ḥ 1pa8ḥ ātmadharmaḥ 44
gāthā–78
arthaḥ– mokṣhanā kāraṇabhūt param ahinsārūpī rasāyaṇ prāpta thayā pachhī, koī agnānī jīvonā asaṅgat
vartāvane dekhīne dharmātmāpuruṣhoe vyākuḷ thavun yogya nathī.
bhāvārthaḥ– koī jīvane hinsā karavā chhatān bāhyamān anukūḷ sāmagrī dekhīne ane pote ahinsā dharmanun pālan
karato hovā chhatān potāne pratikūḷ sāmagrī dekhīne athavā to mithyādraṣhṭione hinsāmān dharma manāvatā tathā te
mānyatāne puṣhṭa karatā dekhīne dharmātmā puruṣhoe ahinsāmay jinadharmathī (ātma svarūpanā shraddhā gnān–chāritrathī)
chalāyamān thavun yogya nathī.
e dhyān rākhavun ke vartamānamān hinsak bhāv karatā jīvane kadāch anukūḷ sāmagrī hoy to, te tenā vartamān
hinsā bhāvanun phaḷ nathī. hinsābhāvanā phaḷamān to te pote vartamānamān ja tīvra ākuḷatānun duḥkh vedī rahyo chhe tenā
shuddhopayogano ghāt thāy chhe, tathā tenā bāhya phaḷ tarīke bhaviṣhyamān narakādi durgatimān jashe. vartamān je anukūḷatā
dekhāy chhe te pūrva puṇyanun phaḷ chhe. tevī ja rīte koī ahinsak dharmātmāne kadāch vartamānamān pratikūḷ sanyog dekhāy to
tenun kāraṇ vartamān ahinsābhāv nathī paṇ pūrvanā ashubh karmano uday chhe. vartamān je shuddha ahinsābhāv chhe tenā
phaḷarūpe to te ja vakhate anākuḷatārūp sukhanun vedan chhe ane shuddhopayoganī vr̥uddhi thāy chhe tathā tenā phaḷamān mokṣhanī
prāpti chhe ane te shuddhabhāv sāthe apūrṇadashāmān je shubhabhāvarūp ahinsā hoy chhe tenun phaḷ svarga chhe. māṭe bāhya
sāmagrī uparathī hinsā ahinsānun māp bilakul thaī shake nahin, paṇ jīvanā potānā bhāv uparathī ja tenun māp thāy
chhe. tenun phaḷ paṇ te ja vakhate jīvane potānā bhāvamān vedāy chhe.
gāthā–79
arthaḥ– bhagavat–dharma arthāt gnān sahit dharma sūkṣhma chhe; ‘dharmanā hetuthī hinsā karavāmān doṣh nathī. em
dharmamūḍhatā vaḍe bhramarūp hr̥uday sahit kadī paṇ sharīradhārī jīvanī hinsā karavī yogya nathī.
bhāvārthaḥ– jyān hinsābuddhi chhe tyān dharma kadī paṇ hoto nathī.
gāthā–82
arthaḥ– ‘ghaṇā prāṇīonā ghātavaḍe utpanna thayelā bhojan ek jīvanā ghātathī utpanna thayelun bhojan sārūn
chhe’ evā vichārathī kadī paṇ pāḍā vagere moṭā jīvonī hinsā karavī joīe nahi.
bhāvārthaḥ– ‘anna vagerenā āhāramān anek jīvo mare chhe tethī tene badale ek moṭā jīvane mārīne bhojan
karī levun ṭhīk chhe’–evo kutarka karavo te paṇ agnānatā ja chhe; kem ke hinsā kaṣhāyapūrvak prāṇaghātathī thāy chhe,
ekendriyanī apekṣhāe pañchendriy jīvane dravyaprāṇ tathā bhāvaprāṇ vadhāre hoy chhe tathā pañchendriy jīvano ghāt karavāno
bhāv te ghaṇo tīvra kaṣhāy chhe, tethī temān tīvra hinsā pāp chhe, ekendriy jīvanā ghāt karatān beīndriy jīvane ghātavānā
bhāvamān asaṅkhyātagaṇun pāp chhe, to pachhī pañchendriy jīvane ghātavāno je bhāv tenā pāpanī to vāt ja shun karavī?
gāthā–83
arthaḥ– “ā ek ja jīvane māravāthī ghaṇā jīvonī rakṣhā thāy chhe”–em mānīne paṇ hinsak jīvonī hinsā
kadī karavī na joīe.
bhāvārthaḥ– koī jīvo ‘sinh, sarpa, vīñchhī vagere hinsak prāṇīone mārī nākhavā joīe’ em māne chhe, te
agnānī ja chhe. kemake je jīv hinsābhāv kare chhe te pote ashubh bandhano bhāgīdār thāy chhe, to pachhī āpaṇe tene
māravānā bhāv karīne pāpanun upārjan shā māṭe karavun?
koī jīv par jīvane to mārī shakato nathī, paṇ par jīvone mārī nākhavāno bhāv mithyātva tathā anant
sansāranā kāraṇarūp kaṣhāyano poṣhak hoīne jīvane potāne ja nukashān kare chhe. koī paṇ jīv mārī nākhavā jevo chhe
evī buddhi te saṅkalpī hinsā chhe, ane te hinsābhāv mithyādraṣhṭine ja hoy chhe, te bhāvathī potānī ja mahāhinsā thāy
chhe. māṭe hinsak jīvone paṇ mārī nākhavāno bhāv chhoḍī devo joīe.
gāthā–84
arthaḥ– ‘ghaṇā jīvono ghāt karanār ā jīv jo jīvato raheshe to adhik pāp bāndhashe’ evā prakāre dayā
karīne paṇ hinsak jīvane haṇavo na joīe.
gāthā–8p
arthaḥ– vaḷī, ‘anek duḥkhothī pīḍit thaī rahelā jīvane mārī nākhavāthī te jaldī duḥkhathī mukta thaī jashe’
evā prakāranī vāsanārūpī talavār aṅgīkār karīne duḥkhī jīvane paṇ kadī māravo na joīe.