Atmadharma magazine - Ank 024
(Year 2 - Vir Nirvana Samvat 2471, A.D. 1945)
(English transliteration). Entry point of HTML version.

Next Page >


Combined PDF/HTML Page 1 of 2

PDF/HTML Page 1 of 21
single page version

background image
Atmadharma
varSha 02
saLang ank 024
Version History
Version
Number Date Changes
001 Nov 2005 First electronic version.

PDF/HTML Page 2 of 21
single page version

background image
varSha: 2
ank: 12 bhAdrapad 2 0 0 1
aDhI rUpiyA chhuTak nakal
chAr AnA
(24)
: san pA da ka :
rAmajI mANekachand doshI
vakIl
• aNamalaratna •
mahAvideh kShetre
viharamAn devAdhidev shrI sImandhar
bhagavAnanI samIpe jaIne
bhagavatI ekAkSharI divyadhvanine
yathArtha rIte jhIlIne akaShAyI
karuNAnA sAgar shrI
kundakundAchAryadeve te jinavANIne
paramAgam shrI samayasAr
shAstramAn bharapUr bharI lIdhI chhe.
ane
bharat kShetranA bhavI jIvonA
mahAn subhAgye paramAgamashrI
samayasAr shAstramAn rahelI
vItarAganI e divya–
vANIne param kRupALu sadguru
devashrI kAnajI svAmIe tenA
gUDh rahasyone ukelI sAdI, saraL
chhatAn sachoT bhAShAmAn vahetI mUkI
chhe ane–
e kalyANakArI pavitra
paramAtmavANInun amRutapAn
mumukShuo suvarNapurI–sonagaDhanA
svAdhyAy mandiramAn aharnish karI
rahyA chhe. te amRutavANIne
subhAgI AtmAo jhIlI le chhe
ane daramAse alaukik mAsik
AtmadharmamAn pragaT kare chhe.
ethI
Atmadharma e bharatakShetranA bhavI jIvonun sansAr paribhramaN TALI
shAshvat sukh, akhanD sukh apAvanArun aNamUlun ratna chhe. e Atmadharma
mAsik bhAdrapad sud bIje 24 ank pUrA karI Aso sud bIje 2p mAn
ankamAn praveshashe. e vakhate bharatakShetranA A advitiy mAsikane ati
ullAs, Anand ane bhaktibhAvapUrvak vadhAvIe ane te sanAtan satya,
shAshvat satya, param satyanA prachAranAr vItarAganA paramashAstra–Atmadharma
mAsikanI mahAn prabhAvanA karIe evI manokAmanA chhe.
prakAshak
* Atmadharma kAryAlay (suvarNapurI) sonagaDh kAThiyAvAD *

PDF/HTML Page 3 of 21
single page version

background image
mahAn shAstra shrI jayadhavalA
(A shAstranI sankShipta mAhIti ApatI 1 thI 33 kalamo
Atmadharma mAsikanA ank 17, 18, ane 19 mAn AvelI chhe.)
(34) ghaTarUp avasthAmAn kapAlonI ane paTarUp avasthAmAn tantuonI upalabdhi nathI hotI tenun
kAraN ghaTano pradhvansAbhAv kapAl chhe, ane paTano prAgabhAv tantu chhe arthAt ghaTanA phuTavAthI kapAl thAy chhe,
ane paT banavA pahelAnn tantu hoy chhe. te kapAl ane tantu ghaT ane paTarUp kAryane samaye hoy ja nahIn.
nondh––A siddhAnt vyavahAr–nishchay–mAn nIche pramANe lAgu paDe chhe. vyavahArano abhAv (pradhvansAbhAv)
te nishchay. shubh ane shuddhamAn paN tevI ja rIte lAgu paDe. shubhano vyay–abhAv–pradhvansAbhAv te shuddha. nishchay
paryAy pragaTyA pahelAnn vyavahAr paryAy hoy paN te vyavahAr paryAy ja tyAre kahevAy ke vyavahArano abhAv thaI
nishchay pragaTe. nahin to te vyavahArAbhAs chhe.
* pA. 48.
(3p) shankA–IndriothI utpanna thavAne kAraNe matignAn Adine kevaLagnAn kahI shakAy nahIn?
samAdhAn–nahIn, kemake jo gnAn IndriothI ja pedA thAy chhe evun mAnI levAmAn Ave to Indriy vyApAr
pahelAnn jIvane guN svarUp gnAnano abhAv thaI javAthI guNI jIvanA paN abhAvano prasang Avashe.
shankA–Indriy vyApAr pahelAnn jIvamAn gnAn sAmAnya rahe chhe paN gnAn visheSh (paryAyarUpe) nahIn, tethI
jIvano abhAv prApta thato nathI.
samAdhAn–nahIn, kemake sadbhAv lakShaN sAmAnyathI (arthAt gnAn sAmAnyathI) gnAn visheSh pRuthagbhUt hotun nathI.
tethI hameshAn dravyamAn rahevAvALA gnAn ane darshan lakShaNavALo jIv utpanna thato nathI, ane marato nathI, kemake jIvanA
kAraNabhUt gnAn ane darshanane chhoDayA vinA ja jIv ek paryAyathI bIjI paryAyamAn sankramaN kare chhe. pAnun 49–pa0.
(36) IndriothI ja jIvamAn gnAn utpanna thAy chhe em kahevun ThIk pratIt thatun nathI kemake evun mAnavAthI
aparyApta kALamAn Indriono abhAv hovAthI, gnAnanA abhAvano prasang Avashe. ‘jo aparyApta avasthAmAn
gnAnano abhAv raheto hoy to bhale raho’ em kahevun ThIk nathI. kemake jIvamAn sadA rahevAvALA ane tenA
avinAbhAvI gnAn–darshanano abhAv mAnavAthI jIvadravyanA paN vinAshano prasang Avashe.
pAnun pa1.
(37) shankA–IndriothI jIv dravyanI utpatti bhale na hoy paN tenAthI gnAnanI utpatti thAy chhe evun to
mAnI levun ja joIe?
samAdhAn–nahIn, kemake jIvathI atirikta (judun) gnAn hotun nathI, tethI IndriothI gnAn utpanna thAy
chhe, em mAnI levAthI tenAthI jIvanI paN utpattino prasang Ave chhe. pA. pa4
(38) shankA–jo IndriothI jIvanI utpattino prasang Avato hoy to bhale Ave.
samAdhAn–kemake anekAntAtmak, jAtyantar bhAvane (jaDathI judI jAtIne) prApta ane gnAn darshan
lakShaNavALA jIvamAn ekAntavAdio dvArA mAnavAmAn AvelA sarvathA utpAd, vyay, ane dhruvatvano abhAv chhe.
arthAt jIvano na to sarvathA utpAd ja thaI shake, na sarvathA vinAsh thaI shake ane na sarvathA dhruv ja chhe tethI
IndriothI tenI utpatti thaI shake nahin.
pAnun pap.
(39) jo em kahevAmAn Ave ke jIv dravya IndrionI apekShAe (matignAnAdirUpe) pariNaman kare chhe mATe tene
IndriothI utpanna thavAvALA gnAnamAn kevaLagnAnapaNun arthAt asahAy gnAnapaNun banI shakatun nathI to tem kahevun paN ThIk
nathI, kemake em mAnavAthI jo ke kevaLagnAn samasta paryAyarUp chhe to paN te samasta padArthonI apekShAe pariNaman kare
chhe mATe tene paN akevaLagnAnatvano prasang AvI jashe. pAnun. pap
* nishchay vyavahAr ek samaye hoy chhe. te
be prakAre chhe.
(1) paryAy apekShAe vyavahArano vyay te
nishchayano utpAd e prakAre banne ek samaye chhe.
(2)dravya–sAmAnya–dhruv apekShAe–
AtmAnA dhruv svabhAv uparanun lakSha te dhruvapaNun
nishray ane pragaTatI shuddha paryAy te vyavahAr em
banne ek samaye chhe.
joIe chhIe.
sanskRit tathA hIndI bhAShAnA ane jain shAstranA
abhyAsI–param pUjya sadguru devashrI kAnajI svAmInA
dararojanA vyAkhyAnanI nondh tathA brahmachArIone abhyAs
karAvavA mATe–pagAr rUA. pa0 thI 7p mAsik lAyakAt mujab
arajI turat karo.
pramukh
shrI jain svAdhyAy mandir TrasTa sonagaDh (kAThi.)

PDF/HTML Page 4 of 21
single page version

background image
bhAdrapad : 2001 : 187 :
shA shva ta su kha no mA rga da rshA va tun mA si ka
• • • • • • atmadham • • • • • •
yu va ko a ne vi dvA no ne
(sattAsvarUp shAstranI thoDIk vAnagIo)
jignAsuoe pratham shun karavun.
tattva nirNayarUp dharma to bAL, vRuddha, rogI, nirogI, dhanavAn,
nirdhan sukShetrI tathA kukShetrI Adi sarva avasthAmAn prApta thavA yogya chhe,
tethI je purUSh potAnA hitano vAnchhak chhe teNe sarvathI pahelAnn A tattva
nirNay rUp kArya ja karavun yogya chhe. kahyun chhe ke:–
न क्लेशो न धन व्ययो न गमनं देशान्तरे प्रार्थना।
केषांचिन्न बलक्षयो न तु भयं पीडा न कस्माश्च न।।
सावद्यं न न रोग जन्म पतनं नैवान्य सेवा न हि।
चिद्रूपं स्मरणे फलं बहुतरं किन्नाद्रियन्ते बुधाः।।
artha:– chidrUp (gnAn svarUp) AtmAnun smaraN karavAmAn
nathI kalesh thato, nathI dhan kharchavun paDatun, nathI deshAntare javun paDatun,
nathI koI pAse prArthanA karavI paDatI, nathI baLano kShay thato, nathI
koI taraphathI bhay ke pIDA thatI; vaLI te sAvadya (pApanun kArya)
nathI, rog ke janma maraNamAn paDavun paDatun nathI, koInI sevA karavI
paDatI nathI. AvI koI mushkelI vinA gnAn svarUp AtmAnA
smaraNanun ghaNun ja phaL chhe to pachhI DAhyA purUSho kem AdaratA nathI?
vaLI je tattva–nirNayanA sanmukh nathI thayA temane jAgrat
karavA Thapako Apyo chhe ke:–
साहिणे गुरु जोगे जे ण सुणं तीह धम्म वयणाई।
ते धिठ्ठ दुठ्ठ चिता अह सुहडा भव भय विहुणा।।
artha:– guruno yog svAdhIn hovA chhatAn jeo dharma
vachanone sAmbhaLatA nathI teo dhRuShTa ane duShTa chittavALA chhe
athavA teo bhav bhay rahit (je sansAr bhayathI shrI tIrthankarAdik
DaryA tenAthI nahIn DaranArA UndhA) subhaTo chhe.
jeo shAstrAbhyAs dvArA tattva nirNay to nathI karatA ane
viShay kaShAyanA kAryomAn ja magna chhe te to ashubhopayogI mithyAdraShTi
chhe; tathA je samyagdarshan vinA pUjA, dAn, tap, shIl, sanyamAdi vyavahAr
dharmamAn (shubhabhAvamAn) magna chhe te shubhopayogI mithyAdraShTi chhe.
mATe bhAgyodayathI jeo manuShya paryAy pAmyA chhe, temaNe
to sarva dharmanun mUL kAraN samyagdarshan ane tenun mUL kAraN tattva
nirNay tathA tenun paN mUL kAraN shAstrAbhyAs te avashya karavA
yogya chhe. (pAchhaL)
varSha: 2
ank: 12 bhAdrapad 2001

