Atmadharma magazine - Ank 165
(Year 14 - Vir Nirvana Samvat 2483, A.D. 1957)
(English transliteration). Entry point of HTML version.

Next Page >


Combined PDF/HTML Page 1 of 2

PDF/HTML Page 1 of 21
single page version

background image
Atmadharma
varSha 14
saLang ank 165
Version History
Version
Number Date Changes
001 Jan 2006 First electronic version.

PDF/HTML Page 2 of 21
single page version

background image
sansArathI santapta jIvone shAntinI jhAnkhI karAvatun ajoD AdhyAtmik – mAsik

varSha 14 ma
un
ank 9 mo

aShAD

vI.
san. 2483
165
aho, Avo mAro AtmA!
re jIv!
tun bAhya viShayomAn sukh mAnIne tyAn ja Asakta thAy chhe, parantu
“AtmA” paN ek viShay chhe, –ene tun kem bhUlI jAy chhe? jene lakShamAn
letAn atIndriy–Anandanun vedan thAy–evA paramashAnt AnandasvarUp sva–
viShayane chhoDIne dukhadAtAr evA paraviShayomAn ja tun kAn rAchI rahyo
chhe!! re bhAI!
have tArA sva–viShayanI sAme jo... AvA mahAn viShayane bhUlI
na jA...sArA...uttam...ane sukhadAyI evA svaviShayane chhoDIne adhurav,
asharaN ane dukhadAyI evA par–viShayane koN Adare?
A sva–viShayamAn ekAkAr thatAn ja tane em thashe ke–
‘aho, Avo mAro AtmA!’
ane pachhI A sva–viShayanA atIndriy AnandanA svAd pAse
jagatanA badhA viShayo tane atyant tuchchha lAgashe.
(rAtricharchA uparathI)

PDF/HTML Page 3 of 21
single page version

background image
shrI jain vidyArthIgRuh sonagaDhanA navA makAno udghATan mahotsav
param pUjya, paramopakArI shrI sadgurudevashrInA punit pratApe saurAShTramAn anek jinamandiro, svAdhyAy
mandiro nirmAN thayAn chhe.
ahIn suvarNapurImAn shrI jinamandir, samavasaraN, mAnastambh, shrI jain svAdhyAy mandir, pravachanamanDap, shrI
brahmacharyAshram, shrAvikAshram tathA shrAvikAshALAnun nirmAN thayun chhe.
pUjya gurudevashrIno prabhAvanA–uday vistRut thato jAy chhe ane tenA pratApe uparanAn anek dhArmik
mandiro uparAnt ahIn vidyArthIo dhArmik tathA vyAvahArik keLavaNI meLavI shake te arthe ‘vidyArthI–gRuh’nun sundar,
svatantra navun makAn Ashare rUA. 80) hajAranA kharche taiyAr karavAmAn Avyun chhe.
A makAnano udghATan–vidhi, A kAryamAn rUA. 25) hajAr jevI udAr sakhAvat arpanAr rAjakoTanivAsI
sheTh shrI mohanalAl kAnajIbhAI ghIyAnA shubh haste bhAdaravA sud 3 ne budhavAr tA. 28–8–57 nA roj thashe.
to A mangaL prasange sarve mumukShubhAI benone atre padhAravA amArUn hArdik AmantraN chhe.
A shubh prasange atre padhAranArane pU. gurudevashrInI amRutamayI vANI sAmbhaLavAno paN apUrva lAbh maLashe.
li.
mohanalAl kALIdAs jasANI, mohanalAl vAghajI karAnchIvALA
mantrIo,
shrI jain vidyArthIgRuh sonagaDh (saurAShTra)
• sonagaDhamAn siddhachakravidhAn •
sonagaDhamAn aShAD sud 7 thI sharU karIne 1p sudhI nandIshvar–aShTAhnikA mahotsav AnandathI mAnavAmAn
Avyo hato. gayA aShTAhnikA mahotsavamAn (phAgaN mAsamAn) to shAshvat tIrtharAj shrI sammedashikharajI vagere
tIrthadhAmonI yAtrA gurudev sAthe hajAro bhaktajanoe ghaNA ullAsathI karIne; ane e apUrva tIrthayAtrA nimitte
A aShTAhnikA daramiyAn sonagaDhamAn “shrI siddhachakra–vidhAn” pUjan ghaNA ullAsapUrvak dhAmadhUmathI karavAmAn
Avyun hatun. A vidhAnamAn pahele divase ATh, ane pachhI dararoj bamaNA–bamaNA karatAn chhelle divase 1024
argho chaDAvavAnA hoy chhe. siddhabhagavantonun A siddhachakravidhAn pUjan sundar adhyAtmabhAvothI bharelun chhe.
siddhabhagavantonA siddhidhAmanI AnandabharI yAtrA bAd siddhabhagavantonun A mahApUjan karatAn bhaktone ghaNo
ullAs ane bhakti ullasatA hatA. pUjan pUrNatA bAd pUrNimAnI sAnje jinamandiramAn shrI jinendradevano
mahAabhiShek karavAmAn Avyo hato. siddhachakravidhAn nimitte jAp vagere yogya vidhi karavAmAn AvI hatI.
varashasan pravatan mahatsav
aShAD vad ekamanA roj bhagavAn mahAvIraprabhunI divyadhvani chhUTavAno mangaladin “vIrashAsanapravartan”
ane “shAsananun besatun varSha” tarIke ujavAyo hato. savAramAn mahAvIr bhagavAnanun ane divyadhvani
jinavANImAtAnun samUhapUjan thayun hatun. tyArabAd jinavANImAtAnI “pravachan yAtrA” nIkaLI hatI. tyArabAd
pU. gurudevanun pravachan thayun hatun. vipulAchal dhAmanI hamaNAn tAjI ja jAtrA karI hovAthI gurudevanun e bhAvabhInun
pravachan vipulAchal tIrthadhAmano pharIne sAkShAtkAr karAvatun hatun. eTalun ja nahi paN bhagavAnanA samavasaraNano
ane bhagavAnanA divyadhvanino paN jANe ke pharIthI sAkShAtkAr karAvatun hatun. e shreNikarAjAnI rAjadhAnI
rAjagRuhI, e vipulAchal dhAm, e mahAvIr bhagavAn, e samavasaraN, e Indra, e mAnastambh, e IndrabhUtinun
gaNadharapad, e divyadhvani, e shAstrarachanA, e shreNikarAjA ane sabhAjano, e amRutamay dharmavarShAno Akhoy
chitAr pU. gurudevanA pravachan vakhate smRuti samakSha upasthit thato hato.
vArShik beThak
shrI jain atithi sevA samitinI vArShik beThak bhAdaravA shud bIj ne mangaLavAr tA. 27–8–57 nA roj
maLashe. sau sabhyone hAjar rahevA vinanti chhe.
vArShik lavAjam rUpiyA traN : chhUTak nakal chAr AnA

PDF/HTML Page 4 of 21
single page version

background image
: aShAD : 2483 : Atmadharma : 3 :
– param shAnti dAtArI –
adhyAtma bhAvanA
bhagavAnashrI pUjyapAdasvAmI rachit ‘samAdhishatak’ upar paramapUjya
sadgurudevashrI kAnajIsvAmInA adhyAtmabhAvanA – bharapUr
vairAgyaprerak pravachanono sAr.
(pa)
[vIr san. 2482 vaishAkh vad 8, samayasAr – pratiShThA vArShik utsav]
A samAdhishatak chhe; samAdhi eTale shun? Adhi–vyAdhi ane upAdhirahit AtmAnI sahaj shAnti te
samAdhi chhe, athavA samyagdarshan–gnAn–chAritra te samAdhi chhe, athavA nirvikalpa AnandanA anubhavamAn lInatA te
samAdhi chhe. te samAdhi kem thAy? ke dehAdithI bhinna gnAnAnand–svarUp AtmAnun bhAn karIne temAn ekAgratAthI
samAdhi thAy chhe. AtmAne dehAdithI bhinna na jANe ne rAgAdivALo ja jANe to tene samAdhi thatI nathI, paN
bhrAnti thAy chhe. evI bhrAnti te bahirAtmadashA chhe. siddha samAn, gnAn–AnandathI paripUrNa, dehAdithI bhinna evA
AtmAnI antadraShTi jene chhe te antarAtmA chhe. deh hun, rAg hun–evA paramAn AtmAnA sankalpa–vikalpathI je rahit
chhe ne nirvikalpa pratItasahit chhe te antarAtmA chhe. pachhI chaitanyamAn lIn thaIne jemaNe kevaLagnAn ne paripUrNa
Anand pragaT karyo te paramAtmadashA param upAdey chhe.
chaitanya svabhAvane dehAdithI bhinna jANIne tenA avalambane sarvagnatA ne AtmAno svAdhIn atIndriy
Anand bhagavAne pragaT karyo. te bhagavAn paramAtmA sarvagna–vItarAg ane param hitopadeshak chhe; AnandathI
bharelA nijarasanun pAn kare chhe; AtmAmAnthI ja utpanna evA param svAdhIn anantasukhanA bhogavaTAmAn sadAy
lIn chhe. juo, bhagavAn paramAtmA kevA chhe? sarvagna–vItarAg–param hitopadeshI chhe. pote sarvagna–vItarAg

