PDF/HTML Page 1 of 21
single page version

PDF/HTML Page 2 of 21
single page version

samajAy em kahe to anantakALe mahA durlabh manuShyapaNun maLyun shun kAmanun? AtmAnA
bhAn vinA jagatamAn kaink kUtarAn, aNashiyAn janme–mare chhe, teno mahimA nathI. tem
anantakALe mahAn durlabh manuShyapaNun pAmI apUrva AtmasvabhAvane satsamAgam vaDe na
jANe to tenI kAI kimmat nathI; ane jo pAtratA vaDe AtmasvabhAvane jANe to te
gnAnano mahimA apAr chhe.
vinA rahe nahIn. bhAI re! anantakALe mahAdurlabh manuShyapaNun maLyun, temAn kalyAN na karyun
to kyAre karIsh?
PDF/HTML Page 3 of 21
single page version

• param pUjya gurudevashrI sukhashAntimAn birAje chhe.
kArtikeyAnuprekShA be hajAr varSha karatAn ya vadhAre purANun shAstra chhe. ane temAn bAr vairAgya bhAvanAonun uttam
varNan chhe.
bhAdaravA sud pAncham daramiyAn A pavitra shAstranun prakAshan thaI jashe–evo sambhav chhe.
dhanyavAd!
jignAsu ne ghaNo lAyak thaIne AtmasvabhAvanI A vAt sAmbhaLe tenun kalyAN thaI jAy tem chhe.
PDF/HTML Page 4 of 21
single page version

AtmAne jANavA mATe pratham nav tattvonun gnAn karavun joIe. te nav tattvomAn pratham jIv ane ajIv e be
jAtanAn tattvo anAdianant chhe, koIe tene banAvyAn nathI ne teno kadI nAsh thato nathI. jIv ane ajIv e
be svatantra tattvo chhe ane te benA sambandhe bannenI avasthAmAn sAt tattvo thAy chhe. AtmAmAn potAnI yogyatAthI
puNya, pApAdi sAt prakAranI avasthA thAy chhe ne temAn nimittarUpe ajIvamAn paN te sAt prakAr paDe chhe.
vartamAn avasthAmAn jo bhAvabandhan na hoy to Anandano pragaT anubhav hovo joIe. paN Anandano pragaT
anubhav nathI kem ke te potAnI paryAyamAn vikAranA bhAvabandhanathI bandhAyelo chhe. sphaTikanA UjaLA svachchha
svarUpamAn je rAtI–kALI jhAnI paDe chhe te tenun mUL svarUp nathI paN sphaTikano vikAr chhe, upAdhi chhe, tem jIvano
svachchha chaitanyasvabhAv chhe, tenI avasthAmAn je puNya–pApanA bhAv thAy chhe ne tenun svarUp nathI paN vikAr chhe,
bandhan chhe; vikArabhAv te jIv–bandh chhe ne temAn nimittarUp jaDakarmo chhe te ajIv–bandh chhe. e rIte jIv–ajIv
bannenI avasthA bhinna bhinna chhe. jo par nimittanI apekShA vagar ekalA AtmAnA svabhAvathI vikAr thAy to
to te svabhAv thaI jAy, ne kadI TaLI shake nahIn. paN vikAr te jIvanI avasthAnI kShaNik yogyatA chhe ne temAn
dravyakarma nimittarUp chhe. nimittanA lakShe vikAr thAy chhe, svabhAvanA lakShe vikAr ke bandhanabhAv thato nathI.
karmo tenI meLe chhUTI gayA. jIv ane ajIv e be trikALI tattvo chhe tene, tem ja tenI paryAyamAn sAt tattvarUp
pariNaman thAy chhe tene, –nave tattvone oLakhavA joIe.
avasthA pragaTe tene mokSha kahe chhe tem ja ajIv karmo chhUTI javArUp pudgalanI avasthAne paN mokSha kahevAy chhe.
mokShatattvane jANI lIdhun tethI mokSha thaI jato nathI, paN mokSha vagere nave tattvone jANyA pachhI te bhedano Ashray
chhoDI antaranA abhedasvabhAvanA Ashraye mokShadashA pragaTe chhe.
PDF/HTML Page 5 of 21
single page version

konA sambandhe vaLagaNA chhe? rAkhun ke e pariharun?
enA vichAr vivek pUrvak shAntabhAve jo karyAn,
to sarva AtmikagnAnanAn siddhAntatattvo anubhavyAn.
PDF/HTML Page 6 of 21
single page version