PDF/HTML Page 5 of 21
single page version

background image
: 188 : Atmadharma : 24
paN je AvA avasarane vyartha gumAve chhe temanA upar buddhimAn karuNA karI kahe chhe ke:–
प्रज्ञैव दुर्लभा सुष्ठु दुर्लभा सान्य जन्मने।
तां प्राप्य ये प्रमाद्यन्ति ते शोच्याः खलु धीमत्ताम्।।
(AtmAnushAsan 94)
artha:– sansAramAn buddhi hovI ja durllabh chhe, ane paralok arthe buddhi thavI to ati durlabh chhe. evI buddhi prApta
thayA chhatAn jeo pramAd kare chhe te jIvo viShe gnAnIone shoch thAy chhe.
tethI jene sAchA jainI thavun chhe teNe to shAstranA Ashraye tattva nirNay karavo yogya chhe; paN je tattva nirNay to
nathI karato, ane pUjA, stotra, darshan tyAg tap, vairAgya, sanyam, santoSh Adi badhay kAryo kare chhe, tenAn e badhAy
kAryo asatya chhe.
mATe Agamanun sevan, yuktinun avalamban, paramparA guruono upadesh ane svAnubhav dvArA tattva nirNay karavo
yogya chhe. jinavachan to apAr chhe, teno pAr to shrI gaNadhar dev paN pAmyA nahi mATe je mokShamArganI prayojanabhUt
rakam chhe te to nirNay pUrvak avashya jANavA yogya chhe. kahyun chhe ke:–
अन्तो णत्थि सुईणं कालो थोआवयं च दुम्मेहा।
तंणवर सिक्खियव्वं जिं जर मरणक्खयं कुणहि।।
(pAhuD dohA 98)
artha:– shrutiono ant nathI, kAL thoDo chhe, ane ame durbuddhi (alpa buddhivALA) chhIe mATe he jIv! tAre to
shIkhavA yogya e chhe ke jethI tun janma maraNano nAsh karI shake.
Atma hit mATe prathamamAn pratham sarvagnano nirNay karavo.
tamAre jo potAnun bhalun karavun chhe to sarva Atmahitanun mUL kAraN je Apta teno sAcho svarUp–nirNay karI gnAnamAn
lAvo. kAraN sarve jIvone sukh priy chhe, sukh bhAvakarmonA nAshathI thAy chhe, bhAv karmano nAsh samyak chAritrathI thAy chhe; samyak
chAritra samyagdarshan–gnAn pUrvak thAy chhe, samyaggnAn AgamathI thAy chhe, Agam koI vItarAg puruShanI vANIthI upaje chhe, ane
e vANI koI vItarAg puruShanA Ashraye chhe, mATe je satpuruSh chhe temaNe potAnA kalyAN arthe sarva sukhanun mUL kAraN je Apta–
arhant sarvagna teno yukti pUrvak sArI rIte sarvathI pratham nirNay karI Ashray levo yogya chhe.
have jeno upadesh sAmbhaLIe chhIe, jenA kahevA mArga upar chAlavA mAgIe chhIe, jenI sevA, pUjA,
AstikayatA, jAp, smaraN, stotra, namaskAr, ane dhyAn karIe chhIe evA je arhant sarvagna, temanun pratham potAnA
gnAnamAn svarUp to bhAsyun ja nathI to tame nishchay karyA vinA konun sevan karo chho!
lokamAn paN A pramANe chhe ke atyant niShprayojan vAtano paN nirNay karI pravarte chhe, ane AtmahitanA mUL
AdhArabhUt je arhantadev teno nirNay karyA vinA ja tame pravarto chho e moTun Ashcharya chhe!
vaLI tamane nirNay karavA yogya gnAn paN prApta thayun chhe mATe tame A avasarane vRuthA na gumAvo. ALas Adi chhoDI
tenA nirNayamAn potAne lagAvo ke jethI tamane vastunun svarUp, jIvAdinun svarUp, sva–paranun bhed vignAn, AtmAnun svarUp,
hey–upAdey, ane shubh–ashubh–shuddha avasthArUp potAnA pad–apadanun svarUp e badhAnun sarva prakArathI yathArtha gnAn thAy.
mATe sarva manorath siddha karavAno upAy je arhant–sarvagnanun yathArtha gnAn je prakArathI siddha thAy te pratham karavA yogya chhe.
sarvathI pratham arhant sarvagnano nirNay karavA rUp kArya karavun e ja shrI gurunI mUL shikShA chhe.
sAchun gnAn samyagdraShTine hoy chhe.
pot–potAnA prakaraNamAn pot potAnA gney sambandhI sAchA jANapaNAnun alpa vA visheSh gnAn sarvane hoy chhe,
kAraN ke laukik kArya to badhAy jIvo yathArtha ja kare chhe, tethI laukik samyaggnAn to sarva jIvone thoDun vA ghaNun banI ja
rahyun chhe. paN mokShamArgamAn prayojanabhUt je Apta Agam Adi padArtho tenun sAchun gnAn samyagdraShTine ja hoy chhe, tathA
sarva gneyanun gnAn kevaLI bhagavAnane ja hoy chhe em jANavun.
jinamatanI AgnA
koI kahe chhe ke: sarvagnanI sattAno1 nishchay amArAthI na thayo to shun thayun? e dev to sAchA chhe! mATe pUjanAdi
karavAn aphaL thoDA ja jAy chhe! teno uttar–jo tamArI kinchit mand kaShAyarUp pariNati thashe to puNyabandh to thashe; parantu
jinamatamAn to devanA darshanathI Atmadarshan rUp
1. sattA=haiyAti, –hovApaNun, –Existence.

PDF/HTML Page 6 of 21
single page version

background image
bhAdrapad : 2001 : 189 :
phaL thavun kahyun chhe, te to niyamathI sarvagnanI sattA jANavAthI ja thashe, anya prakArathI nahi thAy; ej shrI
pravachanasAramAn kahyun chhe.
vaLI tame laukik kAryomAn to evA chatur chho ke vastunAn sattA Adi nishchay karyA vinA sarvathA pravartatA
nathI; ane ahIn tame sattA nishchay paN na karatAn ghelA anadhyavasAyI (nirNay vagaranA) thaI pravarto chho e
moTun Ashcharya chhe! shrI shlok vArtikamAn kahyun chhe ke:– jenI sattAno nishchay nathI thayo, tenun parIkShAvALAe kevI
rIte stavan karavA yogya chhe? mATe tame sarva kAryonI pahelAnn potAnA gnAnamAn sarvagnanI sattA siddha karo e ja
dharmanun mUL chhe tathA ej jinamatanI AmnAy chhe.
AtmakalyANanA abhilAShIne bhalAmaN
jene AtmakalyAN karavun chhe teNe pratham jinavachananA Agamanun sevan, yuktinun avalamban, paramparA
guruno upadesh tathA svAnubhav e dvArA pramAN, nay, nikShep Adi upAyathI vachananun satyapaNun potAnA gnAnamAn
nirNay karI pachhI gamyamAn thayelAn satyarUp sAdhananA baLathI utpanna thayelun je anumAn, tenAthI sarvagnanI sattA
siddha karI, tenAn shraddhAn, gnAn, darshan, pUjan, bhakti, stotra ane namaskArAdik karavAn yogya chhe.
potAnun bhalun burun potAnA pariNAmothI ja thAy chhe em mAnanAr bhagavAnano sAcho sevak chhe.
potAnun bhalun bUrun thavun potAnA pariNAmothI thAy chhe em je mAne chhe ane te rUpe pote pravarte chhe tathA
ashuddha kAryone chhoDe chhe te jinadevanA sAchA sevak chhe.
jeNe jinadevanA sAchA sevak thavun hoy, vA jinadeve upadeshelA mArgarUp pravartavun hoy teNe sarvathI pahelAnn
jinadevanA sAchA svarUpano potAnA gnAnamAn nirNay karI tenun shraddhAn karavun e kartavya chhe.
arihantoe shun karyun ane shun kahyun?
param pUjya sadgurudev shrI kAnajI svAmInAn
tA. 18–8–4p nA vyAkhyAnanA AdhAre
(mokShamArga prakAshak pAnun–327)
arihantapaNun te AtmAnI pUrNa pavitra dashA chhe. sharIramAn ke vANImAn arihantapaNun nathI, parantu potAnA gnAnAdi
guNonI pUrNa pragaT dashA thaI gaI te pUrNa dashAmAn ja arihantapaNun chhe. te arihantadashA pragaTAvanAr AtmAoe pUrve shun
karyun hatun? kayA upAy karavAthI temane arihantadashA pragaTI hatI, te pratham jANavAnI jarUr chhe.
je jIvone arihantadashA pragaTI chhe te jIvo pUrve sansAr dashAmAn hatA, pachhI AtmasvabhAvanI yathArtha ruchi
thatAn sAchA gnAnavaDe potAnun paripUrNa AtmasvarUp teoe jANyun ane sAchI shraddhA karI. “hun shuddha svabhAvI
AtmA chhun, paravastuthI hun judo chhun, mArI shuddhatA mArA svabhAvanA avalambanathI pragaTe chhe, paN paravastuthI mArI
shuddha dashA pragaTatI nathI, tathA rAg thAy te mArun mUL svarUp nathI, par vastu mArun kAI karatI nathI ane hun
paravastunun kAI karI shakato nathI” A pramANe te AtmAoe yathArthapaNe jANyun ane mAnyun. tyArapachhI te ja
shraddhA ane gnAnane ghUnTatAn ghUnTatAn krame krame svabhAv taraphanI sthiratA vadhatI gaI tem tem rAg–dveSh chhUTato gayo.
chhevaTe paripUrNa puruShArtha dvArA sampUrNa svarUp sthiratA karIne te AtmAoe vItarAgatA ane kevaLagnAn pragaT
karyun. sampUrNa vItarAgatA ane sampUrNa gnAn e ja AtmAnI arihantadashA chhe, A rIte arihantadashA pragaT karanAr
AtmAoe sarvathI pahelAnn AtmAnI ruchivaDe sAchI shraddhA–gnAn karyAn ane pachhI sthiratAvaDe vItarAgatA ane
sampUrNagnAnarUp arihantadashA pragaT karI. arihantadashA pragaT thatAn purvanA puNyanA kAraNe divyadhvani chhUTI–te
divyadhvanimAn bhagavAne shun kahyun?
e dhyAn rAkhavun ke divyadhvani te arihantabhagavAnanA AtmAno guN nathI, paN jaD paramANuonI avasthA
chhe. kharekhar te divyadhvanino kartA AtmA nathI. AtmA potAnA sampUrNa gnAn ane vItarAgatAno kartA chhe. divyadhvani
to paramANuonI avasthA chhe. parantu bhagavAnanI pUrNa dashAnun nimitta pAmIne te vANImAn paN purNa kathan Ave chhe. je
upAy karavAthI bhagavAne potAnI purNa arihantadashA pragaT karI te upAyanun kathan te vANImAn Ave chhe. jevo
AtmasvabhAv pote jANyo tevA paripUrNa AtmasvabhAvanun svarUp te vANImAn kahyun chhe ane te svarUpanI prApti shun
karavAthI thAy te paN te vANImAn Ave chhe. arihant bhagavanto divyadhvani dvArA kahe chhe ke...

