: 218 : ātmadharma : 60
chha sāmānya guṇo
ātmadharmanā bālavibhāgamān chha sāmānya
guṇonun sundar varṇan āvī gayun chhe; tenā sārarūpe ā
chha sāmānya guṇonun kāvya āpavāmān āve chhe.
tattvapremī bāḷakone ā kāvya moḍhe karavun sahelun paḍashe.
[harigīt jevo rāg]
[1] mithyāmati je mānatā ‘karanār īshvar ek chhe,’
kartā–na hartā īsh ko, astitvaguṇ prasiddha chhe.
janme–mare nahi koī vastu, dhurav svādhīnatā dhare,
svātantryane pāmo sadā, astitvanī shraddhā vaḍe.
[2] vastutvaguṇanā kāraṇe sau artha kriyāne kare,
svādhīn guṇ–paryāyanun nij dravyamān vasavun rahe;
jagamān nathī ko dravya niṣhkriy, sau kare nij kāmane,
nij ātmamān jāgr̥ut karo, sukharūp samyak gnānane.
[3] dravyatvaguṇanā kāraṇe hālat sadā palaṭāy chhe,
kartā na koī koīno, sau ṭakīne badalāy chhe.
em jāṇī–mānīne laho svādhīn sukh nij kāraṇe,
haṇī rāg–dveṣh bano sukhī, dravyatvanī shraddhā vaḍe.
[4] prameyatvaguṇanā kāraṇe sau gnānanā viṣhayo bane,
badhun jāṇato guṇ gnān te nahi koīthī rokāy chhe.
ātmā arūpī gney māro, gnān jāṇe tehane;
chhe sva–par gneyo sau pragaṭ, gnāyak! tun jāgī joī le.
[pa] agurulaghunā kāraṇe dravyo sadā nijarūp rahe,
ko dravya bījāmān na badale; –svatantratā sābit kare.
ko guṇ bījā guṇamān na bhaḷe, na vīkharī jāy chhe,
kartā–na hartā koī teno, je vyavasthit nitya chhe.
[6] pradeshatvaguṇanā kāraṇe ākār vastu mātrane,
nij kṣhetramān vyāpakapaṇe svādhīnatā rākhī rahe.
ākārathī ḍā’paṇ nathī, nij gnān mahimāmān raho,
sāmānya guṇ jāṇyā have visheṣhanī siddhi karo.
shrāvaṇ māsanā prashnonā javāb
bālavibhāg
(1) potānā ātmānī sāchī oḷakhāṇ karavāthī
dharma thāy chhe. potānā ātmāne oḷakhyā
sivāy koī rīte dharma thato nathī.
(2) अ. gnānaguṇ jīvamān ja chhe ne ajīvamān nathī,
kemake gnānaguṇ jīv dravyano visheṣhaguṇ chhe.
ब. sparsha, ras, gandh ane varṇa eṭale ke rūpīpaṇun
ajīv–pudgalamān ja chhe, jīvamān nathī. kemake te
pudgalano visheṣhaguṇ chhe.
क. astitva vagere guṇo jīvamān paṇ chhe ne
ajīvamān paṇ chhe, kemake te sāmānya guṇo chhe.
(3) bhūl sudhāravānun hatun te nīche mujab–
अ. jyāre sharīramān jīv rahelo hoy tyāre paṇ
sharīr kāī jāṇatun nathī paṇ jīv ja jāṇe chhe.
sharīr to jaḍ chhe, tenāmān jāṇavāno guṇ nathī.
jīvamān gnānaguṇ chhe tethī jīv ja jāṇe chhe. ane
kharekhar jīv sharīramān rahyo nathī paṇ potānā
guṇomān ja rahyo chhe.
ब. ātmā kadī jaḍ thato nathī paṇ sadāy
ātmā ja rahe chhe ane jaḍ vastu kadī ātmā
thatī nathī paṇ sadāy jaḍarūpe ja rahe chhe–eṭalī
vāt sāchī chhe; parantu, enun kāraṇ dravyatvaguṇ
nathī paṇ agurulaghutvaguṇ chhe. aguru–
laghutvaguṇane līdhe jīv sadā jīvarūpe rahe chhe ne
ajīv sadāy ajīvarūpe rahe chhe.
shabdonā artha
(1) paramārtha=ātmāno trikāḷī svabhāv.
(2) dehādhyās=sharīr ane ātmā ek chhe evī
mithyā mānyatā arthāt sharīrādinun hun karī shakun evo
khoṭo abhiprāy.
(3) asaṅg=sharīr, karma ane vikār rahit.
(4) sphuraṇā=parapadārtha taraph valaṇ.
(pa) sudharma=samyak darshan–gnān–chāritra.
(6) samadarshitā=paradravya mane kadī lābh ke nukashān
karī shake nahi evī samatā.
(7) ātmārthī=mārā ātmānun kem bhalun thāy evī
jene antaramān khaṭak hoy, ātmāno khapī jīv.