kāratak: 2486 : 9 :
ke te vyavahāranā āshraye kāī lābh thāy chhe. vyavahāranay abhūtārtha chhe, tenā āshraye kāī lābh thato
nathī chhatān bhagavāne te vyavahāranun ‘paṇ’ gnān karāvyun chhe. ‘vyavahāranun paṇ’ eṭale ke nishchayathī jīvone
je shuddhasvabhāv chhe tenun gnān karāvīne, tenī sāthesāthe paryāyanā vyavahāranun paṇ, gnān karāvyun chhe.
have prashna thāy ke jo vyavahār abhūtārtha chhe to te shā māṭe darshāvo chho? to āchāryadev kahe chhe ke
sāmbhaḷ! jo ke vyavahāranay abhūtārtha chhe to paṇ, vyavahārane paṇ darshāvyo chhe; kāraṇ ke te vyavahāranay
vyavahārī jīvone paramārthano kahenār chhe tethī, aparamārthabhūt hovā chhatān paṇ, dharmatīrthanī pravr̥utti karavā
māṭe te darshāvavo nyāyasaṅgat ja chhe.
juo, ā nishchay vyavahāranī sandhi! shuddhasvabhāvane jāṇanār dharmātmā paryāyamān ashuddhatā
vagerene paṇ jāṇe to chhe. paryāyamān jem hoy tem jāṇavun te to barābar nyāyasaṅgat ja chhe. vyavahārane
abhūtārtha kahyo teno artha em nathī ke tenun gnān paṇ na karavun.–gnān to karavun paṇ teno āshray na
karavo, tene ja jīvanun svarūp na mānī levun.
jenun lakṣha shuddha jīv upar nathī paṇ rāg upar ane deh upar chhe tene ‘rāgī jīv, pañchendriy
jīv, gnānī jīv, agnānī jīv’ evā jīvanā bhedovaḍe jīvanun svarūp samajāve chhe, eṭale ke
vyavahāradvārā paramārthanun pratipādan karavāmān āve chhe. ‘vyavahāranā avalambane paramārthanī prāpti thāy
chhe’–em nathī kahyun, parantu vyavahāradvārā paramārthanun pratipādan thāy chhe–em kahyun chhe. ā rīte bhagavāne
vyavahār kahyo hovā chhatān, āchāryadeve āṭhamī gāthāmān spaṣhṭa kahyun chhe ke te vyavahāranay anusaravā
yogya nathī–‘व्यवहारनयो न अनुसर्त्त व्यः’
jinamatamān banne nayo kahyā chhe, tene chhoḍīsh nahi, eṭale nishchay ane vyavahār banne jem chhe tem
jāṇaje.–paṇ bannene jāṇīne karavun shun? ke shuddhasvabhāv taraph ḍhaḷavun, ne vyavahārane abhūtārtha jāṇīne
teno āshray chhoḍavo.
rāgādibhāvo jīvano paramārthasvabhāv na hovā chhatān tene jīvanī sāthe jeṭalo sambandh chhe teṭalo
jāṇavo joīe. paryāyamān rāg thato hoy ne em jāṇe ke amane paryāyamān paṇ rāg nathī, to to tenun
gnān ja mithyā thayun–māṭe vyavahāranay jāṇavo ane kahevo te nyāyasaṅgat chhe eṭale ke samyaggnān sāthe
meḷavāḷun chhe.
paramārthe jīv trikāḷ shuddha chaitanyasvarūp ekākār chhe, chhatān jīvanī paryāyamān 14 guṇasthāno–
jīvasthāno vagere prakāro chhe tene paṇ jem hoy tem jāṇavā joīe, tathā darek guṇasthānanī je sthiti
hoy te barābar jāṇavī joīe. chothā guṇasthāne samakitīne kevo rāg chhūṭī jāy ne kevo rāg rahe,
chhaṭhṭhā guṇasthāne munine kevo rāg chhūṭī jāy ne kevo rāg rahe,–te jāṇavun joīe. jīv to vastrathī judo
chhe, pachhī chhaṭhṭhā guṇasthāne munine vastra hoy to shun vāndho?–em koī māne to tene vyavahāranī ke
nishchayanī ekkeyanī khabar nathī. ane, munine pañchamahāvrat vagere shubhavikalpa hoy chhe.–em batāvyun
tyān te vikalpanā āshraye lābh thavānun mānī lye to teṇe vyavahārane ja paramārtha mānī līdho, eṭale
tene paṇ nishchayanun ke vyavahāranun ekkeyanun bhān nathī. nishchay ane vyavahār banne jem chhe tem
oḷakhavā joīe.
shāstromān bandh–mokṣhanun ane tenān kāraṇonun je varṇan karyun chhe te badhun vyavahāranayanā viṣhayamān
āve chhe. vyavahāre sharīr ane karma sāthe jīvano sambandh, rāgadveṣhathī jīvane bandhan, vītarāgatāthī jīvanī
mukti’–āvun dekhāḍanāro vyavahāranay jo na mānavāmān āve to bandh ane mokṣha banneno abhāv kare
chhe. bandhan ja na svīkāre to pachhī mokṣhano upāy kem kare?–eṭale vyavahāre jīvane bandhan chhe, e jo na
svīkāravāmān āve to mokṣhamārganun grahaṇ karavānun paṇ kyān rahyun–ane shāstrano mokṣhamārgano upadesh
paṇ nirarthak gayo!–māṭe vyavahār dekhāḍavo te nyāyasaṅgat chhe.
juone, māravāno–hinsāno bhāv kyāre āve chhe? ke jīv ane sharīrano sambandh svīkāre chhe
tyāre, eṭale ke