PDF/HTML Page 7 of 21
single page version

background image
: 190 : Atmadharma : 24
jevo hun paripUrNa AtmA chhun tevA ja jagatanA badhA jIvo paripUrNa svabhAve chhe. men mArI paripUrNa sarvagna
vItarAgadashA pragaT karI chhe tevI dashA badhA jIvo pragaT karI shake chhe. mArI paripurNa dashA men mArA svabhAvamAnthI
pragaT karI chhe, koI paravastumAnthI mArI purNadashA AvI nathI ane jagatanA sarve jIvonI dashA potAnA
svabhAvamAnthI ja pragaTe chhe. paradravyothI hun judo chhun, koI paravastunun hun karI shakato nathI tem jagatanA badhA jIvo
paravastunun karI shakatA nathI. jem mArAmAn rAgadveSh nathI tem jagatanA badhA jIvonun svarUpapaN rAgarahit sampUrNa
chhe. A pramANe pratham svAdhIn svarUpane jANIne tenI shraddhA karo ane te ja svabhAvanI shraddhA–gnAnanA draDh
abhyAs vaDe sthiratA karIne rAgano nAsh karatAn vItarAgatA thaI kevaL gnAnadashA pragaT thAy chhe. Aj
arihantadashA pragaT karavAno upAy chhe–em shrI arihant bhagavAne kahyun chhe.
A rIte arihantabhagavAne shun karyun ane shun kahyun–e jo jIv sAchI rIte oLakhe to pote te upAyo kare
ane tenAthI virUddha upAyo chhoDe.
–sAr–
(1) arihantadashA pragaTAvavA pahelAnn arihant bhagavAnanun sAchun svarUp jANavun joIe.
(2) arihant bhagavAn AtmA hatA ane AtmAmAnthI ja temaNe arihantadashA pragaT karI chhe.
(3) jevo arihantano AtmA chhe tevA ja badhA AtmAo chhe ane badhA AtmAo sAchA upAyathI
purNadashA pragaT karI shake chhe.
(4) arihantanA AtmAe pahelAnn AtmAnun sAchun gnAn ane sAchI shraddhA ja karI hatI. ek dravya bIjA
dravyanun kAI kare nahi ane rAg mAro svabhAv nahi–em svabhAvane jANIne pachhI teoe sthiratA dvArA rAg
chhoDyo hato, ane kevaLagnAn–arihantadashA pragaT karI hatI. mATe jIvoe pahelAnn sAchAn shraddhA–gnAn ja karavAn
joIe. ane tyArapachhI sthiratA dvArA rAganA tyAgano prayatna karavo joIe.
Avo shrI arihant bhagavantano sandesh jagatanA sarve jIvone sAchA dharmanI vRuddhi karavA mATe chhe...
kAryamAn nimitta upAdAnanA keT keTalA TakA?
prashna:– AtmAnA vikAr bhAvamAn karma nimittarUpe to chhe ne? karma nimitta chhe mATe pa0 TakA karma karAve
ane pa0 TakA AtmA kare e rIte banne bhegA thaIne vikAr kare chhe? shAstromAn kahyun ke kAryamAn upAdAnakAraN ane
nimittakAraN banne hoy chhe–mATe bannee pachAs–pachAs TakA kArya karyun?
uttar:– ‘nimitta chhe’ eTalI vAt kharI, parantu kAryanA pa0 TakA nimittathI thAy ane pa0 TakA upAdAnathI
thAy e vAt traNakAL traNalokamAn sarvathA juThI chhe. kAryamAn nimittano ek paN Tako nathI. upAdAnanA so e
so TakA upAdAnamAn ane nimittanA so e so TakA nimittamAn chhe, koIno eke Tako bIjAmAn gayo ja nathI. banne
dravyo svatantra chhe, be dravyo bhegA maLIne–ekarUp thaIne koI kArya karI shake nahi, parantu judAn ja chhe. jo be dravyathI
pachAs–pachAs TakA kArya mAnavAmAn Ave to te be dravyo bhegA thaIne kAryarUp pariNamavA joIe–parantu e to
asambhav chhe. kAryarUpe to upAdAn ekalun svayam pariName chhe, tyAn nimitta judun hAjararUpe hoy chhe. nimitta vastu
upAdAnanA kAryarUpe jarApaN pariNamati nathI. je kAryarUpe svayam na pariName tene kartA kem kahevAy? kAryarUpe je
dravya thAy te dravya ja te kAryano 100 TakA kartA chhe. upAdAn nimittanI vyAkhyA nIche mujab chhe:–
upAdAn:– je padArtha svayam kAryarUp pariName tene upAdAn kAraN kahe chhe.
nimitta:– je padArtha paramAn svayam kAryarUp na pariName parantu upAdAn kAryanI utpattimAn anukUL hAjarIrUp
hoy tene nimitta kAraN kahe chhe.
AmAn spaShTa chhe ke upAdAn ekalun ja kAryarUpe pariName chhe, nimitta kAryarUpe paramAn pariNamatun nathI. je kAryarUpe
pariName chhe te ja kartA chhe evo niyam chhe. bhagavAnashrI amRutachandrAchAryadev samayasAranI TIkAmAn spaShTa kahe chhe ke–
1–“je pariName chhe te kartA chhe, (pariNAmanAranun) je pariNAm chhe te karma chhe ane je pariNati chhe te kriyA
chhe; e traNey vastupaNe bhinna nathI.”
(kalash–pa1)

PDF/HTML Page 8 of 21
single page version

background image
bhAdrapad : 2001 : 191 :
(kartAkarma bhinna hotAn nathI, parantu upAdAn–nimitta to bhinna bhinna hoy chhe–mATe upAdAn–nimittane kAI
kartAkarma sambandh nathI.)
2–“vastu ek ja sadA pariName chhe, ekanA ja sadA pariNAm thAy chhe. (arthAt ek avasthAthI anya avasthA
ekanI ja thAy chhe) ane ekanI ja pariNati–kriyA thAy chhe; kAraN ke anekarUp thavA chhatAn ek ja vastu chhe, bhed nathI.”
(kalash–pa2)
ek ja vastu avasthArUpe thAy chhe. je vastu avasthArUpe thAy chhe te ja vastu kartA chhe, bIjI koI vastu
kartA nathI.
3–“be dravyo ek thaIne pariNamatA nathI, be dravyonun ek pariNAm thatun nathI ane be dravyonI ek
pariNati–kriyA thatI nathI; kAraN ke anek dravyo chhe te anek ja chhe, palaTIne ek thaI jatAn nathI.”
(kalash–pa3)
darek vastuo judI judI chhe, kadI be vastuo bhegI thaI jatI nathI. ane be vastuo judI hovAthI
bannenA kArya judAn ja chhe. jo e kArya be vastuo bhegI thaIne kare to be vastuo judI ja rahe nahi eTale ke
vastunA nAshano prasang Ave,–te asambhav chhe,
4–“ek dravyanA be kartA na hoy, vaLI ek dravyanA be karma na hoy ane ek dravyathI be kriyA na hoy,
kAraN ke ek dravya anek dravyarUp thAy nahi.”
(kalash–pa4)
be dravyo judAn judAn rahIne ek kArya kare–em paN banatun nathI kemake ek kAryanA be kartA hoI ja shake nahi.
pa–“A jagatamAn mohI (agnAnI) jIvono ‘par dravyane hun karUn chhun’ evA par dravyanA kartRutvanA mahA
ahankArarUp agnAnAndhakAr–ke je atyant durnivAr chhe te anAdi sansArathI chAlyo Ave chhe.
(kalash–pap)
6–“nishchayathI dvikriyAvAdio (arthAt ek dravyane be kriyA hovAnun mAnanArA) AtmAnA pariNAmane
ane pudgalanA pariNAmane pote (AtmA) kare chhe em mAne chhe tethI teo mithyAdraShTi ja chhe evo siddhAnt chhe.
(gAthA 86 TIkA)
7–AtmA potAnA ja pariNAmane karato pratibhAso; pudgalanA pariNAmane karato to kadI na pratibhAso.
AtmAnI ane pudgalanI bannenI kriyA ek AtmA ja kare chhe em mAnanArA mithyAdraShTi chhe. jaD–chetananI kriyA
ek hoy to sarva dravyo palaTI javAthI sarvano lop thaI jAy–e moTo doSh upaje. (gAthA 86 bhAvArtha)
(samayasArajIno Akho kartA karma adhikAr Aj viShay upar chhe.)
uparanA kathanathI e siddhAnt spaShTapaNe nakkI thAy chhe ke ek dravya bIjA dravyanun kAI paN karI shake nahi.
upAdAn ane nimitta e banne judAn dravyo chhe tethI teo ek bIjAmAn kAI paN kArya–madad ke asar karI shake
nahi. nimitta jo upAdAnanun kArya pa0 TakA karI detun hoy to upAdAnane nimittanI rAh jovI paDe eTale ke ek
dravyane potAnA kArya mATe paravastunI pa0 TakA jarUr paDe–e rIte vastunI ja parAdhInatA Ave parantu vastunun
svarUp parAdhIn nathI. vastu svAdhInapaNe potAnA kAryane kare chhe.
koI ‘nimitta’ nI evI vyAkhyA kahe ke–
अपना अस्तित्व कालमें उपादानकारणके रहते हुए, उपादानकारण को कार्यरूप परिणत करा
देवे उसका नाम सहकारी कारण अर्थात् निमितकारण है” –AvI nimittanI vyAkhyA kare to te tadna
khoTI chhe em uparanA kathanathI barAbar siddha thAy chhe. jo nimitta kAraN potAmAn rahIne upAdAnane kAryarUp
pariNamAvI de to te nimitta pote ja kartA Thare, to pachhI upAdAn dravye potAnI avasthAmAn shun karyun? shun upAdAn
kArya vagaranun rahyun? jo kAryano abhAv mAnavAmAn Ave to kArya vagar kAraNano (upAdAnano) paN abhAv thaI
jAy..ane moTo doSh AvI paDe.
upAdAnanun kArya pa0 TakA ane nimittanun kArya pa0 TakA em paN nathI; kemake kAryarUpe upAdAn dravya pariName
chhe, nimittano koI paN ansh upAdAnanA kAryarUpe pariNamato nathI. vastunI shaktio paranI apekShA rAkhatI nathI.
upAdAn vastu pote potAnI shaktithI kAryarUpe pariNamatI hovAthI koI parapariNamAvanAranI apekShA tene nathI. eTale
upAdAn pote potAmAn svatantrapaNe soe so TakA kArya kare chhe, nimitta nimittamAn soe so TakA kArya kare chhe, parantu
upAdAnamAn nimitta eke Tako kArya karI shakatun nathI. A pramANe banne vastuo sampUrNa svAdhIn chhe.

PDF/HTML Page 9 of 21
single page version

background image
mokShamArga prakAshak
pAnun 2pa9
: 192 : Atmadharma : 24
shrI samavasaraN pratiShThA mahotsav
prasange param pUjya shrI sadgurudevashrI kAnajI svAmInun pravachan
AtmAnA bhAn vagar shubh karaNI karIne anantakALamAn darek jIv navamI graiveyake gayo chhe. jainano tyAgI
sAdhu thaIne 28 mUL guNo chokakhA pALIne svargamAn gayo parantu e badhA puNyabhAv chhe, puNya–pAp rahit AtmA
gnAnAnand mUrti chhe tenA bhAn vinA kadI dharma thayo nahi. AtmA gnAnAnand mUrti chhe ane enI shraddhA–gnAn e ja
mokShamArganA sAdhak chhe; vrat, tap vagere sarve shubhabhAvanI kriyAo te mokShamArgamAn bAdhak chhe; paN AtmAnI
sAchI shraddhA–gnAn ane sthiratA te ja sAdhak chhe. A pramANe je jIv nathI samajato te AtmAne jANato nathI
ane te mithyAtvanA mahA pApane seve chhe.
vikAr ek samay pUrato chhe
A gnAnasvarUpI bhagavAn AtmA deh–man–vANIthI judo ane jaD karmothI judo ja chhe. Am sarva par
dravyothI judo jANIne AtmAmAn jotAn vartamAn AtmAnI avasthAmAn ek samay pUrato vikAr chhe, ane Akho
trikAL avikAr svabhAv chhe. vikAr AtmAmAn ek samay pUrato ja chhe, AtmA chidghan mUrti vastu chhe; vikAr
AtmAno svabhAv nathI, parantu par lakShe thato virUddha bhAv chhe. te vikAr kadI be samayano bhego thato nathI ane
trikALI nirvikAr svabhAv kadI vikArarUp thato nathI. chhadmasthanA gnAnanA upayogamAn te vikAr asankhya samaye
Ave chhe kemake chhadmasthanun gnAn sthUL hovAthI te ek samayanA pariNamanane pakaDI shakatun nathI, chhatAn vikAr to
ek samay pUrato ja chhe. ek samayano vikAr vyay thAy tyAre bIjA samayano vikAr utpanna thAy chhe, paN be
samayano vikAr ek sAthe Atmadravyane viShe hoI shake nahi. A rIte vikAr ek ja samayano hovAthI sansAr
ek ja samayano chhe, kemake vikAr e ja sansAr chhe.
vikArI bhAvano kartA jaD karma nathI
puNya–pApanA bhAv te ‘bhAvakarma’ chhe, te AtmAnI avasthAmAn thato vikAr chhe. te vikArabhAvano kartA
kharI rIte jaD karma nathI, paN AtmAnI avasthAmAn te thAy chhe mATe teno kartA AtmAnI vartamAn yogyatA ja
chhe. shAstromAn nimittanI mukhyatA batAvavA em lakhyun hoy ke “mohanIy karmane laIne AtmAne mithyAtva thAy’
paN kharekhar tem nathI. mohakarma te to jaD–achetan chhe, te AtmAnI avasthAmAn kAI karI shake nahi. jyAre
AtmA pote avasthAmAn bhUl kare tyAre karma nimittarUp kahevAy chhe, parantu te banne judAn chhe, bhUl te AtmAnI
avasthA chhe ane karma te jaDanI avasthA chhe. AtmAmAn jaD karma nathI ane jaD karma AtmAmAn nathI, tethI koI
koInun kAI karatA nathI. banne potapotAnI avasthAmAn astirUpe ane paranI avasthAmAn nAstirUpe varte chhe.
AtmAnI avasthAmAn vikAr ek samay pUrato chhe, vikAr paravastuthI traN kAL traN lokamAn thAy nahi.
paravastuthI AtmAmAn vikAr thAy em mAne te mithyAdraShTi chhe ane mithyAdraShTi rAg ghaTADe to paN te dharmI nathI.
dharmIpaNun to mithyAtva TaLatAn ja thAy chhe, te vagar thatun nathI.
vikAr bhAvano kartA AtmA chhe.
bhAvakarma te AtmAnI avasthAmAn thato vikAr chhe, te AtmAnI avasthAmAn ja thato hovAthI ashuddha
nishchayanaye AtmAno chhe. puNya–pApanA vikArI bhAvo AtmAnI avasthAmAn thAy chhe, jaDanI avasthAmAn thatA
nathI. jaD paramANuomAn chetanapaNun nathI, tene to pote shun chhe tenI kAI ja khabar nathI. pudgal dravya to chetan
rahit chhe. puNya–pApanA bhAv te chetanano vikAr chhe jaDamAn puNya–pApanA bhAv nathI. karmo paN jaD chhe te karmo
AtmAne vikAr karAvatAn nathI. shAstramAn em kathan Ave ke ‘gnAnAvaraNIy karme gnAnane rokayun, moh karme rAg–
dveSh karAvyAn’ ––tyAn teno vAstavik artha em samajavo ke kharekhar jaD karmanI AtmAmAn kAI ja sattA nathI, jaD
karmo chetanane kAI karAvatA nathI. jyAre AtmA pote potAnI avasthAmAn UndhA bhAv karIne agnAnarUpe pariName
tyAre karmanI hAjarI chhe tethI te nimittanun kathan chhe, parantu nimitte upAdAnamAn kAI kArya karyun nathI. kharekhar eTale
sAchI rIte AtmAnI avasthAmAn karma kAI ja karatAn nathI. agnAnI jIv potAnA UndhA puruShArthathI vikAr
potAnI dashAmAn kare chhe, tyAn potAno vAnk chhe parantu agnAnI jIv potA taraph na
tArIkh 1–6–4p
: vaishAkh vad 1:

