Atmadharma magazine - Ank 061
(Year 6 - Vir Nirvana Samvat 2475, A.D. 1949)
(English transliteration).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 12 of 21

background image
[shrI svAmIkArti keyAnuprekShA pRu. 18 thI 120 no anuvAd]
have, sAt prakRitionA upasham, kShayopasham ke kShayathI upajelun samyaktva jenA dvArA jANI shakAy evA
tattvArtha–shraddhAnanun svarUp kahe chhe arthAt samyagdraShTine kevun tattvArtha–shraddhAn hoy chhe te kahe chhe–
जो तच्चमणेयंतं णियमा सद्दहदि सत्त मंगेहिं।
लोयाण पणहवसदो ववहारपवत्तणट्ठं च।।
३११।।
जो श्रायरेण मणणदि जीवाजीवादि णवविहं श्रत्थं।
सुदणणेण णयेहिं य सो सद्दिट्ठी हवेसुद्धो।।
३१२।।
यः तत्त्वं अनेकान्तं नियमात् श्रद्दधाति सप्तभ।
लोकानां प्रश्नवशतः व्यवहारप्रवर्त्तनार्थं च ।।
३११।।
यः आदरेण मन्यते जीवाजीवादि नवविधं अर्थं।
श्रुतज्ञानेन नयैः च सः सद्रष्टिः भवेत् शुद्धः।।
३१२।।
artha:– lokonA prashnanA vishe vidhi–niShedhathI vachananA sAt ja bhang thAy chhe tethI vyavahAranA pravartan
arthe paN sAt bhangarUp vachananI pravRutti hoy chhe. je puruSh sAt bhango vaDe anekAnta tattvanun niyamathI shraddhAn
kare chhe temaj jIv–ajIvAdi navaprakAranA padArthone paN shrutagnAn pramAN vaDe tathA tenA (pramANanA) bhedarUp
nayovaDe potAnA Adar–yatna–udyamathI mAne chhe–shraddhAn kare chhe te jIv shuddha samyagdraShTi chhe.
bhAvArtha
vastunun svarUp anekAnta chhe. jemAn anek ant eTale ke dharma hoy te anekAnta kahevAy chhe. te dharmomAn
astitva, nAstitva, ekatva, anekatva, nityatva, anityatva, bhedatva, abhedatva, apekShAtva, daivasAdhyatva,
pauruShasAdhyatva, hetusAdhyatva, AgamasAdhyatva, antaragatva, bahirangatva, dravyatva, paryAyatva ItyAdi dharmo to
sAmAnya chhe; ane jIvatva, ajIvatva, sparshatva–rasatva–gandhatva,–varNatva, shabdatva, shuddhatva, ashuddhatva, mUrtatva,
amUrtatva, sansArItva, siddhatva, avagAhahetutva, gatihetutva, sthitihetutva, vartanA hetutva ItyAdi visheShadharmo chhe.
vastu samajavAne mATe prashnavashathI te dharmonA sambandhamAn vidhi–niShedharUp vachananA sAt bhang thAy chhe. te sAt
bhangomAn ‘syAt’ evun pad lagADavun. ‘kathanchit’–‘koI prakAre’ evA arthamAn ‘syAt’ shabda chhe; tenA vaDe vastune
anekAnta svarUpe sAdhavI.
saptabhangI ane anekAnta
(1) vastu syAt astitvarUp chhe em koI prakAre–potAnA dravya–kShetra–kAL–bhAv paNe astitvarUp
kahevAy chhe–1. vastu syAt nAstitvarUp chhe–em paravastunA dravya–kShetra–kAL–bhAvapaNe nAstitvarUp kahevAy chhe–2.
vaLI vastu syAt astitva–nAstitvarUp chhe–em vastumAn asti–nAsti banne dharmo rahelA chhe te vachanavaDe kramathI
kahI shakAy chhe–3. vaLI vastu syAt avaktavya chhe; jo ke vastumAn asti, nAsti banne dharmo ek ja vakhate rahelA chhe
topaN vachan vaDe banne dharmo ek sAthe kahI shakAtA nathI tethI koI prakAre vastu avaktavya chhe–4. astitvapaNe
vastu–svarUp kahI shakAy chhe, paN asti–nAsti banne dharmo vastumAn ek sAthe rahelA chhe tethI vastu kahI shakAtI
nathI, A rIte vastu vaktavya paN chhe ane avaktavya paN chhe tethI astitva–avaktavya chhe–pa. e ja pramANe vastune
syAt nAstitva– avaktavya kahevI–6. vaLI banne dharmo krame kahI shakAy paN ek sAthe kahI shakAy nahi tethI vastune
syAt astitva–nAstitva–avaktavya kahevI– 7. e rIte sAt ja bhang koI prakArathI sambhave chhe.
(2) e pramANe ekatva, anekatva vagere sAmAnya dharmo par te sAt bhang vidhi–niShedhathI lagADavA.
jyAn je apekShA sambhave te lagADavI. vaLI te ja pramANe jIvatva, ajIvatva Adi visheSh dharmomAn te bhango
lagADavA. jem ke–jIv nAmanI vastu chhe te syAt jIvatva chhe, syAt ajIvatva chhe ItyAdi prakAre sAt bhang
lagADavA. tyAn A pramANe apekShA samajavI ke–jIvano potAno jIvatvadharma jIvamAn chhe tethI jIvatva chhe, parano–
ajIvano ajIvatvadharma jIvamAn nathI topaN jIvanA bIjA (gnAn sivAyanA) dharmone mukhya karIne kahIe tyAre
te dharmonI apekShAe ajIvatva chhe; ItyAdi sAt bhang lagADavA. tathA anant jIvo chhe tenI apekShAe eTale ke
potAnun jIvatva potAmAn chhe ane paranun jIvatva potAmAn nathI tethI par jIvonI