avasthAmAn paN puNya–pAp vagere sAt prakAro paDe chhe. ek AtmA ja sarvavyApak chhe ne bIjun badhun bhram chhe–em
je mAne tene sAt tattvo rahetA nathI, ane sAt tattvanA gnAn vagar AtmAnun gnAn thaI shakatun nathI. sAte
tattvomAn babbe bol lAgu paDe chhe, ek jIvarUp chhe ne bIjun ajIvarUp chhe.
pragaTe–em na mAnyun. pUjA, bhakti, vrat, upavAs vagerenA shubharAgane ne kriyAkAnDane muktinun sAdhan mAnyun paN
e badho ya rAg to sansAranun kAraN chhe, rAg te AtmAnI muktinun kAraN nathI. Am samajIne shun karavun? –ke
navatattvone ane AtmAnA abhed svabhAvane jANIne AtmasvabhAv taraph vaLavun, teno ja Ashray karavo, e ja
dharma chhe ne e ja kalyAN chhe.
kaShAyothI k kpAchho pharIne je navatattvanA vichAr kare chhe ne antaramAn AtmAno anubhav karavA mAnge chhe tenI
A vAt chhe. navatattvano vichAr pAnch Indriyono viShay nathI, pAnch IndriyonA avalambane navatattvano nirNay
thato nathI; eTale navatattvano vichAr karanAr jIv pAnch IndriyonA viShayothI to pAchho pharI gayo chhe. hajI
mananun avalamban chhe, paN te jIv mananA avalambanamAn aTakavA nathI mAngato, te to mananun avalamban paN
chhoDIne abhed AtmAno anubhav karavA mAnge chhe. svalakShathI rAgano nakAr ane svabhAvano Adar karanAro je
bhAv chhe te nimitta ane rAganI apekShA vinAno bhAv chhe, temAn bhedanA avalambananI ruchi chhoDIne abhed
svabhAvano anubhav karavAnI ruchinun je jor chhe te nishchay–samyagdarshananun kAraN thAy chhe.
vagar karyA chhe, ne ahIn to abhedasvarUpanA lakSha sahitanI vAt chhe. pUrve ekalA mananA sthUL viShayathI
navatattvanA vichArarUp AngaNA sudhI to AtmA anantavAr Avyo chhe, paN tyAnthI AgaL vikalpa toDI dhruv
chaitanyatattvamAn ekapaNAnI shraddhA karavAnI apUrva samajaN shun chhe te na samajyo tethI bhavabhramaN Ubhun rahyun. parantu
ahIn to evI vAt lIdhI nathI. ahIn to apUrva shailInun kathan chhe ke AtmAno anubhav karavA mATe je
navatattvanA vichAr sudhI Avyo chhe te navatattvano vikalpa toDI abhed AtmAno anubhav kare ja chhe.
navatattvanA vichAr sudhI AvIne pAchho pharI jAy evI vAt ahIn chhe ja nahIn.
abhUtArtha gaNIne temAn goTA vALe ane tattvano nirNay na kare to te to hajI paramArthanA AngaNe paN nathI
Avyo. kutattvonI mAnyatA te paramArthanun AngaNun nathI paN sAchA tattvonI mAnyatA te paramArthanun AngaNun chhe.
jem koIne nAgaranA gharamAn javun hoy ne bhangIyAnA AngaNe jaIne Ubho rahe to te nAgaranA gharamAn praveshI shake
nahi, paN jo nAgaranA ja gharanA AngaNe Ubho hoy to te nAgaranA gharamAn pravesh karI shake. tem sarvagna prabhue
kahelA chaitanyamUrti bhagavAn AtmAno anubhav karavA mATe sarvagnadeve kahelAn A navatattvo vagereno nirNay
karavo te pratham anubhavanun AngaNun chhe, teno je nirNay karatA nathI ne bIjA kutattvone mAne chhe te to hajI
sarvagna–bhagavAne kahelA AtmasvabhAvanA anubhavanA AngaNe paN nathI Avyo, to tene anubhavarUpI gharamAn to
pravesh kyAthi thAy? pahelAnn rAgamishrit vichArathI navatattva vagereno nirNay kare pachhI abhed gnAyakasvabhAv
taraph vaLIne anubhav karatAn te badhA bhedo abhUtArtha chhe.
PDF/HTML Page 7 of 21
single page version

batAve te badhA kudev–kuguru–kushAstra chhe. samvar ane nirjarAbhAv te nirmaL darshan–gnAn–chAritrarUp mokShamArga chhe,
sAdhakabhAv chhe. AchArya, upAdhyAy ane sAdhu te guru chhe, temanun tathA gnAnI dharmAtmAonun svarUp samvar–
nirjarAmAn AvI jAy chhe. mokSha te AtmAnI pUrNa nirmaLadashA chhe, arhant ane siddha paramAtmA sarvagna vItarAgadev
chhe temanun svarUp mokShatattvamAn AvI jAy chhe. e rIte navatattvamAn panchaparameShThI vagerenun svarUp paN AvI jAy
chhe. navatattvamAn AkhA vishvanA badhA padArtho AvI jAy chhe. navatattva sivAy bIjun koI tattva jagatamAn nathI.
jem bhangIyAnA AngaNe Ubhelo nAgaranA gharamAn praveshI na shake paN nAgaranA AngaNe Ubhelo ja nAgaranA
gharamAn pravesh karI shake chhe. tem AtmAnA anubhavamAn javA mATe navatattvarUp AngaNun samajavun.
samyagdarshananA nimitta tarIke je panchendriyapaNun, dev–guru–shAstra vagerenun varNan Ave chhe te to bAhya sanyogarUp
nimitto chhe, te to svayam hoy chhe, temAn jIvano vartamAn prayatna nathI. ne A navatattvanI shraddhArUp vyavahAr to
potAnA vartamAn prayatnathI thAy chhe, tethI A AdhyAtmagranthamAn samyagdarshananA nimitta tarIke tenI ja vAt lIdhI
chhe. A samayasAramAn ghaNI gUDhatA bharI chhe.
abhUtArtha chhe, asatyArtha chhe; (jIvanA ekAkAr svarUpamAn teo nathI;) tethI A navatattvomAn bhUtArthanayathI ek
jIv ja prakAshamAn chhe.’ agnAnIne navatattvomAn jIv ane ajIv ek thaIne pariNamatAn hoy–em sthUladraShTithI
lAge chhe, paN gnAnI to nave tattvamAn jIv ane ajIvanun judun judun pariNaman chhe em jANe chhe. gnAnI
anrtadraShTithI jIv–ajIvane judA judA pariNamatA dekhe chhe–e vAt pachhI leshe.
AtmA ane karmanI avasthAno ekapaNe anubhav karatAn to navatattvo bhUtArtha chhe–vidyamAn chhe, vyavahAranayathI
jotAn paryAyamAn navatattvanA vikalpo thAy chhe; paN jene ekalA navatattvonun bhUtArthapaNun ja bhAse chhe ne ekarUp
chaitanyasvabhAvanun bhUtArthapaNun nathI bhAsatun te mithyAdraShTi chhe. jIv–pudgalanA sambandhanun lakSha chhoDIne, ekalA shuddha
jIvatattvane ja lakShamAn laIne anubhav karatAn ekalo bhagavAn AtmA ja shuddha jIvapaNe prakAshamAn chhe ne
navatattvo abhUtArtha chhe; evo anubhav karavo te samyagdarshan chhe. abhed AtmAnI shraddhA karyA pahelAnn eTale ke
dharmanI pahelI dashA thatAn pahelAnn jignAsu jIvane navatattvanun gnAn nimittarUpe hoy chhe. navatattvo sarvathA chhe ja
nahi–em nathI.
tenA pravAhamAn bhang paDe chhe, tem jo karma sAthenA sambandhanA lakShathI jIvano vichAr karo to navatattvanA bhed
vichAramAn Ave chhe, paN te nimittanun lakSha chhoDIne ekalA chaitanyasvabhAvane ja draShTimAn lyo to temAn bhangabhed
paDatA nathI, te ek ja prakArano anubhavamAn Ave chhe.
PDF/HTML Page 8 of 21
single page version