PDF/HTML Page 10 of 21
single page version

background image
bhAdrapad : 2001 : 193 :
jotAn par upar doSh DhoLe chhe ke karme vikAr karAvyo. Am mAnato hovAthI te potAnA doShane TALato nathI. jo
potAnI avasthAmAn doSh chhe tem jANe to kShaNik doShane trikALI doSh rahit svabhAvanA jore TALe. vikAr ek
samay pUratI avasthAmAn chhe, dravyamAn ke guNamAn to vikAr nathI, ane vartamAn paryAyano vikAr paN pachhInI
paryAyamAn Avato nathI, Am jANyun tyAn vikArane svabhAvanI oth (AdhAr) na rahI, kShaNik avasthAmAn
vikAr chhe te TaLI ja jAy chhe.
vrat–tap–pUjA–bhaktinA shubhabhAv temaj hinsAchorI AdinA ashubhabhAv te badhA Asrav chhe, rAg chhe,
te rAg AtmAnI avasthAmAn thAy chhe, parantu te AtmAno trikAL svabhAv nathI tethI TaLI shake chhe. rAg TaLI
shake chhe–te apekShAe AtmAno nathI, parantu te thAy chhe to AtmAnI ja avasthAmAn ane AtmA kare to ja te
thAy chhe, karma te rAg karAvatun nathI kemake karma ane AtmA judI chIj chhe, judI vastu ek bIjAnun kAI karI shake
nahi–e siddhAnt chhe.
ek vastu bIjI vastunun kAI na karI shake–shA mATe?
vishvanI darek vastuo svapaNe chhe, ane parapaNe nathI. “svapaNe chhe ane parapaNe nathI” eTale shun? jemake–
AtmA vastu te AtmA tarIke chhe ane jaD karma tarIke AtmA nathI, tem ja mAro AtmA mArApaNe chhe, bIjA AtmArUp
mAro AtmA nathI; vaLI jaD karmo chhe te jaDarUp chhe, AtmArUp nathI. A pramANe je je vastuo chhe te badhI potArUpe chhe,
pararUpe nathI. Avun vastu svarUp chhe tene “anekAnta svarUp” kahevAy chhe. A rIte darek vastuo judI chhe ane je vastu
judI hoy te vastu bIjI vastunI avasthAmAn kAI kArya karI shake nahi. jo ek vastu bIjI vastunun kAI kare to te be
vastu ek thaI jAy ane be vastu judI na rahe–parantu be vastuo trikAL judI chhe tethI ek bIjAnun kAI karI shakatI
nathI. kartA ane kArya banne ek ja vastumAn hoy, judI judI vastumAn na hoy–evo niyam chhe. AtmAnun kArya to
AtmAnI ja avasthAmAn thAy chhe ane karmanun kArya te jaDanI avasthAmAn thAy chhe.
nishchay ane vyavahAr
prashna:– nishchayathI to karma AtmAne vikAr na karAve parantu vyavahArathI karma AtmAne vikAr karAve ne?
jevun karmanun jor tevo AtmAmAn vikAr thAy–em vyavahArathI to chhe ne?
uttar:– nishchayathI ke vyavahArathI koIpaN rIte ek vastu bIjI vastunun kAI ja karI shakatI
nathI. karma koI apekShAe AtmAnun karI to shakatA ja nathI. “nishchayathI karma AtmAnun kAI na kare ane
vyavahArathI karma AtmAnun kare” evun nishchay–vyavahAranun svarUp nathI. AtmA jyAre potAnI avasthAmAn bhUl
kare tyAre tyAn karmanI hAjarI hoy chhe, te hAjarI batAvavA upachArathI ‘A karme AtmAno vikAr karAvyo’ em
bolavun te vyavahAr chhe ane vyavahAranI bolaNIno artha te bhAShA pramANe thAy nahi. vyavahAre ‘karma AtmAnun
kare’ em bo.. lA.. ya tyAn nishchayathI– (sAchI rIte) ‘karma AtmAne kAI na kare’ em
sa...ma...ja...vun.
AtmAnI svatantratA
AtmA ane karma e banne judI vastuo chhe, tethI karma AtmAne kAI karI shake nahi. shubh ke ashubhabhAv
karma karAve–em nathI. ashubhabhAv pote kare tyAre thAy chhe ane kaShAyanI mandatA karIne shubhabhAv paN pote kare
tyAre thAy chhe. “karmamAn mAnDayo hashe to shubhabhAv thashe” e vAt asatya chhe. shubhabhAv hun karUn to thAy, mane
shubhabhAv karatAn koI karma rokI shake nahi–Am svatantratA chhe. AtmA je bhAv kare te bhAv karI shake chhe, karma
hAjar hoy chhatAn teNe AtmAmAn kAI karyun nathI.
par vastunI asar AtmAmAn nathI
AtmAmAn par vastunI asar thatI nathI. par jIv mare ke bache tenun pAp ke puNya AtmAne nathI, parantu
jIv pote svalakSha chUkIne par lakShe jevA shubh ke ashubh bhAv kare te anusAr puNya ke pAp thAy chhe. paradravyanI
kriyAnun phaL AtmAne nathI kemake AtmA teno kartA

PDF/HTML Page 11 of 21
single page version

background image
: 194 : Atmadharma : 24
nathI. AtmA potAnA vikArI ke avikArI bhAvano kartA chhe ane tenun ja AtmAne phaL chhe. AtmAnI vikArI ke
avikArI avasthA karma karAvatAn nathI, paN AtmA ja teno kartA chhe. ‘ghIno ghaDo’ e jem bolavA mAtra chhe, kharekhar
ghaDo ghIno banelo nathI tem shAstramAn jyAn ‘karma AtmAne vikAr karAve’ em lakhyun hoy tyAn samajavun ke te bolavA
mAtra chhe, parantu vyavahAre paN karme AtmAne kAI karAvyun nathI, mAtra vikAr vakhate tenI hAjarI hoy chhe jyAre AtmA
vikAr kare tyAre karmanI hAjarI hoy chhe te batAvavA vyavahAranI bolaNI chhe, paN jo vyavahAranI bhAShAnA shabdo
pramANe vastunun svarUp mAnI lye to te jIv mithyAdraShTi chhe, tene vastunA sAchA svarUpanI khabar nathI.
avasthA draShTi ane svabhAv draShTi
pUjA, bhaktinA shubhabhAv ke hinsA, tattvavirodhaAdi ashubhabhAv te badhA bhAvono kartA AtmA chhe kemake
te AtmAnI ja avasthAmAn thAy chhe, kAI jaDanI avasthAmAn te bhAv thatA nathI. vikArI avasthAno kartA
AtmA chhe, parantu vikAr te AtmAno svabhAv nathI.
samayasAramAn shuddha AtmAno svabhAv darshAvavo chhe, tethI shuddha AtmasvabhAvanI..draShTinA jore tyAn puNya–
pApanA vikAr bhAvano kartA AtmA nathI em shuddhanayanI apekShAe kahyun chhe. AtmAnA svabhAvanI draShTithI
jotAn–eTale ke ekalA AtmAne sarva par dravyathI judo lakShamAn letAn, vikArano utpAdak AtmA nathI; ahIn evo
prashna uThashe ke vikArano utpAdak AtmA nathI to koN chhe? shun karma AtmAne vikAr karAve chhe? teno khulAso:–
(1) AtmAno svabhAv vikArano utpAdak nathI, (2) paravastu vikAr karAvatI nathI; (3) mAtra ek samay
pUratI avasthAmAn sva lakSha chUkIne jIv par lakSha kare chhe tyAre vikAr thAy chhe, eTale ek samayanI avasthA te
vikAranI utpAdak chhe.
(1) AtmAnA svabhAvamAn vikAr nathI, eTale Atma pote vikArano utpAdak nathI. jo AtmasvabhAv
vikArano utpAdak hoy to vikAr kadI AtmAthI chhUTo ja paDI shake nahi, paN vikAr AtmAthI chhUTI jAy chhe
kemake te AtmAno svabhAv nathI. (2) jem AtmA svabhAvathI vikArano kartA nathI tem karma vagere koI
paravastu paN AtmAmAn vikAr karAvatI nathI. darek vastu svapaNe chhe, parapaNe nathI. e vastusvarUpano abAdhit
siddhAnt chhe. je chIj AtmApaNe na hoy te chIj AtmAnI avasthAmAn kAI ja karI shake nahi. tethI jaD karma paN
vikAr karAvatAn nathI. (3) mAtra par lakShe ek samay pUratI avasthA thAy chhe te ja vikAranun kAraN chhe. ek
samayapUratI avasthA ja vikAranI kartA chhe tethI vikAr paN ek ja samay pUrato chhe. trikALI svabhAvamAn vikAr
nathI. jo Avun dravya paryAyanun svarUp samaje to trikALI svabhAvanA jore kShaNik vikAr TALI shake.
jain dharmanI mahattA
keTalAk jIvo “jain dharmamAn sUkShma karmanI ghaNI vAto karI chhe mATe jain dharmanI mahattA chhe” em mAne chhe,
parantu tenAthI jainanI mahattA nathI. jaino karmavAdI nathI, parantu anekAntavAdI eTale ke svatantravAdI chhe. darek vastu
potApaNe chhe ane parapaNe nathI arthAt ek vastu potAnI shaktithI pUrNa chhe, ane bIjI badhI vastuothI te
bhinna chhe. A pramANe darek chetan ane jaD vastuo potAnA guN–paryAyothI paripUrNa svatantra, judI judI chhe.
koI vastunA guN paryAyo bIjI vastumAn kAI karI shakatA nathI...AvI vastu svabhAvanI svatantratA ane
paripUrNatA darshAve chhe–e ja jain dharmanI mahattA chhe. jain dharma e svatantra vastudarshan chhe, vastu svabhAvane Ashrit
jain dharma chhe, tene kAL ke kShetranI maryAdAmAn ked karI shakAy nahi. jagatanI koI vastu jain dharmanI maryAdA viruddha
na hoy arthAt jagatanI koI vastu bIjI vasturUpe traNakALamAn pariNamI jAy nahi. jaD hoy to traNe kALe
jaDapaNe rahIne pariName ane chetan hoy te traNe kALe chetanapaNe rahIne pariName.
parantu koI kALe ke koI kShetre jaDano svabhAv badalIne chetanarUpe ke chetanano svabhAv jaDarUpe thaI jAy
nahi–evI vastu dharmanI trikAL maryAdA chhe–ane jain dharma te vastudharma chhe tethI te trikAL abAdhit chhe.
paravastue AtmAne bhUl karAvI mATe AtmA rakhaDayo e vAt sadantar khoTI chhe. AtmA pote anant guNono
pinD, parathI judo chhe. potAnA svAdhIn svabhAvane bhUlIne agnAnabhAve pote rakhaDe chhe sAchI samajaN dvArA bhUlane
bhAngIne pote ja bhagavAn thAy chhe. bhagavAnanI dayA thAy to A AtmAno uddhAr thAy–e vAt khoTI chhe. ek

