Atmadharma magazine - Ank 093
(Year 8 - Vir Nirvana Samvat 2477, A.D. 1951)
(English transliteration). Entry point of HTML version.

Next Page >


Combined PDF/HTML Page 1 of 2

PDF/HTML Page 1 of 21
single page version

background image
Atmadharma
varSha 08
saLang ank 093
Version History
Version
Number Date Changes
001 Sept 2005 First electronic version.

PDF/HTML Page 2 of 21
single page version

background image
varSha 8 mun, ank navamo, aShADh 2477
93
: sampAdak:
vakIl rAmajI mANekachand doshI
... to manuShyapaNun shun
kAmanun?
koI kahe–‘AtmAnI jhINI vAt amane na samajAy.’ paN bhAI! AtmAnI vAt na
samajAy em kahe to anantakALe mahA durlabh manuShyapaNun maL‌yun shun kAmanun? AtmAnA
bhAn vinA jagatamAn kaink kUtarAn, aNashiyAn janme–mare chhe, teno mahimA nathI. tem
anantakALe mahAn durlabh manuShyapaNun pAmI apUrva AtmasvabhAvane satsamAgam vaDe na
jANe to tenI kAI kimmat nathI; ane jo pAtratA vaDe AtmasvabhAvane jANe to te
gnAnano mahimA apAr chhe.
(pRu. 16)
jeTalo kAL parane mATe gALe chhe teTalo kAL jo svane mATe gALe to kalyAN thayA
vinA rahe nahIn. bhAI re! anantakALe mahAdurlabh manuShyapaNun maL‌yun, temAn kalyAN na karyun
to kyAre karIsh?
–samayasAr pravachano 1, pRu. 90.

PDF/HTML Page 3 of 21
single page version

background image
suvarNapurI samAchAr
(sonagaDh : jeTh vad 8)

• param pUjya gurudevashrI sukhashAntimAn birAje chhe.
• hAl savAre pravachanamAn shrIpravachanasArajI vanchAy chhe; temAn chhellA bhAgamAn varNavel 47 nayonun svarUp
vanchAy chhe. thoDA divasomAn shrI pravachanasAr pUrun thashe; tyArapachhI shrIkArtikeyAnuprekShA pravachanamAn vanchAshe.
kArtikeyAnuprekShA be hajAr varSha karatAn ya vadhAre purANun shAstra chhe. ane temAn bAr vairAgya bhAvanAonun uttam
varNan chhe.
• baporanA pravachanamAn shrI samayasArajI (navamI vakhat) vanchAy chhe; temAn hAl nirjarA adhikAr vanchAy
chhe. A uparAnt bhakti, rAtricharchA vagere kAryakram hammesh mujab chAle chhe.
• hAl presamAn mukhya shrI niyamasAr shAstra akSharashaH gujarAtI anuvAd sahit chhapAy chhe. anuvAdakArya
thoDA vakhatamAn pUrun thashe. A shAstranI 187 gAthAo chhe, temAnthI lagabhag 1pa0 gAthAo chhapAI gaI chhe.
bhAdaravA sud pAncham daramiyAn A pavitra shAstranun prakAshan thaI jashe–evo sambhav chhe.
A sivAy samayasAr–pravachano (bandh adhikAr) chhapAy chhe te thoDA vakhatamAn prasiddha thashe.
panchakalyANak–pravachano chhapAI gayA chhe te paN bandhAIne thoDA vakhatamAn prasiddha thashe. A pustak sachitra chhe.
niyamasAr–pravachano (shuddhabhAv adhikAr) chhapAIne prasiddha thaI gayel chhe, tenI kimmat 1–10–0 chhe.
brahmacharya–pratignA
vaishAkh vad AThamanA mangal dine baravALAnA bhAIshrI chImanalAl bhAIlAl tathA temanA dharmapatnI
prabhAvatIben–e bannee sajoDe pU. gurudevashrI pAse AjIvan brahmacharyapratignA angIkAr karI chhe; te mATe temane
dhanyavAd!
sudhAro: Atmadharma ank 92
Atmadharma ank 92 pRuShTha 177 pahelI kolamanI lAIn 1–2mAn–‘AtmAne lakShe vikAr paN chhe’ em
chhapAI gayun chhe tene badale ‘AtmAne paralakShe vikAr paN chhe’ em sudhArIne vAnchavun.
chaitanyatattvano mahimA ane durlabhatA
aho, AtmAnA shuddhasvabhAvanI atyant mahimAvALI vAt jIvoe yathArthapaNe kadI sAmbhaLI nathI.
atyAre chaitanyatattvanA mahimAnI sAchI vAt sAmbhaLavA maLavI paN ghaNI durlabh thaI paDI chhe. je jIv ghaNo
jignAsu ne ghaNo lAyak thaIne AtmasvabhAvanI A vAt sAmbhaLe tenun kalyAN thaI jAy tem chhe.
–pravachanamAnthI

PDF/HTML Page 4 of 21
single page version

background image
aShADh: 2477 : 183 :
AtmArthInun pahelun kartavya–7
param kalyANanun mULiyun –
samyagdarshan pragasTavA mATenI bhUmikA
vIr san. 2476 bhAdaravA sud 4 shukravAr
jene potAnA Atmanun hit karavun hoy teNe pahelAnn shun karavun te vAt chAle chhe. je AtmArthI chhe eTale ke
jene potAnun kalyAN karavAnI bhAvanA chhe teNe dehathI bhinna chaitanyamUrti AtmA koN chhe tene jANavo joIe.
AtmAne jANavA mATe pratham nav tattvonun gnAn karavun joIe. te nav tattvomAn pratham jIv ane ajIv e be
jAtanAn tattvo anAdianant chhe, koIe tene banAvyAn nathI ne teno kadI nAsh thato nathI. jIv ane ajIv e
be svatantra tattvo chhe ane te benA sambandhe bannenI avasthAmAn sAt tattvo thAy chhe. AtmAmAn potAnI yogyatAthI
puNya, pApAdi sAt prakAranI avasthA thAy chhe ne temAn nimittarUpe ajIvamAn paN te sAt prakAr paDe chhe.
AtmA chaitanyavastu trikALI chhe, paN tene bhUlIne avasthAmAn mithyAtva ane rAg–dveShathI agnAnI jIv
anAdi kALathI bandhAyel chhe; te bandhanabhAv AtmAnI yogyatAthI chhe, koI bIjAe tene bandhan karyun nathI. jIvane
vartamAn avasthAmAn jo bhAvabandhan na hoy to Anandano pragaT anubhav hovo joIe. paN Anandano pragaT
anubhav nathI kem ke te potAnI paryAyamAn vikAranA bhAvabandhanathI bandhAyelo chhe. sphaTikanA UjaLA svachchha
svarUpamAn je rAtI–kALI jhAnI paDe chhe te tenun mUL svarUp nathI paN sphaTikano vikAr chhe, upAdhi chhe, tem jIvano
svachchha chaitanyasvabhAv chhe, tenI avasthAmAn je puNya–pApanA bhAv thAy chhe ne tenun svarUp nathI paN vikAr chhe,
bandhan chhe; vikArabhAv te jIv–bandh chhe ne temAn nimittarUp jaDakarmo chhe te ajIv–bandh chhe. e rIte jIv–ajIv
bannenI avasthA bhinna bhinna chhe. jo par nimittanI apekShA vagar ekalA AtmAnA svabhAvathI vikAr thAy to
to te svabhAv thaI jAy, ne kadI TaLI shake nahIn. paN vikAr te jIvanI avasthAnI kShaNik yogyatA chhe ne temAn
dravyakarma nimittarUp chhe. nimittanA lakShe vikAr thAy chhe, svabhAvanA lakShe vikAr ke bandhanabhAv thato nathI.
[ahIn sudhI bandh sudhInAn ATh tattvonun vivechan thayun, have navamA tattvanun vivechan thAy chhe.]
navamun mokShatattva chhe. jIvanI pUrNa pavitra sarvagna–vItarAgI AnandadashA te mokSha chhe. te mokShapaNe thavAnI
lAyakAt jIvanI avasthAmAn chhe ne jaDakarmano abhAv temAn nimittarUp chhe. jIvamAn pavitra mokShabhAv pragaTyo tyAn
karmo tenI meLe chhUTI gayA. jIv ane ajIv e be trikALI tattvo chhe tene, tem ja tenI paryAyamAn sAt tattvarUp
pariNaman thAy chhe tene, –nave tattvone oLakhavA joIe.
mokSharUpe thavAnI yogyatA jIvanI chhe, ne jaD karmonun chhUTI javun te nimitta chhe, te ajIv–mokSha chhe.––e
pramANe ahIn pratham to mokShatattvanI oLakhAN karAvI chhe. anrtasvabhAvanA Ashraye jIvanI paripUrNa pavitra
avasthA pragaTe tene mokSha kahe chhe tem ja ajIv karmo chhUTI javArUp pudgalanI avasthAne paN mokSha kahevAy chhe.
mokShatattvane jANI lIdhun tethI mokSha thaI jato nathI, paN mokSha vagere nave tattvone jANyA pachhI te bhedano Ashray
chhoDI antaranA abhedasvabhAvanA Ashraye mokShadashA pragaTe chhe.

