: bhādrapad : 2472 : ātmadharma : 207 :
samayasār–mokṣha adhikāranā vyākhyānamānthī
gāthā–296
prashna:– je jīvane potānā bhāvamān sāchī ahinsā pragaṭī hoy tene bījo koī jīv māravā āvī shake
kharo? tenī ahinsānā prabhāv vaḍe sāmo jīv paṇ ahinsak banī jāy–evo ahinsāno prabhāv paḍe ke nahi?
uttar:– nā. ek dravyanī asar bījā dravya upar kadī paḍī shake ja nahi kem ke darek dravyo svatantra chhe. ek
jīvanī ahinsāno prabhāv bījā jīv upar paḍī shake ja nahi. ek jīvane ahinsā pragaṭī tethī bījā jīvane tene
duḥkh devāno bhāv na ja thāy em nathī. jemane antaramān bhāv ahinsā pragaṭī chhe evā dharmātmā sant munio
svarūpanā dhyānamān līn hoy ane sinh krūr bhāve temanā sharīrane khāī jatā hoy–em paṇ bane chhe. tyān
muniprabhunā ahinsakabhāvamān kāī doṣh nathī. bahāramān sharīr khāvānī kriyā te hinsā nathī parantu antaramān
krūrabhāv te hinsā chhe. potānī ahinsānun phaḷ potānā ātmāmān nirākūḷ shāntirūpe āve chhe ane potānā
hinsakabhāvanun phaḷ potānā ātmāmān ākūḷatā ashāntirūpe āve chhe. narakādino sanyog thavo te to paravastu chhe,
tenun vedan ātmāne nathī paṇ jevā bhāv pote kare tevā bhāvane pote te ja vakhate bhogave chhe. hinsānun phaḷ
narak–em kahevāy chhe te to bahāranā sanyogonun gnān karāvavā māṭe kahevāy chhe.
par jīvane māravo te hinsā ane par jīvane na māravo te ahinsā–evī vyākhyā sāchī nathī. puṇya–pāp
mārān evī mānyatā te ja hinsā chhe ane puṇya–pāp bhāv mārun svarūp nathī, hun to teno paṇ gnātā ja chhun–evī
mānyatā te ja ahinsā chhe, puṇya–pāpanā bhāv rahit svarūp samajīne potānā svabhāvamān ṭharī jāy ane puṇya–
pāp rahit ahinsā pragaṭe tethī bījā prāṇīne tenī asarathī kāī lābh thāy–e vāt sāchī nathī. ek jīv
potānun svarūp samajīne ahinsābhāv pragaṭ kare tethī tene līdhe bījo jīv paṇ tenī mānyatā pheravī nākhe em
banatun nathī, kemake darek jīv svatantra chhe. jo jīv pote potānā bhāv na pherave to traṇ jagatamān koī anya tenā
bhāvane pheravavā samartha nathī.
jo mahānamān mahān puruṣh shrī tīrthaṅkaradevanī draṣhṭi paḍe to ā ātmāne dharmano lābh thaī jāy e vāt
paṇ khoṭī ja chhe. sākṣhāt tīrthaṅkaradev paṇ ā ātmāne sahāyak nathī. kem ke jo jīv pote potānā gnān vaḍe
svabhāvane oḷakhe ane tīrthaṅkaradev jevā nimittanun lakṣha paṇ chhoḍīne jyāre svabhāvanun lakṣha kare tyāre tene
samyagdarshan–dharma pragaṭe chhe. parantu jo pote samyaggnān kare nahi to lākho varṣha tīrthaṅkar pāse rahevā chhatān paṇ
kiñchit dharmalābh pāme nahi. sāme tīrthaṅkaradev to sampūrṇa vītarāg chhe chhatān ā jīv pote ūndhī mānyatārūp
anantī hinsā na ṭāḷe to tīrthaṅkaradev shun kare?
samosaraṇamān sinh ane haraṇ ītyādi jātivirodhī prāṇīo paṇ ek bījāne upadrav karatā nathī; te
kharekhar tīrthaṅkaradevanī ahinsāno prabhāv nathī parantu samosaraṇamān āvanārā te jīvo ja mandakaṣhāyī hoy chhe tethī
teo potānī ja pātratāthī ekabījāne upadrav karatā nathī. bhagavānanā puṇyano mahimā batāvavā māṭe tene
bhagavānano atishay kahevāy chhe. paṇ kharekhar bhagavānanī asar par jīvo upar paḍatī nathī.
dev–guru–shāstranun lakṣha te vikalpa chhe–udayabhāv chhe, tenāthī samyagdarshan thatun nathī, paṇ vikalparahit
akhaṇḍ gnānasvarūp chhun em pragnāvaḍe svabhāvanī pratīt karavī te samyagdarshan chhe ane pragnāvaḍe ātmānā
svabhāvane ane bandhabhāvane (–udayabhāvane) judā jāṇavā te samyaggnān chhe tathā bandhabhāvanun lakṣha chhoḍīne
svabhāvamān sthir thavun te samyakchāritra chhe. ā samyagdarshan–samyaggnān ane samyakchāritra te ja ahinsābhāv chhe
ane tenun phaḷ ātmāmān ja samāy chhe, bahāramān tenun phaḷ āvatun nathī.
jagatanī darek vastu sampūrṇa svādhīn chhe, sva ane par padārtho svatantra chhe, koī ekabījā upar asar karatā
nathī; āvī svādhīn tattvadraṣhṭi agnānīne samajātī nathī, ane parādhīnadraṣhṭithī ja anantasansāramān rakhaḍayo chhe.
bhagavānashrī kundakundaprabhu svādhīn svabhāvadraṣhṭi samajāve chhe ke tun gnānasvarūp ātmā chho, parathī ane puṇya–pāpathī
bhinna tārūn svarūp chhe–em pragnāvaḍe sva–paranī vaheñchaṇī karīne tun tārā svabhāvane jo, ane parādhīnapaṇānī
mānyatā chhoḍ! tārā svādhīn svabhāvane koīnī madad nathī. tārā gharanī mūḍī chhe te ughāḍīne jo, tārā ja
svabhāvamān pragnā chhe te pragnāvaḍe tārā svabhāvane tun parathī bhinnapaṇe anubhav. tārā svabhāvano anubhav karavāmān
tane koī antarāy karma rokatun nathī parantu ‘hun rāgī–dveṣhī chhun, rāg–dveṣh mārun kartavya chhe’ evī ūndhī mānyatā te ja
svarūpane bheṭatān roke chhe eṭale te mānyatā ja antarāy chhe, te ja hinsā chhe. (vadhu māṭe pān 206)