: vaishAkh : 2472 : Atmadharma : 131 :
lekhAnk – trIjo “ shrIpravachanasArajI gAthA 80
arihant sau jayavant varto
[param pajya sadagarudavashran vyakhyan. paSh vad 2. 2472]
je jANato arhantane guN dravya ne paryayapaNe,
te jIv jANe Atmane tasu moh pAme lay khare. 80.
[je jIv arihantane dravya–guN–paryAyapaNe jANe chhe te potAnA AtmAne jANe chhe ane
teno moh kShay pAme ja chhe, arihantanun svarUp sarva prakAre shuddha chhe tethI shuddha AtmasvarUpanA
pratibimb samAn shrI arihantano AtmA chhe. arihant jevo ja A AtmAno shuddha
svabhAv sthApIne tene jANavAnI vAt karI chhe. ekalA arihantanI ja vAt nathI paN
potAnA AtmAne bheLavIne (–pratIt karIne) jANavAnun chhe, kemake arihantamAn ane A
AtmAmAn nishchayathI taphAvat nathI. je jIv potAnA gnAnamAn arihantano nirNay kare te
jIvanA bhAvamAn arihantaprabhu hAjarAhajur maujud birAje chhe, tene arihantano virah nathI.
A rIte potAnA gnAnamAn arihantanI sAchI pratIt karatAn potAnA AtmAnun bhAn thAy
chhe ane teno moh avashya kShay pAme chhe. A pUrve, (Atmadharma ank 29–30 mAn)
kahevAyelA kathanano Tunk sAr chhe. have dravya–guN–paryAyanun svarUp visheShapaNe batAve chhe ane
te jANyA pachhI antarangamAn kevA prakAranI kriyA karavAthI moh kShay pAme chhe–te kahevAy chhe.]
je jIv potAnA puruShArtha vaDe AtmAne jANe chhe te jIvano moh kShay pAme ja chhe–em kahyun chhe, parantu
mohakarmanun jor ochhun thAy to AtmAne jANavAno puruShArtha pragaTI shake–em kahyun nathI, kemake mohakarma kaI
AtmAne puruShArtha karavAmAn rokatun nathI. jIv potAnA gnAnamAn sAcho puruShArtha kare tyAre moh kShay thAy ja chhe.
jIvano puruShArtha svatantra chhe; ‘pahelAnn tun gnAn kar to moh kShay pAme’–AmAn upAdAnathI kArya thAy em siddha karyun
chhe. parantu ‘pahelAnn moh kShay thAy to tane AtmAnun gnAn pragaTe’ em UndhethI (–nimitta taraphathI) lIdhun nathI,
kemake nimittane laIne jIvamAn kAI paN thatun nathI.
arihant bhagavAnanA svarUpamAn dravya, guN, paryAy kaI rIte chhe te kahe chhe. “tyAn anvay te dravya chhe,
anvayanun visheShaN te guN chhe, anvayanA vyatireko (–bhedo) te paryAyo chhe.” [gAthA 80 TIkA, lAIn chothI]
sharIr te arihant nathI paN dravya–guN–paryAyasvarUp AtmA te arihant chhe. anant arihant ane anant
AtmAonun dravya–guN–paryAyapaNe shun svarUp chhe te AmAn batAvyun chhe.
– dravya –
ahIn mukhyapaNe arihant prabhunA dravya–guN–paryAyanI vAt chhe. arihant prabhunA svarUpamAn anvay te dravya
chhe. ‘anvay te dravya’ eTale shun? je avasthA palaTe chhe te k kkAyam rahIne palaTe chhe; jem pANImAn mojAn UThe
chhe te pANI ane shItaLatA kAyam rahIne UThe chhe, pANI vagar adharathI mojAn UThe nahi, tem AtmAmAn
paryAyarUpI mojAn (bhAv) badalAy chhe; te badalAtA ekek bhAv jeTalo AtmA nathI paN badhA bhAvomAn
saLangapaNe TakI rahenAro AtmA chhe, trikAL TakI rahenAr AtmadravyanA AdhAre paryAyo pariName chhe. pahelAnn ane
pachhI badhAn pariNAmomAn kAyam rahe te dravya chhe. pariNAmo to darek samaye ek pachhI ek navA navA thAy chhe, badhAn
pariNAmomAn saLangapaNe ek sarakhun rahenAr dravya chhe; pahelAnn paN te ja hatun ane pachhI paN te ja chhe–em pahelAnn–
pachhInun ekapaNun te anvay chhe, ane anvay te dravya chhe.
arihantanA sambandhamAn; pUrve agnAnadashA hatI, pachhI gnAnadashA pragaTI, A agnAn ane gnAn banne dashAmAn