PDF/HTML Page 1 of 48
single page version
PDF/HTML Page 2 of 48
single page version
PDF/HTML Page 3 of 48
single page version
PDF/HTML Page 4 of 48
single page version
શિરપૂરમાં પાર્શ્વનાથપ્રભુની પંચકલ્યાણક પ્રતિષ્ઠાના ભવ્ય મહોત્સવ બાદ,
ઉત્સવ શરૂ થયો. શેઠશ્રી વૃજલાલ મગનલાલના સુહસ્તે મંડપમાં જિનબિંબ સ્થાપન
થયું. ભગવંતોને આંગણે પધારતા દેખીને ભક્તજનોના હૈયા આનંદઉલ્લાસથી નાચી
ઊઠયા હતા. ફાગણ સુદ ૪ ની સવારમાં છ ઈન્દ્ર–ઈન્દ્રાણીની સ્થાપના થઈ, ગુરુદેવે
મંગલઆશીષ આપ્યા. પ્રવચન બાદ ઈન્દ્રોનું સરઘસ જિનેન્દ્રભગવાનની પૂજા કરવા માટે
ધામધૂમથી ચાલ્યું; તેમજ સાથે જલયાત્રા પણ નીકળી હતી. બપોરના પ્રવચન પછી શ્રી
પંચપરમેષ્ઠીનું સમૂહપૂજન થયું. બીજે દિવસે સવારે પ્રવચન પછી ઈન્દ્રોદ્વારા
યાગમંડલપૂજન થયું. બપોરના પ્રવચન પછી ઈન્દ્રોદ્વારા તથા કુમારિકા દેવીઓ દ્વારા
જિનમંદિર–વેદી–કલશ–ધ્વજની શુદ્ધિની વિધિ થઈ હતી. આનંદ–ઉલ્લાસ ભર્યા
વાતાવરણમાં પૂ. બેનશ્રી–બેનના સુહસ્તે પણ સ્વસ્તિકવિધાન વગેરે મંગલક્રિયાઓ થઈ
હતી. ફાગણ સુદ છઠ્ઠની સવારે ૯ વાગે શ્રી જિનેન્દ્રભગવંતોને વેદી પર બિરાજમાન
કરવાના હતા, ત્યાર પહેલાં તો દોઢ કલાક અગાઉ ગુરુદેવ જિનમંદિરે આવી પહોંચ્યા, ને
પ્રભુભજનની ભાવના જાગી, તેથી આદિનાથ ભગવાન, મહાવીર ભગવાન વગેરેનું
ભાવભીનું સમૂહપૂજન બેનશ્રી–બેને કરાવ્યું. મંદિર તો નીચે–ઉપર ભીડથી ઉભરાતું હતું.
પૂજન બાદ ભક્તજનોના અતીવ ઉલ્લાસ વચ્ચે ગુરુકહાને શ્રી આદિનાથ ભગવાનની
વેદી પ્રતિષ્ઠા કરી. મૂળનાયક ભગવાનને બિરાજમાન કરવાનો લાભ શેઠશ્રી
નવનીતલાલભાઈ ઝવેરીએ લીધો અને તેની ખુશાલીમાં રૂા. દશહજાર ને એક
જિનમંદિરને અર્પણ કર્યા. ઋષભદેવ ભગવાનની આજુબાજુમાં મહાવીર ભગવાન તથા
શાંતિનાથ
PDF/HTML Page 5 of 48
single page version
મંદિરજીના શિખર ઉપર કળશ તથા ધર્મધ્વજ શોભી ઊઠયા. આમ આનંદપૂર્વક
જલગાંવ જિનમંદિરમાં ભગવાન જિનેન્દ્રદેવની પ્રતિષ્ઠા થઈ. જલગાંવના મુમુક્ષુઓને
ધન્યવાદ!
અપાર ઉત્સાહથી નાચી ઊઠયા હતા. માત્ર ત્રણ મહિનામાં એક લાખ રૂા. નું જિનમંદિર
તૈયાર કરીને વેદીપ્રતિષ્ઠા પણ આનંદથી થઈ ગઈ.
