PDF/HTML Page 1 of 25
single page version
PDF/HTML Page 2 of 25
single page version
sangharIne beTho chhe, tenA svabhAv–sAmarthyano ek ansh paN ochho thayo
jAgIne andaramAn draShTi kare eTalI ja vAr chhe.
PDF/HTML Page 3 of 25
single page version
UjavavAmAn Avyun hatun. A parva daramiyAn hammeshAn pU. gurudevashrI uttamakShamA vagere dharmo upar tem
ja RuShabhajinastotra upar khAs pravachan karatA hatA. jinamandiramAn hammeshAn dasalakShaN dharmanun
samUh–pUjan thatun hatun. bhAdaravA sud chhaThThane divase rathayAtrA nIkaLI hatI. A uparAnt sugandh
dasamIno divas visheShapaNe UjavAyo hato. A divase das pUjan tathA das stotra karIne sarve
jinamandiromAn dhUpakShepaN karavAmAn Avyun hatun. bhAdaravA sud pUname rathayAtrA nIkaLI hatI tem ja
jinamandiramAn 108 kalashathI atyant bhaktipUrvak sImandhar bhagavAnano mahAabhiShek thayo hato.
baporanA pravachan bAd param pUjya gurudevashrInA charaNomAn samasta sanghe maLIne kShamAyAchanA karI
hatI. –Am dasalakShaNI dharmano utsav ullAsapUrvak UjavAyo hato.
bapore padmanandI panchavinshatikAmAnthI RuShabhadev bhagavAnanI stutino adhikAr vanchAyo hato, temAn
nishchay–vyavahAr stutinA varNanamAn pU. gurudev jyAre em kahetA ke “he bhagavAn! ame to
ApanA bALak chhIe, Ap amArA dharmapitA chho, ame bALakanI jem ApanI pAse bhaktinA
lAD karIe chhIe” –tyAre bhaktinun e adbhut varNan sAmbhaLatAn shrotAonA romarom
bhaktirasathI bhInjAI jatA hatA. A bhaktibharyA pravachan pachhI tarat jinamandiramAn bhakti paN
evA ja ullAsapUrvak thatI hatI, temAn ya bhAdaravA sud ekamanA roj bhaktinI adbhut dhUn
vakhate to jANe sImandhar bhagavAn bolatA hoy–ne temano divyadhvani chhUTato hoy–evun
vAtAvaraN sarjAI gayun hatun. tyAre bhakto ekatAn thaIne gAtA hatA ke–
A divasomAn, mAnastambh–pratiShThA–mahotsavanI philma batAvavAmAn AvI hatI. e philma jotAn, jANe
janmAbhiShek, dIkShAvananA dhIragambhIr vAtAvaraNamAn pU. gurudevanun vairAgya–pravachan, AhAradAn–ItyAdi drashyo te
prasangane tAjA karIne atyant ullAs jagADatA hatAn. A uparAnt indorathI bhagavAn shrI bAhubali svAmInA
mahA mastak abhiShekanI philma Avel, te philma be vAr batAvavAmAn AvI hatI, temAn bhagavAn shrI bAhubali
svAmInI bahu ja bhavya ane upashAnt rasamAn jhUlatI mudrAno dekhAv ghaNo ja sundar hato; ane abhiShek pachhInA
tyAnnA kudaratI jharaNAn jotAn evo dekhAv lAgato hato ke jANe merUparvat uparathI gandhodakanA pavitra jharaNAn jharatAn
hoy! jain vidyArthI–gRuhanA bALakoe “vAriSheN munirAj” no samvAd paN ek divase bhajavyo hato.
PDF/HTML Page 4 of 25
single page version
gnAnasvarUpano nirNay karavo temAn apUrva puruShArtha chhe. A vAt pUrve anantakALamAn
jIvane beThI nathI. are bhAI! tun tArA svabhAvanI vAt sAmbhaL to kharo. antaramAn
apUrvatA lAvIne svabhAvanA utsAhapUrvak sAmbhaL to jarUr tArun kalyAN thAy.
anAdikALathI agnAnI jIvo potAnA svabhAvane chUkIne, hun parane pariNamAvun evI mithyAbhrAntine lIdhe
chhun em je mAne chhe eTale ke vikArane ja je AtmA mAne chhe, te ja em mAne chhe ke hun jaDakarmano pariNamAvanAr
chhun. hun gnAnasvarUp chhun–evI jenI draShTi chhe te jIv vikArano kartA thato nathI tem ja jaDano kartA potAne mAnato
nathI. aho! hun to gnAnasvarUp chhun–e vAt pUrve anantakALamAn ek sekanD paN jIvane antaramAn beThI nathI. hun gnAn
ja karanAr chhun, rAg vakhate paN rAgamAn tanmay thayA vinA hun teno jANanAr chhun, vikArane hun pheravanAr nathI tem
ja sharIrAdi parane paN hun pheravanAr nathI. –svasanmukh thaIne gnAnasvabhAvano Avo apUrva nirNay pragaT karavo
te ja dharmano sAcho mahotsav chhe.
gnAnanun kArya nathI. rAgaparyAyane utpanna kare evo gnAnano svabhAv nathI. AvA gnAnasvabhAvano nirNay thatAn
AtmA rAgano, karmano ane sharIr vagereno gnAtA ja rahyo,–Anun nAm pratham dharma chhe.
dekhAto nathI ne bahAranI kriyAmAn AtmAno puruShArtha mAnIne te UndhI mAnyatAthI sansAramAn rakhaDe chhe.
