rahe chhe. par dravyo potapotAnA utpAd–vyay–dhuravarUp sat chhe eTale temAn AtmA kAI karato nathI. ane AtmA pote
paN samaye samaye utpAd–vyay–dhuravarUp sat chhe, te samay–samayanA satmAn kAI pheraphAr karavAnun ke grahaN–tyAg
karavAnun rahetun nathI, ekalun gnAtApaNun rahe chhe. A rIte utpAd–vyay–dhruvarUp satsvabhAvanA nirNayamAn gnAn ane
vItarAgatA AvI jAy chhe.
AtmAmAn pUrvanI avasthAo to vItI gaI chhe–eTale tene shun chhoDavI? teno vyay thaI gayo chhe eTale tene
chhoDavApaNun rahetun nathI.
bhaviShyanI paryAy hajI thaI ja nathI eTale temAn paN shun chhoDavun?
ane vartamAnamAn je avasthA utpAdarUp vidyamAn chhe tene paN shun chhoDavI? kemake vartamAnamAn to te ‘chhe’,
vidyamAn kahevI ane te ja samaye tene chhoDavAnun kahevun–e banne ek sAthe banI shake nahi. ane bIjA samaye to te
avasthAno vyay thaI ja jashe, eTale bIjA samaye paN tene shun chhoDavI? ane dhruv to sadA vidyamAn chhe temAn kAI
grahaN–tyAg nathI.
A rIte utpAd–vyay–dhruvarUp sat vastu jem chhe tem chhe, temAn kAI chhoDavApaNun chhe ja nahi, Avun vastusvarUp
gnAnamAn Avyun tyAn vItarAgabhAv ja rahI jAy chhe. vItarAgabhAv vakhate vikAranI utpatti thatI nathI te apekShAe
vikArane chhoDayo em kahevAy chhe. parantu A rAg chhe ane tene hun chhoDun–evI buddhithI rAg chhUTato nathI.
pUrve je rAg thaI gayo te to atyAre vyayarUp chhe eTale te rAgane chhoDavAnun rahetun nathI. bhaviShyanI paryAy
hajI thaI ja nathI eTale temAnthI rAg chhoDun e vAt paN rahetI nathI. ane vartamAn paryAyamAn rAg chhe te to
utpAdarUp varte chhe–te sat chhe–tene vartamAnamAn chhoDI shakAto nathI. samay–samayanA utpAd–vyay–dhuravarUp AvA
vastusvabhAvano nirNay karatAn grahaN–tyAgano AkuLabhAv chhUTIne vItarAgI gnAnabhAv pragaTe chhe. A rIte utpAd–
vyay–dhuravarUp satsvabhAvanI oLakhAN te mokShamArga chhe.
jagatanA samasta padArthomAn samaye samaye utpAd–vyay–dhurav batAvyAn chhe te bhagavAnanI sarvagnatAnun chihna chhe,
sarvagna sivAy samay–samayanA utpAd–vyay–dhruvane bIjo jANI shake nahi. svayambhU stotramAn AchArya samantabhadra
svAmI kahe chhe ke he nAth!
स्थिति–जनन–निरोध–लक्षणं
चरमचरं न जगत् प्रतिक्षणम्।
इति जिन! सकलज्ञ–लांछनं
वचनमिदं वदतांवरस्य ते।। ४।।
janan–vyay–dhrauvya lakShaNan jagat pratikShaNan,
chit–achit Adi se pUrNa yah harakShaNan;
yah kathan ApakA chihna sarvagna kA
hai vachan ApakA Apta utkRuShTa kA.
हे मुनिसुव्रत जिन! आप वदतांवर हैं–प्रवक्ताओं में श्रेष्ठ हैं, आपका यह वचन कि ‘चर और अचर
जगत् प्रतिक्षण स्थिति–जनन–निरोधलक्षण को लिए हुए है’–यह आपकी सर्वज्ञता का चिह्न है–jagatamAn
jaD–chetan, sUkShma sthUL ke mUrta–amUrta samasta padArthomAn pratikShaN utpAd–vyay–dhrauvyane ekasAthe lakShit karavA te
sarvagnatA vagar banI shakatun nathI, tethI he bhagavAn! ApanA AvA param anubhUt vachanathI spaShTa sUchit thAy chhe ke
Ap sarvagna chho.
A pramANe sarvagna bhagavAnanI oLakhANapUrvak, sarvagna bhagavAne kahelA yathArtha vastusvarUpano potAnA
gnAnamAn nirNay karavo te dharmI thavA mATenun pratham kartavya chhe.
(–pravachanamAnthI)
mAgashara 2480 33