રથયાત્રા જિનમંદિરે આવી, ને મંગલ પ્રતિષ્ઠા ઉત્સવની પૂર્ણતાના ઉલ્લાસમાં
આનંદકારી જયજયકારથી મંદિર ગાજી ઊઠયું, પોતાની નગરીના આંગણે
જિનભગવંતોને દેખીને મુમુક્ષુ ભક્તોનાં હૈયાં તૃપ્ત થયા. હવે પ્રભુની સેવા કરીશું ને
પ્રભુના માર્ગે આત્મહિત સાધીશું એવી ભાવનાથી ખૂબખૂબ ભક્તિ કરી.
વિશાલ જિનાલય છે, તેમાં નાના–મોટા ત્રણસો ઉપરાંત પ્રાચીન જિનબિંબો બિરાજે
છે. પાર્શ્વનાથપ્રભુના એક પ્રાચીન પ્રતિમા દોઢહજાર વર્ષથી પણ વધુ પ્રાચીન છે,
તેમના હાથની આંગળીઓમાં વિશેષ પ્રકારની શૈલી દેખાય છે. ધરણગાંવમાં મુમુક્ષુ
મંડળ ચાલે છે, ઘણા ભાઈ–બેનો ઉત્સાહી છે. ગુરુદેવ પધારતાં ઉત્સાહથી સ્વાગત
થયું; જિનમંદિરમાં આવીને જિનેન્દ્રસમૂહનાં દર્શન કર્યા. પછી જિનમંદિરના
ચોગાનમાં ભરચક સભા વચ્ચે સ. કળશ ૧૨૬ ઉપર પ્રવચન કરીને ભેદજ્ઞાનનું
સ્વરૂપ સમજાવ્યું. અહીં ગુજરાતી કે હિંદી સમજવાની મુશ્કેલી છતાં સભાએ
જિજ્ઞાસાથી પ્રવચન સાંભળીને પ્રસન્નતા વ્યક્ત કરી હતી. પ્રવચન પછી વિશાળ
જિનમંદિરનું ને જિનબિંબોનું ફરી અવલોકન કરીને ગુરુદેવે ભક્તિ કરાવી હતી.
આમ પ્રસન્નતાપૂર્વક ધરણગાંવનો કાર્યક્રમ પૂરો થયો હતો ને સાંજે પુન: જલગાંવ
પધાર્યા હતા. રવિવાર (ફાગણ સુદ ૮) છેલ્લા દિવસે પ્રવચન અને અભિનંદનપત્ર
સમર્પણ બાદ જિનમંદિરમાં
PDF/HTML Page 6 of 48
single page version
PDF/HTML Page 7 of 48
single page version
PDF/HTML Page 8 of 48
single page version
જાણ્યું નથી. ભાઈ, પુણ્ય–પાપના ભાવો તો તારા જ્ઞાનથી વિરુદ્ધભાવો છે, તે તારા
જ્ઞાનની પુષ્ટિ કરનારાં નથી પણ ઘાત કરનારાં છે. જ્ઞાનનો સ્વભાવ તો શાંત અનાકુળ
છે, તેના વેદનથી સમ્યગ્દર્શન અને આનંદ થાય છે. ધર્મની આ રીતને ઓળખે પણ નહીં
અને જડને તથા રાગને જ પોતાનું સ્વરૂપ માનીને વર્તે તે જીવને ધર્મ ક્્યાંથી થાય?
રાગને પોતાનું સ્વરૂપ જ માને તે રાગથી પાછો ક્્યારે વળે? જ્ઞાન અને રાગની ભિન્નતા
જાણીને ભેદજ્ઞાન કરે તો જ્ઞાનમાં તન્મય થાય ને રાગથી જુદો પડે. આ રીતે ભેદજ્ઞાન
વડે જ આત્મા આસ્રવોથી એટલે કે દુઃખથી છૂટે છે. બીજો કોઈ ઉપાય દુઃખથી છૂટવાનો
નથી.
(એકેન્દ્રિયના) ભવ તો તેનાથી અનંતગુણા કર્યા છે. ચારે ગતિમાં મનુષ્યપણું સૌથી
દુર્લભ છે; મનુષ્યભવ સૌથી ઓછા કર્યા છે, છતાં તે પણ અનંતભવ કર્યા છે. આવું
મનુષ્યપણું પામીને તેમાં સર્વજ્ઞપરમેશ્વર જેવો પોતાનો આત્મા, તેની ઓળખાણ કરીને
સમ્યગ્દર્શન કરવું તે મૂળ ધર્મ છે.