PDF/HTML Page 5 of 21
single page version

background image
: 4 : Atmadharma : aShAD : 2483 :
thayA, ne bIjA jIvone paN antarang svarUpanA avalambane sarvagna–vItarAg thavAno ja upadesh batAvyo.
mahAvidehamAn atyAre sImandhar paramAtmA sAkShAt birAje chhe, samavasaraNamAn teono evo upadesh chhe ke tamAro
svabhAv paripUrNa gnAn ne AnandasvarUp chhe, rAgano ek ansh paN svabhAvamAn nathI; AvA svabhAvanun
avalamban karo. bhagavAnano upadesh vItarAgatAno chhe, rAg rAkhavAno bhagavAnano upadesh nathI, jo rAgathI
lAbh thAy to bhagavAn pote rAg chhoDIne vItarAg kem thayA? ane je vItarAg thayA te rAgathI lAbh thavAnun
kem kahe? rAgathI lAbh thAy evo bhagavAnano upadesh chhe ja nahIn. rAgathI lAbh thAy–evo upadesh te
hitopadesh nathI paN ahitopadesh chhe.
AtmA paranun kare em je mAne te parano rAg kem chhoDe? athavA parathI AtmAne lAbh mAne to te
parano rAg kem chhoDe? ane rAgathI je lAbh mAne te paN rAgane chhoDavA jevo kem mAne? rAgane je AdaraNIy
mAne chhe te rAgarahit–vItarAgI sarvagna paramAtmAne oLakhato ja nathI.
bhagavAn to param hitano ja upadesh denArA chhe. bandhanun ne ahitanA kAraNonun gnAn karAve chhe, paN tenun
gnAn karAvIne te chhoDAve chhe, ne hitanA kAraNarUp samyagdarshanAdi prApta karAve chhe.
juo, Aje ganrathAdhirAj samayasAranI pratiShThAno divas chhe. aDhAr varSha pahelAnn A ‘jain
svAdhyAyamandir’nun udghATan thayun, tyAre ahIn A ‘samayasAr’nI vidhipUrvak pratiShThA (benashrI champAbenanA hAthe)
thaI chhe. samayasAr eTale shuddhaAtmA: shaktipaNe darek AtmA shuddha svabhAvathI paripUrNa “kAraNasamayasAr” chhe,
tene kAraN paramAtmA kahe chhe, te kAraNasamayasArasvarUp shuddha AtmAnun svarUp A samayasAr batAve chhe. ane te
kAraNasamayasAranI draShTi karatAn tenA Ashraye anant–chatuShTayasvarUp kArya paramAtmApaNun khIlI jashe, te
kAryasamayasAr chhe. AvA kAraNasamayasAr shuddha AtmAnI jeNe shraddhA–gnAn–ramaNatA karI teNe potAnA AtmAmAn
bhagavAn samayasAranI sthApanA karI. AvI samayasAranI sthApanAno A divas chhe. A samayasAramAn
bhagavAnanI divyadhvanimAn kahelo upadesh kundakundAchAryadeve gUnthyo chhe. sImandharaparamAtmA mahAvidehe sAkShAt birAje chhe
temanI ahIn jinamandiramAn sthApanA chhe ane te bhagavAne divyadhvanimAn je kahyun te A samayasAramAn
kundakundAchAryadeve bharyun chhe tenI ahIn svAdhyAyamandiramAn sthApanA chhe. kundakundAchAryadev ahIn thayelA, videh gayelA,
divyadhvani lAvelA, ne A samayasAr rachyun; te antaranA kAraN–samayasAranun vAchak chhe; ne te kAraNasamayasAranA
Ashraye kAryasamayasAr thavAy chhe. Am traN ‘samayasAr’ thayA;–ek kAraNasamayasAr, tenA Ashraye thatun
kAryasamayasAr, ane tenA vAchakarUp A paramAgam samayasAr. AvA shuddha samayasArane oLakhIne AtmAmAn te
samayasAranI sthApanA kare to tenA Ashraye mokShanA kAraNarUp samyagdarshanAdi pragaTe. A apUrva chhe–pUrve kadI
AvA AtmAnI shraddhA ke oLakhAN karI nathI. arahantaparamAtmA thayA te to kArya–paramAtmA chhe, ne te kAryanun je
kAraN chhe te trikALI kAraNaparamAtmA chhe. pahelA ja tabakke A vAt sAmbhaLatAn bahumAn lAvIne hA pADe, ne teno
nirNay karIne vishvAs kare te dharmanI apUrva sharUAt chhe. gnAnasvabhAvanun lakSha karavun te ja paramahitano mArga chhe,
ne evA hitano ja upadesh bhagavAne karyo chhe eTale ke gnAnasvabhAv taraph vaLavAno ja bhagavAnano upadesh chhe.
parAshrayano bhagavAnano upadesh nathI, te to chhoDavAno bhagavAnano upadesh chhe, pahelAnn Avo nirNay kare teNe
bhagavAn paramAtmAne ane temanA hitopadeshane jANyo chhe. paN rAgAdithI lAbh mAne to teNe hitopadeshI
sarvagna–vItarAg paramAtmAne mAnyA nathI.
arahant paramAtmA hajI deh sahit chhe, teo divyadhvanithI upadesh Ape chhe; ane siddha paramAtmA deharahit
thaI gayA chhe, teo lokone birAjamAn chhe. arahant ane siddha paramAtmA Indriy viShayo rahit nijAnandano
anubhav kare chhe. AvA bhagavAnanA Anandane oLakhe to AtmAnA Anand svabhAvanI pratIt thaI jAy ane
Indriy viShayomAnthI sukhabuddhi UDI jAy. bhagavAn sAdianant potAnA atIndriy Anandarasanun pAn kare chhe,
kRutakRutya paramAtmA chhe; potAnA atIndriy gnAn ne AnandanA bhogavaTA sivAy bIjun koI kArya temane rahyun nathI;
AtmAnI shaktimAnthI Anand UchhaL‌yo chhe tenA anubhavathI paramAtmA kRutakRutya

PDF/HTML Page 6 of 21
single page version

background image
: aShAD : 2483 : Atmadharma : 5 :
chhe. AvI kRutakRutya paramAtmadashA ja jIvane param hitarUp chhe ane te ja sarva prakAre upAdey chhe.
e rIte bahirAtmA, antarAtmA ne paramAtmAnun svarUp kahyun. ।। 5।।
(6)
vIr san. 2482 vaishAkh vad 9, samAdhishatak gA. 6 have chhaThThI gAthAmAn paramAtmAnA bIjAn nAmo kahe chhe–
निर्मलः केवलः शुद्धो विविक्तः प्रभुरव्ययः।
परमेष्ठी परात्मेति परमात्मेश्वरो जिनः।।
६।।
nirmaL, kevaL, shuddha, vivikta, prabhu, avyay, parameShThI, parAtmA, paramAtmA, Ishvar ane jin ItyAdi
nAmo paramAtmAnA vAchak chhe.
bhagavAn paramAtmA dravyakarma temaj bhAvakarmarUp malathI rahit hovAthI ‘nirmaL’ chhe. sharIrAdinA sambandh
rahit hovAthI ‘kevaL’ chhe. arahant paramAtmA paN kharekhar sharIrAdinA sambandh rahit chhe kemake sharIr ke
Indriyojanit sukh–dukh ke gnAn temane nathI, teo atIndriy thaI gayA chhe. dravyakarma–bhAvakarmano abhAv
hovAthI teo ‘shuddha’ chhe. chAr ghAtI karmo TaL‌yAn tyAn bAkI rahelA chAr aghAtI karmono paN kShay ja thato jAy chhe,
te rAgAdi ashuddhatA upajAvatA nathI; mATe arahantabhagavAn paN paramavishuddhine pAmelA hovAthI ‘shuddha’ chhe.
rAgAdithI atyant bhinna thaI gayA hovAthI bhagavAn ‘vivikta’ chhe. Indra vagerenA paN svAmI hovAthI ‘prabhu’
chhe. kevaLagnAnAdi je anantachatuShTay pragaTyA tenAthI kadI chyUt thatA nathI tethI te ‘avyay’ chhe. IndrAdikathI vandya
evA param chaitanyapadamAn sthit hovAthI teo ‘parameShThI’ chhe. sansAranA jIvothI par eTale utkRuShTa AtmA
hovAthI te ‘parAtmA’ chhe; ane te ja uttam hovAthI ‘paramAtmA’ chhe. IndrAdine : paN na hoy evA antarang–
bahirang divya aishvaryasahit hovAthI te ja ‘Ishvar’ chhe. ane samasta dravyakarma–bhAvakarmanun unmUlan karI nAnkhyun
hovAthI teo ja ‘jin chhe.’ A pramANe A badhA nAmo paramAtmAnA– ‘shuddha’ AtmAnA–vAchak chhe.
paramAtmAnA AvA svarUpane oLakhIne potAnA AtmAne paN tevA svarUpe chintavavo te paramAtmA
thavAno upAy chhe.
Indra ek hajAr ne ATh nAmothI bhagavAnanI stuti kare chhe; ane sant–munivaro paN anekaanek
nAmothI bhagavAnanI stuti kare chhe. santo andaramAn karmanA sambandh rahit ne rAgAdirahit potAnA shuddha
paramAtmasvarUpane lakShamAn laIne tene sAdhe chhe, tyAn paramAtmasvarUpane pAmelA evA arahant–siddhabhagavanto pratye
bahumAnano bhAv AvatAn anek prakAre stuti kare chhe. jene AvA shuddha AtmAnun lakSha hoy te ja paramAtmAnI
vAstavik stuti karI shake.
jene shuddha AtmAnI draShTi chhe evA antarAtmA to paramAtmAnI bhAvanA bhAve chhe, ne bahirAtmA to
rAgAdinI bhAvanA bhAve chhe. bhagavAn paramAtmAne rAgAdino ke karmono sambandh chhUTI gayo chhe tethI te ‘keval’ chhe,
tem mAro AtmA paN paramArthe rAgAdinA sambandh vagarano ne karmanA sambandh vagarano chhe–em potAnA AtmAne
‘kevaL’–parasambandharahit shuddha anubhavavo te paramAtmA thavAno upAy chhe.
samayasAramAn paN kahyun chhe ke abaddha spRuShTa AtmAno anubhav te jainashAsan chhe. karmanA bandhan vinAno ne
paranA sambandh vagarano evo je gnAyakasvabhAv tenI sanmukh thaIne teno anubhav karavo te ja jainashAsan chhe.
ane je potAnA AvA AtmAno anubhav kare tene ja paramAtmAnI paramArtha oLakhAN thAy ke aho! rAgathI
judo paDIne je atIndriy Anandano ansh mane vedanamAn Avyo te ja jAtano (paN tethI anantaguNo) paripUrNa
Anand paramAtmAne pragaTI gayo chhe, ne teo sarvathA rAgarahit thaI gayA chhe. A rIte anshanA vedanapUrvak pUrAnun
bhAn thatAn sAdhakane te pratye kharI bhakti ane bahumAn Ave chhe. paramAtmA pratye jevA bhakti–bahumAn gnAnInA
antaramAn hoy tevA agnAnIne na hoy.
bhagavAn paramAtmAnun ‘vivikta’ evun paN ek nAm chhe. vivikta eTale bhinna AtmAno svabhAv
rAgAdithI vivikta chhe em pahelAnn jANIne, bhagavAn rAgathI khAlI vivikta thaI gayA. juo, A paramArtha
‘viviktashayyAsan’ ! brahmacharyanI rakShA mATe viviktashayyAsan karavun eTale ke strI–pashu vagerethI khAlI ekAnt
sthAnamAn rahevun em kahyun chhe temAn to vyavahAramAn