agnAnabhAve rAganun kartApaNun mAn. ‘hun hato to rAg thayo’ eTale ke gnAnasvabhAvanA astitvane lIdhe rAg
thayo–em jeNe mAnyun teNe rAgane ja potAnun kartavya mAnyun chhe, eTale ke AtmAne gnAnasvarUp nathI mAnyo paN
rAgasvarUp ja mAnyo chhe; ‘rAg te mArun karma ane hun teno kartA’ em rAg sAthe svabhAvanI ekatA mAnI, tene
gnAnanI aruchi ane rAganI ruchi chhe, te ja moTo adharma chhe. ‘hun hato to sharIr chAlyun, AtmA chhe to bhAShA
bolAy chhe, mArI hAjarIne lIdhe paranAn kArya thAy chhe, hun hato ne men vikAr karyo tethI karma bandhAyA’ –AvA
prakAranI jenI mAnyatA chhe tene par sAthe ekatvabuddhi chhe, vastusvabhAvanI tene khabar nathI. gnAnI–dharmAtmA to
jANe chhe ke hun gnAn svabhAv chhun, mArA gnAnasvabhAvamAnthI to nirmaLaparyAyanI ja
PDF/HTML Page 5 of 25
single page version
chhun to mAre lIdhe Anand ane chAritranI nirmaLaparyAy chhe, eTale hun kartA ane shraddhA–gnAn–chAritranI nirmaL
paryAy thaI te mArun karma, –Am svabhAvadraShTimAn dharmI jIv nirmaL paryAyano ja kartA chhe. hun koN ne mArun kharun
kArya shun–e vAt samajavAmAn jIvanI anAdinI bhUl chhe. jo A vAt samaje to ja anAdinI bhUl TaLe ne
he bhAI! tAre tArun kalyAN karavun chhe ne! to ame tane kalyANano rasto batAvIe chhIe.
pratham tun nakkI kar ke hun AtmA chhun;
mAro jANavA–dekhavAno svabhAv chhe.
rAg karavo te mAro svabhAv nathI tem ja sharIrane ke jaD karmane pariNamAvavAno paN mAro svabhAv
gnAnasvabhAv chhe em te jANato nathI.
–mATe he jIv! tun samaj ke hun gnAnasvabhAv chhun ne gnAn ja mArun kArya chhe; Am samajIne gnAnasvabhAvanA
dhAryA karatAn viruddha thAy tyAn em kahe chhe ke ‘bhAI! emAn ApaNun shun chAle? te kAI ApaNA hAthanI vAt chhe!’ paN
are bhAI! paramAn tArun nathI chAlatun to pachhI gnAnasvabhAvanI pratIt karIne badhe ThekANe jANanAr ja rahe ne! maphatano
paranAn abhimAn shA mATe kare chhe? ‘hun to jANanAr chhun ne paranA kArya parane lIdhe ja thAy chhe, teno kartA hun nathI’–em
aho! jaDanI paryAy jaDathI thAy chhe, hun to jANanAr–dekhanAr ja chhun–em samajatAn anAdinI ALas
te ja moTo pramAd chhe. hun gnAnasvabhAvano chhun e vAt chUkIne, hun parano kartA em mAnyun tethI anAdithI potAnA
svarUpamAn anutsAh chhe te ja mahA pramAd chhe. hun gnAnasvabhAv chhun–em samaje to par sanmukh valaN chhUTIne
svabhAv taraphano apUrva utsAh ane udyam jAge.–mATe A anAdino pramAd TALavAnI vAt chhe.
gnAnasvabhAv karmane nimitta paN nathI. jaDakarmanun nimitta to vikAr chhe; eTale je jIv gnAnasvabhAvanI draShTi
chUkIne vikArano kartA thAy chhe te ja potAne karmamAn nimitta mAne chhe. nimitta thavA upar jenI draShTi chhe tene
nirvikArI gnAnAnandasvabhAv upar draShTi nathI. samakitIne to evI draShTi chhe ke hun to gnAnasvabhAv ja chhun; jaDakarma
PDF/HTML Page 6 of 25
single page version
samajyA vagar hun sansAramAn rakhaDayo te svabhAvanI A vAt chhe. –Am antaramAn apUrvatA lAvIne, svabhAvanA
utsAhapUrvak sAmbhaL to tArun kalyAN thAy. he jIv! tAro to gnAn–svabhAv chhe. jagatanI par chIjo sau
potapotAnA svabhAvathI pariName chhe temAn te shun karyun? tun to judo rahIne jANanAr rahyo. agnAnI judApaNAnun
bhAn bhUlIne, jANanAr na rahetAn maphatano paranun abhimAn kare chhe. tun tArA jANanAr svabhAvane parathI ne
vikArathI judo rAkh. gnAnAvaraNAdi ATh karmorUpe jaD–pudgalo pariName chhe teo potAnI shaktithI svayam
pariName chhe, jIvanA vikAranI paN teo apekShA rAkhatA nathI, kem ke vastunI shaktio paranI apekShA rAkhatI
nathI. A mahAn siddhAnt chhe ke jenAmAn je shakti svataH hoy te paranI apekShA rAkhe nahi, ane jenAmAn je shakti
svataH na hoy te koI bIjAthI thaI shake nahi. bas! svatantra vastusvabhAv chhe. jIvano gnAnasvabhAv chhe tethI te
potAnA svabhAvathI ja gnAnarUpe pariNamIne jANe chhe, jANavAmAn tene bIjA koInI apekShA nathI, tem jaD–
pudgalo paN potAnA pariNamanasvabhAvathI ja karmarUpe pariName chhe temAn tene bIjAnI apekShA nathI.