PDF/HTML Page 12 of 21
single page version

background image
bhAdrapad : 2001 : 195 :
jIvanA bhAvanI bIjA jIv upar asar thaI shake nahi nishchayathI AtmA paranI dayA na pALI shake paN
vyavahArathI paranI dayA pALI shake–evo bhagavAnanA anekAntavAdano artha nathI, parantu ek jIv par jIvanI
dayA ke hinsA vyavahAre ke nishchaye koI rIte karI shake nahi, paN potAnA bhAv karI shake e anekAnta chhe. potAne
shubhabhAv hoy ane sAmo jIv tenA AyuShyanA kAraNe bache tyAn ‘men dayA pALI’ em, jIvanA bhAvanI
oLakhAN karAvavA mATe, bolavAnI rIt chhe, parantu hun parane bachAvI shakun em mAne to mithyAtvanun mahA pAp chhe.
shraddhAthI dharmIpaNun chhe–tyAgathI dharmIpaNun nathI.
koI dravya bIjA koI dravyanI avasthAne kare em mAnavun te jain darshanathI dUr chhe. jyAn AvI sAchI shraddhA
nathI tyAn sAchAn vrat–tap hoy ja nahi. samyagdarshan shun ane AtmA shun te jANyA vinA vrat–tap kyAn karashe?
sAchI shraddhA e ja dharmanun mUL chhe. jyAn sAchI shraddhA nathI tyAn dharmano ansh paN nathI.
shrI kundakundAchArya bhagavAn ane sarve tIrthankar bhagavantonA hRuday em pokAre chhe ke, AtmA paradravyanun karI
shake em mAnavun te samyagdarshan nathI, parantu ‘परभावस्य कर्ता आत्मा मोहोऽयं व्यवहारिणाम्’ eTale ke AtmA
paradravyanI avasthAno kartA chhe evI mAnyatA te vyavahArI mUDh jIvono moh chhe, agnAn chhe, mithyAtva chhe.
vyavahArathI paN jIv paranun karI shakato nathI. vyavahArathI jIv sharIrane halAve chalAve em nathI. sharIr to jaD
vastu chhe, ane hun AtmA to chetanamay chhun, sharIr mArAthI judI vastu chhe teno hun jANanAr chhun paN karanAr nathI.
Atma svabhAvanun bhAn thatAn anant par padArthonun dhaNIpaNun chhUTI gayun. AtmAnA bhAn pachhI bAhya tyAg hoy ke
nahi, parantu te jIv dharmI chhe. jem shreNik rAjAne AtmabhAn hatun ane bahAramAn rAj–pAT tathA anek
rANIonA sanyogamAn dekhAtA hatA, chhatAn antarathI udAs hatA, temane sAchI AtmashraddhAnI bhUmikA pragaT thayA
pachhI dharma rAg thatAn tIrthankaragotra bAndhyun ane teo AvatI chovIshImAn pahelA tIrthankar thashe. AtmAnI shraddhA–
gnAn vagar koI bAhya tyAgI thAy ane “ek paramANuno pheraphAr paN mArAthI thAy” em jo mAne to, jainano
sAdhu kahevAto hoy to paN te mithyAdraShTi chhe, agnAnI chhe, jain nathI. sharIrane hun chalAvI shakun em mAnyun teNe
jIv ane sharIrane ek mAnyA, te jain matanI bahAr chhe.
jainadarshananI siddhi
jainamat e to vItarAg mArga chhe, e koI vADo nathI, kalpanA nathI. ekek AtmA potAnA svabhAvathI paripUrNa
chhe, paripUrNa AtmasvabhAv te ja jainadarshan chhe, te svabhAvanI shraddhA karavI te dharma chhe. jainadarshanayuktithI, AgamathI ane
svAnubhavathI siddha chhe, parantu sharIranI koI kriyAthI, bAhya tyAgathI ke veshathI jainadarshananI siddhi nathI.
puNyamAn sukh mAne to mithyAdraShTi ja chhe
sharIranI kriyAmAn ke paisA vageremAn je jIv sukh mAne chhe te to mithyAdraShTi ja chhe. paisA vagere to pUrvanAn puNyanun
phaL chhe, have jyAre purvanA puNyanA phaLamAn AtmAnun sukh nathI tyAre vartamAn puNyabhAvamAn AtmAnun sukh kem hoy?
puNyanun phaL je jaD vastuo temAn to sukh nathI parantu vartamAn puNyabhAv thAy te vikAr chhe temAn jo AtmAnun sukh
mAne to paN te mithyAdraShTi ja chhe. puNya–pAp banne vikAr chhe, vikAramAn AtmAnun sukh nathI.
shubhamAn dharma mAnavo te mahAn pAp chhe.
bhagavAnanI bhaktino shubharAg thAy te rAg nishchayathI ke vyavahArathI eke rIte dharma nathI. nishchay dharma
to AtmAnA nirvikAr svabhAvane oLakhIne sthir thaI javun te chhe, parantu jyAre sampUrNa sthiratA na thaI shake
tyAre kudevAdi taraphanA ashubh pAp bhAvathI bachavA bhakti Adino shubharAg Ave chhe ane
gnAnIne
abhiprAyamAn te rAgano nakAr varte chhe tethI upachArathI vyavahAr dharma kahyo chhe. parantu jeNe te rAgamAn ja dharma
mAnI lIdho chhe ane rAgane ja AdaraNIy mAnyo chhe tene dharma to nathI parantu potAnA vItarAg svabhAvanA
anAdararUp mithyAtvanun anantupAp kShaNe kShaNe tene UndhI mAnyatAne lIdhe thAy chhe. rAgane potAno dharma mAnavo te
potAnA vItarAg svarUpano anAdar chhe, te mahAn pAp chhe. paranI kAI kriyA hun karI shakun ke puNyathI mArA
svabhAvane lAbh thAy em mAne te mithyAdraShTi chhe, te kriyAkAnD karIne ane tyAg karIne marI jAy to paN sAdhu
nathI, tyAgI nathI, shrAvak nathI, jain nathI.

PDF/HTML Page 13 of 21
single page version

background image
: 196 : Atmadharma : 24
mithyAtvanun jor
puNyathI mAro gnAnasvabhAv judo chhe, ane dehAdi jaD padArthanI kriyAnA AdhAre mAro dharma nathI AvA sAchA
bhAn vagar, jIv anantavAr jainano tyAgI sAdhu thayo, ane anek prakAre shubhakaraNI karI parantu mithyAtva ane
agnAnarUpI pADo tenA vratanA badhA pULA khAI gayo–arthAt mithyAtvanun evun mahA pAp chhe ke tenA sadbhAvamAn jIv
game tevI shubh karaNI kare topaN tene kinchit Atma lAbh thato nathI ane te anant sansAramAn rakhaDe chhe.
jIv game teTalA shubhabhAv kare, tyAg kare, mahAvrat pALe, upavAs kare to paN te sarvathI tenun mithyAtva
TaLI shakatun nathI. kemake te badhA puNya karatAn ek mithyAtvanun pAp vadhAre chhe. mithyAtva TALavAno upAy to ek
mAtra sAchI samajaN ja chhe. jem andhakAr TALavA mATe to prakAsh ja joIe, tem mithyAtva TALavA mATe sAchI
samajaN ja joIe. jene AtmasvabhAvanI samajaN nathI ane shubharAgamAn dharma mAnIne je bhakti pUjA kare chhe te
vItarAganI bhakti–pUjA karato nathI paN rAganI bhakti kare chhe, ane mithyAtvanun poShaN kare chhe.
mithyAtva e ja pAp
shrI samayasArajImAn to tyAgI muni hoy paN jo mithyAdraShTi hoy to tene pApI ja kahyA chhe. kalash–137
artha:– “A hun pote samyagdraShTi chhun mane kadI bandh thato nathI (kAraN ke shAstramAn samyagdraShTine bandh kahyo nathI) ”
em mAnIne jemanun mukh garvathI Unchun tathA pulakit (romAnchit) thayun chhe evA rAgI jIvo (–par dravya pratye
rAgadveSh moh bhAvavALA jIvo–) bhale mahAvratAdinun AcharaN karo tathA samitinI utkRuShTatA (vachan, vihAr
ane AhAranI kriyAmAn jatanAthI pravartavun te) nun Alamban karo to paN teo pApI (mithyAdraShTi) ja chhe, kAraN
ke AtmA ane anAtmAnA gnAnathI rahit hovAthI teo samyaktva rahit chhe.
bhAvArtha:– par dravya pratye rAg hovA chhatAn je jIv ‘hun samyagdraShTi chhun, mane bandh thato nathI’ em mAne chhe
tene samyaktva kevun? te vrat–samiti pALe to paN sva–paranun gnAn nahi hovAthI te pApI ja chhe...ahIn koI puchhe
ke ‘vrat–samiti to shubh kArya chhe, to pachhI vrat–samiti pALatAn chhatAn te jIvane pApI kem kahyo? ’ tenun
samAdhAn–siddhAntamAn pAp mithyAtvane ja kahyun chhe; jyAn sudhI mithyAtva rahe tyAn sudhI shubh–ashubh sarva kriyAne
adhyAtmamAn paramArthe pAp ja kahevAy chhe. (juo samayasAr gujarAtI. pA. –2pa6)
anant kALathI sansAr paribhramaN karatAn jain sampradAyamAn AvIne anek prakAre kudevAdinI mAnyatAono
paN jIve tyAg karyo chhatAn shubh kriyAmAn dharma mAnIne aTakI gayo ane anAdinun agRuhIt mithyAtva TAL‌yun nahi.
shubh kriyAthI pAr potAnA Atma svabhAvane jANyo nahi tethI jIvanun sansAr paribhramaN aTakyun nahi.
mithyAtva eTale shun? AtmA trikAL vastu chhe, tenAmAn gnAn vagere anant guNo chhe ane te guNanI samaye
samaye avasthA thAy chhe, ek samayanI avasthAmAn par lakShe je vikAr thAy te vikArane potAno svabhAv mAnavo
ane AkhA trikAL shuddha svabhAvane na mAnavo evI je UndhI mAnyatA te ja mithyAtva chhe. e mithyAtva ja
sansAranun kAraN chhe.
A jainadharma chhe. sAchA jainadharmanun svarUp jIv samaje to tenI mukti thayA vagar rahe nahi. parantu sAchI
samajaN na kare to, mAtra jain sampradAyamAn AvavAthI jIvanun kalyAN thatun nathI. jain to bhagavAn svarUp chhe,
vItarAgatA ane sarvagnatA te jain dharma chhe, chidAnand mUrti svatantra AtmasvabhAv te jain dharma chhe, evA
AtmasvabhAvane jIv na oLakhe to jIvanun mithyAtva TaLe nahi, ane yathArtha jainapaNun thAy nahi.
vastu svabhAvanI maryAdA
dareke darek AtmA ane darek rajakaN svatantra vastuo chhe, ek vastu bIjI vastunun kAI karavA samartha
nathI–e jainano siddhAnt eTale ke vastunun svarUp chhe. bhagavAnanI vANI sAmbhaLavAthI gnAn thayun em kharekhar
mAne te mithyAdraShTi chhe, kemake vANI paravastu chhe tenAthI AtmAnun gnAn thAy nahi. gnAn to potAnA
svabhAvamAnthI pragaTyun chhe, bahArathI paravastune kAraNe pragaTyun nathI. AtmA svatantra tattva chhe. rAg–dveSh kare te
paN AtmA ja kare chhe, koI karma AtmAne rAgadveSh karAve e vAt khoTI chhe. karma to jaD achetan vastu chhe. jaD
karma AtmAne kaI rIte rAgadveSh karAve? shun jaD vastunI avasthA chetan dravyamAn pesI jaIne chetanane vikAr