PDF/HTML Page 7 of 21
single page version

background image
: 6 : Atmadharma : aShAD : 2483 :
te jAtano vikalpa hoy chhe tenI vAt chhe. paN paramArthe A brahmasvarUp–chaitanyasvarUp AtmA rAganA sangathI paN
rahit chhe–rAgathI paN vivikta chhe,–em je jANato nathI, ne rAganA sangathI lAbh mAne chhe tene kharekhar
‘viviktashayyAsan’ nathI paN vikAramAn ja shayyAsan chhe. bhale te jangalamAn ekAnt guphAmAn ekalo paDyo raheto
hoy to paN antaramAnthI rAgano sang chhUTayo nathI tethI tene kharekhar viviktashayyAsan hotun nathI, ane
paramAtmA rAgAdithI kevA vivikta chhe tene paN te oLakhato nathI.
ahIn to bhagavAn paramAtmAnA svarUpanI oLakhAN sahit temanA anek nAmonI vAt chhe. AtmAmAn
anant guNo chhe, tenA guNonI apekShAe tene bhinnabhinna anek nAmethI kahevAmAn Ave chhe. temAnthI keTalAk nAmo
to upar kahyAn; te uparAnt sarvanA gnAtA hovAthI bhagavAnane ‘sarvagna’ kahevAy chhe, sahaj atmik Anand sahit
hovAthI ‘sahajAnandI’ paN kahevAy chhe; rAg–dveSh–moharUpakalank rahit hovAthI ‘nikalank’ athavA ‘akalank’ paN
kahevAy chhe; rAgAdi anjanarahit hovAthI niranjan paN kahevAy chhe. janma–jarA–maraN rahit hovAthI ‘aj–
ajar–amar’ paN kahevAy chhe; vaLI teo ja gnAnasvarUp–bodhasvarUp hovAthI kharA ‘buddha’ chhe; potAnA
gnAnAnandasvarUpanI maryAdAne dhAraN karatA hovAthI teo ja ‘sImandhar’ chhe. AtmAnun anant mahAn parAkram–
vIratA pragaT karel hovAthI teo ‘mahAvIr’ chhe.
vyakti tarIke to ek nAmathI ek bhagavAn oLakhAy paN guNavAchak nAm tarIke ek nAm kahetAn
temAn badhAy bhagavAn AvI jAy chhe. jemake ‘sImandhar’ kahetAn vyakti tarIke to mahAvidehanA pahelA tIrthankar
(satyavatInandan) oLakhAy chhe tathA ‘mahAvIr’ kahetAn bharatakShetranA chhellA tIrthankar (trishalAnandan) oLakhAy
chhe; paN guNavAchak tarIke to badhAy paramAtmA–jinavarone ‘sImandhar’ athavA ‘mahAvIr’ kahevAy chhe, kemake
badhAy bhagavanto svarUpanI sImAne dhAraN karanArA chhe ne mahAn vIryanA dhArak chhe–A rIte guNanA svarUpathI
paramAtmAne oLakhavAnI pradhAnatA chhe. ane, paramAtmAne jeTalA nAmo lAgu paDe chhe te badhAy nAmo A
AtmAne paN svabhAv–apekShAe lAgu paDe chhe, kem ke svabhAvathI to A AtmA paN paramAtmA jevo ja chhe.
paramAtmAnA guNone oLakhIne paramAtmAnun svarUp je jANe tene AtmAnun svarUp paN jaNAyA vagar rahe nahi.
jeTalA guNo paramAtmAmAn chhe teTalA ja guNo A AtmAmAn chhe ne teno vikAs karIne (eTale ke paryAyamAn pragaT
karIne) A AtmA pote paramAtmA thaI shake chhe. A rIte AtmAnA dhyeyarUp je paramAtmapad tene barAbar
oLakhavun joIe; oLakhAN vinA tenI prApti thatI nathI.
sonagaDhamAn dasalakShaNI – paryuShaN parva
sonagaDhamAn daravarShanI jem bhAdaravA sud
pAncham ne guruvArathI sharU karIne, bhAdaravA sud 14
ne shanivAr sudhInA das divaso dasalakShaNIdharma
arthAt paryuShaNaparva tarIke UjavAshe. A divaso
daramiyAn uttam kShamA vagere dharmo upar pU.
gurudevanA khAs pravachano thashe.
dhArmik pravachanA khAs divaso
shrAvaN vad 13 ne guruvAr tA. 22 thI sharU
karIne bhAdaravA sud pAncham ne guruvAr tA. 29
sudhInA ATh divaso dhArmik pravachananA khAs
divaso tarIke UjavAshe.

PDF/HTML Page 8 of 21
single page version

background image
: aShAD : 2483 : Atmadharma : 7 :
anekAntamUrti bhagavAn AtmAnI
[27]


gnAnasvarUp AtmAmAn anant shaktio chhe tenun varNan chAle chhe; temAn “vilakShaN anant svabhAvothI
bhAvit evo ek bhAv jenun lakShaN chhe evI anantadharmatva–shakti chhe.” AtmA pote ek bhAvapaNe rahIne judA
judA lakShaNavALA anantadharmone dhAraN kare chhe–evI tenI anantadharmatva shakti chhe. AtmAmAn shaktio keTalI? –ke
anant; te anant shaktiothI abhinandit (abhimanDit) AtmA ek svarUp chhe, ek ja svarUp anant dharmarUp
chhe, e rIte anantadharmatva nAmanI ek shakti AtmAmAn chhe.
ek AtmAmAn ek sAthe anant dharmo chhe, te darek dharmonun lakShaN judun judun chhe; potAnA bhinna bhinna
kAryavaDe darek guN bhinna bhinna lakShit chhe; jemake jANavun te gnAnanun lakShaN, pratIt te shraddhAnun lakShaN, AhlAdano
anubhav thavo te Anandanun lakShaN, anAkuLatA te sukhanun lakShaN, akhanDit pratApavALI svatantratAthI
shobhAyamAnapaNun te prabhutvanun lakShaN, trikAL hovApaNun te astitvanun lakShaN, jaNAvun te prameyatvanun lakShaN–em
darek shaktinA judA judA lakShaN chhe; e rIte anantI shaktio vilakShaN svabhAvavALI chhe, chhatAn AtmA te anant
shaktiothI khanDit nathI thaI jato, AtmA to anant shaktiothI abhed evA ek bhAvasvarUp chhe. guNo
ekabIjAthI judA hovA chhatAn vastuthI koI guN judo nathI; bhinna bhinna anantadharmo hovA chhatAn ek bhAvasvarUpe
rahevAnI AtmAnI shakti chhe, tenun nAm anantadharmatva shakti chhe.
AtmAnI anant shaktiomAn ek shaktinun je lakShaN chhe te bIjI shaktinun nathI, e rIte anantI
shaktio vilakShaN svabhAvavALI chhe; parantu temAn vikAr lakShaNavALI ekey shakti nathI. AtmAnI badhI
shaktio parathI to judI chhe ne vikArathI paN kharekhar judI chhe.
juo, A bhedagnAnanI apUrva vAt chhe. darek AtmA anantA paradravyothI to judo chhe ne potAnA anant
dharmomAn vyApelo chhe. AtmAnA anant guNo vastu tarIke ek chhe, paN guN tarIke darekanA lakShaN judA judA chhe.
anant dharmo paraspar vilakShaN hovA chhatAn ek bhAvasvarUp chhe, eTale gnAnalakShaNavaDe abhed

PDF/HTML Page 9 of 21
single page version

background image
: 8 : Atmadharma : aShAD : 2483 :
AtmAne lakShamAn laIne ekapaNe anubhav karatAn, temAn ek sAthe anant dharmonA nirmaL pariNamanano anubhav
thAy chhe.
AThamI shaktimAn sarva bhAvomAn vyApak evA ek–bhAvasvarUp vibhutva kahyun hatun.
A sattAvIsamI shaktimAn vilakShaN anant svabhAvothI bhAvit evA ekabhAvasvarUp anantadharmatva
batAvyun chhe.
anant dharmonA sAdhAraN, asAdhAraN tathA sAdhAraNA–sAdhAraN evA traN prakAr pADIne te traN
prakAranA dharmonA dhAraNasvarUp chhavIsamI shakti batAvI; temAn traN prakAr batAvIne traNe prakArone abhed AtmA
sAthe ekarUp karyA; ane ahIn vilakShaN anant dharmothI bhAvit evA ekabhAvasvarUp anantadharmatva shakti kahIne,
anant dharmonun AtmAmAn abhedapaNun batAvyun. judA judA anant dharmo ane chhatAn AtmAnun ekapaNun–evo achintya
anekAnta svabhAv chhe. gnAnano AtmA judo, Anandano AtmA judo, shraddhAno AtmA judo–em nathI, AtmA
to anantaguNanA pinDasvarUp chhe.
chhadmasthane judA judA anant dharmo khyAlamAn na Ave, paN anant dharmothI abhed evA AtmAno
anubhav thAy; te anubhavamAn badhAy dharmo AvI jAy chhe; ane yuktithI tathA Agam vagerethI anant dharmono
nirNay thAy chhe.
AtmA parathI to judo; ek samayanA vikArathI AtmAnI shaktino svabhAv judo; ane AtmAnI
anant shaktiomAn paN darekano svabhAv judo chhe; chhatAn AtmAmAn te badhI shaktio ek bhAvarUp thaIne rahelI
chhe–evo ja AtmAno svabhAv chhe. jem auShadhinI ek goLImAn anek prakAranA osaDano svAd rahelo chhe, tem
AtmasvabhAvanA anubhavamAn anant shaktiono ras bhego chhe. A rIte anantadharmatva shaktivALo ek AtmA
chhe; A shaktionA varNan dvArA dharmonA bhed batAvavAnun prayojan nathI, paN dharmInA dharmodvArA dharmI evA
akhanD AtmAne lakShya karAvavo chhe.
AtmAmAn anant shaktio chhe, parantu temAn evI to koI shakti nathI ke paranun kAI karI dye. AtmAnI
shaktio vaDe to AtmA lakShit thAy chhe; parantu AtmAnI shakti te lakShaN ane par tenun lakShya–em thatun nathI.
tethI paranA lakShe AtmAnI shaktionI pratIt thatI nathI, akhanD AtmAnA lakShe ja tenI shaktionI yathArtha
pratIt thAy chhe.
gnAnalakShaNavaDe anant dharmavALo AtmA prasiddha thAy chhe–tenI A vAt chAle chhe. lakShaN tene kahevAy ke
ghaNA padArthomAnthI koI ek khAs padArthane judo oLakhAve. samasta par padArthothI judo, ne potAnA anant
dharmono pinD evo AtmA gnAnalakShaNavaDe ja oLakhAy chhe. gnAnalakShaN to kharekhar vikArathI paN AtmAne judo
batAve chhe. “gnAnalakShaN” anant dharmovALA AtmAne lakShit kare chhe, paN gnAnalakShaN kAI vikArane lakShit nathI
karatun. AtmAnI anant shaktiomAn vikAr thavAnI koI shakti nathI. “vaibhAvik” nAmanI ek shakti chhe parantu
teno svabhAv paN kaI vikAr karavAno nathI; koI paN visheSh bhAvarUpe pariNamavun te vaibhAvik shaktinun kArya chhe,
temAn paN nirmaL–nirmaL visheSh bhAvorUpe pariNamavun–te ja teno svabhAv chhe. AvI vaibhAvik shakti siddhadashAmAn
paN chhe. vikArarUp pariNaman thAy chhe te to uparanI (–paryAyanI) ek samayanI tevI lAyakAt chhe, parantu
AtmAnI ekey shakti evI nathI. –“shaktimAnane bhajo” –AvA shaktimAn AtmAne oLakhIne tene bhaje
(eTale ke ArAdhe) to vikAr TaLIne shuddhatA thayA vinA rahe nahIn. ek samayano vikAr to shakti vagarano chhe,
tenA bhajanathI kalyAN thatun nathI. paN anantI shuddhashaktiothI bharelA evA potAnA AtmasvabhAvanI pratIt
karavAthI ja dharma ane kalyAN thAy chhe.
AtmA pote svayamsiddha tattva chhe, te parathI ne vikArathI judun chhe paN potAnA anant guNothI judun nathI.
ane anant guNothI abhed ek tattva hovA chhatAn tenA darek guNano svabhAv judo judo chhe. –AvA AtmAnI
samajaN kahon ke dharma kaho; dharma ane AtmAnI samajaN e banne judA nathI. AtmAnI sAchI samajaN te pahelo
apUrva dharma chhe, tenA vinA dharma thato nathI.
AtmA anant shaktino pinD chhe, chhatAn AtmA, teno koI guN ke tenI koI guNanI paryAy paranun kAm