PDF/HTML Page 5 of 21
single page version

background image
: 184: Atmadharma: 93
oLakhAN karAvI; te nav tattvone oLakhavAnun prAyejan shun chhe te have kaheshe. nav tattvane oLakhIne antaramAn
abhed chaitanyamUrti svabhAvano shuddhanayathI anubhav karavo te ja prayojan chhe, ne evo anubhav karavo te ja
samyagdarshan chhe, te kalyANanun mULiyun chhe.
juo, chaitanyanI samajaN anantakALamAn nathI karI; anAdi kALathI sansAraparibhramaN kare chhe temAn
chaitanyanI samajaNano rasto lIdhA vagar bIjA badhA bAhya sAdhano karyAn chhe, paN sansArabhramaN nathI TaL‌yun. kem ke
chaitanyanI samajaN karavI te ja sansArabhramaN TALavAno upAy chhe, te upAy bAkI rahI gayo chhe. tethI shrImad
rAjachandrajI nIchenA kAvyamAn ‘shun sAdhan bAkI rahI gayun’ te jaNAvatAn kahe chhe ke–
yam niyam sanyam Ap kyio,
puni tyAg virAg athAg lahyo,
vanavAs rayo, mukh maun rahyo,
draDh Asan padma lagAy diyo;
× ×
vah sAdhan vAr anant kyio,
tadapi kachhU hAth haju na paryo;
ab kayon na vichArat hai manasen,
kachhU or rahA un sAdhanasen.
yam, niyam, vrat, tap, bAhya, tyAg vairAgya vagere badhA sAdhan karyA paN chaitanyasvarUpI potAno AtmA
koN chhe tenI samajaNarUp sAchun sAdhan bAkI rahI gayun, tethI jIv kinchit kalyAN pAmyo nathI.
bhagavAn shrI kundakundAchArya dev kahe chhe ke he bhavya AtmAo! AtmAnA abhed svarUpano anubhav karatAn
pahelAnn vachche nav tattvanI bhedarUp pratIti AvyA vinA rahetI nathI, paN te navatattvanA bhedarUp vichArano ja
Ashray mAnIne aTakasho nahi; navatattvanA bhedarUp vichAranA Ashraye aTakavAthI samyak AtmA anubhavamAn
Avato nathI. paN te bhedano Ashray chhoDIne–rAgamishrit vichArano abhAv karIne, abhedasvabhAvasanmukh thaIne
shuddha AtmAno nirvikalpa anubhav ane pratIt karatAn samyakshraddhA thAy chhe, te AtmAnA kalyANano upAy chhe.
avasthAmAn jIvanI yogyatA ane ajIvanun nimittapaNun–evo nimittanaimittik sambandh jo na hoy to
sAt tattvo ja siddha thatA nathI. jIv ane ajIvanI avasthAmAn nimittanaimittik sambandh chhe te draShTithI jotAn
navatattvonA bhed vidyamAn chhe. ane jo ekalA chaitanyamUrti akhaNDa jIvatattvane lakShamAn lyo to, dravyadraShTimAn
nimittanaimittik sambandh paN nahi hovAthI, navatattvanA bhed paDatA nathI; mATe shuddha chaitanya svabhAvanI draShTithI
jotAn navatattvo abhUtArtha chhe ne ek chaitanya paramatattva ja prakAshamAn chhe. jo ke vartamAn nirmaLaparyAy chhe kharI
paN te abhedamAn bhaLI jAy chhe, arthAt dravya ane paryAyanA bhedano vikalpa te jIvane nathI. Avo anubhav te
ja samyagdarshan, samyaggnAn ne samyakchAritra chhe.
jIvanA bhAvarUp sAtatattvo jIvamAn chhe, tem ja temAn nimittarUpe jaDanI avasthAmAn sAtatattvo chhe te
ajIvamAn chhe. AvA sAt prakAro ekalA shuddha jIvamAn ke ekalA ajIvamAn hoy nahi. e nav tattvonun ghaNI ghaNI
rIte varNan kahevAyun chhe. te pramANe nav tattvone nakkI karyA vagar AtmAnun svarUp samajI shakAy nahi ane
potAnun svarUp shun chhe te samajyA vagar chaitanyasukhanI prApti thAy nahi.
‘amUlya tattvavichAr’ mAn shrImad rAjachandrajI kahe chhe ke–
hun koN chhun? kyAthi thayo? shun svarUp chhe mArun kharUn?
konA sambandhe vaLagaNA chhe? rAkhun ke e pariharun?
enA vichAr vivek pUrvak shAntabhAve jo karyAn,
to sarva AtmikagnAnanAn siddhAntatattvo anubhavyAn.
vichAr temAn AvI jAy chhe. hun chaitanyasvarUp jIv chhun, sharIrAdi ajIv chhe te hun nathI, puNya–pAp–Asrav ne bandh
e bhAvo dukharUp chhe, samvar–nirjarA bhAv te sukhanun kAraN chhe te dharma chhe, mokSha te pUrNa sukharUp nirmaLadashA chhe. –
A pramANe ek jIv sambandhI vichAr karatAn nave tattvo AvI jAy chhe.

PDF/HTML Page 6 of 21
single page version

background image
aShADh: 2477 : 185 :
jIv ane ajIv to svatantra tattvo chhe, ne temAnthI jIvanI avasthAmAn puNya–pAp–Asrav–samvar–nirjarA–
bandh ane mokSha evA sAt prakAr potAnI yogyatAthI paDe chhe, tathA ajIvatattva tenA nimittarUp chhe tenI
avasthAmAn paN puNya–pAp vagere sAt prakAro paDe chhe. ek AtmA ja sarvavyApak chhe ne bIjun badhun bhram chhe–em
je mAne tene sAt tattvo rahetA nathI, ane sAt tattvanA gnAn vagar AtmAnun gnAn thaI shakatun nathI. sAte
tattvomAn babbe bol lAgu paDe chhe, ek jIvarUp chhe ne bIjun ajIvarUp chhe.
AtmAne samajyA vagar jIvano anantakAL gayo; te anantakALamAn bIjA bAhya upAyone kalyANanun
sAdhan mAnyun paN antaramAn siddha bhagavAn jevo chaitanyamUrti AtmA birAjI rahyo chhe tenun sharaN laun to kalyAN
pragaTe–em na mAnyun. pUjA, bhakti, vrat, upavAs vagerenA shubharAgane ne kriyAkAnDane muktinun sAdhan mAnyun paN
e badho ya rAg to sansAranun kAraN chhe, rAg te AtmAnI muktinun kAraN nathI. Am samajIne shun karavun? –ke
navatattvone ane AtmAnA abhed svabhAvane jANIne AtmasvabhAv taraph vaLavun, teno ja Ashray karavo, e ja
dharma chhe ne e ja kalyAN chhe.
je jIv viShay–kaShAyamAn ja DUbelo chhe ne tattvanA vichArano paN avakAsh leto nathI, te to pApamAn
paDelo chhe, tenI ahIn vAt nathI. paN, mAre AtmAnun kalyAN karavun chhe–em jene jignAsA jAgI chhe, viShay–
kaShAyothI k kpAchho pharIne je navatattvanA vichAr kare chhe ne antaramAn AtmAno anubhav karavA mAnge chhe tenI
A vAt chhe. navatattvano vichAr pAnch Indriyono viShay nathI, pAnch IndriyonA avalambane navatattvano nirNay
thato nathI; eTale navatattvano vichAr karanAr jIv pAnch IndriyonA viShayothI to pAchho pharI gayo chhe. hajI
mananun avalamban chhe, paN te jIv mananA avalambanamAn aTakavA nathI mAngato, te to mananun avalamban paN
chhoDIne abhed AtmAno anubhav karavA mAnge chhe. svalakShathI rAgano nakAr ane svabhAvano Adar karanAro je
bhAv chhe te nimitta ane rAganI apekShA vinAno bhAv chhe, temAn bhedanA avalambananI ruchi chhoDIne abhed
svabhAvano anubhav karavAnI ruchinun je jor chhe te nishchay–samyagdarshananun kAraN thAy chhe.
vichAr karyA tenA karatAn A k kjudI rItanI vAt chhe. pUrve navatattvanA vichAr karyA te abhedasvarUpanA lakSha
vagar karyA chhe, ne ahIn to abhedasvarUpanA lakSha sahitanI vAt chhe. pUrve ekalA mananA sthUL viShayathI
navatattvanA vichArarUp AngaNA sudhI to AtmA anantavAr Avyo chhe, paN tyAnthI AgaL vikalpa toDI dhruv
chaitanyatattvamAn ekapaNAnI shraddhA karavAnI apUrva samajaN shun chhe te na samajyo tethI bhavabhramaN Ubhun rahyun. parantu
ahIn to evI vAt lIdhI nathI. ahIn to apUrva shailInun kathan chhe ke AtmAno anubhav karavA mATe je
navatattvanA vichAr sudhI Avyo chhe te navatattvano vikalpa toDI abhed AtmAno anubhav kare ja chhe.
navatattvanA vichAr sudhI AvIne pAchho pharI jAy evI vAt ahIn chhe ja nahIn.
nishchayanA anubhavamAn to navatattva vagere vyavahAr abhUtArtha chhe, parantu nishchayano anubhav pragaT
karavAnI pAtratAvALA jIvane evo ja vyavahAr hoy, ethI viruddha bIjo vyavahAr na hoy. vyavahArane sarvathA
abhUtArtha gaNIne temAn goTA vALe ane tattvano nirNay na kare to te to hajI paramArthanA AngaNe paN nathI
Avyo. kutattvonI mAnyatA te paramArthanun AngaNun nathI paN sAchA tattvonI mAnyatA te paramArthanun AngaNun chhe.
jem koIne nAgaranA gharamAn javun hoy ne bhangIyAnA AngaNe jaIne Ubho rahe to te nAgaranA gharamAn praveshI shake
nahi, paN jo nAgaranA ja gharanA AngaNe Ubho hoy to te nAgaranA gharamAn pravesh karI shake. tem sarvagna prabhue
kahelA chaitanyamUrti bhagavAn AtmAno anubhav karavA mATe sarvagnadeve kahelAn A navatattvo vagereno nirNay
karavo te pratham anubhavanun AngaNun chhe, teno je nirNay karatA nathI ne bIjA kutattvone mAne chhe te to hajI
sarvagna–bhagavAne kahelA AtmasvabhAvanA anubhavanA AngaNe paN nathI Avyo, to tene anubhavarUpI gharamAn to
pravesh kyAthi thAy? pahelAnn rAgamishrit vichArathI navatattva vagereno nirNay kare pachhI abhed gnAyakasvabhAv
taraph vaLIne anubhav karatAn te badhA bhedo abhUtArtha chhe.