jotAn pANImAn te bhedo bhUtArtha chhe. paN ekalA pANInA svabhAvane jotAn temAn mIThun, khATun ke khArun evA bhedo
paDatA nathI tethI te bhedo abhUtArtha chhe. tem AtmAmAn ekalA svabhAvathI jotAn to temAn bhed nathI, paN jaD
karmanA sanyoganI apekShAthI jotAn AtmAnI paryAyamAn bandh, mokSha vagere sAt prakAr paDe chhe, paryAyadraShTithI te bhedo
bhUtArtha chhe. ane jo ekalA AtmAnA trikALI svabhAvanI draShTithI anubhav karavAmAn Ave to temAn bandh, mokSha
vagere sAt prakAro nathI tethI te abhUtArtha chhe. eTale svabhAvadraShTithI to navatattvomAn ek bhUtArtha jIv ja
prakAshamAn chhe, –temAn ek abhed jIvano ja anubhav chhe, ne te ja paramArtha samyagdarshanano viShay chhe. Avun
samajyA vagar anant kALamAn je karyun tenAthI paribhramaN ja thayun chhe ne ek bhav paN ghaTyo nathI. A apUrva
samajaN karavI te ja bhavabhramaNathI bachavAno upAy chhe.
paN agnAnIne te bannenI bhinnatAnun bhAn nathI eTale jANe ke jIv ane ajIv banne bhegAn thaIne pariNamatA
hoy em tene lAge chhe. agnAnI bhinna akhanD chaitanyatattvane chUkIne, jaD ane chetanane ek mAne chhe ane tethI
paryAyabuddhimAn te nav tattvono ja bhUtArthapaNe anubhav anAdithI karI rahyo chhe paN svabhAv taraph vaLIne
ekarUp svabhAvano anubhav karato nathI. muktasvabhAvanI draShTie to AtmA ekarUp chhe temAn navatattvo nathI,
paN bAhya sanyogI draShTithI–vartamAnadraShTithI–vyavahAradraShTithI juo to navatattvo bhUtArtha dekhAy chhe. ane jo
vartamAn paryAyane svabhAvamAn ekAgra karIne vartamAnamAn svabhAvane juo to navatattvo abhUtArtha chhe, ne ekalo
gnAyak AtmA ja anubhavamAn Ave chhe.
ekAgra thAy chhe, mATe abhedaAtmAno ja anubhav chhe.
gnAyakasvarUp chhun–Avo anubhav karavo te paramArthasamyagdarshan chhe. abhed AtmAnA anubhavamAn ‘hun gnAn chhun’
evA guNabhedanA vikalpano paN avakAsh nathI to pachhI nav tattvanA vikalpa to kyAthi hoy? hajI navatattvone
paN je na mAne tene to vyavahAradharma paN hoy nahi. tem ja paranA sanyoganI samIp jaIne navatattvono
bhUtArthapaNe anubhav karavo–arthAt ek jIvane navatattvapaNe anubhavavo–te paN hajI samyagdarshan nathI.
samyagdarshan kaI rIte chhe te have kahe chhe: antaramAn chaitanyasvabhAvanI samIp jaIne anubhav karatAn te navatatvo
abhUtArtha chhe ne ek param pAriNAmik gnAyak AtmA ja ‘bhUtArthapaNe’ anubhavAy chhe; evo anubhav karavo te
ja samyagdarshan chhe. abhed svabhAvanI pradhAnatAthI AtmAno anubhav karatAn te gnAyakamUrti bhagavAn to ek ja
chhe, ekapaNun chhoDIne te nav prakArapaNe thayelo nathI.
abhed chaitanya ja draShTimAn rahe chhe, nav bhedano vikalpa Ave tenI mukhyatA thatI nathI, mATe te abhUtArtha chhe. hun–jIv
chaitanya paripUrNa chhun–ekarUp chhun, evA svabhAvanI draShTimAn ekatAnI ja mukhyatA chhe ne temAn navatattvonI anekatA
gauN thaI jAy chhe, tethI shuddhanayamAn navatattvo abhUtArtha chhe. AtmAnA abhed svabhAvanI draShTi chhoDIne paryAyamAn
par sanganI apekShAthI jotAn navatattvo bhUtArtha chhe paN jyAn shuddhanayathI bhedanun lakSha chhUTIne abhed svabhAvanI
mukhyatAmAn vaLyo tyAn bhedarUp navatattvono anubhav nathI mATe te abhUtArtha chhe, ne ek shuddha AtmA ja
PDF/HTML Page 9 of 21
single page version