PDF/HTML Page 10 of 21
single page version

background image
: aShAD : 2483 : Atmadharma : 9 :
karatA nathI. paranI vAt to dUr raho, parantu potAnAmAn ne potAmAn ek guN bIjA guNanun kAm karato nathI,
jANavun te gnAn–guNanun kAm chhe, te kArya shraddhA vagere guNo na kare. aho, potAno ek guN potAnA ja bIjA
guNanun kArya nathI karato to pachhI te bIjA par dravyonun shun kArya kare? gnAnanun lakShaN ‘jANapaNun’ te shun puNya–pApane
kare? –parane kare? e ja pramANe shraddhAnun kArya pratIti, Anandanun kArya AhlAd, em darek guN potapotAnA
kAryane kare chhe; koI guNanun evun kArya nathI ke vikArane kare ke parane kare!
prashna:– rAg–dveSh te chAritra guNanun to kArya chhe ne?
uttar:– jene guN–guNInI ekatAnI khabar nathI evo agnAnI jIv vikArane potAnA guNanun kArya mAne
chhe, tene svabhAv ane vikAranun bhedagnAn nathI. gnAnI to guN–guNInI ekatAnI draShTithI, guNasvabhAvanA
Ashraye nirmaLatA–rUpe ja pariName chhe; tyAn sAdhakane je thoDok vikAr rahyo chhe tene, svabhAvanI draShTimAn guNanA
kArya tarIke te svIkArato nathI, paN tene guNathI bhinna jANe chhe. guN sAthe ekatA thaIne jeTalI nirmaL pariNati
thaI te ja guNanun kArya chhe. jene guNanA shuddha svabhAvanI khabar ja nathI tene guNanun shuddha kArya kyAthi thAy?
vikAr karavA upar jenI draShTi chhe tene guN upar draShTi nathI.
AtmAno koI guN parane kare e to vAt nathI, ane AtmAno koI guN vikArane kare e vAt paN
nathI. te uparAnt ahIn to kahe chhe ke ek guNanA nirmaL kAryane paN bIjo guN karato nathI kemake darek guNo
vilakShaN chhe. akhanD AtmAnA Ashraye tenA badhAy guNonun nirmaL kArya ek sAthe thavA mAnDe chhe. ek vastumAn
rahelA anant guNomAn paN sarva guN paraspar asahAy chhe, ek guN bIjA guNane sahAyarUp nathI; jo ek guN
bIjAne sahAy kare to vastunA anant guNo siddha na thAy; guNonun vilakShaNapaNun na rahe. koIne shraddhA kShAyak thAy
chhatAn gnAn kShAyak na thAy, kemake banne guN judA chhe, ne bannenA kArya judA chhe. e pramANe badhA guNomAn samajI
levun. bhAI! tAro ek guN tArA bIjA guNanA kAryane paN madad nathI karato, to pachhI tAro AtmA paranAn ke
vikAranAn kAmane kare e mAnyatA kyAn rahI? ane sharIr ke puNya tane dharmamAn madad kare e vAt paN kyAn rahI?
tAro ekalo gnAnano ughAD te paN samyakshraddhAne madadagAr nathI thato (–kemake ekalA gnAnanA ughADathI
samyakshraddhA nathI thatI,) to pachhI rAg ke bahAranI chIj tane samyakshraddhA vageremAn madadagAr kem thAy?
anantadharmavALA AtmAne je kharekhar mAne te potAnA dharmamAn bahAranI chIjane ke rAgane madadagAr mAne
ja nahIn, ane ekalA ek guNanA AdhAre paN dharma na mAne eTale bhed upar draShTi na rAkhe; paN anant guNanA
abhedapinDarUp AtmA uparanI draShTithI tene paryAye paryAye dharma thAy chhe.
AtmAnA anant dharmomAn darek guNanun lakShaN svatantra chhe, chhatAn badhA guNonun kArya to abhed AtmAnA ja
Ashraye thAy chhe. anant guNothI judo paDIne ekek guN potAnun kAm nathI karato, paN AtmA pariNamatAn ek
sAthe tenA badhA guNo pariName chhe.
gnAnanA lakShaNavaDe shraddhA na oLakhAy, shraddhAnA lakShaNavaDe gnAn na oLakhAy, em anant guNo bhinna
bhinna lakShaNavALA hovA chhatAn ‘AtmA’ kahetAn temAn badhA guNo ek sAthe samAI jAy chhe; eTale AvA abhed
AtmAmAn antarmukh thaIne je anubhav kare tene AtmAnA anant dharmonI khabar paDe. badhAy AtmA anant
guNathI bharelA hovA chhatAn svasanmukh thaIne je tenI sambhAL kare tene mATe ja tenun kharun astitva chhe; anant
shaktivALA AtmAno jene nirNay nathI tene, anant shakti hovA chhatAn teno shun lAbh? eTale tene to te nahi
hovA samAn ja chhe. jem gharamAn ratna vagerenA bhanDAr bharyA hoy paN tenI khabar na hoy to te nahi hovA
samAn ja chhe. gharamAn anAjanI koThI bharI hoy paN tenI khabar na hoy ne bhUkhe marato hoy to, tene to te
anAj hovA chhatAn te na hovA jevun ja chhe. tem AtmAmAn anant shakti siddha bhagavAn samAn bharI hovA chhatAn,
tenI jene khabar nathI–tenI sanmukh thaIne Anandano anubhav karato nathI ne ekalA vikArane ja sarvasva mAnIne
anubhavI rahyo chhe, tene to te shaktio na hovA samAn ja chhe, –tene te shaktio paryAyamAn

PDF/HTML Page 11 of 21
single page version

background image
: 10 : Atmadharma : aShAD : 2483 :
UchhaLatI nathI. “aho! mAro AtmA to anant shaktisampanna chhe, kShaNik vikAr jeTalun mArun astitva nathI” –
Am jyAn nirNay karyo tyAn to svasanmukh apUrva puruShArthathI te shaktio paryAyamAn UchhaLavA mAnDI... anantI
shaktio nirmaLapaNe vedanamAn AvI... anantashaktivALo bhagavAn AtmA prasiddha thayo. –tyAre ja
anantashaktinA kharA mahimAnI khabar paDI.
anantI shaktinA judA judA lakShaNo vANIthI varNavI na shakAy, temaj vikalpathI ke chhadmasthanA gnAnathI
paN te pakaDI na shakAy; parantu anant shaktithI abhed ek dravyane gnAnalakShaNavaDe pakaDIne temAn lIn thatAn, badhI
shaktione pRuthak pRuthak lakShaN sahit pratyakSha jANe evI behad tAkAtavALun kevaLagnAn khIlI jAy chhe. shaktinA
bhed upar lakSha chhe tyAn badhI shaktinun bhinna bhinna gnAn thaI shakatun nathI, paN jyAn bhedanun lakSha chhUTIne, abhed
AtmAnA avalambane kevaLagnAn thayun tyAn badhI shaktinun bhinna bhinna gnAn paN thaI jAy chhe. A rIte antaranA
abhed svabhAvanA avalamban te ja mArga chhe. samyagdarshan paN antaranA abhed svabhAvanA avalambane ja thAy chhe,
samyaggnAn paN tenA ja avalambane thAy chhe, ne samyakchAritra paN tenA ja avalambane thAy chhe. badhAyamAn
antarmukh valaNanI ek ja dhArA chhe.
A jIvanI pariNatine anAdi sansArarUpI pIyaramAnthI siddhadashArUpI sAsare voLAvatAn teno kariyAvar
santo batAve chhe. jene AtmAnI laganI lAgI chhe–mokShanI laganI lAgI chhe evA AtmArthI–mokShArthI jIvane
AchAryadev AtmAno vaibhav batAve chhe. bhAI! judA judA svarUpavALI anantI shaktino vaibhav tArAmAn chhe, tene
sambhALIne siddhapadamAn te vaibhavane sAthe laI javAno chhe.
pahelAnn jIvatva shaktinun lakShaN em batAvyun ke Atma dravyane kAraNabhUt evA chaitanya mAtra bhAvanun
dhAraN karavun te jIvatva shakti chhe; A sharIr ke das prANane dhAraN karavun te AtmAnA jIvatvanun svarUp nathI, paN
shuddha chaitanya prANane dhAraN karavun te AtmAnA jIvatvanun lakShaN chhe.
pachhI bIjI chiti shaktimAn kahyun ke ajaDatvasvarUp eTale ke jarA paN jaDapaNun jenAmAn nathI evI chiti
shakti chhe, eTale ke paripUrNa jANavun te chitishaktinun svarUp chhe;
sukhashaktinun lakShaN anAkuLatA kahyun;
svarUpanI rachanAnun sAmarthya te vIryashaktinun lakShaN kahyun;
akhanDit pratApavALI svatantratAthI shobhItapaNun te prabhutAnun lakShaN kahyun.
prakAsh shaktinun lakShaN svayam prakAshamAn vishad svasamvedan kahyun;
vilakShaN anant svabhAvothI bhAvit evo ek bhAv te anantadharmatva shaktinun lakShaN kahyun;
vaLI tadrUpamayapaNun ane atadrUpamayapaNun te viruddha dharmatvashaktinun lakShaN kaheshe.
–A pramANe darek shaktio vilakShaN chhe, eTale ke temanA lakShaNo ek bIjI sAthe maLatA nathI. hajI to
potAnA guNomAn paN A rIte ek guNanA lakShaNane bIjA guN sAthe ekatAno meL nathI, to pachhI par sAthe ke
vikAr sAthe to ekatA kyAthi hoy? shaktione to lakShaNabhed hovA chhatAn AtmasvabhAvanI abhedatAnI
apekShAe te badhI shaktio abhed chhe, parantu tevI rIte vikAr ke par chIj kAI AtmAnA svabhAvanI sAthe
abhed nathI. AtmAmAn anant shaktio hovA chhatAn temanAmAn ek bhAvapaNun chhe–evA AtmAne lakShamAn letAn
vikAr ke par temAn nathI AvatA, eTale vikAr ane par sAthenI ekatAbuddhi rahetI nathI; anant shaktivALA
ek svabhAvamAn ja ekatAbuddhi thaIne, tenA Ashraye shaktio nirmaLapaNe khIlI jAy chhe.
AtmAmAn potAnI anantI shaktio chhe tem dharmAstikAy vagere dravyomAn paN anantI shaktio chhe.
anantI shakti vagaranI koI vastu ja hoy nahi.–A to jainatattvanun mUL rahasya chhe. AvA mUL vastu–svarUpanA
bhAn vagar dharma kevo? ne sAdhupaNAn kevA?
‘jainanA bAriShTar’ gaNAtI ek vyaktine koIe pUchhayun– ‘dharmAstikAyamAn keTalA guN?’ to kahe ke be;
kayA kayA? –ke ek arUpIpaNun ne bIjun gatihetutva! juo, A bAriShTar!! –hajI to jinendra bhagavAne