PDF/HTML Page 7 of 21
single page version

background image
: 186: Atmadharma: 93
sAchA navatattvanI oLakhANamAn sudev–guru–shAstranI ane kudevAdinI oLakhAN paN AvI jAy chhe.
Asrav ane bandhatattvanI oLakhANamAn kudevAdinI oLakhAN AvI jAy chhe. navatattvanA svarUpane viparItapaNe
batAve te badhA kudev–kuguru–kushAstra chhe. samvar ane nirjarAbhAv te nirmaL darshan–gnAn–chAritrarUp mokShamArga chhe,
sAdhakabhAv chhe. AchArya, upAdhyAy ane sAdhu te guru chhe, temanun tathA gnAnI dharmAtmAonun svarUp samvar–
nirjarAmAn AvI jAy chhe. mokSha te AtmAnI pUrNa nirmaLadashA chhe, arhant ane siddha paramAtmA sarvagna vItarAgadev
chhe temanun svarUp mokShatattvamAn AvI jAy chhe. e rIte navatattvamAn panchaparameShThI vagerenun svarUp paN AvI jAy
chhe. navatattvamAn AkhA vishvanA badhA padArtho AvI jAy chhe. navatattva sivAy bIjun koI tattva jagatamAn nathI.
ahIn kahelo vyavahAr te samyagdarshananun AngaNun chhe. kudevAdinA AngaNe Ubho hoy te to antaramAn
AtmAnA gharamAn praveshI shakato nathI. AtmAnA gharamAn praveshanArane navatattvanI shraddhArUp AngaNun vachche Ave chhe.
jem bhangIyAnA AngaNe Ubhelo nAgaranA gharamAn praveshI na shake paN nAgaranA AngaNe Ubhelo ja nAgaranA
gharamAn pravesh karI shake chhe. tem AtmAnA anubhavamAn javA mATe navatattvarUp AngaNun samajavun.
ahIn AchAryadeve paramArtha AtmAnA anubhavanA nimitta tarIke navatattvanA vikalparUp vyavahAr varNavyo
chhe. A nimitta te potAnI paryAy ja chhe. anubhav pahelAnn vachche evI paryAy thayA vagar rahetI nathI. ane
samyagdarshananA nimitta tarIke je panchendriyapaNun, dev–guru–shAstra vagerenun varNan Ave chhe te to bAhya sanyogarUp
nimitto chhe, te to svayam hoy chhe, temAn jIvano vartamAn prayatna nathI. ne A navatattvanI shraddhArUp vyavahAr to
potAnA vartamAn prayatnathI thAy chhe, tethI A AdhyAtmagranthamAn samyagdarshananA nimitta tarIke tenI ja vAt lIdhI
chhe. A samayasAramAn ghaNI gUDhatA bharI chhe.
× × ×
have, navatattvone jANIne paramArtha samyagdarshan pragaT karavA mATe shun karavun te viShe AchAryadev visheSh spaShTa
khulAso kare chhe; pahelAnn sAmAnyapaNe vAt karI, have te vAt visheShapaNe samajAve chhe––
‘bAhyadraShTithI joIe to:– jIv–pudgalanI anAdi bandh paryAyanI samIp jaIne ekapaNe anubhav karatAn
A navatattvo bhUtArtha chhe, satyArtha chhe ane ek jIvadravyanA svabhAvanI samIp jaIne anubhav karatAn teo
abhUtArtha chhe, asatyArtha chhe; (jIvanA ekAkAr svarUpamAn teo nathI;) tethI A navatattvomAn bhUtArthanayathI ek
jIv ja prakAshamAn chhe.’ agnAnIne navatattvomAn jIv ane ajIv ek thaIne pariNamatAn hoy–em sthUladraShTithI
lAge chhe, paN gnAnI to nave tattvamAn jIv ane ajIvanun judun judun pariNaman chhe em jANe chhe. gnAnI
anrtadraShTithI jIv–ajIvane judA judA pariNamatA dekhe chhe–e vAt pachhI leshe.
jene jIv–ajIvanun bhedagnAn nathI evo agnAnI jIv navatattvanA vikalpathI jIv–pudgalanA bandhaparyAyanI
samIp jaIne anubhav kare chhe, akhanD chidAnand chaitanyanI ekAtAne chUkIne bAhya sanyogane jue chhe, bAhya lakShathI
AtmA ane karmanI avasthAno ekapaNe anubhav karatAn to navatattvo bhUtArtha chhe–vidyamAn chhe, vyavahAranayathI
jotAn paryAyamAn navatattvanA vikalpo thAy chhe; paN jene ekalA navatattvonun bhUtArthapaNun ja bhAse chhe ne ekarUp
chaitanyasvabhAvanun bhUtArthapaNun nathI bhAsatun te mithyAdraShTi chhe. jIv–pudgalanA sambandhanun lakSha chhoDIne, ekalA shuddha
jIvatattvane ja lakShamAn laIne anubhav karatAn ekalo bhagavAn AtmA ja shuddha jIvapaNe prakAshamAn chhe ne
navatattvo abhUtArtha chhe; evo anubhav karavo te samyagdarshan chhe. abhed AtmAnI shraddhA karyA pahelAnn eTale ke
dharmanI pahelI dashA thatAn pahelAnn jignAsu jIvane navatattvanun gnAn nimittarUpe hoy chhe. navatattvo sarvathA chhe ja
nahi–em nathI.
AtmA ane karmanA sambandhathI thatAn navatattvonI draShTi chhoDIne ekalA gnAyakanI draShTithI svabhAvasanmukh
jaIne anubhav karavo te samyagdarshan chhe. jem ekalA pANInA pravAhamAn bhang na paDe paN vachche nAlAnnA nimitte
tenA pravAhamAn bhang paDe chhe, tem jo karma sAthenA sambandhanA lakShathI jIvano vichAr karo to navatattvanA bhed
vichAramAn Ave chhe, paN te nimittanun lakSha chhoDIne ekalA chaitanyasvabhAvane ja draShTimAn lyo to temAn bhangabhed
paDatA nathI, te ek ja prakArano anubhavamAn Ave chhe.

PDF/HTML Page 8 of 21
single page version

background image
aShADh: 2477 : 187 :
vaLI jem ekalA pANImAn mIThun, khATun ke khArun evA bhedo paDatA nathI; mIThun, khATun ke khArun evA je bhedo
paDe chhe te sAkar, lImbu ke nImak vagere paranimittanA sanganI apekShAe paDe chhe, nimittanA sanganI apekShAe
jotAn pANImAn te bhedo bhUtArtha chhe. paN ekalA pANInA svabhAvane jotAn temAn mIThun, khATun ke khArun evA bhedo
paDatA nathI tethI te bhedo abhUtArtha chhe. tem AtmAmAn ekalA svabhAvathI jotAn to temAn bhed nathI, paN jaD
karmanA sanyoganI apekShAthI jotAn AtmAnI paryAyamAn bandh, mokSha vagere sAt prakAr paDe chhe, paryAyadraShTithI te bhedo
bhUtArtha chhe. ane jo ekalA AtmAnA trikALI svabhAvanI draShTithI anubhav karavAmAn Ave to temAn bandh, mokSha
vagere sAt prakAro nathI tethI te abhUtArtha chhe. eTale svabhAvadraShTithI to navatattvomAn ek bhUtArtha jIv ja
prakAshamAn chhe, –temAn ek abhed jIvano ja anubhav chhe, ne te ja paramArtha samyagdarshanano viShay chhe. Avun
samajyA vagar anant kALamAn je karyun tenAthI paribhramaN ja thayun chhe ne ek bhav paN ghaTyo nathI. A apUrva
samajaN karavI te ja bhavabhramaNathI bachavAno upAy chhe.
nav tattvo kyAn rahe chhe? ke jIv ane ajIv to svatantra tattvo chhe, ne temanA sambandhathI sAt tattvo thAy
chhe, temAn jIvanA sAtatattvo jIvanI avasthAmAn rahe chhe ne ajIvanA sAt tattvo ajIvanI avasthAmAn rahe chhe.
paN agnAnIne te bannenI bhinnatAnun bhAn nathI eTale jANe ke jIv ane ajIv banne bhegAn thaIne pariNamatA
hoy em tene lAge chhe. agnAnI bhinna akhanD chaitanyatattvane chUkIne, jaD ane chetanane ek mAne chhe ane tethI
paryAyabuddhimAn te nav tattvono ja bhUtArthapaNe anubhav anAdithI karI rahyo chhe paN svabhAv taraph vaLIne
ekarUp svabhAvano anubhav karato nathI. muktasvabhAvanI draShTie to AtmA ekarUp chhe temAn navatattvo nathI,
paN bAhya sanyogI draShTithI–vartamAnadraShTithI–vyavahAradraShTithI juo to navatattvo bhUtArtha dekhAy chhe. ane jo
vartamAn paryAyane svabhAvamAn ekAgra karIne vartamAnamAn svabhAvane juo to navatattvo abhUtArtha chhe, ne ekalo
gnAyak AtmA ja anubhavamAn Ave chhe.
bhagavAn AchAryadev kahe chhe ke akhanD gnAyakavastunI draShTie to AtmAmAn ekapaNun ja chhe ne tenA Ashraye
ekapaNAnI ja utpatti thAy chhe. jo ke paryAyamAn nirmaLatAnA prakAro paDe chhe paN te paryAy abhedaAtmAmAn ja
ekAgra thAy chhe, mATe abhedaAtmAno ja anubhav chhe.
agnAnIne jaD–chetananI ekattvabuddhithI anAdithI navatattvo upar ja draShTi chhe, jaDanA sangathI bhinna,
ekalA chaitanyatattvanI tene khabar nathI. aho, mArAmAn anant guNo hovA chhatAn hun abhedasvabhAvI ek vastu chhun.
gnAyakasvarUp chhun–Avo anubhav karavo te paramArthasamyagdarshan chhe. abhed AtmAnA anubhavamAn ‘hun gnAn chhun’
evA guNabhedanA vikalpano paN avakAsh nathI to pachhI nav tattvanA vikalpa to kyAthi hoy? hajI navatattvone
paN je na mAne tene to vyavahAradharma paN hoy nahi. tem ja paranA sanyoganI samIp jaIne navatattvono
bhUtArthapaNe anubhav karavo–arthAt ek jIvane navatattvapaNe anubhavavo–te paN hajI samyagdarshan nathI.
samyagdarshan kaI rIte chhe te have kahe chhe: antaramAn chaitanyasvabhAvanI samIp jaIne anubhav karatAn te navatatvo
abhUtArtha chhe ne ek param pAriNAmik gnAyak AtmA ja ‘bhUtArthapaNe’ anubhavAy chhe; evo anubhav karavo te
ja samyagdarshan chhe. abhed svabhAvanI pradhAnatAthI AtmAno anubhav karatAn te gnAyakamUrti bhagavAn to ek ja
chhe, ekapaNun chhoDIne te nav prakArapaNe thayelo nathI.
aho, AvI saras vAt! pAtra thaIne samaje to nyAl thaI jAy tevun chhe. pahelAnn satsamAgame A vAt kAne
paDe pachhI antaramAn vichAr karIne nirNay kare, to teno anubhav thAy. jyAn mukhyatA chaitanya taraphanI thaI tyAn
abhed chaitanya ja draShTimAn rahe chhe, nav bhedano vikalpa Ave tenI mukhyatA thatI nathI, mATe te abhUtArtha chhe. hun–jIv
chaitanya paripUrNa chhun–ekarUp chhun, evA svabhAvanI draShTimAn ekatAnI ja mukhyatA chhe ne temAn navatattvonI anekatA
gauN thaI jAy chhe, tethI shuddhanayamAn navatattvo abhUtArtha chhe. AtmAnA abhed svabhAvanI draShTi chhoDIne paryAyamAn
par sanganI apekShAthI jotAn navatattvo bhUtArtha chhe paN jyAn shuddhanayathI bhedanun lakSha chhUTIne abhed svabhAvanI
mukhyatAmAn vaL‌yo tyAn bhedarUp navatattvono anubhav nathI mATe te abhUtArtha chhe, ne ek shuddha AtmA ja

