપ દેવ છો, ગુરુ અને
શાસ્ત્ર પણ આપ જ છો.
કંઈએ અશાતના થઈ હોય, અવિનય થયો હોય તેની લળી લળી ક્ષમા
યાચીએ છીએ..
PDF/HTML Page 5 of 17
single page version
મિથ્યાદ્રષ્ટિ છે; અને બીજું–જેને ધર્મના સ્થાનો પ્રત્યે, ધર્મી જીવો પ્રત્યે
અરુચિ છે તે પણ મિથ્યાદ્રષ્ટિ છે. તેનાથી વિરુદ્ધ બે પડખાં લઈએ તો
જેને ધર્મની રુચિ છે તેને આત્માની રુચિ છે, અને બીજામાં જ્યાં જ્યાં
ધર્મ જુએ છે ત્યાં ત્યાં તેને પ્રમોદ આવે છે. જેને ધર્મની રુચિ થઈ છે
તેને ધર્મ સ્વભાવી આત્માની રુચિ હોય જ અને ધર્માત્માઓની રુચિ
પણ હોય જ. અંતરમાં જેને ધર્મી જીવો પ્રત્યે કાંઈપણ અરુચિ થઈ તેને
ધર્મની અરુચિ છે. આત્માની તેને રુચિ નથી.
થયા પછી હજી પોતે વીતરાગ થયો નથી એટલે પોતાને પોતાના ધર્મની
પૂર્ણતાની ભાવનાનો વિકલ્પ ઊઠે છે, અને વિકલ્પ પરનિમિત્ત માંગે જ,
એટલે પોતાના ધર્મની પ્રભાવનાનો વિકલ્પ ઉઠતાં જ્યાં જ્યાં ધર્મી
જીવોને જુએ છે ત્યાં ત્યાં તેને રુચિ, પ્રમોદ અને ઉત્સાહ આવે જ છે;
ખરેખર તો તેને પોતાના અંતરંગ ધર્મની પુર્ણતાની રુચિ છે. ધર્મનાયક
તીર્થંકર દેવાધિદેવ અને મુનિ–ધર્માત્માઓ, સદ્ગુરુ, સત્શાસ્ત્ર, સમકિતી
જ્ઞાનીઓ એ બધા ધર્માત્માઓ ધર્મનાં સ્થાનો છે, તેમના પ્રત્યે
ધર્માત્માને આદર–પ્રમોદભાવ ઊછળ્યા વગર રહેતો નથી; જેને
ધર્માત્માઓ પ્રત્યે અરુચિ છે તેને પોતાના ધર્મની અરુચિ છે, પોતાના
આત્મા ઉપર ક્રોધ છે.
પોતાના આત્મ કલ્યાણનો વેરી છે–મિથ્યાદ્રષ્ટિ છે. ધર્મ એટલે સ્વભાવ
અને તેનો ધારણ કરનાર ધર્મી એટલે આત્મા. જેને ધર્માત્માની અરુચિ
તેને ધર્મની અરુચિ, ધર્મની અરુચિ તેને આત્માની અરુચિ અને
આત્માની અરુચિ પુર્વકના જે ક્રોધ, માન, માયા, લોભ હોય તે
અનંતાનુબંધી ક્રોધ, અનંતાનુબંધી માન, અનંતાનુબંધી માયા અને
અનંતાનુબંધી લોભ હોય.... એટલે જે ધર્માત્માનો અનાદર કરે છે તે
અનંતાનુબંધી રાગદ્વેષવાળો છે અને તેનું ફળ અનંતસંસાર છે.
બીજો કેવળજ્ઞાન પામીને સિદ્ધ થઈ જાય તો તેને ખેદ ન થાય પણ
અંતરથી પ્રમોદ જાગે, કે અહા! ધન્ય છે આ ધર્માત્માને! જે મારે
જોઈએ છે તે તેમણે પ્રગટ કર્યું છે, મને તેની રુચિ છે, આદર છે,
ભાવના છે. એમ બીજા જીવોના ધર્મની વૃદ્ધિ જોઈને ધર્માત્મા પોતાના
ધર્મની પુર્ણતાની ભાવના કરે છે એટલે તેને બીજા ધર્માત્માઓને જોઈને
હરખ આવે છે, ઉલ્લાસ આવે છે. અને એ રીતે ધર્મનો આદરભાવ
હોવાથી તે પોતાના ધર્મની વૃદ્ધિ કરીને પુર્ણ ધર્મ પ્રગટ કરી સિદ્ધ થઈ
જવાના..........!
PDF/HTML Page 6 of 17
single page version
PDF/HTML Page 7 of 17
single page version
PDF/HTML Page 8 of 17
single page version
× × શાસન માન્ય ભગવાન કુંદકુંદાચાર્ય દેવે આ કળિકાળમાં જગદ્ગુરુ તીર્થંકર દેવ જેવું કામ કર્યું છે અને શ્રી
PDF/HTML Page 9 of 17
single page version
તેમ અર્થ કરવો તે ખરૂં છે.
શબ્દાર્થ કરવો તે ખોટું છે.
વર્ણાદિક પર વસ્તુ કે નિમિત્તને)
અવલંબીને વર્તું છું.
શબ્દાર્થનો હું નિષેધ કરૂં છુ; વ્યવહાર તો
ટુંકી કથન પદ્ધતિ છે.
છું તેનો શબ્દાર્થ ખરો નથી; તેથી તે
શબ્દાર્થને નિશ્ચયનય નિષેધે છે.
અર્થ કરવામાં આવે–તેને હું નિષેધું છું.
છે તે પ્રમાણે તેનો અર્થ કરવાનું નિશ્ચય
નિષેધે છે તે બરાબર છે.
શબ્દો છે તેમ જ ખરો અર્થ માનવો.