PDF/HTML Page 12 of 21
single page version

background image
: aShAD : 2483 : Atmadharma : 11 :
kahelA vastusvarUpanI paN khabar nathI, –te to jain kahevAne ya yogya nathI. evI ja bIjI ek vyaktine koIe
pUchhayun ke AtmAnun lakShaN shun? –to te kahe ke “AtmAnun lakShaN sharIr! ” pachhI pUchhayun ke AtmAno guN shun? to
kahe ke sharIrane TakAvI rAkhavun te. juo A dashA! vaLI ek vrat ane paDimAnun nAm dharAvanArane pUchhayun ke
AtmA kevA rangano hashe? –to vichAr karIne kahe ke “dhoLA rangano! ” sharIr anant paramANunun banelun chhe–em
sAmbhaLIne ek mANase pUchhayun ke ‘mahArAj! AtmA keTalA paramANuno banelo hashe!!’ –are! roj sAmAyik ne
pratikramaN karavAnun mAne, potAne, vratI ke sAdhu mAne, ane tattvanun jarAy bhAn paN na hoy–enun to badhun thothe
thothAn chhe. bhale kadAchit bIjAn thothAn jANe, paN chaitanyasvarUp AtmA shun chhe te na jANe–to tenI oLakhAN vinA
dharma thAy nahIn.
anant padArthonI madhyamAn rahevA chhatAn AtmA kadI koI par rUpe thato nathI, temaj potAnA anant dharmothI
AtmA kadI judo paDato nathI, –evo anant shaktivALo ek AtmA chhe. jagatanA chhae prakAranAn dravyo, tenA
koI guNo ke tenI koI paryAyo kadI parapaNe thatI nathI, bIjAnA dravya–guN ke paryAyane kare evI shakti jagatanA
koI tattvamAn nathI; darek dravya potAnI anant shaktithI potAnA dravya–guN–paryAyapaNe TakI rahyun chhe. vikAr parane
lIdhe thAy, em mAnanAr potAnA tattvane parathI bhinna jANato nathI; temaj vikAr thAy tene ja AtmA mAnIne
anubhavanAr potAnA shuddha anant shaktisampanna chaitanyatattvane vikArathI bhinna jANato nathI. mArAmAn anantadharmatva
shakti chhe eTale mArA ek svabhAvapaNe rahIne anant shaktione hun dhAraN karanAr chhun–e ja mArun svatattva chhe.
vikArane ke parane hun mArA svabhAvamAn dhAraN karato nathI, –A pramANe anant dharmavALA shuddha chaitanya tattvane
antaramAn dekhavun te samyaggnAn chhe, ne te mokShanun kAraN chhe.
mangalAcharaNanA bIjA shlokamAn ja AchAryadeve kahyun hatun ke parathI bhinna anantadharmasvarUp evA
Atmatattvane dekhanArI anekAntamayI mUrti sadAy prakAshamAn raho. AvA Atmatattvane dekhanArun gnAn te ja
samyaggnAn chhe, te jayavant raho, eTale ke sAdhakadashAmAn thayelun samyaggnAn apratihatabhAve AgaL vadhIne
kevaLagnAn thAo–evI bhAvanA chhe. darek AtmAmAn gnAnAdi guNo sarakhA hovA chhatAn, ek AtmAnun je gnAn chhe
te bIjA AtmAnun nathI–e apekShAe temanAmAn asAdhAraNapaNun paN chhe, darek AtmAnA guNo judA judA chhe,
darek AtmAnun astitva judun judun chhe. parathI bhinna ne potAnA anant dharmo sAthe ekarUp evA AtmAnA
astitvane dekhavun te samyagdarshan ane samyaggnAn chhe, te ja sAchI vidyA hovAthI sarasvatI chhe.
shakti kaho, guN kaho, svabhAv kaho, dharma kaho–te badhuy atyAre ekArtha chhe. ek AtmAmAn anant guNo
chhe, guNo judA ne vastu ek–evun ja anekAntasvarUp chhe ane te sarvagna bhagavAne pratyakSha joyun chhe. sarvagna
bhagavAn jinadevanA mat sivAy bIje kyAy Avun yathArtha vastusvarUp chhe ja nahin. Avun yathArtha vastusvarUp
agnAnI lokone khyAlamAn na Avyun eTale ekAnt nitya athavA ekAnt anitya ke IshvarakartA em anek prakAre
Undhunn mAnI lIdhun chhe, ne tethI ja sansAr paribhramaN chhe. ahIn AchAryadeve anekAntanA varNanavaDe yathArtha
AtmasvarUp adbhut shailIthI prasiddha karyun chhe. AtmA vastupaNe ek hovA chhatAn tenAmAn guNo anant chhe.
Anandanun lakShaN judun, shraddhAnun judun, gnAnanun judun–em guNanA lakShaN judA chhe; parantu gnAnanI vastu judI, AnandanI
judI, shraddhAnI judI–em kAI judIjudI vastuo nathI, vastu to ek ja chhe. ek sAthe anant guNasvarUpe ek
ja vastu bhAse chhe. jo ek guNanun lakShaN bIjA guNomAn AvI jAy–to te lakShaNanI ativyApti thaI jAy ne
bhinnabhinna anant guNo siddha thaI shake nahi; temaj guNabhed na hoy to kShAyak samyagdarshan thatAn bIjA badhA
guNo paN pUrNa shuddha kShAyakabhAve UghaDI javA joIe! paN em to banatun nathI. sAdhak dashAmAn shraddhA–gnAn–
chAritra vagere guNanA vikAsano kram paDe chhe, kem ke guNonun lakShaN bhinnabhinna hovAthI kArya bhinnabhinna chhe. temaj
ekAnte guNabhed ja chhe–em paN nathI, vastupaNe anant guNanI abhedatA paN chhe, eTale vastunA Ashraye
pariNaman thatAn badhAy guNonI nirmaLatAno ansh ek sAthe khIlI jAy chhe. samyagdarshan thatAn kevaLagnAn te ja
vakhate bhale na thAy, parantu samyaggnAn paN na thAy–em banatun nathI. e pramANe badhA guNano ek ansh

PDF/HTML Page 13 of 21
single page version

background image
: 12 : Atmadharma : aShAD : 2483 :
to UghaDI jAy chhe. A rIte vastupaNe anant guNonI abhedatA, tathA guNonA lakShaNabhede bhed, evun ja
vastusvarUp chhe. e rIte anantadharmasvarUp AtmAne oLakhIne teno anubhav karavo te muktinun kAraN chhe.
AtmA anantadharmasvarUp chhe. tenA svabhAvamAn bhav nathI, te pote ja potAne tAranAr dev chhe; bIjo koI
tAranAr nathI. vastunun svarUp shun chhe, ane AtmAno svabhAv shun chhe tenI khabar vinA bIjun koI jIvane tArI dye
tem nathI. are jIv! tane tArI vastunun bhAn na maLe, tArI shraddhAnun paN kAI ThekANun nahi, tArA devanun svarUp
shun, tArA gurunun svarUp shun, tArA dharmanun svarUp shun–tenI paN tane oLakhAN na maLe to tun konA jore tarIsh?
UndhI mAnyatA ne kudev–kuguru–kudharmanun sevan te to sansAramAn DubADanAr chhe. tAro AtmA ja kalyANasvarUp
hovAthI tun ja shankar chho, tAro AtmA ja tArI nirmaL paryAyarUp sRuShTino sarajanahAr hovAthI tun ja brahmA chho,
tAro AtmA ja svataH tArun rakShaN karanAr hovAthI tun pote ja viShNu chho, A sivAy bIjo koI shankar, brahmA ke
viShNu tArun kalyAN karanAr, sarajanahAr ke rakShaN karanAr nathI. anya kudevonI to shI vAt? –sarvagna jinendradev
paN tAro koI dharma tane ApanAr nathI, bhagavAn to em kahe chhe ke amArA jevA ja badhAy dharmo tArA
AtmAmAn paN chhe, teno svIkAr kar to tun amArA jevo thA, ne tArun kalyAN thAy. –AvA potAnA svabhAvane
je jIv svIkAre teNe ja sarvagnadevano ane sarvagnadevanI vANIno svIkAr karyo chhe; AnAthI viparIt mAne teNe
sarvagnadevane ke temanI vANIne kharekhar svIkAryA nathI.
vAstavik AtmA shun chIj chhe, tenA dharmo kevA chhe tenI jene khabar nathI te jIv mUDhatAne lIdhe kAn to
puNya upar mohI jAy; kAn to enA jevA bIjA ghaNA loko jene mAnatA hoy tene ja sAchun mAnIne kumArgamAn
phasAI jAy, ne avatAr niShphaL gumAvI dye. jem rAkh to ghareghare chUlAmAn bharI hoy, paN ratna to kyAnk
viralA ja hoy. tem bahArathI ne rAgathI dharma manAvanArA agnAnInI sankhyA to jagatamAn ghaNI chhe, paN
rAgarahit chaitanya ratnane pArakhanArA dharmAtmA jIvo jagatamAn bahu viralA chhe; satya karatAn asatyane mAnanArA
mUDh jIvonI sankhyA jhAjhI hoy tethI kAI te sAchun na thaI jAy, kem ke satne kAI sankhyAnI jarUr nathI arthAt
sankhyA uparathI satyanun mAp nathI. manuShya karatAn kIDInA nagaronI sankhyA jhAjhI hoy tethI kAI mANas karatAn
kIDI moTI na thaI jAy. siddha bhagavanto karatAn nigodanA jIvonI sankhyA anantaguNI vadhAre chhe, tethI shun siddha
karatAn nigod sArA thaI gayA? nahi; sankhyA upar jovAnun nathI, paN potAnun hit kayA bhAvamAn chhe te jovAnun
chhe. je bhAvamAn potAnun hit hoy te uttam chhe–pachhI bhale tene mAnanArA bahu thoDA hoy; ane je bhAvamAn potAnun
hit na hoy te chhoDavA jevo chhe, –pachhI bhale tene mAnanArA anantA hoy. tArA AtmAno dharma karavAmAn tane
bahArano koIno sAth kAm Ave tem nathI, tArA AtmAmAn rahelA anant dharmono ja tane sAth chhe. mATe tenI
oLakhAN ane shraddhA karIne, tenI sAthe ekatA kar, to tArI paryAyamAn adharma chhUTIne samyagdarshan–gnAn–
chAritrarUp dharma thAy.
juo, kundakund–kumAr 11 me varShe muni thayA, ghar–kuTumb chhoDIne vanavAsI muni thayA.
prashna:– emane ekalA ekalA kem gamatun hashe?
uttar:– aho! ekalA nathI paN antaramAn anant guNono sAth chhe. bahArano sang chhoDIne antaramAn
AtmAnA anant guNo sAthe goShThI karI temAn apUrva Anand chhe to kem na goThe? –AnandamAn kone na goThe?
AtmAnA anant guNo sAthe goShThI (ekatA) karatAn temAn anant Anand chhe, paN agnAnIne te Anand bhAsato
nathI; ne bahAramAn parachIj sAthe goShThI karatAn temAn AkuLatAnun dukh chhe chhatAn temAn agnAnIne sukh bhAse chhe.
are! kevI vichitratA chhe ke–
“anant sukh nAm dukh tyAn rahI na mitratA!
anant dukh nAm sukh prem tyAn, vichitratA!
UghAD nyAyanetrane nIhAL re nIhAL tun,
nivRutti shIghramev dhArI te pravRutti bAL tun.”
AtmAnA svabhAvamAn anant sukh bharyun hovA chhatAn tenI sAthe to agnAnI mitratA karato nathI,