PDF/HTML Page 9 of 21
single page version

background image
: 188: Atmadharma: 93
bhUtArthapaNe prakAshamAn chhe. AvA shuddhAtmAno anubhav thatAn samyagdarshan pragaTyun. te samyagdarshan pachhI
dharmIne navatattvanA vikalpa Ave paN temanI shuddha draShTimAn te vikalponI mukhyatA nathI, ekAkAr chaitanyanI ja
mukhyatA chhe mATe te navatattvo abhUtArtha chhe. ‘abhUtArtha’ kahetAn te navatattvonA vikalpa abhed svabhAvanI draShTimAn
utpanna ja thatA nathI.
juo to kharA, bhagavAn AtmAnI kevI saras vAt chhe! A koI bahAranI vAt nathI paN antaramAn
potAnA AtmAnI ja vAt chhe. bhAI, tAre sukh ne shAnti joIe chhe ne! to tun kyAn tenI shodh karIsh? kyAy
bahAramAn–dev, guru, shAstra, ke strI, lakShmI, sharIr vageremAn sukhashAnti shodhavAthI te maLe tem nathI. tAre sukh–
shAnti joItA hoy, samyagdarshan joItun hoy, satya joItun hoy, AtmasAkShAtkAr joIto hoy to kAyamI chidAnand
svabhAvamAn ja tene shodh, antar svabhAvamAn shodhye ja te maLe tem chhe. satsamAgame nav tattvone jANIne
antarangamAn bhUtArtha chaitanyasvabhAvanI samIp jaIne anubhav karatAn samyagdarshan, sukh–shAnti, satya ne
AtmasAkShAtkAr thAy chhe.
navatattvamAn pahelun jIvatattva kevaDun? ke siddha bhagavAnanA AtmA jevaDun. jevaDo siddha bhagavAnano AtmA
chhe tevaDo ja darekano AtmA paripUrNa chhe. ‘siddha samAn sadA pad mero’–mArun AtmasvarUp sadAy siddha samAn chhe.
Avo AtmA te samyagdarshanano viShay chhe arthAt samyagdarshan potAnA AtmAne tevo kabUle chhe. samyagdarshan thatAn
potAnA siddha samAn AtmAnun samvedan thAy chhe–anubhav thAy chhe. samyagdarshanano viShay ekalo AtmA chhe,
navatatvanA bhedo samyagdarshanano viShay chhe ja nahi. navatatvo te to bhedo samyagdarshan mATenun bAradAn chhe.
bAradAn uparathI mAlanun anumAn thAy ke Ane kevo mAl levo chhe? jem koI phATyotUTyo kALo kothaLo laIne
bajAramAn jato hoy to anumAn thAy ke A mANas kAI kesar levA nathI jato paN kolasA levA jato hashe.
ane koI sArI kAchanI baraNI laIne bajAramAn jato hoy to anumAn thAy ke A dANA ke kolasA levA nathI
jato paN kesar vagere uttam chIj levA jAy chhe. tem je jIv kudev–kuguruone poShI rahyo chhe eTale jene
bAradAn tarIke ja kudev–kuguru chhe, to anumAn thAy chhe ke te jIv AtmAno dharma levA nathI nIkaL‌yo paN
viShayakaShAy poShavA nIkaL‌yo chhe; jenI pAse navatattvanI shraddhArUp bAradAn nathI to em samajavun ke te jIv
AtmAnI shraddhArUpI mAl levA nIkaL‌yo nathI paN sansAramAn rakhaDavAno mAl levA nIkaL‌yo chhe. je jIv shuddha
AtmAnI shraddhArUpI mAl levA nIkaL‌yo chhe. hoy tenI pAse sAchA dev–gurue kahelA navatattvonI shraddhA ja
bAradAnarUpe hoy. pahelAnn navatattvone kabUlyA pachhI tenA bhedanun lakSha chhoDIne shuddhanayanA avalambanathI abhed
AtmAno anubhav karatAn dharma pragaTe chhe. paN je kutattvone mAne chhe ne jene navatattvonun bhAn nathI tene to
chaitanyano anubhav thavAnI yogyatA ja nathI. sharIranI kriyAthI ke pUjA–dayA vagerethI je dharma manAve te shaNano
kothaLo laIne mAl levA nIkaL‌yo chhe, te kothaLAmAn samyagdarshanarUpI mAl nahi rahe. hajI to jIv ane sharIr
bhegAn thaIne bolavA vagerenun kArya kare chhe em je mAne teNe to vyavahAru navatattvone paN jANyAn nathI, tene to
yathArtha puNyaprApti paN hotI nathI. ane navatattva mAnIne tyAn ja aTakI rahe to te paN mAtra puNyabandhamAn aTakI
rahe chhe, tene dharmanI prApti thatI nathI. navatattvane mAnyA pachhI abhed ek chaitanyasvabhAvanI samIp jaIne
anubhav kare tene apUrva dharma pragaTe chhe.
ahIn to, je navatattvanI vyavahArashraddhA sudhI Avyo chhe evA shiShyane paramArtha samyagdarshan karAvavA mATe
shrI AchAryadev kahe chhe ke–tun chaitanyajyot vastu svabhAvanI antaradraShTi kar, ekarUp chaitanyanI draShTimAn navatattvanA
bhang–bhedano vikalpa Ubho thato nathI paN ek shuddha chaitanya AtmA ja anubhavAy chhe, tenun nAm samyagdarshan chhe,
tenun ja nAm AtmasAkShAtkAr chhe ne te ja dharmanI pahelI bhUmikA chhe.
abhed svabhAvanI draShTithI jotAn navatattvo dekhAtAn nathI, paN ek AtmA ja shuddhapaNe dekhAy chhe, tethI
bhUtArthanayathI jotAn navatattvomAn ek shuddha jIv ja prakAshamAn chhe. ane e ja samyagdarshananun dhyey chhe.
vyavahAradraShTimAn navatattvo chhe paN svabhAvadraShTimAn navatattvo nathI. svabhAvadraShTithI evo anubhav karavo te ja
dharma chhe. *

PDF/HTML Page 10 of 21
single page version

background image
aShADh: 2477 : 189:
‘je shudhdha jANe Atmane te shudhdha Atma ja meLave’
vIr san. 247p nA vaishAkh vad 14 nA roj lAThImAn
shrI pravachanasAr gAthA 194 upar pU. gurudevashrInun pravachan
[gAthA 194 nI TIkA]
[1p] shuddhAtmAne jANe tene shuddhatA thAy
‘Ayathokta vidhi vaDe shuddhAtmAne je dhruv jANe chhe, tene temAn ja pravRutti dvArA shuddhAtmatva hoy chhe;’
AtmAmAn sArun kem thAy ne nasArun–aThIk kem TaLe tenI A vAt chhe. sArun karavun, sukh, dharma, kalyAN e badhun
ek ja chhe. jIv agnAnabhAve adhruv evA vikArane tathA sanyogone potAnun svarUp mAnato hato te adharma hato.
have, paradravyanun Alamban ashuddhatAnun kAraN chhe ne svadravyanun Alamban shuddhatAnun kAraN chhe–em pUrve kahelA vidhi
vaDe shuddhAtmAne jANyo te dharma chhe. mUL sUtramAn ‘
जो एवं जाणित्ता’ em kahyun chhe temAnthI shrI amRutachandra AchAryadeve
TIkAmAn A rahasya kholyun chhe.
mArAmAn par vastuno abhAv chhe ne rAgadveSh paN mArA kalyANanun kAraN nathI, e badhA adhruv padArtho chhe
te mane sharaNarUp nathI. mAro upayogasvarUp AtmA dhruv chhe te ja mane sharaNarUp chhe;–A pramANe je potAnA shuddha
AtmAne jANe chhe tene tenA Ashraye shuddhatA pragaTe chhe. pahelAnn malin bhAvone potAnun svarUp mAnato tyAre
shuddhatA pragaTatI na hatI, have te mAnyatA pheravIne shuddha AtmAne jANyo eTale shuddhatA pragaTI.
[16] A vAt kone samajAve chhe?
pahelAnn anAdithI AtmAne ashuddha mAnato hato, te mithyA mAnyatA sarvathA asat (arthAt sarvathA
abhAvarUp) nathI, paN agnAnInI avasthAmAn te mithyAmAnyatA thAy chhe, te ek samayapUratI sat (–bhAvarUp)
chhe. jo UndhI mAnyatA AtmAmAn sarvathA thatI ja na hoy to shuddhAtmAne samajIne te TALavAnun paN rahetun nathI,
eTale AtmAne samajavAno upadesh ApavAnun paN rahetun nathI. anAdithI AtmAne kShaNik vikAr jeTalo mAnyo
chhe te mithyA mAnyatA chhoDAvavA shrI AchAryadev samajAve chhe ke AtmAno svabhAv trikAL shuddha upayogasvarUp
dhruv chhe, tenI shraddhA karo.
[17] ‘rAg vakhate shuddha AtmAnA shraddhA–gnAn kem thaI shake? ’ shraddhA, gnAn, chAritranun
bhinna bhinna kArya.
prashna:– AtmAmAn rAg–dveSh thatA hovA chhatAn te rAg–dveSh hun nahi–em te kShaNe ja kem mAnyatA thAy?
rAg–dveSh vakhate ja rAg–dveSh rahit gnAnasvabhAvanI shraddhA kaI rIte thaI shake?
uttar:– rAg–dveSh thatA dekhAy chhe te to paryAyadraShTi chhe, te ja vakhate jo paryAyadraShTi gauN karIne svabhAvanI
draShTithI juo to AtmAno svabhAv rAgarahit ja chhe, –enI shraddhA ne anubhav thAy chhe. rAg hovA chhatAn shuddha
AtmA te rAgathI rahit chhe, –em gnAnavaDe shuddhaAtmA jaNAy chhe. AtmAmAn ek ja guN nathI paN shraddhA–gnAn–
chAritra vagere anant guNo chhe; rAg–dveSh thAy te chAritraguNanun vikArI pariNaman chhe ne shuddhAtmAne mAnavo te
shraddhAguNanun nirmaL pariNaman chhe tathA shuddhAtmAne jANavo te gnAnaguNanun nirmaL pariNaman chhe. e rIte darek guNanun
pariNaman bhinna bhinna kArya kare chhe. chAritranA pariNamanamAn vikAradashA hovA chhatAn, shraddhAgnAn temAn na vaLatAn
trikALI shuddha svabhAvamAn vaL‌yA, shraddhAnI paryAye vikArarahit AkhA shuddha AtmAmAn vaLIne tene mAnyo chhe ane
gnAnanI paryAy paN chAritranA vikArano nakAr karIne svabhAvamAn vaLI chhe eTale teNe paN vikArarahit shuddha
AtmAne jANyo chhe. A rIte, chAritranI paryAyamAn rAg–dveSh hovA chhatAn shraddhA–gnAn sva taraph vaLatAn shuddha AtmAnI
shraddhA tathA gnAn thAy chhe. rAg vakhate jo rAgarahit shuddha AtmAnun bhAn thaI shakatun na hoy to koI jIvane chothun–
pAnchamun–chhaThThun vagere guNasthAn ke sAdhakadashA ja pragaTI shake nahi ane sAdhak bhAv vagar mokShano paN abhAv Thare.