e vAt to kyAn rahI? pudgalamAn gnAnAvaraNano uday hoy, ahIn jIvanI paryAyamAn gnAnanI hInatA hoy ne
sAme gnAnAvaraN bandhAtun hoy,–tyAn gnAnAvaraNanA udayane lIdhe ahIn gnAnanI hInatA thaI–em nathI, tem ja
jIvanI paryAyamAn gnAnanI hInatAne kAraNe gnAnAvaraNakarma bandhAyun–em nathI. darekanun pariNaman svatantra
potapotAnA kAraNe chhe. jIv jyAre gnAnInI AsAtanA vagere vikArabhAv kare tyAre te vikAranA pramANamAn ja
gnAnAvaraNAdi karma bandhAy chhatAn jIve te pudgalone karmarUpe pariNamAvyA nathI; to pachhI bIjA padArtho–ke jeo
kShetre paN jIvathI judA chhe temanun kAI jIv kare e vAt to kyAn rahI? jagatanI badhI chIjo potapotAnA kAraNe
palaTe chhe temAn jIvano adhikAr nathI. are jIv! tun to gnAn chho, gnAn ne AnandarUpe pariNamavAno tAro
svabhAv chhe; vikArapaNe pariNamavAno ke paranun kAI karavAno tAro svabhAv nathI. A samajIne tArA
gnAnasvabhAvanI pratIt kar ne parano ahankAr chhoD, te sukhI thavAno upAy chhe.
tAkAt chhe te ja baphAy chhe, koraDun mag baphAtA nathI; to pANIe shun karyun? tem jagatamAn to anant paramANuno chhe
tem ja dharmAstikAy vagere paN chhe, temAnthI je samaye je paramANunomAn karmapaNe pariNamavAnI tAkAt chhe teTalA
ja paramANuno karmapaNe pariName chhe, bIjA nathI pariNamatA. jo jIvanA vikArane lIdhe pudgalo karmarUpe pariNamatA
hoy to jagatanA badhA pudgalo karmarUpe kem na pariNamI gayA? dharmAstikAy karmarUpe kem na pariNamyun? mATe
karmarUpe pariNamanArA pudgalo svatantrapaNe ja karmarUpe pariName chhe, jIv teno kartA nathI. AvI svatantratAne
svakAryA vinA jIvane potAnA gnAnasvabhAvanI pratIti thAy nahi, gnAnasvabhAvanI pratIti vagar parano ahankAr
TaLe nahi ne nirAkuL sukh pragaTe nahi. mATe A samajIne gnAnasvabhavanI pratIt karavI ne parano ahankAr chhoDavo
te sukhano rasto chhe.
hun gnAnasvarUp chhun, paranAn kAm mArAn nathI ne rAg mArun svarUp nathI–Avun jene antaramAn bhAn hoy tene badhAy
paDakhAno vivek hoy chhe, tene ananto rAg TaLI jAy chhe ane sAchA dev–guru–shAstra kevA hoy tenI oLakhAN
sahit temanA pratye vinay–bahumAn–bhaktino bhAv Ave chhe. sAchA dev–guru–shAstrano paN jene nirNay ane
bahumAn nathI tenAmAn to kharekhar jainapaNun nathI. aho! hun
PDF/HTML Page 7 of 25
single page version
gnAn–AnandasvabhAvI AtmAnI ruchi ane sanmukhatApUrvak jeNe ekavAr paN shuddha AtmasvabhAvanI
निश्चितं स भवेद्भव्यो भाविनिर्वाण भाजनम्।।
gnAyakatattvanI vAt chhe, mArA gnAyak tattvanI pratIt karavAmAn koI rAganun avalamban chhe ja nahi’–AvA
lakShapUrvak, eTale ke svabhAv taraphanA utsAhapUrvak ekavAr paN je jIv A vAt sAmbhaLe te bhavyajIv jarUr
alpakALamAn mukti pAme chhe. juo, em ne em sAmbhaLI levAnI A vAt nathI paN sAmbhaLanAr upar
AtmAno nirNay karavAnI bhegI javAbadArI chhe. anAdithI je mAnyun hatun temAn ane A vAtamAn mULabhUt pher
kyAn paDe chhe te barAbar samajIne nakkI karavun joIe. atyAr sudhI potAnI mAnyatAmAn bhUl kyAn hatI ane have
A vAt sAmbhaLyA pachhI temAn pher kyAn paDyo–teno bhed pADyA vagar em ne em sAmbhaLI jAy to tethI
AtmAne satyano kAI lAbh thAy nahi. ekalA shabdo to pUrve anantavAr sAmbhaLyA, paN tattvanirNay vagar tene
AchAryadev shravaN tarIke gaNAtA nathI, tethI shrI samayasAramAn kahyun ke jIvoe shuddha AtmAnI vAt pUrve kadI
teNe kharekhar shuddhaAtmAnI vAt sAmbhaLI ja nathI. juo, shravaNanun kharun tAtparya shun te vAt paN AmAn AvI
gaI. shravaNamAn par lakShe je shubharAg thAy chhe te kharekhar tAtparya nathI, paN tattvano nirNay karIne andar shuddha
AtmAno anubhav karavo te ja kharun tAtparya chhe.