એવી ખોટી ચિંતા કરે છે, પણ જેવા સર્વજ્ઞભગવાન છે તેવા જ સર્વજ્ઞસ્વભાવનો વૈભવ
મારામાં ભર્યો છે–એમ નિજનિધાનનો વિશ્વાસ કર, તો અપૂર્વ શાંતિ મળે. આત્મા જ્યારે
પોતાના સ્વભાવનું ભાન કરીને તેમાં એકાગ્રતાથી સર્વજ્ઞપદ પ્રગટ કરે છે ત્યારે તે
આત્માને જ ઈશ્વર–પરમાત્મા કહેવાય છે. એટલે પોતાના સર્વજ્ઞ સ્વભાવની ઉપાસના
(ઓળખાણ અને એકાગ્રતા) તે પરમેશ્વરની ખરી ઉપાસના છે. આવા પરમેશ્વરની
ઓળખાણ વગર સાચી ઈશ્વરની ઉપાસના થઈ શકતી નથી.
ભોગવટા સહિત ત્રણકાળ–ત્રણલોકને જાણે છે. આવા પરમાત્માની ઓળખાણ પૂર્વક
તેમની સ્થાપના–પૂજા–બહુમાન તે ઈશ્વરની વ્યવહાર ઉપાસના છે; અને ‘જિનપદ
PDF/HTML Page 9 of 48
single page version
એકાગ્રતારૂપ ઉપાસના તે ઈશ્વરની પરમાર્થ ઉપાસના છે, ને તે જ સ્વયં ઈશ્વર થવાનો
(એટલે કે મોક્ષનો) ઉપાય છે.
ઉપાસના થાય છે. એકલા રાગમાં રહીને વીતરાગદેવની ખરી ઉપાસના થતી નથી. રાગ
અને જ્ઞાનની ભિન્નતાનું જ્ઞાન કરવું તે વીતરાગમાર્ગની પહેલી ઉપાસના છે.
કરું,–તો તે અનંતા પદાર્થોના સ્વતંત્ર અસ્તિત્વને માનવો નથી, એટલે તેની માન્યતામાં
અનંત વિપરીતતા છે.
આવું ભેદજ્ઞાન કરે ત્યારે જ અજ્ઞાનમય આસ્રવથી છૂટીને જીવને જ્ઞાનમય સંવરદશા
થાય એટલે કે ધર્મ થાય. શુભભાવ હો ભલે પણ તે કાંઈ ધર્મરૂપ નથી, તે જ્ઞાનરૂપ નથી.
આમ રાગથી ભિન્ન જ્ઞાનચેતના જીવે કદી અનુભવી નથી. પાપના રાગમાં તો આકુળતા
છે, ને પુણ્યનો જે શુભરાગ તે પણ આકુળતાની જ જાત છે, તે કાંઈ જ્ઞાનની જાત નથી.
જ્ઞાનની જાત તો આકુળતા વગરની સહજ આનંદસ્વરૂપ છે. જેમાં આનંદનું વેદન નહીં
તે જ્ઞાન નહીં.