PDF/HTML Page 14 of 21
single page version

background image
bhAdrapad : 2001 : 197 :
karAve? ek dravyamAn bIjun dravya praveshI to shake ja nahi, ane praveshyA vagar te shun kare? jaD ane chetan e be
dravya ja judAn chhe, pachhI temAn kartAkarmapaNun hoI ja shake nahi. be dravyo judA chhe em kahevun ane teo ek bIjAnun
kAI kare em kahevun e vAt ja paraspar virUddha chhe. jeNe be judA dravyo vachche kartAkarma sambandh mAnyo teNe be dravyane
ek mAnyAn chhe eTale ke dravyanA svatantra svabhAvane jANyo nathI, te agnAnI chhe.
AtmA ane karma judAn chhe, AtmA chetanasvarUp vastu chhe, karma jaDasvarUp chhe; AtmA arUpI chhe, karmo rUpI
chhe. mArA AtmAmAn karmathI kAI avaguN thAy nahi. vartamAn avasthAmAn kShaNik vikAr chhe te karme karAvyo nathI.
mArA trikALI dravya–guNamAn vikAr nathI. dravya–guN to trikAL shuddha anAdi anant chhe, ek samay purato vikAr
mArA svabhAvamAn nathI, ek samayanI sansAr dashAne gauN karIne jo dravyane lakShamAn levAmAn Ave to trikALI
dravya to mukta svarUp ja chhe, ane
dravyanA paripUrNa svarUpano svIkAr te ja jainapaNun chhe. Am jANe te ja
yathArtha draShTivALo chhe. darek dravya judAn chhe ane ek dravya potAnA dravyathI, potAnA guNathI ane potAnI svAdhIn
paryAyathI paripUrNa svabhAvavALun chhe. e rIte dravya–guN paryAyathI vastunI svatantratA e ja tenI paripUrNatA chhe,
ane e paripUrNa svarUpanI pratIti te ja samyagdarshan chhe. AtmAnI paryAy svatantra chhe, paryAyanI svatantratA te
puruShArthanI svatantratA chhe, AtmAnA puruShArthane koI rokI shakatun nathI.
shubh vikArathI avikArI dharma thAy nahi.
A sAchA samyagdarshanano upAy kahevAy chhe. A samajyA vagar samyagdarshan hoy ja nahi. vyavahAr karatAn
karatAn paramArtha pamAy te vAt khoTI chhe. shubharAg te paN vikAr chhe, te vikAr vaDe dhIre dhIre darshan–gnAn pamAshe
e vAt trikAL khoTI chhe. shubharAg karatAn karatAn dharma thAy eTale vikArI kAraNathI avikArI kArya pragaTe em
mAnanArane trikALI avikArI dravyanI ke guNanI shraddhA nathI. dharma to avikArIdashA chhe. te avikArI svabhAvanI
shraddhAnA jore pragaTe chhe, paN vikArathI pragaTato nathI.
jeNe dravyano svIkAr karyo tene bhavanI shankA hotI nathI.
“hun AtmA chhun, Atma dravya ane guN to shuddha ja chhe, paryAyamAn vikAr chhe te mAro svabhAv nathI, par
vastu mane vikAr karAve nahi ane ek samayano vikAr bIjA samaye TaLI ja jAy chhe, te mArun svarUp nathI”
Avo jeNe nirNay karyo teNe potAnA gnAnamAn dravyano svIkAr karyo, tene bhavanI shankA TaLI gaI; kemake tenI
shraddhAmAn ekalun dravya chhe, dravyamAn vikAr nathI. jene bhavanI shankA chhe tenI shraddhAnun jor vikAramAn aTakyun chhe, tene
nirvikAr svarUpanI shraddhA nathI. jo avikArI AtmasvabhAvanI shraddhA hoy to bhavanI shankA kadi na hoy,
bhavarahit svarUpanI shraddhA thaI tenun vIrya nisandeh hoy. jenun vIrya hajI bhavarahitanI nisandehatAmAn kAm nathI
karatun ane bhavanI shankAmAn ja jhUlI rahyun chhe te bhavarahit thavAno puruShArtha konA jore karashe? sandehamAn aTakelun vIrya
AgaL vadhI shakashe nahi. jene bhavanI shankA chhe tene AtmAnI shraddhA nathI, ane jene AtmAnI shraddhA chhe tene
bhavanI shankA nathI.
koI kahe ke kevaLI bhagavAne joyA hoy teTalA bhav thAy ne? kAI ApaNane khabar paDe? teno uttar e
chhe ke–jeNe potAnA gnAnamAn kevaLI bhagavAnano ane temanA paripUrNa sAmarthyano nirNay karyo te gnAnamAn bhavanI
shankA hoy ja nahi. kevaLI bhagavAn paripUrNa gnAnasvarUp chhe ane bhavarahit chhe–em je gnAne nirNay karyo te
gnAn potAnA bhav rahitapaNAno nisandeh nirNay kare chhe. ek samayamAn traNakAL traNalokane vikAr rahit kevaLI
bhagavAn jANe chhe evun ek paryAyanun paripUrNa sAmarthya chhe ane mAro svabhAv paN paramArthe tevo ja chhe Avo
nirNay karavAmAn gnAnano ananto puruShArtha Avyo, jenA gnAnamAn anant puruShArtha Avyo tene bhav hoy ja nahi.
anant AtmAo chhe temAn ekek AtmAmAn anantA guNo, temAn ek gnAn guN, te guNanI anant
avasthAo, temAnthI ek samayanI ek pUrNaavasthA te kevaLagnAn ane te kevaLagnAnanun anant sAmarthya chhe Avun
jeNe yathArthapaNe svIkAryun te jIv samyagdraShTi hoy ja ane samyagdraShTine bhavanI shankA hoy ja nahi. shrI
pravachanasArajImAn kundakundAchAryadeve kahyun chhe ke:–

PDF/HTML Page 15 of 21
single page version

background image
: 198 : Atmadharma : 24
जो जाणदि अरहतं दव्वत गुणत्त पज्जय तेहिं।
सो जाणदि अप्पाणं मोहो खलु जादितस्सलयं।।
je jANato arhantane guN dravyane paryayapaNe, te jANato nij Atmane tasu moh lay pAme khare.
(adhyAy–1 gAthA–80)
artha:– je jIv dravya, guN ane paryAyathI arihantanun svarUp jANe chhe teno moh kharekhar nAsh pAme chhe.
kevaLagnAn to AtmAno svabhAvabhAv chhe. jeNe kevaLagnAnarUpI svabhAvabhAvanA sAmarthyano bharoso karyo tene
bhavanI shankA ja nathI, kemake svabhAvabhAvamAn bhav nathI. jo bhavanI shankA hoy to tene kevaLInI shraddhA nathI. ane jyAn
kevaLInI ja shraddhA nathI tyAn ‘kevaLIe joyun hashe’ em te kevaLInA nAme mAtra vAto kare chhe, parantu kevaLInI tene shraddhA
nathI. je kevaLInI shraddhA kare tene ‘kevaLI bhagavAne mArA anant bhav joyA hashe to? ’ evo sandehano vikalpa ja na UThe.
pratham ame tane pUchhIe chhIe ke jinabhagavAnane tun mAne chhe ke nahi? jo tun jinabhagavAnane mAne chhe to
temane bhav chhe ke nathI? (jinabhagavAnane bhav nathI.) jinabhagavAn AtmA chhe ke nahi? (AtmA chhe.) tun
AtmA chho ke nathI? (AtmA ja chhun.) jinabhagavAn AtmA chhe ane tun paN AtmA ja chho to banne AtmAno
svabhAv sarakho chhe ke nahi? hA, badhA AtmAno svabhAv to sarakho ja chhe. bas! badhA AtmAno svabhAv
sarakho chhe eTale jevo jinabhagavAnano svabhAv bhavarahit chhe tevo ja tAro svabhAv paN bhavarahit chhe, jinane
bhav nathI ane tAre paN bhav nathI–A rIte jinabhagavAnanI shraddhA thatAn potAnA AtmAnI shraddhA thAy chhe ane
bhavanI shankA rahetI nathI.
dravya–guNamAn bhav ke bhavanun kAraN vikAr nathI. vikAr ek samay pUrato chhe te mArun trikAL svarUp nathI, hun to
avikAr svabhAvI chhun–Am svabhAvanI shraddhAnA jore jeNe vikAr AtmAnun svarUp nathI–em mAnyun tenI shraddhAmAn bhav ja
na rahyA, eTale tene bhavanI shankA rahI ja nahi; svabhAvanI shraddhAnA jore te alpakALamAn bhav rahit thaI jashe...
(tA. 1p–8–4p rAtri charchA)
AtmAmAn bhav nathI. jene AtmAnI shraddhA gnAn thayA tene bhavanI shankA na rahI. shraddhAmAn to abhav
(bhavarahit) svabhAv chhe; chAritra guNamAn ek samay pUrato vikAr chhe te puruShArthanI nabaLAI chhe. parantu chAritrano
kShaNik vikAr te paN svabhAv nathI. chAritra guN to pratItimAn pUrNa nirmaL Avyo chhe. eTale vartamAn vikAr chhe tene
jo ke gnAn jANe chhe paN te vikArane potAno svIkAratun nathI. gnAn trikALI shuddha chAritra guNane jANe chhe. “shraddhAe je
dravyane pratItimAn lIdhun chhe temAn chAritra guN paripurNa shuddha ja Avyo chhe” –em gnAn jANe chhe. tathA puruShArthanI alpa
nabaLAI tene paN jANe chhe parantu puruShArthanI nabaLAI paN svabhAv nathI. draShTimAn to chAritra, vIrya vagerethI paripUrNa
svabhAv ja Avyo chhe–em gnAn svIkAre chhe–tethI te gnAnamAn bhavanI shankA nathI. puruShArthanI kachAshathI ek–be bhav
hoy to tene gnAn jANe chhe. purNa svabhAvanI shraddhA–gnAnanA jore puruShArtha vadhato ja jAy chhe, ane svabhAv taraph
pariNaman DhaLatun ja jAy chhe pachhI tene vadhAre bhav hoy ja nahi. alpakALamAn ja svabhAvanA jore purNa puruShArtha pragaTI
jashe. A rIte sAchI shraddhA–gnAnavALAne bhav hotA nathI tem ja temane bhavanI shankA paDatI nathI.
maphatanun tophAn
bhAI re! anantakALanI monghI je vAt kahevAy chhe, te samajavAno utsAh thavo joIe. jem mAtelo sAnDh
ukaraDA uthAme, ne dhUL, rAkh, viShTA Adi kacharo potAnA ja mAthe nAkhe, rADAn, rAkh AdinA moTA ukaraDAmAn
mAthun mArI phUmphADA mAre ane mAne ke men kevun jor karyun! keTalun badhun toDyun! phIndayun!
...paN sAnDhanun te tophAn maphatanun chhe, tem sansAranA kAm ame k kkarI nAkhIe, evA abhimAnanun
maphatanun tophAn karI temAn harSha mAne chhe. agnAn bhAvamAn sansAranA ukaraDA uthAmavAnun jor karI jagat uchhALA
mAre chhe, paN temAn kAI hAth Avatun nathI. andar jyAn mAl bharyo chhe, tyAn Dokiyun karI jIv mAthun mArato nathI.
AtmA ekarUp gnAyak, dhruv, TankotkIrNa vastu chhe, tene vivekanun mAthun mArI jAgrat karavo chhe. anAdikALathI
agnAnamAn uchhALA mAryA, have te paranI mamatAmAn UnghI rahevun pAlavashe nahi. (samayasAr pravachan bhAg–1 pAnun 2pa8–2pa9)