PDF/HTML Page 11 of 21
single page version

background image
: 190: Atmadharma: 93
rAg–dveSh te chAritraguNanI avasthA chhe. jo AtmAmAn chAritra sivAy bIjA gnAnAdi anant guNo na
hoy to dharma thaI shake nahIn. kem ke je chAritra pote vikAramAn aTakyun hoy te pote vikArarahit svabhAvano
nirNay kem karI shake? ane te nirNay vagar dharma kyAthi thAy? mATe chAritra sivAy bIjA gnAn, shraddhA vagere
guNo chhe; tethI chAritranI dashAmAn vikAr hovA chhatAn te ja vakhate gnAnaguNanA kArya vaDe shuddhaAtmAnun gnAn
thAy chhe tathA shraddhAguNanA kAryavaDe shuddhAtmAnI shraddhA thAy chhe. ane e shuddhAtmAnI shraddhA–gnAnanA jore
svabhAvasanmukh pariNamatAn chAritranA vikArano paN krame krame nAsh thato jAy chhe. samyakshraddhA–gnAn thatAn
tenI sAthe chAritra paN anshe shuddha to thAy chhe. samyakshraddhA–gnAn thavA chhatAn chAritra sarvathA ashuddha ja rahe–
em banatun nathI. chAritranun vartan thoDunk Undhunn hovA chhatAn, te vakhate shraddhA–gnAnaguNanA svAshrit pariNamanavaDe
vikArarahit AtmAnI shraddhA tathA gnAn thAy chhe. mATe, jo koI jIv AtmAmAn anantaguNo na mAne ne ek
ja guN mAne to tene sAdhakadashA thaI shake ja nahi, tene to vikAr vakhate vikAr jeTalo ja AtmA mAnavAnun
rahe, paN vikAr vakhate vikArarahit shuddha AtmAnI shraddhA tathA gnAn tene thaI shake nahi, kem ke te guNone ja
teNe svIkAryA nathI. avasthAmAn rAg–dveSharUp je kShaNik malinatA chhe te gnAn sivAy bIjA guNanI chhe,
gnAnanI malinatA nathI. tethI te malinatAthI judun rahIne gnAne svabhAv taraph vaLIne AtmAnA nirmaL
guNone jANyA, eTale tenA Ashraye sAdhakadashA sharU thaI gaI. te jIv potAne kShaNik rAg–dveSh jeTalo ja
mAnI leto nathI.
AtmAnI vartamAn paryAyamAn rAgAdi malinatA chhe te chAritraguNanI viparItadashA chhe. tyAn tene ja
agnAnI Akho AtmA mAnato tethI mithyA shraddhA–gnAn hatAn. have te mithyA mAnyatA pheravIne shraddhA–gnAn
svasanmukh thatAn em mAnyun ke trikAL dhruv chaitanya te ja hun chhun, mArA trikALI svabhAvamAn malinatA nathI;
avasthAmAn je kShaNik alpa malinatA chhe teTalo Akho AtmA nathI. svabhAv taraph vaLelA sva–par prakAshak
gnAne te malinatAne gney tarIke jANI kharI ke A chAritrano doSh chhe, paN te mAro mUL svabhAv nathI. te
doSh vakhate paN bIjA gnAn–shraddhAn guNavaDe dhruv shuddha nitya AtmAnun gnAn–shraddhAn thAy chhe, eTale vikAr
vakhate paN shuddha AtmAnA samyak shraddhAn–gnAnamAn dharmI jIvane shankA paDatI nathI. jo ekek AtmAmAn shraddhA–
gnAn–chAritra vagere anek guNone (eTale ke anekAnt svabhAvane) na svIkAro to sAdhakapaNun ja sAbit
thAy nahi, ne sAdhakapaNA vagar bAdhakapaNun paN siddha na thAy, eTale sansAr–mokShano ja abhAv Thare. –parantu
e vAt pratyakSha viruddha chhe.
vaLI jo samyakshraddhA–gnAn thatAn tenI sAthe ja pUrun chAritra UghaDI jatun hoy ne vartanano jarA paN
doSh na raheto hoy to sAdhakapaNAnA prakAro ja paDe nahi paN samyakshraddhA sAthe ja badhA jIvone vItarAgatA
thaI jAy, eTale kathanchit guNabhedarUp je vastusvarUp chhe te siddha thAy nahi, mATe te paN viruddha chhe.
AtmavastumAn shraddhA, gnAn, chAritra vagere anek guNo chhe ane guN apekShAe te darekanun kArya bhinna
bhinna chhe–Am yathArtha anekAntane samaje to ja vastusvarUpanI siddhi thAy.
[18] kalyAN kem thAy?
jIvane avasthAmAn akalyAN chhe te TALIne kalyAN pragaT karavun chhe. avasthAmAn akalyAN chhe te TaLIne
kalyAN kyAthi Avashe? avasthAmAn akalyAN hovA chhatAn, jemAnthI kalyAN pragaTe chhe evI dhruv vastunI
shraddhA karavAthI tenA AdhAre kalyAN pragaTatun jAy chhe. dhruv vastunI shraddhA thaI tyAn anshe kalyAN pragaTyun chhe ne
hajI anshe akalyAN paN chhe. jo sampUrNa kalyAN thaI jAy to akalyAN bAkI rahe nahi. rAgadveSh te akalyAN
chhe ne vItarAgabhAv te kalyAN chhe. avasthAmAn anshe akalyAN (–rAgadveSh) hovA chhatAn shuddha AtmAno vivek
thAy chhe ne samyakshraddhA gnAnarUp kalyAN pragaTe chhe. tethI shrIAchAryadeve pahelAnn shuddha AtmAne jANavAnI vAt
mUkI chhe. shuddhAtmAne jANavAnI sAthe ja pUrun ja vartan (–vItarAgatA) thaI jatun nathI paN temAn kram paDe chhe.
jo samyakshraddhA–gnAn thatAnnI sAthe ja chAritra pUrun thaI jatun hoy to sAdhakadashA rahe nahi.

PDF/HTML Page 12 of 21
single page version

background image
aShADh: 2477 : 191:
[19] darek jIvanI svatantratA ane dev–guru–shAstra vagerenI siddhi
‘shuddhAtmAne je dhruv jANe chhe tene...shuddhAtmatva hoy chhe’ em kahyun, eTale jo badhA jIvo shuddhAtmAne jANe
to ja potAne shuddhAtmA jaNAy–em nathI, paN badhA jIvothI pote svatantra chhe. badhA AtmA judA judA svatantra
chhe, temAnthI je shuddhAtmAne jANe tene ja shuddhAtmadashA pragaTe chhe, ne je shuddhAtmAne nathI jANato tene shuddhAtmadashA thatI
nathI. vaLI AmAn pariNaman paN nakkI thaI gayun; kem ke anAdithI shuddha AtmAne jANyo na hato te agnAnadashA
palaTIne have shuddhatmAne jANyo. jo avasthA palaTatI na hoy to em banI shake nahi. e pramANe shuddha AtmAne
jANIne temAn lInatAthI je pUrNa shuddha thaI gayA te ‘dev’ chhe. shuddhAtmAne jANyo hovA chhatAn jemane hajI pUrNa
shuddhadashA pragaTI nathI paN sAdhakadashA chhe te ‘guru’ chhe, ne AvA dev–gurunI anekAntamay vANI te shAstra chhe. shuddha
AtmAne jANe te vakhate ja AtmA pUro shuddha sarvagna thaI jato nathI paN hajI svabhAv taraph visheShapaNe vaLavAnun
ne ashuddhatA TALavAnun–sAdhakapaNun rahe chhe, eTale gnAnanA bhedo tem ja guNasthAnanA bhedo paDe chhe. –A rIte
anek prakAr siddhi thaI jAy chhe.
[20] samyakshraddhA–gnAnanun kArya
AtmAmAn–shraddhA–gnAn–chAritra vagere anek guNo trikAL chhe, tene jo na mAno to A vAt siddha thaI
shakashe nahIn. chAritranI dashAmAn vikAr hovA chhatAn shraddhAgnAne tenun lakSha chhoDIne jyAre shuddha AtmasvabhAvano
svIkAr karyo tyArathI apUrva dharmakaLAnI sharUAt thaI chhe. vartananI kShaNik malinatAne samyakshraddhA svIkAratI
nathI paN dhruv shuddha dravyane ja te svIkAre chhe, ane te dhruvanA ja AdhAre vartananI pUrNatA thaIne hun sarvagna thaI
jaIsh–em gnAn jANe chhe.
[21] samyakshraddhA–gnAnarUp dharma, ane samyakchAritrarUpadharma: pahelAnn keTalo adharma TaLe?
AtmAno je shuddha dhruvasvabhAv chhe te to nitya chhe, te kAyamI padArthane kAI navo banAvavo nathI; paN
vartamAn kShaNik avasthAmAn adharma chhe te TALIne dharmadashA navI pragaT karavI chhe. badho adharma ek sAthe TaLI jato
nathI paN te TALavAmAn kram paDe chhe. je jIv dharmI thAy tene sauthI pahelAnn keTalo adharma TaLe? pahelAnn shuddha
AtmAne jANatAn mithyAshraddhA ane mithyAgnAnarUp adharma to TaLI jAy chhe, ne chAritranA adharmano ek ansh TaLe
chhe paN chAritrano badho adharma TaLI jato nathI. pahelAnn samyakshraddhA ane samyaggnAnarUp dharma ek sAthe pragaTe chhe
ne pachhI samyak chAritra thAy chhe, te chAritradharma krame krame pragaTe chhe. ‘hun shuddha, dhruv, upayogasvarUp chhun’ em je
shraddhA–gnAne mAnyun tathA jANyun te dharma chhe, ane je rAg–dveSh thAy chhe te adharma chhe; e rIte sAdhakane anshe dharmane
anshe adharma banne sAthe chhe. pahelAnn shuddha AtmAne jANato na hato ne puNya–pApane ja potAnun svarUp mAnato tyAre
to te jIvane shraddhA, gnAn ne vartan e traNe khoTAn hatAn eTale ekalo adharma ja hato. te adharmIpaNAmAn to jIv
vikArane ane parane ja gnAnamAn gney karato ne tenI ja shraddhA karato hato tene badale have gnAnane sva taraph vALIne
AtmAne ja gnAnanun svagney karyun ne tenI ja shraddhA karI, tyAn gnAn ane shraddhA sudharyAn ne chAritrano paN ek ansh
sudharyo. chhatAn hajI te dharmIne chAritramAn anshe vikAr paN chhe. parantu te vikAr hovA chhatAn tenA samyakshraddhA–
gnAnarUp dharmano nAsh thato nathI. e rIte pahelAnn to mithyAshraddhA ane mithyAgnAnarUp adharma TaLe chhe ne pachhI ja
rAgadveSh TaLe chhe.
adharmadashA vakhate puNya–pApane jANavAmAn ekatvabuddhithI je gnAn rokAtun hatun tenun kArya dharmadashA thatAn pharyun
ne have te dhruv chaitanyasvabhAvane jANavAmAn tenA AshrayamAn rokAyun. tathA pahelAnn je shraddhA puNyapApane ja AtmA
mAnatI hatI teNe have dhruv chaitanyasvabhAvanI shraddhA karI. – A rIte gnAn ane shraddhAmAn dharmanI kriyA thaI. have
mAtra chAritrano alpa doSh rahyo, tene paN shuddha svabhAvamAn ekAgratA vaDe TALIne paramAtmA thaI jashe. parantu jene
shraddhA–gnAn ja sAchAn nathI tene to kadI vikAr TaLato ja nathI. pahelAnn samyakshraddhA–gnAn thayA pachhI ja chAritradoSh
TaLe ne paramAtmadashA thAy.