mukhyatA chhe mATe te navatattvo abhUtArtha chhe. ‘abhUtArtha’ kahetAn te navatattvonA vikalpa abhed svabhAvanI draShTimAn
utpanna ja thatA nathI.
bahAramAn–dev, guru, shAstra, ke strI, lakShmI, sharIr vageremAn sukhashAnti shodhavAthI te maLe tem nathI. tAre sukh–
shAnti joItA hoy, samyagdarshan joItun hoy, satya joItun hoy, AtmasAkShAtkAr joIto hoy to kAyamI chidAnand
svabhAvamAn ja tene shodh, antar svabhAvamAn shodhye ja te maLe tem chhe. satsamAgame nav tattvone jANIne
antarangamAn bhUtArtha chaitanyasvabhAvanI samIp jaIne anubhav karatAn samyagdarshan, sukh–shAnti, satya ne
AtmasAkShAtkAr thAy chhe.
Avo AtmA te samyagdarshanano viShay chhe arthAt samyagdarshan potAnA AtmAne tevo kabUle chhe. samyagdarshan thatAn
potAnA siddha samAn AtmAnun samvedan thAy chhe–anubhav thAy chhe. samyagdarshanano viShay ekalo AtmA chhe,
navatatvanA bhedo samyagdarshanano viShay chhe ja nahi. navatatvo te to bhedo samyagdarshan mATenun bAradAn chhe.
bAradAn uparathI mAlanun anumAn thAy ke Ane kevo mAl levo chhe? jem koI phATyotUTyo kALo kothaLo laIne
bajAramAn jato hoy to anumAn thAy ke A mANas kAI kesar levA nathI jato paN kolasA levA jato hashe.
ane koI sArI kAchanI baraNI laIne bajAramAn jato hoy to anumAn thAy ke A dANA ke kolasA levA nathI
jato paN kesar vagere uttam chIj levA jAy chhe. tem je jIv kudev–kuguruone poShI rahyo chhe eTale jene
bAradAn tarIke ja kudev–kuguru chhe, to anumAn thAy chhe ke te jIv AtmAno dharma levA nathI nIkaLyo paN
viShayakaShAy poShavA nIkaLyo chhe; jenI pAse navatattvanI shraddhArUp bAradAn nathI to em samajavun ke te jIv
AtmAnI shraddhArUpI mAl levA nIkaLyo nathI paN sansAramAn rakhaDavAno mAl levA nIkaLyo chhe. je jIv shuddha
AtmAnI shraddhArUpI mAl levA nIkaLyo chhe. hoy tenI pAse sAchA dev–gurue kahelA navatattvonI shraddhA ja
bAradAnarUpe hoy. pahelAnn navatattvone kabUlyA pachhI tenA bhedanun lakSha chhoDIne shuddhanayanA avalambanathI abhed
AtmAno anubhav karatAn dharma pragaTe chhe. paN je kutattvone mAne chhe ne jene navatattvonun bhAn nathI tene to
chaitanyano anubhav thavAnI yogyatA ja nathI. sharIranI kriyAthI ke pUjA–dayA vagerethI je dharma manAve te shaNano
kothaLo laIne mAl levA nIkaLyo chhe, te kothaLAmAn samyagdarshanarUpI mAl nahi rahe. hajI to jIv ane sharIr
bhegAn thaIne bolavA vagerenun kArya kare chhe em je mAne teNe to vyavahAru navatattvone paN jANyAn nathI, tene to
yathArtha puNyaprApti paN hotI nathI. ane navatattva mAnIne tyAn ja aTakI rahe to te paN mAtra puNyabandhamAn aTakI
rahe chhe, tene dharmanI prApti thatI nathI. navatattvane mAnyA pachhI abhed ek chaitanyasvabhAvanI samIp jaIne
anubhav kare tene apUrva dharma pragaTe chhe.
bhang–bhedano vikalpa Ubho thato nathI paN ek shuddha chaitanya AtmA ja anubhavAy chhe, tenun nAm samyagdarshan chhe,
tenun ja nAm AtmasAkShAtkAr chhe ne te ja dharmanI pahelI bhUmikA chhe.
vyavahAradraShTimAn navatattvo chhe paN svabhAvadraShTimAn navatattvo nathI. svabhAvadraShTithI evo anubhav karavo te ja
dharma chhe. *
PDF/HTML Page 10 of 21
single page version

shrI pravachanasAr gAthA 194 upar pU. gurudevashrInun pravachan
ek ja chhe. jIv agnAnabhAve adhruv evA vikArane tathA sanyogone potAnun svarUp mAnato hato te adharma hato.
have, paradravyanun Alamban ashuddhatAnun kAraN chhe ne svadravyanun Alamban shuddhatAnun kAraN chhe–em pUrve kahelA vidhi
vaDe shuddhAtmAne jANyo te dharma chhe. mUL sUtramAn ‘
AtmAne jANe chhe tene tenA Ashraye shuddhatA pragaTe chhe. pahelAnn malin bhAvone potAnun svarUp mAnato tyAre
shuddhatA pragaTatI na hatI, have te mAnyatA pheravIne shuddha AtmAne jANyo eTale shuddhatA pragaTI.
chhe. jo UndhI mAnyatA AtmAmAn sarvathA thatI ja na hoy to shuddhAtmAne samajIne te TALavAnun paN rahetun nathI,
eTale AtmAne samajavAno upadesh ApavAnun paN rahetun nathI. anAdithI AtmAne kShaNik vikAr jeTalo mAnyo
chhe te mithyA mAnyatA chhoDAvavA shrI AchAryadev samajAve chhe ke AtmAno svabhAv trikAL shuddha upayogasvarUp
dhruv chhe, tenI shraddhA karo.
AtmA te rAgathI rahit chhe, –em gnAnavaDe shuddhaAtmA jaNAy chhe. AtmAmAn ek ja guN nathI paN shraddhA–gnAn–
chAritra vagere anant guNo chhe; rAg–dveSh thAy te chAritraguNanun vikArI pariNaman chhe ne shuddhAtmAne mAnavo te
shraddhAguNanun nirmaL pariNaman chhe tathA shuddhAtmAne jANavo te gnAnaguNanun nirmaL pariNaman chhe. e rIte darek guNanun
trikALI shuddha svabhAvamAn vaLyA, shraddhAnI paryAye vikArarahit AkhA shuddha AtmAmAn vaLIne tene mAnyo chhe ane
gnAnanI paryAy paN chAritranA vikArano nakAr karIne svabhAvamAn vaLI chhe eTale teNe paN vikArarahit shuddha
AtmAne jANyo chhe. A rIte, chAritranI paryAyamAn rAg–dveSh hovA chhatAn shraddhA–gnAn sva taraph vaLatAn shuddha AtmAnI
shraddhA tathA gnAn thAy chhe. rAg vakhate jo rAgarahit shuddha AtmAnun bhAn thaI shakatun na hoy to koI jIvane chothun–
pAnchamun–chhaThThun vagere guNasthAn ke sAdhakadashA ja pragaTI shake nahi ane sAdhak bhAv vagar mokShano paN abhAv Thare.
PDF/HTML Page 11 of 21
single page version