traNakALamAn ek samay paN te svabhAvano virah nathI, pote jAgIne andaramAn draShTi kare eTalI ja vAr chhe; jemAn
draShTi karatAn ja nyAl thaI javAy evo e svabhAv chhe. ‘hun paripUrNa chhun’ ItyAdi rAgarUp vikalpa paN tenAmAn
nathI, parantu upadeshamAn samajAvavun kaI rIte? upadeshamAn tenun kathan karavA jatAn sthULatA thaI jAy chhe tethI kharekhar te
antardraShTi karIne samaje to ja samajAy tevo achintyasvabhAv chhe. antaramAn hun ek gnAnasvabhAv ja chhun, rAg ke
nimitta hun nathI, gnAnasvabhAv ja mArun sarvasva chhe’ –Avun lakSha thayA vinA nishchayavyavahAranI ke upAdAn–
nimittanI anAdinI bhUl TaLe nahi, ane te bhUl TaLyA vinA bIjA game teTalA upAy kare topaN kalyAN thAy
nahi. mATe jene AtmAnun kalyAN karavun hoy–dharmI thavun hoy–teNe A vAt barAbar samajIne nakkI karavA jevI chhe.
uThAvIne potAnA gnAnAnandasvarUpamAn draShTi karatAn apUrva dharma thAy; A sivAy bIjI rIte dharma thAy nahIn.
परभावस्य कर्ताऽत्मा मोहोऽयं व्यवहारिणाम्।।
PDF/HTML Page 8 of 25
single page version
dravyano Ashray lye te ja muktino panth chhe. sarve bhagavanto A rIte ja mukti
pAmyA ane Avo ja mokShano mArga temaNe jagatane upadeshyo. jem bhagavAn
mokSha pAmyA tem temanI vANImAn kahelA A mArgane samajIne jagatanA jIvo
mokSha na pAme em bane nahi. je samajIne svAshray kare te jarUr mokSha pAme...
je samaje tenI balihArI chhe.
nahi. je jIv parAshrayapaNun chhoDIne svAshraye mokShamArga pragaT kare chhe te ja bhagavAnanA upadeshane samajyo chhe ane
kharekhar tene mATe ja bhagavAnano upadesh chhe.
jAy–em banatun nathI. ‘anantakAL pahelAnn je siddha thayA te AtmAne ochhI malinatA hatI tethI te pahelAnn siddha
thayA, ane atyAre je siddha thAy te AtmAne vadhAre malinatA hatI tethI te pAchhaLathI siddha thayA’ –em nathI.
ashuddhatAno kAL lambAy tethI kAI ashuddhatAnI puShTi thaI jatI nathI, kem ke pahelAn samayanI je ashuddhatA hatI te
to bIjA samaye agnAnIne paN TaLI ja jAy chhe; pahelAn samayanI ashuddhatA kAI bIjA samayamAn bhaLatI nathI,
bIjA samayanI ashuddhatA navI utpanna thAy chhe; e rIte navI–navI ashuddhatA utpanna thaIne teno kAL lambAy,
paN be samayanI ashuddhatA bhegI thaIne ek samayanI paryAyamAn tenI ugratAnI puShTi thAy–em na bane. tem ja
ek samayanI paryAyanI ashuddhatA dravya–guNane kAI ashuddha karI nAnkhe em paN na bane. dravya–guN to badhA
AtmAne trikAL shuddha ja chhe, mAtra paryAyamAn ashuddhatA chhe. bhagavAnanI vANI dravya–guN–paryAyanun svarUp
batAvIne, dravyanA avalambane paryAyanI ashuddhatAno nAsh karavAnun batAve chhe. dharmI jANe chhe ke mArA trikAL dhurav
rahenAr pavitra svabhAv pAse ek samayanI paryAyanun vikAranun jor nathI, dhuravasvabhAvanA sAmarthyanI mahattA pAse
te vikAranI mahattA
PDF/HTML Page 9 of 25
single page version
Atmabuddhi chhUTI jAy chhe. svabhAvanI draShTithI mArA AtmAmAn vikAr chhe ja nahi, mATe hun vikArano kartA nathI; hun
to gnAnasvarUp chhun–A pramANe oLakhIne vikArarahit svabhAvanA shraddhA–gnAn karavAn te dharmI AtmAnun kArya chhe,
tenA vaDe dharmI jIv oLakhAy chhe, ane bhagavAnanA upadeshanun paN e ja tAtparya chhe.
to anAdithI rakhaDI ja rahyA chhe eTale tenI shun vAt karavI? jagatamAn sansAr, mokSha ane mokShano mArga–badhun
anAdianant chhe, temAnthI ekeyano kadI sarvathA abhAv thavAno nathI. hA, ek jIv potAnA AtmAmAnthI
sansArano abhAv karIne mokShadashA pragaT kare chhe, tenI apekShAe sansArano ant ane mokShanI Adi chhe.
chetanyatattvane je jIv samaje tenI mukti thAy chhe. bAkI rakhaDavAnI ahIn vAt nathI. bhagavAnanI vANI jIvone
mokShamArga batAvanArI chhe, –bIjI rIte kahIe to anAdikALathI je UndhA bhAve sansAramAn rakhaDayo tenI gulAnT
mArIne mokShamArgano savaLo bhAv je jIv pragaT kare teNe ja bhagavAnanI vANI jhIlI chhe.
abhimAn thatun nathI. mAnanA vikalpaney gnAnI potAnun kArya mAnatA nathI. juo, tIrthankaranAmakarma kone bandhAy?
