[gnAnInAn vachan puruShArtha–uttejak hoy chhe]
(shrImad rAjachandranA patromAnthI keTalAk avataraNo)
jo Ichchho paramArtha to karo satya puruShArtha bhavasthiti Adi nAm laI, chhedo nahi AtmArtha.
–Atmasiddhi: 130
AtmA puruShArtha kare to shun na thAy? moTA moTA parvatonA parvato chhedI nAnkhyA chhe; ane kevA kevA vichAr
karI tene relavenA kAmamAn lIdhA chhe! * A to bahAranAn kAm chhe chhatAn jay karyo chhe. AtmAne vichAravo e kAI
bahAranI vAt nathI. agnAn chhe te maTe to gnAn thAy.
anubhavI vaidya to davA Ape, paN daradI jo gaLe utAre to rog maTe; tem sadguru anubhav karIne
gnAnarUp davA Ape, paN mumukShu grahaN karavArUp gaLe utAre tyAre mithyAtvarUp rog TaLe.
be ghaDI puruShArtha kare to kevaLagnAn thAy em kahyun. relave Adi game tevo puruShArtha kare to paN be ghaDImAn
taiyAr thAy nahIn; to pachhI kevaLagnAn keTalun sulabh chhe te vichAro.
je vAto jIvane mand karI nAnkhe, pramAdI karI nAnkhe tevI vAto sAmbhaLavI nahIn. ethI ja jIv anAdi
rakhaDyo chhe. bhavasthiti, kAL AdinAn Alamban levAn nahIn. e badhA bahAnAn chhe.
jIvane sansArI Alambano–viTambanAo–mUkavAn nathI; ne khoTAn Alamban laIne kahe chhe ke karmanAn daLiyAn chhe
eTale mArAthI kAI banI shakatun nathI. AvAn Alamban laI puruShArtha karato nathI. jo puruShArtha kare, ne bhavasthiti
ke kAL naDe tyAre teno upAy karIshun. paN pratham puruShArtha karavo.
sAchA puruShanI AgnA ArAdhe te paN paramArtharUp ja chhe. temAn lAbh ja thAy. e vepAr lAbhano ja chhe.
je mANase lAkho rUpiyA sAmun pAchhun vALIne joyun nathI, te have hajAranA vepAramAn bahAnAn kADhe chhe; tenun
kAraN antarathI AtmArthanI IchchhA nathI. je AtmArthI thayA te pAchhun vALIne sAmun jotA nathI. puruShArtha karI sAmA
AvI jAy chhe. shAstramAn kahyun chhe ke AvaraN, svabhAv, bhavasthiti pAke kyAre? to kahe ke puruShArtha kare tyAre.
pAnch kAraNo maLe tyAre mukti thAy. te pAnche kAraNo puruShArthamAn rahyAn chhe. anantA chothA ArA maLe, paN
pote jo puruShArtha kare to mukti prApta thAy. jIve anantA kALathI puruShArtha karyo nathI. badhAn khoTAn Alambano laI
mArga ADA vighno nAnkhyAn chhe. kalyANavRutti Uge tyAre bhavasthiti pAkI jANavI. shUrAtan hoy to varShanun kAm be
ghaDImAn karI shakAy. [pRu. 432]
gnAnInun vachan puruShArtha prere tevun hoy. agnAnI shithil chhe, tethI evA hInapuruShArthanAn vachano kahe chhe.
panchakALanI, bhavasthitinI, ke AyuShanI vAt manamAn lAvavI nahIn; ane evI vANI paN sAmbhaLavI nahIn.
[pRu. 412]
bhavasthiti, panchamakALamAn mokShano abhAv Adi shankAothI jIve bAhya vRutti karI nAkhI chhe. paN jo
AvA jIvo puruShArtha kare, ne panchamakAL mokSha thatAn hAth jhAlavA Ave tyAre teno upAy ame laIshun. te upAy
kAI hAthI nathI, jaLahaLato agni nathI. maphatano jIvane bhaDakAvI dIdho chhe. jIvane puruShArtha karavo nathI; ane tene
laIne bahAnAn kADhavA chhe. A potAno vAnk samajavo. samatAnI vairAgyanI vAto sAmbhaLavI, vichAravI. bAhya
vAto jem bane tem mUkI devI. jIv taravAno kAmI hoy, ne sadgurunI AgnAe varte, to badhI vAsanAo jatI
rahe. [pRu. 426–7]
jIvone evo bhAv rahe chhe ke, samyaktva anAyAse Avatun hashe; parantu te to prayAs–puruShArtha–karyA vinA
prApta thatun nathI. [pRu. 492]
satpuruShanI vAt puruShArthane mand karavAnI hoy nahIn. puruShArthane uttejan ApavAnI hoy. [pRu. 428]
puruShArtha kare to karmathI mukta thAy. anant kALanAn karmo hoy, ane jo yathArtha puruShArtha kare to karma em na
kahe ke hun nahIn jAun. be ghaDImAn anantA karmo nAsh pAme chhe. AtmAnI oLakhAN thAy to karma nAsh pAme.
[pRu. 417]
* ahIn A kathan mAtra draShTAntarUp chhe–em samajavun.
(ahIn ApelA avataraNo gujarAtI bIjI AvRuttinA chhe.)