nirNay kem karI shake? ane te nirNay vagar dharma kyAthi thAy? mATe chAritra sivAy bIjA gnAn, shraddhA vagere
guNo chhe; tethI chAritranI dashAmAn vikAr hovA chhatAn te ja vakhate gnAnaguNanA kArya vaDe shuddhaAtmAnun gnAn
thAy chhe tathA shraddhAguNanA kAryavaDe shuddhAtmAnI shraddhA thAy chhe. ane e shuddhAtmAnI shraddhA–gnAnanA jore
svabhAvasanmukh pariNamatAn chAritranA vikArano paN krame krame nAsh thato jAy chhe. samyakshraddhA–gnAn thatAn
tenI sAthe chAritra paN anshe shuddha to thAy chhe. samyakshraddhA–gnAn thavA chhatAn chAritra sarvathA ashuddha ja rahe–
em banatun nathI. chAritranun vartan thoDunk Undhunn hovA chhatAn, te vakhate shraddhA–gnAnaguNanA svAshrit pariNamanavaDe
vikArarahit AtmAnI shraddhA tathA gnAn thAy chhe. mATe, jo koI jIv AtmAmAn anantaguNo na mAne ne ek
ja guN mAne to tene sAdhakadashA thaI shake ja nahi, tene to vikAr vakhate vikAr jeTalo ja AtmA mAnavAnun
rahe, paN vikAr vakhate vikArarahit shuddha AtmAnI shraddhA tathA gnAn tene thaI shake nahi, kem ke te guNone ja
teNe svIkAryA nathI. avasthAmAn rAg–dveSharUp je kShaNik malinatA chhe te gnAn sivAy bIjA guNanI chhe,
gnAnanI malinatA nathI. tethI te malinatAthI judun rahIne gnAne svabhAv taraph vaLIne AtmAnA nirmaL
guNone jANyA, eTale tenA Ashraye sAdhakadashA sharU thaI gaI. te jIv potAne kShaNik rAg–dveSh jeTalo ja
mAnI leto nathI.
svasanmukh thatAn em mAnyun ke trikAL dhruv chaitanya te ja hun chhun, mArA trikALI svabhAvamAn malinatA nathI;
avasthAmAn je kShaNik alpa malinatA chhe teTalo Akho AtmA nathI. svabhAv taraph vaLelA sva–par prakAshak
gnAne te malinatAne gney tarIke jANI kharI ke A chAritrano doSh chhe, paN te mAro mUL svabhAv nathI. te
doSh vakhate paN bIjA gnAn–shraddhAn guNavaDe dhruv shuddha nitya AtmAnun gnAn–shraddhAn thAy chhe, eTale vikAr
vakhate paN shuddha AtmAnA samyak shraddhAn–gnAnamAn dharmI jIvane shankA paDatI nathI. jo ekek AtmAmAn shraddhA–
gnAn–chAritra vagere anek guNone (eTale ke anekAnt svabhAvane) na svIkAro to sAdhakapaNun ja sAbit
thAy nahi, ne sAdhakapaNA vagar bAdhakapaNun paN siddha na thAy, eTale sansAr–mokShano ja abhAv Thare. –parantu
e vAt pratyakSha viruddha chhe.
thaI jAy, eTale kathanchit guNabhedarUp je vastusvarUp chhe te siddha thAy nahi, mATe te paN viruddha chhe.
shraddhA karavAthI tenA AdhAre kalyAN pragaTatun jAy chhe. dhruv vastunI shraddhA thaI tyAn anshe kalyAN pragaTyun chhe ne
hajI anshe akalyAN paN chhe. jo sampUrNa kalyAN thaI jAy to akalyAN bAkI rahe nahi. rAgadveSh te akalyAN
chhe ne vItarAgabhAv te kalyAN chhe. avasthAmAn anshe akalyAN (–rAgadveSh) hovA chhatAn shuddha AtmAno vivek
thAy chhe ne samyakshraddhA gnAnarUp kalyAN pragaTe chhe. tethI shrIAchAryadeve pahelAnn shuddha AtmAne jANavAnI vAt
mUkI chhe. shuddhAtmAne jANavAnI sAthe ja pUrun ja vartan (–vItarAgatA) thaI jatun nathI paN temAn kram paDe chhe.
jo samyakshraddhA–gnAn thatAnnI sAthe ja chAritra pUrun thaI jatun hoy to sAdhakadashA rahe nahi.
PDF/HTML Page 12 of 21
single page version

chhe, temAnthI je shuddhAtmAne jANe tene ja shuddhAtmadashA pragaTe chhe, ne je shuddhAtmAne nathI jANato tene shuddhAtmadashA thatI
nathI. vaLI AmAn pariNaman paN nakkI thaI gayun; kem ke anAdithI shuddha AtmAne jANyo na hato te agnAnadashA
palaTIne have shuddhatmAne jANyo. jo avasthA palaTatI na hoy to em banI shake nahi. e pramANe shuddha AtmAne
jANIne temAn lInatAthI je pUrNa shuddha thaI gayA te ‘dev’ chhe. shuddhAtmAne jANyo hovA chhatAn jemane hajI pUrNa
shuddhadashA pragaTI nathI paN sAdhakadashA chhe te ‘guru’ chhe, ne AvA dev–gurunI anekAntamay vANI te shAstra chhe. shuddha
AtmAne jANe te vakhate ja AtmA pUro shuddha sarvagna thaI jato nathI paN hajI svabhAv taraph visheShapaNe vaLavAnun
ne ashuddhatA TALavAnun–sAdhakapaNun rahe chhe, eTale gnAnanA bhedo tem ja guNasthAnanA bhedo paDe chhe. –A rIte
anek prakAr siddhi thaI jAy chhe.
svIkAr karyo tyArathI apUrva dharmakaLAnI sharUAt thaI chhe. vartananI kShaNik malinatAne samyakshraddhA svIkAratI
nathI paN dhruv shuddha dravyane ja te svIkAre chhe, ane te dhruvanA ja AdhAre vartananI pUrNatA thaIne hun sarvagna thaI
jaIsh–em gnAn jANe chhe.
nathI paN te TALavAmAn kram paDe chhe. je jIv dharmI thAy tene sauthI pahelAnn keTalo adharma TaLe? pahelAnn shuddha
AtmAne jANatAn mithyAshraddhA ane mithyAgnAnarUp adharma to TaLI jAy chhe, ne chAritranA adharmano ek ansh TaLe
chhe paN chAritrano badho adharma TaLI jato nathI. pahelAnn samyakshraddhA ane samyaggnAnarUp dharma ek sAthe pragaTe chhe
ne pachhI samyak chAritra thAy chhe, te chAritradharma krame krame pragaTe chhe. ‘hun shuddha, dhruv, upayogasvarUp chhun’ em je
shraddhA–gnAne mAnyun tathA jANyun te dharma chhe, ane je rAg–dveSh thAy chhe te adharma chhe; e rIte sAdhakane anshe dharmane
anshe adharma banne sAthe chhe. pahelAnn shuddha AtmAne jANato na hato ne puNya–pApane ja potAnun svarUp mAnato tyAre
to te jIvane shraddhA, gnAn ne vartan e traNe khoTAn hatAn eTale ekalo adharma ja hato. te adharmIpaNAmAn to jIv
vikArane ane parane ja gnAnamAn gney karato ne tenI ja shraddhA karato hato tene badale have gnAnane sva taraph vALIne
AtmAne ja gnAnanun svagney karyun ne tenI ja shraddhA karI, tyAn gnAn ane shraddhA sudharyAn ne chAritrano paN ek ansh
sudharyo. chhatAn hajI te dharmIne chAritramAn anshe vikAr paN chhe. parantu te vikAr hovA chhatAn tenA samyakshraddhA–
gnAnarUp dharmano nAsh thato nathI. e rIte pahelAnn to mithyAshraddhA ane mithyAgnAnarUp adharma TaLe chhe ne pachhI ja
rAgadveSh TaLe chhe.
mAnatI hatI teNe have dhruv chaitanyasvabhAvanI shraddhA karI. – A rIte gnAn ane shraddhAmAn dharmanI kriyA thaI. have
mAtra chAritrano alpa doSh rahyo, tene paN shuddha svabhAvamAn ekAgratA vaDe TALIne paramAtmA thaI jashe. parantu jene
shraddhA–gnAn ja sAchAn nathI tene to kadI vikAr TaLato ja nathI. pahelAnn samyakshraddhA–gnAn thayA pachhI ja chAritradoSh
TaLe ne paramAtmadashA thAy.
PDF/HTML Page 13 of 21
single page version