–agnAnIne na bandhAy; agnAnI to chaitanyanA mahimAne chUkIne kShaNekShaNe jagatanA padArthonun abhimAn kare chhe.
gnAnI potAnA gnAtAdraShTA svabhAvane jANe chhe ne mAnane potAnun mAnatA nathI, potAnA chidAnand svabhAv sivAy
bIje kyAy tene dhaNIpaNun rahyun nathI eTale jagat pAsethI mAn levAnun mAnatA nathI. aho! mArA anant
chaitanyasvabhAvanun mAn mArI pAse ja chhe, jagatanA padArthomAn mArun mAn nathI; jagatamAn sarvotkRuShTa bahumAn yogya
mAro AtmA ja chhe, koI parane lIdhe mArA AtmAno mahimA nathI, mAro mahimA mArA svabhAvathI ja chhe. –A
pramANe nijasvabhAvanA mahimAnA jore mAnane gALIne nirmAnatA thaI gaI ane nirmaL svarUpamAn samAtAn
samAtAn k krAg bAkI rahI gayo tyAn te dharmAtmAne, tribhuvananAth thAy evun tIrthankaranAmakarma bandhAI jAy chhe,
ne Indro tenA charaNamAn shir jhukAve chhe. mAn mAnge tene maLatAn nathI; agnAnI paranun abhimAn kare chhe ne parathI
potAnI moTAI mAne chhe, tene tIrthankaranAmakarma bandhAtun nathI. sAchun mAn to potAnA paripUrNa svabhAvanI bhAvanA
karavI temAn ja chhe, gnAnIne chaitanyasvabhAvanA mahimA pAse parano ahankAr UDI gayo chhe, te traNalokanA nAth
thAy chhe.
ne nirmaLaparyAy mArun karma, tenun sAdhan paN hun ja chhun, sampradAn paN hun ja chhun, tem ja apAdAn ane adhikaraN
paN hun ja chhun; paramArthe dravya–paryAyanI abhedatAmAn to kartA–karma vagere bhedanA vikalpa paN nathI, –hun ek akhanD
gnAyak chhun. ’ –Am dharmInI draShTi potAnA abhed svabhAvamAn paDI chhe, ne te draShTimAn nimaL nirmaL paryAyo thatI
jAy chhe te dharmInun dharmakartavya chhe. AtmAnA dharma kartavyamAn bahAranA koI sAdhano nathI.
rAganun kartRutva rahyun nathI. paryAyabuddhivALo adharmI jIv dev–guru–shAstra vagere parane dekhIne temanA kAraNe
bahumAnano bhAv thavAnun mAne chhe, dev–guru–shAstra sArAn chhe mATe mane temanA bahumAnano
PDF/HTML Page 10 of 25
single page version
nahi hovAthI te rAgane ja potAnun svarUp mAnIne teno kartA thAy chhe, tem ja te rAgane dharmanun sAdhan mAne chhe, –
ene bhagavAne mithyAdraShTi kahyo chhe. dev–guru–shAstra to jagatamAn sadAy chhe, jo temane lIdhe rAg thato hoy to
to rAg sadA thayA ja kare! parane lIdhe mane rAg thAy chhe–em jeNe mAnyun tenA abhiprAyamAn rAg sadAy rahyA
thAy, parantu te jANe chhe ke A rAg mArI paryAyanI kachAshathI thAy chhe, mArI paryAyamAnthI hajI rAg thavAnI
lAyakAt sarvathA TaLI nathI tethI rAg thAy chhe; parane lIdhe rAg thato nathI tem ja mArA svabhAvamAn paN rAg chhe
nahIn; mArun chidAnandasvarUp rAgarahit chhe temAn ekAgratAthI paryAyanI sabaLAI thatAn te rAg TaLI jashe. A rIte
dharmIne potAnA paripUrNa svabhAvanI ja bhAvanA chhe, paranI ke rAganI bhAvanA nathI. –Am dharmI ane adharmI
jIvanI mAnyatAmAn moTo pher chhe.
ja anAdikALathI bhAvyA chhe, paN chaitanyasvabhAvanI sanmukh thaIne samyagdarshanAdi bhAvone kadI sevyA nathI;
ekavAr paN jo samyagdarshanAdi bhAvone seve to alpakALamAn mokSha thayA vinA rahe nahi. paradravya mane lAbh kare
athavA to paradravya mArA rAganun kAraN chhe ane rAgathI mane dharma thashe–evA prakAranI mAnyatA te badhI
mithyAtvabhAvanI ja bhAvanA chhe. jo kharekhar paravastu ja tArA rAganun kAraN hoy to to paravastu ja rAganI
kalyAN thavAno to prasang ja nahi rahe! –mATe tAro e abhiprAy chhoD, ne paranA kAraNe rAg thato nathI paN
potAnI paryAyanA aparAdhathI ja rAg thAy chhe em samaj. –vaLI jo rAgathI dharma thAy to to AtmA
rAgasvarUp ja Tharyo eTale te mAnyatAmAn paN rAg TALIne kalyAN thavAno prasang raheto nathI. –mATe he jIv!
rAgathI dharma thavAnI buddhi paN chhoD ne dhurav chaitanyasvabhAvanI shraddhA kar; chaitanyasvabhAvanA avalambane je
samyagdarshanAdi bhAvo pragaTe te ja lAbhanun kAraN chhe ane te ja dharma chhe–em tun samaj. –A ja tArA kalyANano
rasto chhe.
samajyA sivAy panDitAI ke tyAgIpaNun te badhun ‘raNamAn pok’ samAn mithyA chhe, tenAthI kadAch puNya bandhAy paN
temAn atmAnun sharaN nathI, tenAthI AtmAne shAnti ke kalyAN thatun nathI.