PDF/HTML Page 16 of 21
single page version

background image
bhAdrapad : 2001 : 199 :
‘Atmadharma’
mAsikanA ank 13 thI 24 sudhImAn AvelA lekhonI kakkAvArI
viShay ank nan. pAnun
a
anekAntavAd ane phudaDIvAd 13 7
anekAntane namaskAr 14 20
anekAnta dharmanun vAstavik svarUp 14 21
amRutavANI 14 28
akaShAyI karUNAsAgar paramopakArI 1p 37
bhagavAn shrI kundakund AchArya
aShTapAhuD 1p
46
adhyAtma gnAnanI prabhAvanA 16 pa7
agnAnIk mithyAtvanun lakShaN 16 63
anAdithI sansArI jIve nathI karI te 16 pap
“mokShanI kriyA” nA pustakanI prastAvanA
“abhyAs kar” –have ekavAr–ame
17 46
kahIe chhIe tem.
abhyAsIone vinati
20 12p
(satashAstra vAnchanamAn)
“asti–nAsti” nun sudarshan chakra
21 140
dhAraN karanAr jain shun mAne chhe?
asAdhya koN? ane shuddhAtmA koN?
23 181
antar anubhavano upAy arthAt 23 182
gnAnanI kriyA
agnAnIne oLakhavAnA chinha
18 93
arihantoe shun karyun ane shun kahyun? 24 189
avasthA draShTi ane svabhAv draShTi 24 194
A
AtmasvarUpanI oLakhAN 14 19
AtmA shuddha athavA ashuddha upayog 16 pa2
sivAy bIjun kAI karI shakato ja nathI
AchAryadev AmantraN Ape chhe ke badhA
17 70
Avo shAntarasamAn ekIsAthe nimagna thAv
AtmAno nisandeh nirNay thaI shake chhe
17 76
AjIvan brahmacharya vrat 18 91
AtmAnI kriyA 19 99
AjIvan brahmacharya 19 112
“AtmA ane sharIranA judApaNAnA
yathArtha bhAn vinA AtmA shun kare chhe
tenI agnAnIne shun khabar paDe? ”
19 102
viShay ank nan. pAnun
AjIvan brahmacharya 21 140
Aje A tIrthankaranI vANI 21 148
‘kevaLagnAn’nA bhaNakAr karatI AvI chhe
AnandaguNanI svAdhInatA
21 148
Atma svarUpanI sAchI samajaN sulabh chhe 22 1pa4
Anand pragaTAvavAnI bhAvanAvALo shun kare? 23 177
Atmahit mATe prathamamAn pratham
24 188
sarvagnano nirNay karavo
AtmakalyANanA abhilAShIne bhalAmaN
24 189
AtmAnI svatantratA 24 193
u
upAdAn draShTi yathArtha chhe 13 7
upadeshamAn nimittanun gnAn shA 13 13
mATe batAvyun?
UndhI draShTinI UndhAInun mahAtmya
19 107
upAdAn–nimitta ane kAraN–kArya 23 182
e
ek pavitra prasang 16 pa7
ek vichitratA 16 pa6
ek vastu bIjI vastunun kAI na karI shake? 24 193
o
o jagatanA jIvo! mAno, mAno. 13 10
ka
karma AtmAne puruShArtha karatAn rokI shake nahi 21 140
‘karUNAbhAv’ te rAgabhAv chhe, –vikAr
18 88
chhe–tethI tenAthI avikArIpaNun pragaTe ja nahin
kramabaddha paryAyanun spaShTIkaraN
13 4
kundakund bhagavAnanun mahAvidehakShetre gaman 1p 38
kAryamAn upAdAn nimittanA keT–keTalA TakA? 24 190
kha
khushakhabar 14 26
ga
‘gati tevI mati’ nahIn paN mati tevI gati 14 31
grAhakone 22
167

PDF/HTML Page 17 of 21
single page version

background image
: 200 : Atmadharma : 24
gRuhit mithyAtvanun svarUp 16 pa0
gRuhit mithyAtvanun svarUp 16 61
guNArthik nay shA mATe nahIn? 17 69
cha
chAritra, vIrya vagere sarva guNonI svAdhInatA 21 149
chha
chhuTak vachanAmRut 13 1
chhellI bhalAmaNo 23 184
ja
jaDamAn paN kramabaddha paryAy chhe 13 4
jay samayasAr 21 141
jIv shun karI shake ane shun na karI shake
tenI visheShatA
17 74
jIvAjIv adhikAr 17 7p
jIve shun karavun yogya chhe? 18 86
jIvanun svarUp kevaLagnAn chhe 19 110
jIvane sAchun sukh joItun hoy to pratham
samyagdarshan pragaT karavun ja joIe
21 1pa1
jIgnAsue dharma kevI rIte karavo 23 176
je potAnI prabhutAne oLakhe te prabhu thAy 16 49
je potAnA devanun svarUp yathArtha mAnato
nathI te nAstik chhe–jain nathI
17 68
je taraphanI ruchi te taraphanun gholaN 23 179
jainashAstronA artha karavAnI paddhati 1p 40
jaino karmavAdI nathI paN yathArtha AtmagnAnanA
ane vishva svarUpanA gnAtA chhe
1p 46
jain samAjanI pachAs varSha pahelAnnnI
paristhiti 16
pap
jan shikShaN mATe uttam tak 19 104
jainadarshan shikShaNavarga 19 10p
jaino karmavAdI nathI 21 140
jainashAsanamAn kahelun prabhAvanAnun sAchun svarUp 23 177
jo koI jIv ekavAr paN dravyadraShTi dhAraN
kare to teno avashya mokSha thAy ja
19 106
jinamatanI AgnA 24 188
jainadharmanI mahattA 24 194
jainadarshananI siddhi 24 19p
jeNe puNyano svIkAr karyo tene bhavanI
shankA hotI nathI
24 197
ta
tattvagnAnanA rasikajano 16 pa7
tattva svarUp samajAvatI chaubhangI 19 98
tyAg sheno? sAchI samajaNano ke UndhI
mAnyatAno 16
pa0
tyAg te shrutagnAnanun lakShaN nathI 23 176
da
darshanano viShay akhanD dhruv AtmA chhe 16 pa4
dayA–dAn vigerenun vAstavik svarUp 18 87
‘dravyadraShTi’ mAn bhav nathI 19 106
“dravyadraShTi” bhavane bagaDavA detI nathI 19 106
“dravyadraShTi” ne shun mAnya chhe? 19 106
“dravyadraShTi” e ja kartavya chhe 19 106
dha
dharmanun mUL darshan chhe 20 113
dharma ane puNya (nun svarUp) 23 171
dharma kyAn chhe? ane kem thAy? 23 178
dharma mATe pahelAnn shun karavun? 23 181
dharmanI ruchivALA jIv kevA hoy? 23 182
na
“nahIn samajo to avatAr eLe jAshe 14 18
“namaH samayasAr” e–samayasArajInA
kalash upar shrI sadgurudevanun vyAkhyAn
18 83
na dharmo dhArmike vinA.. (vyAkhyAn) 20 11p
niyamasAr (no Tunk khyAl) 1p 44
nishchay ane vyavahAr 18 91
nishchay stutinun svarUp 19 108
nivedan 19 112
nishchay–vyavahAranun (vistirNa) svarUp 20 120
nishchay ane vyavahAr 23 183
nUtanavarShe–sandesh 13 1
nishchay ane vyavahAr 24 193
pa
“parathI mane lAbh thAy athavA karma
mane rakhaDAve chhe” te mAnyatA ja janma
maraNanun kAraN chhe.
13 2
panchamakALanA jIvo A apUrva vAtane
pAmyA vinA kem rahI shake!!
13 14
prashnottar 13 1p
prashnottar 14 32
panchAstikAy (shAstranI TUnkI mAhItI) 1p 43
pahelAnn nakkI kar–ke, tAre karavun chhe shun?
Atmahit ke kajIyA
21 130
pahelAn shun karavun 22 167
pravachanasAr (shAstranI TUnkI mAhItI) 1p 42
prabhujI padhAryAnun stavan 17 68

PDF/HTML Page 18 of 21
single page version

background image
pAtra jIvanun lakShaN... ... 23 176
“puNya” nI had keTalI... ... 13 13
puruShArthanI svatantratA 11 134
pU0 sadgurudevashrIno phoTo 20 113
par jIvanI dayA pALI shakAy ke nahIn
teno khulAso
23 177
par vastunI asar AtmAmAn nathI 24 193
puNyamAn sukh mAne to mithyAdraShTi ja chhe 24 19p
puNya pAp vikAr chhe vikAr TALavA yogya chhe 24 203
bha
bhaktanI sarvasva arpaNatA 1p 33
bhagavAn kundakund AchAryanA shAstrono
gujarAt kAThiyAvADamAn prachAr
1p 34
bhagavAn kundakundane anjali 1p 3p
bhagavAn kundakund AchAryanA banAvel shAstro 1p 40
bhagavAn AtmAnA shuddha svarUpanI yathArtha
pratIti vagar rAgadveShano kharekharo tyAg
thaI shake ja nahIn.
17 72
bhagavAn shrI kundakund–kahAn shAstramAlA
ane samayasAr pravachano
17 80
bhagavAn mahAvIr ane vastu svabhAv 19 104
bhagavAne prarUpelI sAchI ahinsA 19 10p
bhaDanA dIkarA 19 97
bhavya jIvone preraNA 23 169
bhagavAn paN bIjAnun karI shakatA nathI 23 177
bhedanA vikalpa Ave kharA paN tenAthI
samyagdarshan nathI
23 173
bhaiyA bhagavatI dAsajI kRut upAdAn nimittano
samvAd.
21 136
ma
mahAn shAstra “shrI jayadhavalA” 17 66
” ” ” 18 82
” ” ” 19 110
” ” ” 24 186
matignAnamAn “kevaLagnAn” pratyakSha chhe 19 110
mahAn upakArI paramAgam shrI samayasAr 20 117
mahotsav din (suvarNapurImAn ujavAtA) 20 127
“mahApAp” 22 1pap
mahAn paramAgam shAstra “shrI samayasArajI”
nA rachayitAnI “antaradashA” tathA
“shrI samayasArajI” stutinA artha
22 160
“mithyA draShTi” ane “samyagdraShTi” nA
tyAg grahaNano taphAvat
14 30
munipadanI dikShA levAno kram 1p 39
mithyAtvanA pAnch bhedonI jarUriyAt 16 64
meTrIkanA vidyArthIo mATe uttam tak 20 126
mokShanI kriyA (pustikA) 1p 4p
mokSha paN dravya draShTine AdhIn chhe 19 107
maphatanun tophAn 24 198
mithyAtvanun jor 24 196
mithyAtva e ja pAp 24 196
ra
ruchi ane purUShArtha 18 86
va
vastu svarUpanun yathArtha darshan karAvatAn
shrI samayasAr pravachano
19 112
vyavahAr Ave tenI gnAnIne honsh hotI nathI 16 pa4
vyavahAr stutinun svarUp 19 108
vAnchakone vinati 16 pa8
vAramvAr gnAnamAn ekAgratAno abhyAs karavo 23 183
vinanti– 18
82
vIrajInun shAsan jhulere (stavan) 13 3
viparIt mithyAtvanun lakShaN 16 63
vIrashAsan jayanti mahotsav 22 1pa3
vainayik mithyAtvanun lakShaN 16 64
vandan yogya koN? 16 pa9
vikAr ek samay pUrato chhe 24 192
vikArI bhAvano kartA jaD karma nathI 24 192
vikAr bhAvano kartA AtmA chhe 24 192
vastu svabhAvanI maryAdA 24 196
sha
shraddhA ane gnAn kyAre samyag thayAn kahevAy? 23 11p
shrAvake pratham shun karavun?
17 77
shraddhAthI dharmIpaNun chhe tyAgathI dharmIpaNun nathI 24 19p
shrI samayasAr gAthA 308 thI 311 upar
shrI sadgurudevanun pravachan
13 pa
‘shrI mad rAjachandra’ potAne vandan karatA kahe chhe 13 9
‘shrI AnandaghanajI’ potAnA AtmAne
sambodhatA puruShArtha jagADavA ‘jineshvar pratye
karAr kare chhe’ ..
13 10
‘shrI samayasAr’ gAthA 288 thI 90 upar
shrI sadgurudevanun pravachan
13 14
shrI kundakund bhagavAnano vinay–bahumAn 1p 36
shrI sadgurudeve shIkhavelo ‘jain darshanano kakko’ 16 pa7
shrI sImandhar bhagavAnanun stavan
17 63
‘shrI samayasAr’ shAstra atyant agnAnIonun
agnAn TALavA mATe rachAyelun chhe. (darshan–1) 17 74
” ” ” (darshan–2)
18 92
” ” ” (darshan–3) 19 108
” ” ” (darshan–4) 24 204