વલણ ભવિષ્યમાં પણ આકુળતા જ ઉત્પન્ન કરશે એટલે કે ભવિષ્યમાં પણ તે દુઃખનું જ
કારણ થશે, આત્માના સુખનું કારણ તે નહીં થાય. એ જ રીતે, પંચપરમેષ્ઠી ભગવંતો
પ્રત્યે આદરભાવ, દયાની વૃત્તિ વગેરે શુભભાવોમાં પણ વર્તમાન આકુળતા છે તથા
તેનાથી જે પુણ્યકર્મનો આસ્રવ થાય છે તે કર્મ તરફનું વલણ
PDF/HTML Page 10 of 48
single page version
જ કારણ છે, પુણ્યફળ તરફનું વલણ પણ કાંઈ આત્માના સુખનું કે સમ્યગ્દર્શનાદિનું
કારણ થતું નથી. પાપ કે પુણ્ય બંને તરફનું વલણ આકુળતાવાળું જ છે એટલે દુઃખ
જ છે, તેમાં નીરાકુળ સુખ કે શાંતિ નથી, આત્માનું જ્ઞાન કે જે પુણ્ય–પાપ વગરનું
છે, તે સુખરૂપ છે, અને તે જ્ઞાનભાવ વડે કોઈ અશુભ કે શુભકર્મ બંધાતું નથી તેથી
ભવિષ્યમાં પણ તે સુખનું જ કારણ છે. જ્ઞાનભાવ કદી દુઃખનું કારણ નથી; ને
રાગભાવ કદી સુખનું કારણ નથી. આમ જ્ઞાન અને રાગથી અત્યંત ભિન્નતા જાણીને
જેમ જેમ જ્ઞાનભાવરૂપે જીવ પરિણમે છે તેમ તેમ તે આસ્રવોથી છૂટે છે; અને જેમ
જેમ આસ્રવોથી છૂટે છે તેમ તેમ તે જ્ઞાનઘન થાય છે. આવું ભેદજ્ઞાન તે જ પહેલું
સુખ છે. ‘પહેલું સુખ તે ભેદવિજ્ઞાન.’
જ્યાંસુધી બહારમાં પર તરફ (પુણ્યનાં ફળ તરફ) તારું વલણ રહેશે ને બહારથી ભિન્ન
એવા અંતરના જ્ઞાનસ્વભાવ તરફ તારું વલણ નહીં જાય ત્યાં સુધી તને કિંચિત્ પણ
ધર્મ નહીં થાય. ધર્મની શરૂઆત જ્ઞાનમાં એકાગ્રતાથી જ થાય છે. પર તરફનું વલણ–
પછી ભલે તે ભગવાન તરફનું વલણ હોય–તેનાથી ધર્મ થતો નથી. અજ્ઞાની ખરેખર
દેવ–ગુરુની સેવા કરવાનું જાણતો જ નથી; શરીર કે વાણી એ કાંઈ દેવ–ગુરુ નથી, એ
તો પુદ્ગલની રચના છે; તેનાથી ભિન્ન દેવ–ગુરુનો આત્મા તો અતીન્દ્રિય જ્ઞાન–
આનંદસ્વરૂપ છે, તેવા સ્વરૂપે ઓળખે તો જ દેવ–ગુરુને ખરેખર સેવ્યા કહેવાય. અને
એવા અતીન્દ્રિય જ્ઞાન–આનંદસ્વરૂપ આત્માને લક્ષમાં લેવા જાય ત્યાં જ્ઞાનનું લક્ષ
રાગથી જુદું પડીને અંતરના શુદ્ધ સ્વભાવ તરફ વળી જાય એટલે કે પોતામાં સમ્યગ્દર્શન
ને સમ્યગ્જ્ઞાન થાય.–એ જ વીતરાગી દેવ–ગુરુની ખરી ઉપાસના છે, તે જ મોક્ષમાર્ગ છે,
ને તે જ ભવદુઃખથી છૂટવાનો ઉપાય છે. આવી દશા પ્રગટ કરે ત્યારે જીવ ધર્મી થયો
કહેવાય. ચૈતન્ય પ્રભુનો જેને પ્રેમ લાગ્યો તે એનાથી વિરુદ્ધ એવા રાગાદિ ભાવોનો પ્રેમ
કદી કરે નહીં. ચૈતન્યભગવાન જેને વહાલો લાગે તેને દુઃખદાયી એવો રાગ વહાલો કેમ
લાગે? ધર્મીને પોતાના આનંદપ્રભુ આત્મા સિવાય બીજું કાંઈ વહાલું નથી. આ રીતે
આત્માનું સ્વરૂપ જાણીને, પરભાવોથી તેની ભિન્નતાનું ભેદજ્ઞાન કરવું તે દુઃખથી
છૂટવાની રીત છે.
PDF/HTML Page 11 of 48
single page version
ફાગણ સુદ સાતમે પૂ. શ્રી કાનજીસ્વામી જલગાંવથી
ધરણગાંવ પધાર્યા અને જિનાલયના જિનબિંબોનાં દર્શન
બાદ સ. કળશ ૧૨૬ ઉપર પ્રવચન કર્યું, તેનો સાર.
