: 140 : Atmadharma jeTh : 2474
je shuddhatAno ansh pragaTyo chhe ane bhAvanamaskArano vikalpa chhe–te bannene ahIn ashuddhanishchayanayano viShay
gaNyo chhe. ek ansh shuddhatA te trikAL svabhAv nathI mATe ashuddhanishchayanayano viShay chhe. vANIthI namaskAr
kahevA te asadbhUt vyavahAranayano viShay chhe.
dravyasangrahamAn to je shuddhatAno ansh pragaTyo chhe tene bhAvanamaskAr kahyo chhe ane tene ekadesh
shuddhanishchayano viShay gaNyo chhe. jevun siddhanun svarUp chhe tevun potAnA gnAnamAn yathArtha jANIne pote jeTale anshe
svabhAv taraph DhaLe teTalA bhAvanamaskAr chhe, ane vikalpa temaj vANI te dravyanamaskAr chhe. A granthanI
kathanashailImAn dravyasangrah karatAn judI apekShA chhe.
shuddhanishchayanayanA viShayamAn to vandya vandakabhAvanA bhed ja nathI. vandya–vandakabhAv te ashuddhanayano viShay chhe.
ahIn anshe shuddhatA pragaTI tene ashuddhatA sAthe abhed gaNIne ashuddhanayanA viShayamAn ja gaNel chhe. ane
dravyasangrahamAn tene shuddhatAnI vivakShAthI ekadesh shuddhanishchayanayano viShay gaNel chhe.
vIr san. 2473 dvi. shrAvaN vad–10 : mangaLavAr
(21) pAnch prakAre shAstronA artha samajavAnI rIt
pahelI gAthAmAn siddha bhagavAnane namaskAr karatAn temanun svarUp jaNAvyun chhe. ahIn shAstrane samajavA mATe
pAnch prakAre artha karavAnun kahe chhe–shabdArtha, nayArtha, matArtha, AgamArtha ane bhAvArtha.
pahelI gAthAmAn te pAnch prakAr nIche mujab chhe.
1–shabdArtha A pramANe chhe–‘jeo dhyAnarUpI agnivaDe karmakalankane dagdha karIne nitya niranjan gnAnamay
thayA chhe te paramAtmAne hun namaskAr karun chhun.’
2–nayArtha A pramANe chhe–shuddhanishchayanayathI AtmA paramAnandasvarUp chhe; rAgAdi TaLyAn te
ashuddhanishchayanayano viShay chhe. karmo TaLyAn te asadbhut anupacharitavyavahAranayano viShay chhe. Am darek ThekANe
nayathI samajavun joIe. nay na samaje to vAstavik artha na samajAy. badhAyamAn nay lAgu paDe chhe, kemake nay to
gnAn chhe. kayA padArthane jANavAmAn gnAn na hoy? darek gneyane jANavAmAn gnAn to hoy ja, ane yathArtha gnAnamAn
sAdhakane nay hoy ja.
‘gnAnAvaraNIkarme gnAnane rokayun’ tevun vAkya hoy tyAn ‘gnAnAvaraNIy nAmanun jaDakarma chhe teNe gnAnane
rokayun’ evo shabdArtha chhe; gnAnAvaraN jaD chhe ane gnAn to jIvanI paryAy chhe, par dravya gnAnane roke em kahyun chhe–
mATe te vyavahAr kathan chhe. be dravyano sambandh batAvyo chhe mATe vyavahAr nayanun kathan chhe. darekedarek viShayone
bhedIne gnAn barAbar jANe chhe. ‘nay’ lAgu pADavo te gnAnano pech (yukti) chhe; jem tALun ughADavA mATe
chAvIno pech lAgu paDe chhe tem shAstranA sAchA rahasyane kholavA mATe nayo lAgu paDe chhe. nayArtha samajyA vagar
charaNAnuyoganAn kathan paN samajAy nahi. guruno upakAr mAnavAnun kathan Ave tyAn samajavun ke guru paradravya chhe
mATe te vyavahAranayanun kathan chhe; te asadbhUt anupacharitavyavahAranay chhe. chothI gAthAmAn asadbhUtano artha
‘mithyA’ em karashe.
A pAnch prakAre shAstranA artha karavAnI vAt panchAstikAy, dravyasangrah, samayasAr vagere shAstronI
TIkAmAn paN Ave chhe. koIk shAstromAn te na kahyun hoy to paN e pAnch prakAr darek shAstranA darek kathanamAn lAgu
pADIne tenA bhAv samajavA.
shAstramAn jyAn charaNAnuyoganI vAtamAn par dravya chhoDavAnI vAt Ave tyAn samajavun ke e kathan rAg
chhoDAvavA mATe chhe. pravachanasAramAn shuddhatAne ane shubh rAgane maitrI kIdhI chhe tyAn kharekhar temane ‘maitrI’ nathI paN
rAg to shuddhatAno verI chhe–paN charaNAnuyogathI tem kahyun chhe, e kathan vyavahAranayanun chhe. jyAre samyagdraShTine
sthiratA nathI thatI tyAre shubh rAgamAn joDAy chhe ane ashubhathI bache chhe mATe te shubhane nimitta tarIke
vItarAgatA sAthe maitrI kahI chhe; teno bhAvArtha to e chhe ke kharekhar te vItarAgatAno verI chhe. paN tyAn
charaNAnuyoganun kathan chhe tethI em ja kathan hoy chhe. jevo nay hoy te samajIne teno artha kare to ja barAbar
samajaN thAy.
3–matArtha–anya viruddhamato kaI rIte khoTA chhe tenun varNan karavun te matArtha chhe. charaNAnuyogamAn kahelA
vyavahAr vratAdi karavAthI dharma thAy evI mAnyatAvALA anyamat chhe, jinamat nathI. ahIn bauddha, naiyAyik
vageremAn je ekAnt mAnyatA chhe te jaNAvIne tenun ayathArthapaNun jaNAvyun te matArtha chhe. e pramANe jainamatamAn
rahelA jIvomAn paN je prakAranI UndhI mAnyatA chAlI rahelI hoy te jaNAvIne temAn shun bhUl chhe te jaNAvavun te
matArtha chhe.
4–AgamArtha–siddhAntamAn je kahyun hoy tenI sAthe