paravastune te rAganun kAraN mAnatA nathI. –Am hovAthI gnAnInA rAganI pAchhaL abhiprAyanun jor tUTI gayun chhe
eTale te rAg lUlo thaI gayo chhe, chaitanyanI adhikatAmAn kadI rAganI adhikatA thatI nathI. je jIv rAganA
yathArtha kAraNane samajato nathI ne paradravyane rAganun kAraN mAne chhe te agnAnIne to rAganI pAchhaL UndhA
abhiprAyanun jor hovAthI ananto rAg chhe, chaitanyanI adhikatAnun tene bhAn nathI. yathArtha vastusthitinA bhAn
kharekhar te ja rAganun kAraN hoy to badhAy jIvone te prakArano rAg thavo joIe ane kevaLIne paN rAg thavo
joIe. –paN em banatun nathI, mATe paradravya rAganun kAraN nathI paN je jIvonI paryAyamAn te prakArano rAg
thavAnI lAyakAt chhe temane ja tevo rAg thAy chhe ne tevA rAg vakhate te nimittano upar lakSha jAy chhe. A rIte
PDF/HTML Page 11 of 25
single page version
temanI potAnI teTalI nabaLAIthI ja te rAg rahyo hato te temanI sabaLAIthI te rAg TaLyo. vaLI, potAnA
kalpit ane jUThThI chhe. aho! gautamagaNadhar te koN chhe? –e to kevaLagnAn levAnI taiyArImAn jhUlatA mahAn
sant chhe, ene te vaLI rudan hoy? anant Anandanun dhAm evI muktine sAdhanArA munivaro param prasanna hoy chhe,
teone kadI rudan hotun nathI.
dravyano Ashray lye te ja muktino panth chhe, e sivAy kyAy bahAranA Ashraye muktino panth nathI. sarve bhagavanto A
rIte ja mukti pAmyA ane Avo ja mokShano mArga temaNe jagatane upadeshyo. jem bhagavAn mokSha pAmyA tem temanI
vANImAn kahelA A mArgane samajIne jagatanA jIvo mokSha na pAme em bane nahIn. dravya–guN–paryAyanI svatantratA
svAshray kare te jarUr mokSha pAme. je samaje tenI balihArI chhe... na samaje tevAnI ahIn vAt nathI.
jIvo dharma pAme chhe ne bhaviShyamAn paN anek jIvo dharma pAmashe. A rIte shAntinAth bhagavAne batAvelo shAntino
mArga shAshvat chhe.
sAme ke bhedanI sAme joye tArun kalyAN nahi
thAy. Akho AtmA ek samayamAn paripUrNa jevo
te ja kalyANanun mUL chhe. tArI shuddhanayarUpI
dekhavo ane tenI sanmukh thaIne ekAgratA karavI
te ja kalyAN chhe.
PDF/HTML Page 12 of 25
single page version
bIjA kudevAdinun bahumAn karato nathI. shrI jinendrabhagavAnanA pratimAjInI mudrAmAn ekadam vairAgyatA dekhAvI
joIe... gnAyakabimb vItarAgImudrA hovI joIe... jenI mudrA jotAn ja em lAge ke jANe anantagnAn,
anantadarshan, anantaAnand ne anantabaLamAn lInapaNAthI bhagavAn tRupta–tRupta hoy! –evI vItarAgI pratimA hoy.
jo ke vItarAgabhAv to potAne potAmAnthI ja kADhavo chhe, paN shubharAg vakhate jyAre bahAramAn lakSha jAy tyAre
nimitta tarIke evI vItarAgI jinamudrA ja hoy. bhagavAn vItarAg chhe, temanI pratimA upar shungAr na hoy,
AtmA smaraNamAn Ave. bhagavAnanun Avun svarUp oLakhyA vagar bhagavAn pratye sAchI bhakti UchhaLe nahi.
jeNe jIvanamAn kadI vItarAg bhagavAnane joyA nathI ne jANyA paN nathI tene sAchI bhakti kyAthi Avashe?
oLakhyA vinA konI bhakti karashe? te bhagavAnanI bhaktinA nAme shubharAgathI puNya bAndhashe paN tene dharma nahi
thAy... sansArathI chhuTakAro nahi thAy.
andaramAn svAnubhavathI AtmAnA svabhAvano nishank nirNay barAbar karI shake chhe. ane te jIv bhagavAnanI
shAntamudrA dekhIne AtmAnA svabhAvane smaraNamAn lAve chhe. atyAre mahAvideh kShetramAn shrI sImandhar paramAtmA
uparathI bhagavAnanI vItarAgatAnun anumAn thaI jAy chhe. samavasaraNamAn sonAnun sinhAsan, gandhakuTI ane kamaL
hoy chhe, tenAthI paN chAr chAr AngaL Unche AkAshamAn nirAlambIpaNe bhagavAn birAje chhe. jem bhagavAnano
AtmA nirAlambI chhe tem temano deh paN AkAshamAn nirAlambIpaNe birAje chhe. bhagavAnanA deh upar vastra nathI
hotAn, hAthamAn shastra ke mALA nathI hotAn, bAjumAn strI nathI hotI; vaLI bhagavAnanun sharIr param audArik chhe,
temAn rogAdi nathI hotA, ashuchi nathI hotI, kShudhA ke AhArAdi nathI hotA; mudrA upar bhay, shok ke hAsya paN
nathI hotun. ekadam shAnt nirvikAr vItarAgI dhyAnastha mudrA hoy chhe. vaLI IchchhA vinA sahajapaNe divyadhvani
sarvAngethI chhUTe chhe, temAn sarva padArthonA svarUpanun kathan Ave chhe. –AvA bhagavAnane jotAn chaitanyabimb
AtmasvabhAv lakShamAn Ave chhe ke... aho! Avo mAro AtmasvabhAv. Am avikArI AtmasvabhAvanun smaraN
sAchun stavan chhe. AvA bhAnasahit dharmAtmAne vItarAg bhagavAnanA pratimAjI vagerenI bhaktino shubharAg
Ave tene vyavahAr–stuti kahevAy. te vyavahAr–stutimAn paN nimitta tarIke vItarAgI jinabimb ja hoy.