PDF/HTML Page 13 of 21
single page version

background image
: 192: Atmadharma: 93
[22] AtmAnun vartan kem sudhare?
loko kahe chhe ke ‘vartan sudhAro.’ paN vartan eTale shun? dehanI kriyAmAn AtmAnun vartan nathI. vartan
eTale dehanI kriyA nahi paN AtmAnA antaranA bhAv chhe. jevo shuddha AtmA chhe tene samajIne temAn ekAgrapaNe
vartavun te ja sAchun vItarAgI vartan chhe. ane shuddha AtmAne na samajatAn vikAramAn ja ekAgrapaNe vartavun te Undhunn
vartan chhe. jyAn potAnA pUrNa shuddha chaitanyasvabhAvane ja gnAnanun gney karyun ane tenI shraddhA karI tyAn gnAn ane
shraddhAnun vartan to sudharI gayun–arthAt gnAn ane shraddhA samyak thayA. chAritranA vartanamAn amuk vikAr hoy chhatAn
te vikArapariNAm vakhate paN shraddhA–gnAnane shuddha svabhAv taraph vALIne tenun vartan sudhArI shakAy chhe; ne em
karavAthI ja dharmanI sharUAt thAy chhe. paryAyamAn vikAr hovA chhatAn te ja vakhate te vikArane mukhya karIne temAn
shraddhA–gnAnane vALavA te ja vidhivaDe shuddhAtmA jaNAy chhe ne apUrva kalyANanI sharUAt thAy chhe.
AtmA trikAL chhe, temAn shraddhA–gnAn–chAritra e traN mukhya guNo chhe, tenI paryAyamAn malinatA chhe.
anAdithI parAshraye Undhunn pariNaman hatun te svabhAvanAn Ashraye savaLun thAy chhe. chAritramAn k kviparItatA hovA
chhatAn shraddhAn–gnAn shuddha svabhAv taraph vaLIne shuddha AtmAne shraddhA–gnAnamAn lye chhe. A ja shuddha AtmAne jANavAnI
vidhi chhe. A vidhithI je shuddhAtmAne jANe chhe tene ja AtmAnI shuddhatA pragaTe chhe.
[23] sAchI sAmAyik ane pratikramaN kone hoy?
sAmAyik eTale samatAno lAbh thavo te; te sAmAyik kyAre thAy? AtmAnA trikAL svabhAvamAn
gnAn–Anand chhe, evA trikALI svabhAvane jANIne temAn je lIn thAy tene AtmAno Anand pragaTe chhe ne
rAgadveShanA abhAvarUp vItarAgI samatA hoy chhe te ja sAmAyik chhe. evI ja sAmAyikane bhagavAne dharma ane
mokShanun kAraN kahyun chhe. tathA te jIv mithyAtva–avirati vagere pApathI pAchho pharyo tethI tene pratikramaN paN thaI
gayun. AvI sAchI sAmAyik ane sAchun pratikramaN shuddha AtmAnI samajaN vagar koI jIvane hoy nahIn.
[24] mokShArthIne muktino ullAs [baLadanun draShTAnt]
AtmAe anantakALathI ek sekanD paN potAnA svabhAvane lakShamAn lIdho nathI, tethI tenI samajaN kaThaN
lAge chhe ne sharIrAdi bAhya kriyAmAn dharma mAnIne manuShyabhav maphatamAn gumAve chhe. jo AtmasvabhAvanI ruchithI
abhyAs kare to tenI samajaN sahelI chhe, svabhAvanI vAt monghI na hoy. darek AtmAmAn samajavAnun sAmarthya chhe.
paN potAnI muktinI vAt sAmbhaLIne andarathI ullAs Avavo joIe, to jhaT samajAy. jem baLadane jyAre
gherathI chhoDIne khetaramAn kAm karavA laI jAy tyAre to dhIme dhIme jAy ne jatAn vAr lagADe; paN jyAre khetaranA
kAmathI chhUTIne ghare pAchhA vaLe tyAre to doDatA doDatA Ave. kem ke tene khabar chhe ke have kAmanA bandhanathI chhUTIne
chAr pahor sudhI shAntithI ghAs khAvAnun chhe, tethI tene honsh Ave chhe ne tenI gatimAn veg Ave chhe. juo, baLad
jevA prANIne paN chhUTakArAnI honsh Ave chhe. tem AtmA anAdi kALathI svabhAv–gharathI chhUTIne sansAramAn rakhaDe
chhe; shrIguru tene svabhAv–gharamAn pAchho vaLavAnI vAt sambhaLAve chhe. potAnI muktino mArga sAmbhaLIne jIvane jo
honsh na Ave to te pelA baLadamAnthI ye jAy! pAtra jIvane to potAnA svabhAvanI vAt sAmbhaLatAn ja antarathI
muktino ullAs Ave chhe ane tenun pariNaman svabhAvasanmukh vegathI vaLe chhe. jeTalo kAL sansAramAn rakhaDyo
teTalo kAL mokShano upAy karavAmAn na lAge, kem ke vikAr karatAn svabhAv taraphanun vIrya anantu chhe tethI te alpa
kALamAn ja mokShane sAdhI lye chhe. paN te mATe jIvane antaramAn yathArtha ullAs Avavo joIe.
[2p] mokShArthIne muktino ullAs [vAchharaDAnun draShTAnt]
shrI paramAtma–prakAshamAn pashuno dAkhalo ApIne kahe chhe ke mokShamAn jo uttam sukh na hot to pashu

PDF/HTML Page 14 of 21
single page version

background image
aShADh: 2477 : 193 :
paN bandhanamAnthI chhUTakArAnI IchchhA kem karat? juo, bandhanamAn bandhAyel vAchharaDAne pANI pAvA mATe
bandhanathI chhUTo karavA mAnDe tyAn te chhUTavAnA harakhamAn kUdAkUd karavA mAnDe chhe; ahA! chhUTavAnA TANe Dhoranun bachchun paN
honshathI kUdakA mAre chhe–nAche chhe. to are jIv! tun anAdi anAdikALathI agnAnabhAve A sansArabandhanamAn
bandhAyelo chhe, ane have A manuShyabhavamAn satsamAgame e sansArabandhanathI chhUTavAnA TANAn AvyA chhe. shrI
AchAryadev kahe chhe ke ame sansArathI chhUTIne mokSha thAy tevI vAt sambhaLAvIe ane te sAmbhaLatAn jo tane
sansArathI chhUTakArAnI honsh na Ave to tun pelA vAchharaDAmAnthI paN jAy tevo chhe! khullI havAmAn pharavAnun ne chhUTA
pANI pIvAnun TANun maLatAn chhUTApaNAnI moj mANavAmAn vAchharaDAne paN kevI honsh Ave chhe! to je samajavAthI
anAdinA sansArabandhan chhUTIne mokShanA param AnandanI prApti thAy–evI chaitanyasvabhAvanI vAt gnAnI pAsethI
sAmbhaLatAn kyA AtmArthI jIvane antaramAn honsh ne ullAs na Ave? ane jene antaramAn sat samajavAno
ullAs chhe tene alpakALamAn mukti thayA vinA rahe nahIn. pahelAnn to jIvane sansArabhramaNamAn manuShyabhav ane
satnun shravaN ja maLavun bahu monghun chhe. ane kavachit satnun shravaN maL‌yun tyAre paN jIve antaramAn vichAr karIne,
satno ullAs lAvIne, antaramAn besAryun nahi, tethI ja sansAramAn rakhaDyo. bhAI, A tane nathI shobhatun! AvA
monghA avasare paN tun AtmasvabhAvane nahi samaj to kyAre samajIsh? ane e samajyA vagar tArA
bhavabhramaNano chheDo kyAthi Avashe? mATe andarathI ullAs lAvIne satsamAgame sAchI samajaN karI le.
[26] jignAsA
jIv agnAnane lIdhe anAdikALathI avatAramAn baLadanI jem dukhI thaI rahyo chhe; chhatAn tenAthI chhUTavAnI
jignAsA paN mUDh jIvane thatI nathI. nAnA gAmaDAmAn ek kheDUt pUchhato hato ke ‘mahArAj! AtmA avatAramAn
rajhaDe chhe, te rajhaDavAno ant Ave ne mukti thAy evun k kbatAvo!’ Avo jignAsAno prashna paN koIkane ja
UThe chhe. AvA monghAn TANAn pharI pharIne maLatA nathI, mATe jignAsu thaI, antaramAn meLavaNI karIne sAchun
AtmasvarUp shun chhe te samajavun joIe; kem ke je shuddha AtmAne oLakhe chhe te ja shuddhAtmAnI prApti kare chhe.
prauDh vayanA gRuhastho mATe–
shrI jainadarshan–shikShaNavarga
agAunI mAphak A varShe shrAvaN sud 2 (tA. 4–8–pa1)
shanivArathI sharU karIne shrAvaN vad 10 (tA. 26–8–pa1) ravivAr
sudhI, sonagaDhamAn shrI jain svAdhyAy mandir TrasTa taraphathI
tattvagnAnanA abhyAs mATe ek jainadarshan shikShaNavarga kholavAnun
nakkI karyun chhe. khAs prauDh ummaranA jignAsu bhAIo mATe A varga
kholavAmAn Avyo chhe. je mumukShu bhAIone vargamAn AvavAnI
IchchhA hoy temaNe nIchenA saranAme sUchanA mokalI devI.
shrI jain svAdhyAy mandir
sonagaDh (saurAShTra)

PDF/HTML Page 15 of 21
single page version

background image
: 194: Atmadharma: 93
puNya ane dharma
(jainadarshan shikShaNavarganI parIkShAmAn pahelAn prashnanA uttararUp nibandh)
ghaNA agnAnI jIvo puNya ane dharma e bannene ek ja chIj mAne chhe, paN kharekhar to puNya ane dharma
banne judI judI chIj chhe. dharma to AtmAnA Ashraye thAy chhe ne puNya paranA Ashraye thAy chhe; dharmanun phaL mokSha chhe
ne puNyanun phaL sansAr chhe; dharma te AtmAno shuddha bhAv chhe ne puNya to ashuddhabhAv chhe.
dharma e AtmAnI nirdoSh nirvikArI paryAy chhe, dharmathI AtmAne sAchun sukh maLe chhe, dharma trikALI
AtmAnA AdhAre thAy chhe, vikAr ke parapadArthanA lakShe dharma thato nathI. paN agnAnI jIv puNyamAn ane
bahAranI kriyAmAn dharma mAne chhe, te agnAnI jIv dharmanun svarUp samajato nathI. dharma to vItarAgabhAv chhe. puNya
te rAgabhAv chhe.
puNya to A jIv anAdi kALathI karato Avyo chhe, paN jIve dharma to anAdikALamAn ek samayamAtra
paN karyo nathI. puNyathI to bahAranI sAmagrI maLe chhe jyAre dharmathI to AtmAnI kevaLagnAnarUpI lakShmI maLe chhe.
puNya to agnAnI ane abhavya jIv paN kare chhe paN tene AtmAnA bhAn vagar dharma jarApaN thato nathI.
jeo siddha thayA chhe ane kharun sukh pAmyA chhe teo dharmathI ja kharun sukh pAmyA chhe. puNyathI dharma thato
nathI tem ja tenAthI kharun sukh maLatun nathI, puNyathI to bandhan thAy chhe ne bandhan to sansAraparibhramaNanun ja
kAraN chhe.
samyagdarshan, samyaggnAn ane samyakchAritra te AtmAnI doSh vagaranI avikArI paryAy chhe, tene
mokShamArga kaho, samvar kaho, dharma kaho, ratnatray kaho ke AtmAnI shAntino upAy kaho, –je kaho te ek ja chhe.
parantu e sivAy puNya to vikArI paryAy chhe, tethI puNya te kharekhar mokShamArga nathI, puNya te samvar nathI, puNya te
dharma nathI, puNya te ratnatray nathI, puNya te AtmAnI shAntino upAy nathI.
jem ek lInDIpIpar hoy tene 64 pahor ghasavAthI je tIkhAs Ave chhe te lInDIpIparamAn apragaTapaNe
hatI te ja pragaT thaI chhe, te tIkhAs kyAy bahAramAnthI eTale ke pattharamAnthI ke hAthamAnthI AvatI nathI. tem
AtmAmAn dharma (–shAnti) shaktirUpe bharapUr chhe, tenI oLakhAN–shraddhA, gnAn karIne temAn ekAgra thavAthI te pragaTe
chhe. e dharma kyAy bahAramAnthI eTale ke dehanI kriyA ke paisA vageremAnthI Avato nathI. jem lInDIpIparanI
tIkhAs lInDImAnthI Ave chhe tem mAtmAnI dharmarUpI tIkhAs AtmAnA svabhAvamAnthI ja Ave chhe, puNyamAnthI ke
par padArthomAnthI te AvatI nathI. puNya ane dharmanun svarUp judun judun je rIte chhe te rIte oLakhavun joIe.
bhagavAne nav tattvo kahyA chhe–jIv, ajIv, puNya, pAp, Asrav, bandh samvar, nirjarA ane mokSha,
AmAnthI samvar ane nirjarA tattvamAn dharmano samAvesh thAy chhe. paN puNyatattvamAn kAI dharmano samAvesh thato
nathI. agnAnIo puNyathI dharma mAne chhe. jeo puNyathI dharma mAne chhe teo puNyatattvane ane samvar–nirjarAtattvane
ek ja mAne chhe, eTale teo kharekhar nav tattvane samajyA nathI. ane tethI teoe sarvagna tIrthankar bhagavAnane
ke gnAnIne paN kharekhar mAnyA nathI. mATe jignAsuoe puNya ane dharma e bannene judA judA jANavA joIe.