PDF/HTML Page 12 of 48
single page version
PDF/HTML Page 13 of 48
single page version
મહાવીરપ્રભુની મોટી પ્રતિમા ૨૧ વર્ષ પહેલાં (સં.
૨૦૦પમાં) વીંછીયા ગામમાં પંચકલ્યાણક વખતે
બ્રહ્મચારી બહેનો સોનગઢ–બ્રહ્મચર્યાશ્રમમાં રહે છે. ચાર
દિવસના કાર્યક્રમ દરમિયાન સમયસાર ગા. ૭૩ ઉપર
પરમાત્મપદ વહાલું છે તેથી આત્મામાં તેને સ્થાપીને
મંગળ કરે છે. પરમાત્મપદનો જેને પ્રેમ જાગ્યો તેને
પરમ ચૈતન્યપદનો પ્રેમ (રુચિ–શ્રદ્ધા–અનુભવ) કરવો તે
મહાન મંગળ છે.
ભિન્ન એવા રાગને પણ પ્રકાશે છે. આ રીતે રાગમાં સ્વ–પર પ્રકાશકપણું નથી તેથી તે
PDF/HTML Page 14 of 48
single page version
આનંદના અમૃત આત્મામાં વરસે છે. અહો! ભેદજ્ઞાનનું સ્વરૂપ બતાવીને વીતરાગી
સંતોએ આ પંચમકાળમાં અમૃત વરસાવ્યા છે.
આચાર્યદેવ આત્માનું ખરૂં સ્વરૂપ સમજાવે છે. ‘કામ એક આત્માર્થનું, બીજો નહિ મન
રોગ’–એવી જિજ્ઞાસાવાળા જીવને આચાર્યદેવ આ સમયસાર દ્વારા શુદ્ધઆત્મા દેખાડે છે.
અહા, જેમને ભગવાનના સીધા ભેટા થયા હતા એવા કુંદકુંદ આચાર્યદેવે નિજવૈભવથી
આ અલૌકિક શાસ્ત્રની રચના કરીને જગત ઉપર મોટો ઉપકાર કર્યો છે.
ઈન્દ્રિયજ્ઞાન વડે જણાઉં એવો હું નથી, એનાથી તો હું ભિન્ન છું–આવા આત્માને
સ્વસંવેદનમાં લ્યે ત્યારે સાચા આત્માને જાણ્યો કહેવાય. આ ચૈતન્યસ્વરૂપ આત્મા રાગ
અને કર્મ સહિત નથી. છતાં અજ્ઞાની–જીવો તેને તેનાથી સહિત માને છે, બાલીશ એટલે
કે અજ્ઞાની જીવો આત્માને પરભાવોથી સહિત જ દેખે છે, તે જ સંસાર–ભ્રમણનું મૂળ છે.
ને સર્વે પરભાવોથી ભિન્ન ચૈતન્યસ્વરૂપ આત્માને સ્વસંવેદનવડે અનુભવવો તે મોક્ષનું
મૂળ છે.
જ સમ્યગ્દર્શન પ્રગટ કરવાનો ને દુઃખથી મુક્ત થવાનો ઉપાય છે.
કરતા હતા. યુવક વર્ગ તત્ત્વના અભ્યાસમાં આવો રસ ધરાવે છે–તે જોઈને ગુરુદેવે પણ
પ્રસન્નતા વ્યક્ત કરી હતી.)
તેને ભૂલીને શરીર અને રાગવડે આત્માને ઓળખાવવો તે તો કલંક છે, શરમ છે,
ઉપાધિ છે. મનુષ્યપણું–દેવપણું–રાગીપણું વગેરેથી ઓળખાવવો
PDF/HTML Page 15 of 48
single page version
PDF/HTML Page 16 of 48
single page version
વિકલ્પ તે આત્માના સ્વરૂપમાં નથી. તે વિકલ્પના સ્વામીપણે ધર્મીજીવ પરિણમતો નથી.