PDF/HTML Page 14 of 21
single page version

background image
: aShAD : 2483 : Atmadharma : 13 :
tenI sAmun paN joto nathI; ane bAhya chIjamAn ke rAgAdimAn ansh mAtra paN sukh nathI, tenA lakShe to ekAnt
dukh chhe chhatAn mUDh jIv tyAn prem karIne mitratA kare chhe, e kevI vichitratA chhe! –em gnAnIone karuNA Ave chhe,
tethI kahe chhe ke are jIv! tArA gnAnarUpI netrane UghADIne tun nIhAL re nIhAL! –svabhAvamAn sukh chhe ne
bahAramAn kyAy sukh nathI–em tun nyAyathI samaj; ane bAhyamAn sukhanI mAnyatArUp agnAnathI tun shIghra nivRutti
pAm! agnAnanI te pravRuttine tun bALI nAnkh! tArA AtmAnA anantadharmone oLakhIne tenI sAthe goShThI kar...
tenI sAthe prem kar... tenI sAthe mitratA kar... tenA AnandamAn keli kar. svabhAv sAthe goShThI kare ane tyAn na
goThe em bane nahi. anantA santo potAnA svabhAv sAthe goShThI karIne, tenA AnandamAn keli karatAn karatAn mukti
pAmyA chhe, mATe rAgAdi sAthe ekatArUp maitrI chhoDIne anantashaktisampanna AtmA sAthe ekatArUp goShThI kar. –
jethI tane gnAn–Anandamay evA muktapadanI prApti thashe. lokomAn paN em kahevAy chhe ke moTA sAthe mitratA
karavI; tem ahIn rAgAdi to tuchchha, sAmarthyahIn chhe, ne chidAnandasvabhAv moTo anant shaktivALo chhe, te moTAnI
sAthe mitratA karatAn mokShapad pamAy chhe.
–sattAvIsamI anantadharmatvashaktinun varNan ahIn pUrun thayun.
[28]
anekAnta ja dharmano prAN chhe; jem prAN vinA jIvan na
hoy tem anekAnta svarUpane samajyA vinA dharma na hoy; mATe
anekAnta ja dharmano prAN chhe. anekAntathI ja vItarAgI
jinashAsan anAdithI jayavant varte chhe. amRutamay evun mokShapad
te anekAntavaDe ja pamAy chhe, tethI anekAnta amRut chhe.
‘viruddha dharmatva shakti’ kAI virodh upajAvanArI nathI,
parantu te to rAgAdi virodhI bhAvono nAsh karIne aviruddha
shAntinI ApanAr chhe.

gnAyakasvarUp AtmAmAn “tadrUpamayapaNun ane atadrUpamayapaNun jenun lakShaN chhe evI viruddhadharmatva shakti”
paN chhe.
AtmA potAnA gnAn, Anand vagere sAthe sadA tadrUpamay chhe, ane par padArtho sAthe sadA atadrUp chhe, e
rIte tadrUpapaNun ane atadrUpapaNun–evA viruddhadharmo ek sAthe chhe. jo Avun viruddhadharmapaNun na hoy, ne ekalun
tadrUpapaNun ja hoy to AtmA jaD sAthe paN tadrUp thaI jAy eTale jaD thaI jAy; ne ekalun atadrUpapaNun ja
hoy to AtmA potAnA gnAn–AnandathI paN judo Thare; mATe tadrUp ane atadrUp evI banne shaktio tenAmAn
ekasAthe chhe, enun nAm viruddhadharmapaNun chhe. parantu sarvathA viruddhadharma paNun nathI eTale ke AtmA arUpI chhe ne rUpI
paN chhe, AtmA chetan chhe ne achetan paN chhe–evun viruddhadharmapaNun nathI. asti–nAstipaNun, tat–atatpaNun evA
dharmone paraspar viruddhatA hovA chhatAn, svAdvAdanA baLavaDe te virodh dUr thaIne banne dharmo AtmAmAn ek sAthe
rahe chhe. AtmAmAn astipaNun chhe? –ke hA; AtmAmAn svaapekShAe astipaNun chhe.

PDF/HTML Page 15 of 21
single page version

background image
: 14 : Atmadharma : aShAD : 2483 :
AtmAmAn nAstipaNun chhe? –ke hA; par apekShAe AtmAmAn nAstipaNun chhe. e ja rIte tatpaNun, atatpaNun
vageremAn paN samajavun. A rIte anekAntasvarUp AtmA ekasAthe paraspar viruddhadharmone dhAraN kare chhe–evI
viruddhadharmatva shakti tenAmAn chhe. je samaye tatrUp chhe te ja samaye tenAthI viruddha atatrUp paN chhe, je samaye
astirUp chhe te ja samaye tenAthI viruddha nAstirUp paN chhe, Avun viruddhadharmapaNun AtmAmAn chhe.
ek ja vastumAn astipaNun ne nAstipaNun ItyAdi viruddhadharmo ek sAthe rahelA chhe; “virodh chhe re virodh
chhe...” em agnAnI loko pokAr kare to bhale kare, vastusvarUp jANanArane to kAI virodh nathI, te to jANe chhe
ke vastusvarUpamAn ja viruddhadharmatva nAmanI shakti chhe, vastu pote ja evI chhe ke paraspar kathanchit viruddha dharmone
potAmAn dhArI rAkhe chhe. Avun vastusvarUp jANatAn, parathI parAngmukh thaIne svamAn vaLavAnun thAy chhe, par sAthenI
ekatA chhUTIne sva sAthe ekatA thAy chhe, mithyAbuddhi chhUTIne samyagbuddhi thAy chhe, parAshray chhUTIne svAshray thAy
chhe, vItarAgatA ane kevaLagnAn tenun phaL chhe.
AtmA potApaNe rahe ne parapaNe na thAy, potAnA svabhAv sAthe sadA ekarUp rahe ne paranI sAthe traN
kALamAn kadI ekarUp na thAy–evun tadrUpapaNun ane atadrUpapaNun tenAmAn ekasAthe chhe. vaLI sUkShmatAthI laIe to
AtmA potAnA gnAn–Anand vagere svabhAvo sAthe sadA ekarUp chhe ne rAg sAthe ekarUp kadI thato nathI–evo
teno svabhAv chhe; AtmAno gnAnAnand svabhAv rAg sAthe kadI ekamek thaI gayo nathI paN judo ja chhe. AvA
svabhAvane oLakhIne tenI sanmukh thatAn paryAyamAn paN tevun (rAgathI bhinnatAnun) pariNaman thAy chhe; eTale
svabhAvamAn vaLelI te paryAyamAn paN gnAnaAnand sAthe tadrUpatA ne rAgAdi sAthe atadrUpatA–evun anekAntapaNun
prakAshe chhe. e ja dharma chhe ne e ja mokShamArga chhe.
“ek vastumAn vastupaNAnI nIpajAvanArI paraspar viruddha be shaktionun prakAshavun te anekAnt chhe.”
juo, AchAryadeve alaukik vyAkhyA bAndhIne anekAntanun svarUp samajAvyun chhe. A anekAntathI ja vItarAgI
jainashAsan anAdithI jayavant varte chhe, kem ke vastu pote ja AvA anekAntasvarUp chhe. anekAnta ja dharmano
prAN chhe. jem prAN vinA jIvan na hoy tem anekAntasvarUpane samajyA vinA dharma na hoy; mATe anekAnta ja
dharmano prAN chhe. anekAntane amRut paN kahevAy chhe, kem ke amRutamay evun je mokShapad te anekAntavaDe pamAy
chhe. anekAntamay vastusvarUp jIv anantakALamAn ek kShaN paN samajyo nathI, ne potAnI mithyA kalpanAvaDe
anekAntane viparItapaNe mAnIne “rAgathI paN dharma thAy. AtmA paranun paN kare” em mAne chhe. parantu
anekAntanun evun svarUp nathI. vItarAgatA te dharma ne rAg paN dharma evo anekAnta nathI, paN vItarAgatA te
dharma, ane rAg te dharma nahi–evo anekAnta chhe. anekAnta, vastusvarUpamAn paraspar viruddha be shaktio kahe chhe,
paN kevI? –ke vastusvarUpane nIpajAvanArI. “vItarAgatA te dharma ne rAg paN dharma” em kahevAmAn dharmanun svarUp
siddha nathI thatun, parantu “vItarAgatA te ja dharma chhe ne rAg te dharma nathI” em kahetAn dharmanun vAstavik svarUp siddha
thAy chhe, ne te ja anekAnta chhe.
anekAnta to vastusvarUpamAn svayamev prakAshe chhe. kaI rIte? ke je vastu tat chhe te ja atat chhe, je ek
chhe te ja anek chhe, je sat chhe te ja asat chhe, je nitya chhe te ja anitya chhe–em ek vastumAn vastupaNAnI
nIpajAvanArI paraspar viruddha be shaktio svayamev prakAshe chhe, tenun nAm anekAnta chhe. A gnAn mAtra
Atmavastune paN svayamev anekAntapaNun prakAshe ja chhe–AvA AtmAne oLakhe to dharma thAy.
AtmA potAnI kriyA kare, ne paranI kriyA na kare, –emAn ja AtmAnI parathI bhinnatA siddha thAy chhe,
eTale te anekAnta chhe. paN AtmA potAnI kriyA kare ne paranI kriyA paN kare–emAn parathI bhinna AtmA siddha
thato nathI eTale te anekAnta nathI. e ja rIte svabhAvanA Ashraye dharma thAy ne paranA Ashraye dharma na thAy,
em anekAnta chhe kemake temAn parathI bhinna AtmAnun jevun svarUp chhe tevun prasiddha thAy chhe; paN svabhAvanA Ashraye
dharma thAy ane paranA Ashraye paN