PDF/HTML Page 16 of 21
single page version

background image
aShADh: 2477 : 195:
shrI sanAtan jain shikShaNavarga
vidyArthIone unALAnI rajAo daramiyAn tA. 11–pa–pa1 vaishAkh sud pAnchamathI tA. 4–6–pa1 vaishAkh
vad amAs sudhI sonagaDhamAn shrI jain svAdhyAy mandir taraphathI jainadarshan shikShaNavarga kholavAmAn Avyo hato. san
1997 thI mAnDIne dar varShe Avo shikShaNavarga kholavAmAn Ave chhe. vachamAn traN vakhat pU. gurudevashrI vihAramAn
hovAthI e varga kholAyo na hato; e rIte ‘shikShaNavarga’ nun A AThamun varSha hatun. A vargamAn AvelA bALakone
shrI jainasiddhAnt praveshikAno ek adhyAy tathA chhahaDhALAnI pahelI be DhAL shIkhavavAmAn AvI hatI. tA. 2–6–
pa1 nA roj varganI lekhit parIkShA levAmAn AvI hatI, ne vidyArthIone lagabhag 1pa0 rUA. nAn pustako InAm
tarIke vahenchAyA hatA. tathA pAs thayelA vidyArthIone shrI jain svAdhyAy mandir taraphathI chhApelA sarTiphikeT
ApavAmAn AvyA hatA. parIkShAmAn vidyArthIone pUchhAyelA prashno ane tenA javAbo ahIn ApavAmAn Ave chhe:–
prashna: 1
nIchenA koI paN ek viShay upar lagabhag 20 lITIno nibandh lakho–
(1) sansAramAn paribhramaN karato jIv shA kAraNe anant dukh bhogave chhe?
(2) puNya ane dharma.
[A prashnanA uttararUpe prApta thayelA nibandho A ankamAn anyatra chhapAyA chhe, tyAnthI vAnchI levA.]
prashna: 2
() sAt tattvonAn nAm lakhI Asrav ane nirjarA tattvanI bAbatamAn mithyAdraShTi shI bhUl kare chhe te lakho.
() AtmAnun svarUp sukharUp chhe ane te samajavun sahelun chhe chhatAn tene kaShTadAyak ane samajavun kaThaN koN mAne
chhe? ane te kyA tattvanI bhUl kare chhe?
(ग
bhUl chhe?
uttar: 2
() jIv, ajIv, Asrav, bandh, samvar, nirjarA ane mokSha–e sAt tattvo chhe. temAn mithyAdraShTi jIv
Asravatattva bAbatamAn e bhUl kare chhe ke–mithyAtva ane rAg–dveShAdi Asrav bhAvo pragaTapaNe jIvane dukh
denAr hovA chhatAn tene sukharUp mAnIne tenun sevan kare chhe. puNya te AsravarUp hovA chhatAn tene te dharmanun
kAraN mAne chhe. tathA AtmabhAnapUrvak IchchhAno nirodh te tap chhe, tenAthI nirjarA thAy chhe, te sukharUp
hovA chhatAn agnAnI tene kalesharUp mAne chhe ane pAnch IndriyaviShayomAn prIti kare chhe, –A nirjarAtattvanI
bhUl chhe.
() AtmAnun svarUp samajavun sahelun ane sukharUp hovA chhatAn agnAnI tene kaThaN ane dukharUp mAne chhe; temAn
te samvaratattvanI bhUl kare chhe.
() sharIrane anukULatA thatAn ‘hun sukhI chhun’ ne pratikULatA thatAn ‘hun dukhI chhun’ em agnAnI jIv mAne chhe ane te
jIvatattvanI bhUl kare chhe. kem ke jIv to chaitanyamay amUrtik chhe, te dehathI judo chhe, tene te jANato nathI.
prashna: 3
() paryAyanI vyAkhyA lakho ne tenA kyA kyA chAr prakAr chhe te lakho?

PDF/HTML Page 17 of 21
single page version

background image
: 196: Atmadharma: 93
() te chAr prakAramAnthI (1) sansArI rAgI jIvane, (2) arhant bhagavAnane tathA (3) ek chhUTA paramANune
kyA kyA paryAyo hoy chhe?
() mahAvIr bhagavAnanA paryAyone sImandhar bhagavAnanA tathA RuShabhadev bhagavAnanA paryAyo sAthe sarakhAvo.
uttar: 3
() guNanA vikArane (eTale ke visheShakAryane) paryAy kahe chhe. paryAyanA chAr prakAr: 1–svabhAv arthaparyAy
2–vibhAvaarthaparyAy; 3–svabhAv vyanjanaparyAy ane 4–vibhAvavyanjanaparyAy.
() sansArI agnAnI jIvane vibhAvaarthaparyAy tathA vibhAvavyanjanaparyAy hoy chhe.
arhant bhagavAnane svabhAvaarthaparyAy, vibhAv arthaparyAy tathA vibhAvavyanjanaparyAy hoy chhe.
ek chhUTA paramANune svabhAvaarthaparyAy ne svabhAvavyanjanaparyAy hoy chhe.
() mahAvIr bhagavAn siddha chhe, temane svabhAvaarthaparyAy tathA svabhAvavyanjanaparyAy chhe. sImandhar bhagavAn
arhant chhe, temanA gnAn vagere guNanA svabhAvaarthaparyAy chhe te to mahAvIr bhagavAn jevA ja chhe, paN
temane bIjA keTalAk guNanA vibhAvaarthaparyAyo paN chhe, tathA vibhAvavyanjanaparyAy chhe. mahAvIr
bhagavAnane vibhAvaparyAyo nathI.
mahAvIr bhagavAn ane RuShabhadev bhagavAn–e bannenA svabhAvaarthaparyAyo to sarakhA ja chhe, paN temanA
svabhAvavyanjanaparyAyanI AkRutimAn eTalo pher chhe ke mahAvIr bhagavAnanI AkRuti nAnI chhe ne RuShabhadev
bhagavAnanI AkRuti moTI chhe.
prashna: 4
() vartamAn kALe A bharatakShetramAn janmelA jIvane saLang kyA kyA sharIro rahyAn chhe?
() mAtAnA udaramAn Avel jIvane kyA sharIro UpajatAn nathI?
() gRuhIt ane agRuhIt mithyAdarshanamAn taphAvat sho?
uttar: 4
() vartamAnakALe A bharatakShetramAn janmelA jIvane kArmaN ane taijas e be sharIro saLang rahyAn chhe.
() mAtAnA udaramAn Avel jIvane kArmaN ane taijas e be sharIro navAn UpajatAn nathI; tem ja AhArak
ane vaikriyik sharIro paN UpajatAn nathI.
() gRuhIt mithyAdarshan to kuguru vagerenA upadeshathI, janmyA pachhI navun grahaN karelun chhe, ane agRuhIt
mithyAdarshan koInA upadesh vagar anAdithI chAlyun Ave chhe. gRuhIt mithyAdarshan to jIve pUrve chhoDyun paN
chhe paN agRuhIt mithyAdarshan agnAnI jIve kadI chhoDyun nathI. gRuhIt mithyAdarshan chhUTavA chhatAn agRuhIt
mithyAdarshan rahI jAy chhe; agRuhIt mithyAdarshan chhUTe tene gRuhIt mithyAdarshan paN chhUTI ja jAy chhe.
ekavAr paN agRuhIt mithyAdarshan chhoDe to jIvanI mukti thayA vagar rahe nahi. potAnA AtmAnA
svarUp sambandhI bhUl te agRuhIt mithyAdarshan chhe ane devagurushAstranA svarUpasambandhI bhUl te gRuhIt
mithyAdarshan chhe.
prashna: pa
nIchenA prashnonA javAb lakhI tenAn kAraNo Apo–
(1) paisA vaDe dharma thAy?
(2) siddha paramAtmAne AkAr hoy?