vartavun te ja sAchun vItarAgI vartan chhe. ane shuddha AtmAne na samajatAn vikAramAn ja ekAgrapaNe vartavun te Undhunn
vartan chhe. jyAn potAnA pUrNa shuddha chaitanyasvabhAvane ja gnAnanun gney karyun ane tenI shraddhA karI tyAn gnAn ane
shraddhAnun vartan to sudharI gayun–arthAt gnAn ane shraddhA samyak thayA. chAritranA vartanamAn amuk vikAr hoy chhatAn
te vikArapariNAm vakhate paN shraddhA–gnAnane shuddha svabhAv taraph vALIne tenun vartan sudhArI shakAy chhe; ne em
karavAthI ja dharmanI sharUAt thAy chhe. paryAyamAn vikAr hovA chhatAn te ja vakhate te vikArane mukhya karIne temAn
shraddhA–gnAnane vALavA te ja vidhivaDe shuddhAtmA jaNAy chhe ne apUrva kalyANanI sharUAt thAy chhe.
chhatAn shraddhAn–gnAn shuddha svabhAv taraph vaLIne shuddha AtmAne shraddhA–gnAnamAn lye chhe. A ja shuddha AtmAne jANavAnI
vidhi chhe. A vidhithI je shuddhAtmAne jANe chhe tene ja AtmAnI shuddhatA pragaTe chhe.
rAgadveShanA abhAvarUp vItarAgI samatA hoy chhe te ja sAmAyik chhe. evI ja sAmAyikane bhagavAne dharma ane
mokShanun kAraN kahyun chhe. tathA te jIv mithyAtva–avirati vagere pApathI pAchho pharyo tethI tene pratikramaN paN thaI
gayun. AvI sAchI sAmAyik ane sAchun pratikramaN shuddha AtmAnI samajaN vagar koI jIvane hoy nahIn.
abhyAs kare to tenI samajaN sahelI chhe, svabhAvanI vAt monghI na hoy. darek AtmAmAn samajavAnun sAmarthya chhe.
paN potAnI muktinI vAt sAmbhaLIne andarathI ullAs Avavo joIe, to jhaT samajAy. jem baLadane jyAre
gherathI chhoDIne khetaramAn kAm karavA laI jAy tyAre to dhIme dhIme jAy ne jatAn vAr lagADe; paN jyAre khetaranA
kAmathI chhUTIne ghare pAchhA vaLe tyAre to doDatA doDatA Ave. kem ke tene khabar chhe ke have kAmanA bandhanathI chhUTIne
chAr pahor sudhI shAntithI ghAs khAvAnun chhe, tethI tene honsh Ave chhe ne tenI gatimAn veg Ave chhe. juo, baLad
jevA prANIne paN chhUTakArAnI honsh Ave chhe. tem AtmA anAdi kALathI svabhAv–gharathI chhUTIne sansAramAn rakhaDe
chhe; shrIguru tene svabhAv–gharamAn pAchho vaLavAnI vAt sambhaLAve chhe. potAnI muktino mArga sAmbhaLIne jIvane jo
honsh na Ave to te pelA baLadamAnthI ye jAy! pAtra jIvane to potAnA svabhAvanI vAt sAmbhaLatAn ja antarathI
muktino ullAs Ave chhe ane tenun pariNaman svabhAvasanmukh vegathI vaLe chhe. jeTalo kAL sansAramAn rakhaDyo
teTalo kAL mokShano upAy karavAmAn na lAge, kem ke vikAr karatAn svabhAv taraphanun vIrya anantu chhe tethI te alpa
kALamAn ja mokShane sAdhI lye chhe. paN te mATe jIvane antaramAn yathArtha ullAs Avavo joIe.
PDF/HTML Page 14 of 21
single page version