PDF/HTML Page 16 of 21
single page version

background image
: aShAD : 2483 : Atmadharma : 15 :
dharma thAy–em kaho to temAn parathI AtmAnun atatpaNun (bhinnapaNun) siddha thatun nathI, eTale te anekAnt nathI.
“Am paN thAy ne Am paN thAy” –em anekAnt garabaD nathI karAvato, paN “Am chhe ne bIjI rIte
nathI” em yathArtha vastusvarUpane anekAnt nishchit karAve chhe. vastusvarUpamAn hoy tevA dharmone mAnavA te
anekAnt chhe, paN vastusvarUpamAn na hoy tevA dharmone mAnavA te to mithyAtva chhe. jemake paranun na kare evo dharma
AtmAmAn chhe, parantu paranun kare evo to dharma AtmAmAn nathI; chhatAn AtmA paranun kare em mAnavun te mithyAtva chhe.
AtmA potAnun kare, ne paranun paN kare–tyAn viruddhadharmatva na thayun, paN AtmA potAnun kare ne paranun na kare–emAn
viruddhadharmatvavaDe vastunI siddhi thaI, tethI te anekAnt chhe.
potAnA gnAyak svabhAvapaNe AtmA trikAL tadrUp (–te may) chhe ane paranI sAthe AtmA kadI
tadrUp nathI eTale ke atatrUp chhe. em tadrUpapaNun tathA atadrUpapaNun evA banne viruddha bhAvone ek sAthe
dhAraN karavA te viruddhadharmatva shaktinun lakShaN chhe. je tadrUp hoy te ja atadrUp kem hoy? em agnAnIne
viruddhatA lAge, paN bhagavAn kahe chhe ke evA dharmone dhAraN karavAno to tAro svabhAv chhe; potApaNe tat ne
parapaNe atat evA viruddhadharmane dhAraN kare evo ja tAro aviruddha svabhAv chhe. tat–atat, ek–anek,
sat–asat vagere chaud bolathI anekAntanI vyAkhyAnun ghaNun vistArathI spaShTIkaraN A parishiShTanI sharUAtamAn
AvI gayun chhe.
AtmAno svabhAv potAnA svarUpe rahevAno chhe, ne pararUpe nahi thavAno teno svabhAv chhe, eTale par
pAsethI kAI madad lye ke parachIj AtmAne sharaNabhUt thAy–evo vastusvabhAv nathI. “चत्तारि शरणं
पव्वज्जामि अरहंतं शरणं पव्वज्जामि................” em bhaktimAn vinayathI bolAy, temAn arihant vagerene
oLakhIne temanA bahumAnanI bhAvanA chhe; paN kharekhar AtmA paranun sharaN lye ke par koI AtmAne sharaN
Ape–evo potAno ke parano svabhAv nathI. jo AtmAne paranun sharaN hoy to te par sAthe tadrUp–ekamek thaI
jAy; paN em kadI banatun nathI. anekAnta svabhAvarUpI abhed killo evo chhe ke AtmAne sadA parathI atyant
bhinna ja rAkhe chhe, paranA ek anshane paN AtmAmAn AvavA deto nathI anrtadraShTithI AvA (–parathI atyant
vibhakta ne potAnA svarUpathI ekatva) vastusvabhAvane oLakhavo te apUrva samyagdarshan ne samyaggnAn chhe.
AtmA potAnA gnAnapaNe chhe ne paragneyapaNe nathI. gnAn sAthe tatpaNun chhe, ne paragneyo sAthe atatpaNun chhe.
A AtmA potAthI bhinna koI paN dravyanun, koI paN kShetramAn, koI paN kALe ke koI paN prakArathI kinchit karI
shake nahi, kem ke tene par sAthe atatpaNun chhe bas, badhAyathI chhUTAchheDA! ek svatattvanun ja avalamban rahyun.
AtmA ane paravastu (sharIr vagere) kadI kShetrathI paN bhegA rahyA nathI, saunun svakShetra bhinna bhinna chhe. AtmAne
potAnA asankhya pradeshorUpI svakShetrathI satpaNun chhe, ne sharIrAdinA pradeshorUp parakShetrathI asatpaNun chhe banne
ekapaNe kadI bhegA thayA ja nathI, judA judA be paNe ja sadAy rahyA chhe, to koI koInun shun kare? e ja nyAye
AtmA ane karmanun paN paraspar atatpaNun samajavun. potAnA svadharmothI bahAr nIkaLIne kadI karmapaNe AtmA
thayo ja nathI, ne karmo AtmAnA svarUpamAn AvyA ja nathI, to AtmAne te shun kare?
prashna:– shun karma nathI?
uttar:– karma nathI em koNe kahyun? karmamAn karma chhe paN AtmAmAn karma nathI. ane AtmAmAn jenun astitva
nathI te AtmAne shun kare? AtmA potAnA chaitanyamay dravya–guN–paryAyo sAthe ekarUp chhe ne karmanA dravya–guN–
paryAyothI atatrUp chhe–judo chhe. jo Am na hoy to AtmA ane jaD banne ekamek thaI jAy, eTale vastuno
ja abhAv thaI jAy–vastunA abhAvane to koN Ichchhe? nAstik hoy te evun mAne!
ek vastumAn kArya thatI vakhate bIjI chIjane nimitta kahevAy chhe te to, te kAryane ane tene yogya hAjar
rahelI bIjI chIjane oLakhAvavA mATe ja kahevAy chhe, parantu te bIjI chIj kAI paN karI de chhe–em batAvavA
mATe tene kAI nimitta nathI kahetA. nimitta sAthe kAryanun atatpaNun chhe. jene jenI sAthe

PDF/HTML Page 17 of 21
single page version

background image
: 16 : Atmadharma : aShAD : 2483 :
atatpaNun hoy temAn te kAI kare nahi, eTale nimitta akinchitkar chhe. –Am je nathI mAnatA, ane kAryamAn
nimitta kaIpaN kare em mAne chhe teo vastunI tat–atatshaktine jANatA nathI, anekAntamay vastusvarUpane
jANatA nathI, tethI teo mithyAdraShTi chhe.
A dev–guru–shAstra sAchA ne AnAthI viruddha kahenAr bIjA paN sAchA–em je mAne chhe, athavA to shun
sAchun hashe tenA sandehamAn rahe chhe ne satyano nirNay karatA nathI, temane agnAnano nAsh thato nathI. dUdhapAkamAn
jarAk jher paDyun hoy to loko te khAtA nathI, are! jher na hoy paN ‘AmAn jher paDyun hashe’ evI shankA paDe
toy te dUdhapAk khAtA nathI; to ahIn dharmamAn sAchA dev–guru–shAstra ne kudev–kuguru–kushAstra te bannene sarakhA
mAnIne AdaravA te to amRut ne jherane bhegA karavA jevun chhe. ane sAchA devagurushAstrane mAnavA chhatAn jo pote
potAnA gnAnamAn satyano nirNay na kare to satyano lAbh thAy nahi, mATe sat–asat no potAnA gnAnamAn
vivek karavo joIe. paisA vagere to buddhi vinA puNyathI maLI jAy, parantu dharma vivekabuddhi vagar thato nathI.
puNya vinA paisA maLe nahi; ane kadAchit puNyathI paisAnA DhagalA thAy to temAn AtmAne shun lAbh?
ane paisA na maLe to tethI AtmAne shun nukasAn? AtmA to paisA vagere paravastuthI judo–atadrUp–chhe, tene
par–vastu sukh–dukhanun ke lAbh–nukasAnanun kAraN nathI; mATe bhAI! jyAn tArun rUp nathI tenI sAme na jo, jenI
sAthe tAre tadrUpatA chhe evA tArA svarUpamAn jo. tArA AnandasvarUpamAn tadrUpatA thatAn tane tArA Anandano
anubhav thashe. e sivAy bahAramAn kalpanAnA ghoDA doDAvIne tyAn sukh–dukh mAne te to bhramaNA chhe. are bhAI!
kyAn nAt! kyAn kuTumb! kyAn vADo! kyAn sampradAy! kyAn paisA ne kyAn sharIr! –e to badhuy AtmAthI bahAr
chhe, tun te badhAyathI judo chho, tAre te badhAnI sAthe atatpaNun chhe, ne tArA gnAn–Anand vagere anantadharmo sAthe
tatpaNun chhe. AtmAnun je svarUp–potAnun rUp–chhe te svarUpane na samajatAn UndhI shraddhAthI parane potAnun mAne chhe te
moh anant sansAranun kAraN chhe; mATe he jIv! Am bahAramAn tArApaNun na mAnatAn, antaramAn tArA AtmAne jo.
–te mokShanun kAraN chhe.
hun mArA svabhAv sAthe tatrUp chhun, ne paranI sAthe atatrUp chhun–evA svabhAvanun bhAn thatAn jIvanI
paryAy svabhAvamAn ekatArUpe pariName chhe, eTale te paryAy svabhAvamAn tadrUp thaI chhe ne rAg sAthe atadrUp thaI
chhe, A rIte paryAyamAn nirmaL pariNaman thAy tene ja shaktinI yathArtha pratIti chhe. ekalA vibhAvamAn ja tadrUpapaNe
jenI paryAy pariName chhe te to rAg sAthe ekatA buddhivALo mithyAdraShTi chhe, tene AtmAnI shaktinI pratIt nathI;
‘rAgathI ne parathI atadrUp’ evA svabhAvane teNe kharekhar jANyo ja nathI.
viruddha dharmone dhAraN karavAnI AtmAnI shakti kahI, temAn viruddhadharma kahetAn rAg–dveSh vagere na levA,
paN tat–atat, asti–nAsti ItyAdi svabhAvarUp dharmo levA, eTale ke viruddhadharmo kahyA te banne svabhAvarUp
chhe, ne te viruddhadharmo to AtmAmAn trikAL chhe. rAg te AtmAnA svabhAvathI viruddha chhe te apekShAe taney
viruddhadharma kahevAy, parantu ahIn je viruddhadharmo kahyA chhe temAn te na Ave. A viruddhadharmapaNun to AtmAno
svabhAv chhe.
• parathI bhinnatA ane potAnA dravya–guN–paryAyanI sAthe ekatA thaIne je nirmaL pariNaman thayun te
“viruddhadharmatva shaktivALA AtmAnun aviruddha pariNaman” chhe. ane–
• svabhAvanI ekatA bhUlIne rAgAdimAn ekatA thaIne je malin pariNaman thayun te ‘viruddhadharmatva
shaktivALA AtmAnun viruddha pariNaman’ chhe.
–e rIte AtmAnI shaktione oLakhIne tenI sanmukh pariNaman thatAn shaktionun nirmaL pariNaman
thAy chhe; agnAnIne nirmaL pariNaman thatun nathI. rAg sAthe tadrUp thaIne pariName evo AtmAno svabhAv nathI;
paN rAgathI bhinnatArUpe ne AnandamAn ekatArUpe pariName evo AtmAno svabhAv chhe. –je potAnA