આજે કુંદકુંદપ્રભુના ચરણની અહીં જિનમંદિરમાં સ્થાપના કરી, તે તો ભક્તિનો એક
ભાવ છે; કુંદકુંદ પ્રભુએ સમયસારમાં રાગથી પાર જે શુદ્ધ ચૈતન્યતત્ત્વ બતાવ્યું અને પોતે
અનુભવ્યું તેવું ઓળખીને પોતામાં સમ્યક્ શ્રદ્ધા–જ્ઞાન પ્રગટ કરવા તે કુંદકુંદપ્રભુના
ચરણની પરમાર્થ સ્થાપના છે. કુંદકુંદપ્રભુના આત્માએ જે કર્યું તેવો ભાવ પોતામાં પ્રગટ
કરવો તે જ સાચી સ્થાપના છે. કુંદકુંદપ્રભુ તો વીતરાગભાવરૂપ પરિણમેલા આત્મા હતા,
તેમની ખરી સ્થાપના (ખરી ઓળખાણ) વીતરાગભાવમાં જ થાય છે; રાગથી જુદું જે
વીતરાગી–જ્ઞાન, તેના વડે જ આત્માના સ્વભાવની અને પંચ પરમેષ્ઠીની ઓળખાણ
થાય છે; ને સાચી ઓળખાણપૂર્વકની સ્થાપના તે જ સાચી સ્થાપના છે. ઓળખાણ
વગર સ્થાપના કોની?
સ્થાપ્યા નથી, એણે તો રાગને પોતાની રુચિમાં સ્થાપ્યો છે. ભાઈ, રાગને અમે આત્મા
કહેતા નથી. સાચો આત્મા તારે અનુભવમાં લેવો હોય તો રાગની પ્રીતિ છોડ, રાગનું
સ્વામીત્વ છોડ, અને સ્વસંવેદન વડે આત્માને પ્રત્યક્ષરૂપ કરીને તેમાં જ સ્વામીત્વ કર
જગતથી ભિન્ન હું પારમાર્થિક ચૈતન્યવસ્તુ છું–એમ ધર્મી પોતાને અનુભવે છે.
અનુભવ થાય નહીં. સાચું જ્ઞાન અને સાચો નિર્ણય થતાં જ આખો અભિપ્રાય પલટી
જાય છે, આખી લાઈન બદલી જાય છે, અંદરનું જીવન બદલી જાય છે, પહેલાં
અજ્ઞાનીપણે શરીરથી ને રાગથી પોતાનું જીવન માનતો હતો; જ્યાં ભાન થયું કે હું તો
ચૈતન્યમય છું, મારું જીવન રાગથી કે શરીરથી નહીં પણ ચૈતન્યવડે જ મારું અનાદિ
અનંત જીવન છે.–આવું ભાન થતાં ચૈતન્યભાવરૂપે જ પોતાને દેખે છે–અનુભવે છે;
રાગાદિ ભાવોરૂપે પોતાને અનુભવતો નથી.–આવી દશા થાય ત્યારે તે જીવ ધર્મી થયો
કહેવાય.
PDF/HTML Page 17 of 48
single page version
પદાર્થના લક્ષે જ્ઞાન અટકે તો તે સાચું જ્ઞાન નથી ને તેમાં આનંદ પણ નથી. પોતાનો
શુદ્ધસ્વભાવ, તેના લક્ષે આનંદ છે, ને તે પોતે આનંદસ્વરૂપ છે. તેમાં ગુણ–ગુણી વગેરેનો
ભેદ પાડતાં આનંદનો અનુભવ થતો નથી પણ રાગના વિકલ્પનું ઉત્થાન થાય છે.
જ્ઞાનની તાકાત મહાન છે, તે આખા જગતનું માપ કરી લ્યે છે; રાગમાં કે વિકલ્પમાં
એવી તાકાત નથી. વિકલ્પને પોતામાં આવવા દીધા વગર જ્ઞાન તેને જાણી લ્યે–એવી
જ્ઞાનની તાકાત છે.
હોય, સ્પર્શ–રૂપ–રસ વગેરે કોઈ વિષયો ભોગવતો ન હોય; કોઈ પૂછે કે–કેમ છો?