honshathI kUdakA mAre chhe–nAche chhe. to are jIv! tun anAdi anAdikALathI agnAnabhAve A sansArabandhanamAn
bandhAyelo chhe, ane have A manuShyabhavamAn satsamAgame e sansArabandhanathI chhUTavAnA TANAn AvyA chhe. shrI
sansArathI chhUTakArAnI honsh na Ave to tun pelA vAchharaDAmAnthI paN jAy tevo chhe! khullI havAmAn pharavAnun ne chhUTA
pANI pIvAnun TANun maLatAn chhUTApaNAnI moj mANavAmAn vAchharaDAne paN kevI honsh Ave chhe! to je samajavAthI
anAdinA sansArabandhan chhUTIne mokShanA param AnandanI prApti thAy–evI chaitanyasvabhAvanI vAt gnAnI pAsethI
sAmbhaLatAn kyA AtmArthI jIvane antaramAn honsh ne ullAs na Ave? ane jene antaramAn sat samajavAno
ullAs chhe tene alpakALamAn mukti thayA vinA rahe nahIn. pahelAnn to jIvane sansArabhramaNamAn manuShyabhav ane
satnun shravaN ja maLavun bahu monghun chhe. ane kavachit satnun shravaN maLyun tyAre paN jIve antaramAn vichAr karIne,
satno ullAs lAvIne, antaramAn besAryun nahi, tethI ja sansAramAn rakhaDyo. bhAI, A tane nathI shobhatun! AvA
monghA avasare paN tun AtmasvabhAvane nahi samaj to kyAre samajIsh? ane e samajyA vagar tArA
rajhaDe chhe, te rajhaDavAno ant Ave ne mukti thAy evun k kbatAvo!’ Avo jignAsAno prashna paN koIkane ja
UThe chhe. AvA monghAn TANAn pharI pharIne maLatA nathI, mATe jignAsu thaI, antaramAn meLavaNI karIne sAchun
sudhI, sonagaDhamAn shrI jain svAdhyAy mandir TrasTa taraphathI
tattvagnAnanA abhyAs mATe ek jainadarshan shikShaNavarga kholavAnun
nakkI karyun chhe. khAs prauDh ummaranA jignAsu bhAIo mATe A varga
kholavAmAn Avyo chhe. je mumukShu bhAIone vargamAn AvavAnI
IchchhA hoy temaNe nIchenA saranAme sUchanA mokalI devI.
PDF/HTML Page 15 of 21
single page version

ne puNyanun phaL sansAr chhe; dharma te AtmAno shuddha bhAv chhe ne puNya to ashuddhabhAv chhe.
bahAranI kriyAmAn dharma mAne chhe, te agnAnI jIv dharmanun svarUp samajato nathI. dharma to vItarAgabhAv chhe. puNya
te rAgabhAv chhe.
puNya to agnAnI ane abhavya jIv paN kare chhe paN tene AtmAnA bhAn vagar dharma jarApaN thato nathI.
kAraN chhe.
parantu e sivAy puNya to vikArI paryAy chhe, tethI puNya te kharekhar mokShamArga nathI, puNya te samvar nathI, puNya te
dharma nathI, puNya te ratnatray nathI, puNya te AtmAnI shAntino upAy nathI.
AtmAmAn dharma (–shAnti) shaktirUpe bharapUr chhe, tenI oLakhAN–shraddhA, gnAn karIne temAn ekAgra thavAthI te pragaTe
chhe. e dharma kyAy bahAramAnthI eTale ke dehanI kriyA ke paisA vageremAnthI Avato nathI. jem lInDIpIparanI
tIkhAs lInDImAnthI Ave chhe tem mAtmAnI dharmarUpI tIkhAs AtmAnA svabhAvamAnthI ja Ave chhe, puNyamAnthI ke
par padArthomAnthI te AvatI nathI. puNya ane dharmanun svarUp judun judun je rIte chhe te rIte oLakhavun joIe.
nathI. agnAnIo puNyathI dharma mAne chhe. jeo puNyathI dharma mAne chhe teo puNyatattvane ane samvar–nirjarAtattvane
ek ja mAne chhe, eTale teo kharekhar nav tattvane samajyA nathI. ane tethI teoe sarvagna tIrthankar bhagavAnane
ke gnAnIne paN kharekhar mAnyA nathI. mATe jignAsuoe puNya ane dharma e bannene judA judA jANavA joIe.
PDF/HTML Page 16 of 21
single page version

1997 thI mAnDIne dar varShe Avo shikShaNavarga kholavAmAn Ave chhe. vachamAn traN vakhat pU. gurudevashrI vihAramAn
hovAthI e varga kholAyo na hato; e rIte ‘shikShaNavarga’ nun A AThamun varSha hatun. A vargamAn AvelA bALakone
shrI jainasiddhAnt praveshikAno ek adhyAy tathA chhahaDhALAnI pahelI be DhAL shIkhavavAmAn AvI hatI. tA. 2–6–
pa1 nA roj varganI lekhit parIkShA levAmAn AvI hatI, ne vidyArthIone lagabhag 1pa0 rUA. nAn pustako InAm
tarIke vahenchAyA hatA. tathA pAs thayelA vidyArthIone shrI jain svAdhyAy mandir taraphathI chhApelA sarTiphikeT
ApavAmAn AvyA hatA. parIkShAmAn vidyArthIone pUchhAyelA prashno ane tenA javAbo ahIn ApavAmAn Ave chhe:–
(1) sansAramAn paribhramaN karato jIv shA kAraNe anant dukh bhogave chhe?
(2) puNya ane dharma.
denAr hovA chhatAn tene sukharUp mAnIne tenun sevan kare chhe. puNya te AsravarUp hovA chhatAn tene te dharmanun
kAraN mAne chhe. tathA AtmabhAnapUrvak IchchhAno nirodh te tap chhe, tenAthI nirjarA thAy chhe, te sukharUp
hovA chhatAn agnAnI tene kalesharUp mAne chhe ane pAnch IndriyaviShayomAn prIti kare chhe, –A nirjarAtattvanI
bhUl chhe.
PDF/HTML Page 17 of 21
single page version

temane bIjA keTalAk guNanA vibhAvaarthaparyAyo paN chhe, tathA vibhAvavyanjanaparyAy chhe. mahAvIr
bhagavAnane vibhAvaparyAyo nathI.
svabhAvavyanjanaparyAyanI AkRutimAn eTalo pher chhe ke mahAvIr bhagavAnanI AkRuti nAnI chhe ne RuShabhadev
bhagavAnanI AkRuti moTI chhe.
chhe paN agRuhIt mithyAdarshan agnAnI jIve kadI chhoDyun nathI. gRuhIt mithyAdarshan chhUTavA chhatAn agRuhIt
mithyAdarshan rahI jAy chhe; agRuhIt mithyAdarshan chhUTe tene gRuhIt mithyAdarshan paN chhUTI ja jAy chhe.
ekavAr paN agRuhIt mithyAdarshan chhoDe to jIvanI mukti thayA vagar rahe nahi. potAnA AtmAnA
svarUp sambandhI bhUl te agRuhIt mithyAdarshan chhe ane devagurushAstranA svarUpasambandhI bhUl te gRuhIt
mithyAdarshan chhe.
(2) siddha paramAtmAne AkAr hoy?
PDF/HTML Page 18 of 21
single page version