નિશ્ચય કહે છે; માટે મારા કથનમાંથી
પણ નિશ્ચય પ્રમાણે જ અર્થ કાઢવો.
કથનનો અર્થ એમ કરવો જોઈએ કે તે
પર્યાય, પર દ્રવ્ય અથવા નિમિત્ત શું છે
તે જ માત્ર કહે છે, માટે તેનો તે મુજબ
અર્થ કરવો તે જ સત્ય છે.
અધૂરી પર્યાય, વિકારી પર્યાય, પરદ્રવ્ય,
અથવા નિમિત્ત શું ચીજ છે તે કહું છું,
તેથી તેટલા પૂરતો જ અર્થ કરવો તે
ખરૂં છે. મારો શબ્દ મુજબ અર્થ કરવો
તે ખોટું છે.
થી ૬૮
નિશ્ચયનય વ્યવહારનો નિષેધક છે.
તેથી નિશ્ચયના અર્થ કઈ રીતે સમજવા
અને વ્યવહાર કથનના અર્થને કઈ રીતે
ફેરવી નાખવા તે નીચે દ્રષ્ટાંત દ્વારા
સમજાવવામાં આવે છે.
PDF/HTML Page 10 of 17
single page version
PDF/HTML Page 11 of 17
single page version
૬ જૈન સિદ્ધાંત પ્રવેશિકા
૭ સંજીવની (આવૃત્તિ બીજી)
૯ સર્વ સામાન્ય પ્રતિક્રમણ
દર્શનાદિ કરવાં છે તેના સ્વરૂપના નિર્ણય વગર તે સાચાં દર્શનાદિ શી રીતે કરી શકે?
PDF/HTML Page 12 of 17
single page version
PDF/HTML Page 13 of 17
single page version
(૧) સમ્યગ્દર્શનથી જ ધર્મની શરૂઆત થાય છે.
(૨) સમ્યગ્દર્શન પામ્યા સિવાય કોઈ પણ જીવને સાચાં વ્રત, સામાયિક, પ્રતિક્રમણ, તપ, પ્રત્યાખ્યાન
PDF/HTML Page 14 of 17
single page version
દ્રવ્યાનુયોગ અનુસાર શ્રદ્ધાન કરી સમ્યગ્દ્રષ્ટિ થવું.
હવે અમારા આત્માનું કરવા દો. શુદ્ધ સ્વરૂપની રમણતા પ્રગટાવી સમસ્ત વિભાવોનો ક્ષય કરી અમે આ જ ભવે
જન્મ–મરણનો અંત લાવી મોક્ષ દશા પ્રગટ કરશું. આ અનાદિ સંસાર વિષે કોઈ શરણભૂત થયું નથી, અશરણ
સંસારને છોડી, અમે અમારા આત્માનું શરણ કરીને શરીરનાં ખોખાં ઉડાવી દેશું–જે ભાવે શરીર મળ્યાં તે
ભાવનો અભાવ કરીશું. આ અશરણ જગતમાં તો એક પછી એક મરતાં જ જાય છે, અમે તો હવે અમારા
અવિનાશી આત્મ સ્વરૂપનું શરણ કરીને કેવળજ્ઞાન પ્રાપ્ત કરશું. શરણભૂત જ્ઞાનમૂર્તિ ભગવાન આત્મા
આનંદસ્વરૂપ છે. તે સિવાય આ શરીરાદિ તો શરણભૂત નથી, પરંતુ પુણ્ય–પાપનો કોઈ વિકલ્પ પણ શરણભૂત
માત્ર જિનેન્દ્રદેવે કહેલો આત્મ સ્વભાવ છે. શ્રીમદે કહ્યું છે કે–સર્વજ્ઞનો ધર્મ સુશર્ણ જાણી આરાધ્ય! આરાધ્ય!
પ્રભાવ આણી અનાથ એકાંત સનાથ થાશે એના વિના કોય ન બાંહ્ય સ્હાશે
આરાધે છે. ઈન્દ્રનો વૈભવ પણ અશરણ છે. મરણ ટાણે ઈન્દ્ર પાસે ૮૪૦૦૦ દેવો સેવા કરતાં ઊભા હોય છતાં
ઈન્દ્રને મરતાં કોઈ બચાવી શકે નહિ.
ભાવના છે, અમારે આ ઈન્દ્રપદ જોઈતું નથી, ઈન્દ્રપદમાં અમારા આત્માની શાંતિ નથી. અમે તો મનુષ્ય થઈ
ભગવાન પાસે ચારિત્ર અંગીકાર કરી કેવળજ્ઞાન સાધશું. એ જ અમારૂં પદ છે. –આમ અનેક પ્રકારે વૈરાગ્ય
લાવીને પ્રદ્યુમ્નકુમાર માતા પિતાની રજા લઈ, સમસ્ત રાજવૈભવ છોડી, મુનિદશા અંગીકાર કરીને પરિપૂર્ણ
પુરુષાર્થ દ્વારા કેવળજ્ઞાન પ્રગટાવી તેજ ભવે અશરીરી સિદ્ધ થઈ ગયા છે.
PDF/HTML Page 15 of 17
single page version
બ્રાહ્મણના બે પુત્રોની વાત આવે છે. તેઓને જાતિસ્મરણ છે, જૈન ધર્મી છે, આત્માનું ભાન થયું છે, તેઓ
PDF/HTML Page 16 of 17
single page version
વૈશાખ વદી ૬ શ્રી સમવસરણજી (ધર્મસભા) ની પ્રતિષ્ઠા
PDF/HTML Page 17 of 17
single page version
આત્મા વહાલો ક્યારે થયો કહેવાય અર્થાત્ આત્માની દરકાર થઈ છે એમ ક્યારે કહેવાય? પ્રથમ તો જે