PDF/HTML Page 18 of 21
single page version

background image
: aShAD : 2483 : Atmadharma : 17 :
AvA svabhAvane oLakhe tene tevun pariNaman thayA vagar rahe nahi.
gnAn–Anand svabhAvamAn ekatA (–tadrUpatA), ane rAgAdithI bhinnatA (–atadrUpatA), –Am paraspar
viruddhadharmo AtmAmAn chhe. juo, A AtmAnI viruddhadharmatva shakti! A viruddhadharmatva shakti paN evI chhe ke je
AtmAne parathI bhinna pariNamAvIne ane svabhAvamAn ekatA karAvIne AtmAne lAbharUp thAy.
viruddhadharmatvashakti kAI virodh UpajAvanArI nathI, parantu te to rAgAdi virodhI bhAvono nAsh karIne aviruddha
shAntinI ApanAr chhe.
AtmAnI anant shaktiomAn evI to koI shakti nathI ke jenI sAthenA abhed pariNamanathI AtmAne
ahit thAy! AtmAnA guN sAthe abhed pariNaman thatAn lAbh ja thAy chhe. ane tene ja AtmA kahyo chhe, vachche
vikAranun pariNaman thAy te guN sAthe abhed nathI eTale te AtmA nathI, AtmAnA guNonun te kharu pariNaman
nathI guN sAthe ekatAthI guNanI (eTale ke nirmaL paryAyanI) ja utpatti thAy. guN sAme jotAn lAbh ja thAy
ane guN sAme na jue tene vikAr thAy, te vikAr kAI guNanA kAraNe nathI, te to te paryAyano ja aparAdh
chhe. A rIte nirdoSh guNothI bharelA AtmAnun bhAn kare to mukti thAy. samakitIne draShTi apekShAe to mukta ja
kahyo chhe.
prashna:– narakamAn paN mukti?
uttar:– hA; narakamAn paN AvA shuddhasvabhAvanI draShTivALo samakitI draShTi apekShAe mukta ja chhe. kem ke
narak ne narak taraphanun jarAk vedan te bannethI potAnA svabhAvane atatpaNe te anubhave chhe, mATe svabhAvadraShTinI
apekShAe to samakitI sarvatra mukta ja chhe; ane te draShTinA baLe ekAd bhavamAn ja te sAkShAt mukta
siddhaparamAtmA thaI jashe.
aho! pahelAnn AtmAnA AvA svabhAvano prem Avavo joIe... enI vAt sAmbhaLatAn paN utsAh
Avavo joIe... bhAI, tane je premanI vAt chhe te ja kahevAy chhe, premapUrvak tun shravaN kar! bahAranA padArtho upar
prem karI karIne tun anantakALathI dukhI thayo, have tArA AtmAne prem kar; jagatanA padArtho karatAn tArA AtmAne
ja sauthI vahAlo kar, ‘jagat IShTa nahIn AtmathI,’ –to tArun apUrva kalyAN thAy.
–28 mI viruddhadharmatvashaktinun varNan ahIn pUrun thayun.
कुन्थुसागर दिगंबर जैन विद्यालय – प्रबन्धसमिति, अध्यापकगण व
त्र श्रद्ध, त्त्त्त्त, िि,
श्रीमन्मानीय पू० श्री कानजीस्वामीके पुनीत करकमलोंमें
सादर समर्पित
सम्मान – पत्र
परम श्रद्धेय!
चिर प्रतीक्षाके पश्चात् आपका पदार्पण मदनगंज किशनगढ़में हुआ। आप
सदश भव्यात्मन् संतप्रवर के दर्शन कर हम सब अपने आपको अत्यधिक कृतकृत्य
एवं गौरवान्वित अनुभव कर रहे हैं। जबसे आपका शुभागमन–संदेश हम लोगों को
प्राप्त हुआ; तभी

PDF/HTML Page 19 of 21
single page version

background image
: 18 : Atmadharma : aShAD : 2483 :
से हृदयोदधि में दर्शनोत्कंठा अत्यधिक व्यग्र हो रही थी। आज आपके शुभ
साक्षात्कार से हम सब भक्ति–भाव के परमानन्द से ओतप्रोत हो श्रद्धा–सुमन अर्पित
करते हैं।
परमात्मतत्त्ववेत्ता!
आज के इस वैज्ञानिक युगमें समस्त जगत भौतिक सुख की भ्रान्त धारणामें
ही अपना परमकल्याण अनुभव करता द्रष्टिगत होता है। किन्तु आपने इससे परे
भौतिकवादियों को सचेत कर दिया है कि ये समस्त सुख क्षणभंगुर है एवं
मिथ्यात्व से परिपूर्ण हैं, शाश्वत शांति का शिव–मग अध्यात्म–दर्शन में है। आपकी
अध्यात्म संबंधी परम चमत्कारी शैली के फलस्वरूप अनेक मुमुक्षु मानव
मोहान्धकार से मुक्त हो गये हैं; वे सब आपके पथानुयायी होकर ज्ञानसाधना में
संलग्न हैं।
सत्पथ–प्रदर्शक सन्त!
परिग्रह–संतप्त प्राणी आपकी सत्प्रेरणा से सत्पथ की ओर अग्रसर होते हुए
सुखद शान्ति का अनुभव प्राप्त कर रहे है। आपने अपनी मंगलमयी वाणीद्वारा
आकुल संसार को मोह ममतासे मुक्त होने की सर्वदा सत्प्रेरणा प्रदान की है।
आपने अपने समय को अधिकतर रचनात्मक कार्योमें ही संलग्न किया है, जिसके
फलस्वरूप आप के तत्त्वावधान में सम्यक्ग्रंथों का प्रकाशन तथा अनेक मन्दिर–
निर्माण हुए हैं। आपने अपने पीयूष प्रवाहित प्रवचनों से सहस्त्रों नवीन बन्धुओं को
जैन धर्ममें दीक्षित किया है।
अध्यात्मयोगिन्!
आपने विश्व–वैभव व इन्द्रियजन्य सुखों को तिलांजलि देकर बालब्रह्मचर्यव्रत
का पालन कर उज्जवल आदर्श उपस्थित किया है। आपने अनेक अध्यात्मग्रंथो के
पारायण एवं दोहन से अनेक ज्ञानपिपासु मानवों को परितृप्त किया है। आप की
छत्रछाया में अनेक जिज्ञासु अपने शिवमार्ग की ओर अग्रसर है।
सम्यग्द्रष्टि!
आज के इस शुभावसर पर हम सब हृदय से अभिनन्दन करते हुए श्री १००८
भगवान जिनेन्द्र से प्रार्थना करते हैं कि आप चिरायु हो एवं आप के आत्मज्ञान का
शुभ सन्देश संसार के कौने २ में सूर्य की प्रखर रश्मियों की भांति आलोकित
होकर अज्ञानतम को नष्ट करें। यही हमारी हार्दिक कामना है।
दिनांक २० अप्रेल, १९५७ विनीत–
मदनगंज–किसनगढ़ कुन्थुसागर दिगंबर जैन हाईस्कुल

PDF/HTML Page 20 of 21
single page version

background image
: aShAD : 2483 : Atmadharma : 19 :
नमः समयसाराय
अध्यात्मयोगी, आत्मार्थीं, पूज्य श्री कानजीस्वामी के
करकमलों में सादर समर्पित
अभनन्दन पत्र
पूज्यवर! आज इस पावन पुण्यवेलामें आपको ससंघ अपने बीच बिराजमान
देखकर हम लोग हर्ष से फूले नहीं समा रहे हैं। कहां आपका वह स्वर्णगढ और
कहां हमारा यह पुराना इन्द्रप्रस्थ
...? परंतु हमारा सौभाग्य था कि तीर्थयात्रा का
पावन प्रसंग हमें आपके पुण्यदर्शनमें सहायक हुवा। आज हम आपके द्वारा
प्रवाहित जैनधर्मकी पवित्र गंगामें गोते लगाकर अपना जन्म सफल मान रहे हैं।
इस महोपकार से विनीत हम आपके अत्यन्त आभारी एवं चिरकृतज्ञ हैं।
अध्यात्मयोगिन्! आपने भौतिकवादी भँवरमें चक्कर काटनेवाली दुनियाके
मोहमस्त जीवोंको अध्यात्मज्ञानका वह प्रकाशपूंज समर्पित किया है जिसे प्राप्तकर
आज लोग सन्मार्ग पा सके हैं और अपने वास्तविक कल्याण पथ पर चलनेकी
प्रेरणा पा सके है। आपके द्वारा शुद्ध सत्यका निरुपण जनताको एक मंगल मार्ग
सिद्ध हुआ है। आपने भगवान श्री कुंदकुंदाचार्यदेव–जिनको सच्चा ज्ञान श्री सीमंधर
भगवानकी दिव्यध्वनिसे प्राप्त हुवा था–की वाणीका गूढ रहस्य समझकर उसे
समस्त मुमुक्षुगणके सामने स्पष्ट खोल कर रखा है, जिससे संसारके निरंतर
दुःखोसे संतप्त एवं क्लांत प्राणी शांति पा सकते है।
आत्मार्थिन्– धन्य वह नगरी और धन्य हैं वह प्राणी जिन्हें आपके पादमूलमें
रहकर नित्य ज्ञानानन्द सुघापान करनेका सौभाग्य प्राप्त हुवा है, उससे भी अधिक
धन्य है वह जो आपके भी आदर्श रूप सिद्ध होकर आपके द्वारा जनता को यह
दिव्य–भव्य मार्गप्रदर्शक बन विश्ववन्द्य हुए। आपके उपदेशसे सहस्त्रों भाई–बहन जैन
धर्मके शुद्ध तात्त्विक रूपको समझकर साम्प्रदायिकता जैसे दुर्भेध–दुश्छेघ पाश को
तोडकर सच्चे जिन धर्मानुयायी हुए है। सौराष्ट्र अनेक नवनिर्मित मन्दिर व
जिनबिम्ब आपके सच्चे प्रभाव का एक ज्वलन्त उदाहरण है। लाखों प्रतियां जैन
ग्रंथो की प्रकाशित होकर वितरित हो चुकी है। अनेकोने दुर्द्धर ब्रह्मचर्यव्रत आजन्म
धारण किया है, यह आपके ही उपदेशका सत् परिणाम है।
अन्तमें आपका और आपको संघका सादर स्वागत करते हुए हम लोग
अपनी उन भूलोंकी क्षमा मांगते है जो हम लोगोंसे जाने अनजाने हुई हो।
हम हैं आपके विनीत–
दिनांक ७ः ४ः १९५७ जैन समाज देहली की ओरसे
राजकृष्ण जैन