(4) dharmAstikAy gati karI shake?
(pa) tame kShamA karI shako chho?
(6) alokAkAshamAn pariNaman hey?
(4) dharmAstikAy pote gati na karI shake, kem ke tenAmAn tevI kriyAvatI shakti nathI. gati to jIv ane
gatihetuttvaguN tenAmAn chhe paN te pote to sadA sthir ja rahe chhe.
(6) alokAkAshane paN pariNaman hoy chhe, kem ke AkAshamAn dravyatvaguN chhe, tethI tenI hAlat sadAy badalAyA
mithyAgnAn TaLIne mane samyaggnAn thayun ne bhaviShyamAn ugra puruShArtha karIne hun kevaLagnAn prApta karIsh.’
lakhIne tenun kAraN jaNAvo–
(2) mukh ane vANI
(3) temanI vANI ane mArun samyaggnAn
(4) mArun samyaggnAn ane mithyAgnAn
(pa) mArun samyaggnAn ane kevaLagnAn.
PDF/HTML Page 19 of 21
single page version

(2) mithyAgnAn ane samyaggnAn e banne, jIvanA gnAnaguNanI paryAyo chhe; jyAre mithyAgnAn TaLIne samyaggnAn
pragaTe chhe tyAre gnAnaguNamAn samyaggnAn paryAyano utpAd thAy chhe, pUrvanI mithyAgnAnaparyAyano vyay thAy chhe ane
gnAnaguN dhruvapaNe rahe chhe.
je guN hoy te kayA dravyano–kevI jAtano guN chhe te lakho, ane je paryAy hoy te kyA dravyanA kyA guNano
kevo (vikArI ke avikArI) paryAy chhe te jaNAvo.
(1) khaTAsh (2) samyagdarshan (3) rAt
(pa) sthitihetuttva te guN chhe:– adharmAstikAyadravyano visheShaguN.
(6) kALANu te dravya chhe:– pariNamanahetuttva teno visheShaguN chhe.
(7) mRugajaL te paryAy chhe:– pudgaladravyanA rang guNanI. (vikArI)
(8) kevaLagnAn te paryAy chhe:– jIvadravyanA gnAnaguNanI. (avikArI)
(9) samudghAt te paryAy chhe:– jIvadravyanA pradeshatvaguNanI. (vikArI)
(10) arisAmAn dekhAtun agninI jvALAnun pratibimb te paryAy chhe:– pudgaladravyanA rangaguNanI. (vikArI) *
(2) vasANI hasamukhalAl velasIbhAI rANapur mArka 89
(3) shAh vasantarAy maganalAl baravALA mArka 86
(4) shAh rAjendra premachand surat mArka 86
(pa) shAh anilakumAr himmatalAl bhAvanagar mArka 86
(6) shAh bhAIlAl IshvaralAl mahesANA mArka 8p
dambhI guru eTale ke kuguru chhe. kuguruo pattharanI naukA samAn chhe. jem pattharanI naukA pote to DUbe chhe ne temAn
besanAr paN DUbe chhe, tem kuguru pote to sansAramAn DUbe chhe ne tenun sevan karanAr paN sansAramAn DUbe chhe. mATe he
jIvo! jo tame A sansArasamudrathI bachavA chAhatA ho to kudev–kuguru–kudharmanA sevanane chhoDI daIne sAchA dev–
chAritra te ja A bhavasamudrathI taravAno upAy chhe.
PDF/HTML Page 20 of 21
single page version

jIv anAdi kALathI tiryanch–narak–manuShya ne dev evI chAr gatirUp sansAramAn rakhaDe chhe ne temAn
dukhanAn je kAraNo hoy tene barAbar oLakhe to tene TALIne sukhano upAy kare.
sansAramAn rakhaDe chhe ne anantadukh anubhave chhe.
tattvane paN te viparIt mAne chhe; te sansAr paribhramaNanA dukhanun kAraN chhe. jIv sAchA dev–guru–shAstrane
oLakhe ane temanA satya upadesh vaDe sAt tattvonun tathA potAnA AtmAnun svarUp samajIne anAdinA
mithyAtvane TALe ne samyagdarshan–gnAn–chAritra pragaT kare to tene mokShanA anantasukhano anubhav thAy ne tenun
sansAr paribhramaNanun dukh TaLI jAy.
te ja dukh chhe. te dukh koI bahAranA sAdhanathI TaLatun nathI paN potAnI sAchI samajaNathI ja TaLe chhe.
mAne chhe eTale ke deh te ja hun chhun–em te mAne chhe. tethI dehano sanyog thatAn te potAnA AtmAno janma mAne chhe
ne dehano viyog thatAn te AtmAno ja nAsh mAne chhe eTale janmathI maraN sudhIno ja AtmA chhe em te mAne
chhe. vaLI dehanA kAm hun karun chhun, dehanI sagavaDaagavaDathI hun sukhI–dukhI chhun–em te agnAnI mAne chhe. mokShanA
kAraNarUp je samvar–nirjarA chhe temAn to te prIti karato nathI ne tene kaThaN mAnIne IndriyaviShayomAn prIti kare chhe.
AvI UndhI shraddhA te mithyAtva chhe ne te mithyAtvanA prabhAvathI jIv anAdithI sansAramAn rakhaDe chhe. kyArek durlabh
manuShyapaNun maLe tyAre paN kudev–kuguru ane kudharmanA sevanathI mithyAtvane puShTa kare chhe eTale tenun sansArabhramaN
maTatun nathI, ne potAnA durlabh manuShyajIvanane naShTa karIne potAnA ja hAthe potAnun akalyAN karIne anantadukh
bhogave chhe. mATe durlabh manuShyabhav pAmIne, sAchA dev–guru dharmane oLakhIne samyagdarshan–samyaggnAn ane
samyakchAritranun sevan karavAthI mokShasukh pragaTe chhe, ne sansAraparibhramaNanun dukh TaLe chhe.