સ્વરૂપ ઓળખે તે મિથ્યાદ્રષ્ટિ રહે જ નહિ.
*
*‘જે જાણતો અર્હંતને ગુણ, દ્રવ્ય ને પર્યયપણે, તે જીવ જાણે આત્મને, તસુ મોહ પામે લય ખરે.’
*
*જેણે મોહનો ક્ષય કરવો હોય તેણે શું કરવું? કે અરિહંત ભગવાનનો આત્મા કેવો છે,
તેમના ગુણોનું સામર્થ્ય કેવું છે અને તેમની કેવળજ્ઞાનાદિ પર્યાયનું શું સ્વરૂપ છે તે નક્કી
કરવું; તે નક્કી કરતાં પોતાના આત્માનું વાસ્તવિક સ્વરૂપ પણ તેવું જ પરિપૂર્ણ છે એવી
સમ્યક્ પ્રતીતિ થાય છે અને મોહનો નાશ થઈ જાય છે.
*
*અહીં અરિહંત ભગવાન આ આત્માના ધ્યેયરૂપ–આદર્શરૂપ છે. જેમ અરીસામાં જોતાં
પોતાની મુદ્રા દેખાય છે તેમ અરિહંતભગવાન આ આત્માના અરીસા સમાન છે, અરિહંત
ભગવાનનું સ્વરૂપ ઓળખતાં આત્માનું પરિપૂર્ણસ્વરૂપ કેવું છે તે ઓળખાય છે. અરિહંત
ભગવાનને જે કેવળજ્ઞાનાદિ પ્રગટયા છે તે પ્રગટવાનું મારા આત્મામાં સામર્થ્ય છે, અને જે
રાગાદિભાવો અરિહંત ભગવાનના આત્મામાંથી ટળી ગયા તે આત્માનું ખરું સ્વરૂપ નથી.
આ રીતે અરિહંત ભગવાનને ઓળખતાં પોતાના સ્વભાવસામર્થ્યની પ્રતીત થાય છે અને
વિકારીભાવોથી ભેદજ્ઞાન થાય છે.
*
*આચાર્યદેવ કહે છે કે હે ભાઈ! અમારે તને તારું શુદ્ધ સ્વરૂપ બતાવવું છે; વિકાર કે
અપૂર્ણતા તે તારું ખરું સ્વરૂપ નથી, તારું ખરું સ્વરૂપ તો વિકારરહિત શુદ્ધ પરિપૂર્ણ છે, –તે
અમારે દર્શાવવું છે. અને એ શુદ્ધ આત્મસ્વરૂપના પ્રતિબિંબ સમાન શ્રી અરિહંતભગવાન
છે કેમ કે તેઓ સર્વ પ્રકારે શુદ્ધ છે.–માટે હે ભાઈ! તું અરિહંતભગવાનના આત્માને
ઓળખ, અને તારા આત્માને પણ તેવો જ જાણ.
*
*આ આત્માને દ્રવ્ય–ગુણ તો સદાય શુદ્ધ છે ને પર્યાયની શુદ્ધતા નવી પ્રગટ કરવાની છે.
પર્યાયની શુદ્ધતા પ્રગટ કરવા માટે દ્રવ્ય–ગુણ અને પર્યાયની શુદ્ધતાનું સ્વરૂપ કેવું છે તે
જાણવું જોઈએ. અરિહંત ભગવાનનો આત્મા દ્રવ્ય–ગુણ અને પર્યાય ત્રણે પ્રકારે શુદ્ધ છે,
તેથી તેમના સ્વરૂપને જાણતાં પોતાના શુદ્ધ સ્વભાવની પ્રતીત થાય છે અને પર્યાયમાં
શુદ્ધતા થવા માંડે છે.
*
*અરિહંત ભગવાનનો આત્મા પરિસ્પષ્ટ છે, સર્વપ્રકારે ચોખ્ખો છે, તેમને જાણતાં એમ થાય
છે કે–અહો! આ તો મારા શુદ્ધ સ્વભાવનું જ પ્રતિબિંબ છે, મારું સ્વરૂપ આવું જ છે.–આમ
યથાર્થ પ્રકારે આત્મસ્વભાવનું ભાન થતાં શુદ્ધ સમ્યક્ત્વ પ્રગટ થાય છે.
*
*અરિહંત ભગવાનને રાગનો અત્યંત અભાવ થઈને પરિપૂર્ણ કેવળજ્ઞાન પ્રગટી ગયું છે. તે
કેવળજ્ઞાનમાં જે જણાયું તે ફરે નહિ;–આવો નિર્ણય કરવામાં ભગવાનના કેવળજ્ઞાનની
પ્રતીત આવી જાય છે, અને કેવળજ્ઞાનની પ્રતીત કરતાં પોતાનું પરિપૂર્ણ જ્ઞાનસામર્થ્ય કેવું
છે–તે પણ પ્રતીતમાં આવી જાય છે, અને સમ્યગ્દર્શન થાય છે. આ રીતે કેવળજ્ઞાનનો
યથાર્થ નિર્ણય તે સમ્યગ્દર્શનનું કારણ થાય છે.
*અરિહંત ભગવાનના નિર્ણયમાં કેવળજ્ઞાનનો નિર્ણય આવ્યો, કેવળજ્ઞાનના નિર્ણયમાં
આત્માના જ્ઞાનસ્વભાવનો નિર્ણય આવ્યો, અને જ્ઞાનસ્વભાવના નિર્ણયમાં કેવળજ્ઞાન
સન્મુખનો અનંત પુરુષાર્થ આવ્યો.
*
કારતકઃ ૨૪૮૦ ઃ ૨૧ઃ