PDF/HTML Page 18 of 21
single page version

background image
aShADh: 2477 : 197:
(3) AkAshanA kaTakA thaI shake?
(4) dharmAstikAy gati karI shake?
(pa) tame kShamA karI shako chho?
(6) alokAkAshamAn pariNaman hey?
uttar: pa
(1) paisA vaDe dharma na thAy; kem ke paisA to jaD chhe ne dharma to AtmAnI shuddha paryAy chhe.
(2) siddha paramAtmAne AkAr hoy chhe; kem ke temanAmAn pradeshattva guN chhe, pradeshattvaguNane lIdhe dravyano koI ne
koI AkAr jarUr hoy chhe.
(3) AkAshanA kaTakA na thaI shake; kem ke te sarvavyApI ek akhanD dravya chhe.
(4) dharmAstikAy pote gati na karI shake, kem ke tenAmAn tevI kriyAvatI shakti nathI. gati to jIv ane
pudgal e be dravyo ja karI shake chhe. te gati karatAn dravyone dharmAstikAy nimitta thAy evo
gatihetuttvaguN tenAmAn chhe paN te pote to sadA sthir ja rahe chhe.
(pa) AtmA kShamA karI shake chhe, kem ke tenAmAn chAritra nAmano guN chhe.
(6) alokAkAshane paN pariNaman hoy chhe, kem ke AkAshamAn dravyatvaguN chhe, tethI tenI hAlat sadAy badalAyA
kare chhe.
prashna: 6 (1)
ek bhAIe kahyun ke ‘shrIgurue IchchhA thaI ne temanA mukhamAnthI vANI nIkaLI, tenun shravaN karIne mArun
mithyAgnAn TaLIne mane samyaggnAn thayun ne bhaviShyamAn ugra puruShArtha karIne hun kevaLagnAn prApta karIsh.’
uparanA vAkyamAnthI nIche lakhelA bolo vachche chAr prakAranA abhAvamAnthI kyo abhAv lAgu paDe chhe te
lakhIne tenun kAraN jaNAvo–
(1) shrIgurunI IchchhA ane vANI
(2) mukh ane vANI
(3) temanI vANI ane mArun samyaggnAn
(4) mArun samyaggnAn ane mithyAgnAn
(pa) mArun samyaggnAn ane kevaLagnAn.
uttar: 6 (1)
(1) shrIgurunI IchchhA ane vANI vachche atyant abhAv chhe, kem ke IchchhA te jIvanI paryAy chhe ne vANI te
ajIvanI paryAy chhe; jIv ane ajIvanI paryAyano ekabIjAmAn atyant abhAv chhe.
(2) mukh ane vANI vachche anyonya abhAv chhe; kem ke te banne pudgalanI paryAyo chhe. ek pudgalanI vartamAn
paryAyano bIjA pudgalanI vartamAn paryAyamAn abhAv hoy tene anyonya abhAv kahe chhe.
(3) shrIgurunI vANI ane mArA samyaggnAn vachche atyant abhAv chhe; kem ke vANI jaDanI paryAy chhe ne
samyaggnAn te AtmAnI paryAy chhe. jaD ane chetananI paryAyono ekabIjAmAn atyant abhAv chhe.
(4) mArI samyaggnAnarUp vartamAn paryAyano pUrvanI mithyAgnAn paryAyamAn abhAv te prAkabhAv chhe; kem ke
ek dravyanI vartamAn paryAyano tenI pUrva paryAyamAn abhAv te prAkabhAv chhe.
(pa) mArI vartamAn samyaggnAn paryAyano bhaviShyanI kevaLagnAn paryAyamAn abhAv chhe te pradhvansaabhAv chhe; kem
ke ek dravyanI vartamAn paryAyano tenI bhaviShyanI paryAyamAn abhAv te pradhvansaabhAv chhe.
prashna: 6 (2)
(1) bhAShAvargaNA ane vANI (shabdo) mAn, tathA
(2) mithyAgnAn ane samyaggnAnamAn utpAd–vyayadhrauvya samajAvo.
uttar: 6 (2)
(1) bhAShAvargaNA ane vANI te banne pudgaladravyanI paryAyo chhe; jyAre bhAShAvargaNA palaTIne vANI thAy chhe
tyAre te pudgalamAn vANIrUp paryAyano

PDF/HTML Page 19 of 21
single page version

background image
: 198: Atmadharma: 93
utpAd thAy chhe, pUrvanI bhAShAvargaNArUp paryAyano vyay thAy chhe, ane pudgal dhruvapaNe rahe chhe.
(2) mithyAgnAn ane samyaggnAn e banne, jIvanA gnAnaguNanI paryAyo chhe; jyAre mithyAgnAn TaLIne samyaggnAn
pragaTe chhe tyAre gnAnaguNamAn samyaggnAn paryAyano utpAd thAy chhe, pUrvanI mithyAgnAnaparyAyano vyay thAy chhe ane
gnAnaguN dhruvapaNe rahe chhe.
prashna: 7
nIche lakhelA padArthomAnthI dravya, guN, paryAyane oLakhI kADho. tathA temAn je dravya hoy teno visheSh guN lakho,
je guN hoy te kayA dravyano–kevI jAtano guN chhe te lakho, ane je paryAy hoy te kyA dravyanA kyA guNano
kevo (vikArI ke avikArI) paryAy chhe te jaNAvo.
(1) khaTAsh (2) samyagdarshan (3) rAt
(4) tAv (pa) sthitihetutva (6) kALANu
(7) mRugajaL (8) kevaLagnAn (9) samudghAt (10) arisAmAn dekhAtun agninI jvALAnun pratibimb
uttar: 7
(kALadravyanI paryAyamAn avikArI ke vikArI–evA bhed paDatA nathI.)
(4) tAv te paryAy chhe:– pudgaladravyanA sparsha guNanI. (vikArI)
(pa) sthitihetuttva te guN chhe:– adharmAstikAyadravyano visheShaguN.
(6) kALANu te dravya chhe:– pariNamanahetuttva teno visheShaguN chhe.
(7) mRugajaL te paryAy chhe:– pudgaladravyanA rang guNanI. (vikArI)
(8) kevaLagnAn te paryAy chhe:– jIvadravyanA gnAnaguNanI. (avikArI)
(9) samudghAt te paryAy chhe:– jIvadravyanA pradeshatvaguNanI. (vikArI)
(10) arisAmAn dekhAtun agninI jvALAnun pratibimb te paryAy chhe:– pudgaladravyanA rangaguNanI. (vikArI) *
parIkShAmAn 80 karatAn vadhAre mAkarsa meLavanAr chha vidyArthIo nIche mujab chhe:
(1) shAh jagadishachandra navalachand mumbaI mArka 94
(2) vasANI hasamukhalAl velasIbhAI rANapur mArka 89
(3) shAh vasantarAy maganalAl baravALA mArka 86
(4) shAh rAjendra premachand surat mArka 86
(pa) shAh anilakumAr himmatalAl bhAvanagar mArka 86
(6) shAh bhAIlAl IshvaralAl mahesANA mArka 8p
[anusandhAn TAITal pAn trIjA parathI chAlu]
kudharma chhe. je shastra, vastra ke strI vagere rAkhe te sAchA dev nathI paN kudev chhe. jene antaramAn mithyAtva
vagereno parigrah hoy ne bahAramAn vastra–paisA–strI vagereno parigrah hoy chhatAn potAne muni vagere manAve te
dambhI guru eTale ke kuguru chhe. kuguruo pattharanI naukA samAn chhe. jem pattharanI naukA pote to DUbe chhe ne temAn
besanAr paN DUbe chhe, tem kuguru pote to sansAramAn DUbe chhe ne tenun sevan karanAr paN sansAramAn DUbe chhe. mATe he
jIvo! jo tame A sansArasamudrathI bachavA chAhatA ho to kudev–kuguru–kudharmanA sevanane chhoDI daIne sAchA dev–
guru–dharmane svIkAro ane AtmAnI oLakhAN karIne samyagdarshan gnAn–chAritrane ArAdho. samyagdarshan–gnAn–
chAritra te ja A bhavasamudrathI taravAno upAy chhe.

PDF/HTML Page 20 of 21
single page version

background image
jIvane sansAraparibhramaN ane dukh
shA kAraNe thAy chhe?
[jainadarshan shikShaN varganI parIkShAmAn pahelAn prashnanA uttar rUpe AvelA nibandhomAnthI]

jIv anAdi kALathI tiryanch–narak–manuShya ne dev evI chAr gatirUp sansAramAn rakhaDe chhe ne temAn
anantadukh bhogave chhe. te sansAr paribhramaNanun dukh TALavA mATe pratham te dukhanAn kAraNo shun chhe te jANavun joIe.
dukhanAn je kAraNo hoy tene barAbar oLakhe to tene TALIne sukhano upAy kare.
koI par chIj AtmAne sansAr paribhramaN karAvatI nathI tem ja par chIj AtmAne dukh detI nathI, paN
AtmA pote potAnA AtmasvarUpane bhUlIne mithyAdarshan–mithyAgnAn ne mithyAchAritranun sevan kare chhe tethI ja te
sansAramAn rakhaDe chhe ne anantadukh anubhave chhe.
* * *
jIvane potAnA svarUpanun agnAn eTale ke agRuhIt mithyAtva to anAdinun chhe ane te uparAnt kudev–
kuguru–kushAstranA sevanathI gRuhItamithyAtva seve chhe eTale mithyAtvane vadhAre draDh kare chhe. mithyAtvane lIdhe sAt
tattvane paN te viparIt mAne chhe; te sansAr paribhramaNanA dukhanun kAraN chhe. jIv sAchA dev–guru–shAstrane
oLakhe ane temanA satya upadesh vaDe sAt tattvonun tathA potAnA AtmAnun svarUp samajIne anAdinA
mithyAtvane TALe ne samyagdarshan–gnAn–chAritra pragaT kare to tene mokShanA anantasukhano anubhav thAy ne tenun
sansAr paribhramaNanun dukh TaLI jAy.
jIvane potAnA AtmasvarUpanA agnAnathI ane sAt tattvonA viparIt shraddhAnathI anAdikALathI sansAr
paribhramaN ane dukh thAy chhe. dukh e koI bahAranI chIj nathI paN jIvanA mithyAbhAvathI thatA rAg–dveSh–moh
te ja dukh chhe. te dukh koI bahAranA sAdhanathI TaLatun nathI paN potAnI sAchI samajaNathI ja TaLe chhe.
jIvanun potAnun svarUp to dehathI bhinna arUpI chaitanyamay chhe, paN agnAnI tene bhUlIne dehane ja potAnun svarUp
mAne chhe eTale ke deh te ja hun chhun–em te mAne chhe. tethI dehano sanyog thatAn te potAnA AtmAno janma mAne chhe
ne dehano viyog thatAn te AtmAno ja nAsh mAne chhe eTale janmathI maraN sudhIno ja AtmA chhe em te mAne
chhe. vaLI dehanA kAm hun karun chhun, dehanI sagavaDaagavaDathI hun sukhI–dukhI chhun–em te agnAnI mAne chhe. mokShanA
kAraNarUp je samvar–nirjarA chhe temAn to te prIti karato nathI ne tene kaThaN mAnIne IndriyaviShayomAn prIti kare chhe.
AvI UndhI shraddhA te mithyAtva chhe ne te mithyAtvanA prabhAvathI jIv anAdithI sansAramAn rakhaDe chhe. kyArek durlabh
manuShyapaNun maLe tyAre paN kudev–kuguru ane kudharmanA sevanathI mithyAtvane puShTa kare chhe eTale tenun sansArabhramaN
maTatun nathI, ne potAnA durlabh manuShyajIvanane naShTa karIne potAnA ja hAthe potAnun akalyAN karIne anantadukh
bhogave chhe. mATe durlabh manuShyabhav pAmIne, sAchA dev–guru dharmane oLakhIne samyagdarshan–samyaggnAn ane
samyakchAritranun sevan karavAthI mokShasukh pragaTe chhe, ne sansAraparibhramaNanun dukh TaLe chhe.
* * *
kudev kuguru ane kudharmanun sevan karavAthI jIv sansArasamudramAn DUbe chhe. jene jIv ane sharIr vachche
bhedavignAn na hoy, je vikArathI dharma manAve, viShayakaShAyonun poShaN kare te badhA kudev–kuguru ne
(anusandhAn pAn 198 par)