PDF/HTML Page 19 of 21
single page version

background image
shrI sat puruShane charaNe sarvAng arpaNatA 20 11p
shrI sanAtan jain–darshan shikShaN varga–sonagaDh 21 142
shrI umAsvAmI virachit–mokShashAstra
nI gujarAtI TIkAnun mangalAcharaN
21 1pa2
shrI sanAtan–jain darshan shikShaN varganI
lIdhel parIkShAnA prashno ane vidyArthIonAjavAb–22 1pa7
shrImad rAjachandrajIe potAnA patromAn
‘satashrut shAstro’ nI yAdI lakhI chhe teno utAro–18 94
shrI sanAtan–jain shikShaN varga–parIkShA
21 142
shuddhanayano upadesh 14 17
shubh samAchAr 14 23
shrutagnAn kone kahevun? 23 146
shrutagnAnanun vAstavik lakShaN– ‘anekAnta’ 23 176
shrutagnAnanun avalamban e ja pahelI kriyA 23 177
shrutagnAnanA avalambananun phaL ‘Atmaanubhav’ 23 180
shubh vikArathI avikArI dharma thAy nahi
24 197
shubhamAn dharma mAnavo te mahAn pAp chhe 24 19p
sa
samyagdarshan ane samyaggnAn prApti arthe vandan 13 9
‘sarvatra gnAnanun ja chamakavun chhe’ e lekhanun visheSh
spaShTIkaraN 14
29
samadarshIpaNun eTale shun? 16 60
samayasAr 1p 4
shrI samayasAr par pravachano 16 pa0
samyaktva ej pratham kartavya chhe 17 77
satshrut 18 94
satashAstra vAnchatA pAnch siddhAnto dhyAnamAn
rAkhavA jarUrI chhe tenI nondh
18 81
samAchAr 18 89
svadayA–svarUpadayA–nishchay dayA ane nishchay
dharmanun svarUp
18 90
satashrut shAstro (prabhAvanAnA satashAstronI
vigat)
20 122
satanun bahumAn jIgnAsu jIvone ashubhathI
bachavA AvyA vagar rahetun nathI
20 128
samitino ek mahAn thambh paDI jAy chhe 21 131
svabhAvanI draDhatA 21 13p
samyagdraShTinun antar pariNaman 21 129
satashrutanI ArAdhanA karo 21 14p
svAdhInatAnI pratItamAn kevalagnAn 21 1pa0
samyagdarshan 23 173
samyagdarshan shun ane tene konun avalamban 23 173
samyagdarshan ane samyaggnAnano sambandh konI
sAthe chhe?
23 174
samyagdarshan e ja shAntino upAy chhe 23 17p
samyagdarshanano viShay shun? mokShanun paramArtha
kAraN koN?
23 17p
samyagdarshananA upAy mATe ‘samayasAramAn’
batAvelI kriyA
23 176
sat–samAgam 23 177
samyagdarshan thayAn pahelAnn shun karavun? 23 180
samyagdarshan thatAn shun thAy? 23 183
sAnshayik mithyAtvanun lakShaN 16 62
sAmAnyagnAn ane visheSh gnAnanun svarUp 16 pa1
suprabhAt mAngalik 13 8
sukhI thavA mATe samyaggnAn prApta karo 17 6p
suvarNapurImAn mahAmAngalik mahotsav
ane te vakhate sarasheThajI hukamIchandajInun
satasamAgam arthe Agaman– 21 144
sukh ane tenun sAdhan 21 133
sukhano upAy gnAn ane satasamAgam 23 178
sukhano rasto sAchI samajaN ane vikAranun
phaL jaD
23 181
“sudhAro” ank 19 20 127
sampUrNa svatantratAno “DhanDhero” 1p 47
sansArano abhAv samyagdarshanathI ja thAy chhe– 23 17p
suvarNapurImAn “samosaraN” nI rachanA karI chhe
tenI samajaN
20 114
sAchun gnAn samyagdraShTine hoy chhe 24 188
samavasaraN prasange pa. pU. sadgurudevashrI
kAnajI svAmInun pravachan 24 192
ha
samyak–dhyAnano mahimA 17 77
he jIv? sarvagnanA dharma sivAy traN lokamAn
koI sharaNabhut nathI mATe tej dharmane jAN
shraddhA kar ane AtmasvarUpanun ArAdhan kar.
20 12p
ya
yuvako ane vidvAnone 24 187
gna
gnAnIne oLakhavAnun chinha 18 93
gnAn paN draShTine AdhIn 19 107
gnAn svabhAvanI svAdhInatA ane anshamAn
pUrNanI pratyakShatA
21 146
gnAnanI jem shraddhAnI svatantratA 21 148
gnAnIo kahe chhe ke sauthI pahelAnn puruShArtha vaDe
sAchI samajaN karI mithyAtvabhAvane chhoDo 22 168
gnAnI ane agnAnImAn AkAsh pAtAL
jeTalo mahAn taphAvat chhe
23 170
gnAnamAn bhav nathI 23 182

PDF/HTML Page 20 of 21
single page version

background image
puNya–pAp vikAr chhe ane vikAr chhoDavA jevA chhe

puNya–pAp te AtmAnA chAritra guNanI vikArI avasthA chhe. sharIranI kriyAthI puNya–pAp nathI, paN
AtmAnA vikArI bhAvathI puNya–pAp chhe. shubh bhAvathI puNya ane ashubh bhAvathI pAp thAy chhe em na mAnatAn
je sharIrAdi paravastunI kriyAthI puNya–pAp mAne chhe tene to nav tattvanA svarUpanI ja khabar nathI, kemake teNe
jIvanI vikArI paryAyane jaDanI mAnI chhe. puNya–pAp sharIrAdi par dravyanI koI kriyAthI nahi paN jIvanA
potAnA vikArI bhAvathI thAy chhe––ATalun pratham jANyA pachhI em nakkI karavun joIe ke te vikArI bhAvo
Asrav chhe, bandhanun kAraN chhe, tenAthI samvar–nirjarArUp dharma thato nathI. dharma to puNya–pApanA vikArathI pAr
AtmAno avikArI svabhAv chhe. te AtmAnA avikArI svabhAvanA bhAn pachhI, pUrNa vItarAg–avikAr na
thAy tyAn vachche chAritranA doShathI shubhabhAvarUp vikAr Ave kharo, paN dharmanun svarUp jANanAr gnAnIne te ja
vakhate te vikArano nakAr hoy chhe. jo draShTimAn te ja vakhate te nakAr na hoy arthAt te vikAr bhAvane chhoDavA
jevA na mAne to te mithyAdraShTi chhe. samyagdarshanadvArA avikArI svabhAvanI oLakhAN thayA pachhI je vrat,
tapAdinA shubh vikalpa thAy te paN dharma nathI, hey chhe. pUrNa vItarAg thaI gayA pachhI to kAI chhoDavApaNun rahetun ja
nathI; paN vItarAg thayA pahelAnn, sharUAtathI ja shraddhAmAn sarva prakAranA vikAr–bhAvone tadna chhoDayA vagar kadI
vItarAgatAno anshapaN Ave ja nahi.
“A kALe sampUrNa vItarAgatA ane sAkShAt mokSha nathI, mATe shubh vikArane chhoDavA lAyak kahI shakAy
nahi kemake vItarAgatA na hoy tyAn rAg to hoy ja, mATe atyAre vikArane–puNyane hey kahevAy nahi” Am je
kahe chhe te yathArthavAdI nathI. sampUrNa vItarAgatA nathI mATe vikAr karavo eno artha to evo thayo ke hansanA
abhAvamAn kAgaDAne hans gaNavo. paN em bane nahi; bhale, A kALe sampUrNa vItarAgatA–mokSha nathI parantu
mokShanun svarUp shun chhe, teno upAy shun chhe–e badhAnI yathArtha shraddhA to A kALe paN jarUr thaI shake chhe.
mokSha karavA mATe shubh vikArane paN chhoDavA yogya mAnavA ja joIe. sthiratArUp sampUrNa vItarAgatA na
thAy to shraddhAmAn to vItarAg bhAv ja dharma chhe em mAnavun. parantu ‘sampUrNa vItarAgatA nathI thatI mATe shraddhAmAn
vikAr karavA jevo mAnavo’ eTale ke garIbone sAkarapAn na maLe to jher pIvun–evo upadesh to jainamAn kem
hoy? evo viparIt upadesh to jainamAn hoy ja nahi. hA, eTalun kharUn ke jo garIbone pUratI sAkar na maLe to
jeTalI laI shakAy teTalI paN sAkar lye, parantu kAI sAkarane badale jher to garIb paN na ja lye, tem A kALe
puruShArthanI nabaLAImAn sthiratArUp pUrNa dharma na thAy to paN shraddhArUp dharma to jarUr thaI shake chhe; pUrNa dharmanI
pragaTatAnA abhAvamAn paN adharmanun sevan karavAnun to kem kahevAy? em to na ja kahevAy. hA, eTalun kharUn chhe
ke pUrNa dharma na thAy to tyAn pUrNanI bhAvanA rAkhIne jeTalo thAy teTalo paN dharma kare ane adharmane hey jANe...
ashubhabhAv to hey chhe ja, ane jyAn jyAn shubhabhAvanun heyapaNun kahevAy chhe tyAn tyAn dharma draShTie vAt chhe.
dharma eTale AtmAno avikArI svabhAv, tenI draShTie puNya (te vikAr hovAthI) hey chhe. parantu pApanI
apekShAe puNya hey nathI kemake pApamAn tIvra vikAr chhe, puNyamAn mand vikAr chhe. pApathI bachavA mATe samakiti
jIvone paN shubhabhAv jyAre shuddhasvarUpamAn na TharI shake tyAre, thAy chhe, parantu temAn teo dharma mAnatA nathI;
UlaTun temane te shubh vikAr chhoDIne avikArI svarUpanI nirantar bhAvanA hoy chhe. tethI nakkI thAy chhe ke
shubhabhAv karatAn karatAn dharma thAy ja nahi. shubhabhAv gnAnI–agnAnI bannene hoy, paN gnAnI temAn dharma na mAne,
agnAnI temAn dharma mAne chhe–A ja mahAn antar chhe, A ja draShTino pher chhe.
‘shubh bhAv hey chhe’ e kathanano evo artha nathI ke shubhabhAvathI chhUTIne ashubhabhAvamAn joDAvun, paN
ashubh shubh bannethI chhUTIne svabhAvamAn ekAgratA karavA mATe te kathan chhe. mAtra pApathI bachavA mATe puNya bhAv chhe
chhatAn tene badale puNya bhAvathI dharma mAnIne tene AdaraNIy mAne to teNe puNyanA ane dharmanA vAstavik svarUpane
jANyun nathI. jyAn puNya ane dharmanA vAstavik svarUpanun paN bhAn na hoy tyAn dharma to thAy ja kyAthi?