તો કહે કે આનંદમાં છું.–એટલે કે બાહ્ય વિષયો વગર એકલા આત્મામાં આનંદનું
અસ્તિત્વ હોવાનું તે સ્વીકારે છે. આવા જ્ઞાનાનંદસ્વરૂપ નિજાત્માને ભૂલીને, રાગાદિ
વિકલ્પોને જ પોતાનું સ્વરૂપ માનીને અજ્ઞાનથી તેની પક્કડ કરી છે, તે જીવને જ
આસ્રવ અને દુઃખ છે. પણ જ્યાં ભાન થયું કે હું તો ચૈતન્યસમુદ્ર છું, રાગાદિ
વિકલ્પો મારું સ્વરૂપ નથી,–આવું ભેદજ્ઞાન થતાં આત્માએ આસ્રવની પક્કડ છોડી
દીધી એટલે તે આસ્રવરહિત થયો. આ રીતે ભેદજ્ઞાનના બળથી ધર્મીને આસ્રવો છૂટી
જાય છે. માટે આવું ભેદજ્ઞાન પ્રશંસનીય છે. દરેક જીવે આવા ભેદજ્ઞાનનો અભ્યાસ
કરવો જોઈએ.
ઉતારો પણ શ્વેતાંબર–ઉપાશ્રયમાં હતો. રાત્રિચર્ચામાં તત્ત્વના સેંકડો પ્રશ્નો ચર્ચાયા
હતા. ચર્ચામાં નાના–નાના બાળકો અને યુવાનો વિશેષ ભાગ લેતા હતા. નાનકડા
બાળકોને ઉત્સાહથી સમ્યગ્દર્શનની, મોક્ષની ને નિશ્ચય–વ્યવહાર વગેરેની ચર્ચા
કરતાં દેખીને હર્ષ થતો હતો. મલકાપુરનું મુમુક્ષુમંડળ ઉત્સાહી છે. વિશેષ વાત એ છે
કે પૂ. શ્રી કાનજીસ્વામીનાં ઉપદેશથી પ્રભાવિત થઈને અહીંના ભાઈઓએ કુદેવપૂજા
વગેરે કુરીવાજો છોડીને સત્યમાર્ગ પ્રત્યે ભક્તિ પ્રગટ કરી છે.)
PDF/HTML Page 18 of 48
single page version
દર્શન કરતાં આનંદ થાય છે. જિનમંદિરમાં દર્શન બાદ સામેના વિશાળ મંડપમાં
સ્વાગતગીત પછી બે–ત્રણ હજાર શ્રોતાજનોની સભામાં મંગલ–પ્રવચનરૂપે ગુરુદેવે કહ્યું
થઈને તેને જાણતાં જાણનારને પણ સાચું જ્ઞાન નથી, સુખ નથી. આત્માનો જે સહજ
સ્વભાવ છે તેને જાણતાં સાચું જ્ઞાન ને અતીન્દ્રિય સુખ છે, કેમકે તે પોતે જ્ઞાન ને
નમસ્કાર કર્યા છે. નમવું એટલે તેમાં અંતર્મુખ થવું; તેમાં અંતર્મુખ થતાં જે જ્ઞાન–
આનંદરૂપ દશા પ્રગટે તે મંગળ છે.
ખંડવા શહેર પ્રવચનમાં સમયસાર–કર્તાકર્મ અધિકારની ગા. ૬૯–૭૦ વંચાણી હતી. રાત્રે
હતું.
રાગાદિ પરભાવનો કર્તા થાય તે અજ્ઞાન છે, તે સંસાર છે. જડની ક્રિયા મારી એમ
અજ્ઞાનથી જીવ માને છે, પણ જડની ક્રિયારૂપે આત્મા ત્રણકાળમાં થતો નથી.
થકો રાગાદિ પરભાવોને જરાપણ પોતાના કરતો નથી, એટલે તેને બંધન પણ થતું
PDF/HTML Page 19 of 48
single page version
જે રાગ છે તે દુઃખ છે, ધર્મી તેને દુઃખરૂપ જાણે છે. પણ વિશેષતા એટલી છે કે
PDF/HTML Page 20 of 48
single page version
ખબર પડે છે. આત્મા આંધળો નથી કે પોતાના અનુભવની પોતાને ખબર ન પડે.
મરીને ભરતક્ષેત્રમાં અવતરે નહીં.
ચૈતન્યસ્વરૂપ, તેમાં નજર કરે તો આત્માનો લાભ થાય.
રીતે સમજાવતા હતા.)