rAgasahit kudevAdinI bhakti kare tene to vyavahArastuti paN na kahevAy, te to mithyAtva chhe.
vyavahAranayane sarvathA asatyArtha kahyo nathI. sAdhakajIvane vachche shubharAg Ave chhe tyAre koIvAr bhagavAn pratye
lakSha jAy chhe; tyAn chhadmastha jIvane potAno ke bhagavAnano AtmA kevaLInI jem pratyakSha to dekhAto nathI, sharIr
bhAvanA thAy chhe. pratimAnI vItarAgImudrA jotAn antarangamAn AtmAnA vItarAg–svabhAvano nirNay thAy chhe. e
rIte sAdhak jIvane paramArthanA bhAnasahit vyavahArastuti paN vachche hoy chhe, teno jo sarvathA niShedh kare to te
agnAnI chhe, tem ja tene ja jo dharma mAnI lye to te paN agnAnI chhe. AmAn em na samajavun ke pratimA vagere
par padArthanA kAraNe jIvane shubharAg thAy chhe. par padArthane kAraNe shubharAg thato nathI, paN sAdhakane potAnI
yogyatAnA kALe te prakArano shubharAg hoy chhe ne temAn vItarAgI jinabimb vagere yogya nimitta hoy chhe–em
samajavun.
PDF/HTML Page 13 of 25
single page version
mokShamArganA mULaupadeshak shrI sarvagnadev chhe; tethI jene dharma karavo hoy teNe sarvagnane oLakhavA joIe.
oLakhato nathI.
• te dharmI jIv jANe chhe ke hun mArI gnAnakriyAno svAmI chhun paN paranI kriyAno svAmI hun nathI.
• te pratIt paryAyanI sAme joIne karI nathI paN svabhAv sAme joIne karI chhe. vartamAnaparyAy to pote
• dravyanA Ashraye sarvagnatAnI pratIt karanAr jIvane sarvagnatArUpe pariNaman thayA vagar rahe nahi.
nandan’ thayo chhe.
svarUp na mAne, potAnA pUrNa gnAnasvarUp upar ja tenI draShTi hoy.
PDF/HTML Page 14 of 25
single page version
• AtmA parane lye–mUke, ke temAn pheraphAr kare em je mAne chhe te jIv AtmAnI shaktine, sarvagnadevane ke
gANAn gavAy chhe.
pratItamAn ekalI vItarAgatA chhe.
jANanAr sarvagnatAno pinD chhun, mArA gnAnatattvamAn rAg–dveSh chhe ja nahi. –Am dharmI jANe chhe.
PDF/HTML Page 15 of 25
single page version
thaI shake; mATe sarvagnatA kabUl karanAre e badhun kabUl karavun ja paDashe.
ja sarvagnapaNun pragaT thashe.
hotI nathI. gnAn kyAy pheraphAr karatun nathI, mAtra jANe chhe. jeNe AvA gnAnanI pratIt karI tene
gnAnasvabhAvanI draShTi te muktinun kAraN chhe.
te gnAnanun kArya nathI, paN najIkanA padArthanI jem ja dUranA padArthane paN spaShTa jANavAnun gnAnanun kArya
ke rAg–dveSh karavAnun na Avyun.
temAn koI paryAyanA kramane AghopAchho karIne bhaviShyamAn thanArI paryAyane vartamAnamAn lAve–em banI
shakatun nathI.
gnAnashaktine oLakh to samyakshraddhA–gnAn thaIne apUrva Annadano anubhav thAy.
PDF/HTML Page 16 of 25
single page version
paN eTalun ja jANavAnI tAkAt nathI paN paripUrNa jANavAnI tAkAt chhe.
hoto ja nathI.
eTale tene sanyogamAn sukhabuddhi chhe; kem ke je jenAthI lAbh mAne tene temAn sukhabuddhi hoy ja.
viShayo banne ek chhe. nimittanA AshrayathI lAbh mAnanAr ke viShayomAn sukh mAnanAr–e bannenI
pariNamI rahyA chhe; bhale shubhabhAv ho topaN temane viShayonI ruchi TaLI nathI ne svabhAvanA
atIndriyasukhanI ruchi thaI nathI; teoe potAnA AtmAne dhyeyarUp karyo nathI paN viShayone ja
sukhabuddhi rahetI nathI.
PDF/HTML Page 17 of 25
single page version
banAvIne thAy ke parane dhyey banAvIne thAy? koI nimitta, rAg ke adhUrI paryAyanA lakShe
pUrNashaktinI pratIt thatI nathI paN akhanD svabhAvanA lakShe ja pUrNatAnI pratIt thAy chhe. svabhAvanA
shuddha arihant bhagavAn chhe tevo ja hun chhun–em jo potAnA AtmA taraph vaLIne jANe to samyagdarshan
bhagavAn jevA sAmarthyavALo potAno AtmA ja potAnun dhyey chhe. arihantabhagavAnanI shakti temanAmAn
pragaTe.
nathI, paN svabhAvanA avalambane mAnIne sva taraph vALe chhe.
jIvane viShayomAnthI sukhabuddhi TaLI nathI ne svabhAvabuddhi thaI nathI.
