–harigīt–
: bhādrapad : 2472 : ātmadharma : 193 :
thāy, māṭe karma vagere koī chīj mārā duḥkhanun kāraṇ nathī; parantu duḥkh mārī paryāyamān chhe tethī duḥkhanun kāraṇ paṇ
mārī paryāyamān ja chhe. trikāḷī svabhāv te duḥkhanun kāraṇ nathī paṇ paryāyamān ūndho bhāv te ja duḥkhanun kāraṇ chhe.
āthī em nakkī thayun ke te duḥkh ṭāḷavā māṭe ūndho bhāv ja ṭāḷavo joīe.
avasthāmān mithyātva ane rāg–dveṣh rūp bandhabhāv te ja duḥkhanun kāraṇ chhe ane hun to trikāḷ shuddha chaitanya
svarūp chhun mārun shuddha chaitanya svarūp duḥkhanun kāraṇ nathī. –ā pramāṇe ātmānā shuddha svarūpane ane bandhabhāvone
pragnāchhīṇīvaḍe bhinna bhinna oḷakhīne pragnāvaḍe ātmāne grahaṇ karavo ane bandhabhāvane chhoḍavo te ja sukhī
thavāno ane duḥkh dūr karavāno upāy chhe.
agnānī ane gnānīnī bhāvanāmān mahān
(samayasār – mokṣha adhikāranā vyākhyānamānthī gāthā – 296. vīr samvat 2472)
koī em vichāre ke, ‘mārun to game te thāv, jo mārā vaḍe jagatanā ghaṇā jīvone lābh thato hoy to
māre thoḍāk bhav bhale vadhe. ’ –ā bhāvanā konī chhe? pākā mithyādraṣhṭinī ja ā bhāvanā chhe. bhavanun kāraṇ to
vikār chhe, jene vikār lambāvavānī bhāvanā chhe te jīv mithyādraṣhṭi ja chhe. jeṇe bhavanī bhāvanā bhāvī teṇe bhavanun
kāraṇ je vikār tenī bhāvanā bhāvī, ane vikārarahit svabhāvanī bhāvanā bhāvī nahi.
gnānī dharmātmāne paṇ shubh vikalpa āve ke ‘jagatanā jīvo dharma pāme’ –parantu dharmātmā jīv te vikārane
lambāvavā māgatā nathī. gnānīne bhān chhe ke mārā vikalpa vaḍe koīne (mane ke bījāne) lābh thato ja nathī ane
koīnā kāraṇe māre bhav hoī shake ja nahi. jagatane samajāvavā māṭe māre ek kṣhaṇ paṇ bhavamān aṭakavānun hoy
ja nahi, hun mārā rāgane kāraṇe aṭakelo chhun. bījā je jīvone samyaggnānano lābh thāy chhe te to temanī potānī
pātratāthī thāy chhe, hun to nimittamātra chhun. parane hun samajāvī shakun evo abhiprāy to gnānīne hoto ja nathī
parantu ‘parane samajavāmān hun nimitta chhun’ evī paralakṣhanī lāgaṇīnī bhāvanā gnānīne hotī nathī. sāmā jīvonī
taiyārī hoy māṭe nimittane aṭakavun paḍe–evī parādhīnatā nathī.
shuddha gnātā–draṣhṭābhāv sivāy vachche koī paṇ vikalpa āve te lābhanun kāraṇ nathī. paṇ bhavanā bhāvone
chhedīne bhavarahit chaitanyasvabhāvanī bhāvanā te ja mokṣhanun kāraṇ chhe. gnānī to bhavanī bhāvanā bhāve ke
svabhāvanī? paranā kāraṇe ke vikalpanā kāraṇe gnānīo ek kṣhaṇ paṇ rokāvā māgatā nathī; puruṣhārthanī
mandatānā kāraṇe aṭakyā chhe, ane ūgra puruṣhārthanī bhāvanānā jore tene toḍī nākhavā māge chhe.
koī upar ghaṇo rāg hoy ane tene kahe ke āvatā bhave tamārā ghare janma laīne tamārā badhāy duḥkh
ṭāḷī daīsh.–āvī bhāvanā karanārane mūḍh loko to ‘paramārthī’ kahe chhe, parantu gnānīo kahe chhe ke e paramārthī
nathī, e jīv mahā pāpī–mithyādraṣhṭi chhe, kemake bhavarahit potānā svabhāvano anādar karīne teṇe vikāranī
bhāvanā bhāvī chhe.
samayasāramān pūrve 205 mī gāthāmān kahyun hatun ke–
णाणगुणेण विहीणा एयं तु पयं बहू विण लहंते।
तंगिण्ह णियदमेदं जदि इच्छसि कम्मपरिमोक्खं।।
bahu lok gnānaguṇe rahit ā pad nahi pāmī shake;
re grahaṇ kar tun niyat ā, jo karmamokṣhechchhā tane.
artha:– gnānaguṇathī rahit ghaṇāy loko (ghaṇā prakāranān karma karavā chhatān) ā gnānasvarūp padane pāmatā
nathī; māṭe he bhavya! jo tun karmathī sarvathā mukta thavā īchchhato ho to niyat evā ā gnānane grahaṇ kar.
samavasaraṇamān sākṣhāt shrī tīrthaṅkar bhagavānanī sanmukh te bhave mokṣha janārā tathā ekāvatārī sant–
munionā ṭoḷān vachche mithyādraṣhṭi dravyalīṅgī beṭho hoy ane te anant sansārī hoy; bhagavānanī ane
santamunionī hājarī chhe paṇ jyān te jīvane potāne ja pragnāvaḍe svabhāv jāṇatān āvaḍato nathī temān anya
koī shun kare? tem he bhāī! tun tārā bhāvamān par jīvone samajāvavānā game teṭalā vikalpo kar, parantu jyān par
(anusandhān pān 206)