pa6 Atmadharma 99
shrI niyamasAranI pa3 mI gAthAnun
spaShTIkaraN
*
shrI niyamasAr shAstra AchAryashiromaNi bhagavAn kundakundAchAryadeve rachyun chhe ane tenA par sanskRit TIkA
adhyAtmamasta mahAmunivar shrI padmaprabhamaladhArideve rachI chhe. ahInthI (sonagaDhathI) shrI niyamasArano gujarAtI
anuvAd prakAshit thayo chhe. temAn pa3 mI gAthAno je artha karavAmAn Avyo chhe tenA viShe ek bhAIe shankA vyakta
karI chhe ane te arthane viparIt kahyo chhe. vastuta to prastut artha ja TIkA sAthe paripUrNa rIte bandhabesato ane
nyAyasangat chhe; chhatAn te viShe shankA upasthit karavAmAn AvI hovAthI nIche pramANe spaShTIkaraN karavun uchit dhArun chhun.
mUL gAthA, tenI sanskRit chhAyA ane sanskRit TIkA nIche pramANe chhe
सम्मत्तस्स णिमित्तं जिणसुत्तं तस्स जाणया पुरिसा।
अंतरहेऊ भणिदा दंसणमोहस्स खयपहुदी।।५३।।
सम्यक्त्वस्य निमित्तं जिनसूत्रं तस्य ज्ञायकाः पुरूषाः।
अन्तर्हेतवो भणिताः दर्शनमोहस्य क्षयप्रभृतेः।।५३।।
अस्य सम्यक्त्वपरिणामस्य बाह्यसहकारिकारणं वीतराग–सर्वज्ञमुखकमलविनिर्ग्गतसमस्तवस्तु–
प्रतिपादनसमर्थद्रव्यश्रुतमेव तत्त्वज्ञानमिति। ये मुमुक्षवः तेप्युपचारतः पदार्थनिर्णयहेतुत्वात् अंतरंगहेतव
इत्युक्ताः दर्शनमोहनीयकर्मक्षयप्रभृतेः सकाशादिति।
gAthA ane TIkAno anuvAd nIche pramANe karavAmAn Avyo chhe
[सम्यक्त्वस्य निमित्तं] samyaktvanun nimitta [जिनसूत्रं] jinasUtra chhe; [तस्य ज्ञायकाः पुरुषाः]
jinasUtranA jANanArA puruShone [अन्तर्हेतवः] (samyaktvanA) antarang hetuo [भणिताः] kahyA chhe,
[दर्शनमोहस्य क्षयप्रभृतेः] kAraNake temane darshanamohanA kShayAdik chhe.
A samyaktvapariNAmanun bAhya sahakArI kAraN vItarAg–sarvagnanA mukhakamaLamAnthI nIkaLelun samasta
vastunA pratipAdanamAn samartha evun dravyashrutarUp tattvagnAn ja chhe. je mumukShuo chhe temane paN upachArathI padArtha–
nirNayanA hetupaNAne lIdhe (samyaktvapariNAmanA antarangahetuo kahyA chhe, kAraN ke temane darshanamohanIyakarmanA
kShayAdik chhe.
TIkAkAr munivaranA abhiprAyamAn mUL gAthAno sho artha chhe te, gAthA ane TIkA sarakhAvIne, ApaNe
joIe–
‘सम्यक्त्वस्य निमित्तं जिनसूत्रं’ eTalo gAthAno je bhAg chhe tenI TIkA ‘अस्य सम्यक्त्वपरिणामस्य
बाह्यसहकारिकारणं वीतरागसर्वज्ञमुखकमलविनिर्ग्गतसमस्तवस्तुप्रतिपादनसमर्थद्रव्यश्रुतमेव तत्त्वज्ञानमिति’
e pramANe chhe; mATe TIkAnA artha sAthe sarakhAvatAn nisandehapaNe spaShTa thAy chhe ke gAthAnA te bhAgano artha
‘samyaktvanun nimitta jinasUtra chhe’ em ja thaI shake.
‘तस्य ज्ञायकाः पुरुषाः अन्तर्हेतवो भणिताः दर्शनमोहस्य क्षयप्रभृतेः’ eTalo je gAthAno bhAg chhe
tenI TIkA ‘ये मुमुक्षवः तेप्युपचारतः पदार्थनिर्णयहेतुत्वात् अंतरंगहेतव इत्युक्ताः दर्शनमोहनीयकर्मक्षयप्रभृतेः
सकाशादिति’ e pramANe chhe; mATe gAthAnA A bhAgano artha Am ja thaI shake ke ‘jinasUtranA jANanArA
puruShone (samyaktvanA) antarangahetuo kahyA chhe, kAraN ke temane darshanamohanA kShayAdik chhe.’
A sivAy bIjo koI artha TIkA sAthe sangat ja nathI.
gAthAnun vistRut rUp te ja TIkA ane TIkAnun sankShipta rUp te ja gAthA. gAthAmAn sankShepathI samAyelA kasane
vikasAvavAmAn Ave to TIkA bane ane TIkAnA vistArane ghaTTa banAvIne sankShepavAmAn Ave to gAthA bane. A