PDF/HTML Page 18 of 25
single page version
सुहदुक्खणिबं धणकम्माभावा। सुह–दुक्खविवज्जिओ चेव होदि त्ति चे ण, जीवदव्वस्स णिस्सहावत्तादो अभावप्पसंगा।
अह जइ दुक्खमेव कम्मजणियं, तो सादावेदणीय–कम्माभावो होज्ज, तरस फलाभावादो त्ति?
उप्पज्जदि, तस्स जीवसहावत्तादो फलाभावा। ण सादावेदणीयाभावो वि, दुख्खुवसमहेउसुदव्वसंपादणे तस्स
वावारादो। एवं संते सादा–वेदणीयस्स पोग्गलविवाइतं होइ त्ति णासंकणिज्जं, दुक्खुव–समेणुप्पण्ण सुवत्थियकणस्स
दुक्खाविणाभाविस्स उवयारेणेव लद्ध–सुहसण्णस्स जीवादो अपुधमूदस्स हेदुत्तणेण सुत्ते तस्स जीवविवा
इत्तसुहहेदुत्ताणमुवदेसादो। तो वि जीव–पोग्गलविवाइत्तं सादावेदणीयस्स पावेदि त्ति चे ण, इठ्ठत्तादो। तहोवएसो
णत्थि त्ति चे ण, जीवस्स अत्थित्तण्णाहाणुववत्तीदो तहोवदेसत्थित्तसिद्धीए। ण च सुह–दुक्खहेउदव्वसं पादयमण्णं
कम्ममत्थि त्ति अणुवलंभादो।’
गया है। यदि कहा जाय कि कर्मोंके नष्ट हो जाने पर जीव सुखसे और दुखसे रहित ही हो जाता हैं, सो कह
नहीं सकते, क्योंकि, जीवद्रव्य के निःस्वभाव हो जानेसे अभावका प्रसंग प्राप्त होता हैों अथवा, यदि दुखको ही
कर्मजनित माना जाय तो सातावेदनीयकर्म का अभाव प्राप्त होगा, क्योंकि, फिर उसका कोई फल नहीं रहता हैं?
माना जाय तो क्षीणकर्मा अर्थात् कर्मरहित जीवों के भी दुःख होना चाहिए, क्योंकि, ज्ञान और दर्शन के समान कर्म
के विनाश होने पर दुःख का विनाश नहीं होगा। किन्तु सुख कर्म से नहीं होता है, क्योंकि, वह जीव का स्वभाव
है, और इसलिये वह कर्म का फल नही है। सुख को जीव का स्वभाव मानने पर सातावेदनीय कर्म का अभाव भी
प्राप्त नहीं होता, क्योंकि, दुःख–उपशमन के कारणभूत सुद्रव्यों के सम्पादन में सातावेदनीय कर्म का व्यापार होता
है। इस व्यवस्था के मानने पर सातावेदनीय प्रकृति के पुद्गलविपाकित्व प्राप्त होगा, ऐसी भी आशंका नहीं करना
चाहिये, क्योंकि दुःख के उपशम से उत्पन्न हुए, दुःख के अविनाभावी उपचार से ही सुखसंज्ञा को प्राप्त और जीव
से अपृथग्भूत ऐसे स्वास्थ्य के कणका हेतु होने से सूत्र में सातावेदनीय कर्म के जीवविपाकित्व का और सुख–
हेतुत्व का उपदेश दिया गया है। यदि कहा जाय कि उपर्व्युंक्त व्यवस्थानुसार तो साता वेदनीय कर्म के
जीवविपाकीपना और पुद्गलविपाकीपना प्राप्त होता है, सो भी कोई दोष नहीं, क्योंकि, यह बात हमें इष्ट हैं। यदि
कहा जाये कि उक्त प्रकार का उपदेश प्राप्त नहीं हैं, सो भी नहीं, क्योंकि, जीव का अस्तित्व अन्यथा बन नहीं
सकता है, इसलिए उस प्रकार के उपदेश के अस्तित्व की सिद्धि हो जाती है। सुख और दुःख के कारणभूत द्रव्यों
का सम्पादन करनेवाला दूसरा कोई कर्म नहीं है, क्योंकि वैसा कोई कर्म पाया नहीं जाता।”
PDF/HTML Page 19 of 25
single page version
ja jAtanI mAnyatAvALA mithyAdraShTi chhe.
nimittanun avalamban karavAthI samyagdarshan thAy? –na thAy.
jem vyavahAranay anusaravA yogya nathI tem nimitta paN anusaravA yogya nathI. vyavahAr ane
paryAyamAn chhe paN trikALI svabhAvamAn teno abhAv chhe;–A rIte nimitta ane vyavahAr banne abhUtArtha chhe,
tethI anusaravA yogya nathI, temanA upar jor ApavAthI samyagdarshan thatun nathI. anek prakAranA nimitto
ja samyagdarshan thAy chhe.
badhAy nimitto ne vyavahAro ekakor rahI jAy chhe eTale ke te badhAyanun avalamban chhUTI jAy chhe.
mArAmAn chhe. kadAch asthiratAno vikalpa AvI jAy to paN dharmIne AvI shraddhA to khasatI ja nathI.
PDF/HTML Page 20 of 25
single page version
(14) akAryakAraNatvashakti