ḥ 82ḥ ātmadharmaḥ 100
* rāg–dveṣhanun mūḷ prerak koṇ? *
(rāg dveṣhanun mūḷ kāraṇ mithyātva chhe)
koū siṣhya kahai svāmī rāg doṣh parinām,
tākau mūl prerak kahahu tum kaun hai;
puggal karam jog kindhaun īndrinikau bhog,
kindhaun dhan kindhaun parijan kindhaun bhaun hai.
guru kahai chhahaun darva apane apane rūp,
sabaniko sadā asahāī parinaun hain;
koū darav kāhūkau na prerak kadāchi tātain,
rāg doṣh moh mr̥uṣhā madirā achaun hain. 61.
arthaḥ–shiṣhya prashna kare chhe ke he svāmī! rāg–dveṣh pariṇāmonun mukhya kāraṇ (–mūḷ prerak) koṇ chhe?–
paudgalik karma chhe? ke īndriyono bhog chhe? athavā dhan chhe? gharanā lok chhe? ke ghar chhe? te āp kaho.
tyān shrī guru samādhān kare chhe ke–chhae dravyo potapotānā svarūpamān sadā nijāshrit
pariṇaman kare chhe, koī dravya koī dravyanī pariṇatine māṭe kadī paṇ prerak thatun nathī; māṭe rāg–
dveṣhanun mūḷ kāraṇ moh–mithyātvarūpī madirāpān chhe.
(upar āpelā savaiyā–kāvya pt.. banārasīdāsajīe samayasāranā kaḷash 219 uparathī banāvel chhe.)
–juo, samayasār–nāṭak pr̥uḥ 3pa1–2
***
mūrakh jīvane shrīguruno upadesh
(agnānīonā vichāramān rāg–dveṣhanun kāraṇ)
kou mūrakh yon kahain, ‘rāg–doṣh parinām,
puggalakī jorāvarī, varatai ātamarām. 62
jyon jyon puggal bal karai, kari kari karma ja bheṣh;
rāgadoṣhako parinaman, tyon tyon hoī visheṣh.’ 63
(agnānīone satyamārgano upadesh)
īhividhi jo viparīt pakh, gahai sadhai koī;
so nar rāg virodh saun, kabahun bhinna na hoī; 64.
suguru kahai jagamen rahai, puggal saṅg sadīv;
sahaj suddha parinamaniko, ausar lahai na jīv. 6p.
tātai chidabhāvani viṣhai, samarath chetan rāu;
rāg virodh mithyātamain, samakitamain siv bhāu. 66
arthaḥ–koī koī mūrkha evun kahe chhe ke ātmāmān rāg–dveṣh bhāv pudgalanī jabarajastīthī thāy chhe; vaḷī
teo kahe chhe ke karmarūp pariṇamananā udayamān pudgal jem jem jor kare chhe tem tem bāhulyatāthī (–visheṣhapaṇe)
rāg–dveṣh pariṇām thāy chhe.
shrī guru kahe chhe ke je koī ā prakāre ūndhī haṭh grahaṇ karīne shraddhā kare chhe te kadī paṇ rāg–dveṣh–mohathī
chhūṭī shakato nathī; kem ke jagatamān pudgalano saṅg to sadāy rahe chhe tethī (jo pudgal jorāvarīthī rāg–dveṣh
karāvatun hoy to) sahaj shuddha pariṇamavāno avasar jīv kadī pāme nahīn. māṭe chaitanyabhāvane upajāvavāmān
chetanarājā ja samartha chhe; te mithyātvanī dashāmān to rāg–dveṣh bhāv upajāve chhe ane samyaktvadashāmān shivabhāv
arthāt gnān–darshan–sukh vagere upajāve chhe.
(ahīn āpelā pāñch dohā pt.. banārasīdāsajīe samayasāranā kaḷash 220–221 uparathī banāvel chhe.)
–juo samayasār–nāṭak pr̥uḥ 3pa2–4